Kavyakalpalatavrutti

Author(s): Amarchand Maharaj, R S Betai, Jitendra B Shah
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 333

काव्यकल्पलतावृत्ति:-परिशिष्ट
शङकर -'शषोः सः' (हे. प्रा. 8-1-260) इति सत्वं । सिशभो रा स्यात् इति उत्वं । 'स्यम्-जस्-शसांलुक' (हे. प्रा. 8-4-344) इति सिलोप: यवृत्तिः । अपभ्रंशे सि अम् जस् शस् इत्येतेषां लोपो भवति । एइति धोड़ा एह थलि । अत्र स्यम्जसां लोपः ।
जिव जिव वंकिम लोअणअंणिरु सामलि सिक्खेइ । तिवं तिवं वम्मउ निअय-सर खर-पत्थरि सिक्खेइ ।।
अत्र स्यम्शसां लोपः ॥छ।। यत्तत् सप्तम्ये 'हि' (8-4-357) इति हि यवृत्तिः । अपभ्रंशे सर्वादरकान्तात्परस्य ; सप्तम्येकवचनस्य हिं इत्यादेशो भवति ।
जहि कप्पिज्जइ सरिण सरु छिज्जइ खग्गिण खग्ग । तहिं तेहइ भड-घड-निवहि कन्तु पयासइ मग्मु ।।1।। एक्कहिं अकुिखहिं सावणु अन्नहिं भवउ माहउ महिअल-सत्थरि गण्ड-स्थले सरउ । अङ्गिहिं गिम्ह सुइच्छी-तिल-धणि मग्गसिरु, तेहें मुद्धहें मुह-पङकइ आवासिउ सिसिरु ।।2।।
हिअडा फट्टि तडत्ति करि कालक्खेवें काई।
देक्कउँ हय-विहि कहि ठवइ पई विणु दुक्ख-सयाई ।।3।। शेषं पूर्ववत् । जहिं तहिं ।।।।
स्वामिन्--'सर्वत्र लवरामचन्द्रे'' इति वलोपः अत्न्यप्यञ्जनस्य लोपः। 'अ-डड-डुल्लाः स्वार्थिक-क-लुक् च' (हे. प्रा. 8-4-429) इति अः यत्तिः । अप्रभंश नाम्नः परतः स्वार्थे अडड डल्ल इत्येते त्रयः प्रडयाय भवन्ति तत्संनियोगे स्वार्थे कप्रत्ययस्य लोपश्च ।
विरहाणल-जाल-करालि अउ पहिउ पन्थि जंदिउ । तं मेलवि सवहिं पन्थि अहिं सोजि किअउ अग्गिट्टउ ॥ ... डड । महु कम्तहों बे दोसडा । डुल्ल ।
एक्क कुडुल्ली पञ्चहि रुद्धी । 'अवर्णो यश्रुतिः' इति यः । षष्ये कं 'इसः सुहोस्सवः' (हे. प्रा. 4-338) इति हो, यवृत्तिः। अपभ्रंशे अकारात्परस्य इसः स्थाने सुहो स्सु इति त्रय आदेशा भवन्ति । जोगुण गोवइ अप्पणा पयडा करइ परस्तुसु | तसु हउ कलि-जूगि दुल्लहहो बलि किज्जलं सुअणस्सु ।।सामियहो ॥छ।।
किम् पञ्चम्ये ङसि 'किमः कस्त्रतसोश्च' (हे. प्र. 8-3-71) इति कः, यवृत्तिः । किमः को भवति स्यादी त्रतसोश्च परयोः । को-के-के-केण। त्र-कत्थ। तस-कओ, कत्तो, कदो । 'सर्वादेईसेहीं' (हे. प्रा. 8-4-355) इति हा यवृत्तिः। अपभ्रंशे सर्वादेराकारान्तात्परस्य इसेही इत्यादेशो भवति। जहां होन्त उ आगदो; तहां होन्तउ आगदो। कहां होन्तउ आगदो॥छ।।
भूधातुः 'भुवेर्हो हुव हवाः' (हे. प्रा. 8-4-60) इति हो वानशा वेष्यति तु सष्यौ इति अन् प्रत्ययः । ‘शत्रानशः' इति (हे. प्रा. 8-3-181) न्तः । शत आनश इत्येतयोः प्रत्येकंन्त माण इत्येतावादेशौ ।। भवतः । शत-हसन्तो
1. लवरामवन्त' इत्यपि पाठः । 2. 'अन्त्य...लोपद इदं पा.प.2 पुस्तके नास्ति ।