________________
આધુનિક સંશોધકો પ્રથમ માનવો જંગલી હાલતમાં હતા અને પછી ધીમે ધીમે સુધર્યા છે એમ બતાવે છે. પત્થર યુગ, લોક યુગ વિગેરે અને મળી આવેલા પ્રાચીન કાળના સાધનો, માનવી હાડપિંજરો તથા બીજાં અવયવો ઉપરથી એમ સમજાય છે. તે ઉપરથી એટલું નક્કી થાય છે કે આજના કરતાં મોટાં માનવ શરીરો પ્રાચીન કાળમાં સંભવિત હતા. બીજા પ્રદેશોમાં જંગલી હાલતમાં માનવો હોય એ પણ સંભવિત માનવામાં હરકત નથી.
પરંતુ ભારતમાં તો પ્રાચીનકાળથી જ સંસ્કારી માનવો હોવાના પ્રમાણો જગતભરના ધર્મશાસ્ત્રો અને સંશોધકોની નોંધપોથીઓંમાં ભર્યા પડ્યા છે. આધુનિક લેખકો પ્રાચીન ઇતિહાસ વિગેરેની શરૂઆત ભારતથી ન કરતાં ગ્રીક અને બીજા પાશ્ચાત્ય પ્રદેશોથી કરે છે. એટલે સાચી વાત જ ન મળતાં દરેક બાબતમાં વિકૃત અને ભૂલ ભરેલી હકીકત ઉભી થાય છે, અને તે ફેલાય છે. ભારતના વ્યક્તિત્વને ભાવિ પ્રજાના માનસમાં જરાપણ સ્થાન ન પામવા દેવાનું મજબૂત વલણ તેઓને આ જાતના વિધાનો કરવા તરફ કાયમ આકર્ષતું હોય છે.
પરંતુ ભારતના નેતૃત્વ નીચે ચાર પુરૂષાર્થની સંસ્કૃતિ ભારત અને બહારના લોકોના જીવનમાં વ્યવસ્થિત રીતે વણાયેલી ગુંથાયેલી આજે પણ વિદ્યમાન છે. કોઇ પણ મહા દીર્ઘદ્રષ્ટિ એક વ્યક્તિની રચના શિવાય બીજી રીતે એ સંભવિત નથી. અને દરેક ધર્મોના પ્રાચીન ધર્મશાસ્ત્રોમાંની નોંધો એના પૂરાવામાં છે.
જૈન ધર્મ અને તેની વ્યવસ્થા વિગેરેને બાદ રાખીને, તેને એક નજીવી ચીજ ગણીને, તેની ઉપેક્ષા કરીને આજના સંશોધકો સ્વતંત્ર રીતે વિધાન કરતાં હોય છે. તેથી સાચા જવાબો આવવાની શક્યતા જ નથી. જે મુખ્ય અને મૂળ વસ્તુ છે તેને બાજુએ રાખવામાં જ ગંભી૨ ભૂલ થાય છે. તે ન સ્વીકારવામાં જ આધુનિક સંશોધકોનો દુરાગ્રહ અને અયોગ્ય ટાટોપ બાલીશ અને ઉપેક્ષ્ય છે. જગતને ઉંધે માર્ગે
૫૬
