________________
શાસનનો વિચ્છેદ એ શબ્દમાં પણ ધર્મ વ્યવસ્થા તંત્રનો વિચ્છેદ એ અર્થ છે.
તત્ત્વજ્ઞાન અને આચાર રૂપ ધર્મ પણ શાસન સંસ્થા દ્વારા લોકોને પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. અને એ દ્વારા જ તેની આરાધના સુલભ થાય
છે.
શ્રી મરૂદેવા માતા અતીર્થ સિદ્ધ થયા તેનો અર્થ પણ એજ કે તેઓ તીર્થની એટલે કે શાસનની સ્થાપના થયા પહેલાં મોક્ષ માર્ગમાં ગયા.
ભદેવ પ્રભુ પણ શમણ હજુ શાસના
મણી
શ્રી ઋષભદેવ પ્રભુ પણ શરૂઆતમાં નમો તિત્યસ્સ કહીને સમવસરણમાં બિરાજમાન થયા. ત્યારે તેમણે હજુ શાસન સ્થાપ્યું પણ નહોતું, છતાં શાસન એ પ્રવાહથી અનંતકાલીન છે, અને તેથી તેમણે તે શાસનને નમસ્કાર કર્યો હોવાનું માનવું રહ્યું. પૂર્વના ઘણા ભવોમાં શાસનનો આશ્રય લઇને તેઓ તીર્થંકર પ્રભુ બન્યા છે, અને માટે તે શાસનને નમસ્કાર કરવામાં આવે છે. કેમ કે શાસનના આશ્રય વિના જીવોને મોટે ભાગે ધર્મની પ્રાપ્ત થતી નથી. મંદિર, પ્રતિમા, સાધુ મહારાજ, શાસન ઉપદેશ વિગેરે પણ શક્ય હોય તો જ સંભવે. પ્રથમ ધર્મ પ્રાપ્તિ પણ શાસનના આશ્રયે જ થાય.
માટે તે એક જ જગતમાં મહાકલ્યાણકર અજોડ કલ્પવૃક્ષ સમાન હોવાથી મુખ્યપણે તેને નમસ્કાર થાય છે.
યાપિ પૂર્વાચાર્ય મહારાજાઓએ પણ ઘણે ઠેકાણે શાસન, પ્રવચન, તીર્થ શબ્દોના અર્થ શ્રી સંધ, શાસ્ત્ર વિગેરે કરેલા છે, અને તેથી નમો તિથ્થસ્સ' શબ્દનો અર્થ શ્રી સંધને નમસ્કાર એવો કરેલો છે. પરંતુ
ત્યાં તીર્થ અને સંધનો અભેદ કરીને એવો અર્થ કર્યાનું સંભવે છે, કેમકે શાસનના સંચાલનની સર્વ જવાબદારી શ્રી સંઘની છે.
