Book Title: Syadvadni Sarvotkrushtata
Author(s): Sushilsuri
Publisher: Sushil Sahitya Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022520/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdvAdanI sarvotkRSTatA tejo ledhyA che, ladhaDALInoda, nIla leyA 1 cachAno cheda moTIkALIno chaE 2 (3) kApAMta vezyA kRSNalezyA, *** 'palaleyI nara klilazyA jAMbUmATe mULamAMthI cheda, kApI kare? 4 5 rI 2thI3 leyA * marelA sarpanA gaMdhathI anaMtaguNa azubha 4thI6 leTayA- sugaMdhI phUlanI gaMdhathI anaMtaguNa zubha nIcepaDelA jAMje bhatraNa : lekhaka : pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya suzIla sUrIzvarajI ma.sA. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlaELI sarvotkRSTatA IT ke : lekhaka : pratiSThA ziromaNi - gacchAdhipati pa.pU. AcArya bhagavaMta zrImad vijaya suzIlasUrIzvarajI ma.sA. : saMpAdaka : jIrNoddhAra preraka - sumadhura pravacanakAra pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya vinottama sUrIzvarajI ma.sA. : prakAzaka : zrI suzIla-sAhitya prakAzana samiti jodhapura (rAja.) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustaka : syAdvAdanI sarvotkRSTatA prati : 1000 AvRtti : dvitIya mUlya * paThana-paThana prAryApta sthAna zrI aNapada jaina tI suzIla vihAra, varakANA roDa gu. sanI sTezana pina : 306 115. ji. pAlI (rAja.) Ph.: (02934) 222715 Fax:223454 zrI suzIla-sAhitya prakAzana samiti C/o. saMghavI zrI guNadayAlacaMdajI bhaMDArI rAikA bAga, purAnI pulisa lAina, po. joghapura - 342 006 (rAja.) Ph.: (0291) 2511829, 2510621 Fax:2511674 nI jaina zAsana sevA TrasTa C/o. aa. devarAjajI jaina 125, mahAvIra nagara, po. pANI - 306 401 Fh.: (02932) (0) Fax : 231667 (R)230140loblle : Devraj]] - 94141 19667 *Rakesh-96290 20667 AcArya zrI suzIla sUrijI panagadhira zAnti nagara po. sirohI - 807 003 (rAja.) zrI suzIla gurubhakta maMDala C/o. suzIla saMdeza prakAzana maMdira jI-4/6, rAnI satI nagara, pahele mALa esa. bI. roDa, malADa (pazcima) po. muMbai - 400 064 (rAja.) Ph.: (022) 28897779,28723362 Mobile: 098200 67121 suzIla phAunDezana C/o. Mangilal MangalChand Tater 52, Maddox Street, Vepary CHENNAL-600.007 Ph.: (044) 26422632, 26422773 Fax: 26427698 zA. jugarAjajI dAnamalajI zrIzrImAla C/o. S. K. & Co. 51/53, Ney Hanuman Lane, Maru Bhawan MUMBAI - 400 002 (M.H.) Ph.: (0) 22015157 (R) 23712548 Moblle : 98690 07161 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhitya samrAT II namAmi sAdara lAvaNya sUrIzuM II zAsana samAre II namAmi sAdI temi sUrIzI II pratiSThA ziromaNi - gacchAdhipati II namAmi sAdara suzIla sUrIzuM II saMyama samrAT II namAmi sAdara dakSa sUrIzuM I jIrNoddhAra preraka sumadhura pravacanakAra II namAmi sAdara jinottama sUrIzuM II Page #5 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sara paNa zahAnizIbAI AsthA ke evA | gurTo ke nidhAnA kavitva ke akasrota jJAna guNa ota-prota paramopakArI-bhavodayitAraka-paramakRpALu merI jIvana naiyA ke sukAnI parama pUjya gurudeva AcArya bhagavaMta zrImad vijaya suzIlasUrIzvarajI ma.sA. nA karakamalomAM savinaya sAdara samarpita.. - -vijaya jinottamara - kRpA chatra mujha para sadA, rakhanA dIna dayAlA yahI jinoma bhAvanA, rakhanA pUrNa kRpAla | = = == Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ~ -- T 5.pU. zAsana samrATu samudAyanA - vaDila-gacchAdhipati parama pUjya AcArya bhagavaMta zrImada vijaya suzIlasUrIzvarajI ma.sA. * : jIvata paricaya : jana : vi.saM. 1973, bhAdrapada zukala dvAdazI, 28 jata 1617, cANasmA (u.gu) mAtA : zrImatI caMcalabena mehatA pitA : zrI caturabhAI mehatA nAma : godaDabhAI ' parivAra gIra cauhANa gautra vIzA zrImAlI saMyamI parivAra pitAjI tathA be bhAI ane bahene jaina bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI vi.saM. 1288 kArtika (mArgazIrSa) kRSNA-2, tA.27 navembara 1931 zrI padmanAbha svAmI jaina tIrtha, udayapura (rAja) nAma : pU. muni zrI suzIla vijayajI ma.sA. baDI dIkSA vi.saM. 1988, mahA sudI pAmI, rIsA tIrtha (SjarAta) gazipadavI : vi.saM. 2007, kArtika (mArgazIrSa) kRSNA 6, tA. 1 Disembara 1950 verAvala (gujarAta) . pAsa padavI , : vi.saM. 2007, vaizAkha zuklA-3, tA.2 me 1951, amadAvAda (gujarAta) upAdhyAya pada : vi.saM. 2021, mAgha zuklA-3, tA.4 phebruArI 1995, muMDArA (rAjasthAna) AvA paI che. vi.saM. 2021, mAgha zuklA-5, tA.9 phebruArI 1945, muMDArA (rAjasthAna) rAhitya sarSa : lagabhaga 150 graMtha pustakonuM lekhana, pustakonuM anuvAda, rathonuM sampAdana tiSThA : 175 thI vadhu jaina maMdironI pratiSThA ane aMjanazalAkA (vi.saM. 2017 thI vi.saM. 2058 sudhI) na tIrtha vimalA : zrI mApada tIrNa - suzIla vihAra, rAnI (rAjasthAna) : sAhityarata, zAstra vizArada tathA kavibhUSaNa, muMDArA (rAjasthAna) janadharma divAkara : vi.saM. 2027, jaisalamera (rAjasthAna) mahara sobAraka : vi.saM. 2028, rAnI sTezana (rAjasthAna) rAjasthAna dIpaka : vi.saM. 2031, pAlI-mAravADa (rAjasthAna) zAsana tva : vi.saM. 2031, jodhapura (rAjasthAna) nI zAsana zaNagAra : vi.saM. 2046, meDatA siTI (rAjasthAna) pratiSThA ziromaNi : vi.saM. 2050, zrI nAkoDA jaina tIrtha, mevAnagara (rAjasthAna). na zAsana ziromaNi : vi.saM. 2055, pAlI zaheramAM paraMparA : zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra svAmI paramAtmAnA vartamAna jaina zAsanamAM temanA ja paMcama gaNadhara zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjanI suvidita paraMparAnI 77mI pATa para suzobhita tapAgacchAcArya | ades . Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA pitA cAmaNA nAma gurudeva dIkSA baDI dIkSA gaNipada sAka sumadhura pravacanakAra 5.pU. AcAryadeva zrImad vijaya jinottama sUrIzvarajI ma.sA. janma : jAvAla, saM. 2018, caitra vada-6, zanivAra, 27 mArca 1962 sAMsArika nAma : jayantIlAla mitAkSarI paricaya * zrI dADamIbAI (vartamAnamAM 5.pU. sAdhvIzrI divyaprazAzrIjI ma.) * zrI uttamacandrajI amIcandrajI maraDIyA (prAgvATa) AcArya pada * pU. munirAja zrI jinottama vijayajI ma.sA. : 5.pU. AcArya bhagavaMta zrImad vijaya suzIlasUrIzvarajI ma.sA. : jAvAla, saM. 2028, jyeSTha vada-5, ravivAra, 15 me 1971 udayapura, saM. 2028, ASADha zukla-10 : sojata siTI, saM.2046, mAgazara zukla-6, somavAra 4 Disembara 1986 paMnyAsa pada : jAvAla, saM.2046, jyeSTha zukla-10, zanivAra, 2 jUna 1990 upAdhyAya pada : koselAva, vi.saM. 2053, mRgazIrSa vada-2, budhavAra 27 navembara 1996 : lATADA, vi.saM. 2054, vaizAkha zukla-6, 12 me` 1997 : parivAramAM dIkSitaH eiei : pU. muni zrI arihaMta vijayajI ma. dAdI : pU. sAdhvI zrI bhAgyalatAzrIjI ma. mAtA : pU. sAdhvI zrI divyaprazAzrIjI ma. bhu: pU. sAdhvI zrI snehalatAzrIjI ma. bhuA pU. sAdhvI zrI bhavyaguNAzrIjI ma. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * f= = * * + % hIM namo hindusso dhanya tIthI jaya aSTApada rAjasathAna zaNagAra... bhArata bhUSaNa... goDavADa gauravanI saMpUrNa bhArata varSamAM prathama prayAsa... zrI ANada jaLa tIrtha suzIla vihAra, vAkANA roDa, zanI - 306 115 " ji. pAlI (rAja.) Ph.: (02834) O) 222715 Fax: 223454 -- zubha preraNA pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya suzIlasUrIzvarajI ma.sA. pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya jinottama sUrIzvarajI ma.sA. sevA-pUjA-bhaktinuM anupama zarmasthAna : suvidhAH bhojana ane bhAtAzALA, Adhunika yAtrI nivAsa, yAtAyAta sAdhana. nAthe padhArI Atma-jAti prApta karo. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvajana hitAya - sarvajana sukhAyanI 1 sapreraNAthI prakAzIta hindI patrikA... | avazya vAMco... avazya vAMco... zuzIla zaGdeza H mAnada sampAdakaH thI nAmala vinayacaMdrajI surANA, sirohI * zuM Apa ApanA jIvanane susaMskArothI suvAsita karavA mAMgo cho? * zuM Apa jaina dharmanA rahasya, jaina itihAsa-tatvajJAna, jaina AcAra-preraNAdAyI vArtAo vAMcIne jIvanane dharmathI suvAsita karavA mAMgo cho? * hoM! to Aje ja suzIla-sadezanA AjIvana sabhya bano. anekavidha viroSatAothI paripUrNa jIvanamAM sadAcArapavitratAno saMdeza mokalanAra.. chellA 10 varSathI niyamita prakAzita AjIvana zazIla-zada /Apane sadastha (2). mAtra picA) nA sadaratha avatha bano..( 71/- / H samparka sUtraH thAo.. suzIla deza prazAzana madira jI-4/6, rAnI satI nagara, pahele mALe, esa. bI. roDa, malADa (pazcima), mu. muMbaI - 400 054 sahakIya avaya prasa - - - - - -- - - - -------- -- - Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- zrI java zAsana sevA TrasTa (ji.) kAliya: 15, mahAvIra nagara, pAlI (rAja) - sadbhAvanA... - sahayoga.... sevA... saMskAra....... = = = - rU. 1,111 no sahayoga ApI puNyAnubaMdhI puNya upArjana karo... (zubha Azoda) pratiSThA ziromaNi pa.pU. AcArya bhagavaMta zrImad vijaya suzIla sUrIzvarajI ma.sA. pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya jinottama sUrIzvarajI ma.sA. ujvana preraNa pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya cAritatati rIvAjI ma.sA.nA AjJAnuvatinI pU.sAdhvIzrI lalitANI ma.sA.nI zikSA pAkanIzI netApIjI ma.sA.nI niSThA | \, sAdhvIjI bhavyaguNAzrIjI ma.sA., pUrAvInI divyapraNAthIjI ma.sA. (pU. mAtAjI ma) pU. sAdavInI zIlaguNAzrIjI ma.sA., pUrAhatInI mahAprazAstrIjI ma.sA. Adi ThANA TrasTa maMDala) adhyakSa : zA. harimalajI devIcaMdajI muThaliyA, takhatagaDha (muMbaI) upAdhyakSa : zA. hukamIcaMdajI tArAcaMdajI, kailAzanagara (cennAI) - zA. dilIpakumArajI pukharAjajI, zivagaMja (simogA) mahAsaciva : zA. bAbulAlajI hatimalajI koThArI, rAnI (pAlI) saciva : zA. maMchAlAlajI kuMdanamalajI, takhatagaDha (muMbaI) koSAdhyakSa : zA. devarAjajI dIpacaMdajI rAThoDa, vAlI (pAlI) saha-koSAdhyakSaH zA. mahAvIracaMdajI devIcaMdajI pAlarecA, dudADA (bAlotarA) zrI : zA. prakAzacaMdajI genamalajI, javAla(cennAI) zA. pannAlAlajI rikhabacaMdajI, javAla (cennaI), zA ghevaracaMdajI bhUramalajI, agavarI (lUra) saMghavI zrI hasamukhabhAI dhanarAjajI, maMDAra (dillI), zA. azokakumArajI ghIsulAlajI rAThoDa, cAMcoDI (pUnA), zA. devarAjajI kisturacandajI, rAmAjI guDA (bhivaDI) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdvAdanI sarvotkRSTatA prA...stA...vi...ka // arham // anaMta kALa ane jagata sUrya Uge ane