Book Title: Kavyakalpalatavrutti
Author(s): Amarchand Maharaj, R S Betai, Jitendra B Shah
Publisher: L D Indology Ahmedabad
View full book text
________________
११४
काव्यकल्पलतावृत्ति:-परिशिष्ट
यन्निःशडकमिहापितं वपुरहो पत्यु : समालिङ्गने
___ मानिन्या कथितोनुकूलविधिना तेनैव मन्युर्महान् ।। अधीरा प्रौढा संतर्जने यथा---
तथाऽभूदस्माक प्रथममविभिन्ना तनरिय ततो न त्वं प्रेयानहमपि हताशा प्रियतमा। इदानीं त्वं नाथो वयमपि कलत्रं किमपर
मयाप्तं प्राणानां कुलिशकठिनानां फलमिदम् ।। अधीरा प्रख्ढा साघाता यथा-- कोपात् कोमलबाह्वलोललतिकापाशेन बद्धवा दृढं
नीत्वा वासनिकेतनं दयितया सायं सखीनां पुरः । भूयोऽप्येवमिति स्खलत् किल गिरा संसूच्य दुश्चेष्टितं
धन्यो हन्यत एव निह नतिपरः प्रेयान् रुदत्या हसन् ।।छ।। (अ.श. ९) अथान्यस्त्रीलक्षणम्--
अन्या परोढानढा च परोढा नाधिकारिणी।
रसेङ्गिनि ह्यनूढा तु दुष्यंतस्थ शकुन्तला ।। उद्वेत्युपलक्षणम् । अवरुद्धाऽपि परस्त्रीत्युच्यते । परोढा यथा--
दृप्टिं हे प्रतिवेशिनि क्षणमिहाऽप्यस्मिन् गृहे दास्यत्ति
प्रेयो नास्थ शिशोः पिताद्य विरसा: कोपीरसः पास्यसि । एकाकिन्यपि यामि तदरमितः श्रोतस्तमालाकुलं
नीरन्द्रा पुनरुल्लिखन्तु जठरच्छेदानलग्रन्थयः ।। इयं तु प्रधाने रसे नोपकारिणीति न प्रपञ्चिता कन्या तु पित्राद्यायत्तत्वादनुढा पि पस्त्री यथा--
दृष्टि: शैशवमण्डना प्रतिकलं प्रागल्भ्यमभ्मस्यते
पूर्वाकारपुरस्तथाऽपि कुचयोः शोभा नवामीहते । नादत्ते गुरुतां तथाऽप्युपचिता भोगा नितम्बस्थली
तन्व्याः स्वीकृतमन्मथं विजयते तत्रैकपेयं वपुः ।।छ।। अथ सामान्यालक्षणम् । सामान्या गणिका देवदत्तेव मलदेववत् । यथा--
गाढा लिङ्गनपीडितस्तनतट स्विद्यत्कपोलस्थलं । संदष्टाधरमुक्तसीत्कृतलसभ्रान्तभ्रुनृत्यत्करम् । चाट प्रायवचो विचित्रमणितं घातैरुतश्चाकितं
वेश्यानां धृतिधामपुष्पधनुषः प्राप्नोति धन्यो रतम् ।। (श. ति. १.१२७) अथ स्वपरस्त्रीणामष्टावस्थाः स्वाधीनकान्ताप्रोषिता भर्त काखण्डितास्तथा ।
कलहान्तरिता वासकसज्जोत्कण्ठिताऽपि च विप्रलब्धाभिसारिकेत्यष्टावस्थाः स्वयोषितां ।। यस्यारतिगुणाकृष्टो रचयन्मदनादिकम् ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Page Navigation
1 ... 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454