________________
હિંસા-અર્વાચીન સંસ્કૃતિનું કેન્સર અને યુગ વિજ્ઞાનને છે. વિજ્ઞાનની ધર્મના નામે થયેલી હિંસા ઈતિહાસે પ્રગતિમાં આપણે ગર્વ લઈએ છીએ. શું વિજ્ઞાન
નોંધી છે. આવતી કાલને ઈતિહાસ જ્ઞાનનના સંશોધનને નામે થતી હિંસાને આપણે
વિજ્ઞાનને નામે થતી હિંસાની નેંધ કરશે. વિચાર કર્યો છે? વિજ્ઞાનના પ્રયોગો માટે લાખો પિતાને સંસ્કારી ગણાવતે માનવી જે અવોચીન નિદૉષ મૂંગા પ્રાણીઓ પર જે કરતા થઈ રહી સંસ્કૃતિને અસ્પૃદય ચાહતે હોય, પિતાની માનછે, તેને ખ્યાલ કદાચ સામાન્ય માનવીને નથી. વત
પર શી વતા વહેતી રાખવા-જીવંત રાખવા તલસતે હેય ધર્મને નામે યજ્ઞમાં જે હિંસા થતી,
તે હિંસાના કેન્સર પ્રત્યે દુર્લક્ષ્ય કરે નહિ ચાલે. તેનાથી અનેકગણી હિંસા આજે વિજ્ઞાનને આજે અહિંસા સંબંધી થડ ઉહાપોહ નામે થઈ રહી છે. જેમ હિંસાથી મેક્ષ ન થઈ રહ્યો છે, ત્યારે શ્રમણ ભગવાન શ્રી મહાહૈય તેમ કયારેય હિંસાથી જ્ઞાન ન હોય. વીરદેવની અહિંસા સૂકમ વિચારણું માંગી લે gઈ રહ્યું નાળિો સારું = = હિંસ વિંગ છે. આજે અહિંસાને મર્મ તેના વાસ્તવિક મર્દા-સમાં રેવ પાન્ત વિયાનિયા | રૂપમાં જાણનારા ઓછા છે.
(સૂત્ર છે. ૧ અ. ૧૧ ગા. ૧૦) ભગવાન શ્રી મહાવીરદેવની અહિંસા સ્કૂલ
-જ્ઞાન થવું તેને સાર એજ કે પોતે કૈઈ ક્રિયાકાંડરૂપે કે માત્ર બાહા વ્રત-નિયમરૂપે કેવલ પણું જીવની હિંસા ન કરે. માત્ર આટલા નથી કિંતુ જીવનના સદૂભાવમાંથી પ્રગટતી સ્વાભાઅહિંસાના સિદ્ધાન્તનું જ્ઞાન પૂરતું છે અને વિકતા રૂપે છે. ભારતના લગભગ સર્વ ધર્મોએ આ અહિંસાનું વિજ્ઞાન છે.
અહિંસાને સિદ્ધાન સ્વીકાર્યો છે. પરંતુ જેનવિજ્ઞાનને વિકાસ આવી હિંસાથી રૂંધાઈ દર્શન જેટલી સૂક્ષમ-વિચારણા અન્યત્ર કયાંય નથી. જશે. પ્રાપ્ત થતા નવા સાધનેથી માનવ-જાત અન્ય વિચારકોએ પ્રબંધેલી અહિંસા માનવી માત્ર પિતાને વિનાશ કરશે. છેલ્લા બે વિશ્વ- સુધી અને કયારેક પશુ-પક્ષી સુધી પહોંચે યુદ્ધમાં થયેલે માનવ–સંહાર શું આપણું છે. ત્યારે ભગવાન શ્રી મહાવીરદેવની અહિંસા અર્વાચીન સંસ્કૃતિનું લાંછન નથી? સમગ્ર જીવસૃષ્ટિને પિતાની સીમાઓમાં આવરી - હિંસા-અર્વાચીન સંસ્કૃતિનું કેન્સર છે, લે છે. જીવનના વ્યવહારમાં આ સિદ્ધાન્તને જેમ કેન્સર શરીરને ક્ષય કરે છે, તેમ જે અશક્યવત કહેનારાઓને ભગવાન શ્રી મહાવીર ઉપેક્ષા કરવામાં આવશે તે હિંસાનું કેન્સર દેવનું પિતાનું જીવન એક પડકાર રૂપ હતું. આપણું આજની સંસ્કૃતિને વિનાશ કરશે. જ્યાં અહિંસાના સ્થૂલ અને સૂકમ ભેદની કદાચ વૈજ્ઞાનિકોને આ સત્ય આજે નહિ સમ કિલષ્ટતા નથી, પરંતુ સર્વ ભિન્ન સ્વરૂપે રહેલા જાય, પરંતુ સૂમ વિચારણા કરનાર પ્રત્યેક જીવત્વનું બહુમાન છે. વિચારકને સ્પષ્ટપણે સમજાશે કે-અન્ય જીવે જ્યાં જીવત્વ છે, ત્યાં વિકાસ છે. જ્યાં પ્રત્યેની ક્રૂરતા માનવસંસ્કૃતિના સર્વો–ભદ્ર જીવત્વ છે, ત્યાં જ્ઞાન પ્રાગટ્યને સંભવ છે. જ્યાં વિકાસ Balanced growth of human જીવત્વ છે ત્યાં અકલ્પનીય વિશાળ શક્યતાઓ culture માં કેટલી બાધાકારક છે? ભરી સ્વતંત્ર ભાવ-સૃષ્ટિ છે, તેથી જીવત્વને.
