________________
૩૮૪
એકાત્મવાદ તાસંગત નથી
એમ જે કહેવામાં આવ્યું છે તે પણ અત્યન્ત અલૌકિક છે, કારણ કે બેમાંથી એક બ્રહ્મ કાલ્પનિક છે. અને જે તે કાલ્પનિક ન હોય તો અદ્વૈતવાદ કેવી રીતે ઘટે ? તેથી શબ્દબ્રહ્મને રહેવા દે. પરબ્રહ્મને પણ સ્વસ્તિ છે.
129. अविद्यामायाविनिर्मितविविधभेदप्रथनकल्पश्च सत्ताद्वैतदूषणावसर एव निवारित इति शब्दाद्वैतमपि तद्वदसमञ्जसमिति सिद्धम् ।
129. અવિદ્યાની માયાથી નિર્મિત વિવિધ ભેદના પ્રપંચના સિદ્ધાતને નિરાસ સત્તાદ્વૈતના દૂષણે દર્શાવતી વખતે કરી જ દીધું છે, એટલે સત્તાવૈતની જેમ શબ્દાત પણ અસમંજસ છે એ પુરવાર થયું.
130. ઉત્તર પૂરમાત્મોપાનવમણિ પ્રત્યુન્ , પૂરમામનો નિતનિધૈવંप्रायकलुषविकारकारणत्वानुपपत्तेः ।
- 130. આના દ્વારા પરમાત્મા જગતનું ઉપાદાનકારણ છે એને પણ પ્રતિષેધ થઈ ગયે, કારણ કે સ્વભાવથી જ નિર્મળ પરમાત્મા આવા મલીન વિકારોનું ઉપાદાનકારણ બને એ ઘટતું નથી.
134. કાયમેવ વિવારનાતમવિચાતઃ પરમમનિ વિમાલીત વિતમૂ | अतः सर्वथा नाद्वैतपक्षः कश्चिदनवद्यः ।
131, અવિદ્યાથી જન્મેલા અસત વિકારે પરમાત્મામાં ભાસે છે એ માન્યતા પણ દોષપૂર્ણ છે. નિષ્કર્ષ એ કે કોઈ પણ અદ્વૈતપક્ષ સર્વથા નિર્દોષ નથી.
132. નથ સર્વજ્ઞાળિનામેવા ઘવારમા, ન નાના બારમાન ર્તીદાદૈતમુરતે, तदप्यप्रमाणकम् , एकस्मिन् सुखिनि न सर्वे सुखिनः, एकस्मिन् दुःखिते वा न सर्वे दुःखिता इति व्यवस्थादर्शनात् , आत्मपरव्यवहारस्य च सर्वजनप्रतीतिसिद्धस्य दुरपह्नवत्वात् , अन्यदृष्टे च सुखदुःखसाधने वस्तुनि स्मरणानुसन्धानपूर्वकेच्छाद्वेषादिकार्यजातस्यान्यत्रानुपलम्भात् , एकस्मिंश्च वीतरागे मोक्षमासादितवति संसारिणामन्येषामानन्त्यदर्शनात् , अहंप्रत्ययस्य प्रत्यगात्मवृत्तेः परत्रासम्भवात् , जगद्वैचित्र्यस्य च पुरुषभेदनियतधर्माधर्मनिबन्धनस्यान्यथाऽनुपपत्तेः, आत्मभेदस्य विस्पष्टसिद्धत्वात् । तप्तलोहस्फुलिङ्गकघटाकाशपादवेदनादिदृष्टान्तकदम्बस्य च निषेधः कृत एवेति एकात्मवादोऽपि न युक्तिमानित्यलं विस्तरेण ।
132, બધાં પ્રાણુઓને એક જ આત્મા છે, પ્રત્યેક પ્રાણીને જુદે આત્મા એમ] અનેક આત્માઓ નથી – આવું જે અદ્વૈત કહેવાય છે તે પણ અપ્રમાણ છે, કારણ કે એક પ્રાણી સુખી થતાં બધાં પ્રાણીઓ સુખી નથી થતાં, એક દુઃખી થતાં બધાં દુખી નથી થતાં, એ પ્રકારે વ્યવસ્થા દેખાય છે; વળી, સવ* જનને થતી પ્રતીતિથી સિદ્ધ એવા આત્મ-પરના વ્યવહારને પ્રતિષેધ કરવો અતિ કઠિન છે; સુખ-દુખના સાધનભૂત વસ્તુને અમુક
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
