________________
: : તરુણ જૈન : :
સ્ત્રી સમાજનાં સળગતા પ્રશ્નો.
શ્રીમતી નલીની ફોઠારી.
( કુમારી નલીની યૌવનનાં ખરમાં પગ મુકતી એક કાડભરી ખાળા છે, કૌટુંબિક જીવનમાં દખાયેલી હાવા છતાં એ ખૂખ વિચારક અને ભવિષ્યમાં આશા આપતી મુગ્ધા છે, તેની નોંધપોથીનું સુધારા વધારા સાથેનું આ અવતરણ છે... ...તંત્રી)
વિધવાઓના પ્રશ્નઃ—આપણી સમાજમાં દિન-પ્રતિદિન વિધવાઓની સ ંખ્યા વધતી રહી છે, પુરૂષા સ્ત્રીઓને ફરજીઆત વૈધવ્ય પળાવે છે. એક વિધવાને બાર મહિનાનેા ખુણા પળાવવામાં આવે છે. તે હામી મળે અપશુકનીયાળ ગણાય, વિધવાઓને કયા અપરાધની આ શિક્ષા થાય છે તે હમજાતું નથી, સ્ત્રીઓને ફરજીઆત વૈધવ્ય પાળવું પડતું હેય તા પુરૂષો તે નિયમથી શામાટે બાતલ છે ? હેમણે પણ વિધુર જ રહેવુ' જોઈએ, સ્રીની હજી તે ચિતા જળતી હાય ત્યાં તેા પુરૂષના ચાંલ્લા થાય છે. સાઠ વરસને મુઢ્ઢો હાય, ઘરમાં દિકરી અને દિકરાની વહુ વિધવા હૅાય, છતાં ચૌદ પંદર વરસની બાળાના ભવ બગાડવા એ ધાડે ચડે છે, સમાજતે તેમાં કશું અજુગતું લાગતુ' નથી. શુ આ ન્યાય યુકંત છે ? વિધવાના જે, સસરા કે કાઇ સંબંધી નિઃસહાય દશાને લાભ લઇ છુપી રીતે અત્યાચાર આદરી હેના યૌવન ધનને લુટે, ખરાબ લાલસાને તૃપ્ત કરવા માટે આધીન થવાની ફરજ પાડે અને હેના કટુ કુળ જ્યારે બહાર આવે ત્યારે સમાજ વિધવાનેજ શામાટે અપરાધી ગણુતા હશે. ખરા ગુન્હેગારાની સ્લામે આંખ મીચામણાં કરી વિધવાને જ શામાટે દડતા હશે ? શું આ વ્યાખ્ખી છે ? આવી વિધવાઓને પીયરમાં કે સાસરીયામાં કાઈ સધરતુ નથી, સમાજ પણ સધરવાની ના પાડે છે છેવટે હેને કાંતા કૂવા પૂર્વે પડે છે, અથવા તે ધર્માંતર કરી કે વેશ્યાલયમાં પેાતાના જન્મા પૂરા કરવા પડે છે. કેટલાક કૈસેામાં તે છુપી રીતે બાલહત્યા કરવામાં આવે છે. આવા ઝુંપા પાપા કરતાં હેતે પુનર્લગ્નની છુટ.આપવી એ શુ પુન્યનું કાર્યાં નથી ? ખાસ કરીને વિધવાઓની વધતી જતી સખ્યાને અટકાવવા માટે વૃધ્ધલગ્ન તે અટકાવવા જ જોઇએ.
લાજ અને પડદાના રિવાજ:-ગુજરાંત કરતાં કાઠીયાવાડ અને મારવાડમાં આ રિવાજ ખુબ પ્રચલિત છે, પુરૂષા સારા હૈય યા ખરાબ પણ તેને છુટથી કરવાનું હરવાનું હેાય છે, જ્યારે સ્ત્રીએને ગળા સુધી ઘૂમટા તણાવી હેનાં વ્યકિતત્વને છુંદી નાંખવાનું શું પ્રયેાજન હશે ? આ રિવાજથી અનેક સ્ટવ અકસ્માતે અને છે અને સ્ત્રીઓને જીવતાં બળી મરવું પડે છે, પણ પુરૂષોના પેટમાં પાણી પણ હાલતું નથી, શું સ્ત્રીના જીવનની કશી પણ કિ મત નથી ?
સ્ત્રી કેળવણી:સ્ત્રી અને પુરૂષ સંસાર રથના એ ચક્રો છે એક ચક્રને સુધારવાના પ્રયાસ થાય ત્યારે ખીજા ચક્રને જે સ્થિતિમાં હાય તે સ્થિતિમાં રહેવા દે, છેકરાઓને ભણાવે ગણાવે, અને કન્યા એ ત્રણ ચાપડી ભણી કે પછી હેને આગળ ભણવાનું નોંધ. દલીલમાં કહેવામાં આવે કે કન્યાને કયાં કમાવા જવું છે શકરા આવે તે રંગરાગ અને વધામણાં થાય કરી આવે તે કંઇ નહિ? ગામડામાં તે કન્યાઓને ખેત્રણ ચોપડીનું જ્ઞાન પણ આપવામાં આવતું નથી આ ખાખત શું ઉચિત છે ? શિક્ષિત યુવાન અને અશિક્ષિત યુવતીને સંસાર ચાલે જ કેમ ?
