________________
: લ્યાણ - એપ્રીલ - ૧૫૬ : ૧૧ :
પુરુષાર્થ કરવામાં આવે તો ય તેમાં તે ક્રિયા ક્યાંથી સિંહરૂપ બની શકે જ નહિ. એજ રીતે જીવમાં થાય ? તેથી જ તેને કર્તા વસ્તુતઃ કર્તરૂપ માની સહજત: યોગ્યતા ન હોય તે તેનામાં મેક્ષાદિ કાર્ય શકાય જ નહિ.
તત્ત્વત: ઘટી શકે જ નહિ. ભલે પછી માત્ર કદાગ્રહથી બીસ્કુલ યોગ્યતા ન હોવા છતાં પણ તેનામાં ઈશ્વરના અનુગ્રહાદિના પ્રતાપે તેને માની લેવામાં તે ક્રિયા કરવામાં આવે, અને તેના કરનારને કર્તારૂપે આવે એ એક અલગ વાત છે પણ ગેરવ્યાજબી છે. માની લેવામાં આવે તે જગતભરના કાર્યની વ્યવસ્થા
કારણ–યુક્તિ રહિત અગડંબગડ માની લેવું, તે પ્રામામાત્ર કાલ્પનિક જ થઈ. જેમ માણવક નામના સબ્સમાં ણિક જનેને જરાએ ઉચિત નથી. એટલે ઈશ્વરનો સિંહપણું વાસ્તવ નથી.
અનુગ્રહ માનવો હોય, તેય, જીવની પિતાની યોગ્યતા માત્ર તેનામાં તેવા ગુણ હેઇ, તેને તે રૂપે
તે માનવી જ જોઈએ. એ સિવાય તો મેક્ષાદિ નહિ કર્યો છે, પણ તે કાંઈ ખરેખર સિંહ નથી જ. તેમ
જ ઘટી શકે. આ રીતે ઈશ્વરના અનુગ્રહને માનવા હરએક અંતરંગ યા બહિરંગ કાર્યમાત્ર કાલ્પનિક બની
છતાંય, જીવની યોગ્યતાને તે માનવી જ પડે જશે, પણ વાસ્તવ રહેશે નહિ કારણ કે તે રૂપે નહી
તે તેને જ મુખ્ય કારણ માનવી ઘટિત છે, પણ ફિજુલ હોવા છતાંય, તેમનામાં તે રૂપે ઉત્પન્ન થવાની લાયકી
ઈશ્વરના અનુગ્રહને માને એ વ્યાજબી નથી. નહિ હોવા છતાં, તે કાર્યને તે રૂપે માની લેવામાં ઘડીભર ઉપચારને ય માની લેવામાં આવે, તેય, આવ્યું છે. યદિ માત્ર કાલ્પનિક જ માની લેવામાં એ સમજવું જરૂરી છે કે, ઉપચાર પણ પ્રાયઃ મુખ્ય આવે તે તે ઘટિત નથી. કારણ કે જે માત્ર ઔપચારિક વસ્તુ હોય, તો જ ઘટી શકે છે. અનુભવ પણ એવો જ જ હોય, તે વસ્તુતઃ સત હોય જ નહિ પણ અસતું જ છે. તેથી જ માનવું જોઈશે કે પિતાની યોગ્યતાના હોય.
પ્રભાવે જ છવ કર્મસંગી બની સંસારી બને છે સાંઢને ગમે તેમ દુઝણી ગાય તરીકે ઉપચરવામાં અને કર્મને વિયોગ થવાથી મુક્ત બને છે. અર્થાત્ આવે તે પણ તે હરગિજ દૂધ આપનાર બને જ યદિ વાસ્તવ વ્યવસ્થા ઈષ્ટ હોય, તે ઉપર્યુક્ત પ્રામાણિક નહિ. માણવક આદિમાં સ્કાય તેમ સિંહવાદિને કથનાનુસાર જ તે ઘટી શકશે. ઉપચાર કરવામાં આવે, તે પણ કદાપિ તે સાક્ષાત
[ અપૂર્ણ ]
બાળક - બા, અમારા માસ્તર ગાંડા થઈ ગયા છે. બા – કેમ બેટા શાથી કહે છે ? બાળક :- કાલે માસ્તરે કહ્યું હતું કે, ત્રણ ને બે પાંચ, અને આજે કહે છે, ચાર ને
એક પાંચ, બેલે હવે માસ્તર ગાંડા ખરા કે નહિ?
વિજ્ઞાન શિક્ષક - અલ્યા રસિક! બોલ જોઈએ, એવી કઈ વસ્તુ છે કે, જે ગરમીથી
ફૂલે છે, અને ઠંડીથી સંકેચાય છે. રસિક – સાહેબ ! બરફના વ્યાપારીનું ખીસ્સે.
- છગને રાતમાં પથારીમાંથી બેઠા થઈ, દીવાસળી સળગાવી, તરત ઓલવી નાંખી. " આ જોઈને જોડે સૂતેલા મગને તેને પૂછયું, “ અલ્યા આ શું કર્યું? છગને જવાબ
ખ્યા એ જ તો હતો કે તે હવે ઓલવી નાંખ્યું કે નહિ ?'
