Book Title: Vatsalyadhara Gulam Rasul Kureshi
Author(s): 
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008094/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160015iki wao * kanaka kAna - ja che ?', A ' che .. ' | * * kaDaka "" "" -- -- -* , . 11 - ', "ja.'' . . .".bhaTTa ' + **,* * -----*** *.- - - - *jo.' vAra . sa ra kArI gulAma rasula kurezI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pracAganA staMbha zrI gulAma rasUla kurezI saMpAdaka manu paMDita mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda380 004 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : manubhAI ja, paMDita maMtrI, mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI, amadAvAda-380 004 prathama AvRtti H jAnyuArI 1989 kiMmata : cAra rUpiyA sudraka : zrI tripurA prinTiMga presa, 27, aDavANuM mArkeTa, dilahI daravAjA bahAra, amadAvAda-380 004 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejortinI tejarekhAo prakAzakIya murvizIe prayoganA pitAnA sAthIdArone paricaya samAja bAgaLa mUkavA sUcana karela. A pahelAM evAM cha caritra pragaTa thaI kapAM che. chelluM prakAzana mArI abhinava dIkSA asAdhAraNa lekacAhanA meLavI cUkyuM che. te pagamAM paDelA sevake potAnA vize lakhavAmAM haMmezAM saMkoca ane AtmasaMyamathI varyA che, chatAM AvAM caritro prajA AgaLa vAM e mAgane ja eka bhAga hovAthI mUkatA rahyA chIe. zrI surezabhAInuM jIvana eTale gujarAtanA rASTrIya jAherajIvananuM aDadhI rAtrInI tavArIkhanuM ujajvala pAnuM! teo pote AchA lekhaka, patrakAra ane RtA che, 90 varSanI jaipha umare paNuM adbhuta yAdadAsta dharAve che. eTale gujarAtane temanI AtmakathA maLaze evI azamAM ATalAM varSa ame gumAvyAM. kudarate temanI vAyA ane daSTi baMnenI deNuM kheMcI laI have e kArya saMbhavita karI mUkyuM che tyAre temanI tejomatimAMthI upasI Avela gheDIka tejarekhAobAjhArInA dvA, ekatAnA pasma upAsaka, AdIpremI, sevA premI, sarvadharmanA anurAgI ane bApunA sAmarAjyanA svapnane sAkAra karavA mathatA-evA A dharma sennainA jIvanana kevaLa tejarekhAo ApIne ja AbhAre sateja meLavI rahyA manu paMDita maMtrI, mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayoganA staMbha 1945mAM munizrInA cAturmAsa viramagAmamAM hatA. kurezabhAI tyAre munizrI prerita "bhAla naLakAMThA jalasahAyaka samitinA pramukha hatA. samitinI beThakamAM teo viramagAma AvyA hatA. munizro nI rAtri prArthanAsabhA sutAra phaLInA cokamAM maLI hatI. sabhAne saMbodhana karatAM kurezabhAIne prathama vakhata jevA ane sAMbhaLyA. emaNe munizrIne pUjya saMbodhana karyuM ane e matalabanuM kahyuM ke- AsamAnamAM eka camakato sItAro prakAza Apato hoya ema munizrI prakAza Ape che..." tAjetaramAM bhAlanaLakAMThA prayoganuM dastAvejI citra utAryuM che. emAM mulAkAtIe kurezIbhAIne prazna karyo? tame te mahaMmada payagaMbara sAhebane ane gAMdhIjIne bhakta, saMtabAlajI jaina sAdhu emanA prayogamAM tame adha jiMdagI sAthe rahyA, sevAo ApI. te munizrIne Ape kaI rIte joyA ?" mAtra eka ja vAkyamAM emaNe javAba Ape. "gAMdhIjIne navo avatAra." kurezIbhAI mUlya mATe madhyA, jIvana jIvyA. Aje paNa cittano zAMti ane prasannatAthI daihika paMgupaNanuM vedana samatA bhAve vedI rahyA che. bhAla naLakAMTho praye gamAM kAma karavAnI keTalIka sahaja kaseTIo ane mApadaDe che. sAdhanazuddhi, sarvadharma upAsanA, bina sAMpradAyika valaNa, komI ekatA, rAjakAraNanI zuddhi ane saMgInatA sAthenuM lekAdhina rAjakAraNa -jevI pAyAnI bAbatenA aAgrahamAM teo haMmezAM prayoganA sAthIdArone preraNArUpa banyA che. ahIM badhe ItihAsa lakhave prastuta nathI paNa emanA netRtva nIce atiDAsika kahI zakAya e viA ke je thayAM che. pravega nA pAyAnA mUlyanI sa va zuM ane rakSa mATe emaNe kAve pIvAM che ane bIjAne mIThAM cakhADayAM che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka prasa geAe kurezIbhAIe mUlye, nIti, paraMparA, praNAlie Adarza ane vyavahAra e badhAnA viveka vAparI samatulA sAcavI che ane bhAlanaLakAMThA prayAganI paDakhe aDIkhama thAMbhalAnI jema UbhA rahyA che. islAma dharmanuM custapAlana karavuM, rASTravAdI muslima tarIke rASTriyatAne puSTi ApavI keMgresamAM saMgaThana kakSAe cAvIrUpa hoddA para rahIne sa MgaThananI zistanuM pAlana karavuM, kaoNMgresI dhArAsabhya tarIke sa MsadIya zistanuM pAlana karavuM, teA khIjI tarapha upara lakhyuM tema prayAganA mUlyAne Agraha ane AcAra paNa rAkhave e leDhAnA caNA cAvavA jevu kaparu, ati kaparuM kAma che. bhAlanaLakAMThA prayAgane kAMgresI sattAnA rAjakAraNe maraNutAla *TakA mAravAnI aNIne TAMkaNe kregresanA Adarzo ke zistane jA pahoMcADavA vinA prayAganA majabUta thAMbhalAnI jema aDIkhama rIte teo satabAlajInI sAthe rahyA ane prayAgakAnei TakA ApavAnu cAlu rAkhyu. krameya karatAM emanuM A RNa pheDI zakAya tema nathI. mArI samajaNu mujam islAmadharmAM pAka musalamAna hiMdu saMtane "pUjya'' sa MbodhanathI bhakti ane zraddhAthI Adara kare evuM javalle ja bane. kurezIbhAI, munizrIne pUjya' vizeSaNuthI samAdhana karatA, prayAganI saMsthAenA emanA netRtve AcArya nA anuzAsananI jema vahIvaTamAM eTalI badhI meAkaLAza ApI che ke pramukha hovA chatAM pramukhane bhAra nathI te emaNe veMDhAryAM ke nathI te sAthIe te lAgavA kIdhA ane chatAM nAnI meATI jarUrI vigate enI najara bahAra nathI rahI. prasa Mge!pAta jarUrI mAdata ane preraNA ja nahIM deravaNI paNa ApI che. pUraka banIneya sAtha enI zakti vadhArI che, yaza vaheMcyuM che. yazanA phrAMsalAmAM na phasAvavAnI sAvadhAnI rAkhI che. ayazamAM sAmelagIrI karI che. : Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAryakaro ane pradezanA gAmaDAMo kheDUta vagere sAthe emane saMparka ane saMbaMdha AtmIyatA bharyo rahyo che. e kome musalamAna che ema sahu jANe che. 45 varSanA lAMbA sahavAsamAM eka paNa prasaMga e nathI banyuM ke gAmaDAnA lekee emanI sAthe khAvApIvAnA vahevAramAM kAma ke jJAtIya lAgaNIne saheja paNa sthAna ApyuM hoya. kazA ja che vinA gharanA cUlA pANiyArA sudhInI avarajavara, bena dIkarIo sAthe AtmIyatA bharI vAte. Ama hArdika Adara sAthe gAmaDAoe emanuM gaurava sAcavyuM che, sahaja sacavAyuM che. emAM kurezabhAInI rASTriyatA binasAMpradAyikatA binakomavAda ane kemI ekatAnA daDha saMskArathI rakSAyelI sahaja mAnasavRttie mahadaaMze bhAga bhajavyo che. emanA Ama sahaja jivAtA jIvanane gAmaDAnuM saraLa dilanA kheDUtemAM prabhAva paDe e svAbhAvika che. kurezIbhAIne tyAM nAne mATe kaI paNa kAryakara ke grAmajana jAya pachI te game te dharma, kAma, jJAtine hoya, garIba ke tavaMgara heya, jamInadAra ke majUra hoya, kurezabhAInA AkhA parivAranAM AtmIyatA sabhara uSmAbharyA Atithyane svAda ane sugaMdha kAyama yAda rahI jAya evAM. AvA kurezIbhAI bhAlanaLakAMThA pragane mATe zabhA zaNagAra, AbhA ke ojasa je kahe te che. emanI Aje bhale pathArIvazatA vAcA lagabhaga gayA jevI, nayana jyota bujhAyelI tema chatAM emanI hayAtI e ja praga mATe te moTI upalabdhi ja gaNIe chIe. prayoga emanA jevA pAka musalamAna, gAMdhIbhakta, AjIvana jAhera sevAkAryane varelA, niSThAvAna, sevakanI sevAo Ama, ATalA lAMbAgALA sudhI, meLavI zako, ene saMgha pitAnuM mahAmUluM gaurava mAne che. 15-12-88 aMbubhAI zAha gUThI Azrama maMtrI, bhA. na. prA. saMdha Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana tavArIkha janma : dhaMdhukA tA. 23-8-1898 mAtA : sukhanajI pitA : miya+sAheba malumiyAM prAthamika zikSaNa : dhaMdhukAmAM lIdhu mAdhyamika zikSaNa : ladhukA-amadAvAda kaoNleja zikSaNa : amadAvAda 1920: nAgapura kaoNMgresamAM bApue Apela elAnanA javAmAM 1920mAM temaNe kAleja iMDI. 19213 1921mAM dhaMdhukA tAlukA rAjakIya kaoNnpharansa bharI : saradAra vallabhabhAInA pramukhapade 1921 : mahemadAvAdanI rASTrIya gujarAtI, a MgrejI tema ja urdu zALAenu saphaLa sacAlana karyuM. 1922 : amadAvAda jillA khilAphata kamiTInA ma`trI pade tema ja ola inDiyA khilAphata kamiTInA madadanIza sevaka 1923: gUjarAta vidyApIThamAM 1924 : menI 31mIe gAMdhIjInA da. AphrikAnA sAthI ImAma abdula kAdura bAvajhIranAM nAnAM dIkarI minA sAthe lagna 1924 : harijana Azrama sAbaramatImAM nivAsa 1925 : majUra mahAjana sadha tema ja gUjarAta vidyApIThamAM graMthapAla tarIke 1930: dAMDIkUcanI aruNu TukaDInA nAyaka 1932 thI 1934 : jelavAsa Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1939 thI 1945 : pharI jelavAsa 1943-44 : grAmadyoga gAMdhIhATa ane mahAgujarAta khAdImaDaLamAM 1972 sudhI sevA ApI 1943-44 amadAvAda zahera samitinA pramukha-dIvAna sAhebanA nidhana sudhI 1945 : munizrI saMtabAlajInA bhAla naLakAMThA praye gamAM sakriya rasa. dharAvI, pramukhaprathAne rahI satata mArgadarzana pUruM pADavuM. 1948: "ekatA" sAptAhika zarU karyuM 1952 : dhaMdhukA matadAra vistAramAMthI cUMTAyA. 1986 : bhAlanaLakAMThA prayoganA sakriya pramukhapadethI zArIrika kAraNe phArega thayA vakaphamAM 20 varSa sudhI sevA ApI parivAramAM traNa saMtAna- sulatAnAbahena, hamIdabhAI ane vahIdabhAI, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ---------- virala sabhA rANuM nAnA hA hA re S ir , kare karI rahyuM : ' che, mArA ma ma ma ma ma + la ka ane vAda : . . . hula keTalAMka ! thayo phat - 1, 1". : mArI to ame che, te ahIM paNa mArI nAkhe che. kAna rahuM che, te mana da huM chuM na ii e jU na bane zAdI nI rasanA karI zake che ' ke me, 19 nA na boka tA. 26 za rU! 1 . ; 2 ne ? Dava " sA. " tema a ne ra na va --- --jAta nA kawer - -A.. . mA - DA, kAca vAra + + * - - ne * ma - . * * " f =' ' na. .- r" Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OOOOOG msth grh ashrm sbry trykh hy 1933 *** pyry bhy'y abs nysy wt qrn shr m SHb `bdlqdr b wzyr jwb khy khy sl kh `rsh khh jnwby fryqh hy sy myry hmrh qmt gzyn hy myn wh yhN bhy myry sth ashrm myN qym pdhyr hyN. n khy dkhtrt amnh by by khy shdy khnh abdy myN dhnd m`wqh rswl myn qryshy sy btrykh 21 mynh mTbq 26 shwl lmkhrm yh rwsyh 1926 qrr py'y hy. b`d mGrb st bjy `ml myld shryf wr st st bjy `qd khwny hw gy. s mbrkh mwq` pr ap tshryf rzny frmkhr dwlh dlhn khw d`y'y khyrw brkht sy shd frmy'yngy tw syd mnwn hwN mwhn ds khrm chnd gndhy DO ODOOD.CO. