________________
૧૫૦
: : તરુણ જૈન ; ;
> જાગ્યાં.
સેન્ડહ રોડ ઉપર મનુમેનશનમાં જડાવબાને ત્યાં આજે પાપડની ધમાલ હતી મનુ મેનશનની અગાસીમાં એક બાજુ વીસ પચ્ચીસ મ્હેતા પાપડ વણતી. ખીજી બાજુ પાપડ સુકવવાની વિધિ ચાલતી. થાળી પર પડેલાં ગુલ્લાં ટપાટપ વતાં તે ટપોટપ છાબડીએ પાપડ ચડતા ત્યાં મંગુન્હેને વાત ઉપાડી. અલી જસી ! હમણાં તારે ઘેર શી ધમાલ ચાલે છે ?
જસી–કપાળની ! સમજીએ તે વાતમાં માલ છે નહિ તે કશુંયે નથી.
ચંપા ફઇ-પણ છે શું ! વાત તો કર.
જસી-તમે જાણા છે. ધરમાં સાસુ સસરા, દેર, દેરાણી, જેઠ જેઠાણી કે કાઇ નથી વસ્તીમાં અમે એજ છીએ. છતાં ઘડીની નવ રાશ નહિં આખા વિસ એની એ લમણાકુટ.
ફુઈબા—શાની લમણા કુટ !
જસી–એમની ઇચ્છા મુજખ રસાઇ કરવી જોઇએ. એમની ઇચ્છા થાય એટલી વાર ચાહુ મુકવી જોઇએ, એમનાં કપડાં બદલવાં જોએ. એમને વ્યાજબી કે ગેરવ્યાજબી પડયા ખેાલ ઉઠાવાજ જોઇએ. એમની મરજી મુજબ શણગાર સજીને નાટક સીનેમામાં એમની સાથે જવુ જોઇએ. અને એ કહે તેમાં હાયેહા કરવીજ જોઇએ. જો દલીલ કરી તેા આર વાગ્યા, અથવા આપણી મરજી મુજબ કાંઈ કર્યું' તે। વાત વી.
ત્યાં તે। જસીની પાડેાશણ હેમકેાર વચમાંજ મેલી ઉઠયાં. આથી કાં કકાસ થતા નથી પણ કંકાસનું કારણુ ખીજીજ હશે. જસી—ત્યારે સાચુ કારણ તમેજ કહેને. હેમકાર–હું શું કહ્યું તુંજ કહેને ?
જસી—હું સ્ત્રી થઈને પતિની રજાવિના મારી એક છ્હેનપણી સાથે સીનેમા જોવા ગઈ, મહારા ભાઈને વળાવવા ગઈ અને મહારી હી'મત એમનાથી જોઇ શકાઇ નહિ, એટલે મને ગડદા, તમાચા તે લાતેને માર માર્યાં. આ કંકાસેનું કારણ.
હેમકાર–એમ આપણાંથી પુછ્યા ગાયા વિના જવાય ? જસી—આપણે એમનાં પાળેલાં ઢાર છીએ, કે આપણને ગુલામ તરીકે ખરીદી લાવ્યા છે, શાથી ન જવાય ?
ત્યાં તા ચંપા કઇ ખેાલી ઉઠયા.
વ્હેન તું આમાં શું ફરિયાદ કરે છે. આવું તેા ધણે ધેર અને છે. બની રહ્યું છે. કાલે રાતેજ મહારા પાડાશમાં એક નાટક ભજવાયુંતુ.
હીરાબ્ડેન-કહા તે ખરાં શાનું નાટક ભજવાયું હતું ? ક્ળા–મહારા પાડેાશમાં માનકુવર રહે છે. સાસુસસરા, દહેરાણી જેઠાણી, ને ભર્યું ભાદરૂ' ઘર છે. કાલે સાંજે સાસુને કહયા વિના માનકુંવર એના ભાઇને મળવા ગઇ હરશે. નવેક વાગે હિરલાલ ઘેર આવ્યે! કે માએ કાન ભંભેર્યાં એટલે ભાઇ પાગલ બની ઉશ્કેરાયા. ને જેવી માનકુવર આવી તેનેજ દાદરેથી ધક્કો માર્યાં, બિચારી ગબડી પડી ને હાથ ભાંગી ગયે. છતાં કાઇએ હરિલાલને એ અક્ષર
કહયા નહિ. ઉલટા સૌ માનકુવરના જ વાંક કાઢવા માડયા આથી મહારાથી ન રહેવાયું ને મેંહુ શીખામણના એ ખેાલ કીધા ત્યાં તે આઠ દશ ભાઈડા તાડુકી ઉઠયા. ત્યાં આપણે શું કરીએ ? આપણે તા દયાની દેવી કહેવાઈએ એટલે સહન કરે જ છુટકો.
