________________
બીજું અંગ : કેવળજ્ઞાની પ્રભુના ઉપદેશથી બન્ને પ્રકારના ધર્મનું પાલન કરનારા નીકળી આવી પ્રભુના-પ્રભુની આજ્ઞાના-પ્રભુના શાસનના અનુયાયી બને છે.
તે અનુયાયીઓને શાસન સંસ્થાનું આજ્ઞા પ્રમાણે સંચાલન કરવાનું સોંપાય છે.
એટલે અનુયાયી તરીકે તેઓ ૧. ધર્મનું આરાધન કરે, અને ૨. સંચાલક તરીકે શાસનનું સંચાલન કરવાની જવાબદારી અને જોખમદારી ઉપાડે. એમ બે ફરજો અનુયાયીઓ ઉપર આવી પડે છે. - ત્રીજું અંગ ઃ એ સંચાલનની ફરજો બજાવનાર તરીકેના કામની સૌપણી ચતુર્વિધ સંઘના જુદા અંગ તરીકે સોંપાય છે. તેમાં ત્યાગી સંધ અને અમારી સંધ. ત્યાગીમાં શ્રમણ અને શ્રમણી સંધો, અને અગારીમાં શ્રાવક અને શ્રાવિકા સંધ.
શ્રમણોમાં આચાર્ય ઉપાધ્યાય વિગેરે. આચાર્યોમાં ગણધરો અને તેના હાથ નીચેના ગણો અને તેની વ્યવસ્થા વિગેરેની વ્યવસ્થા પ્રભુ કરે છે, અને દરેકને અધિકારો સૌપે છે. તે વાત ગણોની, ગણધરોની અને ચતુર્વિધ સંઘની સ્થાપના કરવાની વાતમાં બરાબર સૂચિત થઈ જાય
દરેકના શાશા અધિકારો-ફરજો-જવાબદારીઓ અને જોખમદારીઓ છે તે સર્વનો રીતસરનો ઘણો વિસ્તાર છે. - ચોથું અંગ : શાસો : જેમાં વિશ્વના મૂળભૂત અને તેના પેટા તત્ત્વો પાંચ અસ્તિકાય, છ દ્રવ્યો, નવ તત્ત્વો, પાંચ ભાવો વિગેરે અનેક રીતે વિશ્વ વ્યવસ્થાનું પૃથ્થકરણ સમજાવવામાં આવ્યું હોય છે.
તેમાં આત્મા વિષે આત્મા છે, તે નિત્ય છે, વિગેરે છ સ્થાનનું તત્ત્વજ્ઞાન, હેય-ઉપાદેય-ય-ઉપેક્ષ્ય રૂપે તત્ત્વજ્ઞાન વિગેરે સમજાવેલ છે. [
] ૩૬
