Dvadasharam Naychakram Part 3 Tika

Author(s): Mallavadi Kshamashraman, Sighsuri, Jambuvijay
Publisher: Atmanand Jain Sabha

Page 146

१८३५
न्यायागमानुसारिणीवृत्त्यलङ्कृतम्
द्वादशे नियमनियमारे तत्प्रत्ययं च नाधत्ते ततोऽघटे कथं घटत्वं तदबुद्धि च कुर्यात्, ततोऽन्यत्र वृत्तत्वात् पटाघटप्रत्ययवत् । अथोंच्येत अघटे घटतां नैव करोति तत्प्रत्ययमपि नादधाति । एतदपि न, अघटघटयोः परस्परापेक्षसिद्धेर्लोके दृष्टत्वात् तत्प्रत्ययस्य च। तद्यथा-सिद्धार्थक...:. ....। नैव घटः ....... .अघटत्ववत् । तत्प्रत्ययोऽपि न. . . . . . ] पटप्रत्ययवत् । .5 एवमघटत्वेऽपि । नाघटऽघटत्वम् [इत्युपक्रम्य घटशब्दस्थानेऽघटशब्दं कृत्वा यावद्यमवधिः] घटत्ववदनुसतव्यम्।।
उभयोभयपक्षस्तूभयदोषापर्तेविप्रतिषेधाच्च । सिध्यत्यहेतुतश्चेत् खपुष्पाद्यपि स्यात्। एवं सर्वार्थेष्वपीत्यसिद्धिरेव।
अथान्तरेणापीतरेतरयोगं स्वत एव सिध्यति घट इति चेत्, यद्यस्ति घट एक(10 स्ततस्तस्य सत्त्वैकत्वघटत्वानां युक्तिस्तेषामेकत्वेऽन्यत्वे वा न सम्भवति। यद (द्य)
स्त्येको घट इति त्रयाणामेकत्वं ततो यत्रैकत्वं तत्रास्तित्वस्यापि निष्कलेनैव स्वतत्त्वेन
. एवमंघटत्वेऽपीत्यतिदेशोऽपि पूर्ववदेव। तस्य दिशं दर्शयति-नाघटेऽघटत्वमित्यादिना स्वयमेव ग्रन्थकारो यावत्कारेण यावद् घटत्ववदनुसर्तव्यमिति गतत्वान्न्यायस्य । - उभयोभयपक्षस्तूभयदोषापत्तेरिति समानपूर्वोत्तरपक्षव्याख्यः पूर्वातीतग्रन्थेन गतार्थः, 15'विप्रतिषेधाच्च' इत्यपि तथैव।। : स्यान्मतम्-स्व-परोभयवृत्तिहेतुमार्गेणासिद्धावपि अहेतुतः सिद्धिरिति। तच्च नाहेतुतिः]
खपुष्पवदसिद्धेः, तत्रापि 'सिध्यत्यहेतुतश्चेत् खपुष्पाद्यपि स्यादिति पूर्ववदनिष्टापादनं नेयम् । ..एवं सर्वार्थेष्वपीति घटासिद्धया पट-रथ-कटादिनिरपेक्षसिद्धाभिमतसर्वार्थ (O) सिद्धिरित्यति
देशः। इत्यसिद्धिरेवेति यथाप्रतिजमसिद्धिहेतुः सिद्ध इत्युपसंहारः । ५३६-२ -20 अनन्तरोक्तायुक्तिहेतुसिद्धिरधुनोच्यते, तत्सम्बन्धप्रदर्शनार्थं तावदाह-अथान्तरेणापीतरेतर
'योग विनापि वस्तूनामन्योन्यापेक्षया घटसिद्धेर्बीजमस्ति, कुतः ? स्वत एव सिध्यति स्वयमेव घट इति चेद् मन्यसे, अत्र ब्रूमः-यद्यस्ति घट इत्यादि, 'अस्ति' इत्युक्तत्वात् सन् घटः, स च एको द्रव्यमेकवचनोक्तत्वात्, ततस्तस्य घटस्य सत्त्वकत्वघटत्वानां किं युक्तिरयुक्तिः ? इति विचारे 25 तदविनाभावो युक्तिः, सा तु तेषां त्रयाणामेकत्वेऽन्यत्वे वा न सम्भवति । तत् कथम् ? इति यद (द्य)
*स्त्येको घट इति त्रयाणामर्थानाम् अस्त्येक-घटशब्दवाच्यानामेकत्वं चेदिष्यते ततो यत्रैकत्वमि• १, २ पृ० ८३३ पं० २ ।। ३ (तथापि? ) ॥ ४ सिध्यत भा० । तुलना-पृ० ८३३ पं० ३ ।। ५ णापांतरे प्र० ॥ ६ (चेदस्त्येको?) ।। ७ तुलना-पृ० ५५५-१।। ८ तुलना-पृ० ८३६ पं० १५, पृ० ५५५-१॥ ..