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhinAbahenanI kaMkotarI aMge gAMdhIjInI lAgaNI gAMdhIjIne haste lanA tA thayAM che, paraMtu temaNe jAte cAlIne pelAne nAme lagna kAtarI prasiddha karyAnA prasaMgo kavicata ja che. amanAbahenane mATe, sAthI ImAma sAhebane mATe te karyu ahIM Apela kakotarI abbAsa sAheba taiyabajI sabodhIne lakhAyela che. temanA uranA bamAM a jAtanA udgAra che: "aminAnI zAdInAM patarAM to ghaNe hAthe gayAM che...eka musalamAnanI dIkarI mArI ja che, e batAvavA keTalAka gujarAtI sAthIone mAkalyAM che kharAM, paNa tenI paNa AvavAnI AzA huM nathI rAkhatA. enI gArothI paisA no na ja levAya, aminA eka murAlamAnanI che.karI mAre hA ApavAnI che. eTale ne ImAma sAheba kharca karyu che, koI hiMdu brekarInuM lagna thavAnuM haze to huM skula kharca karavA nathI ka kAtarI kevI che te jovA mokaluM chuM." (gAMdhIjIne akSaradeha pu. 24 ne AdhAre) A kuTaMkotarI chapAvA aMgenuM. Gan che. tethI mAre hAthe mAgatA. saMta milananuM atima sabhAraNu mAnazrI ane kurezIbhAI cce UbhelAmAM bahena gaI mAM anubhAI zAha (10 3 202 muMda Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI svarAjayAtrA zrI gulAma rasUla kurezI prathama vizvayuddha pUruM thayuM. yuropamAM jAgela laDAImAM briTana mekhare hatuM. potAnA rakSaNanA kAraNe kAMI paNa nimitta vinA teNe hiMdustAnane A yuddhamAM saMDovela. hiMdustAnanA sainike yuropanI bhUmi upara jarmane sAthe laDelA ane kAMsa, briTana vagere dezanI AjhAda havAno temaNe AsvAda paNa cAkhyA hatA. vijayabharI kAmagIrI bajAvI khumArI sAthe teo svadeza pAchA pharyA. koI paNa saltanata AvA zauryavaMta yoddhAone biradAve, paNa ahIM tenAthI UlaTuM vicArAyuM. bIjo prazna khilAphatane hato. yuddha daramiyAna musalamAnonA dharmaguru khaliphA jarmane nA pakSe hatA. aMgrejone bhIti hatI ke dharmanA kAraNe musalamAne zatrupakSe pharI besaze. tethI IslAmI Alamane tenAM dhArmika sthaLamAM hastakSepa nahi karavAmAM Ave tevI haiyAdhAraNa ApavAmAM AvI hatI. ahIM paNa ApelA vacanathI avaLAM ja pagalAM bharAyAM. sAdhana, rInya ane saMpattithI aMgrejo ane mitra rAjyane hiMdustAne bharapeTa madada pahoMcADI hatI. tenA Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badalAmAM te vakhate potAno vAstavika hakaka hato te pUro pADavA hiMdustAne potAne bahemarUla" bakSavAnI briTana pAse mAMgaNI mUkI hatI. aMgrejo cetI gayA ke hindustAnamAM jAgRti AvI rahI che. paDakAra pheMkavAnI hiMmata thaI che. phrAMsa, IMgleMDa jevI bhUmi upara harIpharI gayelA, AjhAdIne pavana cAkhelA sainike che. eve vakhate hiMdustAna potAne phAvatA samayane lAbha nA laI jAya tenI takedArI khAtara sarakAre roleTa ekTa nAmano kALe kAyade pasAra karyo. A kAyado vyaktinuM mAnabhaMga ane mAnava tarIke bhegavAtA tenA sIdhA adhikAra upara tarApa mAranAra hato. tyAranI aMgreja hakUmatanI ramAtI prapaMcajALa joI gAMdhIjI phaphaLI UThyA. temaNe kALA kAyadA sAme paDakAra pheMkyo. prajAne e kAyadAne bahiSkAra karavA AvAhana ApyuM. tArIkha 6ThThI eprila, 1919nA divase dezabharamAM virodha dina tarIke jAhera karavAmAM AvI. roleTa ekaTa kALA kAyadAnI nakala sabhAo bharI jAheramAM bALavAnI ane AkhA dezamAMthI AbAlavRddha saue upavAsa rAkhavAnI jAherAta karavAmAM AvI. 1885thI InDiyana nezanala koMgresa pitAnI vItakakathA sarakAra AgaLa mUkatI AvI hatI. rAjyanA adhikAro prajA upara hoya che. prajAnA adhikAre paNa hoya che tenuM bhAna koMgresane samaya jatAM thavA lAgyuM hatuM. kALanA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaheNa sAthe koMgresa peAtAnI mAgaNIo sarakAra AgaLa mUkatI paNa kevaLa uparacoTInA gaNyAgAMDacA mANasA taraphathI te AvatI hAvAthI ke sarakAra-virAthI vyaktio taraphanI te che evI gaMdha AvatAM sarakAra jarUrI lakSa ApatI nahAtI. vaLI e mAgaNIe joke samagra prajAnA kalyANa mATenI hAvA chatAM tenI pAchaLa AmajanatAnA avAja jovA maLatA nahotA. gAMdhIjIe A krama badalye. temanI dRDha mAnyatA hatI ke sAmAnya mAnavI sarakAranA roMjADa sAme peAtAne avAja uThAve nahi tyAM sudhI kAI paNa sarakAra peAtAnA maherA kAna ja te tarapha dharI rAkhavAnI. gAMdhIjIe hiMdanA rAjakAraNamAM tA. 6 eprila, 1919ne sImAcihna banAvyuM. upavAsanI vAta karI samagra prajAne peAtAnA duHkhanI sahabhAgI anAvI. nAnAmoTA sau jAgI UThayA. TheraThera sabhA bharAI ane kALA kAyadAnAM pustakAnI hALI karavAmAM AvI. e divase ThekaThekANe upavAsa thayA. ane peAtAnA mAthe gujaratI yAtanAonA leAkeA samabhAgI nyA. dezamAM ajama prakAranI edArI pragaTI UThI. 6ThThI eprilathI zarU thatuM aDavADiyu ema ne ema vItyuM. nAnakDI hoLImAMthI pragaTelI jvALAo bhISaNa dAvAnaLa banI. keTalAMye hullaDo phATI nIkaLyAM sarakAra sAmenA suSupta rASa pracaMDa krodhamAM prajavaLI UThayo. nirdASAnAM Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lehI vahyAM. jaliyAnavAlA bAgano hatyAkAMDa e ja aThavADiyAne kAra banAva che. gAMdhIjImAM briTiza saltanata taraphanI saheja jeTalI rahelI niSThA A hatyA pachI alepa thaI gaI. ahIM noMdhavA jevuM che ke rAjya taraphathI thatA kALA karatUtanA kAraNe napharata hatI, paNa aMgrejI vyakti tarapha reSa nahoto. A sarakArane namAvavI joIe ane te mATe zAMtinI rAha pakaDavI joIe. temAM mardAnagI hoya paNa duzamanAvaTa nA khape. A maMthanamAMthI viSa pItAM pItAM gAMdhIjIne asahakArano mArga sUjhI Avyo. kalakattAnI khAsa kegresamAM asahakArano TharAva pAsa karAvI gAMdhIjI amadAvAda AvyA. sAMjano samaya hato. pitAnA oraDAmAM kAMI lekhananuM kAma teo karI rahyA hatA. ame ekabe vidyArthIo temanI pAse pahoMcyA. vidyArthIono svabhAva TIkhaLI hoya che. te sAmenAne mUMjhavavAnI peravImAM rahe che. e ja jAtanA eka prazna meM gAMdhIjIne pUchayo. mAre ahIM kabUla karavuM joIe ke te prazna eka mahAna AdaraNIya dezabhakta pratyeno hato. pratyutaramAM gAMdhIjIe saheja paNa khacakATa ke vyaktinI zehazarama rAkhyA vinA je hato te spaSTa uttara ApI dIdho. A sAMbhaLI te ja ghaDIe mAruM mAthuM temanI sAme namI paDyuM. 1928nuM varSa. asahakAranA AMdelananuM varSa. ThekaThekANe vakIlAe pitAnI kIlAta choDI, sarakArI nokaroe Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnI nokarI choDI, vidyArthIoe kaleje ke zALAo choDI. TUMkamAM, zakya rIte sarakArane apAtI sahakAra baMdha karI tene pAMgaLI banAvavAnA prayane sarvatra thavA lAgyA. rASTradhama samajI meM mArI kolejane tyAga karyo. A samaye tyAgI mATe be vikalpa hatA. kAM to tyAgI te kALe sthapAtI koI paNa rASTrIya zikSaNasaMsthAmAM potAnA vadhu abhyAsa mATe joDAya che tyAre cAlatI svarAjanI sIdhI laDAImAM bhaLI jAya. mAre mATe meM bIjo mArga pasaMda karyo. kolejano bahiSkAra karI huM mArA vatana dhaMdhukA pahoMcyo. ghare jatAM kuTuMba ane jJAtinA vaDIlonI khaphagI vahoravI paDelI. komanuM paheluM bALaka AzAnA hiMDoLe AgaLa vadhatuM hoya tyAre aneka jaNanI abhilASAo temAM chupAyelI hoya che. te ekAeka kakaDabhUsa thaI tUTI paDatAM tene AghAta jIrava vasame thaI paDe che. A vyathA koI paNa svajana jIbhe kahetA nahi, paNa sAme maLatAM temanA caherA parathI te spaSTa tarI AvatuM. A nirAzAnI ghora ghaTAmAM eka AzAnuM kiraNa hatu. amArA moTAbhAI samAna Do. piopaTalAlabhAI mArI kumake AvyA. mArA pagalAne temaNe vadhAvI lIdhu. varSothI teo janasevAnAM kAma karatA rahetA. rAjakAraNamAM paNa caMcupAta kharo. yuvAna sAthInI temane jarUra hatI. mane temanI hUMpha maLI. ame bALako bhegA karyA ane rASTrIyazALA zarU karI. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAba cAlu karyuM mAMDa gaNatarInA divaso vityA haze ke amane tAlukA rAjakIya konpharansa bolAvavAnuM mana thayuM. tArIkha nakkI karI. pramukhapada svIkAravA ame zrI vallabhabhAI paTelane vinaMtI karI. saharSa temaNe amArI araja mAnya rAkhI. tyAre saradAra, zrI vallabhabhAIne nAme jANItA hatA. 1921mAM dhaMdhukA javA mATe amadAvAdathI gADI pakaDI viramagAma, vaDhavANa-kempa hAlanuM surendranagara thaI rANapura UtaravuM paDe. tyAre khAnagI moTara ke base AjanA jeTalI na hatI tethI eka khAnagI rAhe cAlatI basamAM ThacUka Thacuka karatI zrI vallabhabhAI ane temanI maMDaLI dhaMdhukA AvI. zrI vallabhabhAI sAthe marahUma ImAma abdula kAdara bAvajhIra ane zrI IndulAla yAjJika hatA. paNa konpharansa dhaMdhukAmAM nahatI. dhaMdhukAthI tera mAIla dUra bhaDiyAda mukAme te maLavAnI hatI. rAtanA gADAmAM besI vATe dhULa phAkatA vahANAmAM ame bhaDiyAda pahoMcyA. bhaDiyAda bhAlanA nAkAnuM suMdara gAma che. sughaDa khetInA kAraNe sukhI gAma gaNAya. tyAM ha. mahemUdazAha bukhArI 2. ane roje che. dara varSe rajaba mAsamAM temane ursa (meLo bharAya che, bahAragAmathI ThIka ThIka dUranA hiMdu-musalamAna potAnI zraddhA pramANe A meLAmAM hAjarI Ape che. A prasaMgano lAbha laI ame bhaDiyAdamAM konpharansa bolAvI hatI. vahelI savAre bhaDiyAda pahoMcyA. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAmanA lokee umaLakAbhera saunuM svAgata karyuM. ame utAre pahoMcyA. gAmanuM mahAjana maLavA AvyuM. sthAnika darabAre, grAmajane sau koI maLavA AvyA. jyAre keTalAka kutUhalathI paNa amane jovA AvelA tevAmAM thoDAka ursanI medanInA musalamAna utArAnA nAke AvI UbhA. paNa teo utArAmAM dAkhala thayA nahi. temaNe mane belA ane kahevA lAgyA ke tame konpharansa rAkhI te sAruM karyuM. amane te gamyu che. ame medanIvALA sau hiMdu muslima kenpharansamAM AvazuM. bahAragAmanA hiMdumusalamAno A meLAmAM AvatA, paNa gAmanA hiMdunuM koI bALaka meLAmAM pharakatuM dekhAya nahi. AkhA gAmamAM meLAnA divaso daramiyAna pAkI rahetI. hATaDIe hiMdune mAla vecAya paNa eka phadiyAnI agarabattI ke dIvAsaLInuM bAkasa musalamAnane vecI zakAya nahi evI e pAkI hatI. jo musalamAnane kAMI kharIdavuM hoya te teNe traNa mAIla cAlI dholerA jaI kharIda karavI paDe. A duHkha meLAvALA musalamAnoe mane kahyuM. bIjI bAju AkhA dezamAM hiMdumuslima ektAne pavana jhaDapathI vAI rahyo hato. ekabIjAnA gamAaNagamAM bhulAI rahyA hatA. bane kema bhAI-bhAI banI ApasamAM ekabIjAne e rIte bheTatI ane potAnI nikhAlasatA puravAra karavA pAchalAM verajhera mAMDI vALatI. to pachI bhaDiyAda A ekatAthI kAM dUra rahe ? meM AvelA lokone Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMtvana ApyuM ne ghaTatuM karavAnI javAbadArI mAthe lIdhI. huM ImAma sAheba pAse gayo ane uparanA banAvanI vAta karI. temaNe to lAgalA ja vallabhabhAIne vAta karavAnuM jaNAvyuM. huM saradAra sAheba pAse pahoMce. kAMIka khacakAtAM vAta karI ke ahIM hiMdumusalamAna vacce aNubanAve che. meLAnA divasomAM hiMduo pAkI pALe che. musalamAne te kAraNe herAnagati bhogave che. saradAra kahe, pAkI javI ja joIe." amane zUra caDayuM. mahAjana bheguM karyuM. loka paNa bhegA thayA. saradAra sAheba sthAna para AvyA. temaNe potAnI lAgaNabharI jussAdAra vANamAM samayanI mAMga ane birAdarIne dharma e viSaya para suMdara samajaNa ApI. mahAjana pIgaLyuM. pAkI gaI. meLAnI medanInA harSano pAra na rahyo. nALiyera phUTyAM. goLadhANa vahecAyA. medanI ane gAmaloke eka banyA. ekabIjA ne bheTayA. sAMjanI kanpharasa apUrva prasaMga banI rahI. saradAranI AMkha eka UgatA juvAna upara TharI, te AMkha mIMcAtA sudhI amI vasAvatI rahI. saradAra vaLatA divase dhaMdhukA choDI amadAvAda pahoMcyA. temaNe naraharibhAIne mArA viSe vAta karI. te vakhate gujarAtanI rASTrIya zALAonuM kAmakAja naraharibhAIne seMpAyeluM hatuM. naraharibhAIno patra Avyo ke mAre tarata kheDA jillAnA mahemadAvAda pahoMcI tyAMnI aMgrejI, gujarAtI, urdU zALAo tema ja gujarAtI, urdu kanyAzALAone Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 vahIvaTa ane zikSaNa saMbhALI levAM. huM mahemadAvAda gayA. tyAMnA hiMdumusalamAna, nAnAmeTA sau bhAI Ae mane vadhAvI lIdhe!. e saMbhAraNAM ghaNAM mIDAM rahyAM. Aja pacAsa varSa vItye paNa tenI suvAsa UDI gaI nathI. 1922nu varSe enDru . rAjakIya juvALa ThaMDA paDavA lAgyA hatA. amadAvAda jillA khilAphata kamiTIe peAtAnA eka maMtrI tarIke mArI nimaNuka karI. bhAgye ja te kAma be mahinA kayu haze ke ola InDiyA khilAphata kamiTIe potAnA daphataramAM mane khelAvI lIdhA. tyAre "smiranA taiyArA phaMDa"nuM ugharANuM cAlatu hatuM te ugharANAnuM kAma gujarAta pUratuM mane soMpavAmAM AvyuM. 1923mAM gujarAta vidyApIThanA vahIvaTIkAmamAM huM joDAyeA. 1924nA menI 31mI tArIkhe ImAma abdula kAdara khAvajhIranI nAnI dIkarI aminA sAthe lagna thayuM. lagnanI kaMkotrIe bApue peAtAnA nAme chapAvelI ane kanyAdAna pAte ja Apyu. te vakhate ImAma sAhemane prajAmAM mAtra aminA eka dIkarI ja hatI e rIte 1924thI AzramamAM rahevAne sthAna maLyu. 1925mAM TUMkA samaya mATe joInTa sekreTarI tarIke lAna siva`sa para majUra mahAjanamAM joDAvAnu anelu, paNa kArya kartAonA matabhedanA kAraNe te alpajavI rahyuM. ane lona sarvisa TUMkAvI vidyApIDamAM pharI pAcho AvI gayeA. tyAre mane graMthapAlanuM kAma soMpAyuM. 