________________
૫૯
રીતે જાણે છે કે, મારી વાચા લગભગ બંધ જેવી છે, ગાત્રે સાવ ઢીલાં થયાં છે, જાતે હરફર કરી શકતો નથી. આની જાણ થોડા જણને હતી, તે હવે તમારા સૌ સમક્ષ છતી થાય છે.
મિત્રો, સામાન્ય રીતે પરિવારમાં લોહીના સંબંધ કે સગપણ કેન્દ્રમાં હોય છે. આપણું આ પરિવારમાં એવા લેહીના કોઈ સંબંધો કે સગપણ નથી, પણ એક સંતપુરુષની પ્રેરણાથી વૈચારિક રીતે અને હદયથી એટલી નિકટતાને અનુભવ કરીએ છીએ કે જેમાંથી એક વ્યાપક ભૂમિકાનો પરિવાર નિર્માણ થતા જાય છે. આ સંતપુરુષ તે સંતબાલજ.
એમણે વિશ્વવસલ્યનો મહાન આદર્શ આપ્યો. એ આદર્શ પાર પાડવા ધર્મદ્રષ્ટિએ સમાજરચનાનો વિચાર આપે. એ વિચારને વહેવારમાં મૂર્ત સ્વરૂપ આપવા ભાલનળકાંઠા પ્રયાગ આગે. એ પ્રાગને ભાર વહન કરવા માટે પ્રાયોગિક સંઘ જેવી સંસ્થા આપી. આ સંઘના પોષણ માટે રચનાત્મક કાર્યની અનેક શાખા-પ્રશાખાઓ દ્વારા વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ શરૂ થઈ. એમાં આપ સૌ એક યા બીજા સ્વરૂપે પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ સંકળાયા. આમ આદ, વિચાર, પ્રયોગદાચ અને અનુભવને અનુબંધ સહજપણે નિર્માણ થતાં આપણું સંબધે આત્મીય બનતા રહ્યા, અને એક પરિવારનું સહજરૂપ લીધું.
