________________
પિતાની નોકરી છોડી, વિદ્યાર્થીઓએ કલેજે કે શાળાઓ છોડી. ટૂંકમાં, શક્ય રીતે સરકારને અપાતી સહકાર બંધ કરી તેને પાંગળી બનાવવાના પ્રયને સર્વત્ર થવા લાગ્યા.
રાષ્ટ્રધમ સમજી મેં મારી કોલેજને ત્યાગ કર્યો. આ સમયે ત્યાગી માટે બે વિકલ્પ હતા. કાં તો ત્યાગી તે કાળે સ્થપાતી કોઈ પણ રાષ્ટ્રીય શિક્ષણસંસ્થામાં પોતાના વધુ અભ્યાસ માટે જોડાય છે ત્યારે ચાલતી સ્વરાજની સીધી લડાઈમાં ભળી જાય. મારે માટે મેં બીજો માર્ગ પસંદ કર્યો.
કોલેજનો બહિષ્કાર કરી હું મારા વતન ધંધુકા પહોંચ્યો. ઘરે જતાં કુટુંબ અને જ્ઞાતિના વડીલોની ખફગી વહોરવી પડેલી. કોમનું પહેલું બાળક આશાના હિંડોળે આગળ વધતું હોય ત્યારે અનેક જણની અભિલાષાઓ તેમાં છુપાયેલી હોય છે. તે એકાએક કકડભૂસ થઈ તૂટી પડતાં તેને આઘાત જીરવ વસમે થઈ પડે છે. આ વ્યથા કોઈ પણ સ્વજન જીભે કહેતા નહિ, પણ સામે મળતાં તેમના ચહેરા પરથી તે સ્પષ્ટ તરી આવતું.
આ નિરાશાની ઘોર ઘટામાં એક આશાનું કિરણ હતુ. અમારા મોટાભાઈ સમાન ડો. પિોપટલાલભાઈ મારી કુમકે આવ્યા. મારા પગલાને તેમણે વધાવી લીધુ. વર્ષોથી તેઓ જનસેવાનાં કામ કરતા રહેતા. રાજકારણમાં પણ ચંચુપાત ખરો. યુવાન સાથીની તેમને જરૂર હતી. મને તેમની હૂંફ મળી. અમે બાળકો ભેગા કર્યા અને રાષ્ટ્રીયશાળા શરૂ કરી.
