Kavyakalpalatavrutti

Author(s): Amarchand Maharaj, R S Betai, Jitendra B Shah
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 375

७८
काव्यकल्पलतावृत्ति:-परिशिष्ट
नीलोत्पलानी यथा--
गगनगमनलीलारम्भिताना स्वेदबिन्दुन मभिरनिलचारैः खेचराणां हरन्तीं ।
कुवलयवनकान्त्या जाह्नवीं सोऽभिपश्यत् दिनपतिसुनयेव व्यक्तदत्ताकपालीम् । एवं कुमुदाद्य (न्य? )पि। तिमिरेत्यादि। तिमिरस्य मुष्टिग्राह्यता यथा--
तन्तुलग्ना इव ककुभः क्षमावलयचरणचारमात्रमिव ।
चालिकदधनी मुष्टिं मुष्टिग्राह्यं तमः कुरुते ।। सूचिभेद्यं यथा--
पिहिते कारागारे तमसि च सूचीमुखाग्रदुर्भेद्ये ।
मयि च निमीलितनेत्र तथापि कान्ताननं व्यक्तम् ।। ज्योत्स्ना अञ्जलिग्राह्यतादि यथा
शङ्खद्रावितकेतकोरदलवः श्रोतःश्रियं बिभ्रती। येऽयं मौक्तिकदामगम्फनविधेर्योग्यच्छविः प्रागभूत ।
औत्सुक्याकलसीभिरञ्जलिपुटै ह्या मृणालाङकुरैः पातव्या ( च ) शशिन्यमग्धविभवे सा वर्तते चन्द्रिका।। शुक्लत्वेत्यादि। यशसो शौक्ल्यं यथातमः स्तोकोऽपि नाग्रे श्वसितमविकलं चक्षुषां सैव वृत्ति
मध्ये क्षीराब्धिमग्नाः स्फुटमथ च वयं को ऽयमीदृक् प्रकारः । इत्थं दिग्भित्तिरोधः क्षतविसरतया मांसलत्वाद्यशोभिः
स्तोकावस्थानदुस्थैस्त्रिजगति धवले विस्मयं ते मृगाक्ष्यः ।। हास्यस्य यथा
अट्टहासच्छलेनास्याद्यस्यकेनौघपाण्डुराः। जगत्क्षय इवापीता: क्षरन्ति क्षीरसागराः ।। दुष्कीर्तेः कायं यथा--
प्रसरन्ति कीर्तयस्ते तव च रिपूणामकीर्तयो युगपत् । कुवलयदलसञ्चलिताः प्रतिदिशमिव मालतीमालाः ।
हत्वोरं ते स्तनौष्ठेषु स्पष्टमन्ते कृतध्वनिः । अव्यक्तरेखं रोमाञ्चकारिच्छुरितकं तु तत् ।। पापस्य यथा--
उत्खातनिर्मलकृपाणमयूखलेखाश्यामाचिता तनुरभूदृशकन्धरस्य ।
सद्यः प्रकोपकृतकेशववंशनाशसंकल्पसंजनितपापमलीमसेव ।। प्रतापे रक्तौष्ठता यथा--
यदरिद्विषां कवलयन्महो महद्विय दङगणे कवलमाद्यमक्षिपत्। तमहो महोत्सामहिमच्छविच्छला अधुना पलाययति कालवायसः ।
१. 'लम्भितान्' सं १, सं २ २. 'चालक-पा. १