હેમકાર–ક્બાની ખરી વાત છે.
એ કાલેજમાં ભણતી વિમૂથી સહન ન થયું એમાં અને સ્ત્રી જાતની ઘેાર અજ્ઞાનતા લાગી એટલે એલી ઉઠી.
આપણે દયાની દેવી કહેવાઇએ, એટલે પતિ પત્નિના તમામ હક છીનવી લઇ મર” આવે તેમ ઢારની માફક મારે. ગમે તેટલા અપમાન કરે. જુદી જુદી તરકીઓથી ભાગ લે. ધરમાંથી કહાડી મુકે. કુતરાની પેઠે હાડ હાડ કરે તે માલેકીનેા હક્ક કાયમ રાખે અને આપણે ગુલામ અરે ગુલામ કરતાંયે એચની પેઠે બરદાસ કરે જએ એમાંજ દયાની દેવીપણું છે ! ફઇબા ?
ફઇબા. બહેન મેચ સાફ ચે માસા વિતાવ્યા છે તે અનેક કડવા મીઠા અનુભવ સહ્યા છે. પડયું પાનુ નભાવેજ છુટકા ' બીજે ઉપાય શે ?
વિમળા—પુરૂષ જાતના જુલ્મા તે તમેય કન્નુલ કરા છે, પશુ પડયું પાનુ આગળ કરી નભાવી લેવાની–સહન કરી લેવાની શીખામણ આપેા છે. એ આજના જમાના માનશે ?
ફળા-પુરૂષ જાતમાં બધાય થેડાજ જુલ્મ કરનારા છે ? વિમળા-બધા નહિં તે મ્હોટા ભાગ તે ખરેાજ, જીઆને જ્યારે સમાન હક્કની વાત આવે છે ત્યારે કહેવાતા સુધારક પણ છડે ચોક વિરાધ કરે છે. અરે કાઇ દોડડાહયા તે જાહેર પેપ રામાં પણ કલમ ચલાવી એમની બુદ્ધિનું પ્રદર્શીન ભરે છે. પછી
રૂઢીચુસ્તા માટે કહેવુંજ શુ' ? સત્તા છેડવી કાને ગમે છે ?
સુભદ્રાબ્ડેન—આમ પુરૂષ જાતની નિંદા કરે આપણું શું કલ્યાણ થવાનુ છે !
જસી–એમના દેર દમામે તે! હદ વટાવી છે, ન્યાયને ચા મુકયેા છે, સત્તાના શાખે પાગલ બન્યા છે, ત્યારે આપણા પર વરસતા દુ:ખાની કહાણીને તમે પુરૂષિનોંદા કહેા છે ! કહેાજ ! આપણા માનસમાં પુરૂષ જાતે સેકડા વર્ષોંથી ગુલામીના ખી રાપેલા છે. એટલેજ આપણને વકીલાત કરવાની હાંસ થાય છે.
સુભદ્રા–તારી ભૂલ થાય છે હું પુરૂષ જાતનેા બચાવ નથી કરતી. પણ હુ. તા એમ કહું છું કે એની નિંદા કરવા કરતાં આપણે આપણી પ્રગતિના રસ્તા લઇએ તે વધારે સારૂ.
ફઈબા–બરાબર છે, પ્રગતિના રસ્તા ખતાવા.
વિમળા–પ્રગતિના રસ્તામાં પહેલાં તે આપણે પગ પર કુંભાં રહી શકીયે. તે માટે દરેક માબાપે એમની કન્યાને પૂરતી કળવણી આપવી જોઇએ. જે ઘરસ'સાર માંડીને એડાં છે તેઓને કેળવવા ફરતા પુસ્તકાલયની ગોઠવણ કરવી જોઇએ. કેળવાયા સિવાય આપણી શકિતના આપણને ખ્યાલ નહિ આવે, જ્યાં શકિતના ખ્યાલ આવ્યો કે કાષ્ટની તાકાત નથી કે આપણા હક્કોની લુંટ કરી શકે.