1930nuM varSa namaka satyAgrahanuM. bApue dAMDIkUca Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaruM karI. dAMDIkUca vakhate bApunA paDAva divasanA ane rAtanA ema be pe rahetA bApunI ane kRcanA saini nI sthiti ane vyavasthAnI divasanI kAmagIrI vidyApIThanA vidyArthI mitra sAthe mane soMpAI. e kAma huM hatuM. roja paDAva badalAya tenI sAthe ja mAvavavadhA UbhI karavAnI rahe. paDAvanA loko ane anila ati utsAhI. eka vastunI mAMga karatAM mAlimAra vastuo lAvI mUkatA, paNa AzramanI raheNI ane rItabhAtathI taddana ajANya, svacchatAne ajANa che pAtaLAye khyAla nA maLe, jyAM tyAM besatA, thUkatA kere maLI Ave tene kAmamAM laI letA. paNa bApu pAse aA ja cAle. e paDAva thavAno hoya tyAM bApunI beThakanI ke temanA zizamanI telamAliza ane snAna mATenI badhI jagyAe sAdI paNa taddana sApha, jALAMbAvAM ke karoLiyA vagaranI jULa-khepaTathI mukta hovI joIe. gaMdu pANI ekaThuM na thatAM te vahI jatuM hovuM joIe. e mujaba svacchatAnA niyame ghaNuM ca dhoraNanA jALavavAnA rahetA. jevuM bApu mATe tevuM ja sainike mATe mutaraDIo, pAyakhAnAM rAtorAta navAM ja UbhAM karavAnAM rahetAM. raseDAnAM nAnAMmoTAM vAsa che ghaselAM sApha rAkhavAnA thatAM. khorAkamAM maracAM, masAlA vinAno mAtra mIThuM nAkhela sAdo khorAka levAto. A rIte Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 raja paDAva badalAya ane rojeroja navI goThavaNa karatA ja rahevAnI thatI. divase bApuno mukAma thavAno hoya te pahelAM amAre paDAva agAunI rAtathI ja niyata sthaLe pahoMcI jato. gAmanA bhAIo vATa joI bhAgeLe beThA ja hoya. ame pahoMcyA ke tarata ja "zuM karavuM na karavuM"nI bumAbuma macI jAya. dareka jaNa potAnAthI banatuM badhuM karI chUTavA uparAuparI praznonI jhaDI varasAve. paNa TukaDIne nAcaka ekIsAthe saune javAba kevI rIte ApI zake? thoDe vakhata jAya, kAma vaheMcAya ane sau zAMta paDe tyAM rAtanA bAra vAgavA Ave. dhIme dhIme sau sUvA lAge. sUvAmAM nAyaka sauthI chello. evAmAM paroDhiyAnA cAra vAgavA Ave. prArthanAnI ghaMTaDI vAge. sau jAge ane prArthanA bele. rAtanI vyavasthA pharIthI tapAsI javAmAM AvatI. ghaTate ThekANe svayaMsevako goThavI devAtA. darekane potapotAne karavAnuM kAma soMpAI jatuM. A badhAmAM sauthI agatyanuM kAma zAMti jALavavAnuM. avAja thAya nahi. barADA pADI bAlAca nahi. ghaMghATa macAvAya nahi. nIrava zAMti sAcavavAnI ghaNuM agharuM kAma. sAmAnya rIte ApaNe AvI rIte TevAyelA hetA nathI. paNa bApu jyAM javAnA ke rahevAnA hoya tyAM A tAlImanI atyaMta AvazyakatA rahetI. bIje divasa thate, hi phATato. pUrva dizAmAM sUryo dekhA dIdhI ke bApunA AvavAno vakhata thato. loke Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 utsAhanA hiMDoLe nAcavA lAgatA. saunAM moDhAM bApunA AvavAnI dizA tarapha maMDAtAM. rAtabharanI mahenata ane zAMtinI samajAvaTa be ghaDImAM hatI na hatI thaI jatI. kAraNa ke bApu Ave che, temanA darzana karavAM che. loke sAbadA thAya, juvAniyA deDe, bALake nAce, bApu AvatA rakhAyA te dAMDIkUca Ave che. bairAM mAthe kaLaza dharI sAmaiyuM karavA jAya, tyAM sAmI dizAe TukaDI AvatI najare paDe. bApu jANe deDatA lAge. paMDitajI hAthamAM taMbUro ane mATe rAmadhUna belAvatA hoya. utAre AvatAM bApu hAthapaga lUchatA. nAna karatA. ane pitAnA lakhavA-vAMcavAnA kAme lAgatA. grAmajanobahArathI AvelA mahemAno, chApAMvALA ane bIjA darzana mATe paDApaDI karI mUkatA. e badhAne rokavAmAM Ave paNa kAya zAnA? ema karatAM karatAM paDAva bharUca jilalAnA samanI gAme pahoMcyA. pitAnI najare nahi paDatAM bApue pUchayuM: "kurezI kyAM?" huM tAvamAM paTakAyelo. utArAnA eka khUNe tAvabharyo hUMkArA bharatA hatA. kAma sAdAM hatAM. kAmamAM madada karanArA eka karatAM aneka hatA. paNa kAma karavAnI AvaDatanI khAmI, kAmane pahoMcI vaLavAne ati utsAha ane bApunAM darzana mATenI darekanA hRdayamAM chupAyelI ghelachA uparAMta nitya badalAtA tArA ane pratyeka dine navI goThavaNe kAmane saraLa karavAne badale agharAM karI mUkatI hatI. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI, dAMDIkUcanA sainike paNa kAMI badhA de na hatA. temAM ghaDAyelA mahArathIo hatA. to taratamAM ja AzramamAM AvelA AzramajIvanathI bilakula gAphela ke nahi TevAyelA, paNa bApunA bola jhIlI phanAgIrInI rAha laI A TukaDImAM zAmela thayelA navA AgaMtukeye hatA. AvI rIte bhinna bhinna vicAra ane judI judI TevovALAone ekIsAthe sAcavavAnA ane saMbhALavAnA rahetA. eka bIjI muzkelI paNa hatI. jyAM paDAva thato tyAM covIsa kalAka pUrA rahevAnuM banatuM nahi. lagabhaga AkhI rAta kAmanI. pattAno mahela UbhuM karavAno, bApunI zAMti sAcavavAnI, sarakAranI zirajorIthI sAvadha rahevAnuM, lokonA gamAaNagamAM parakhatA rahevAnuM, TukaDInI jarUriyAto dhyAnamAM levAnI, ema badhuM ekIsAthe sAcavI levAnuM rahetuM. vaLI, lokenI AvatI aDhaLaka paisArUpe maLatI madadano hisAba rAkhavAno paNa raheto. "mAMDa bAMdhavAmAM sau bhegA thAya paNa tene cheDatI vakhate keI nA dekhAya." tema bApu Ave che e avAje keTalAye jaNa madada pahoMcADavA doDAdoDa karI mUke ane bApue sAjanI kUca karIne pagalAM upADyAM ke koI pAse pharakanAruM na maLe. jenuM je lAvyA hatA, je je goThavyuM hatuM te badhuM pAchuM soMpavAnuM, keInI phariyAda nA UThe te jovAnuM, tethI mAnasika tANa khUba ja rahetI. jaMbusaramAM tAve pakaDyo, paNa samaNuM pahoMcatA tAve nakAmuM banAvI dIdho. bApu khabara kADhavA AvyA. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeI, bharUca AzramamAM jaI, ArAma levA ane pachI tyAMthI kUcamAM joDAvAno hukama chUTayo. sAthe sAthe bApue ImAma ahebane patra lakhyo "kurezInA kAmathI mane saMtoSa che." tA. 5 eprila, 1970 phUcanA yAtrIo dAMDI pahoMcyA. bApue saMbhALa rAkhanAra TukaDIe aruNa TukaDIonA nAme oLakhAvI. paNa dAMDI pahoMcI jaI bApue aruNa TukaDIvALAone pitAnI TukaDImAM zAmela karI lIdhA. tA. 6ThThI eprile "namakakA kAyadA toDa diyA" hiMdustAnamAM tyAga, balidAnane navo yuga zarU thayo. 100thI mAMDI 193 sudhInAM varSe bhAratavAsIo mATe jelajIvana ane kurabAnInA divase hatA. bApu pakaDAtA ane chUTatA te pramANe janatAne paNa pakaDAvA chUTavAnA lahAvA maLatA. 1931nuM varSa saMdhiSThimAM gujaryuM. paNa IzunuM 142nuM varSa besatAM zAMti mATe marI phITanAra zAMtinA ta bApune jelanA saLiyA pachavADe dhakelI devAmAM AvyA. sarakArI amaladAroe leke upara aneka prakAranI yAtanAo ThAlavavA mAMDI, damanano keDo vIMjhavA mAMDyo. 1930mAM satyAgrahIo mATe lAThImAra ane kArAvAsa hatA. jyAre A vakhate sarakAre te krama badalyo. saMkhyAbaMdha dharapakaDa ane lAThImArane badale sarakAre mAlamilakata ane jamIna sudhdhAM japta karavA mAMDyA hatAM. je lokoe kAnUnabhaMga karyo hoya temanI ja nahi paraMtu temanAM mAbApa ane Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagAMonI milaktA paNa japta karI levAmAM AvatI. eTale have tA je satyAgrahI ane enuM AkhuM kuTuba rajhaLI paDe evu banyu hatu. trAsanu vAtAvaraNa cAre tarapha phelAyelu rahetu . 1933nu va. me mahinAmAM khApune ekAeka cheDI mUkavAmAM AvyA. julAI mAsamAM tee amadAvAda AvyA. kheDA jillAmAM sarakAra viruddha rAsanA kheDUtAe nAkaranI laData upADI hatI. peAtAnI laDatamAM e kheDUtAne utsAha rahe te mATe khApu rAsa javA mAgatA hatA. bApue jene peAtAnI uttama kRti mAnI hatI te satyAgraha Azramanu N nAma badalAI have udyoga madira anela, tene A laDatamAM teo hAmavA mAgatA hatA. AzramanA puruSa! jyAMtyAMnI jeleAmAM samaDatA hatA. strIvarga zakaya te rASTrIya pravRttimAM rAkAyeleA hateA. paNa rAsanA kheDUtonI yAtanAo sAme khApune AzramavAsIe ArAma bhAgavatA jaNAyA. bApue mahenAne bhegAM karyAM. temanI sAme peAtAnI maneAvyathA ThAlavI. ApunA khela mAthe caDAvavA aheneA TevAyelI hatI. teo A vAta sAMbhaLI thanaganI UThI. baheneAnI kUca rAsa laI javAnuM nakkI karyuM. kUcamAM joDAvA IcchatI baheneAnAM nAme mAgavAmAM AvyAM. nAma noMdhAvavAmAM paDApaDI thavA lAgI. tyAre aminA kAMI rAkI rahe ! te Apune kahe "mAruM nAma noMdhA "tArAthI kurezInI paravAnagI vinA A laDatamAM Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joDAI zakAya nahi." bApue kahyuM. aminAe tarata kahyuM: to mane kurezI pAse javAnI rajA Ape - huM laDatamAM joDAvAnI. huM kurezInI rajA lAvavAnI." bApu kaheH "te jA, rajA laI Ava." huM te vakhate vIsApuranI jelamAM hato. amadAvAdathI muMbaI ane pUnA thaI visApura pahoMcAya. aminAe vIsApura UpaDavAno nirNaya karyo. musApharIonI badhI hADamArIo veThavA te nIkaLI paDI. rasoDAmAM kyAreka uMdaraDI bhALI jAya te "ya bApa" kahI dUra bhAge te aminA Aje dezabhaktimAM taraboLa banI pitAnA patinI paravAnagI levA visApuranA paMthe UpaDI. savAra vItI javA AvI hatI. baporano taDake mAthe paDI rahyo hato. hamaNAM ja bagIcAnA khADA khedI, jelanuM savAranuM bhojana ArogI ArAma levAnI taiyArImAM ame kedIo hatA. tevAmAM jyAM nAmanA badale naMbarathI kedIno pichAna thAya che te rIte mulAkAta mATe mAre naMbara pokArA. huM to Abho ja banI gayo. dUra dUra AvA jaMgalamAM mArI mulAkAta ! koNa haze? e jAtanA tarka karatAM jenA mATe cokIdAra joIe evA kedIonI dekhabhALa nIce visApura jela tarapha meM prayANa karyuM. mulAkAtanA oraDe pahoMcI jelasAhebane pUchatAcha karatAM teo kahe, "tamArA patnI aminA che." kSaNabhara huM te sAcuM che ema mAnI zakyo nahi. AvanAra vyakti paNa mane judA veze Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jotAM ja Azcaryacakita thaI tyAM mArAthI belI javAyuM "aminA! tuM kyAMthI ?" kema ? huM tamane maLavA AvI chuM." aminAe thAkelI hovA chatAM simata sAthe javAba Apyo. ATale dUra? ekAeka" huM belI UThayo. mane kAMI ja samaja paDI nahi. juo. rAsanA kheDUto rajhaLI paDyA che." aminAe kahyuM. "upara Abha ane nIce dharatI sivAya temane koI Azaro nathI. Dhora, DhAMkhara gharavakharI, jarajamIna, je kAMI hatuM te badhuM teo khoI beThA che. pANInA mUle badhuM harAja thaI gayuM te joI bApune AmA kakaLI uThaDyo che. teo kahe che taLAvanI pALe kAMI paNa Azraya vinA A kheDUto jiMdagI gujAre ane ApaNe AzramavAsI te nirAMte joyA karIe ? tame AzramanA puruSe jelamAM che. bApu rAmanA kheDUtonAM duHkhamAM bhaLavA AzramanI bahenanI kUca kADhavA mAMge che. Azrama vikherI nAkhavA mAge che. huM paNa kUcamAM mAruM nAma noMdhAvavA mAguM chuM, bApu pAse nAma noMdhAvavA gaI hatI. paNa bApu kahe, "kurezInI paravAnagI lIdhI ?" meM kahyuM te nA nahi paDe." to bApu kahe ema nA cAle, ja, 2jA laI Ava" eTale AvI. aminAnuM meTuM joto rahI gaye. zuM te amadAvAdathI ahIM vIsApura AvI ? jagalamAM vasAvelI jela para AvI? mArA Azcaryano pAra na rahyo. ane ame Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 ane jelanA jelara sAme jotAM rahyAM pachI me kahyuM, "bhale jAe." pAchu aminA rAjI thaI. vaLI, elI, "hA ! ImAma majilanuM zu ?'' vakhatathI amAruM nivAsasthAna ImAma majila tarIke oLakhAtu hatu. me' kahyuM, aminA ApaNA sa'kha'dha AputhI che, Apu che to tyAM badhu ja che. ghaNApu nathI te ApaNu kAMI nathI. vaLI tu' tA satyAgrahamAM javAnI, pachI ImAma majilanA mAha zAne ? "bulabulane AziyAM camanase phAliyA, usakI alAse gara bUma rahe yA huma rahe." je kAI tyAM naca te tenA upayAga kare. pahere te kapaDAM laI tAre ghara bahAra nIkaLI kahe, "samaja, kharAbara samajI, ema kAMI cAda AvatAM ImAma sAhebanA lUgaDe ke ekAda joDa javAnuM. samajI? te