________________
: ૨૦ : મિત્ર કે શયતાન ?
ખબર હોય ? એક કવિ કહી ગયા છે કે “ જેવી નહિ. રાજાને આથી બારે મધ આવે એટલે બધાં કરે જે કરણી, તેવી તરત ફળે છે, બદલ ભલા પંડિતમાં અગ્રેસર એવા વરિ નામના પંડિતને બુરાને, અહિને અહિં મળે છે. હવે વામદેવનું સંબોધીને નૃપતિએ જણુંવી દીધું કે, “ જુઓ પંડિત શું બને છે ! તે તરફ જરા અવલોકન કરીએ. ત્રણ દિવસમાં તમે આ ચાર અક્ષરને રહસ્યાર્થ
ખુલ્લે નહિ કરી બતાવો તે મૃત્યુદંડની શિક્ષા ફર
માવવામાં આવશે. મૃત્ય–દંડની વાત સાંભળતાં જ નૂતન માણસોના કાફલા સાથે થોડાક દિવસોમાં પંડિતજીનાં ગાત્ર ઢીલાં થઈ ગયાં. છતાંય દેખાવ પૂરતી પિતાના માદરે વતનમાં આવી પહોંચ્યા. વામદેવ ઘણે હિંમ્મત રાખીને તે બોલ્યો; મહારાજ! ત્રણ દિવસમાં પૈસો કમાઇને આવ્યું છે એ વાત વાયુવેગે આખાય હું જવાબ જરૂર શેધી લઈશ. તે બાબત નિશ્ચિત નગરમાં પ્રજરી ગઈ નગરના નાગરિકોએ અને સંબં, રહે. ધી જનેએ તેને સુંદર સત્કાર કર્યો. તેના માતાપિતાને આજે આનંદને પાર નથી. આ વખતે પંક્તિ વરચિએ બે દિવસમાં બધાં શબ્દકોષે ઉપસેનના મા-બાપની પરિસ્થીતિ તરફ હવે વળીએ. તપાસી જોયાં પરંતુ કોઈ ઠેકાણે વા. ઇ. પો. ૪.
0 ને રહસ્યાથે જ નહિ. છેવટે આખરી ઉપાયમાં વામદેવે આવી પહોંઓ અને રૂપસે કેમ નહિં
આ ગામ છોડીને રાત્રે ભાગી જવું એવો વિચાર આવ્યું હોય ? એ ચિંતામાં માતા-પિતા શાકમાં
કરીને બીજા દિવસની રાત્રીએ પંડિતજી ગÚતિ કરી ડુબી ગયાં અને વામદેવ પાસે જઈને રૂપમેન ક્યારે આવશે ? તે વિષે જે માહિતી મેળવવાની હતી તે
જવા માટે ગુપચુપ નગર બહાર આવેલા એક મંદિરસર્વે હકીક્ત શક અને ચિંતા ભર્યા વદને વામદેવને
માં પહોંચી ગયા અને મોડી રાત્રીએ ત્યાંથી કોઈનેય
ખબર ન પડે એ રીતે એ પરદેશમાં ભાગી જવું પૂછતાં પ્રત્યુત્તર મળ્યો કે રૂપસેન આવવાને તે હવે
એવો વિચાર નક્કી કરીને જરા આરામ લેવાને જમીપરંતુ એકાએક વેપારમાં ભારે ખોટ આવી જવાથી તે હમણાં ત્યાં રોકાઈ ગયો છે. સુખસમાચાર રૂપે
ન ઉપર આડા પડ્યા. તેજ ટાઈમે એક આશ્ચર્યકારી વા. . . . એ ચાર અક્ષરે તમને કહે
બનાવ બની જાય છે. તે મંદિર નજીક એક મોટું
વટવૃક્ષ હતું તેના ઉપર એક યક્ષરાજ અને યક્ષણનું વાને માટે મને કહ્યું છે, બાકી એથી વિશેષ બીજા
કાયમ માટે નિવાસ સ્થાન હતું. આજે બને પતિપત્ની કાંઈ સમાચાર મારી સાથે કહેવડાવ્યા નથી.
ભારે રમુજમાં આવેલાં હતાં. મસ્તીની મીઠી લહેરમાં રૂપસેનના માતા-પિતાએ એ ચાર અક્ષરને યક્ષિણીએ પોતાના પતિદેવ યક્ષરાજને કઈ આશ્ચર્યભાવાર્થ જાણવા માટે ઘણો પ્રયાસ કર્યો પણ કોઈ કારક વાર્તા કહેવાને આગ્રહ કર્યો. યક્ષરાજે જવાબમાં સમજી શકાયું નહિં એટલે છેવટે તે નગરના રાજા કહ્યું કે હે, “ પ્રાણવલ્લભે આ નગરમાં જ એક અદપાસે જઈને નમ્ર પણે અક્ષરની હક્તિ જણાવીને ભૂત ઘટના બની ગઈ છે. તે જ તને કહું છું સાંભળ. એ ચાર અક્ષરને ભેદ શું છે ? તે જણાવવા માટે કોઈ એક વણિકનો પુત્ર પરદેશમાં પૈસા કમાવા વિનંતિ કરી. રાજાએ રાજ્યમાન્ય પંડિતોને એકઠા
| ગયેલો, તેના મિત્ર સાથે તે વણિકપુત્રે વાન્સ-ઘોકર્યા અને એ ચાર અક્ષરોને ભાવાર્થ ખુલ્લો કરવા
એ ચાર અક્ષરોઠારા સમાચાર પાઠવ્યા છે. તેને જણાવ્યું.
| ભાવાર્થ તેના મા-બાપ તે જાણી શક્યાં નહિં પણ પંડિતએ ઘણું પુસ્તક જોઈ લીધાં, પરંતુ લા. તે નગરના રાજાના વિદ્વાન પંડિતે પણ તેનું રહસ્ય ૪. ઘો. ૪. નૈ રહસ્યોર્થ કોઈ ઠેકાણે પડી શક્યો જાણી શક્યા નથી આથી રાજા બારે ક્રોધાવેશમાં નહિં, આથી પતિ પણ વિલખા થયા અને નીચે આવી ગયો છે. અને વરરૂચિ નામના મુખ્ય પંડિતને મોઢે બેસી રહ્યા. રાજાને એને ખુલાસે આપી શક્યા ત્રણ ક્વિસમાં તેને જવાબ શોધી લાવવા માટે મુક્ત
