________________
: ૨૪ : સંસારના પારને પામવાને માર્ગ :
યમુના જે છે. યમુના નદીનું પાણી કાળું જાય તે નાવડીના ભૂકેબફકા ઉડાવી દે છે. છે. તેમ જ આવતાં માનવી ધૂવાફૂવા થઈ સંસારમાં વિષયવાસના રૂપી ડુંગરા-ડુંગરીએ શ્યામ પડી જાય છે. આ બન્નેય નદીઓની આડે આવે છે, જે મનના વિકાર રૂપ છે. મને જ ઉપમા શાસ્ત્રકારે આપી છે. અને તે સંસાર--કહેવાય છે. એ વિષયે પણ ગુપ્ત જ રહે છે. સાગરમાં પુરપાટ વહેતી વહેતી મલી જાય છે. પણ એને અનુકૂળ સાધને મલતાં એ જાગ્રત અને પ્રાણીઓને સાગરના અગાધ જલમાં થાય છે. પાંચ ઇંદ્રિયેના ત્રેવીશ વિષયે છે. ઉતારી દેશે છે. જેથી વિસ્તાર થવું અશકય અને તે વિષયલેલુપતા જાગતાં પ્રાણીઓ ધનબની જાય છે, રાગ-દ્વેષ બેજ સંસારવધનનાં તપ અને ઈજ્જતથી ખુવાર થઈ જાય છે. નિમિત્તો છે. સાગરમાં વમલ હેય છે. એને સંસારમાં આ ખડક અનંત જીવેને અનંતભ્રમર પણ કહે છે. તે સંસારસાગરમાં મહ- કાલના કાલચક્રમાં રખડાવી મૂકે છે. નિવિષયી રૂપી દારૂણ વમલે છે. મુસાફર લેકેનાં વહાણે મન બની જાય તે પછી એને–સંસારને સાગરના વમલમાં ફસાતાં છ છ માસ સુધી અંત જ આવે છે. અને વિષયાધીનતામાં સ્વને માર્ગ પર હેતાં આવતાં એવી વાત સંભળાય અંત આવે છે. અનંતા મૃત્યુ એ વિષયેથીજ છે. વળી વમલભારે હૈયતે નાવડી જવ-તળીયે ભેગવવાં પડે છે. ગરમ કરેલી સે એકેક પણ પહોંચી જાય છે.
રેમમાં કઈ એકી સાથે ભેંકી દે એવું દુઃખ
જન્મની વેળાયે જન્મના મુહૂર્તમાં જીવને વેઠવું સંસારમાં મહરાજ છે. ચૌદ ભુવનમાં એની
પડે છે. અને જેના પ્રારંભમાંજ અગણિત વેદના આણુ વતે છે. સમય આવતાં મહાશિરાને
તેના આગળના જીવનમાં તે કેટલું દુખ પણ એ પટકી દે છે. ધર્મજમ્બર સ્ટીમરના
જ હોય છે એ તે બુદ્ધિવંતે વિચારી જ શકે છે. મુસાફરોને ય આ મેહનું મહાવમલ પટકાડી
પ્રથમ કેળીયામાં મક્ષિકાપાત થયે તે ભોજન છે છે. રખડાવી મારે છે, “મેહેનડીયા મુનિવર
જમવામાં કયાંથી સ્વાદ હેય? વળી છેલ્લે પડીયા ? ફક્ત એ વીતરાગીઓને જ કંઈ કરી છે જીવનાત મૃત્યુના સમયે તે આ સંસાર શકતો નથી. આઠેય કર્મની સ્થિતિમાં મેહનીયની
સફરની ભવાપેક્ષાથી છેલ્લી ગેજારી ઘડી તે સ્થિતિ સીત્તેર કેડીકેડી સાગરોપમની છે. અને
કોઈનેય નથી રૂચી, એ સમયે કેડે વીંછી એક સમયનું બાંધેલું મેહનીય કર્મ અનેક નવાં
એક સાથે કરડે તેથી આઠ ગણી વેદના અનુકર્મોનું ઉપાદાન બની જાય છે. હવમલની
ભવવી પડે છે. અરે જ્ઞાનીઓ મૃત્યુની વેદના વસમી વ્યથા પ્રાણીઓને જમણા-આગમાં
અસંખ્યગુણ કહે છે. સળગાવી મૂકે છે. જે મેહવિમલ ટળે તે જરૂર
આ સંસારમાં વિષયેની ખડક--માલ એવી દુખ ફટે અને સાચું શાશ્વત અને સંપૂર્ણ
ભયંકર છે કે, એ જ ક્ષણે ક્ષણે દુખપ્રદ થઈ સુખ મલી જાય.
જાય છે. આ સાગરને વહેવાને પૃથ્વીપટ એ - સાગરમાં અજાણ્યા અંધારામાં પાણીમાં આઠ કર્મો છે. સાગરને તળીયું હોય છે એના છુપાયેલાં ખડકે આવે એ પત્થરનાં હોય છે. પર વહે છે. તેમ કરૂપી ઘણું જ ઘન પૃથ્વીનાવ ચાલતાં એ ખડકે વચમાં આવી પટ છે. જેના પર સંસાર સાગર સતત વા