ja karIza. sAthe kazu nahI lauM.' vaLI teNe kahyuM, "tA mALakanuM zuM?" prazna AkarA hatA. ane javAma tethIye AkarA. javAba te pahelAmAM AvI gayA, je che, ke hAya te badhu allAhanA AdhAre mUkI ImAma majila cheDI devu. paNa tu khALaka mATe pUche che te te mATenA paNa e ja javAma che. chatAM tAruM mana nA mAnatu hAya tA kahu ke sagAsaMbadhIo, mitro snehIe ghaNA che paNa temane AvA kaTokaTInA vakhate khALaka nA soMpAya. ApaNA mATe Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 hINuM dekhAya, kema ke temanA mAthe sarakAranI gheMsa jAya. deza mATe che. asaMkhya bALako mA-bApavihoNuM A dezamAM bhaTake che. phera eTalo che ke ApaNe deza mATe phanAgIrI akhatyAra karI che. A koTI che. ApaNe aMtima balidAnanI taiyArI rAkhavI joIe." mAruM haiyuM bharAI gayuM hatuM. meM dhIrethI kahyuM, "aminA ! bALakone belI khudA che. tAruM mana mAnatuM hoya to che tyAM ja temane rahevA de paNa je dila nA mAnatuM hoya to traNa daravAje jaI temane mUkI deje. deza mATenI phakIrI sAbita thaze. teo bhIkha mAMgaze, paNa te gauravabharI bhIkha haze." AMsubharI AMkhe aminA UbhI thaI zUnyamanaska jelara joto rahyo. vicAramUDha banI huM AkarI vidAya ApavA Ubhe thaye. "khudA hAphijha" kahI banee pitapitAnI vATa lIdhI. eka aminA phanAgIrInA raste cAlI. bIje huM mUDhanI jema mArI bereka tarapha vaLyA, trIjA jelara ekabIjA tarapha kautukabharI AMkhe joI rahyA. sau koI jANe haratAM pharatAM jANe mINanAM pUtaLAM hatAM. aminA Azrama pahoMcI. vIsApura sudhInI musApharI ane vItaka teNe bApune kahyAM. te bApune kahe, "huM kurezInI saMmati laI AvI." bApu kahe, "e to ema ja thAya. mane khAtarI hatI. have tuM kUcamAM joDAI zake che. alabatta bALake kapelI durghaTanAmAMthI bacI gayAM, anasUyAbahena sArAbhAI amArAM Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne laI - baheno gaI 3ra thI 2 bALako sAthe AzramanAM badhAM bALakone pitAnA tyAM laI gayAM. Azrama vikhAyuM. bApune pakaDyA. baheno badhI jelamAM gaI. sAthe aminA paNa gaI 1972 thI 1934 sudhInA divase jelajIvananA hatA. jelamAMthI chUTayA ke pAchA tyAM pahoMcyA ja chIe. Ama karatAM varSo vItyAM. tevAmAM bIjuM vizvayuddha phATI nIkaLyuM. dezabhakto ane dezadAjhavALA pAchA pharI seTImAM mukAyA. bApue vyaktigata satyAgrahanI caLavaLa upADI. temAM sau jhaMpalAvA lAgyA. mAre mATe 1939nA chellA divasemAM jelayAtrA AvI. lagabhaga 1940-41 mAM DeTivu hatA temAMthI sarakAre mukti ApI. thoDA divase mATe bahAranAM havApANI khAdhAM kharAM tyAM 1942nuM varSa zarU thayuM. 1942nuM varSa. "kareMge yA mareMge nI laData tA. 8 mI ogasTanI rAtre govAliyA TeMkanA TharAvanA kAraNe dezanA netAone kyAM ane tyAM pakaDI levAmAM AvyA. tA. 9 mInA ravivAre ImAma maMjilanI osarImAM besI AzramanA AvI pahoMcelA mitra sAthe rAtanI thayelI dharapakaDanI vAte ame sau karatA hatA tyAM zrI maNibahena paTela ane zrI maNibhAI caturabhAI zAha AvyA. temane moTA bhAganA amadAvAdanA ane keTalAka gujarAtanA pakaDAyelAonI vAta karI. ane ApaNe AgaLa zuM karavuM te jANavA mAgyuM, meM maNibhAIne kahyuM, "tame myunisipAliTInA pramukha che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 tame rasto batAvo." teo kahe "huM borDanI mITiMga tatkAla belAvuM chuM. tame kurezIbhAI, prAMtika samitinI kArobArInA ekamAtra sabhya chUTA che. have zuM karavuM te cAlo ApaNe vicArIe." meM kahyuM, "barAbara che. ApaNe lokala borDanA medAnamAM Aje sAMjanA mITiMga rAkhIe. moDhe meDhe, sAIkalisTa dvArA ke bhIta ane bhayapatrikAo mAraphate zaherabharamAM samAcAra pahoMcADI daIe ke Aje sAMje pAMca vAgye dezabharamAM thayelI dharapakaDanA virodhamAM lokala borDanA medAnamAM jAhera sabhA rAkhavAmAM AvI che temAM saune AvavA vinaMtI che. A vAtacIta cAlatI hatI tevAmAM AjubAjunA keTalAye bhAIo bhegA thaI gayA. nirNaya levAtAM ja sabhAnI jAherAta karavA jomabhera juvAniyA nIkaLI paDyA. paLe paLe ane loko mITiMganA samAcAra laI teo pharI vaLyA. savAranA dasa-sADAdasanA sumAre manamAM jela ke gaLInI taiyArI sAthe kuTuMbanI vidAya lIdhI. page cAlatAM, elisabrija pula vaTAvI vikaToriyA gArDana, carca pAsethI pasAra thaI premAbhAI hAla AgaLa AvatAM aMgreja sarakAre caLavaLana dAbI devA bharelA pitarAne ThaThAro jovA maLyo. zaheramAM AgaLa jatAM rastA nirjana, vastImAM raste UbhelA baMdhArI ke lAThIdhArI ahIM tahIM jovA maLe, athavA paLanA nAke UbhelA moTerA ane nAnA bALako jee pikAratA hoya, "InkilAba jhiMdAbAda ane e ghoSaNA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 ema ne ema lakhAtI jAya. dUradUra tenA paDaghA saMbhaLAya. sipAI A ciDAya. ThaMDA laI teo bALakAnI pAchaLa paDe bALakA peALamAM bhAge. bicArA sipAI A nAke AvI thaMbhI jAya. A sa MtAkUkaDI jyAM ane tyAM jovA maLatI. kAra ja peAlIsa cAkIthI AgaLa vadhI traNa daravAjA, pAnakAra nAkA vaTAvI tAsA mALe pahoMcatAM pahoMcatAM AjhAdInA unmAdamAM AvelA yuvAnAne jovA e jiMdagInA lahAvA hatA. bAlAhanumAna ane khADiyA cAra rastA cheDayA. amadAvAdamAM rASTrIya caLavaLanA gaDha gaNutA khADiyA tarapha huM vaLyuM. rAyapura cakale pahoMcyA. A tarapha peAlIsarAjya na hatuM. "kareMge cA mareMge"nI khula 6 mAMge cArekAra sa MbhaLAtI hatI haiyuM AnaMdathI UbharAtu hatu. e AkhA divasa varasAda paNa jANe A utsAhamAM sUra purAvatA hAca tema dhIme dhIme TapakatA rahelA. rAyapura cakalAthI karatAM sAMkaDI zerInA nAke AvI UbhA. cAlatAM cAlatAM thAkyo hatA. kapaDAM palaLIne lathamatha thayAM hatAM. pAMca vAgyAnI mITiMgane hajI vAra hatI. visAme joItA hatA. tevAmAM mane joI jatAM eka mitre peAtAnA ijAmAMthI mATethI bUma pADI, "kurezIbhAI ! ahIM Ave. kayAM jAe che ? khakhara nathI ? pADApALa. AgaLa gALI chUTI, eka bhAI vIdhAI gaye." jeNe dezanI AjhAdIne khAtara peAtAnA jananuM Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 balidAna Apyu. tene mATe dilamAM lAgaNI pragaTI. prajAne utsAha joI AnaMda thayA. A samaya raDavAnA nahAtA. ArAma mATe mitranA AgrahathI temane tyAM gayeA. palaLelAM kapaDAM nicAvyAM. thoDAMka kADhaLyAM, thADAMka rAkhyAM ane sUteA. savA cAra sADAcAre e ghara cheDyuM. pAchaLa mATuM TALu Ave. "zira jAve te jAve, AjhAdI ghara Ave." nA gagananAda karatAM kayAMya chupAtA gheraiyA pAchaLa AvyA kare. sAMkaDI zerI pUrI karI, mArgekacAka thaI pAnakAra nAkA, traNadaravAjA, vaTAvI bhadranA killAmAM thaI leAkala enA mukhya daravAje AvI Ubhe.. hakaDeThaTha, bukAnIdhArIo hAthamAM aMkA laI UbhA che. ane leAkalakhAnA medAnamAM maLI rahela sabhA tarapha mA takAI rahI che. sabhAnI vacceAvacce pahoMcyA, mAnavane manakhA mAya nahi teTalA bharAyeA che. nIrava zAMti che. pratyeka jaNane zahIdInI tamannA che. jamaNe ane DAbe, AgaLa ane pAchaLa eluM te veNu jhIlI levAnI utsukatA darekanA caherA para spaSTa tarI Ave che. UbhA thaI saMaiAdhana karavA lAgu chu. hAjara bhAI-baheneAne vina MtI gujAru chuM. "juo, AjanI ghaDI kaparI che. pUrva` dizAe killAne lAgI, TApA caDAvI je bhAIe je rIte UbhA che tethI tame kalpI zake! che ke A paLe! ApaNe mATe ghaNI bhISaNa che. gALI chUTe ane ApaNe haThIe te kAyaratA che. koI paNa bhAI ke Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 ahena ApaNuM kArya zarU thAya che te pahelAM ahIMthI khasI zake che. paNa kAyavAhI zarU thayA pachI game teTalI gALIo chUTe ane ApaNe tenAthI viMdhAI e teA paNa ApaNe ApaNI jagyA cheADavAnI nathI." zabdonI jAduI asara hatI. ekae chApAnA ripoTA ke pAMca-paMdara bhAIbahene! sivAya tyAMthI koI casakayuM nahi. sabhAnuM kAmakAja zarU thayuM. huM ja pramukha ane huM ja vaktA. kAI ne paNa javAbadArI soMpuM ane tenu pariNAma bhayaMkara hAya te! te te tene bhAgavavAnAM Ave te karatAM cAlu praNAlikAe cheADI e jokhame mAre uDAvavAM joI e te hisAbe sabhAnI javAbadArI e peAte lIdhI. gaI rAtamAM sarakAre dharapakaDAnA je kAraDA vIjhelA tenA anusadhAnamAM kahevA jAu chu ke lIDara tarIke dAravaNI ApanAra have ekalA gAMdhIjI rahyA nathI paNa temanA pakaDAtAM hiMdanA pratyeka nAgarika A laDatanA netA ane ane aMgrejone haTAvI kADhavA te peAtAnI Ahuti Ape. tyAM te dhaDadhaDa aMdkA chUTI. sabhA vacce UbhuM! chuM. cAre tarapha jou chu. kAI paDe che. kAI leTapeTa thaI vAMkA vaLe che. paNa leAhI vahetu kayAMye dekhAtuM nathI. mAthe varasAda dhIme dhIme TamaTame che. phrUTa phaTa phUTatA TATAne avAja kAne saMbhaLAya che. samaja paDatI nathI ke A che zuM ? tevAmAM AMkhA baLavA lAge che. tyAre bhAna thAya che ke A tA Tiyaragesa-azruvAyu che. gujarAtamAM ahIM prathama vAra azruvAyu cheDavAmAM AvyeA hatA. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 TiyaragesanA ToTA phUTavA. phrUTa phuTa karatI khaMkA aMdha paDI. kAI eka-hukama ApatA hAya tevA meTA avAja saMbhaLAyeA. a` nahi samAce| paNa aMdhArIe Ajue khasyA ne DaMDAdhArIe AgaLa AvyA. e hArAmAM te kTAcA ane beThelI sabhA tarapha te AvI pUgyA. ame samajIe nA samajIe tyAM te dhaDadhaDa phaTakA paDavA lAgyA. kAInA mAthe, koInA kharaDe, koInA hAthe kAInA page lAThIo vIMjhAya che. AkhI sabhA beThI che. paNa kAI casakatuM nathI ke peAtAnI jagyA cheADatuM nathI. zarU thai mAtra eka rAmadhUna. sipAI e mAratAjhUDatA AgaLa vadhye jAya che. mArA sthAnanI pAse AvatAM teo amane thADAka jaNane kApI e bhAgamAM vahe cAI AgaLa vadhe che. pUva dizAethI pravezelA cheka pazcimanA cheDe pahoMcI te pAchA phare che. A vakhate lAMkhI DhApA ghAlelI agresara jaNAtI eka vyakti ke jene Ajadina sudhI huM jANI pichANI zako nathI te mArI pAse AvIne dhImA avAje mane kahe che: Congratularjo." e ahiMsAnI vijayamALanu mahekatuM eka phUla hatuM. amArI zAMtinA te zirapAva hatA ane khApunA mA nu suMdara ane sakSama pariNAma hatuM. gajagaja chAtI phulAvatA vijeta, anyA hAya tema tyAMnA Ana mAM page cAlatA aneka mitro ane sAthIonA anelA saMgAtha sAthe ame Azrama pahoMcyA. AzramanAM Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAIbahenoe cAkhAkumakumathI amAruM abhivAdana karyuM. e ghaDIne paNa saMbhAratAM Aje paNa hRdayamAM AnaMdanI cheLe UchaLe che. ame rAtre ghare to AvyA paNa vAtAvaraNamAM pragaTela uojanAne kAraNe UMgha levI muzkela hatI. savAra thaI te pahelAM keTalAka yuvAna vidyArthI mitro maLI ghare AvI UbhA. rahyA. dareka jaNa kahe, "amAre vidyAthIoe saraghasa kADhavuM che. sarakArane batAvI ApavuM che ke hiMdustAnanA vidyArthIe namAlA nathI. teo paNa dezanA mATe Ahuti ApI zake che. saraghasa kADhavAnI rajA Apo." AvelA vidyArthIo sAthe eka ja prakAranI zarata karavAmAM ArvI ke teo saraghasa kADhI zake che ane sarakArane pitAnuM khamIra batAvI zake che. paNa te badhuM ahiMsAne mAge. vidyArthIe ahiMsAne maMtra laI sarakAra sAme virodhamAM saraghasa kADhavA gayA. e saraghasa nIkaLyuM ane zrI kinArIvALAnI Ahuti apAI te to AkhuM gujarAta jANe che. Tiyaragesa choDyAnI ane thayela ahiMsaka mukAbalAnI vAta chApA dvArA gujarAtabharamAM phelAI gaI. cAre taraphathI juvAno, baheno, vRddho, ekalAM ke nAnI moTI saMkhyAmAM ImAma maMjila" para AvavA lAgyAM ane kahevA lAgyAM ke amane rana Ape sarakAra sAme amAre baMDa karavuM che. huM rajA ApanAra keNa! vaLI A baMDa sAme koI Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 maryAdA na hatI. deza mATe jarUra jaNAtAM marI phITavuM e ja saune Adarza hate. bApue te jAhera kareluM ke gavAliyA TenkanI mITiMga pachI dareka dezavAsI A sarakAra sAmenA yuddhamAM pote pitAno netA che. pitAne sUjhe te mAge te jaI zake che. huM A