________________
: કલ્યાણ - માર્ચ - ૧૯૫૬ : ૪૩ :
મન કઈ રીતે થઈ શકે છે માટે જ શબ્દોને શુધ્ધ તથા કદાચ આ પહેલે જ પ્રયાસ હશે ? અશષ્ય તરીકે વિભાગ કરીને બતાવનારું, શબ્દસિદ્ધિ આપણા અર્ધમાગધી સૂત્રોમાં પણ કેટલાક એવા શાસ્ત્ર તે જ શબ્દાનુશાસન-વ્યાકરણશાસ્ત્ર કહેવામાં પ્રયોગો આવે છે કે, જેને આ પ્રયોગ કહેવામાં આવે આવે છે.
છે. જેમ કે,
બ હુ સૂત્રમાં આવતે “અવqજેને સિધ્ધતિમાં પણ વ્યાકરણનાં જ્ઞાનની યાયાવરિત્તા પ્રયોગ વ્યાકરણશાસ્ત્રની દ્રષ્ટિએ આથી જ આવશ્યકતા પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. “માયાવરિત્તા” બનવો જોઈએ. છતાં તેને આ જ કારણે પાંચમી સદીમાં થઈ ગયેલા તાર્કિક બાઝયો' કહ્યો છે. પણ આ કારણે વ્યાકરણ કે શિરોમણિ સમર્થ શાસનપ્રભાવક આ૦ મશ્રી વ્યાકરણના રચયિતાઓને અપ્રામાણિક સિધ્ધ કરવા : ભવાદીસૂરીશ્વરજીએ “ચક ગ્રંથમાં વ્યાકરણને કોઈ પણ પૂર્વકાલીન મહાપુરૂષે એક અંશ જેટલો પણ સર્વતંત્ર સ્વતંત્ર” તરીકે સંબોધ્યું છે.
પ્રયત્ન કર્યો નથી.
આટલું તેમના પ્રસ્તુત લેખના પ્રતિકારરૂપે પૂર્વકવ્યાકરણશાસ્ત્રથી વિરૂધ્ધ અસાધુ શબ્દપ્રયોગને
ન થન કરીને તેમણે પૂર્વમહાપુરૂષોના પ્રામાણિક શબ્દજ્ઞાનને અપ્રયોગ' કહેવામાં આવે છે. પણ શબ્દપ્રયોગને સિદ્ધ તે
તેમજ વ્યાકરણના યથાર્થ શાસ્ત્રીય શબ્દવ્યવહારને કરનાર મહાન વ્યાકરણશાસ્ત્રને કલ્પનાપ્રધાને કદિ કેઈએ કાલ્પનિક ઠરાવવા જે જે વિધાને, ઉદાહરણે પોતાના અધિવધિ કહેવાની બાલિશચેષ્ટા કરી નથી. તે લેખમાં રજૂ કર્યા છે, તેની હવે વિચારણા કરીએ. પતિ શ્રી બેચરદાસ દેશી જેવા વિદ્વાનદાર
–અપૂર્ણ:
: હાસ્ય વિનોદ : પિંજરામાં ઉભેલે સાક્ષી – સાહેબ ! હુને ખુરશી મળવી જોઈએ. ન્યાયાધીસ – હંમે ખુરશીની માગણી કરે છે તે એ હમે કયે દરજજો ભગવે છે? સાક્ષી – સાહેબ ! સીકનેશને. " વલિ – (સાક્ષિને રસ્તામાં હમે ફરિયાદીને માર ખાતે જે તે તે વખતે હમે
કયાં જતા હતા ? સાક્ષી – હમારા બાપનું સરાવવા. વકિલ – સાહેબ ! આ સાક્ષિનું વર્તન ઉધ્ધતાઈ ભર્યું છે. સાક્ષી – સાહેબ ! એ તારીખે અને એ વખતે હેમના બાપનું હું સરાવવા આવે
હતું કે નહિ તે આપ હેમને પૂછી જુઓ. એક વ્યક્તિ છાપાના તંત્રીને ટેલીફન ઉપર બોલાવે છે.
એટલે તંત્રી ટેલીફનનું રીસીવર ઉપાડીને– તંત્રી – એલાવ ! આપ કયાંથી બોલે છે ? વ્યક્તિ -ટેલીફનમાંથી. તંત્રી – આપનું નામ શું ?
વ્યક્તિ – ખાનગી રાખવાનું છે. તંત્રી – પણ આપને કામ શું છે
વ્યક્તિ –– આપના છાપામાં મારે તંત્રી - લે ત્યારે ખુદ છાપાને જ હું એક ખાનગી ખબર આપવાની છે.
આપની પાસે મોકલું છે -- શ્રી દલીચંદ દરભાઈ ગાંધી
!
