Dvadasharam Naychakram Part 3 Tika

Author(s): Mallavadi Kshamashraman, Sighsuri, Jambuvijay
Publisher: Atmanand Jain Sabha

Page 188

८७७] न्यायागमानुसारिणीवृत्त्यलङ्कृतं
[नयचक्रतुम्बे __ तदनुयातवृत्तिसाधनं नाभिक्रिया। तद्यथा--विधि-विधि [विधि-विध्युभय-विधिनियम-उभय-उभयविधि-उभयोभय-उभयनियम-नियम-नियमविधि-नियमोभय-नियमनियमा] एकप्रबन्धेनान्योन्यापेक्षवृत्तयः सत्यार्थाः, एतद्भङ्गनियतस्याद्वादलक्षणः शब्दः स्यानित्यः स्यान्नित्यानित्यः स्यादनित्यः, विध्यादिद्वादशविकल्पनियताकृतक-कृतकाकृतक6 कृतकत्वानेकान्तविकल्पात्मकत्वात्, घटवत्।
जिनवचनस्यानुगमाद् द्वादशानामराणामशेषशेषशासनसंग्राहिणामित्थं तुम्बक्रिया स्याद्वादनाभिकरणम्,
तत्प्रतिबद्धसर्वारावस्थानात्, अतोऽन्यथा विशरणात्, यथोक्तम्५६४-१ जैम्मि कुलं आयत्तं तं पुरिसं आयरेण रक्खाहि । ण हु तुंबम्मि विणठे अरया साहारणं(या) होंति ॥ [
] इति । तद्यथा-विधिविधीत्यादि साधनदण्डको यावद् घटवदिति दृष्टान्तः । एवं तुम्बकरणं सविकल्पद्वादशा[र]नयचकवाक्यानयनसाधनम् । तत्र विधिभङ्गाश्चत्वार आद्या उभयभङ्गा मध्यमाश्चत्वारो नियमभङ्गाश्चत्वारः पाश्चात्या यथासङ्ख्यं नित्यप्रतिज्ञाः ४ नित्यानित्यप्रतिज्ञाः ४ अनित्यप्रतिज्ञाश्च ४। विधिः विधेविधिः विधेविधिनियमौ विधेनियम इति प्रथमभङ्गचतुष्टयम्, मध्यम विधिनियमौ विधिनियमयोविधि: "विधिनियमयोविधिनियमौ विधिनियमयोनियम इति, पाश्चात्यमपि 15 नियमो नियमस्य विधिः नियमस्य विधिनियमौं नियमस्य नियम इत्येते द्वादशाप्यरनया एकप्रद्यो:: (प्रबन्धे) नान्योन्यापेक्षवृत्तयः सत्यार्था इति सँ (सं)पिण्डरूपेण प्रतिज्ञा, एतद्भङ्गनियतस्याद्वादलक्षण:
शब्द इति, स्यानित्यः स्यानित्यानित्यः स्यादनित्यः शब्द इति, तत्संक्षेपस्त्रिविधो हेतुरपि विध्यादिद्वादशविकल्पनियताकृतक-कृतकाकृतक-[कृतकत्वानेकान्तविकल्पात्मकत्वादिति प्राग्व्याख्यातभङ्गार्थसमाहारात्मक एवायं प्रतिज्ञावत् तन्नयदर्शनविकल्पैकवाक्यात्मकत्वाद् घटवदिति
१ इयं गाथा अणहिलपुरपत्तने खेतरवसीपाडामध्ये विद्यमानायाम् आवश्यकनियुक्तेर्हस्तलिखितायां तालपत्रात्मिकायां प्रतौ दृष्टाऽस्माभिः, मुद्रितायां तु न दृश्यते । आवश्यकसूत्रस्य हारिभद्रयां वृत्तौ [पृ० २६३] इत्थमुपलभ्यते- “आह चसुत्तत्थेसु अचिंतण आएसे वुड्ढसेहगगिलाणे। बाले खमए वाई इड्ढीमाइ अणिड्ढी य॥१॥ एएहि कारणेहिं तंबभूओ उ होति आयरिओ। वेयावच्चं ण करे कायव्वं तस्स सेसेहिं ।। २ ।। जेण कुलं आयत्तं तं पुरिसं आयरेण रक्खेज्जा नहु तुंबम्मि विणढे अरया साहारया होति ।। ३ ।। वाले सप्पभए, तहा इड्ढिमंतंमि आगए पाणगादिगए आयरिए लहत्तं, एवं वादिम्मि वि, अणिस्सरपव्वइयगा य एए त्ति जणापवादो, सेसं कंठं"। आवश्यकसूत्रस्य मलयगिरिविरचितायां वत्तौ त्वेवमुपलभ्यते- “तथा चाह- सुत्तत्थेसु अचिंतण. . . . . . ।।१॥ ...... ॥ २॥...... ।।३॥ आदेशे प्राघूर्णके, वृद्ध, शैक्षके, ग्लाने, तथा बाले लघुवयसि,क्षपके च . . . . . . . . एतदेवाह-जण कुलं आयत्तं तं परिसं आयरेण रक्खेह। न हु तुंबम्मि विण→ अरगा साहारगा हुंति ।। १३३ ॥ येन पुरुषेण कुलमायत्तं तं पुरुषमादरेण रक्षेत्, यतो नह नैव तुम्बे विनष्टे अरकाः साधारकाः साधारा भवन्ति ।" इति आवश्यकनिर्यक्तेर्मलयगिरिसूरिविरचितायां वृत्ती इच्छाकारसामाचारीवर्णने ॥ २ रक्खाहि भा० ॥ ३ ण हि भा० ।। ४ विधिविधिनियमौविधेनियम इति भा० ।। विधिविधिनियमोविधिनियम इति य०॥ ५ विधिनियमयोविधिनियमयोविधिनियमनियमयोनियम इति य० ॥ ६ एकप्रद्य (व्य? )ोना य० । एकप्रद्यद्यना भा०। (एकप्रघट्टेना?)॥ ७ दृश्यतां १० ८८० पं० ७॥ ८ °ताकृतककृतकाकृतकत्वाअनकान्त य० । ताकृतकाकृतकत्वाअनेकान्त भा०। दृश्यतां पृ० ८७८ पं० ४॥ ९ °व्यातभ' भा० । व्याख्यार्थभ य०॥