vAta sau koIne jaNAvato ane sAthe sAthe ahiMsAnA pAlananI zarata mUko. mAre ahIM kahevuM joIe ke AMgaLInA veDhe gaNAya evA gaNyA gAMThayA becAra mitro sivAya mArI ahiMsAnI vAta sAMbhaLavA ke svIkAravA keI taiyAra na hatuM A divasomAM meM eka krama rAkhelo ke savAranA 10-30nI AsapAsa amadAvAda zaheranA meTA rastA upara pharI vaLata. ane sarakAra sAme ahiMsaka rIte jeTalo virodha thaI zake teTalo virodha karavA lokone samajaNa Apato. gAma-paragAmanA chUTaka chUTaka ane ToLeToLAM sarakAra sAme baLa pikAravA AvI maLatAM ane mArI salAha sAMbhaLatAM. keTaleka aMze teo nirAza paNa thatAM. eka divasa rAtre zeTha indumatIbahenanAM moTAM bahena sva. nImAbahenane tyAM zAhIbAgamAM rAtrIno pahelo pahera vItye mITiMga maLelI. juvAniyAo moTI saMkhyAmAM hAjara hatA. thoDAka ziyAlisTa mitro paNa hatA. carcA cAlI. soziyAlisTa mitro kahevA lAgyA ke bApune pakaDavAmAM AvyA te pahelAM teo eka chUpo khIto mUkatA gayA che temAM jaNAvyuM che ke hiMsA-ahiMsAnI lapamAM utaryA Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 vinA sarakAra sAme khullo baLavo pokAro ane jyAM hoya tyAMthI tene taMga karI dezamAMthI bhagADI mUkavI. ahIM bhAMgaphoDanI vAta sau vAtonA mokhare rahetI. meM maLelI sabhAmAM tene sakhata virodha karyo. sabhAne jaNAvyuM ke A bApuno mArga hoI zake nahi. jAhera salAmatInI saMsthAo jemanI tema rahevI ja joIe ane sarakAra sAme je keIe kyAMya baLavo pokAravo hoya to pokAranAre pitAnAM nAma, ThAmaThekANu, samaya ane tArIkha sarakArane agAuthI jaNAvI devA joIe ane pachI je kArya karavA dhAratA hoya te te karI zake che. paNa chUpI rIte sarakArane raMjADavAnAM kAme karavAM ane te doSano bhAga pote jAte nahi banatAM prajAnA nirdoSa mANaso bane te cogya nathI. majakUra sabhAmAM mArI vAta svIkAravA zeTha aMbAlAla sArAbhAInA dIkarA sva. suhRda sivAya anya koI na hatuM. temaNe mArI vAtane Teke ApelA. ame jevA maLyA hatA tevA sau potapotAne sthAne pAchA gayA. ahIM mAre kahevuM joIe ke sarakAranI sAme jevI laData upADI ke laDatanA ane bhAvI je je kAryakrama karavAnA hoya tenI eka patrikA meM mArA nAma, kAma ane saranAmA sAthe roja pragaTa karavAnuM zarU karI dIdhuM hatuM. patrikA pragaTa karavAnA ane zaheramAM maLavA javAne mAre kAryakrama cAlu hatA. tevAmAM samAcAra AvyA ke vIramagAmamAM harijana chAtrAlayamAM kAma karatA zrI bhavasukha Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 bhAI sarakAra sAme eka bhayaMkara yojanA ghaDI rahyA che. huM vIramagAma pahoMcyA. temane ahiMsAne raste javA mATe AjIjI gujArI paNa mArI vAta temanA dile vasI nahi. huM vilA meDhe pAcho pharyo. sTezananI TikiTabArI upara TikiTa kharIdavA Ubhe hato ke zrI bhavasukhabhAI giraphatAra thaI pilIsanA paherA nIce sTezana para AvI UbhA. gADImAM teo, piolIso ane huM sAthe beThA. mane kahe, "gADImAMthI chalAMga mArI bhAgI jAuM ane sarakArane tobA pokArAvuM." meM temane samajAvyuM ke tame have kedI thayA. tenI maryAdA tamAre sAcavavI joIe. vIramagAmathI pAchA AvatAM bhAMgaphADa karanAranI vacce nahi paDavA aneka mitronAM mane dabANa thavA lAgyAM ke tamArI hiMsA-ahiMsAnI vAto paDatI mUke. sarakAra sAme khullo baLavo thavA do. je pariNAma AvavAnuM hoya te Ave, paNa A sarakAra javI ja joIe. mAre gaLe A vAta UtaratI na hatI ane AvanAra mitrone bIjA prakAranI salAha huM ApI zakato nahi. amArI vacce khUba garamAgarama carcA thatI, lokonA uzkerATano pAro chellI DigrIe pahoMcI jato. sArI vAta eTalI kharI ke amArI ekabIjAnI AmanyAne lopa thato nahi. maLavA AvatA mitre sAme meM samAdhAnanI eka zarata mUkI ke bApunA aMtevAsIomAMthI lagabhaga badhA ja pakaDAI gayA che. mAtra eka sva. kizoralAlabhAI chUTA che. temanI salAha Apaze tevI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 joI e. AvanAra mitra ane mArI vacce e prakAranI samajUtI thaI ke kizAralAlabhAI bhAMgapheADanI salAha Ape tA mAre tene khullekhullA pracAra karavA ane virAdha mAMDI vALavA, ane jo kAralAlabhAI bhAMgaphADanA virAdha kare te gujarAtanA mArI pAse AvatA sau mitrAe peAtAnA bhAMgaphADanA vicAra| mAMDI vALavA. A prakAranI saMdhi karI ame kizAralAlabhAI pAse eka kAsada mokalavAnI tajavIja karI. kizAralAlabhAI taraphanA sa MdezAnI huM vATa joteA hateA. ane mArA kAryakrama pramANe kAma karye jateA hateA. tevAmAM eka divasa gAMdhImArga paranA jaina derAsara AgaLa peAlIsa InspekaTara zrI mAMDa maLyA. teA kahevA lAgyA ke A adhuM. Ama kyAM sudhI calAvavu che? tamAruM tAkAne karavAM hAya te! A patrikA, A saranAmuM ane A nAma zA mATe? meM kahyuM, "mane pakaDavA mArgo che? huM taiyAra chu. pakaDI leA." teo kahe "nA, mArI tamArI sAthe sahAnubhUti che, paNa A badhu khulluM kareA te ThIka nathI." meM kahyu, "mArA mArga A ja che." te mAMDa khelyA, "mAre tamane giraphatAra karavA paDaze." me kahyuM, "bhale, kyAre giraphatAra kare che ?" teo kahe, "tame kaheA tyAre." meM kahyu, "te mane be divasanI mahetala Ape. mAre mArA mitrane je kaMI kahevA samajAvavAnuM kAma hoya te huM pUru karu." temaNe mArI mAMgaNI majUra Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra rAkhI. eka zarata mUkI ke bhale huM be divasa pachI tamane giraphatAra karavA AvIza. paNa tamAre mArI vAtanI kaIne jANa karavI nahi ke teno phaphera kare nahi. meM kahyuM; "kabUla, paNa mArA AzramanA bhAI bahenone mArI thanAra giraphatArInI vAta mAre karavI paDaze." teoe e vAta paNa maMjUra rAkhI. laData upADyAnA bIjA aThavADiye lagabhaga dasabAra divasa pachI kizoralAlabhAIno saMdeze Ave te pahelAM eka paroDhiye AzramamAM AvI zrI mAMkaDe AzramanA bhAI bahenonI prArthanA vacce mArI giraphatArI karI ane ame sAbaramatI jelanA raste sidhAvyA. Azare varaseka divase jelamAMthI chuTakAro maLe. ghare AvatAM joyuM ke sarakAra sAmenI laData kaMIka maMda paDI hatI. paNa lokene jusso je ne te hatA. A vakhate amadAvAda jillA lokala berDanA sabhyonI cUMTaNI AvI rahI hatI. eka mata evo hato ke cUMTaNImAM kaI paNa dezabhakate UbhA rahevuM nahi. bIje mata evo hato ke je koI paNa dezabhakta cUMTaNImAM UbhA nahi rahe to sarakAranA khAMdhiyA cUMTaNImAM UbhA raheze temAM teo saphaLa thaze eTale koMgresIoe cUMTaNImAM UbhA rahevuM ja joIe.huM bIje mata dharAvatA hatA. koMgresI bhAIone cUMTaNImAM UbhA rAkhavA ane teo cUMTAI Ave ke tarata ja sarakAra sAme "kivaTa InDiyA" no TharAva pAsa kare che jethI sarakAra lokala Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 Ane suparasIDa kare, ane sarakAra ughADI paDe. kalAkAnA kalAkA ane rAtrine paNa keTalAka vakhata A carcAmAM vItatA. tevAmAM eka sadeze| Avye ke A khAkhatamAM chevaTane nica levA mAre zrImatI sucetA kRpalANIne mukhaI jaI maLavu, huM mu MbaI senTrala sTezane pahoMcyA. kAI ajANI vyakti ekAeka mArI pAse AvI mane kahe : "AvI gayA ? cAlA." ATalI saMjJA amAre mATe pUratI hatI. dhArI rastAo, nAnI galI, vAMkAcUkA ADAavaLA mAge thaI eka vizALa mAnanA eka eraDAmAM mane pahAMcADavAmAM ALyeA. thoDI vAra beThA tyAM sucatA kRpalANI AvyAM. huM e mataneA hatA ke ApaNA mANaseAnA nAme cUMTaNI laDavI ane lAkala beDane suparasIDa karAvavI. sucetAjIne bhaya hatA ke e rIte saphaLa nahi thavAya ane sarakAra cUMTaNImAM phAvI jaze. mArI ane emanI vacce khUba vAdavivAda cAlyA. ghaNI dalIlA thaI ane a Mte saue seA TakA khAtarI ApatAM zrImatI sucetAe mArI vAta mAnya rAkhI. huM amadAvAda AvyA. koMgresI umedavAre| mUkI ame cUTaNI laDacA. amane sAe so TakA saphaLatA maLI. amadAvAda DisTrikTa lAla enI prathama sahAe viTa InDiyA" nA TharAva pAsa karyo. gaNatarI mujaba amadAvAda DisTrikaTa leAkala che ne sarakAre suparasIDa karI. sarakAra 3 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 khullI paDI. 1948nuM varSa besI gayuM. jAnyuArInI 26mI tArIkha te kALano "ajhAdI dinaAvI rahyo. tene UjavavAne amAro kAryakrama jAhera thayo. sarakArane e kAryakrama saphaLa rIte pAra Utare e catuM na hatuM. tethI ra6mInA be divasa agAu sarakAre mArI pharIthI giraphatArI karI. tA. 26mI vItI gaI. eka aThavADiyuM jelamAM rAkhI mane cheDI mUkyo. A rIte cheka 1921 thI 1944 sudhInA divase sudhI laDatomAM ke sAmAjika kAmamAM gayA ane Aje paNa e ja kAryo thaI rahyAM che teno haiye parama saMtoSa ane AnaMda che. ("svarAjanAM saMbhAraNuM-mAMthI) ekatAnA himAyatI ApanI rAhabarI nIce "ekatA" nAmanuM sAptAhika gujarAtI patra nIkaLe che, te jANuM mane harSa thayA che. ektAne tamAruM mArgadarzana niraMtara maLyA karaze, to ekatA pitAnuM nAma sArthaka karaze. evI mArI dRDhazraddhA che. hiMdanA muslima dvirASTranA siddhAMtanI bhayaMkaratAne pUrI rIte samajI gayA che. teone A sAptAhika hUMphadAyaka banI jaze, ane hiMduomAM paDI rahelA kemavAdane dUra karavAmAM paNa agatyano phALo Avaze evI ucca AzA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 rAkhuM chuM. ektAnI pratipaLa pragati vAMcchuM chuM. ekatA aMka-1le. tA. 3-12-48 saMtabAla zrI kurezIbhAIe 1948mAM "ekatA" nAme sAptAhika zarU karyuM hatuM.' musalamAna sAthe bhrAtRva bhAva bAMdhavuM hoya to temane paNa sAthe levA joIe. gehatyA aMge ghaNuM loko khUba bUma pADe che. paNa je kharekhara te baMdha karAvavI hoya to ApaNe temanAmAM bhaLavuM paDaze. teo bhaLaze eTale ke temanAM anicche ke Avo svIkAravAM evuM kaMI nathI. khAna abdula gaphaphArakhAna vagere jevA ghaNuM sArA musalamAna netAo che. ApaNuM bhAla naLakAMThA prAyogika saMghanA pramukhazrI kurezIbhAI IslAmI che, chatAM temane sarva dharma pratye sadbhAva che. gAMdhIjInA custa anuyAyI che. eka bAju kurAnane abhyAsa karanAra ane bIjI bAju svarAja mATe jelamAM janAra che. eka bAju gujarAtamAM tophAne zAMta karavA mATe zuddhiprAgamAM ATha upavAsa karanAra ane bIjI bAju jainadharmanI sAthe AtmIyatA sAdhavA mATe paryuSaNamAM aThThAI jaina vidhi pramANe kare che, jeno sAthe AtmIyatA keLavavA mATe paryuSaNamAM rasa letA hoya che. (dharmA. zi. pra. pA. pa0) saMtabAla Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUMTaNImAM vijayI umedavAra mArI sAme samagrapaNe duniyAnI mAnavajAtanuM citra che. temAM mArI najara eka sAmudAyika baLa tarIke koMgresa upara karI che. bhArata varSanI saMskRti paraMparAmAM kaI evuM khamIra hatuM ane che ja, ke je duniyAne mArgadarzana Ape. bApu gayA bAda paNa rAjakIya vArasadAra tarIkenuM biruda paM. javAharalAle bhAratanI videzanItimAM Aja lagI puravAra karyuM che. AvI mahAna keMgresanuM baLa tUTe nahIM te jovuM ene meM dharmakRtya gayuM che, ane AthI samagra rIte mAruM dhyAna koMgresamAM kendrita thayuM. gujarAta-saurASTrano mAro kaMIka vadhu paricaya e kAraNe koMgresa dhArAsabhAmAM vadhu sArA umedavAro jAya evI meM jhaMkhanA rAkhI che. je cAra tAlukAne meM prAgakSetra banAvyuM che, e tAlukAomAM huM vAMdho na lauM tevI goThavaNuM gujarAta pArlAmenTarI beDe karI ApI. zrI kurezI jevAne dhaMdhukA tAlukAmAM mUkyA. amadAvAda zaheranI vorDa samitio je kurezIne mATe gho Agraha rAkhe te ja kurezIne dhaMdhukAmAM mUkavA e kArya ghaNuM moTuM hatuM. bhAI kurezIe bIjuM kazuM na jotAM zrI kAnajIbhAIno ane mAro Agrahu pitAnI anicchAe svIkAcAM. e ghaTanA asAmAnya banI gaI kurezabhAIne amee je jyA te ekamAtra saiddhAMtika Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 dRSTie, sAmudAyika hita arthe. A sthitimAM mArI ciMtA hune mArI kudarata ja jANe che ! aneka pragaTa-apragaTa mAnavIoe dila daIne tanateDa mahenata karI. Akhare bahu moTI