Kalyan 1956 03 Ank 01

Author(s): Somchand D Shah
Publisher: Kalyan Prakashan Mandir

Page 5

વર્ષ ૧૩
અંક ૧ : મા
૧૯૫૬
!!!:
C CI[D[ ]
મ હુ ત્તા ને પિ છા ણુ તા શીખા !
SHEET TH OF THE FREE OF THE
श्री०
પશુ, પક્ષી, દેવ, દાનવ, ઇત્યાદિ સંસાર સમસ્તના સર્વ પ્રાણીઓ કરતાં માનવ સશ્રેષ્ઠ પ્રાણી છે, એમાં બે મત નથી જ. માનવદેહમાં એવી કઇ વિશિષ્ટતા છે ? કયુ ઉમદા તત્ત્વ છે ? કઈ મહત્તા છે? કે તેને જગતના મહાનપુરૂષા, ધર્મધુરંધરા, સાધુ-સંતા અનેક રીતે નવાજી રહ્યા છે. એ મહત્તાનુ કારણ તા હોવુ જોઇએ ને?
હા, એનું કારણ ખૂબ જ ઉચ્ચ છે !
પશુ, પંખી કે અન્ય પ્રાણીઓ પાસે પરિમીત દૃષ્ટિ છે, પરિમીત શક્તિ છે. શરીરમાં અલ અપાર છે, તાકાત ઘણી છે, પણ પરમાર્થને પિછાણવાની અને તે દ્વારા પરમાર્થાંના મંગલકારી તત્ત્વને પામવાની ભથ્ય દૃષ્ટિ તે પ્રાણીઓને કદિ લાધતી નથી. તે કેવળ પેાતાની આસપાસના કુંડાળામાં રચ્યા-માચ્યા રહે છે. ઉત્તરપાષણ અને પેાતાના પરિવારની ચિંતા સિવાય તે પ્રાણીઓ મહુધા કશી જ ઉન્નત વિચારણા કરી શકતા નથી, તેમજ સાત્ત્વિક પ્રવૃત્તિએ આચરી શકતા નથી.
હેય શુ, પ્રેય શ્રુ', કર્તવ્ય શું કે શ્રેય શું? આ બધું સમજવા માટે, સમજીને આચરવા માટે તે પ્રાણીઓને કશી જ સામગ્રી પ્રાપ્ત નથી, એમ પ્રાયઃ કહી શકાય. એ કારણે જ આ નિમાં રહેલા જીવા કોઈનુ મંગલ કરી શકે તેવું સામર્થ્ય તેમને પ્રાપ્ત થતુ નથી. પેાતાનું શ્રેય સાધવા માટે પણ ખૂબ જ પરિમીત શક્તિ તેમને મળી છે.
ત્યારે દેવલાકના સુખી જીવા શું ઉત્તમ નહિ ?
બેશક, ભાગેપભોગનાં પ્રસાધનાની દૃષ્ટિએ દેવલાકના દેવા માનવલેાકના આત્માઓ કરતાં શ્રેષ્ઠ પ્રકારની પુણ્યાઈ ભાગવે છે. તેમનાં સુખ, વૈભવા તથા ઐશ્વર્યના કોઈ પાર નથી.
એ બધુ મેળવવા માટે તેમને કશા જ પુરૂષાર્થ ખેડવા પડતા નથી. છતાં માનવ કરતાં દેવલોકના દેવા મહાન નથી. કારણ એ જ કે, શ્રેયમાર્ગ કરતાં પ્રેયનાં પ્રસાધનામાં જ તેમનું જીવન વ્યતીત થાય છે. કેવલ પૌલિક સુખોની મસ્તીમાં મસ્ત તે બધા સમજણુ હોવા છતાં શ્રેયના મંગલમાર્ગે જવા માટે કશા જ પ્રયત્ન કરી શકતા નથી.