Panch sutrakam with Tika

Author(s): Chirantanacharya, Haribhadrasuri, Jambuvijay, Dharmachandvijay, V M Kulkarni
Publisher: B L Institute of Indology

Page 35

परिशिष्टानि अत्र पञ्च परिशिष्टानि योजितानि । प्रथमे परिशिष्टे पिपठिषूणां सौकर्याय मूलमात्रं पञ्चसूत्रक मुद्रितम् । द्वितीये परिशिष्टे पञ्चसूत्रकान्तर्गता विशिष्टाः शब्दा अकारादिक्रमेण सं नेवेशिताः संशोधकानां संशोधने सारल्याय । तृतीये परिशिष्टे पञ्चसूत्रकटीकान्तर्गता विशिष्टाः शब्दाः सन्निवेशिता अकारादिक्रमेण । पञ्चसूत्रके प्राकृतभाषायां विद्यमानाः प्रायः सर्व एव शब्दाष्टीकायां संस्कृतभाषायां पुनरपि निर्दिष्टा हरिभद्रसूरिभिः, अतो द्वितीयपरिशिष्टे प्राकृतभाषायां निर्दिष्टत्वात् तादृशाः शब्दास्तृतीयपरिशिष्टे न गृहीताः, अपरे एव प्रायो गृहीताः। आचार्यश्रीहरिभद्रसूरिभिः पञ्चसूत्रकटीकायां तत्र तत्र प्रसङ्गे अनेकेभ्यो जैनग्रन्थेभ्यः, अश्वघोषविरचितबुद्धचरितसौन्दरनन्दादिग्रन्थान्तरेभ्यश्च नेके पाठा उद्धृताः, तादृशानां पञ्चसूत्रकटीकायाभुङ्क्तानां श्लोकादीनामकारादिक्रमेण चतुर्थे परिशिष्टे सन्निवेशो विहितः, येषां च मूलस्थानानि उपलब्धानि तेषां तान्यपि [ ] एतादृशे चतुरस्रकोष्ठ के तत्र निर्दिष्टानि । ग्रन्थमुद्रणसमये यानि मूलस्थानानि न लब्धानि, किन्तु पश्चाल्लब्धानि तान्यपि निर्दिष्टान्यत्र । पञ्चमे परिशिष्टे विशिष्टानि कतिपयानि टिप्पणानि वर्तन्ते । यद्यपि अस्मिन् ग्रन्थे प्रायः प्रतिपत्रं पाठभेद-तुला-स्पष्टीकरणाद्यर्थानि प्रभूतानि टिप्पणानि तत्र तत्र अधस्तनभागे सन्त्येव तथापि यानि महान्ति टिप्पणानि यानि च ग्रन्थमुद्रणानन्तरं स्फुरितानि तानि पञ्चमे परिशिष्टे निवेशितानि । किञ्च, ग्रन्यमुद्रणानन्तरं यत् पाठसंशोधनादिकमस्माकं मनसि स्फुरितं तदपि अत्र पञ्चमे परिशिष्टे निर्दिष्टम् ।
कृतेऽपि महति प्रयत्नेऽस्माकमनवधानादिना येऽशुद्धाः पाठा मुद्रितास्तच्छुद्धयर्थ ग्रन्थान्ते शुद्धिपत्रकमप्युपन्यस्तम् । शुद्धिपत्रकमुपयुज्यैव ग्रन्थोऽयमध्येतव्य इति विद्वांसोऽभ्यर्थ्यन्ते ।
इदं त्ववधेयम्-सर्वेष्वपि हस्तलिखितादर्शषु केचित् पाठा अशुद्धा इति यत्रास्मान् प्रतिभातं तत्र यादृशः शुद्धपाठस्तत्स्थानेऽपेक्ष्यते तादृशः पाठः ( ) एतादृशे वर्तुलाकारे कोष्ठके निवेशितः । यत्र तु पूर्वापरसन्दर्भानुसारेण किञ्चदपूर्णमिव भाति तत्रास्माभिः पूरितः पाठः [ ] एताहो चतुरस्र को उके निवेशितः।
कृतज्ञताप्रकटनं धन्यवादवितरणं च
सटीकोऽयं ग्रन्थो विक्रमसंवत् १९७० तमे वर्षे पूज्यप्रवर्तकमुनिराजश्रीकान्तिविजयजीमहाराजानां शिष्यैः परमैः श्रुतोपासकैः पूज्यमुनिराजश्रीचतुरविजयजीमहाराजैः संशोध्य सम्पाद्य च भावनगरस्थश्रीजैनात्मानन्दसभातः प्रथमं प्रकाशितः, तमेव चाद्यावधि सर्वेऽपि पठन्ति उपजीवन्ति वा । अतोऽस्य ग्रन्थस्य सम्पादकांस्तान् मुनिवरान् पूज्यभावेनादौ स्मरामि ।
अस्य ग्रन्थस्य संशोधने उपयुक्ता हस्तलिखिता आदर्शाः पत्तननगरे श्री हेमचन्द्राचार्यजैनज्ञानमन्दिरव्यवस्थापकानां 'डॉ० सेवंतिलाल मोहनलाल' महोदयानां 'संघवीपाडा'ग्रन्थभाण्डागारस्य भूतपूर्वव्यवस्थापकानां स्व. पटवा-सेवंतिलाल छोटालाल' महोदयानां सुपुत्राणां नरेन्द्रकुमारादीनां च सौजन्याल्लब्धाः ।
श्रेष्ठिवर्यस्य श्री ‘भोगीलाल-लहेरचंद' महोदयस्य सुपुत्राः स्व. महेशभाई महाशया अस्मिन् कार्ये मुख्यतया मे प्रेरकाः, अधुना 'प्रतापभाई' महोदया अपि प्रोत्साहयन्ति मां पुनः पुनः ।
पं. चन्द्रकान्तमहोदयेन S. H. K1 प्रतिस्थाः पाठभेदाः संगृहीताः मुद्रणोपयोगिनी प्रतिकृतिश्च पञ्चसूत्रकस्य सटीकस्य लिखिता ।