bahumatIthI ke gresI cUMTAI AvyA. e kSaNAe huM gadita thaI gayA. zrI kurezInI AMkhA tA AMsuDAMethI chalakatI ja hatI. Akhare pAMcamAM paramezvara AvyA. kudaratanI kRpA vinA AmAMnuM kazuM zakaya nahAtuM. A cUMTaNI jaMganI jIta vize jovA aneka AMkheA talasI rahI hatI. aneka kAnA mITa mAMDI rahyA hatA. lagabhaga ADe hunnara mata vadhu ApIne dha dhukA tAlukAnI prAe raMga rAkhyA che. zrI kurezIe e prasaMge tAlukAnI prajAne kahyuM : "cUMTaNI jaMga pachI leAkazAhInI Dhabe AkhA tAlukAnI samagra prazna eTale ke ApaNe saue khabhekhabhA milAvI mahattvanuM kAma karavAnuM che. UcharatI leAkazAhImAM A tAlukAe prathama pratinidhi tarIke mokalavAnu je bahumAna mane ApyuM che tenA RNane khelavA mATe zabdo paNa pUratA nathI." mane vizvAsa che ke temanAM A zabdomAM ane bhaviSyanI tAlukAnI unnata AzAmAM Ape tAlukA sUra purAvaze. ve.vA. 1-2-1952) A tamAla Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 dhaMdhukA tAlukAnI pragatikUcanuM eka kadama sane 15ramAM cUMTaNInA pariNAmanI jAherAta thaI ke tarata ja te ja sAMje dhaMdhukAnA aMbApuranA daravAjA bahAra munizrI saMtabAlajInA utAre temanA sAMnidhyamAM eka moTI sabhA maLI. temAM jItelA umedavAre (kurezIe) jaNAvyuM. | mAro vijaya e koMgresane vijaya che. huM amane mata ApanAra ke nahi ApavAra e badhAnA ame pratinidhi banyA chIe. A cUMTaNI jaMga khelatAM mane traNa bAbato jANavA maLI che? 1. A tAlukAnA kheDUta pAyamAla thayo che. 2. udhama vagara vastI kaMgAla banI che. 3. pazupAlananI sArI tako hovA chatAM te veDaphAI rahI che. A daSTi samakSa rAkhI munizrI ane sAthIo sAthe mAre maMtraNAo thaI. saMtabAlajIe AgaLa dhapavAnA AzIrvAda ApyA. sAthIonA sahukAranI bAhedharI maLI. saMsthAnuM baMdhAraNa pUnA mukAme meM ane aMbubhAIe taiyAra karyuM. dhaMdhukA mukAme tAlukAnA kheDUtabhAIonI sabhA maLI. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 baMdhAraNa svIkAryuM ane saMsthA racAI. saMsthAnuM paheluM varSa pUruM thayuM. saravaiyuM kADhatAM oTa AvI. kheDUto halabalI UDyA. ame temane zAMta pADatAM samajAvyuM ke ema gabharAye nA cAle, kAma meTuM che, moTAM kAma pAra pADavA dhIraja joIe. ApaNe kazuM veDaphayu nathI. jaNAtI beTa AvatA varSanA khAte laI jaIe. AvatuM varSa ujajavaLa che. ane pachI to saMsthAnI "dina gunI ane rAta gunI" caDatI thatI rahI che, je kheDUta ceDA hajAranI khoTathI akaLAye hate te Aje karaDe sudhInA AMkaDA mAMDe che ane lAkhene napho meLave che. Ama, eka svapna hatuM te sadhAtuM jAya che. (1978, dhaMdhukA tAlukA keTana sela maMDaLInA rajata jayaMtI prasaMge kADhelA udagAramAMthI) anya saMpradAyenA paNa premI zrI kurezIbhAI lakhe che : dareka saMpradAyamAM tahevAro hoya che, tema IslAmamAM paNa che. e tahevAra saMjega, samayane anusarIne hoya che, paNa IdanA be tahevAro musalamAnomAM jagadavyApI che. pikiMgathI mAMDI mereko sudhI allAhanI IbAdata ane tenI kRtajJatA biradAvavAnI rIto eka ja prakAranI che. tethI teomAM bhrAtRbhAva vadhAre khIlela che. jAye ajANa game tyAMne musalamAna hoya, paNa bIjA musalamAnone Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 maLatAM ke tenAthI chUTA paDatAM te ekasUtra bole che, tene javAba paNa e ja prakAranA sUtrathI pAcho vALe che. sUtrane artha ekabIjAnI salAmatI-zAMtino thAya che. tyAM ajANyApaNuM ogaLI jAya che ane baMdhubhAva jame che. e baMdhubhAvanuM darzana UMcA svarUpe IdanA divase jevA maLe che. ApanA patramAM Ape suMdara bhAve pragaTa karyA. che. baMdhubhAvane muslima samAjanA vADA sudhI pUrI na rAkhe, tene vistAro. te vistAravA mATe Ape suMdara dAkhalA ApyA.... Apa ApanI zubha kAmanAo baMgalAdeza-pharAkkA baMdhanA zubhanirNaya mATe pAThave che. ApanAM japa-tapa haMmezAM e ja dizAmAM rahelAM che. zubha pariNAmamAM sare che. e ghaDI keTale dUra? kahI zakAze nahIM. paNa Ida to e pariNAmamAM ja samAyelI che. InsAnanI birAdarIne e gurumaMtra che. te meLavavA kaI kurabAnI cheTI gaNAze? zuddha balidAnane maryAdA hoI zake ? e to lAdhe teTaluM sAdhe! gAMdhIjI vizvavaMgha vibhUtirUpe ApaNu kurezabhAI lakhe che tema, A mULabhUta dharma mahimA pacAvIne lAvI gayA. je vize saMta vinobA kahe che: "sarva sAmAnya dharmano pracAra e eka vAta che ane jamAnAne zenI jarUra che e pArakhIne tenI sAthe dharma vicAra joDI de e bIjI vAta che. aMdaranA dharmavicAranuM baLa ane bahAranI paristhitinuM baLa--e bene je jaDa .ve che mAtra Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmapuruSa ke puruSa rahetuM nathI, paNa yugapuruSa banI jAya che. gAMdhIjI AvA eka yuga puruSa hatA, yuga pravartaka sapuruSa hatA !" AkhA bhAratanA lokoe ema anubhavyuM ke "gAMdhIjI ApaNA gharano mANasa che'. AvuM ja kaMIka emanA vArasadAra paM. javAharalAla vize paNa kahI zakAya. A rIte gAMdhIjIne lIdhe paM. javAharalAla, ane paM. javAharalAla ane saMta vinobAne lIdhe bhAratanA A saMtonA dvArA bhArata pite jagadguru jevuM banI gayuM. keTalAka lokone lAge che ke, "muslimanuM bahu tANe che." goDasee ethI te goLI mArI hatI! paNa geLIe gAMdhIjIne nahIM, balake dharmanA nAmanA komI jhanUnane goLI mArelI. hiMdudharmane sarvadharma samanvayanI suMdara vyAsapITha maLI che. saMbhava che, AmAM jaina dharmane ja maTe phALo hAya! zrImad rAjacaMdrajInI A vAta gAMdhIjIe jhIlI eTale Aje je samAjagata sAdhanAmAM hiMdu-muslima ekatA amalI bane to AkhA jagatamAM sarvadharma samanvayanA mAdhyame mAnava mAnava vaccenI ekatA sthapAI jAya! gAMdhIjI, javAharalAla ane AkhuM bhArata Aje jema rAjanItinI draSTie musalamAna sAthe che, tema mAnava mAnava vaccenI baMdhutA ane ektAnI diSTae paNa hiMdumuslima ekatAne khapamAM lagADavI joIe. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 A ja patramAM eka suMdara ullekha che: sattAvIsamIne rije bhAI aMbubhAI (jaina), bhAI surAbhAI (baidika) sAthe ame cheDelo. teo rajadAra hatA. roje choDyo sAthe, sAthe namAja paDhayA, jamyA sAthe." InsAna birAdarInuM Ama eka pagathiyuM na gaNAya? A traNeya bhAlanaLakAMThA prayoganI mukhya saMsthA bhA. na. prA. saMghanA hoddedAro che. potapotAnA dharmamAM niSThAvAna rahIne bIjAnA dharmone paNa pitAnA mAnIne apanAvI levA - A che sarvadharmanI upAsanA, je bhAla naLakAMThAno mudrAlekha che. mATe te bhAlanaLakAMThA praga-vidhavAtsalyanA dhyeye dharmamaya samAjaracanAne prayoga kahevAya che, ane te gAMdhI prayoganA anusaMdhAnamAM che. ApaNuM kurezIbhAIe jaina aThThAIno lAbha niSThAvAna muslima rahIne mANI lIdho che. e khyAla kadAca " vizvavAtsalyanA cAhakone hoya to navAI nahIM ! pitAnA janmaprApta saMpradAyamAM niSThAvAna pUrepUrA rahIne. anya dharmasaMpradAmAM paNa sakriya rasa levAnA prasaMge prApta karavA utsuka rahevuM. jethI saMpradAye rahevA chatAM sAMpradAcikatAnAM jhanUna ke sAMpradAyikatAnI sAMkaDI manovRtti kAyamI vidAya laI le! binasAMpradAyiktAnA niSedhAtmaka aMzane vidheyAtmaka A rIte banAvI mUkavAnuM gujarAta dvArA bhArata mATe sAva saheluM che. (1976) sa tabala Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana-satsaMga yAtrA bhAla naLakAMThA prAyogika saMghanA pramukha zrI gulAma rasUla kurezIe tAjetaramAM jaina sAdhu-sAdhavajI mahArAjanAM darzana karavA mATe prayAsa karyo hato. pravAsamAM temanI sAthe saMghanAM upapramukha ku, kAzIbahena mahetA, aMbubhAI zAha vagere joDAyAM hatAM. - tA. 8-9-10 nave. 178 traNa divasanA pravAsamAM 1. sAyalA - pR. cunIlAlajI mahArAja 2. vAMkAnera - pU. kevaLamuni 3. sAmakhIyArI - pU. damayaMtIbAI, pU. kalAbAI Adi 4. lAkaDiyA- pU. rUpacaMdajI mahArAja, pU. bhASkaramuni, pU. caMdrAbAI Adi ThANuM 5. rApara - pU. choTAlAla mahArAja 6. surendranagara- pU. caMdanabAI, pU. IdubAI, pU. hasamukha bAI Adi ThANuM 7. lIMbaDI- pU. hemakuMvarabAI, pU. samajIbAI, pU. gItA bAI Adi ThANAM 8. dhaMdhukA - pU. aruNAbAI svAmI IslAma dhama evA saMghanA pramukha ane jaina dharma evAM sAdhu sAdhvIjIonuM milana, paricaya, vArtAlApanA sAkSI banavAnuM kavacita ja bane che. e virala dazya ane anerI paLo hatI. (praga darzana) Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAyanI upayogitA jotAM "mAtA" pada apAyuM mANasa jAtanA vikAsamAM pazu paMkhIone gha meTo phALo che. zarU zarUmAM pazupaMkhIone bhAga levAtA tyAM sudhI ke dharmanI kriyAomAM pazupaMkhIo hAmAtA, paNa saMskRtinA vikAsanI sAthe prANIonI upayogitA samajAtAM A sau prANIomAM gAya e zreSTha prANa jaNAyuM. ane tethI AhAramAMthI mukti ApavA hiMdu samAje svIkAryuM. eTaluM ja nahI paNa tenA guNa ane upayogitA jetA tenI ArAdhanA thavA lAgI ane "mAtA" pada apAyuM. hiMdu samAjamAM A prANIne "mAtA"ne pade mUkavA chatAM Aje paNa bhAratanAM evAM rAjyo che ke jyAM hiMduo paNa gAyanA mAMsane AhAra kare che. ApaNe ema samajIe chIe ke musalamAno ane khristIo bAyamAMsane AhAra kare che, tethI ApaNuM e samaja bhUlabharelI jaNAze. bhAratanI vastIno moTo bhAga mAMsAhArI che. eTale prazna kevaLa AhAranI draSTie vicAravuM joIe nahIM, paNa eka AhAranI draSTi, bIja upAgitA, trIju zaidakIya diSTi ane cothuM vijJAnanI draSTie gAyanA praznanuM vizleSaNa karavAmAM Ave to enI tole bIju pazu AvI zake tema nahIM hovAthI bhAratamAM gAya ane tenI olAdane rakSaNa maLavuM joIe. guDama sUla kurezI (kalakattA mukAme maLelA akhila bhArata kRSi gosevA saMgha yojela goralA saMmelanamAM prabhu sthAnethI Apela pravacanamAthI) (27-28 ka. 197na, ke. da ; Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kurezIbhAInA prema bhAla naLakAMThA prAyogika saMghanA pramukha ApaNuM gulAma rasUla kurezabhAIne have vizvAtsalyanA vAcake paikI keNuM nathI oLakhatuM? teo hArdika rIte gorakSAnA sakriya premI che. "ImAma maMjhila" (sAbaramatI harijana Azrama)mAM emanA gharanuM gopAlana sarva vidita che. kalakattAmAM maLelA saMmelana"mAMnuM sarvaprathama adhyakSapada kudaratI rIte teoe bhAveluM. emanuM tyAranuM hArdika ane mananIya pravacana ThIka ThIka prabhAvazALI baneluM. teo temanA tA. 28-2-1979nA patramAM lakhe che : huM tA. 15 phebruArIe dilhI javA upaDe. 20mInI rAtre pAcho AvI gayA. ApanuM lakhANa dardabharI apIla jANuM. e te dilhI nA maLI, paNa tyAM mArI gorakSA mATenI khoja rahelI. sane 1961mAM aMgre; hakUmata pAse gAMdhI e traNa bAbato mUkelI. temAMnA eka prazna khilAphatane anyAya dUra karavAno hato. bApujInA kahevA mujaba khilAphatanA praznamAM gAyanI katalabaMdhI teo joI rahyA hatA. vaLatA javAbamAM pa00 muslima ulemAoe gAyanI katala baMdha karavA pitAnI sahIo karI phatave bahAra pADI muslimone salAha ApI hatI. sahIo karanArAomAM IslAmanA mahAna saMte, paMDito ane dhuraMdhara AgevAno Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka hatA.... huM mAnuM chuM ke gAyanI katalabaMdhI karavAne virodha IslAmI samAja nahIM kare. rAjakAraNue potAnuM sthAna TakAvI rAkhavA ja A anyano havAlo ApatA phare che." saMtenA saMkalpanI pUrti mATe [saMta vinobAjInA AmaraNAMta upavAsa na thavA pAme te draSTie mahArAjazrIe 21 divasanA upavAsa karyA hatA. temanA saMkalpanI pUti arthe zrI kurezabhAIe nIcenI eka jAhera apIla pragaTa karI hatI.]