________________
સંસારના પારને પામવાનો માર્ગ
પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજયભુવનતિલકસૂરીશ્વરજી મહારાજ
(લેખક બીજો. ] સંસાર સાગર છે, તેમાં દુઃખરૂપી જલ પણ પતનમાર્ગે વાળી દે છે. જીવનપર્યત ચારિત્ર લે છલ ભરેલું છે. સાગરમાં પાણી-પાણી અને ત્રપાલન કર્યું હોય પણ કષાય એજ એને પાણી જ દેખાય છે. તેમ સંસાર-સાગરમાં સહિસલામતમાંથી ફેંકીને જોખમમાં મુકી દે છે. પ્રત્યેક સ્થળેએ જ્યાં નજર ફેંકીયે ત્યાં સઘળેય સાગરમાં ભરતી અને ઓટ આવે છે તેમ
સ્થળે દુખ અને દુઃખ જ દેખાય છે. સંસારસાગરમાં સંકલ્પ–વિકોની ભરતી–ટ રાજા હય, મહેન્દ્ર હોય, શ્રીમંત હય, નિર- આવ્યા જ કરે છે. સુવિકલપ જાગે ત્યારે કવિધાર હોય કે ચિંથરેહાલ હોય, સઘળાય દુઃખની જ કલપની ઓટ આવે છે, અને કવિકલ્પો જાગે કારમી ચીસ પાડી રહ્યા છે. કેઈને સંગનું, ત્યારે સુવિકપની ઓટ આવે છે. સસંકલની કોઈને સંગ મલ્યા પછી નભાવવાનું કેઈને ભરતી આવે ત્યારે જીવનનાવ કિનારે આવે વિયેગનું, કેઈને વિયેગ પછી પુનઃ સગ પણ કુવિકલ્પ જાગે ત્યારે ઓટ આવતાં પુનઃ મેળવવાનું દુઃખ છે જ. જીવ જ્યાં સુધી નિષ્કમાં ન નાવડી દુર જઈને પડે છે. સાગરમાં વડવાનલ બને ત્યાં સુધી પારાવાર દુઃખ ને દુઃખ જ જીવને નામને અગ્નિ રહે છે, તેમ સંસારમાં કામરૂપી છે. અને ભગવ્યા સિવાય છુટકે નથી જ. મને- વડવાનલ સળગે છે, જે મહારાજાને સુખ્ય વાંછિત સુખે સાંપડયા હોય તે ય અને અનિ- સૈનિક છે, અજેય છે, જગજેતા છે. સાગરમાં છતાભર્યા દુઃખ મલ્યાં હોય તે ય જીવને મત્સ્ય, મગર, જલચર પ્રાણીઓ ભરેલા હોય + આકુલ-વ્યાકુલતા જ રહે છે. કારણ કે, સુખમાં છે, તેમ સંસારસાગરમાં રેગ, શેક, ભય આદિ નાશને ભય અને દુઃખમાં સુખ મેળવવાની ભયંકર જલચર પ્રાણીઓ ભરેલા છે. ચિંતા છે જ. * *
જેઓ ધર્મજીવનને ગળી જાય છે, નાશ ): સાગરમાં જેમ પવનને ઝંઝાવાત પુકાય કરે છે, અને ચૂરેચૂરા કરી નાંખે છે, સાગરમાં છે. નાવડીને ચાલવામાં બાધા પોંચાડે છે. એવા મેટા મસ્તે આવે છે કે, માનવીને શું ડામાડોળ નાવડી થઈ જાય છે. નાવડીમાં પાણી પણ આખા વહાણુનાં વહાણ ગળી જાય છે. ભરાઈ જતાં ડુબી જાય છે. તેમ સંસાર સાગ- તેમ રેગ આવતાં ધર્મ માનય પણ આકુલરમાં આશા તૃષ્ણારૂપી ભયંકર પવન ફેંકાય છે. વ્યાકુળ થઈને રોગવિવશ બની જાય છે. ધર્મજીવનનાવડી ધર્મશઢ તાણીને ચાલતી હેય બ્રણ પણ થાય છે, અરે ધર્મવિધી પણ બની તેને તૃણવાયુ ડગમગાવી મૂકે છે, ડુબાડી જાય છે. સાગરમાં અનેક નદીઓને સંગમપણ દે છે. સાગરમાં હાથી જેટલાં ઉંચા મોજા થાય છે. સરિપતિ કહેવાય છે. તેમ સંસાર ઉછળે છે. કિનારે નાવડી આવતાં ખેર આ સાગરમાં રાગ અને દ્વેષ રૂપી બે નદીઓને મજ જ પડે છે. તેમ સંસારમાં કષાયરૂપી સંગમ થાય છે. રાગ ગંગાનદી જે માઠા
જાં ઉછળે છે. એ માજા ચારિત્રવતને ય છે. રાગ થતાં આનંદ આવે છે. અને દ્વેષ