Athame che, divasa pachI rAtri ane rAtri pachI divasa Ave che. mANasa janme che, yuvAna thAya che, vRddha thAya che ane mare che. vRkSo Uge, phaLa-phUlavALAM bane ane paDe che. ziyALA pachI unALo ane unALA pachI comAsu Apa Rtu parIvartana thAya che. vAyu, vanaspati, agni, pANI A badhAM anargaLa pragaTa thAya che ane virame che. evAM AvAM aneka dRzyo A jagatamAM sadA kALa bane che, anubhavAya che, paNa A ghaTanAnI pAchaLa UMDA UtAranArA koika ja hoya che. kIDIonA nagaramAMthI UbharAtI kIDIo, anAjamAM paDelA asaMkhya dhaneDA, maMkoDAnI hAramALA ane madhapuDAnI agaNita mAkhIo, AkAzamAM dekhAtA asaMkhya tArA, pazu, paMkhIonAM ToLAM, A badhuM jonArane ekasarakhuM lAge che. te kIDIo, mAkhIo, tArA, gAyo, bheMso, bakarAM ke paMkhIo eka sarakhAM dekhAya che paNa teno pAlaka govALa dareka gAyo, bheMso ane bakarAMne jUdAM pADe che ane pratyekano taphAvata dekhI zake che. jagatanA bIjA dezone paheravAnuM ane oDhavAnuM jyAre bhAna nahotuM tyAre paNa A bhArata dezanA mAnavIo agamanigamano vicAra karatA hatA. dunyavI saMpattimAM bhAra mokhare hato. temAM vasatI mAnavajAtane khAvAnI, pIvAnI koi ciMtA na hatI. 1 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aDhAre komo ghaNI ja sahelAIthI nivRtti jIvana ane AjIvikA calAvatA, kSatriyo dezanuM rakSaNa karI dezanA lADIlA banatA, vaizyo vyApAra, vANijya, kraya-vikrayathI dezane samRddha banAvatA ane pote samRddha banatA; luhAra, suthArathI mAMDI atyaMja sudhIno badhoya zuddha varga bhAratanI mAnava sevAmAM potAne dhanya mAnato. Ama sau koI bhAratano mAnavI potapotAnAM kartavyamAM parAyaNa raheto. bhArata-dehamAM mastakarUpe brAhmaNa, hastarUpe kSatriya, hRdayarUpe vaizya ane pagarUpe zudra hato. ekapaNa aMganA pratyavAyathI AkhA dehano pratyavAya manAto; tethI ekabIjA paraspara saMkalita thai pote samRddha thaI bhAratane samRddha banAvatA. Ama bhAratane AjIvikAnI koI ciMtA na hatI. temAM vasatA mAnavImAM khaTarAga na hato. mAgyA megha varasatA ane kudarata aNamola samRddhi ApatI. aNamola samRddhivata bhAratanA mAnavIo samRddhimAM mAtra racyApacyA nahotA rahetA paraMtu jyAM mAnavInI buddhi thAkatI tevA praznono paNa vicAra karatAM. koI janma-maraNanI samasyA ukelatA mathatA to koI pAMca mahAbhUta ane prakAzanA UMDANamAM anveSaNa karato. A jagatanuM UMDuM anveSaNa e bhAratanuM tattvajJAna che. Ama aneka rIte bhAratano tattvavAda phAlyo-phUlyo hato. vadhu zuM? jagatanA asaMkhya mAnavIo manuSya AkRtinI dRSTie eka sarakhA che. teonA rogomAM eka sarakhI prakriyA ane davAono upayoga thAya che. vastro, ghareNAM, khorAka ane tenI jIvana jarUriyAtanI cIjo bajAramAM thokabaMdhakhaDakAya che. Ama - - - - - - - - - Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnava mAtranI ektA chatAM bIjI kSaNe UMDA UtaranArane pratyeka mAnava mAtra jUdo nahi paNa tenA aMga, pratyaMga ane tenI sarvakriyA badhuM ja juduM bhAse che. manuSya mAtrano avAja jUdo, che. mAnava mAtranI cAla jUdI che, AMkha, nAka, kAna, bhaMvara, dAMta, hoTha, A badhAM aMgomAM koI koInA aMga koIne maLatA nathI. mAnava mAtrano aMgUTho jUdo ja che, tethI aMgUThAnI chApa levAya che. Ama jagatanA avalokanamAM sthULa dRSTie jagatane avalokanAra jagata mAtrane tatsat kahI dekhI zake che ane jagatanA pratyeka vibhAgone jhINavaTabharI rIte tapAsanAra jagatabharanA tamAma padArtho tenA aMgapratyaMgane peTAvibhAgane jUdA mAnI "sarva mitramu" kahI saMbodhe che. A jagatanuM avalokana jeTaluM UMDuM, talasparzI ane suvyavasthita teTaluM tenuM jJAna sAcuM ane vyavasthita. - ApaNI pAse Aje je itihAsa che te ane paraMparAgata Avato aNazodhAyela itihAsa, temaja bhAratamAM pAMca hajAra varSa karatAM paNa jUnAM maLI AvelAM khaMDiyera nagaronAM avazeSo A badhI vAtanI sAkSI pUre che. | temAM maLI AvelAM avazeSo bhAratanI anargala saMpattino khyAla Ape che ane sAthosAtha tenI vyavasthA ane jagataanveSaNanI vicAradhArAmAMthI pragaTelI AcAraNA, pRthvI, pANI, agni, deva-devIonI pUjA A badhAnuM jJAna ApaNane pUruM pADe che. mAnavanI vicAradhArA ane dharma paraMtu A badhA uparathI eTaluM cokkasa che ke ApaNo | : 3 -- Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratavarSa prAcIna kALathI khAvuM, pIvuM ane pudgala rasane poSavA mAtramAM kadApi garakAva rahyo nathI, paraMtu jagatu avalokananA ciMtanamAM, agamya vastune gamya karavAmAM ane jIvana-maraNanI ghaTamALanA ukelamAM teNe aneka sattvazIla zaktisaMpanna puruSo dvArA athAga prayatna karyo che. e prayatno dvArA te dharmo, tattvavAdo, vicAradhArAo ke mAnyatAonI rUparekhA dorI zakyo che ema kahIe to khoTuM nahi gaNAya. | mAnavI potAnI vikAsazakti anusAra palaTA letIvicAra dhArAne AgaLa vikasAvI na zakyo ane aTakyo, tyAM teNe te vicAradhArAne sthagita karI ane e sthagita karela vicAramAnyatAne rUDha karavA, pAmavA teNe judA-judA mArgo ke prabaMdho yojyA ane tene anurUpa AcaraNAo, prabaMdho te tenA dharmo che, Ano vikAsa tenI kaDIbaddhatA ane vicAra rajU karanAra ane tenA vAhakonuM sattva te pramANe te AcaraNA sthira ane vyApaka banI. bhAratanA dharmo tarapha najara nAkhIzuM to eka nahi paNa aneka dharmo A rIte pragaTa thayA che, vikasyA che, phAlyAphUlyA che ane vilIna thayA che. A badhAmAM vicAradhArA jeTalI spaSTa kaDIbaddha hoya temAM saMgatatAnI vadhu mAtrA ane tenI pAchaLanI vicAradhArA rajU karanAra vyaktinI jevI sattvazIlatA ane bhogateTalI te vadhAre pramANamAM TakI che. A badhAnuM samuccaya pariNAma bhAratavarSamAM e AvyuM che ke tenuM gAmaDuM, nagara ke kuTira game te hoya tyAM vasanAra mAnavI 1.4 5 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - = "ApaNe ahIM sthira rahevAnuM nathI ane koI viziSTa zakti saMpanna tattvane ArAdhI kalyANa sAdhavAnuM che. tema mAnI koi deva, devI ke chevaTe paththara upara siMdUra caDAvI pUjana karato Avyo che. Ama bhAratavarSanI havAmAM dharma otaprota che ane teno mAnavI game te jAti, koTi ke game tyAM vasato hoya te icche ke na Icche to paNa tene dharmasaMskAra maLato rahyo che ane tenuM gAmaDuM ke koI sthAna dharmasthAnaka vagaranuM rahyuM nathI. dharma ane AcAra viziSTa zakti saMpanna puruSa-dharma pravartake potAnI viziSTa vicAradhArA prarUpI te vicAradhArAne anurUpa mArga AcaraNA zarU karIne dharmarUpe pragaTa thayo. vicAradhArA ane AcaraNAmAM sAmya na hoya to jate divase AcaraNA jUdI dizAmAM doDe ane vicAradhArA temanI tema paDI rahe. zuddhodana buddha yuvAna puruSanI nanAmI dekhI vicAramagna thayo. jIvana, maraNano tAga zodhavA teNe rAjapATa choDayuM, jaMgalo ghUmyA ane chevaTe temane kSaNavinazvaravAda lAdhyo ne vicAradhArA sthira karI. temAMthI bauddhadarzana pragaTayuM. mImAMsakadarzanakArane mAnava mAtra aparipUrNa lAgyo. teNe vedone apauruSeya mAnI te dvArA aneka vastuonA ukela zodhI teno tattvavAda sthira karyo. vaizeSikanaiyAyikoe sarva vastunA ukela mATe amApa, zakti saMpanna Izvarano Azraya laI potAnA darzananI vyavasthA karI. prakRti-puruSanI kalpanA dvArA saMkhyAmate potAno tattvavAda sthira karyo. - 5 | Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama koIedvaitavAda, koIe advaitavAda ema aneka judIjudI vicAradhArAo pramANikapaNe rajU karI che. kharI rIte A badhIe vicAradhArAo potapotAnI dRSTie sAcI hovA chatAM aMgapratyaMga parita na rahI. tenA tattvavAdI puruSane koie aMgathI to koIe pratyaMgathI potAnA tattvamAM paripUrNa mAnyo ane tenI AcaraNA paNa utpanna karI. paraMtu te vacce sAmya tUTatAM aneka bhedo thatAM vicAra-AcAramAM anekagaNuM aMtara vadhyuM jene lai AcAra uparathI vicAra agara vicAra uparathI AcAra zodhavo Aje muzkela thaI paDyo che. yathArthavAda, apekSAvAda, anekAntavAda, syAdvAda A jaina dharmanI vicAradhArA che. A vicAradhArA eja sAcuM vizvadarzana che. jagatanA eke eka padArthamAM tene sAmya dekhAya che. advaitavAdane jainadarzana potAnAmAM samAvI le che. sAmAnyane potAnAmAM otaprota karI le che. sarvane samAna rAkhanAra dRSTi te sAmAnya dRSTi che. bIjI daSTie nihALatAM jagatanA tamAma padArtho ja nahIM paNa tenA aMgo pratyaMgo sau koI jUdA jUdAte nihALe che. vizeSane, kSaNa vidhvaMsavAdane prathaka gaNatA sau koine tamArI dRSTi sAcI che tema kahI abhinaMde che. gAyo ke bakarAonA ToLAne, pakSIonA UDatA samUhane ajJAta mANasa eka mAne, paNa govALa ke pakSIono rakSaka darekane jUdA pADI Ape che. mANasa mAtranA aMgUThA jUdA hoya che. mANasa mAtranI AMkha jUdI che. mANasa mAtrano avAja jUdo che. mANasa mAtranI AkRti judI che. A dRSTi te vizeSa daSTi che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha mAtramAM sAmAnya ane vizeSa dharmo che. sAmAnyane mukhya rAkhI nihALanAra dRSTi te sAmAnya dRSTi eTaledravyArthika ane vizeSadaSTi te paryAyArthika. A banne dRSTino samuccayapaNe svIkArate syAdvAda, yathArthavAda, anekAntavAda-gauNamukhya bhAve nihALanAra eka dRSTi te nayavAda. | koI paNa vastune tenI saMbhavatI badhI bAjue nihALavI te anekAntadaSTi. padArtha je rIte hoya te rIte yathArthapaNe avalokanAra vAda te yathArthavAda. padArtha mAtramAM aneka dharmo che. te dareka dharmone svIkAranAra te anekAntavAda. padArthamAM saMbhavatA aneka dharmomAMthI jyAre jenI mukhyatA hoya tyAre tene apekSIne kathana kare te apekSAvAda, ane je koI padArtha aMge kahevAmAM Ave te smAyukta-kathaMcita yukta syAdvAda che. A dRSTi-vastunuM avalokana keTaluM suMdara che ! jeNe jeNe paramArtha buddhithI vastu avalokavAno prayatna karyo ane tene je vAta samajAI te badhI vAtone jaina darzane potAnAmAM samAvI che. sarvadarzanomAMthI syAdvAda daSTi jaina darzanane anurUpa tattva zodhe che ane potAnAmAM samAve che. Ama bhAratanAM tamAma darzano eka daSTirUpa che ane jainadarzana sarvadaSTi-anekAntadaSTi rUpa che. jagatabharanA tamAma visaMvAdo, kalezo, duHkho, vivAdo vagere sarvanuM zamana karanAra A dRSTi syAdvAdanI ja che. padArtha mAtra ane vicAraNA mAtrane badhI rIte tapAsI prarUpaNA karanAra koI divasa niSphaLa jato nathI. tenuM jIvana kRitakRtya bane che. A ja kAraNe mahAnu puruSapU. nyAyavizArada Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyAcArya mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAje mAMgyuM ke "ihA'mutrApi stAnmama matiranekAntaviSaye / " A bhava ane parabhavamAM mArI mati anekAntane viSe raho.. pU. kalikAlasarvajJa bhagavAn zrImad hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjazrI jevAoe paNa mAgyuM ke"jindhrmvinirmukto, mA bhuvaM cakravartyapi / syAM ceTo'pi daridro'pi, jinadharmAdhivAsitaH // " (he prabho ! bhavAntaramAM-) jinadharmathI rahita evA mAre cakravartI nathI thavuM, paNajinadharmathI vAsita evo huM bhale daridragarIba dAsa thAuM. jaya viyarAya (prArthanA) sUtramAM paNa prabhu pAse e ja mAMgaNI karavAmAM AvI che ke"th vi mama hujja sevA bhave bhave tumha calaNANaM / ' (he prabho) bhavobhava tamArA caraNanI sevA hojo. logassa (nAmastava) sUtramAM paNa prabhu pAse e ja mAMgaNI karAI che ke "Arugga-bohilAbhaM samAhivaramuttamaM kiMtu " mane Arogya, bodhilAbha ane uttama samAdhi Apo. A badhAnI pAchaLa mane jIvanamAM anekAntadRSTi lAdhe e ja bhAvanA che. A dRSTinI sAcI samaja te ja samakita ane te pachInI badhI hitaiSI kalyANakArI pravRtti te saMsAramAMthI chUTakArAnAM kadama." "zivamastu sarvagatiHane "daM natyi ne zorDa" - | 8. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . -- ------ - - - - - - - II A banne padyo jagatukalyANa ane AtmakalyANanAM paramadhotaka ane syAdvAdanAM saurabhabharyA puSpo che. syAdvAdadaSTie jaina zAsananuM hRdaya che. tene kendramAM rAkhIne ja tenA badhA tattvavAdo, graMtho, kriyA-anuSThAno, vicAroAcAro pravarte che. tenAthI vaLAMka le tevA badhA vicAro mithyAvAdamAM pesI jAya che. jaina dharmanI saurabha, saMskAra, kalyANa kAmanA A badhI tenA syAdvAdasiddhAMtane AbhArI che. paramayogI, paramakAruNika, mahAtmA, nirlepa sajjana ke utkRSTa mAnavInI syAdvAdanI samaja tenA jIvana utAramAM AvI jAya che. "sthAdvAdanI sarvotkRSTatA" nI pustikA A pustikA phakta 80pAnAnI che, paraMtu e pustikA kevaLa syAdvAdanuM svarUpa jaNAvanAra nathI paNa temAM 23 zIrSako bAMdhI syAdvAda saMbaMdhI vAcakanA manamAM je pratiSThA utpanna karI syAdvAdanA prarUpaka sarva sAhitya pratye AkarSavAnuM kAma kare tevI che. ' A pustikA darzanaprabhAvanA karanAra pustikA che. tenuM vAMcana-manana jIvana nistAra kare tevuM che ane pratyeka jaina jainetara tene vAMcI yathArthavAdanA abhimukha bane to A bhava ane parabhava bannemAM kalyANa prApta karI zake tema che. A pustikanA lekhaka pU. paMnyAsajI mahArAja zrI suzIla vijayajI gaNivarya eka sArAvidvAna, vaktAkavi, lekhaka ane Adarza sAdhu che. bAlyavayamAM dIkSA lai pagItArtha guruone - - -- - --- nA - - - -- -- - -- -- - ----- - - - - - - Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - * - - - zubha nizrAmAM rahI, zAstrAbhAsa, saMyamI jIvana ane ciMtanamaya jIvana jIvI varSothI AnA abhyAsI che. 30varSano dIkSAparyAya che. 45 AgamonA yogodvahana karavA uparAMta zrI navapada-vIzasthAnaka-vardhamAna tapa pramukhanA ArAdhaka che. nAnI moTI 35 pustikAonA praNetA che ane dhAturatnAkara, zAstravArtAsamuccaya, nyAyasamuccaya, kAvyAnuzAsana, dvitrizadukAtrizikA Adi graMthonA saMpAdaka che. - sva. zAsanasamrA-sUricakacakravartI-tapogacchAdhipatibAlabrahmacArI-paramazAsanaprabhAvaka-pUjyAda AcAryadeva zrImad vijaya nemisUrIzvarajI mahArAja ke jemanuM darzana A kALanA mAnavIone parama pUjya pUrvAcAryonuM smaraNa tAju karAve tevA pratibhAsaMpanna ane zAsananI jaDanA pArakhu hatA. teozrInA paTTAlaMkAra-vyAkaraNavAcaspatizAstravizAradakaviratna-pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya lAvaNya surIzvarajI mahArAja Aje asvastha prakRtimAM paNa lakSAvadhi vividha vyAkaraNa, nyAya, sAhityanA prAcIna graMthonuM lekhana karI jainazAsananI anupama prabhAvanA karI rahyA che. dAdAguru tathA teozrInA paTTadhara-vyAkaraNaratna-zAstravizArada-kavidivAkara pUjya mahopAdhyAya zrI dakSavijayajI gaNivara guru bannenA te niHsIma kRpApAtra ane sadA saMyamarata rahI, abhyAsamAM potAno samaya nirgamana kare che. kharI rIte A pustikA pote ja syAdvAda-ekAntavAdanI dhotaka, badhA ja graMthonuM AchuM darzana karAvanAra syAdvAdanuM svarUpa - - --- -- - - - - 10 - - -- Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajAvanAra, syAdvAda jagatu upakAraka che tenuM bhAna karAvavAnuM sAthe tenI keTalI suMdara saurabha che te pradarzita kare che. rAjanagara nivAsI zeTha sArAbhAI jesiMgabhAI ane zeTha, manubhAI jesiMgabhAI banne baMdhunA prayAsathI zeTha jesiMgabhAI kALIdAsa TrasTa taraphathI A pustikA prakAzita thAya che e icchavA yogya che. prAte pU. paMnyAsajI mahArAjazrI A rIte nUtana sAhitya racatA rahe ane te dvArA janatAne lAbha ApatA rahe ema icchato viramuM chuM. vIra saMvata 2487 vikrama saM. 2017 vijayAdazamI tA.10-10-61 paMDita maphatalAla jhaveracaMda khetarapALanI poLa . rAjanagara - amadAvAda (gujarAta) Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - --- | 35 varTa namaH | syAdvAdanI sarvotkRSTatA prAraMbha ayaM jano nAtha ! tava stavAya ___ guNAntarebhyaH spRhayAlureva / vigAhatAM kintu yathArthavAda mekaM parIkSAvidhidurvidagdhaH // (zrIhemacandrAcArya, anyayogavyavacchedikA zloka02) -he nAtha ! parIkSAvidhimAM durvidagdha-paMDita A manuSya tamArA guNonI stavanA karavAmAM bIjA guNo mATe icchA to rAkhe che. paraMtu ApanA yathArthavAdanA eka mAtra guNamAM UMDo Utare che. te yathArthavAda e ja syAdvAda. darzAvyo svamukhe jinendra vibhue arthe karI premathI, gUcyo e zrutakevalI gaNadhare sUtre ghaNA bhAvathI; sthApe zAnti apUrva e jagatamAM sarve karI pUrNa e, ne che vaMdya sadA ajeya jagamAM syAdvAda siddhAMta e. (zArdUlavikrIDita-chaMda) (1) cAlAda-anekAntavAda jagatabharamAM aneka prakAranA vAdo che, rASTravAda, sAmrAjyavAda, samAjavAda, sAmyavAda, zAhIvAda, saMsthAnavAda, saMdigdhavAda, saMzayavAda, zUnyavAda, asaMbhavitavAda, nirapekSavAda, ekAMtavAda, vitaMDAvAda, vikhavAda, jAtivAda, komavAda, mUDIvAda, pakSavAda, prAMtavAda, bhASAvAda, ajJAnavAda,vaitavAda, ER 12 E = Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ advaitavAda, daSTi sRSTavAda, ajAtavAda, akriyavAda, kSaNikavAda, vivartavAda, AraMbhavAda, phoTavAda, zuSkavAda, vedavAda, nayavAda, tarkavAda, sarvodayavAda, vikAsavAda ane vijJAnavAda vagere. A sarvathI nyAro ane badhA vAdo para anupama prabhutva bhogavanAro sarvajJa zrIjinendra bhagavAne nirUpelo ekamAtra "syAdvAda-anekAntavAda" ja vizvamAM sarvadA vijayavaMta che. (2) cAhAdane upamA syAdvAdae jainadarzanano maulikasiddhAMta che. samasta darzananuM maMDaNa tenA para che."syAdvAdadarzana" athavA "anekAnta-darzana" tarIke tenI jagatamAM suprasiddha che. taratAraNa tIrthaMkara paramAtmA ane zrutakevalI gaNadhara vagerenA vadanAdrithI vaheto gaMgApravAha che. vizvane yathArtha svarUpe avalokavAnI e divyacakSu che. jagatanI koI paNa vastune apekSAbhedathI ekIkaraNa-saMkalana karanAra alaukika zAstra che. ekAMtavAdI-one jItavAnuM amodhyA zastra che. nayarUpI madonmatta hAthIone vaza karanAra anupaNa aMkuza che. sarasvatIne rahevAnA manohara mahela che. ajJAnatimirane sarvathA dUra karanAra sahastrAMzu sUrya che. sajJAnIonA hRdayarUpI ratnAkaranI choLo uchALanAra pUrNacandra che. vizvanI adAlatamAM sahune sAco nyAya ApanAra nirupama nyAyAdhIza che. karNapriya manamohana suMdara saMgIta che. samasta vizvanA mahAna kirtistaMbha che. vizvazAMti sthApanAra advitIya sattA che. syAdvAda e nityAnitya, bhinnabhinna, bhedabheda vagere rUpa aneka vastuonuM AkarSaka saMgrahasthAna che. saMrakSaka abhedha - - - Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ killo che. ahiMsA, saMyama ane taparUpI saddharmano sarvotkRSTa vijayI dhvaja che. sakala guNono akhUTa bhaMDAra che ane muktimaMdiranI manohara sopAnapaMkti che. A rIte samasta vizvamAM sArvabhauma sattAvaMta syAdvAdaanekAMtavAda e eka mahAn cakravartI che. (3) syAdvAda zabdano vyutpatti artha "syAdvAda" mAM be zabdo paDelA che. eka svAr ane bIjo vAva. temAM "sthAnlR" zabda anekAnta arthano dyotaka avyaya che. teno artha anekAMta arthAt kathaMcit sApekSabhAva evo thAya che. bIjo "vA" zabda "var (vad) vyayAM" "e dhAtu parathI banelo che. tenI vyutpatti yanuM vAvaH eno artha "kathana karavuM" arthAt vacanavyavahAra karavo evo thAya che. baMne sAthe maLe to svAr kRti vAvaH "syAdvAva" eTale syAd pUrvakano je vAda te; arthAt "anekAntavAda" evo artha thAya che. A rIte vyAkaraNa dRSTie vyutpatyartha sahita "syAdvAra" zabda siddha thAya che. (4) syAdvAdanuM lakSaNa "ekasmin vastuni sApekSarItyA viruddha naanaadhrmsvIro phri svAdvAH / " arthAt eka vastumAM apekSApUrvaka vividha viruddha prakAranA dharmano svIkAra karavo te "syAdvAda" kahevAya che athavA "nityAnityAdyanekadharmANAmekavastuni svIAra: syAdvAvaH " arthAt nityatva ane anityatva vagere dharmone eka vastumAM svIkAra karavo tene "syAdvAda" kahe che. : 4 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = kalikAlasarvajJa bhagavAna zrImad hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjazrIe "zrI siddhahemarAjAnurAsana (vRtti)"| mAM syAdvAda saMbaMdhamAM dvitIya sUtra racI teno vyatyayartha batAvyA pachI te syAdvAdano phalitArtha nIce pramANe jaNAvelo che"syaadvaadH-nityaanityaadynekdhrmshblaikvstvbhyupgm iti|" nityatva ane aniyatva vagere aneka dharmathI mizrita eka vastuno je svIkAra karavo te "syAdvAda" zabdano phalitArtha che. A rIte syAdvAda-anekAntavAdanuM lakSaNa samajavuM. AthI syAdvAdanI vyAkhyA spaSTapaNe jANI zakAya che. (5) syAdvAdanA paryAyavAcaka zabdo syAdvAda kaho ke anekAntavAda kaho, apekSAvAda kaho ke kathaMcituvAda kaho athavA yathArthavAda kaho e badhA samAnArthaka paryAyavAcI zabdo che. AthI ja jagatamAM jainadarzanane "syAdvAdadarzana" ke "anekAntadarzana" tarIke sahu saMbodhe che. jainatara prAcIna-arvAcIna vidvAno paNa potAnA graMthomAM e nAmathI tene oLakhAve che. (6) cAtAda e zuM nathI? (1) syAdvAda e saMzayavAda nathI, (2) saMdigdhavAda nathI, (3) asaMbhavitavAda nathI, (4) nirapekSavAda nathI, (5) durnayavAda nathI, (6) atAttvikavAdanathI, (7) anizcitavAda nathI, (8) anirNAyakvAda nathI, (9) nirarthakavAda nathI, (10) phudaDIvAda nathI, (11) dahIM-dUdhiyo vAda nathI.. AthI syAdvAdane UlaTuM samajanArA ane kahenArA mAnavIo vizvacokamAM