. bhAratanA sAMskRtika, sAmAjika ane Arthika jIvanamAM gAyanuM sthAna prANatattva jevuM che. ane eTale ja hiMdu zAstrakAroe gAyane ahananIya - na haNavA jevI - avadhya gaNI che, ane gAyanAM badhAM aMge pUjavA gya gaNyAM che. vizvanI jIvasRSTimAM mAnava pachI prANu sRSTinuM vadhumAM vadhu vikasita ane mAnava jIvananuM niTanuM prANI e gAya che. AvI gAyanI katala sadaMtara baMdha thavI joIe tevI rASTrIya mAga che. ethI ja bhAratamAM pa. baMgALa ane keraLa sivAya badhAM rAjyoe govadhabaMdhI karI che. paraMtu haju A be rAjyomAM govadhabaMdhI nahIM thavAthI saMta vinobAjIe saMkalpa karyo che ke pazcima baMgALa ane keraLamAM 21mI eprila 1979 sudhImAM govadhabaMdhIno Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E kAyado na thAya teA. peAte 22mI eprilathI AmaraNAMta upavAsa para Utaraze. savineAbAjInI A mAMga e rASTrIya mAMga che ane enA samarthanamAM Aje dezamAM aneka sthaLeAe vividha prayAsa cAle che. emAMnA eka prayAsa tapazcaryAnI prakriyA dvArA naitika, sAmAjika, leAkamata keLavavA ane pragaTa karavA ke jethI pazcima khaMgALa ane keralanI sarakAra para tene prabhAva paDe ane bIjA rAjgyAnI jema ja e ane rAjyA govadhakha dhInA kAyadA kare. munizrI saMtamAlae AnA ja anusaMdhAnamAM tA. 1lI eprilathI 21 divasanA tapAmaya prAthanAnA niya jAhera karyA che. gAyanI rakSA mATe saMta puruSo potapeAtAnI kakSAe pAtAnI jAtane hoDamAM mUkI rahyA che tyAre ApaNe sAmAnya mANase paNa ApaNA gA pramANe gerakSAnA A pavitra kA'mAM emanA sakalpanI puSTimAM tapayajJamAM phALe noMdhAvIe. tA. 1lI eprilathI 21mI eprila sudhI ekeka upavAsanI sAMkaLa cAle tevA zuddhiprayAga sAdhanA kendro Thera Thera zarU karI devAM. zaherA kasakhAo, gAmaDAMomAM lo latto sAjanika ane dhArmika sthaLeAmAM besIne pAta Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnA dharmanI praNAlI mujabanA upavAsa karavA, prArthanA ane dhUna karavI. savAre prabhAtapherI ane rAtre sarvadharma prArthanA karavI. lokasaMparka kare, TharAva karIne kendra temaja pazcima baMgAla ane kerala sarakArane mokalI ApavA. pitAne anukULa hoya te divase game teTalA mANase kendramAM AvIne upavAsamAM bese temanA nAmanI yAdI karIne zuddhi sAdhanA kendra, harijana Azrama, amadAvAda 3800ra7ne mokalI Ape. tA. 27-3-79 gulAma rasUla kurezI apratima Ahuti svAmIjInA saMkalpanI mAre mana bhAre kadara ane UMDI lAgaNI che. hiMdu saMskRtimAM gAyane bhAre UMcuM sthAna ApavAmAM AvyuM che. te saMskRtinuM pratIka che. tenA mATe balidAna apAyAM che, paNa svAmIjInI Ahuti apratima gaNI zakAya. AvA saMjogomAM svAmIjIne bacAvanArAoe gAyane bacAvavAnA sIdhA ane saraLa mArgo akhatyAra karavA lAgI javuM joIe. Izvara ApaNane te mArgo sUjhADe ! te para cAlavAnuM baLa Ape te prArthanA karavI rahI. (svAmI jJAnacaMdrajIe govadhabaMdhI mATe dilhImAM AmaraNata anazana zarU karyA tenA anumodanAthe karela jAhera apIlamAMthI) (1-6-'82) Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 AsinAbahenanA avasAna parathI gaI kAle rAtre AminAbahenanA avasAna nimitte ziyALa gAmanI zaiAkasabhA hatI. temanA avasAna pahelAMnA kuraizIbhAI nA patra te zAkasabhA pahelAM ja vaMcAyA hatA. prathama tA cAlu zirastA mujakha prAnA cAlI hatI. mIrAMbahene bhajana gAyuM. ahIMthI ja prArthanAthI ja AMkha sajaLa manavA lAgI. pachI teA emanA jIvana viSe me gheADuMka hyuM. paNa temAMya vacce vacce aTakI javAtuM hatuM. A parathI kurezIbhAInI peAtAnI zI manAdazAhaze ! e kalpI zakAya che. teo avasAna pahelAMnA e ja patramAM lakhe che: 4 8.... pisatAlIsa varSoMnAM sArAM mAThAM saMbhAraNAM AMkha sAme UbhAM thAya che. kaparA sogA ane mAThI paLenI te sAcI sa MgAthinI hatI. teAce khudAnI marajIne vaza thavuM rahyuM ! smaraNe! mATe ghaNA divase che. Aje te AMkha AgaLathI lApa thatI AminAne joyA karuM chuM. kayAreka kurAnanA zrlokA tenA kAna AgaLa bhaNu chuM. gaI kAle ekAeka kavi bAlAzaMkara kathAriyAnI ukti sAMbharI Avyu : "gujAre je zire tAre jagatano nAtha te saheje; gaNyuM je pyAruM pyArAe atikhAruM gaNI leje" Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5o kavie AvI ghaDIe sAcavavAmAM ane IslAmane artha samajavAmAM mane vakhatasaranI sahAya pahoMcADI che......IslAmano artha binazarate IzvaranI zaraNAgati che. tenI IcchA paripUrNa thAo; e tAlIma maLI che. bApunA pATha tAjA thAya che. kasoTInI eraNa upara kasAI rahyAM chIe! ApanAM lakhANathI sahanazakti sateja bane che. mANasa tarIkenI nabaLAIo, kSationo bhaMga thayela hovA chatAM svasthatA rahe che, bALake sulatAnA, hamIda, vahIda te sAcavI rahyAM che paNa AMkha nirjaLa nathI rahI zatI...." A patra pachI kharekhara AminAbahena lagabhaga baporanA be ne pacAsa miniTe AMkha AgaLathI lepa thaI gayAM. have to e ne e rUpe kadI jovA maLavAnAM nathI. have te emanAM smaraNo yAda karI dilAso levo rahyo. AminAbahene A vakhatanA amArA harijana Azrama nivAsa daramiyAna ane AkhAce lAMbAgALAnA vividha sthaLonA amadAvAda nivAsa daramiyAna vAraMvAra AvyA ja karyuM. ane carcA vyAkhyAna vagere sAMbhaLyA ja karyuM. mIrAMbahena A vakhate harasapIDAthI amadAvAda IspitAlamAM rahyAM. to tyAM paNa AvajA karyA karyuM. sAmAnya rIte emanI tabiyata bahu svastha na gaNAya chatAM teo ATalAM badhAM vahelAM jAya, eTalI hade asvastha paNa na gaNAya. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 kurezabhAInA patra parathI jaNAya che ke temaNe joyuM ? "...kadI nahIM, ane kurezIbhAI ekadA svAthyane kAraNe vahelA ghera AvyA che temaNe temane parANe khavaDAvyuM. phaLo khavaDAvyAM. teone svastha thavA bAjunA oraDAmAM mekalyA. pite kurezIbhAInAM kapaDAMnI IstrI karavA lAgyAM ane te karatAM karatAM bebhAna thayAM te thayAM. IspitAlamAM cha divasa rahyAM ane chevaTe vidAya thayAM." kurezabhAI jAte te patramAM ja lakhe che: vicAruM chuM. AminA te keTalI bhAgyazALI! riddhisiddhi, Ijajata AbarU sAthe khudAnA darabAre te sIdhAve che. khudAnI rahema che, te duA...." vAta sAcI che. AthI ja AgAkhAna mahelarUpI bApunA kArAvAsamAM, sana 195ramAM kastUrabA bApunA kheALAmAM paDIne chevaTe vidAya thayAM. teonI ummara sATha upara haze! Ama sATha sATha varSa vItyA bAda AvI vidAyanI pAchaLa AMsu kema Ave che? e zuM vicAryuM ? bApu sAthe ImAmasAheba dakSiNa AphrikAmAMthI bhArata AvyA. temanAM ja putrI AminAbahena. bApunAM lADakeDa emane phALe saheje AvI paDyAM. kayAMnA kurezIbhAI ane kyAMnAM AminAbahena! paNa bApunimitta bannene suyoga tha. IslAmanuM ane hiMdu dharmanuM sAcuM rahasya pichANavAnI AzramI jIvanamAM A yugalane sonerI taka anAyAse sAMpaDI. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para bApu gayA te pahelAMthI sagata parIkSitalAla dvArA kurezIbhAI no paricaya mane thaI gayo. jaina paraMparA-eTale ke vizALa sadudharma paraMparA athavA samanvayanI paraMparA-ane gAMdhI prayogonA pAyA para racAyelA bhAlanalakAMThA prayogamAM e khUMpI gayA. e khAtara emane keTakeTaluM veThayuM ! ane emAM saMgAthinI rahenAra AminAbahena jatAM kurezIaminA jeDI tUTe che, tenAM AMsu Ave che. have to "tUTe che vAkya paNa bhUtakALamAM ogaLI gayuM. te jaDI tUTI ja gaI paNa e anivAryatAmAM ApaNe zo upAya ? "jeNe jeDI, teNe toDI" e saMtakabIranI vANuM yathArtha che. bApue kastUrabAnI rAkha joIne kahyuM: "A kastUrI na hota to huM mahAtmA na banI zakayo hota !" ane evI rasamaya jIvana jeDI tUTayA pachI jIvanane rasamaya cAlu rAkhavuM keTaluM dehAluM che ! have e dehyalAne sehyaluM banAvavuM ja rahyuM. kALa pasAra thatA jaze, tema tema duHkha visAre jarUra paDaze, paNa smaraNe te vadhu ne vadhu saceta ja banavAnAM che. e samaragamAM mane mukhya traNa vAto sUjhe che: (1) kharekhara mRtyu e je navajIvadaya mATenI uSA ja hoya to ene sAru athavA enI pAchaLa raDavuM e besamaja sivAya bIju zuM che? kharekhara je raDavuM hoya te jIvatAM raDI levuM cagya gaNAta, bAkI mRtyunI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 kSaNe ke mRtyu bAda raDavAthI ApaNuM ke janAranuM kAIna ce kazuM hita nathI. (2) je mAtAe pArakAM jayAMne pAtAnAM jaNyAM karatAM vadhu sabhALavA chatAM AvI paLeAmAM jo tevuM khALaka makkama ane sthiramanavALu banI evI vahAlaseAyI 'mA'nI pAchaLa peAtAnAM vaDIleAne raDatA razake, AnAthI uttama samaya maranAra mATe bIjo kaceA ? hamaNAM eka bhAInAM juvAna patnI gujarI gayAM. tyAre pitA ane vaDIleAne dilAsA ApatI paMdaraseALa varSoMnI bALakI kahe che : "thavAnu te ja thayu che. chatAM tame badhAM raDo che, kema ?" ahIM paNu kurezIbhAInA patrathI jaNAya che "Aje te (bekhIzamIma) mArI cAkIdAra banI che." AnuM nAma te khaLakapAlana ! AvI mAtAe kharekharI mAtAo che, te pAte tA peAtAnu kAma pUrepUruM pUruM karI sIdhAvyAM gaNAya. bhAratIya sa MskRti kahe cheH 'nArI e naranI sAdhanAmAM harapaLe hUMpha Ape che.' kurezIbhAI ne je hUM. AmanAbahene jiMdagIbhara ApyAM karI tevI has teonAM guNu saMbhAraNAM have temanI vidAya pachI ApyA ja kare. vana vizvavAsalyanA ApaNe sau vAcake evA madhapUDAnuM smaraNamadhu pIdha! ja karIe, pIdhA ja karIe ! (1-11-1967) sata Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 dhaMdhukA mAtRsamAja sadA pragati karate rahe Aje Izu, payaMgambara sAheba ane khristI dharmane navA varSanA A pavitra divase mAtRsamAjanAM mAtAo dhaMdhukAmAM eka zubha pravRttine AraMbha kare che tyAre dhaMdhukAnI dharatImAtA paNa jANe sAda pADIne bolAvatI hoya e bhAsa thAya che, paNa tabiyata ane azaktine kAraNe AvI zakto nathI te badala sahu mAtAe mane kSamA karaze. | munizrI saMtabAlajanI samRti A prasaMge saheje thaI Ave che ane 30 varSanAM vahANuM vAyAM che e bhUtakALanI smRti paNa tAjI thAya che. svarAja kALa pachInI prathama cUMTaNI 15ramAM thaI. dhaMdhukA tAlukAnA pratinidhi tarIke koMgrese mArI pasaMdagI karI, dhArAsabhya tarIke cUMTAye, ane munizrInI preraNA tema ja mArgadarzanathI samAjanA sahuthI nIcenAM tarachoDAyelAM traNa aMgo-mAtAe, gAmaDAMo ane pachAta vargonA utkarSa mATe bhAlanaLakAMThA prAyogika saMghanA "eka mahAna proge dharmadraSTie samAja racanAnA prayAgamAM pA pagalI mAMDI hatI temAM dhaMdhukA tAlukAmAM paNa kheDUta maMDaLa mAraphata sahakArI kSetre haraNaphALanI jema dhaMdhukA koTana sela sosAyaTInI racanA karI, khAdI grAmaghoganAM kAme pachI vikasyAM-sAthe sAthe zaheromAM mAtRsamAja sthapAyAM, paNa grAma vistAramAM hajI bahenamAM kAma goDavAyuM nahotuM. 