Aatmsiddhi Shastra Darshan

Author(s): Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi

Page 47

કે આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર દર્શન = અન્વયાર્થ:- (દેહાધ્યાસથી જીવ અને દેહ એક છે એવા અનાદિકાળના અજ્ઞાનથી એટલે કે જીવ દેહનું કામ કરી શકે છે એવી ઊંધી માન્યતાથી (આત્મા) આત્મા અને દિ] દેહ સમાન એકરૂપ [ભાસ્યો ભાસે છે [પણ] પણ તે તેઓ [બને બન્ને ભિન્ન છે. જુદાં છે એટલે કે એકબીજાનું કાંઈ કરી શકતા નથી જેમ જેમ અિસિ] તરવાર ને અને મ્યિાન મ્યાન (ધરૂ) જુદા છે તેમઅર્થાત્ તરવારનું કામ મ્યાન કરી શકે નહિ અને મ્યાનનું કામ તરવાર કરી શકે નહિ તેમ. ૫૦
જે દ્રષ્ટા છે દ્રષ્ટિનો, જે જાણે છે રૂપ,
અબાધ્ય અનુભવ જે રહે, તે છે જીવસ્વરૂપ. ૫૧ અન્વયાર્થ - જેિ જે [દષ્ટિનો આંખનો [eષ્ટા છે જાણનાર છે અને જે જે રૂપ રંગનો જાણે છે, જાણનારો છે તથા [અબાધ્ય કોઈના રોક્યા વગર [અનુભવો જેમ છે તેમ જ્ઞાનનો (જે રહે જે જાણનાર રહે છે તે તે જ [જીવસ્વરૂપ) જીવનું સ્વરૂપ [છે છે અર્થાત્ જીવ કોઈની મદદ વગર સ્વતંત્રપણે પોતાને અને પરને જેમ છે તેમ જાણે છે. ૫૧
છે ઈન્દ્રિય પ્રત્યેકને, નિજ નિજ વિષયનું જ્ઞાન,
પાંચ ઈન્દ્રિના વિષયનું, પણ આત્માને ભાન. પર ' અન્વયાર્થ:- (ઈન્દ્રિય પ્રત્યેકને દરેક ઈન્દ્રિયને નિજ-નિજ પોતપોતાને લાયક વિષયનું પદાર્થોનું જ્ઞાન જ્ઞાન છે થાય છે [પણ] પણ પાંચ ઈન્દ્રિના પાંચ ઇન્દ્રિય દ્વારા જણાતા વિષયનું પદાર્થોનું આત્માને એકલા આત્માને જ ભિાન જ્ઞાન થાય છે. ઈન્દ્રિ જડ છે તેથી તે જ્ઞાન કરતી નથી પણ જ્ઞાનમાં નિમિત્ત છે તેથી ઈન્દ્રિયને જ્ઞાન થાય છે એમ ઉપચારથી કહ્યું છે. પર
દેહ ન જાણે તેહને, જાણે ન ઈન્દ્રિય પ્રાણ,
આત્માની સત્તા વડે, તેહ પ્રવતે જાણ. ૫૩ અન્વયાર્થ:- (દેહ શરીર તેિહને તે પદાર્થોને [જાણે જાણતું ન નથી. ઈન્દ્રિય ઇન્દ્રિયો અને પ્રાણ શ્વાસોશ્વાસ પણ તેને (પદાર્થોને) [જાણે જાણતા નિ] નથી. (આત્માની આત્માની જ્યાં સુધી [સરા વડે હાજરી હોય ત્યાં સુધી તે શરીર, ઈન્દ્રિયો અને શ્વાસોશ્વાસ પ્રવર્તે પોતપોતાથી પ્રવર્તે છે (જાણ એમ જાણવું. ૫૩
૪૬