potAnI buddhinuM vicitra pradarzana kare che : 15 E Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema kahevuM joie. mATe syAdvAdane yathArtha sama; mananapUrvaka vicAro ane pachI ja tenA para kalama calAvo, athavA jagatanI AgaLa tenuM varNana karo. (1) prazna - syAdvAda e saMzayavAda zAthI nathI ? uttara - syAdvAda e saMzayavAda nathI tenuM kAraNa e che ke, jyAM eka vastu koi cokkasapaNe samajavAmAM na Ave tene saMzaya kahe che. jema aMdhArAmAM paDelI koi lAMbI vastu joine vicAra thAya ke "bahirDA rajburvA ?" zuM A sarpa che ke rajju-doraDI che ? athavA dUrathI vRkSanA ThUMThAne joine vicAra thAya ke "sthANurvA puruSo vA ?" zuM A lAkaDAnuM ThUM hUM che ke puruSa che ? Ane sazaMya kahe che, paNa syAdvAdamAM tema nathI, mATe te saMzayavAda kahevAto nathI. (2) prazna - syAdvAda e saMdigdhavAda zAthI nathI ? uttara - "ghaTa nitya haze ke anitya?" evA saMzayavALo je - vAda te saMdigdhavAda kahevAya che. syAdvAdamAM tevo saMzaya thato nathI, mATe te saMdigdhavAda kahevAto nathI. (3) prazna - syAdvAda e asaMbhavitavAda zAthI nathI ? uttara - jyAM vastu ja saMbhavatI na hoya chatAM kahevAmAM Ave te asaMbhavitavAda kahevAmAM che. jema JAAnunanu AkAzane phUla, athavA vandhyAputraH vadhdhAne putra A vastu ja saMbhavatI nathI. syAdvAda e rIte kaheto nathI mATe te asaMbhavitavAda banato nathI. (4) prazna - syAdvAda e nirapekSavAda zAthI nathI ? uttara - apekSA rahita je vAda te nirapekSavAda kahevAya che. 16 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema "gAtmA nitya v" "dhonitya " AtmAnitya ja che, ghaTa anitya ja che. A rIte apekSA sivAya syAdvAda kathana karato nathI. tene to apekSAnI AvazyakatA rahe che, mATe te nirapekSavAda kahevAto nathI. (5) prazna - syAdvAda e durnayavAda zAthI nathI ? uttara - anya nayanI apekSA rAkhyA vinA ja je kathana te durnayavAda kahevAya che. jema dravyArthika naya paryAyArthika nayanI apekSA na rAkhe. syAdvAda tevo nathI tene to bIjA nayonI apekSAnI AvazyakatA rahe che, mATe durnayavAda nathI. (6) prazna - syAdvAda atAttvikavAda zAthI nathI ? uttara - jyAM tattvabhUta vastu ja na hoya ane tenuM varNana kare te atAttvikavAda kahevAya che. jema hRtti: kAgaDAnA dAMta. syAdvAda e rIte mAnato nathI, mATe te atAttvikavAda nathI. (7) prazna - syAdvAda e anizcitavAda zAthI nathI ? uttara - A amuka che, amuka che e rIte nizcayarUpe na hoya ane A tenuM kathana kare te anizcitavAda kahevAya che. syAdvAda tevo nathI, tene to apekSA bhedathI sarva vastu nizcita ja che, mATe te anizcitavAda nathI. (8) prazna - syAdvAda e anirNAyakavAda zAthI nathI ? -uttara - nirNayarUpa je na hoya ane tene te rUpe kathana te anirNAyakavAda kahevAya che. syAdvAda tevo nathI. e to apekSAbhedathI dareka vastuno nirNaya kare che, mATe te anirNAyakavAda nathI. (9) prazna - syAdvAda e nirarthakavAda zAthI nathI ? uttara - prayojana vinAno vAda arthAt nakAmo je vAda te 17 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirarthakavAda kahevAya che. syAdvAda tevo nathI. tenuM prayojana to pratyeka vastumAM che, mATe te nirarthakavAda nathI. (10) prazna - syAdvAda e phUdaDIvAda zAthI nathI ? uttara - pharato vAda arthAt eka kSaNamAM kaMika kahe bIjI kSaNamAM kaMika bIjuM kahe evo je vAda te phudaDIvAda kahevAya che. syAdvAda tevo nathI. ene to apekSAbhedathI koi paNa kSaNamAM pharavAnuM ja hotuM nathI, mATe te phudaDIvAda nathI. (11) prazna - syAdvAda e dahI-dUdhiyovAda zAthI nathI ? uttara - je dahImAM ane dUdhamAM arthAt bannemAM paga rAkhanAro hoya te dahI-dUdhiyovAda kahevAya che. syAdvAda tevo natI. tene to dahI ane dUdha bannemAM paga rAkhavAno nathI, paNa apekSA-bhedathI vAstavika svarUpa batAvavAnuM hoya che, mATe te dahI-dUdhiyovAda nathI. AthI e vAta spaSTa thAya che ke syAdvAda upara jaNAvelA saMzayavAda vagererUpa nathI, paNa te sarvathI nyAro ane vizvanA yathArtha svarUpane jaNAvanAro sarvajJa vibhubhASita sarvotkRSTa anekAntavAda che. (7) syAdvAdamAM zuM zuM che ? (1) syAdvAdamAM - vizvanAM sarva darzanonuM samAdhAna che. (2) samyagdaSTinuM samAsasthAna che. (3) samasta vizvano sAco sumeLa che. (4) vizvabaMdhutva ane saMgaThanabaLapreraka apUrva zakti che. (5) samagra kAryasAdhakapaNuM che. (6) sAco nyAya ane sAcI nIti che. (7) saddharmanuM satyakathana che. (8) ahiMsA, saMyama ane tapanI parAkASThArUpa che. (9) paraspara 18 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virodhI dharmonuM eka ja vastumAM sApekSabhAve ekIkaraNa che. temAM atyuttama vizALatA ane guNagrAhitA che. (11) tenI maitrInI abhilASA anupama che. (12) te paripUrNa sAcuM tattvajJAna che. (13) viziSTa vijJAna che. (14) vastu mAtrane jovAnuM adbhuta dRSTibiMdu che. (15) tarka ane dalIlonI temAM aneka yuktio che. (19) AcAra anevicAranI vizuddhi che. (17) ekAMtavAdanuM nirasana che. (18) sAco tyAgamArga che. (19) mokSanuM anupama sAdhana che. (8) syAdvAda e zuM zuM zIkhave che ? (1) syAdvAda e samasta vizvanI sAthe sumeLa-ekatA rAkhavAnuM zIkhave che. (2) vizvanI pratyeka vastune sApekSabhAve nihALavAnuM zIkhave che. (3) sAmI vastunuM dRSTibiMdu jovAnuM zIkhave che. (4) paraspara virodhI vividha prakAranA aneka dharmone apekSApUrvaka eka vastumAM svIkAra karavAnuM zIkhave che. (5) vitaMDAvAda ane viSavAda vagerethI vegaLA rahevAnuM zIkhave che. (6) saMgaThanabaLanI preraNA ApavAnuM zIkhave che. (7) jhagaDo, kaleza ane kaMkAsa vagerethI sarvathA dUra rahevAnuM zIkhave che. (8) ekAMtavAda tarapha dRSTipAta nahIM karavAnuM zIkhave che. (9) mithyA abhinivezane sarvathA varjavAnuM zIkhave che. (10) madhyastha pariNati apanAvavAnuM zIkhave che. (11) vastu svasvarUpe che, parasvarUpe nathI te zIkhave che. (12) vastusthitino nirNaya kema karAya ane samanvaya kema sadhAya te zIkhave che. (13) nyAya ane nIti Adi kema sacavAya te zIkhave che. (14) manuSya mAtrane potAnuM vyaktivizeSapaNuM kema prApta thAya 19 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te zIkhave che. (15) pApamArgathI kema pAchA haThavuM ane sanmArga tarapha kaI rIte prayANa karavuM te zIkhave che. (16) ahiMsA, saMyama ane tapanuM kema paripAlana karavuM te zIkhave che. (17) sAcuM jJAna kema prApta thAya te zIkhave che. (18) Atmonnati, Atma AjhAdI ke AtmodvAra kaI rIte thaI zake te zIkhave che. (19) saMsArasAgarathI kema tarAya te zIkhave che. (20) AtmAnuM bhavabhramaNa kema aTake te zIkhave che. (21) AtmA, paramAtmA kaI rIte banI zake ane saccidAnaMda svarUpo mokSasukha kaI rIte pAmI zakAya te zIkhave che. . (9) svAdanI ghaTanA vizvanI koIpaNa vyakti, koI paNa vastu, koI paNa padArtha ke koI paNa dAMta-udAharaNa syAdvAda sivAya yathArtha rIte ghaTI zakatAM nathI, ema jainadarzana jagajAhera uoSaNA kare che ane bIjA darzanakAroe paNa koIne koI svarUpe syAdvAdano, Azraya lIdho ja che. . nyAyamaMdira-nyAyAlayanA cukAdAomAM nyAyAdhIzo tathA nAmadAra sarakAra taraphathI nimAyelA je. pI. (Justice of the peace) vagere paNa svAdano suMdara sadupayoga kare che. Ama janatA paNa potapotAnA vyavahAramAM ane vyApAra vageremAM syAdvAdane sArI rIte apanAve che. jo syAdvAdanuM AlaMbana na levAya to kadI sAcuM svarUpa samajI zakAya nahIM ane sAco nyAya ApI zakAya nahIM, temaja padArthanuM yathArtha jJAna koI paNa kALe thaI zake nahIM eTalA ja mATe vizvamAM syAdvAdane sarvotkRSTa mAna ApavAmAM Ave che. =. 20 - - - - - - - - - Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have ApaNe dRSTAMtopUrvaka syAdvAdana ghaTAvIevizvamAM pratyeka vastu anaMtadharmAtmaka che athavA vastu mAtramAM anaMtA dharmo rahelA che. sApekSadaSTithI tenuM avalokana karavAmAM Ave to temAM jarUra satya jaNAze. jUo (1) eka ja vyakti potAnA putranI apekSAe pote pitA che, ne potAnA pitAnI apekSAe pote putra che. potAnA mAmAnI apekSAe pote bhANeja che, ne potAnA bhANejanI apekSAe pote mAmo che, potAnA kAkAnI apekSAe pote bhatrIjo che, ne potAnA bhatrIjAnI apekSAe pote kAko che, potAnA sasarAnI apekSAe pote jamAi che, ne potAnA jamAinI apekSAe pote sasarA che, potAnA zeThanI apekSAe pote nokara che, ne potAnA nokaranI apekSAe pote zeTha che, potAnA zikSakanI apekSAe pote vidyArthI che, ne potAnA vidyArthInI apekSAe pote zikSaka che, potAnA gurunI apekSAe pote ziSya che, ne potAnA ziSyanI apekSAe pote guru che. ukta udAharaNomAM paraspara dekhAtA viruddha dharmo paNa apekSAbhedathI eka ja vyaktimAM ghaTI zake che, e ja kharekhara syAdvAdanuM sarvotkRSTa rahasya che. (2) koi eka vyaktine sakhata tAva Avyo, tharmAmiTarathI mApatAM 105 DIgrI upara pahoMcyo. thoDA samaya pachI mApe to tAva UtarIne 100 DIgrI thayo. e vakhate koi puche ke, Amane keTalo tAva che tyAre javAba Ape ke vadhIne 105 DIgrI uparAMta eka poinTa ane ghaTIne 21 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - - - - 100 DIgrI arthAtu 105 DIgrI ne eka poInTanI apekSAe tAva ocho ane noramala 97 DIgrInI apekSAe tAva vadhAre kahI zakAya. apekSAbhedathI Ama kahevAya. A udAharaNa paNa syAdvAdane samajAvanAruM che(3) eka gAmanI bahAra cAra mitro pharavA mATe gayA. nadInAkinAre retImAM beThA. temAMthI eke prazna karyo ke retI bhAre che ke halakI? bIjAe tene javAba Apyo ke, loTa vagerenI apekSAe retI bhAre che ane sIsA vagerenI apekSAe retI halakI che. zAthI? apekSAbhedathI A rIte vastu mAtrane ApaNe jevA jevA daSTibiMduthI nihALIzuM tevuM tevuM svarUpa apekSAbhedathI jarUra jaNAze. haju paNa A viSayane vadhAre spaSTa karavA mATe nIcenA udAharaNo jaNAvAya che. (4) vizALakAya evA ekahAthI jevA prANIne paNa aneka daSTithI joI zakAya che. jyAre tenA gaMDasthaLamAMthI madha jharatuM jaNAya che tyAre tene loko "mataMgaja" tarIke saMbodhe che. jyAre tene mukha ane suMDha banne rIte pANI pItAM jue che tyAre tene loko "kipa" kahe che. vaLI, tenA AgaLanA lAMbA banne daMtazULa joi tene "daMtI" tarIke oLakhAve che ane sUMDhathI sarva kAma karatAM joI, tene hAtha gaNI "hastI" tarIke darzAve che. Ama vividha apekSAthI ApaNe nIhALIzuM to samagra vizvanI pratyeka vastumAM anaMta dharmo samAyelAM che e vAta || nizcitarUpe samajAze. - - - - -- - 2 