________________
૨૦
હીણું દેખાય, કેમ કે તેમના માથે સરકારની ઘેંસ જાય. દેશ માટે છે. અસંખ્ય બાળકો મા–બાપવિહોણું આ દેશમાં ભટકે છે. ફેર એટલો છે કે આપણે દેશ માટે ફનાગીરી અખત્યાર કરી છે. આ કોટી છે. આપણે અંતિમ બલિદાનની તૈયારી રાખવી જોઈએ.” મારું હૈયું ભરાઈ ગયું હતું. મેં ધીરેથી કહ્યું, “અમિના ! બાળકોને બેલી ખુદા છે. તારું મન માનતું હોય તો છે ત્યાં જ તેમને રહેવા દે પણ જે દિલ ના માનતું હોય તો ત્રણ દરવાજે જઈ તેમને મૂકી દેજે. દેશ માટેની ફકીરી સાબિત થશે. તેઓ ભીખ માંગશે, પણ તે ગૌરવભરી ભીખ હશે.”
આંસુભરી આંખે અમિના ઊભી થઈ શૂન્યમનસ્ક જેલર જોતો રહ્યો. વિચારમૂઢ બની હું આકરી વિદાય આપવા ઊભે થયે. “ખુદા હાફિઝ” કહી બનેએ પિતપિતાની વાટ લીધી. એક અમિના ફનાગીરીના રસ્તે ચાલી. બીજે હું મૂઢની જેમ મારી બેરેક તરફ વળ્યા, ત્રીજા જેલર એકબીજા તરફ કૌતુકભરી આંખે જોઈ રહ્યા. સૌ કોઈ જાણે હરતાં ફરતાં જાણે મીણનાં પૂતળાં હતાં.
અમિના આશ્રમ પહોંચી. વીસાપુર સુધીની મુસાફરી અને વીતક તેણે બાપુને કહ્યાં.
તે બાપુને કહે, “હું કુરેશીની સંમતિ લઈ આવી.”
બાપુ કહે, “એ તો એમ જ થાય. મને ખાતરી હતી. હવે તું કૂચમાં જોડાઈ શકે છે. અલબત્ત બાળકે કપેલી દુર્ઘટનામાંથી બચી ગયાં, અનસૂયાબહેન સારાભાઈ અમારાં
