________________
શિસ્ત-જવાબદારીઓ, જોખમદારીઓ, ઉત્સર્ગ અપવાદ રૂપ કર્તવ્ય માગો, જુદા જુદા દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવ અનુસારે ફરજો, અધિગમ તથા સમ્યગ જ્ઞાન કરવાના ઉપાયો, પંચાચાર અથવા સંવર નિર્જરારૂપ ધર્મમય મોક્ષમાર્ગ તથા તેની આરાધનાના વિવિધ પ્રકારો વિગેરે પણ તેમાં બતાવ્યું છે.
૫. અને તે સર્વના યોગ્ય આચારો, આચારોના અનુષ્ઠાનો, અનુષ્ઠાનોની ક્રિયાઓ, તેમાં ઉપયોગી ઉપકરણો-સાધનો, તેનો સંગ્રહ, તેની રક્ષાના ઉપાયો વિગેરે પણ સમજાવાયાં છે.
આમ શાસન, સંઘ, ધર્મ, શાસ્ત્રો અને સાધનો એ પાંચ પાયા ઉપર જૈનધર્મની અદ્દભુત, જીવંત અને પ્રકાશમાન મહા ઈમારત જગતમાં ખડી થએલી ચાલી આવે છે. વિશ્વના ચોકમાં સ્થિત કલ્પવૃક્ષ સમાન તે સ્થિત છે.
તેમાંથી જુદી જુદી માન્યતાઓ રૂપે જૈન જૈનેતર રૂપમાં અનેક વિચારભેદો-આચારભેદો કાળક્રમે પડતા આવ્યા છે. પરંતુ જૈનશાસનના બુધ્ધિશાળી અને સમર્થ સંચાલકો તેનું પૃથ્થકરણ કરતા ગયા છે, અને તે સૌની વચ્ચે જેમ બને તેમ શુધ્ધ પરંપરા જાળવી રાખવામાં ભારે પુરુષાર્થ ખેડતા આવ્યા છે તેમને ભારે પુરુષાર્થ ખેડવો પડયો છે.
જો તેમ ન કરવામાં આવ્યું હોત, તો આજે પણ સ્વતંત્ર રીતે જે * કાંઈ અંશમાં તેનું શુદ્ધ સ્વરૂપ કે અસ્તિત્વ જોવા જાણવામાં આવે છે, તે ન આવત. વિકૃતિઓના હલ્લા તેના ઉપર આવતા રહ્યા છે, અને સાવચેતીથી તેનું પૃથ્થકરણ કરીને જેમ બને તેમ મૂળ બાબતોની પરંપરાને સ્પષ્ટ રૂપમાં રાખવા પ્રયત્નો થતા આવ્યા છે.
જુદી જુદી એકાંત માન્યતાઓને પકડીને ગમે તેટલા ધર્મો રૂપે કે અવાંતર સંપ્રદાયો રૂપે જુદા પડ્યા, તે સર્વેને યથા સંભવિત રૂપે શાસનથી જુદા પાડી રાખવા છતાં, સ્યાદવાદના આશ્રયથી સર્વની ઘટતી સંગતિ સમજી લઈ, તે દરેકને તે રૂપે ટકી રહેવામાં સહકાર આપવામાં
: ૨૪ :.
