________________
ઉપાધ્યાયજી મહારાજશ્રીની પોતાની સુંદર અવસૂરિ પણ છે. ઉપાધ્યાયજી મહારાજશ્રી તો તેને પૂર્વધરોના રચેલા ગ્રંથ તરીકે જણાવે છે. અને
“ડ્યું વઘુ સમુધૃતા સરસ દૃષ્ટિવાવાવિતઃ |''
આ સ્તવપરિજ્ઞા ખરેખર સરસ દ્રષ્ટિવાદ નામના બારમાં અંગ વિગેરોમાં ઉધ્ધત હોવાનું જણાવે છે. પંદરસો કે સત્તરસો વર્ષ લગભગ જૂનો પ્રાચીન ગ્રંથ લાગે છે. કદાચ વધારે પણ થયા હોય. પરંતુ શ્રી ઉમાસ્વાતિ મહારાજશ્રીની પછીનો છે એ વાત નક્કી છે.
એવા એ ‘સ્તવપરિજ્ઞા' ગ્રંથની આ ગાથા છે-
" न य बहुगाणं पि इत्थ अविगाणं सोहणं ति नियमोऽयं न य णो थोवाणं पि हु मूढेतर भाव जोगेणं”
ભાવાર્થ :-- ઘણાઓનો-બહુઓનો એક મત (અવિગાન) શોભન જ હોય એવો પણ અહીં નિયમ નથી. થોડાઓનો એકમત શોભન ન જ હોય એવો પણ નિયમ નથી. (એકનો પણ નિર્ણય શોભન હોઇ શકે છે) અર્થાત એકમત-લઘુમત બહુમત કે સર્વાનુમતને સત્ય અને હિતકારી નિર્ણય લેવામાં નિયમપૂર્વક સ્થાન નથી. તેથી એ મજબૂત સિદ્ધાંત નથી. ત્યારે શું કરવું ?
‘મૂઢેતર ભાવ નોમેળ' એટલે મૂઢેતર ભાવના યોગે જે નિર્ણય કરાય તે શોભન એવો નિયમ છે એમ જણાવેલ છે. એથી એ નક્કી થાય છે કે એકનો મત, થોડાનો મત, બહુનો મત કે સર્વનો મત સાચો હોય જ એવો નિયમ નથી. સાચો પણ હોય, અને ખોટો પણ હોય પરંતુ મૂઢેતર ભાવ યોગે થયેલો નિર્ણય શોભન જ હોય એવો નિયમ છે એ તાત્પર્યાર્થ નિકળે છે.
મૂઢ ભાવમાં મોહનીય કર્મોની ૨૮ કર્મ પ્રકૃતિઓ સમાય છે, અથવા ૧૮ પાપ સ્થાનક પણ સમાવેશ પામે છે. તેને આધારે કરાતા વિચાર મૂઢ ભાવથી કરાયા ગણાય. તે શોભન-સારા-સાચા હિતકારક હોય જ
૭૯
