________________
: ૧૮ : મિત્ર કે શયતાન? :
રામદેવે કટાક્ષમાં જવાબ આપે કે, “તું તે કરીને તટી મરનારા પણ આજે પૂન્ય પરવારી બેઠેલા માલદાર બની ગયો છે એટલે હવે તારે પરદેશ રહે- હોવાથી કંગાલ દશામાં રખડતા આપણે ક્યાં જઈ વાનું શું પ્રજન? પણ હજુ હું તે હતો તે ન શકતાં નથી ? રૂપસેનને ધર્મ અને ભાગ્ય ઉપર તેવો જ રહ્યો છું. મારા જેવો કડક આદમી દેશમાં સંપૂર્ણ શ્રદ્ધા હતી. હજુ સુધી તે ધર્મને બેવફા નીવઆવીને કયું સુખ મેળવી શકવાનો હતે? માટે તારે થયો ન હતો અને તેથી જ તે લક્ષ્મીદેવીને લાડીલે જવું હોય તે સુખેથી જઈ શકે છે. આપણે તે આજે બની ગયો હતો. હાલમાં બીલકુલ વિચાર નથી ! ” ,
વામદેવનું હૃદય કુટિલતાથી ભરપૂર હતું. ઉપકાર રૂપસેન ગમે તેમ તેય માયાળુ હતા. તેના કરનાર વ્યક્તિને પણ તે છેહ દેવામાં અચકાય તેમ હૃદયમાં દયાને વારસો ઉતરી આવેલો હતો. ન હતું. કારણ કે તેનાં હૃદયમાં બાલ્યકાળથી તેના રામદેવના આવાં દીન વચને સાંભળીને તેને મા-બાપે સુંદર સંસ્કાર પાડવાની કાળજી રાખી ન દિલાસો આપતાં જણાવ્યું કે, “ ભલે તું પૈસા નથી હતી. વળી જાત બ્રાહ્મણ એટલે લોભને થોભ જ કમાઈ શકે, તેને તું અફસ ન કર, હું તને નહિં. વિના–મહેનતે પૈસાદાર બની જવાને હાથમાં પાંચ હજાર રૂપિઆ આપીશ અને તું દેશમાં ચાલ. આવેલો પ્રસંગ વામદેવે ઘણું ખુશીથી વધાવી લીધે કારણ કે આપણે બંને સાથે આવ્યા અને સાથે જ અને કોઈ શુભ દિવસે સ્વદેશ તરફ જવાને બંનેએ પાછા જઈએ તે આપણાં બંનેનાં મા-બાપને ઘણે વિચાર કર્યો. આનંદ થાય. તને દુ:ખી સ્થિતિમાં મૂકીને હું કેમ યારપછી થોડા જ દિવસોમાં શુભ દિવસે રૂપસેને જઈ શકું ? તે હું અને તું મિત્ર શાની ? સાચે
રામદેવની સાથે સ્વદેશ તરફ પ્રયાણ કર્યું. મિત્ર તેનું જ નામ કે જે સુખ–દુ:ખમાં સમભાગી રહે માટે મારાં વચન ઉપર વિશ્વાસ રાખ અને તું જ રૂપસેનને કાફલો દરમજલ દરમજલ પંથ કાપતે કમાયો છે એમ માની લે. વળી આ વાત હું કેઈની , કાપત કેટલાક દિવસે એક અટવામાં આવી પહઆગળ પ્રગટ પણ નહિં કરું એની ખાત્રી રાખજે. એ. રાત્રી પડી જવાથી ત્યાં જ પડાવ નાંખ્યો, અને મિત્ર તરીકેની ફરજ અદા કરવાનો આથી સરસ જોઈતા પ્રમાણમાં તંબુઓ ઠોકીને એક નાનકડી મોકો આ જીવનમાં બીજે કયા વખતે મલવાન છે છાવણ ઉભી કરી દીધી. એમ માનીને જ હું તને પાંચ હજારની રકમ બક્ષીસથાક અને પરિશ્રમને લીધે પિતાના તંબુમાં આપવા તૈયાર થયો છું. માટે તું પણ આવવાની સો ઘસઘસાટ નિદ્રાદેવીના મેળામાં નિંદ લઈ રહ્યા તૈયારી કર !
છે. બત્તીઓને ઝીણે ઝીણે પ્રકાશ વાતાવરણને જાગને રૂપસેનના ઉપર પ્રમાણેના પ્રેમ અને લાગણી- રાખી રહ્યો છે. ભર્યા શબ્દએ વામદેવના જુદયમાં અજબ પરિવર્તન કરી નાંખ્યું. જે દેશમાં જવાનું સ્વપ્ન પણ હોતે એક વ્યક્તિ પિતાના તંબુમાં વિચારોના વમળમાં. ઈચ્છતે તે તેજ ઘડીએ તૈયારી માટે થાય. આમતેમ પથારીમાં આળેટી રહી છે. નિદ્રાદેવી આજે અજબ છે લક્ષ્મીદેવી તારી મોહિની!
તેની દુશ્મન બની છે. બેભાન જેવી તે વ્યક્તિ
ધીમે ધીમે બબડવા લાગી કે, “રૂપસેન અને હું
- એક જ સ્થિતિમાં સાથે આવેલા, તે આજે કોને . રૂપસેન મિત્ર-ધર્મના આદર્શો સમજનાર એક માલિક, લાખેની સાહ્યબી એના પગ નીચે આળોટી ધર્મપ્રેમી યુવક હતા. તેના હૃદયમાં ધનની ખોટી ઘેલ- રહી છે, ત્યારે હું તે કંગાલ અને કંગાલ જ રહ્યો. છા ન હતી. ભાગ્ય જાગતું હોય તે ધન થોડા રૂ. પાંચ હજાર ભલે તેણે આજે આપ્યા છે, પરંતુ પ્રયત્ન પણ મેળવી શકાય છે. જ્યારે મહેનત મજુરી દેશમાં ગયા પછી પાછા નહિં માંગે તેની ખાત્રી શી? .