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | (5) pIvAnuM pANI svabhAve moLuM che, chatAM temAM sAkara, khAMDa ke goLa bheLavIne pIvAmAM Ave to gaLyuM lAgaze. pANImAM lIMbuno rasa nAkhIne pIvAmAM Ave to khATI lAgaze. pANImAM eLiyo nAkhIne pIvAmAM Ave to kaDavuM lAgaze. A badhuM zAthI? kemake vastu mAtramAM apekSA dRSTithI aneka dharma rahelA che. | (6) ghauM eka ja dravya che, chatAM tene daLIne banAvelo loTa tenI kaNaka thAya, roTalo-roTalI ke purI thAya, ghebara ke pAuM vagere thAya. Ama je je banAvavuM hoya te te banAvI zakAya. kAraNa ke temAM aneka dharmo rahelA che. (7) hIrA, maNi, mANeka, motI, sonuM ane rUpuM vagere vastuo ghareNAmAM vaparAya che; chatAM paNa kuzaLa vaidyo jyAre rAsAyaNika prayogo dvArA tenI bhasma banAve che ane hIrAnI bhasma, motInI bhasma, sonAnI bhasma, cAMdInI bhasma vagere nAmathI jAhera karI te dvArA hajAro dardIonAM dardo dUra karI, vizeSa zakti samarpaNa kare che, te paNa temAM aneka dharmo rahelA che mATe. .. - A rIte pratyeka vastune jevI jevI apekSAthI ApaNe nihALIzuM tevI tevI te dRSTigocara thaze. paraspara viruddha jaNAtA dharmono eka ja vastumAM apekSAbhedathI mAnya karAya tyAre ja vastu vastutvane pAmI zake che. pUrvadhara maharSi pUjya zrI umAsvAti mahArAje "tattvArthI "dvi-thatha-ghIthayuttara sa" (tattvArthasUtra, a0 B Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 5, sU0 29) e sUtrapratipAdana kareluM che. temAM vizvanI koI paNa vastu yA padArthanI utpatti, vinAza ane sthiti mAnelI che. | jema ke, dravyArthika nayanI apekSAe vastu nitya che, jemAM dhrauvya aMza Ave che ane paryAyArthika nayanI apekSAe vastu anitya che, jemAM utpAda ane vyaya e banne aMzo Ave che. A traNe aMzonI ghaTanA mATe nIcenAM dRSTAMto mananIya che. (1) mRtyulokamAMthI koI paNa AtmA atyaMta puNya upArjana karI chevaTe svargalokamAM sIdhAvyo arthAt manuSyagatine tajI devagati prApta karI. have je samaye devagatine prApta karI te samaye devaparyAyano utpAdaane manuSyaparyAyano vinAza thAya che. chatAM paNa banne gatimAM caitanya dharma to kAyama ja rahelo che. AthI te te aMzane AzrayIne AtmA utpatti, vyaya ane dhrauvyA svabhAvavALo kahI zakAya. A rIte AtmAmAM apekSAbhedathI utpAda-vyaya-dhrauvyarUpa traNe aMza ghaTe che. have jo ukta dRSTAMtamAM ekAMta nitya mAnavAmAM Ave to manuSyagatimAM upArjana karela puNyanuM ja punaH janma-maraNanA abhAvane laIne nAza pAmI jaze, mATe ekAMta nitya mAnI zakAya nahIM ane ekAMta anitya mAnavAmAM Ave to puNya karanAro anya thaze ane tenuM phaLa bhogavanAro paNa anya ja thaze. mATe ekAMta anitya paNa mAnI zakAya nahIM. arthAtu AtmAmAM kathaMcit nityatva ane kathaMcit anityatva dhamI svIkAravo ja paDaze ane e svIkArAya eTale ApoApa syAdvAda" baMdha besato thaI jaze. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) ApaNI sAme bhinna bhinna pratijJAvALI traNa vyaktio UbhI che. temAM eka vyaktine dUdhano niyama che, bIjI vyaktine dahIMno niyama che ane trIjI vyaktine gorasano niyama che, have dUdhanI pratijJAvALo dahI khAto nathI, dahIMnI pratijJAvALo dUdha pIto nathI ane gorasanI pratijJAvALo dUdha ke dahI e bannemAMthI ekeya leto nathI. kAraNake dahI avasthAmAM dUdhaparyAyano vinAza che, mATe dUdha pratijJA-niyamavALAne dahIM kalpI zakAtuM nathI. dUdhaavasthAmAM dahIMparyAyano abhAva che, mATe dahIMnI pratijJA-niyamavALo dUdha vAparI zakato nathI, ane gorasapaNuM to dUdha ne dahIM e banne avasthAmAM kAyama che, mATe gorasanA tyAganI pratijJAniyamavALo dUdha ke dahIM bannemAMthI ekeya vAparI zakato nathI. have A sthaLamAM dUdhanuM jyAre dahIM thayuM tyAre dUdhapaNuM vinAza pAmyuM ane dadhi-dahIMpaNuM utpanna thayuM, chatAM gorasapaNuM to bannemAM sthira ja che. mATe utpAda, vyaya ane dhrauvya ema traNe aMzo apekSAbhedathI ghaTI zake che. ukta banne dRSTAMto cetananAM jaNAvyAM. have jaDa padArtha aMge jaNAvAya che. (3) jagatamAM dharmAstikAya vagere cha dravyo che. sarve utpAda, vyaya ane dhrauvyayukta che. potAnA mULa svabhAvathI te badhA nitya che ane vividha avasthAonI apekSAe te badhA anitya che. jUo (3) kuMbhArakAre - kuMbhAre mRtapiMDano je samaye kuMbha-ghaDo banAvyo te samaye mRtapiMDano vinAza ane kuMbhanI utpatti thai, chatAM paNa mRdravya to bannemAM anugata hovAthI kAyama ja che. 25 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) suvarNakAre sonIe sonAnI kaMThIne bhAMgIne je samaye sonAnuM karyuM karyuM te samaye kaMThIno vinAza ane kaDAnI utpatti thaI paNa suvarNadravya to bannemAM tadavasta ja che. (3) tattvakAre - sALavIe sUtara vageranA tAMtaNamAMthI je samaye paTa banAvyo te samaye tAMtaNAno vinAza ane paTanI utpatti thaI paNa sUtradravya to bannemAM sthira che. . (4) lohakAre - luhAre lokapiMDamAMthI je samaye loDhAnI sAMkaLa banAvI te samaye lohapiMDano vinAza ane sAMkaLanI|| utpatti thai, paNa lohadravya to bannemAM anugata hovAthI kAyama|| ja che. (5) sUtradhAre - suthAre kASThapiMDamAMthI kASThanI pUtaLI banAvI te samaye kASThapiMDano nAza ane pUtaLInI utpatti thaI, chatAM bannemAM kASThadravya to niyata ja che. A rIte jagatanA jaDa ane cetana sakalapadArthomAM apekSAbhedathI "syAdvAda" sahelAIthI samajapUrvaka ghaTAvI zakAya. have ApaNe bIjA darzanakAro syAdvAdane kaI rIte apanAve che te samajIe. (10) anya darzanakAronI mAnyatAmAM paNa sthAdvAda bhAratavarSamAM bhinna bhinna aneka darzano pravarte che. temAM | niyAyika, bauddha, sAMkhya, vedAMta, vaizeSikamImAMsaka ane cArvAka e darzano vizeSa prasiddha che. (1) naicAviko -eka padArthamAM nityatva ane anityatva banne viruddha dharmono svIkAra kare che. dA.ta. - - Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - eka vRkSanI zAkhApara vAMdaro beThelo che, tene joInaiyAyika kaheze ke, "mUlAvacchedana kapisaMyogAbhAva" che, ane "zAkhAvacchedana kapisaMyoga" che. arthAtu ekaja vRkSamAM apekSAbhedathI kapisaMyoga ane kapisaMyogAbhAva banne paraspara viruddha dharmo mAne che. A rIte AkAzamAM paNa saMyoga ane vibhAga e banne paraspara viruddha dharmo temaNe mAnelA che, jemAM ghaTAkAza ane paTAkAzarUpe anityatAnI ane AkAzarUpe nityatAnI siddhi Ave che. (2) bauddho - mecaka jJAnamAM nIla, pIta Adi citrajJAna mAne che. arthAt zyAmavarNanA jJAnamAM nIla, pIta vagere paraspara viruddha hovA chatAM eka ja citrajJAnasvarUpe svIkAre che. (3) sAMkhyo - eka dharmamAM paNa viruddha dharmasvarUpa aneka avasthAo mAne che. dA.ta. prakRtimAM prasAda, saMtoSa ane dainya vagere aneka viruddha dharmo svIkAre che. satva, rajas ane tamasuM e traNa eka mULa prakRtinA bhinna guNo che. AthI parokSa rIte sAMkhyAmata syAdvAdano svIkAra kare che. . (4) mImAMsako-pramAtA, pramiti ane prameyanuM jJAna eka ja mAne che. AthI mImAMsakanI syAdvAda tarapha dRSTi hovAnuM siddha thAya che. (5) vedAMtIo - kUTastha nitya AtmAne jAgrata, svapna || ane suSuptinI avasthAo prApta thAya ema mAne che, AthI vedAMta paNa anekAMtavAdano Azraya kare che ema spaSTa thAya che. (6) vaizeSiko - ghaDAnA jaDa paramANuo nitya che, paNa Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaDoto paraMparAe paramANuonuM asthira kAryahovAthI anitya che. arthAtudravyarUpe ghaDonitya che ane paryAyarUpe ghaDo anitya che ema mAne che. AthI vaizeSika paNa syAdvAdane avalaMbe che ema siddha thAya che. A rIte te te sthAnomAM syAdvAda sArvabhaumanA AlaMbanathI samagra darzanakAro potapotAnA maMtavyanI suMdara rIte rakSA karI rahyA che. e gaurava kevala syAdvAdane ja che, kAraNa ke tenuM mukhya dhyeya sakala darzanone samAnabhAve nihALI samanvaya karavAnuM che. jema sarva nadIo samudrane maLe che tema sakala darzanono samAveza anekAntavAda-syAdvAdamAM thAya che, mATe ja vizvamAM te sarvotkRSTa ane sarvocca darzana tarIke suprasiddha che. (11) nyAyAlayanA cukAdAomAM paNa syAdvAda nyAyamaMdira-kacerImAM paNa nyAyadhIza nyAya ApavAmAM anekAntavAdano Azraya le che, je nIcenA purAvAothI samajAze. rASTrarakSAmAM nyAyAlaya (kacerI) nA kAyadAo mukhya bhAga bhajave che. temAM paNa syAdvAdane acUka sthAna ApavAmAM Ave che ane jo ene bhUlI javAya to e kAyado lAbhane badale mAnavajAtanI hAni karanAro nIvaDe che. sAptAhika"sacitra hindustAna" mAM keTalAeka pheMsalAonI yAdI chapAI che, enA AdhAre spaSTa samajI zakAya che ke, nyAyAdhIza bhinna bhinna paristhitimAM harakoI eka majabUta dekhAtA dRSTikoNane pradhAnatA ApI nyAya Ape che. ghaNIvAra 1 +28. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - upalI adAlato bIjA dRSTikoNathI e nyAyane pheravI nAkhe che. AmAM ramuja nathI, zaktipaNuM paNa nathI, kijI deSTikoNane bheda che. AnuM nAma ja syAdvAda. cukAdo karavAmAM je je tarkaNAone avakAza che tenI nAnakaDI yAdI nIce ApuM chuM. 1. eka bApe maMdiramAM potAnA putrane uddezIne kahyuM ke te cAMDAla che, teNe DheDo sAthe bhojana karyuM che. A sthitimAM pitAe putranuM apamAna karyuM che, ema manAya ke na manAya? (1) hA; kAraNa ke "cAMDAla" zabda apamAnasUcaka che. (2) nahIM, kAraNa ke "cAMDAla" e eka halakI gALa che, apamAnajanaka nathI. (3) nahIM, kAraNa ke, mAbApa moTe bhAge potAnA saMtAnane '"cAMDAla" kahyA ja kare che. sUcanA - orisA (bihAra) nI adAlatane bIjA naMbaravALo cukAdo Apyo che. 2. ekakoLIe potAno pheMsalo sAMbhaLyA bAda paMcane gALo ApI. tyAM teNe paMcanuM apamAna karavAno aparAdha karyo ema manAya ke nahIM? (1) nahIM, kAraNa kecukAdo ApyA bAda paMca nyAyAdhIzanI sthitimAM rahetuM nathI. (2) hA, kAraNa ke, paMce pheMsalo saMbhaLAvI dIdho che, paNa teNe paMcanI adAlatane barakhAsta karI nathI, eTale hajI te nyAyAdhIzanI hAlatamAM che. hajI te nyAya ApI zake che. sUcanA- alAhAbAda-prayAganI adAlate bIjA naMbaravALo cukAdo Apyo che. [ 2 ] Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 3. vallabharAma dhruve rAmA paTela pAsethI rU. 15 lAMcanA lIdhA paraMtu dhruve e lAMca zA kAraNe lIdhI che e nakkI thaI zake to te lAMca levAno aparAdhI kharo? (1) hA; kAraNa - teNe lAMca lIdhI che. (2) nahIM, kAraNa - teNe lAMca zA mATe lIdhI che e sAbitaill na thAya tyAM sudhI te lAMca levAno aparAdhI nathI. sUcanA-alahAbAda-prayAganI adAlate bIjA naMbaravALo cukAdo Apyo che. 4. eka puruSa koI bIjI strI sAthe pArTImAM jAya che, tene ja potAnI strI tarIke oLakhAve ane sAthosAtha pUchanArane ema paNa kahI de che ke, meM pahelI strIthI chUTAcheDA karI lIdhA che. A sthitimAM temanI asalI strI patinuM parastrIgamana mAnI chUTAcheDAno dAvo karI zake? (1) hA; kAraNa spaSTa che ke patie parastrIgamana karyuM che.' (2) nahIM, kAraNa - "amuka mArI strI che" ema pArTImAM kahevA mAtrathI teNe parastrIgamana karyuM che, e siddha thatuM nathI. | sUcanA - paMjAbanI adAlate bIjA naMbaravALo cukAdo Apyo che. pa. sarakAre khAMDano amuka bhAva bAMdhyo, paraMtu teno patra AvyA pahelAM vyApArIe vadhu bhAva laIne khAMDa vecI, to e vyApArI gunegAra kharo? (1) hA; kAraNa - AzA rAkhI zakAya che ke, khAMDano amuka bhAva baMdhAyo che ema hara eka vyakti jANe che. (2) nahIM, "sarakAre bhAva bAMdhyo che" ema jANavA chatAM paNa teNe khAMDane vadhu bhAvamAM vecI che, e sAbita na thAya to? Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- - - (3) nahIM, vyApArIe vadhu rakama lIdhI che e sAbita na thAya to? sUcanA - pepsanI adAlate bIjA naMbaravALo cukAdo Apyo che. 6. eka dUdhavALA pAse kharAba dUdha hatuM, e kAraNe tene daMDa thayo. dUdhavALAe mAnI lIdhuM ke mArI pAse kharAba dUdhahatuM, to zuM A daMDa ThIka che? (1) hA; kAraNa te mAne che ke tenI pAse kharAba dUdha hatuM. (2) hA; kAraNa evuM anumAna lagAvI zakAya ke te dUdha vecavA mATe hatuM. (3) nahIM e nakkI kema kahI zakAya ke e dUdha vecavA mATe ja hatuM? sUcanA - ajameranI adAlate trIjA naMbaravALo cukAdo Apyo che. 7. eka manuSya eka makAnamAM pIdhela hAlatamAM maLyo, zaheranA te vibhAganA nyAyAdhIze teno daMDa karyo, paraMtu dArU kyAM pIdho hato, te sAbita thaI zakayuM nahIM, to daMDa karI zakAya? (1) hA; kAraNa moTe bhAge dArUDiyo dArU pIe te sthAne ja pIdhelI hAlatamAM paDyo rahe che. (2) nahIM, kAraNa-nazo ghaNA samaya sudhI rahe che daramiyAna te dArUDiyo kyAno kyAM cAlyo jAya che. ' (3) hA; kAraNa - dArUDiyo pote barAbara jANe che ke pote dArU kyAM pIdho che, jethI pote A nyAyAdhIzavALA vibhAgamAM dArU pIdho nathI e sAbita karavuM te dArUDiyAnA hAthamAM che. = 31 E Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUcanA - saurASTranI adAlate bIjA naMbarano cukAdo Apyo che. | 8. ekavIza varSanI uMmaranA eka juvAne eka vRddhane mArI nAkhyo. A yuvAnane phAMsInI sajA maLe ke janmaTIpanI? | (1) Ajanma keda; kAraNa-AparAdhI nAnI uMmarano che. (2) Ajanma keda; kAraNa-aparAdhInA parivArane kaSTa paDaze. (3) phAMsI; kAraNa-aparAdhI potAnI javAbadArI samajI zake evI uMmarano che. bIjuM nyAyAdhIza aparAdhInA aparAdhano vicAra kare, tenA kuTuMbano vicAra karIne pheMsalo ApI zake nahIM. sUcanA - tripurAnI adAlate trIjA naMbarano cukAdo Apyo che. | 9. ekasvAmIjI potAne Izvarano avatAra mAne che. teno bhakta rathayAtrAnA divase A svAmIjInI rathayAtrA kADhe che. jagannAthajInI rathayAtrAmAM janAra 20jAtrALune "e to mAtra paththaranA banelA deva che" ema kahI jagannAthajInI yAtrAmAM jatAM roke che. svAmIjIno ukta bhakta to tyAM sudhI jAhera kare che ke, pote paththaranA deva upara pezAba karI zake che. to zuM svAmIjI ane teno bhakta gunegAra manAya? (1) svAmIjI "dhokhAbAja" tarIke aparAdhI che. kAraNa ke jUThI vAta batAve che (gapa hAMke che.) (2) svAmIjI jANI joine samajapUrvaka bIjAonI dhArmika bhAvanAne Thokare lagAve che e kAraNe aparAdhI che. 1 32. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) svAmIjI aparAdhI nathI. kAraNa-te dhokho devA mATe nahIMkistu potAnAkharAvizvAsathI potAne Izvarano avatAra mAne che. (4) svAmIbhakta bIjAnI dhArmika bhAvanAne Thesa mAre che | tethI aparAdhI che. kAraNa- te jANI joIne jagannAthajInI mUrtinI bAbatamAM apazabda bole che. (5) svAmIbhakta aparAdhI nathI. kAraNa- te kharekhara svAmIjIne Izvarano avatAra mAne che. sUcanA - orisA (bihAra) nI adAlate trIjA ane cothA naMbarano cukAdo Apyo che. 10. eka vepArIne kAnUna bahAra mAla vecyo e sAbita na thavAthI eka nyAyAdhIze ene nirdoSa mAnyo. paraMtu mAtra zakanA kAraNe teno mAla japta karavAno hukama karyo, zuM A hukama ThIka che? (1) nahI kAraNa-zaka paDavA mAtrathI mAla japta na karI zakAya. (2) hA; kAraNa-kapaDavAnAM bIjA pUratAM kAraNo hoya che. (3) hA; te vyApArI bIjIvAra mana thAya to paNa evI bhUla na kare te mATe. sUcanA -kalakattAnI adAlate pahelA naMbarano cukAdo Apyo che. adAlatanA cukAdAmAM sAta niyo-syAdvAda kevo bhAga bhajave che te uparanI yAdImAMthI spaSTa samajI zakAya tema che. syAdvAdanI upayogitAnA A pratyakSa purAvAo che. bhagavAna Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra svAmInA A syAdvAdane samajI jagata pragati kare to ghaNI AMTIghUMTI ane AphatamAMthI bacI jAya. (12) nayomAM paNa syAdvAda vastu mAtramAM anaMta dharmo rahelA che, temAMthI eka samayamAM koi paNa eka dharma lai sApekSapaNe vastunuM je kathana karavuM te "naya" kahevAya che. AthI jagatamAM jeTalA jeTalA vacananA prakAro che teTalA teTalA naya thai zake che ane tenA ekathI laine asaMkhyAta bheda saMbhavI zake che. saMkSepathI tenA be bheda che - (1) dravyArthika naya ane (2) paryAyArthika naya. saMkSepathI tenA be bheda che - (1) naigama, (2) saMgraha, (3) vyavahAra, (4) RjusUtra, (5) zabda, (6) samabhirUDha ane (7) evaMbhUta. A sAte nayone paNa syAdvAdano Azraya levo paDe che. dA.ta. - "AtmA" para sAta nayo A rIte ghaTAvI zakAya(1) naigama nayanA matamAM- AtmA guNaparyAyavALo che. (2) saMgraha nayanA matamAM- AtmA asaMkhyAta pradezavALo che. (3) vyavahAra nayanA matamAM- te AtmA viSayavAsanA sahita zarIravALo che. * (4) RjusUtra nayanA matamAM- te AtmA upayogavALo che. (5) zabda nayanA matamAM- te AtmAnAM nAma paryAya, jIva, cetanA vagere che ane te ekArthavAcI kahevAya che. (6) samabhirUDha nayanA matamAM- te AtmA jJAna Adi guNavALo hovAthI teno artha cetanA thAya che. 34 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) evaMbhUta nayanA matamAM te AtmA anaMta jJAnavALo, anaMta darzanavALo, anaMta cAritravALo ane zuddhasattAvALo che. | A rIte cetana ane jaDapadArtho parasyAdvAdanA AlaMbanathI sAte nayonI yathArtha ghaTanA thai zake che. (13) samabhaMgImAM paNa syAdvAda vizvanI anaMta dharmAtmaka koI paNa vastune AzrayI, tenA eka dharmane laI bhAva ke abhAvarUpe je vAstavika kathana karavuM te "bhaMga" kahevAya che. tenA sAta vibhAgo thatA hovAthI "saptabhaMgI" kahevAya che. juo." (9) cAlgati - A vastu amuka apekSAe che. (2) cAhuM nArita - A vastu amuka apekSAe nathI. (3) cAr gati nAsti - A vastu amuka apekSAe che, ane amuka apekSAe nathI. | (4) cAmavaH - A vastumAM rahela paraspara viruddha banne dharma eka sAthe kahI zakAya nahIM. | (5) cAra gati 31vartha - A vastu avaktavyahovA chatAM amuka apekSAe kahI zakAya che. | (6) cATunAhita 35rca - A vastu avaktavyahovA chatAM amuka apekSAe kahI zakAya nahIM. , () yAtti nAsti gavarce - A vastu avaktavya hovA chatAM paNa amuka apekSAe kahI zakAya ane amuka apekSAe kahI zakAya nahIM. dA.ta.- "AtmA" para saptabhaMgI A rIte ghaTAvI zakAya(1) "AtmA nitya che" ema dvavyArthika nayanI dRSTie T 35 ] --- - Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ~ - "syA atyeva" nAmano prathama bhaMga ghaTe che. (2) "AtmA nitya che" ema paryAyArthika nayanI dRSTie "syA nAtyeva" nAmano dvitIya bhaMga ghaTe che. (3) "AtmA nitya che" e dravyArthika nayanI daSTie che, paNa paryAyArthikanayanI dRSTie nahIM, temaja "AtmA anitya che" e paryAyArthika nayanI dRSTie che, paNa dravyArthika nayanI daSTie nahIM. A rIte syAd ati nAnyeva" e nAmano tRtIya bhaMga ghaTe che. (4) "AtmA avaktavya che" eTale AtmAmAM rahelA nitya ane anitya e banne paraspara viruddha dharmo eka sAthe kahI zakAya nahIM. A rIte "syAd avaktavya eva" e nAmano caturtha bhaMga ghaTe che. (5) "AtmA nitya tathA avaktavya che" eTale AtmAmAM rahelA nitya ane anitya e banne paraspara viruddha dharma eka sAthe kahI zakAya tema nahIM hovA chatAM paNa, amuka apekSAe dravyArthika nayanI apekSAe) AtmA nitya che. A rIte "syA ati avaktavya eva" e nAmano paMcamI bhaMga ghaTe che. (6) "AtmA anitya tathA avaktavya che" eTale AtmAmAM rahelA nitya ane anitya e banne paraspara viruddha dharmo eka sAthe kahI zakAya tema na hovA chatAM paNa, amuka apekSAe (paryAyArthika nayanI apekSAe) AtmA anitya che. 'A rIte "syA ati avaktavya eva" e nAmano SaSTha, bhaMga ghaTe che. ~ 50 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) "AtmA nitya, anitya tathA avakatavya che" eTale, AtmAmAM rahelA nitya ane anitya e banne paraspara viruddha dharmo eka sAthe kahI zakAya tema na hovA chatAM paNa, amuka apekSAe (dravyArthikanayanI apekSAe) AtmAnitya che ane amuka apekSAe (paryAyArthika nayanI apekSAe) AtmA anitya che. A rIte "syA asti nAsti avaktavya eva" e nAmano saptama bhaMga ghaTe che. Ama cetana ane jaDa padArtho para syAdvAdanA AlaMbanathI || saptabhaMgInI yathArtha ghaTanA thaI zake che. (14) vyavahAramAM paNa syAdvAda vizvano pratyeka syAdvAdane avalaMbe che. enA sivAyasiddhi thaI zake nahIM. dA.ta. (1) prazna- rAjamArga para eka daMpatI yugala cAlyuM jAya che koie pUchyuM ke, "A banne koNa che ane paraspara zo saMbaMdha che? uttara-puruSa ane strI. temAM ekapati che ane bIjI tenI patnI che. kAraNa ke te banne lagnagraMthithI joDAyelAM che. arthAtu patinI apekSAe te patnI che, ane patnInI apekSAe te pati, - - - --- ----- -- - (2)prazna-jhaverInI dukAne vividha jAtanuM jhaverAta che. tene kharIda karavA Avela gharAkapUche ke, AjhaverAtamAM vadhAre kImatI | kyuM? ane ochuM kImatI kayuM? uttara- tenA javAbamAM jaNAvaze ke, bhAi!A badhA karatAM = 375 T Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnI kImata vadhAre che ane enA karatAM AnI kImata ochI che. A rIte vizvanA sarva vyavahAramAM syAdvAda samajavo. (15) jhaghaDo zamAvavAmAM paNa syAdvAda koi paNa prakArano paraspara jhaghaDo cAlato hoya, paNa jo (syAdvAdanuM AlaMbana levAmAM Ave to te tatkAla zamI jAya che. eka gharamAM sAsu ane vahu paraspara jhaghaDo cAlyA ja kare che. koI paNa rIte zamato nathI. kAraNa ke, temAM jo sAsuno pakSa karavAmAM Ave to vahune khoTuM lAge che ane vahuno pakSa karavAmAM