________________
આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર દર્શન
“મારા અપરાધ ક્ષય થઈ હું તે સર્વ પાપથી મુક્ત થાઉં એ જ મારી અભિલાષા છે. આગળ કરેલા પાપોનો હવે હું પશ્ચાતાપ કરું છું.
99
હે પ્રભુ ! અઢાર પાપસ્થાનોમાં અપરાધવાળો થઈ, મિથ્યોત્ત્વથી, અનાદિકાળથી આજ સુધી મેં અપરાધોની પરંપરા સર્જી છે. હું અપરાધી છું પરમાં સુખબુદ્ધિ કરી તેને ગ્રહણ કરવાનો (આશ્રવ) અને તેને મારા માનવાનો અપરાધ કર્યો છે. આ અશુભ આશ્રવ છે તેમાં ય શુભમાં –ભૌતિક સુખને પોતાના માની ત્યાં જ રોકાઈ ગયો. જેની આરાધના કરવી જોઈએ તેની આરાધના કરતો નથી પોતામાં દોષો છે તે જણાતા નથી. આત્માની આરાધના કરતો નથી એ મોટો દોષ છે. જે જે કારણોને લઈને આત્માની આરાધના થતી નથી તે મારા પાપો ટળી જાય, મારા અપરાધ ક્ષય થાઓ. દુઃખદાયક સર્વ કર્મથી-પાપથી સર્વથા મુક્ત થાઉં, એ જ મારી અભિલાષા છે. પાપથી મુક્ત થાય તો નિર્દોષ થાય આત્માની શુદ્ધતા-પાપરહિત દશા એ જ મોક્ષ છે બધાં કર્મ પાપ છે તેમાં ચાર ધાતિયાં કર્મ મુખ્ય પાપ છે. તેમાં ય મુખ્ય મોહનીય અને તેમાં ય દર્શનમોહનીય પ્રથમ જવો જોઈએ. મિથ્યાત્ત્વ પ્રથમ જવું જોઈએ પાપ થયું હોય તો પછી શું કરવું? પશ્ચાતાપ. ઘણાં ભવ નિષ્ફળ ગયા પણ હવે આ ભવમાં આત્માર્થ કરી લઉં આ જન્મનાં પાપોથી મુક્ત થવાની મેં અભિલાષા કરી. નવા આવતાં કર્મો રોકાય તેવો ભાવ થાય તેનું નામ સંવર. પણ હે પ્રભુ ! આગળના કરેલા પાપના પરિણામો ભોગવ્યા વિના તો છુટકારો થવાનો નથી જે કંઈ થઈ ગયું તેનો હવે પશ્ચાતાપ સિવાય ઉપાય પણ શું છે? પૂર્વ કર્મોથી મુક્ત થવા માટે નિર્જરાધર્મ છે. પશ્ચાતાપ એ અત્યંતર તપનું પ્રથમ સોપાન છે પુનઃ પુનઃ પાપ ન કરવું તે પશ્ચાતાપ છે તે બે બાજુ કાર્ય કરે છે ઉદયમાં આવેલા કર્મોનો નાશ કરે છે અને જૂનાં કર્મોનો પણ નાશ કરે છે પશ્ચાતાપ એ સરળ અને અમોધ સાધન છે. ભૂલ થઈ હોય તેની માફી માગે તો પોતાનું હિત થાય અને બીજાને પણ અસર થાય છે. પશ્ચાતાપરૂપ અગ્નિમાં તપીને માનવચિત શુદ્ધ થાય છે. જાગૃત થાય છે. ખોટે રસ્તેથી પાછો વળી સન્માર્ગે આવે તો શું કરવું તેનો ઊંડો વિચાર કરી શકે. પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિએ ક્રોધના વિચારોથી સાતમી નરકે જવાય એવા પાપનાં દળિયા બાંધ્યા; પણ પાછો ખરો પશ્ચાતાપ કરી ઠેઠ કેવળજ્ઞાન સુધી પહોંચી ગયાં આ જ રીત છે પાપથી મુક્ત થવાની ક્ષમાપના બોલવાનો હેતુ એવો પશ્ચાતાપ જગાડવાનો છે.
૯૦
