Aatmsiddhi Shastra Darshan

Author(s): Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi

Page 76

આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર દર્શન
ઊંચું કરે ત્યારે જાગૃતિપૂર્વકક્ષમાભાવને આગળ લાવવા અને અહંને કહેવું કે “એક ભવના થોડા સુખ માટે, અનંતભવનું અનંત દુઃખ શા માટે વહોરો છો? ક્રોધ-માન-માયા-લોભ કરતાં તેનું પરિણામ માઠું આવશે તે પણ હે મૂર્ખ, તું વિચારી શકતો નથી?”
માધારે કે મારા ઉદરે પુત્ર જન્મયો છે. મને ભવિષ્યમાં સુખી કરશે પણ જો પૂર્વનાં સંબંધો વેરઝેરવાળા હશે અને કર્મોનો એવો ઉદય થશે તો માતા-પુત્રનાં સંબંધોવેરમાં ફેરવાઈ જશે. માટે એવા ઉદય આવે તો પણ સમજણથી, પ્રેમથી, સમતાથી જીવો, છતાં જીવનમાં ભૂલ થતી રહે ત્યારે ક્ષમા એ એક જ ઉપાય છે જે વેરભાવને દૂર કરે છે. ક્ષમાપનાનું આ વ્યવહારિક સ્વરૂપ છે. તેમ કર્યા વગર પારમાર્થિક સ્વરૂપમાં પ્રવેશ મળતો નથી.
બહુ જ નાનકડી આ જિંદગી છે. કોણ જાણે ક્યારે થોડાક શ્વાસોનો આ કાફલો એના મુકામે પહોંચતા પહેલા જ લૂંટાઈ જાય! જો આવું બની શકે છે તો પછી શા માટે કોઈની સાથે દુશ્મનીના દાવપેચ રમવા? શા માટે મનમાં કસક રાખીને જીવવું? અજાણ્યા અને ઓછા જાણીતા લોકો સાથે ગેરસમજની ક્ષણો બહુ ઓછી આવે છે, પરંતુ જે આપણા છે, પોતાના છે, એમની સાથે નાની વાતમાં, મામૂલી વ્યવહારમાં તનાવ સવાર થઈ જાય છે. શા માટે? ચાલો આપણા અહંકારને થોડોક ઓછો કરીએ, સ્વકેન્દ્રિત સ્વાર્થવૃત્તિને સીમિત રાખીએ તો કદાચ તાણથી બચી શકીશું.
કોઈએ અન્યાય કર્યો છે, કોઈએ તમને છેતર્યા છે? ભલે, ભૂલી જાઓ... આ બધું! યાદ રાખવા માટે બીજું ઘણું બધું છે. જખોને ક્ષમા આપી ભૂલી જવામાં સાર છે.
ક્ષમાપનાનું પારમાર્થિક સ્વરૂપ
આ ક્ષમાપનામાં સત્સંગ, ભક્તિ, સ્વાધ્યાય, દોષ-નિરીક્ષણ તથા કબૂલાત પ્રાયશ્ચિત અર્થાત્ પ્રતિક્રમણનો સારાંશ સમાઈ જાય છે. એક એક વાક્ય સમજીને જો ભાવ-શ્રદ્ધાપૂર્વક એકાગ્ર થઈને સાધક તેનું રટણ કરે તો જરૂરથી પાપ પળે પળે પલાયન પામે તથા આ ક્ષમાપનામાં નવતત્ત્વ અને ગુણસ્થાનકનું પણ મહત્ત્વપૂર્ણ રહસ્ય છે.
ક્ષમાપનામાં નવતત્ત્વનું સ્વરૂપઃ
આમ ક્ષમાપના દ્વારા મિથ્યાત્વથી છૂટી પ્રભુનાં તત્ત્વોમાં શ્રદ્ધાકરી જીવ સમકિત પામે છે. પશ્ચાતાપયુક્ત વ્રતધારી બને છે અને પૂર્ણતાની પાત્રતા ગ્રહણ કરે છે.
આ ક્ષમાપનામાં આપણે નવતત્ત્વનું હાર્દ જોયું. જે તત્ત્વની શ્રદ્ધા સમ્યગ્દર્શનને પ્રગટ