________________
સામાજિક સુધારણું કરવા ઈચ્છનારાઓને !
-- શ્રી પ્રવીણચંદ્ર ત્રિક મહેતા ગદારફ-સુદાન – ભાઈ પટવારીના બાલ–દીક્ષા પ્રતિબંધક વિધેયના વિરોધમાં અમારા ઉપર સંખ્યાબંધ લેખે આવ્યા છે. લગભગ નિશ્ચિત જેવું કહી શકાય કે, બીલના વિરોધમાં જે રીતે જન-જૈનેતર સમાજે પ્રબલપણે પોતાને અવાજ ઉઠાવ્યા છે, તે દ્રષ્ટિએ બીલ પસાર થઈ શકે તેમ નથી. આફ્રીકા જેવા ભારતથી દૂર-દૂર પ્રદેશમાં વસતા ધર્મશીલ જૈન ભાઈઓ પણ આ બીલના વિધિ માટે કેટ-કેટલા સજાગ છે, તે પૂરતો આ લેખ અહિં પ્રગટ કરીએ છીએ. કહેવાની ભાગ્યે જ જરૂર રહે છે કે, “યાણના પ્રચારનું જ આ પરિણામ છે કે, આફ્રીકામાં વસનારા જૈનભાઈએ આ રીતે સમાજના પ્રશ્નમાં રસ લેનારા બની રહ્યા છે.
શ્રી. પટવારીએ મુંબઈ રાજ્ય ધારાસભામાં અને એના સમર્થનમાં શ્રી પટવારીજીએ રજુ કરેલું આ બીલ' પ્રથમ તે “ભારતીય જે દલીલ કરી છે, એ ફક્ત એમની કે સંસ્કૃતિના હળાહળ અપમાનરૂપ છે. ભારતની એમના જેવા વિચાર ધરાવનારા મુઠ્ઠીભર માણ. અધ્યાત્મવાદી–ચેતનવાદી જુગજૂની સંસ્કૃતિ પર સોની) પોતાની જ અંગત માન્યતા હોય, એ એ કારમો ફટકે મારનારૂં છે, એમાં શંકાને બરાબર છે. પરંતુ પિતાને જ સારું લાગ્યું સ્થાન નથી જ.
એટલે (અગર તે સમાજસુધારક કહેવડાવવાના ભારતની પવિત્ર ભૂમિમાં વસતા આ મહા
લેભે) સરકાર મારફત એને સર્વસામાન્ય નુભાવ (અને તે પણ એક હિન્દુ સભ્ય) આવી બનાવવાનું સાહસ નિંદનીય ગણાય. જડવાદી વિચારસરણીથી પ્રેરાઈ “સામાજીક દેવયોગે જેનસમાજ (અને જેનેતર હિન્દસુધારા”ને નામે આવી અનિચ્છનીય (ભાર સમાજ) આજે જાગૃત છે, અને આવાં અનિષ્ટ તની સંસ્કૃતિની છેક જ વિરૂદ્ધ) પ્રવૃત્તિ કરે, વિધાનને પડકારવા શક્તિમાન છે, એ અહે એ વધુ ખેદજનક લાગે છે.
ભાગ્યની વાત છે. " પૂર્વસંસ્કારના પ્રભાવથી નાની વયમાં બાકી “સુધારા” કરવા જ હોય તે સંસારત્યાગ કરી સ્વ-કલ્યાણને, આત્મકલ્યાણને એને કયાં તેટો છે ? ભારતમાં હજુયે કેટલાંક અતિ ઉન્નત માગ લેનાર ઉચ્ચ આત્માની અનિષ્ટ (આપણુ પિતાની સંસ્કૃતિની વિરૂદ્ધ) ઉચ્ચત્તમ વિચારસરણીને વિરોધ કરી તેને ઘર કરી રહ્યાં છે. તેમાંના એકાદને પણ દૂર કાયદારૂપી જડસાધનથી અટકાવવાને કઈને કરવાનું શ્રી પટવારીને સૂઝયું હત, તે એ અધિકાર ન હોઈ શકે. બલ્ક એમ કરવું, જરૂર લેખે ગણત. અને અત્યારે તેઓશ્રીએ એના પર પ્રતિબંધ મૂકવે એ ભારતીય પ્રાચીન જાણે-અજાણે પણ હિન્દુસમાજમાં ખળભળાટ ઋષિ-મુનિઓ, મહાપુરૂષોની, (અરે ! ખુદ જગાવી વ્યથા સમયની બરબાદી કરવા જેવું ભારતના પ્રાણસમી ભારતીય આધ્યાત્મવાદી વાતાવરણ સર્યું છે. એ સમય અને શક્તિ ચેતન સંસ્કૃતિની) પરંપરાઓ પર પ્રતિબંધ એમના એવા એકાદ સુપ્રયાસની સફળતામાં મૂકવા જેવું થાય છે, એ ન ભૂલાય. જરૂર સાર્થક બનત. આ રહ્યાં ભારતમાં ઘર
આવા “ખરડાને સામાજીક સુધારે છે શી કરી રહેલા એ કુધારાઓ – રીતે ગણ? એ જ સમજાતું નથી. (1) ગૌવધ તેમ જ જીવહિંસા.