**
૧૩૧
રડવા ફૂટવાના રિવાજ—આ રિવાજ ધણા જ ખરાબ છે, કુટવાથી છાતીમાં દુખાવા અને ક્ષય રાગ લાગુ પડી જાય છે, આમ અકાળે યુવતિઓનાં યૌવન એળે જાય છે, આવા ઘાતકી રિવાજોને તિલાંજલી આપવી ઘટે.
કઢ‘ગાં રિવાજોઃ—ગામડાંની કેટલીક અભણ સ્ત્રીએ છુંદણા છુંદાવે છે, દાંત રંગાવે છે, અને દાંતે સેનાની રેખા મૂકાવે છે, સુધરેલી શહેરી એ નખ રહેંગે છે, હા રંગે છે, નાક કાન વિગેરે વિધાવે છે. હાથે પગે ગળામાં વિગેરે સ્થળે દાગીના પહેરે છે. કેટલીક સ્ત્રીઓને આ પરિસ્થિતિમાં ક્રૂરજીયાત મૂકાવુ પડે છે, શું એ ઉચીત છે ? નાક સુધવા માટે અને કાન સાંભળવા માટે છે.
વિધાવા માટે નથી, સ્ત્રી નૈસર્ગિક સૌદર્યાંથી જેટલી મધુર જણાય તેટલી દાગીનાથી જણાતી નથી, લગ્ન પ્રસંગે દાઢ હાથને ઘૂમટા તાણી કેટલીક સ્ત્રીએ એટલા અસ્લીલ ગીતેા ગાય છે કે પાસે ઉભું રહેવું પણ ન ગમે, આવી સ્ત્રીએ સભ્યતા અને વિનયથી વર્તે તે કેવું સારૂં' ?
બાળ ઉછેર:--સીએને ખાળ ઉછેરનુ જ્ઞાન આપવાની ખાસ આવશ્યકતા છે. કેટલીક સ્ત્રીને બાળ ઉછેરનુ બિલ્કુલ જ્ઞાન હતુ નથી. બાળક પુરૂષ કરતાં સ્ત્રી પાસે વધારે રહે છે, જ્યારે પુરૂષો વ્યાપાર અર્થે આખા દિવસ બહાર રહે છે, ત્યારે માતાના ખેાળામાં બાળક સ્વત ંત્રતાથી ખેલે છે, માતા જો કેળવાયેલી હેાય તેા હેના સંતાનમાં સારા સંસ્કારા પડે છે. બાળક કેટલીક વખત કાલેસા માટી વિગેરે ખાય છે રેતમાં રમે છે; એ ઠીક નથી, બાળકને રમવા માટે એક સ્વચ્છ જગ્યાની સગવડ કરી આપવી જોઇએ હેને સ્વચ્છ કપડાં પહેરાવી, ખુલ્લી હવા અને તડકા આવે ત્યાં રમવા દેવુ જોઈએ. સ્વચ્છ રાખવાની ટેવ કેળવવી જોઇએ, પૌષ્ટિક ખારાક આપવેા. સવારે કસરત કરાવી, નવડાવી ધવડાવી સ્વચ્છ કરી જમાડી નિશાળે મૂકવા જોઇએ. સાંજે જીતે કરવા લઇ જવે અને જોવા જાણવા જેવી વસ્તુ બતાવવી કે જેથી હેની અદ્ધિ ખીલે. ઉપરાકત માવજતના અભાવથી ઘણાં બાળકા માયકાંગલા અને રડકણાં જોવામાં આવે છે, ગામડામાં ઘણી સ્ત્રી બાળકને હાથે મેાતી અથવા સાંકળાં પહેરાવે છે પગમાં કલ્લીઓ, નાંખે છે જેથી કુમળા બાળકનું લેાહી કરી શકતું નથી. ધણાં બાળકો સવારમાં ઉંડી રડવા માંડે છે, આખા દિવસ ખાખા કરે છૅ પરિણામે માંદા પડે છે. ઘણી સ્ત્રીઓને માંદાની માવજત કેમ કરવી હેતુ જ્ઞાન હેતુ નથી, આમ બા, ઉછેર અને માંદાની માવજતના જ્ઞાનની સ્ત્રીઓને અનિવા` આવશ્યકતા છે.
સ્ત્રી પુરૂષની સમાનતાઃ—હિંદ સિવાય દરેક દેશામાં જેવા કે, ઇંગ્લાંડ, ક્રાન્સ, જર્માંની, ઇટાલી વગેરે દેશમાં સ્ત્રી પુરૂષની સમાનતા સ્વીકારાઇ છે ત્યારે અહિ' સ્ત્રીને ધરમાં ગાંધાઇ રહેવાનું
