Aatmsiddhi Shastra Darshan

Author(s): Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi

Page 88

5 [ આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર દર્શન છે કે હે પરમાત્મા! તમારાં કહેલાં તત્ત્વ વિના મારો મોક્ષ નથી.”
આગળ દર્શાવેલ મારી મલિન દશામાંથી ઊગરવાનો એક જ ઉપાય છે હું આવો છું પણ પરમાત્મા પવિત્ર છે, સર્વકર્મરજથી રહિત છે, નિર્દોષ છે તેથી તેનું અવલંબન લેવા કહે છે કે હે પરમાત્મા! તમારા કહેલાતત્ત્વવિના મારો મોક્ષનથી. તત્ત્વએટલે આત્મપ્રાપ્તકરવાની વ્યવસ્થા. આપણને આત્માનું સ્વરૂપ પોતાની મેળે સમજાઈ શકે એમ નથી એ માટેની વ્યવસ્થા નવકારના પાંચ પદમાં સમજાવેલી છે. તત્ત્વ એટલે દેવ-ગુરુ-ધર્મ. સાચા દેવ અરિહંત અને સિદ્ધ, સાચા ગુરુ આચાર્ય-ઉપાધ્યાય અને સાધુ. એમણે પ્રરૂપેલો ધર્મ એ સાચો ધર્મ. જ્યારે મોક્ષ-દુઃખમુક્તિ કરવી હશે ત્યારે આ ત્રણનું અવલંબન લેવું પડશે. - પ્રભુએ દર્શાવેલાં તત્ત્વો વિના મારી દુઃખમુક્તિ, મિથ્યાત્વાદિ કર્મોથી મુક્તિ નથી. આ તત્ત્વની સમજ-પ્રતીતિ તે સમ્યગ્દર્શન છે. તે જ મોક્ષનું બીજ છે ધર્મની શરૂઆત સ્વાનુભૂતિથી (સમ્યગ્દર્શન) થાય છે અને તેની પૂર્ણતામાં અનુભૂતિની પૂર્ણતા (કેવળજ્ઞાન)માં જ થાય છે. માટે આદુઃખ મુક્તિનો ઉપાય મિથ્યાત્વનું વમન કરી - પ્રથમ સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરવાનું છે. - “સર્વ દુઃખનો આત્યંતિક અભાવ અને પરમ અવ્યાબાધ સુખની પ્રાપ્તિ એ જ મોક્ષ છે અને તે જ પરહિત છે.”
વીતરાગનો સન્માર્ગ તેનો સદ્ધપાય છે. સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન અને સમ્યગ્યારિત્રની એકતા તે “મોક્ષમાર્ગ” છે.
સર્વજ્ઞના જ્ઞાનમાં ભાસ્યમાનતત્ત્વોની સમ્યક પ્રતીતિ થવીતે “સમ્યકદર્શન' છે. તે તત્ત્વનો બોધ થવો તે “સમ્યજ્ઞાન છે. તેમાં સ્થિરતા થવી-તેવો અનુભવ થવો તે ‘સમ્યફચારિત્ર' છે.
શુદ્ધ આત્મપદ સ્વરૂપ એવા વીતરાગપદમાં સ્થિત થવી આ ત્રણેની એકતા છે. સર્વજ્ઞ ભગવાને શુદ્ધ આલંબન માટે ત્રણ તત્ત્વકહ્યાં છે. સર્વજ્ઞ દેવ, નિગ્રંથ ગુરૂ, સર્વજ્ઞોપદષ્ટ ધર્મ-આ ત્રણેની પ્રતીતિથી તપ્રતીતિ થાય છે.
અજ્ઞાન અને મોહ જવા માટે નવ તત્ત્વોને શેય, હેય અને ઉપાદેય રૂ૫ વિવેક દર્શાવ્યો છે.
८७