________________
૫. વર્તમાન જૈનશાસનની ઉત્પત્તિ અને પ્રવાહ
૧. પેટી બનાવનાર સુતાર પેટીનું સ્વરૂપ મનમાં કલ્પી રાખીને પ્રથમ તેના નાના મોટા અંગો તૈયાર કરે છે. પછી દરેક અવયવોને જોડી ને આખી પેટી બરાબર સાંગોપાંગ તૈયા૨ કરે છે. સાંકળ, નકુચા, મીજાગરા વગેરે જોડી રંગીને ગ્રાહક આગળ સુરેખ પેટી રજુ કરે છે.
તેમ શ્રી ઋષભદેવ પ્રભુ પ્રથમ અર્થ અને કામ પુરુષાર્થ, અને તેમાં બાહ્ય બળનું જરૂર પૂરતું નિયંત્રણ રાખી મર્યાદાઓ જળવાવનાર રાજ્યતંત્રને ધર્મપુરુષાર્થના વ્યવસ્થિત માર્ગાનુસારિ પ્રાથમિક અંગો તરીકે તૈયાર કરે છે. શિલ્પાદિક ધંધાઓ, કામ પુરુષાર્થમાં સદાચારનું રક્ષણ કરનાર વિવાહાદિક આચારની નિયામક સામાજિક વ્યવસ્થા વિગેરેની વ્યવસ્થા સ્થાપે છે.
અને મુનિ પણે દિક્ષિત થયા બાદ મોક્ષના અનન્ય કારણરૂપ ધર્મપુરુષાર્થના પાંચેય અંગો રૂપ સંસ્કૃતિનો મુખ્ય આત્મા જોડી દઈ ચાર પુરુષાર્થની સંપૂર્ણ જીવનવ્યવસ્થા લોકોમાં અમલમાં લાવી દે છે. તેના પેટામાં તમામ ધંધાઓ, કારીગરીઓ, પુરુષોની બૌંતેર અને સ્ત્રીઓની ચોસઠ કળાઓનું સાંગોપાંગ શિક્ષણ, ૧૮ લીપીઓ, ભાષાઓ, વિવાહ વિગેરે જીવન ઘડતરના પ્રસંગો, રાજ્યના સર્વ અંગો વિગેરેનું શિક્ષણ આપે છે.
૨. આ સર્વ કરવામાં તેઓનું પૂર્વ ભવનું જ્ઞાન કામ આવે છે. સંસ્કૃતિબધ્ધ દેશમાં પૂર્વભવમાં જીવન જીવવાથી સર્વ પ્રકારનું અનુભવ જ્ઞાન તેમને મળેલું હતું. આત્મા અને તેના છ સ્થાનોનું તત્ત્વજ્ઞાન તેમના ધ્યાનમાં હતું. કારણકે મતિજ્ઞાન, શ્રુત-જ્ઞાન, અને અવધિજ્ઞાન એ ત્રણ જ્ઞાન તેમને પૂર્વભવથી સાથે જ આવેલા હોવાથી તેમને જન્મથી જ
૪૮