30 varSa pachI tAjetaranI nAvaDAnI duHkhada Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 durghaTanA nimitte dhaMdhukA tAlukA yAvi mAtRsamAjanI sthApanA thaI. Aje emAM eka navA udyoganuM maMgalAcaraNa thAya che tyAre hadaya AnaMdathI nAcI UThe che. IlAbahena bhaTTa ane zazIbahena bhaTTa jevAM karmaTha ane niSThAvAna bahenonA hAthe Ane AraMbha thAya che. vaLI bahena kAzIbahena ane bahena hAjarAbahena jevAM sevikA bahenanAM saMcAlana nIce kAma cAlavAnuM che tyAre enI saphaLatA viSe zaMkA rahetI nathI. A prasaMge mArI tamAma hArdika zubhecchAo pAThavuM chuM ane Izvarane prArthanA karuM chuM ke dhaMdhukA mAtRsamAja, dinapratidina pragati karIne mAtRzaktinI jAtano prakAza satata phelAvato rahe. (21-2-1983) gulAma rasUla kurezI pragadarzana pramukha bhA. na. prA. saMdha saMtabAlajI sAthenuM aMtima milana zrI kurezIbhAIne mahArAjazrIne maLavAnI khUba IcchA hatI paNa UbhA thatAM ane cAlavAnI muzkelIne lIdhe AvI zakatA na hatA. chevaTe hiMmata karI aMbubhAI sAthe teo AvI gayA. keTalIya kSaNa sudhI mahArAjazrInI chAtI upara mAthuM DhALI rahyA pachI AMkhe sAthe AMkhe meLavI hAthamAM Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 hAtha rAkhI keTalIye vAra baMne mahAnubhAve AnaMdanI helI UbharAvatA rahyA. baMnene maLatAM khUba AnaMda thayo. govadhabaMdhI mATe ane te na thAya to thanArA jJAnacaMdrajInA balidAnane kAraNe mahArAjazrIne je pArAvAra ciMtA ane ciMtana cAlatAM hatAM te ochA karavAne mATe kurezIbhAIe dharma ke vrata mATe balidAna apAyAnA aneka dAkhalA ApI vAto karI ane kahyuM : "Apa sAjA thAo tyAre balidAnane mahimA ane balidAnano utsava" e aMge eka lekha lakhavA aMge vinaMtI karI. sAMjanA pAMca vAgye teo gayA. murabbI kurezIbhAI sAthe tA. 18 mArce muMbaI javAnuM thayuM kurezIbhAIe jJAnacaMdrajInuM nAma dIdhA vinA ja kecA ane IbrAhImano dAkhalo ApIne, balidAnano mahimA gAvAno hoya-eno te mahotsava ujavavAno hoya ema kahIne, Apa sAjA thAva ane lakhI zake tyAre prathama lekha A balidAnano mahimA viSe lakho evI munizrIne vinaMtI karI. tyAre te munizrI kaMI bolyA nahi. moDethI pharI maLyA tyAre munizrI "sagALazA zeTha" ema belyA. kurezIbhAI pote sagALazA nAma bolyA ja na hatA. chatAM e nAma munizrI bAlyA eno artha ema tAravI zakAya ke munizrInI sabhAnatA ane smRti sArI peThe jAgRta banyAM che. ane te kehayAnI sAthe tenA pitA sagALazAnI Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pas manaHsthitinI yAda paNa karAve che. tyAra pachI tarata munizrI ApaNA che eTale ke jJAnacaMdrajI ApaNuM che. sAdhutAnuM jIvanadarzana aMtima darzanamAMthI saMte cIdhelA mArga mitra, tamane saune AvakAruM chuM. tamane badhAne maLatAM ekabIjAne AnaMda thAya ane e svAbhAvika che. vaLI hamaNAM hamaNAM tame suMdara kAryo karI batAvyAM tenA abhinaMdana paNa ApI dauM. bhale te dhaMdhukA tAlukAnuM nAvaDA prakaraNa hoya ke tAjetaranuM dhoLakA zaheranI relIne banAva hoya, e lekazakitane keLavavAno namra prayAsa che. lAMca jevA aniSTane DAmavA tame koziza karI. lAMca eka badI che. te lenArane ane denArane nIcA pADe che. te rIte eno taMta baMdhAya che, je ApaNe cAre dizAe joI rahyA chIe. temAMthI ApaNe UgaravuM che. ApaNe samAjane bacAva che. samAjane bacAvavA naitika hiMmata batAvavAnI ane saMgaThanazakti keLavavAnI tAtI jarUrata che. te mATeno mArga pU. saMtabAlajI ApaNane batAvI gayA che. emaNe cIMdhelA mArga te - dharmadASTae samAja nA - tene Apa vaphAdAra rahevAnuM ane AgaLa vadhavAnuM che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 dharmadraSTie samAja racanA - e eka sUtra che, ene pAra pADavA ApaNe judI judI pravRttio calAvavI paDaze. paNa tenA AdhArastaMbharUpe te kheDUtamaMDaLe ja raheze, je ApaNe calAvI rahyA chIe. kheDUtamaMDaLa nAma ApatAM ApaNe kevaLa khetI karanArA ja ema nahIM samajavuM. paNa khetI karanArA ane khetI upara nabhanArA e badhAMne emAM samAveza thAya che. TUMkamAM ene ApaNe grAmasaMgaThana kahevuM joIe; paNa kAmane vega maLe ane sagavaDatA sacavAya te mATe judA judA nAme judAM judAM maMDaLo racAya. te badhA ekabIjAnA pUraka ja raheze. bhale te majUra maMDaLa hoya, ke gopAlaka maMDaLa hoya. are mAtRsamAje paNa tenA poSaka raheze. tyAre banaze grAma saMgaThana. A birudane pAra pADavA ane pU. saMtabAlajIne vaphAdAra banavA ApaNe ApaNA kheDUta maMDaLane prANavAna banAvatA rahIe. evI Apa saune mArI vinaMtI che. [9 ogasTa 1983, harijana AzramamAM maLela zrI kheDUta maMDaLanI kArobArIne saMbodhana karatAM karelA uddabodhanamAMthI) jAtane taiyAra karIe navA varSanA sAlamubAraka parivAra milanamAM koIkane movaDIpade besADavAnI jarUrata jaNAtAM mitroe mArI pasaMdagI karI. mitro sArI Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 rIte jANe che ke, mArI vAcA lagabhaga baMdha jevI che, gAtre sAva DhIlAM thayAM che, jAte haraphara karI zakato nathI. AnI jANa thoDA jaNane hatI, te have tamArA sau samakSa chatI thAya che. mitro, sAmAnya rIte parivAramAM lohInA saMbaMdha ke sagapaNa kendramAM hoya che. ApaNuM A parivAramAM evA lehInA koI saMbaMdho ke sagapaNa nathI, paNa eka saMtapuruSanI preraNAthI vaicArika rIte ane hadayathI eTalI nikaTatAne anubhava karIe chIe ke jemAMthI eka vyApaka bhUmikAno parivAra nirmANa thatA jAya che. A saMtapuruSa te saMtabAlaja. emaNe vizvavasalyano mahAna Adarza Apyo. e Adarza pAra pADavA dharmadraSTie samAjaracanAno vicAra Ape. e vicArane vahevAramAM mUrta svarUpa ApavA bhAlanaLakAMThA prayAga Age. e prAgane bhAra vahana karavA mATe prAyogika saMgha jevI saMsthA ApI. A saMghanA poSaNa mATe racanAtmaka kAryanI aneka zAkhA-prazAkhAo dvArA vividha pravRttio zarU thaI. emAM Apa sau eka yA bIjA svarUpe pratyakSa ke parokSa saMkaLAyA. Ama Ada, vicAra, prayogadAca ane anubhavane anubaMdha sahajapaNe nirmANa thatAM ApaNuM saMbadhe AtmIya banatA rahyA, ane eka parivAranuM sahajarUpa lIdhuM. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 e saMtapuruSe Apela Adarza ane vicAra te parApUrvathI cAlato Ave ja che. jagatanA mahApuruSee potapotAnA sthAnethI AvA ja vicAronI puSTi karI che, kALa ane paristhiti pramANe tenI abhivyakitamAM pheraphAra hoI zake. mitro, Adarza mahAna che. ApaNI jAta e Adarzane AMbavA bhale mathatI hoya, paNa ApaNe vAmana chIe. ApaNI pAmaratAnAya pAra nathI. A vAmaNApaNuM ane pAmarapaNuM ApaNA parivAranA sAmUhika zubha prayAsothI ane parasparanI hUMphathI dUra karavAnA ApaNuM manoratha che. ApaNuM A manorathane AvAM parivAra milanothI puSTi maLe che ema huM samajuM chuM. | munizrI have jayAre upasthita nathI tyAre ApaNA saunI javAbadArI ghaNI vadhI jAya che. vaLI, Adarza jema UMco ane dave jema meTe, tema samAjanI apekSA paNa UMcI ane moTI rahe te sAva svAbhAvika che. bhAla naLakAMTho pracAganA 45 varSanA ItihAse ApaNe mAthe nAkhelI A mahAna javAbadArI ane pharaja adA karavA mATe ApaNe ApaNI jAtane taiyAra karIe. e mATe joItAM sAmarthya zakti ApaNane maLe evI Izvarane prArthanA. tA. 6-11-1983 eca. ke. hAlamAM navA varSa nimitte maLela parivAra saMmelana A baLa nI vAta mAMthI Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtabAlajI : jana sAdhu saMtabAlajI viSe vicAra karavAmAM Ave to e sAcuM ke teo jaina sAdhu hatA. paNa AcAre ja teo jaina sAdhu hatA. jaina sAdhu tarIkenA badhA AcAro teo custapaNe pALatA. paNa vicArothI teo jana sAdhu hatA. samAjamAM sAdhu eka vizeSa prakAranuM sthAna dharAve che. te jIve che tyAre ane mare che tyAre tenA dilamAM janakalyANa vaseluM hoya che. eTale janakalyANanA vicArone samajavA saMtabAlajIe ekAMtavAsa sevyo; mauna dhAraNa karyuM. gurune sAtha choDyo. jIvane pIDAtA joI je jainanI dayA UbharAI jAya te ja samAje potAnA AzrayethI saMtabAlane AghA kayAM. kAraNa ke jenonI najare teo temanA maTI pArakA banyA hatA. saMtabAla eksa vihArI banyA. tenI sAthe sAthe teo ucca sthAne UbhavA lAgyA. prakRtino niyama che jeTaluM sthAna UMcuM teTaluM dRSTipaTa vizALa. Aje ApaNane jANavA maLyuM ke "InsenTa"ne pRthvInI tasavIra kheMcavA pAMtrIsa hajAra kilomITaranI UMcAIe UDavuM paDayuM. A to eka bhautika bAbata che, jyAre saMtabAle bhautika ane AdhyAtmika baMne prakAranI tasavIro ekI sAthe doravAnI hatI. jaina samudAyathI vikhUTA paDayAnA pastA na hatA. A phalaka para bhAtabhAtanA aneka mAnavIe che. guNagrAhIne tATe nathI. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 jema prakAza upara pata giyAM ApameLe jAnanA jokhame AvI UbharAya che tema peAtAnA vicArAmAM jo jIva haze te mumukSu AvI maLavAnA che te vizvAse sa tamAle peAtAnA vicAra saMbhaLAvavA naLakAMThAmAM makarANA mukAme eka zibira ramyA. naLa sareAvara naLakAMThAmAM Avelu che. ziyALAmAM dezaparadezanAM pakSIothI te gUjI UThe che. A takaneA lAbha levA zikArIe ze cUke ? emAM AkhA dezanuM rakSaNa karanAra te vakhatanI aMgrejI sarakAranA AgevAnA paNa bhaLe kharA. nAtAlanA divase hatA. lATa sAheba zikAre AvavAnI jAherAta thaI. zikAra thAkakha dha pakSIonA thAya. nAkAma dhI karavAmAM Ave. lATa sAhebanA khuzAmatIA ke tAbedAre mana kheAlIne zikAra karavAnI taka lATa sAhebane pUrI pADe koI dizAethI hatyAnA virodhanA sUra UThe nahi.prajA AnAthI TevAI gayelI tyAM eka khUgethI peAtAne avAja uDAvye ke peAtAnA prANanA bhAge ja zikAra thaI zakaze.' leAkeAmAM hAhAkAra macI gayA. keTalAka sarakAranI khaphagInI vAtA sAdhu pAse lAgyA. sAdhu peAtAnA niNa yamAM avicaLa hatA. vAta sarakAranA kAne paheAMcI. DahApaNa vAparI zikAranI vAta paDatI mUkavAmAM AvI. zikAra khAMdha rahyo. Aje teA naLa sarAvara 'abhayAraNya' anya che. e bhaDavIra te muni satamAlajI. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 vAta vA vege pradezamAM phelAI gaI. munizrIe pradeza kheDavAnI vAta mUkI. pradezamAM meTA bhAganI vastI kaLI ane bharavADa kemI. khetImAM kasa nahi. udhama kAMI maLe nahi. bhaNatara, saMskAramAM meTuM mIMDuM. jyAM tyAM corI karavI, Dhera hAMkI javAM, gaMjIe bALavI ane strIo upADavI A dhaMdhA. temAM jugAra ane dArUnI badIno mATe upADe. munizrI pagapALA phare, gAme gAmanI vitaka sAMbhaLe ane kaLI UThe. nivAraNa dhAvuM joIe. e saMkalpa AgaLa vadhe. lokene cA, bIDI tamAkunI bAdhA Ape. sAMja-savAra prArthanA thAya. be zabdo bodhanA bAlAya. loke hase Ave-bAdhAo le. saMskAranuM sIMcana thavA lAgyuM ane zAMtinuM vAtAvaraNa jAmatuM gayuM. pradeza munijInuM karmabhUmi banyuM. pradeza napANI. tevAmAM Avyo unALe. munizrI pAdavihAra kare. lokonI pANInI vItake sAMbhaLe. je sthiti naLakAMThAnI te ja paristhiti bhAlanI. lokone pAchuM maLavuM joIe. jene dUra veNuM laI ke gAmanA taLAve vIraDA gALI, upara khATalA pAtharI cAkI karI chAtIe chAlIe pANI ulecI pANI maLe te A dayALa bApajIthI kema sahana thAya ! temaNe potAnA sAthIone bhegA karyA. sAthIone samajAvyuM ke pANI pUruM pADavuM te sarakAranI pharaja che. sarakAra AgaLa tenI dhA nAkhe. taMtranI racanA Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 kare, pariNAme bhAla naLakAMThA jaLa sahAyaka samitinI racanA pratinidhima DaLa sarakArane maLyu. jenA jALIAnI pAipa lAIne thaI tenu phaLasvarUpe rIjha, jhAMpa ane astitvamAM AvI. gulAma rasUla kurezI A lekha temanA svahastAkSaramAM lakhAyela che. azaktine kAraNe tyAra pachI te AgaLa lakhI zakayA nathI tethI ahIM adhUrA ja pragaTa karyo che.] ekatA vinA zAMti nathI ekatA eTale mAtra hiMdu, musalamAna, pArasI, khristI vagere vaccenI ekatA eTalA ja soMkucita artha karIne besI rahevAnI jarUra nathI. ekatA eTale mAnava mAnava vaccenI ekatA. badhA pratye sAcA prema keLavatAM zIkhIe. duniyAne khUNe khUNe bhedabhAva ane judAInAM chAMTaNAM UDamAM che. kayAMka 2 gabhedane kAraNe judAI pASAI che te vaLI kAMka vAdane nAme. kayAMka jAtine kAraNe te vaLI kaSAMka dezanI vADAvaMDIone kAraNe. kayAMka bhASA te kyAMka dharmane kAraNe judAI pesI javA pAmI che. A badhu kAI paNa rIte zAbhAspada nathI ja. Aje saunI samakSa ekatA rajU karatAM amArI javAbadArI ghaNI ja vadhI gayelI ame mAnIe chIe. ekatA dvArA bhAIcArAnI sthApanA karavAnA kAryane vega Apave! e amArI umIda che. ekatA prathama aMkamAMthI gulAma rasUla kurezI (3-12-1948) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -saMtabAla smRtigraMtha triNa khaMDamAM pragaTa thaze] 1989-90 prathama khaMDamAM-munizrIe Alekhela hRdayasparzI vyakticitro, rekhAcitra, zraddhAMjalio, uparAMta temanA pAvanasparzathI hRdayaparivartana pAmanAra 200 uparAMta pAtrone paricaya maLI raheze. anya be graMthomAMjIvanacaritra, jIvanaprasaMge, prayogo, munizrInA graMthanuM cayana, adhyayana lekho, smaraNAMjalio, kAvyo, patro vagere raheze. I munizrInA akSaradehanA smArakamAM AgotarA grAhaka banI sahayoga noMdhAvo. : saMparka : maMjI, mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda-380 004,