________________
યોગબિન્દુ [ભા વા નુ વા |
શ્રી વિદૂર
[ લેખાંક ૧૪ મે ]
છે એટલે યોગ એ મુક્તિસુંદરીના યંગ્રહણમાં પ્રથમ માહાસ્યને ઉદ્દેશ છે તેથી
કારણ છે. પ્રથમ તેનું વર્ણન કરે છે. કારણ-જેવો ઉદ્દેશ
બ્લેકમાં “ગ” શબ્દનું પુનઃ પુનઃ ચહણ, " હેચ, તે પ્રમાણે જ નિર્દેશ આલેખન હોવું
યોગની અત્યંત આદરણીયતાનું સૂચક છે. જ્યારે જોઈએ. જે વાત ગ્રંથકાર મહર્ષિ જણાવે છે.
એક વસ્તુ અત્યંત આદરપાત્ર હોય ત્યારે એનું योगः कल्पतरुः श्रेष्ठो, योगश्चिन्तामणिः परः ।
વારંવાર નામગ્રહણ થાય જ. योगः प्रधानं धर्माणां, योग: सिध्धेःस्वयंग्रहः ॥२७॥
વળી ગના વર્ણન માટે ગ્રંથકાર મહર્ષિ યોગ એ એક કલ્પવૃક્ષ છે, ઉત્કૃષ્ટ ચિંતા
જણાવે છે કેમણિ છે, સકળ ધર્મોમાં ઉત્તમ પ્રધાન છે અને
तथाच जन्मबीजाग्नि-र्जरसोऽपि जरा परा । સિધ્ધિને સ્વયંગ્રહ છે.
दुःखानां राजयक्ष्मायं, मृत्योर्मुत्युरुदाहृतः ॥३८॥ ઉપર્યુકત વેગ જગતમાં વિદ્યમાન કલ્પ
ગ એ જન્મના બીજને માટે અગ્નિરૂપ તરુથી અતિશ્રેષ્ઠ છે. કારણ,-એ કલ્પવૃક્ષો માત્ર 2 કલા
છે. જરા માટે ઉત્કટ જરારૂપ છે, દુખે માટે આ લેકના જ તુચ્છ ભેગેનું પ્રદાન કરે છે.
રાજગરૂપ છે અને મૃત્યુ માટે મૃત્યુરૂપ છે. તે પણ યાચના કરાવીને, અને આપે તે પણ પરિમિત; જ્યારે ગ તે શાશ્વત–સુખ-આનં
સુખ આની જેમ બીજ પર અંગારા ખેરવવામાં આવે, દને વગર–માગ્ય અને સંપૂર્ણતાએ આપે છે. તે બીજ જલી જાય, તેથી અંકુત્પત્તિ ન ગ એ અન્ય ચિંતામણિથી પણ આ
થાય. તેમ જન્મના બીજરૂપ કર્મશક્તિને મૂળ
માંથી જલાવવામાં–બાળીને ખાખ કરવામાં વેગ રીતે શ્રેષ્ઠ છે, જે બીજાં ધર્મસ્થાનક છે તેથી પણ વધુ શ્રેષ્ઠ યોગ જ છે. કારણુ-મુક્તિના
એ ધગધગતા અંગારા તુલ્ય છે. જરા એ
" સહુને ગ્રસી જનાર સાક્ષસી છે. સાક્ષાત્કારણરૂપ છે. આ વેગવંતને મુક્તિરમી સ્વયમેવ ગ્રહે તેના વેગે વયની હાનિ થાય છે. જ્યારે
વેગ એ જરારાક્ષસીને ગ્રસી જવા જબરદસ્ત જાય છે? જે અન્યાય છે તે તેને સદુપગ રાક્ષસીરૂપ છે. રાજરોગ એ પીડાનું કારણ છે. ક્યાં કરશે? જે કંઈ સારું કાર્ય છે તે બધું વેગ તે દુખેને બાધા કરવા-પીડવા રાજ મૂર્તિપૂજામાં ઉતરે છે, તે મૂર્તિપૂજા વિધિ ગિરૂપ છે અને યમરાજાને અંત આણવા કેમ ઘટે?
યમતુલ્ય છે, એમ શાસ્ત્રકારે જણાવે છે. જેના " માનવીય શરીરની મીમાંસા કરતાં ય એ જ
માટે આ ગ્રંથકાર મહર્ષિ પણ જણાવે છે કેસાર પ્રગટે છે કે-આ શરીર દેવ-ગુરુ-ધમની ટીમતિ ત ને, મન્મથાત્રાન સા યથાશક્ય સેવા સિવાય કંઈ કરવા સૂચન કરતું ચાનવર્માતે વિજે, તારાથપિ |II નથી, વગેરે આ વિષયમાં નવી દષ્ટિ મળે તેવી પિતાનું માનસ ગરૂપ બખ્તરથી સુરક્ષિત ઘણી વિચારણા કરવા જેવી છે, તે અવસરે. થઈ જાય, તે તપનાશક પણ કામદેવનાં કાતિલ