Ave to sAsune khoTuM lAge che. chevaTe jhaghaDo patAvanArAe kahyuM ke, "AmAM sAsunI paNa kAMika bhUla che ane vahunI paNa kAMika bhUla che. mATe have bannee zAMta thavuM joie ane saMpIne rahevuM joIe." AthI banne samajI gayAM ane jhaghaDo tyAM ja zamI gayo. e. prabhAva kono? syAdvAdano. A rIte pati ane patnIno, pitA ane putrano, zeTha ane nokarano, rAjA ane raiyatano, zatru ane mitrano, guru ane ziSyano ke koI paNano paraspara cAlato jhaghaDo syAdvAdanA AlaMbanathI avazya zamI jaze e niHsaMzaya che. (16) vizvazAMti sthApavAmAM paNa racAtAda | vizvazAMti sthApavAmAM syAdvAdano abhUtapUrva ane amUlya phALo che. pUrve paNa jyAre jyAre jagatamAM azAMta vAtAvaraNa prasareluM = 38. E Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre tyAre tenI zAnti syAdvAdane apanAvavAthI ja thayelI che vartamAnamAM paNa jo vizvazAMti sthApavI hoya to samasta rASTroe ane tenA netAoe syAdvAdanuM zaraNuM avazya svIkAravuM joie. (17) syAdvAdamAM thatA aneka vAdono samAveza vizvamAM dravyArthika nayanI apekSAe vastu nitya, sat ane avAcya che tathA paryAyArthika nayanI apekSAe vastu anitya, vizeSa, asat ane vAcya che. AthI syAdvAdamAM dareka vAdono samAveza thai zake che. jemake - (1) nityAnityavAda, (2) bhinnabhinnavAda, (3) bhedAbhedavAda, (4) sadasAda, (5) abhilASyAnabhilApyavAda, (6) sAmAnya vizeSavAda ityAdi aneka vAdo syAdvAdamAM samAi jAya che. (18) syAdvAdanI anekAntavRSTi vizvanI koi paNa vastu jaNAvavI hoya tyAre tenA spaSTIkaraNamAM anekAntaSTi rAkhavI joie. ekAntadRSTie pratipAdana karatAM tenuM vAstavika svarUpa rajU thai zakatuM nathI, paNa anekAntadRSTithI ja tenuM yathArtha svarUpa spaSTa thai zake che. A ekAntadRSTi ane anekAntadRSTi samajavA mATe cha AMdhaLA ane hAthInuM dRSTAMta anupama che. je have nIce jaNAvAya che "paramAgamasya jIvaM, niSiddhajAtyandhasindhuravidhAnam / saMkalanayavilasitAnAM, virodhamathanaM namAmyanekAntam // " (zrI amRtacandrasUrikRta - puruSArthasiddhayupAya) 39 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - parama AgamanA prANabhUta, jemAM jAtyandhane hAthInuM vidhAna niSedhAyeluM che ane sakala nayanI ceSTAnA virodhane nAza karanAra che evA "anekAntane-syAdvAdane" huM namaskAra 1. cha AMdhaLA ane hAthInuM draSTAMta koi ekarAjAno rasAlo pharato pharato eka gAmanI bahAra, taLAvanA kinAre thobhyo. temAM ghaNAM ghoDA ane ghaNAM UMTa hatA. sAthe eka suMdara hAthI paNa hato, gAmamAM khabara paDatAM gAmanA loko e rasAlo jovAne AvyA. temAM janmAMdha cha AMdhaLA paNa sAthe AvelA sarva loko A rasAlo joIne AghApAchA thayA pachI cha AMdhaLAoe hAthInA mAvatane kahyuM ke, "bhAI! amane ghaNA divasathI hAthI jovAnuM mana che, paNa ame badhA aMdha-cakSuhIna hovAthI najare joI zakIe tema nathI. jo bhalo thaIne tuM amane sparza karavA deto hAthI kevo hoya te ame chaye samajI jaIzuM." hAthIno mahAvata bhalo hato. teNe chaye AMdhaLAone hAthIno sparza karavA devA hA pADI. A chaye AMdhaLAo tarata ja hAthI pAse gayA. temAM (1) jenA hAthamAM kAna Avyo. teNe kahyuM ke, "AhAthI to sUpaDA jevo lAge che.(2) jenA hAthamAM tenI lAMbI sUMDha AvI teNe kahyuM ke, "AhAthI to moTA sAMbelA jevo jaNAya che." (3) jenA hAthamAM tenA vAMkaDiyA daMtazULadAMta AvyA teNe kahyuM ke, "AhAthI to bhUgalake kAmaThA jevo jaNAya che." (4) jenA hAthamAM tenuM pahoLuM peTa AvyuM teNe kahyuM ke, "A hAthI to pakhAla jevo lAge che." (5) jenA hAthamAM Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teno bhArekhama paga Avyo teNe kahyuM ke, "AhAthI tothAMbhalA jevo dekhAya che." (6) jenA hAthamAM tenI pAtaLI pUMchaDI AvI teNe kahyuM ke, "A hAthI to sAvaraNI ke doraDA jevo jaNAya che." A rIte chaye AMdhaLAoe potapotAnI mAnyatA paraspara jaNAvI. pratyeka AMdhaLo ema samaje che ke, mArI mAnyatA sAcI che ane bIjAnI mAnyatA khoTI che. AthI ekabIjAne jUTho TharAvavA mAMhomAMhe jhaghaDo karavA lAgyA. Ama paraspara jhaghaDo karatA joi, hAthInA mahAvate kahyuM ke, "tame zA mATe jhaghaDo karo cho-laDo cho? haju sudhI tamArAmAMthI koIe paNa pUro hAthIne joyo nathI temaja tenA samasta aMgano sparza karyo nathI, eTale tamane tamArI sahu sahunI dRSTie-apekSAe ema lAge che. AthI ja A jhaghaDo ---- - - --- ---- paDyo che. - --- -- - -- -- - "vastutaH tame badhA tamArI dRSTie sAcA cho; kAraNa ke, hAthInA je je bhAgane-aMgane tame sparza karyo che te te bhAga tenA aMza jevo ja dekhAya che, tethI A hAthI sUpaDA jevo, sAMbelA jevo, pakhAla jevo, thAMbhalA jevo ane sAvaraNI jevo paNa kahI zakAya. | "jyAre hAthInA samasta aMzono sparza thAya tyAre ja hAthIno kharo khyAla AvI zake, te sivAya nahIM." A sAMbhaLI chaye AMdhaLAonA mananuM samAdhAna thayuM, jhaghaDAno aMta Avyo ane sau potapotAnA ghara tarapha gayA. ------ - - - - --- - A Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. bhASAbhedanuM dRSTAMta eka nagaramAM judA-judA prAMtanA mANaso AvelA. temaNe e nagaranA sImADe cokhAno moTo jaththo joyo. eke kahyuM : | "A cokhA" che, bIjAe kahyuM: "nA, A taMdUla" che, trIjAe kahyuM: "nA, A cAvala" che, cothAe kahyuM: "nA A rAIsa" che, pAMcamAe kahyuM: "nA, A akSata che. Ama A DhagalA mATe judA-judA prAMtabhASIo ekabIjAnI vAtane amAnya rAkhIne potAnI samajanI rajuAta karatA hatA ane mATe aMdara-aMdara laDatA paNa hatA. eka DAhyo mAnavI je A badhI bhASAone jANato hato teNe kahyuM "badhAnI vAta sAcI che, kemake judA-judA prAMtamAM A eka ja vastune judA-judA zabdothI oLakhAvela che paNa vastutaH e badhA zabdo A ekaja"cokhA ne lakSIne kahevAmAM Ave che. saunA mananuM samAdhAna thayuM ane jhaghaDo zamI gayo. keTalIka vakhata ApaNA jhaghaDAo AvA bhASAbhedane AbhArI hoya che. 3. DhAlanI banne bAjunuM draSTAMtA eka gAma para sazastra dhADapADuo caDhI AvyA, gAmanA lokoe paNa joradAra sAmano karyo ane dhADapADuone nasADI, mUkyA, paNa gAmano ekamukhya mANasa mAryo gayo. tenA smAraka tarIke gAmanI bahAra tenI AkRtivALo pALiyo ubho karavAmAM Avyo. tenA eka hAthamAM DhAla ane bIjA hAthamAM talavAra ApI. A DhAlaekabAjuthI sonerI ane bIjIbAjuthI rUperI maDhelI hatA. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka samaye be ghoDosavAro AvatA hatA. eka DhAlanI A tarapha ane bIjo DhAlanI bIjI tarapha hato. sonerI DhAla taraphanA ghoDesavAre kahyuM ke, "A pALiyAnI DhAla sonerI che. tyAre rUperI DhAla taraphanA ghoDesavAre kahyuM ke, "nA, e rUperI che." Ama paraspara bolacAlI thatAM bannene jhaghaDo thayo ane mArAmArI para AvI gayA. A tamAzo jovA gAmanA loko bhegA thayA ane bannene samajAvyA ke, "bhAIo!tame banne tamArI dRSTie sAcA cho, paNa DhAlanI banne bAju jovAthI sonerI ane rUperI che ema tamane jaNAze." AthI banne ghoDesavAro ghoDo uparathI nIce utarI DhAlanI banne bAju tapAsI joI to mAlama paDayuM ke DhAla sonerIye che ane rUperI paNa che. jhaghaDo tarata patI gayo. tyAM sahuvikharAyA ane banne ghoDesavAro paNa tyAMthI ravAnA thayA. A rIte bIjA udAharaNonA paNa samajI levuM. eka ja vastumAM aneka guNo ane aneka dharmo saMbhave che. AthI ja tenuM bhinna bhinna apekSAe kathana thaI zake, paNa tethI eka kathana sAcuM ane bIjuM khoTuM che ema kadI paNa kahI zakAya nahIM. A prasaMgeto ema ja bolavuM joIe ke, A vastu apekSAthI AvI paNa che ne tevI paNa che!AthI e vastumAM rahelA virodhI jaNAtA aneka dharmono svIkAra thAya ane jarAye virodha Ave nahIM. e ja syAdvAdanI sAcI anekAntadaSTi che. AthI ja anekAntadeSTinI-syAdvAdaSTinI vyApakatA, mahattA, sarvotkRSTatA ane upayogitA samasta vizvane keTalI badhI che teno sahaja khyAla vAcakavargane avazya Avaze. thavA, 19 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - ---------------------- --------- - -- - jagatamAM game tevA matasaMgharSaNo ane kalezo, kadAgraho ane kolAhalo pedA thayA hoya to paNa A anekAntadRSTinA prabhAvathI tatkAla zamAvI zakAya ane kusaMpane dUra karI susaMpa sthApI zakAya che. (1) cAhAdasiddhinAM prAcIna pramANo (1) kalikAlasarvajJa bhagavAna zrImadda hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAje racelA "siddhahema" vyAkaraNa graMthamAM "siddhiH syAdvAdAt (1-1-2)" e sUtranI vRttimAM jaNAvyuM che ke "ekasyaiva hi hasva-dIrdhAdividhayo'nekakArakasaMnipAta, sAmAnAdhikaraNyam, vizeSaNa-vizeSyabhAvAdyazca syAdvAdamantareNa nopapadyante / " -ekane ja hrasva-dIrghavagere kAryo, aneka kArakano saMbaMdha, sAmAnAdhikaraNya ane vizeSaNa-vizeSyabhAva vagere thAya che te syAdvAda sivAya ghaTI zakatAM nathI. arthAt syAdvAdanA svIkAravAthI ja te rUpe kahI zakAya che. vaLI, zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja Aja sUtranI vRttimAM svaracita "cothavajheviMzi" nA 30mA zlokanuM pramANa Ape che - "anyo'nyapakSapratipakSabhAvAda, yathA pare matsariNaH prvaadaaH| nayAnazeSAnavizeSamicchan, pakSapAtI samatathA te ro" - je rIte paraspara pakSa ane pratipakSabhAvane laIne arthAta paraspara viruddha mAnyatAne laIne ekAtta darzanavAdo paraspara - 44 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtsaryabhAvavALA-parasparaSabhAvavALA che, te rIte he jinendra paramAtmAnuM ! tamAro Agama-siddhAMta nathI; kAraNa ke te ekAMtapakSathI dUra che, eTaluM ja nahIM paNa sakala nayavAdane IcchanAro che." zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. "soLavacchedvAaizivA" nA 28mA zlokamAM to tyAM sudhI jaNAve che ke"imaaN samakSa pratipakSasAkSiNA mudAraghoSAmavaghoSaNAM bruve / na vItarAgAt paramasti daivataM, na jAthanehAntamRte nathitiH 8" "vizvamAM) sarva vAdIonI samakSa amArI ucca svare udghoSaNA che ke, vItarAgathI anya koI zreSTha devatA nathI ane anekAntathI anya koI zreSTha naya sthiti nathI. (2) suprasiddha zrI samantabhadrAcArya ma0svaracita "svayambhastotrAvali" nA zrI vimalanAtha stotra nA 65mA zlokamAM jaNAve che ke"nyaastv syAtpadalAJchAnA ime, __ rasopaviddhA iba lohadhAtavaH / bhavantyabhipretaphalA yatastato, bhavantanA pratA hitaSiM: " - syAhupadathI lAMchita evA tamArA nayo rasathI vIMdhAyelA loha (loDhAnI) dhAtunI jema abhipreta-Icchita phaLane ApanArA thAya che. tethI karIne hitecchu evA Aryo Apane namelA che. - ~ - - 5 S Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdvAdamAM syAtu padathI lAMchita evA nayo zobhI rahyA che ane vizvane vastu svarUpa batAvI rahyA che. (2) nyAyAcArya nyAyavizArada mahAmahopAdhyAya yazovijayajI ma0cAyabraNA nA 4ramA zlokanI vyAkhyAmAM jaNAve che ke___ "na hyekatra nAnA-viruddhadharmapratipAdakaH-syAdvAdaH kintu apekSAbhedena tdvirodhdyotksyaatpdsmbhivyaahRtvaakyvizeSaH sa vi " - eka vastumAM vividha viruddha vastune pratipAdana karanAra syAdvAda nathI, paraMtu apekSAbhedathI tenA avirodhane batAvanAra sthAtu padathI samalaMkRta vAkyavizeSarUpa syAdvAda che. e je vAcakapravara zrI yazovijayajI ma) svaracita 3mane vyavasthAprarama nI prazastinA 13mA zlokamAM jaNAve che keimN granthaM kRtvA viSayaviSavikSepakaluSaM, phalaM nAnyad yAce kamapi bhavabhUtiprabhRtikam / ihA'mutrApi stAnmama matiranekAntaviSaye, dhruvetyetad yAce tadidamanuyAcadhvamapare // "A graMthane racIne viSayarUpI viSanA vikSepathI kaluSita evA saMsAranA vaibhava vagere rUpa koI paNa phaLane huM mAMgato nathI, mAtra anekAntamAM A bhava ane parabhavane vize mArI mati nizcala raho eTaluM ja huM yAcuM chuM ane bIjAo paNa pachI te rIte yAcanA kare (ema huM IcchuM chuM.)" Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) zrI vikramakRpapratibodhaka tArkikaziromaNi sUripuraMdara zrI siddhasena divAkarajI ma0 svaracita "dvAai zik dvADhiMriTA" graMthanI caturtha dvatrizikAnA 15mA zlokamAM jaNAve che ke"uddhaaviv sarvasiMdhavaH samudIrNAstvayi sarva duSTayaH / na ca tAsu bhavAnudIkSyate, - pravibhaktAsu saritsvivodadhiH // " - sarva nadIo jema mahAsAgaramAM jaIne maLe che, paraMtu chUTI chUTI rahelI nadIomAM mahAsAgara dekhAto nathI, tema sarvadarzanarUpI nadIo ApanA syAdvAdarUpI mahAsAgaramAM (nayabhedathI) saMmilita thAya che, paraMtu ekAntavAdathI alagaalaga rahela che te darzanarUpI nadIomAM Apano syAdvAdarUpI mahAsAgara dRSTigocara thato nathI. te ja kharekhara ApanI viziSTatA che. (5) 1444 graMthanA praNetA, yAkinImahattarA dharmasUtranuM AcAryapravara zrImad haribhadrasUrIzvarajI ma0 jaNAve che kedRssttshaastrviruddhaarthN sarvasatvasukhAvaham / mitaM gaMbhIramAhalAdi vAkyaM yasya sa sarvavid // 1 // evaMbhUtaM tu yad vAkyaM jainameva tataH sa vai / sarvajJo nAnyaH etacca syAdvAdoktyaiva gamyate // 2 // pakSapAto na me vIre dveSo na kapilAdiSu / purumahuvacanaM yastha tI vArSika paripradorI Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daSTa ane zAstrathI aviruddha sarva prANIone sukhakArI, mita, gaMbhIra ane AhalAdakArI jenuM vAkya che te sarvajJa || kahevAya che. (1) evA prakAranuM je vAkyate to kevala jaina vAkya ja che. tethI karIne te ja sarvajJa che, anya nathI. A vAta anekAntavAdasyAdvAdanA kathanathI ja jaNAya che. (2) mane mahAvIra para pakSapAta nathI ane kapila vagere para dveSa nathI, chatAM eTaluM to kharuM ja che ke, jenI vAta yuktivALI che teno svIkAra karavo joIe. | (6) vAcakavarya pUrvadhara maharSi zrI umAsvAti mahArAja racita "tattvadhAma" nA pAMcamA adhyAyamAM jaNAve che - - - "ii -vyaya-dhrauvyayu sa(sUtra, ra6) - utpatti, vinAza ane nitya e traNe dharmathI yukta hoya te "tu" kahevAya che. "ta-mAvAyaM nityama" (sUtra, rU0) - te bhAvathI pheraphAra na pAme te "nitya" kahevAya che. " tADapatasi" (sUtra, rU?) - arpita ane anarpita tenI siddhi thAya che. ukta e traNe sUtro syAdvAdane jaNAvI rahyA che. samasta jaiinadarzana jenA para nirbhara che e AgamazAstramAM jenAMvidhAno Thera-Thera che. sarvajJa tIrthakaroe ane guNavaMta gaNadhara Adi muni mahAtmAoe potAnA pravacanomAM ne kRtiomAM sarvocca sthAna jene Apela che, evA anekAnta-syAdvAdane jainetara, - 48 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna vidvAnoe potAnA graMthomAM kaMikaapanAvela che. tenAM prabhAgo mArecha.. (1) IE - "nA sadAsIno sdaasiittdaaniiN|" (R0 ma0 10, sUtra 129 maM0 1) - - " mAM sat 5 natuMgane asat 5 / natu." ema brahmanA varNanamAM che. (2) sopaniSada-"aNoraNIyAn mahato mahIyAnu / " -(2-20) - "te aNuthI paNa nAno che ane mahAnathI paNa mahAnuM cha." memabrahmanA nibhAMcha. (3) prazAvAsyopaniSada-"tadejati tanaijati tada tdntike|" (Iza 6, 0 3-1-7) -- "taDacha ne nathI Dato, te dUra cha ne na pacha. (4) bhagavadagItA - "saMnyAsaH karmayogazca niHzreyasa karAvumau " (6-2) - "saMnyAsa paNa kalyANakara che ane karmayoga paNa isyaae|27." (5) dAlavaivartapurA"brokaM mUrtibhedastu guNabhedena santatam / tad brahma dvividhaM vastu saguNaM nirguNaM tathA // 1 // mAyAzcito yaH saguNo mAyAtItazca nirguNaH / svecchAmayazca bhagavAnicchayA vikaroti ca // 2 // icchAzaktizca prakRtiH sarva zaktiprasUH sadA / tatra saktazca saguNaH sazarIrI ca prAkRtaH // 3 // 49 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - nirguNastatra nirliptaH azarIrI nirNkushH| sa cAtmA bhagavAn nityaH sarvAdhAraH sanAtanaH // 4 // sarvezvaraH sarvasAkSI sarvatrAsti phalapradaH / zarIraM dvividhaM zambhonityaM prAkRtameva ca // 5 // nityaM vinAzarahitaM nazvaraM prAkRtaM sadA / " (brahmavaivartapurANa, zrI vraSTa, adhyAya-43) '- brahma eka che, chatAM paNa guNabheda vaDe tenA svarUpamAM be bheda paDe che. eka suguNa ane bIjo nirguNa. (1) mAyA sahita je brahma te suguNa che ane mAyA rahita je brahmate nirguNa kahevAya che ane svecchAmaya bhagavAna icchAthI vikAra pAme che. (2) te icchAzakti prakRti che ane sarvazaktine (saMsArane) sadA, utpanna karanArI che. temAM je sakta hoya te saguNa zarIrI prakRtijanya kahevAya che. (3) temAM nirlepa je hoya te nirguNa, azarIrI niraMkuza ane nitya bhagavAna kahevAya che. e sarvano AdhAra che ane sanAtana che. (4) vaLI, te sarvezvara, vyApaka ane phaLaprada che ane te bhagavAnanA nitya ane prAkRta ema be prakAranAM zarIra che.(pa) temAM nitya zarIra avinAzI che ane prAkRta zarIra sarvadA vinAzI che. - ukta kathana paNa apekSAbhedathI ghaTI zake che. AthI siddha thAya che ke brahmanuM svarUpa paNa anaikAttika che, sarvathA aikAntaka nathI. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) viSNusahastranAma - emAM paNa jaNAvyuM che ke"anekruprupaay viSNave prabhaviSNave / " - aneka rUpavALuM svarUpa jenuM che evA sarvathA viSNune.... () manusmRti -emAM manukaSi jaNAve che ke"anaarymaarykrmaannmaary cAnAryakarmiNam / sampradhAryAbravId dhAtA na samau nAsamAviti // " (manuma. 20, 2no 73) -Arya AcAravALA anAryane ane anArya AcAravALA, Aryane vicArIne brahmAe kahyuM ke e be sama paNa nathI ne asama paNa nathI. AthI e vastu siddha thAya che ke apekSAbhedathI e banne samAna paNa che ane asamAna paNa che, paraMtu ekAntapaNAthI te sama nathI temaja asama paNa nathI. (8) mahAbhArata - emAM vyAsa RSi jaNAve che ke"yo vidvAn saha saMvAsaM vivAsaM caiva pazyati / tathaivaikatvanAnAtve sa duHkhAt parimucyate // " (mahAbhArata, mAjamodhirva (manunItA), adhyAya rU5, to-7) -je vidvAna cetananI sAthe bhedabheda ane ekatvane dekhe che te duHkhathI mukta thAya che. (9) maharSi pataMjalI - svaracita "mahAmArtha "nA "pazapazAhina "jaNAve che ke___ "dravyaM" nityamAkatiranityA, suvarNaM kayAcidAkRtyA yuktaM piNDo bhavati, piNDAkRtimupamRdya rucakAH kriyante, rucakAkRtimupadya kaTakAH kriyante kaTakAkRtimuSamRdya Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAstikAH kriyante, punarAvRttaH suvarNapiNDaH punaraparayA''kRtyA yuktaH khadirAMgArasaddaze kuNDale bhavataH / AkRtiranyA cAnyA ca bhavati dravyaM punastadeva AkRtyupamana drvymevaavshissyte| -dravyanitya che, AkRti anitya che. suvarNa koi AkRtithI yukta thaIne piMDa bane che, piMDAkRtimAMthI rucaka bane che, cakamAMthI kaTaka-kaDuM bane che ane kaTakamAMthI svastika bane che, punaH te suvarNa piMDa paraMparAe AkRtiyukta kheranA aMgArA jevAM be kuMDala bane che. AkRti jUdI jUdI thAya che, paNa dravya to enuM e ja che, je te te AkRtirUpe rahe che. A rIte maharSi pataMjalie paNa dravyanI nityatA ane paryAyanI anityatA apekSA bhedathI jaNAvI che. AthI ane kAntavAda-syAdvAdano Azraya mahAbhASyakAre kaI rIte lIdho, che te spaSTapaNe samajI zakAya che. (10) vaiyAkaraNakezarI keraTa - maharSi pataMjalipraNIta madamANa para svaracela pravapa nA maMgalAcaraNamAM jaNAve "sarvAkAraM nirAkaraM vizvAdhyakSamatIndriyam / sarasa tAtItamayaeN mAyathAvRtiH " "jJAnalocanasaMlakSyaM nArAyaNamajaM vibhum / praNaya paramAtmAnuM sarvavidyAyinam rI" - AkAra sahita chatAM nirAkAra, atIndriya chatAM vizvane pratyakSa, satu chatAM asatu, mAyAthI AvRta (DhaMkAyelA) jIvone 52 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adazya chatAM jJAnacakSuthI dazya tathA aja (nitya) ane vibhunArAyaNa svarUpI sarvavidyAnA dAtA evA paramAtmAne praNAma karIne.. uparokta zlokamAM eka ja vastumAM rahelA aneka dharmonuM pratipAdana je karyuM che te syAdvAdathI ghaTI zake che. mahAsamarthavidvAnanaiyaTa ke jemanA graMthanAM pramANo kalikAla sarvajJa zrImad hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjazrIe potAnA racelA siddhahema" vyAkaraNamAM potAnA vaktavyanA samarthanamAM mUkelAM che te vaiyAkaraNakezarI kaiyaTane syAdvAda mATe keTaluM badhuM bahumAna haze, te uparanA zloko parathI saheje tarI Ave che. (11) prakAMDa vidvAna kumArila bhaTTa - maharSi jaimini praNIta mImAMsAhana para racelA potAnA vArtika graMthamAM jaNAve che ke"puurvoktaadess tu nyAyAt siddhayedavAvayavyapi / tasyApyatyantabhinnatvaM na syAdavayavaiH saha // 5 // vyaktibhyo jAtivaccaiSa na nikRSTaH pratIyate / kaizcidavyatiriktatva kaizcicca vyatiriktatA // 76 // dUSitA sAdhitA'trApi na ca tatra balAbalam / kadApi nizcitaM kaizcit tasmAnmadhyasthatA varam // 77 // // tato'nyatAnanyate tasya tA na stazceti kIrtyate / tasmAccitravadevAsya mRSA syAdekarupatA // 8 // vastvanekatvavAdAcca na saMdigdhA prmaanntaa| jJAnaM saMdihyate yatra, tatra na syAt pramANatA // 79 // - 53 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ihAnaikAntikaM vastvityevaM jJAnaM sunizcitam / " (7ovevArti-vanavA 50 darara-3) - pUrve kahela yuktithI ahIM paNa avayavI siddha thAya che, tene paNa atyaMta bhinnapaNuM avayavonI sAthe thatuM nathI. che. vyaktithI jAtinI jema AnikRSTa jaNAze nahi. keTalAeka vaDe avyatiriktapaNuM ane keTalAekavaDe vyatiriktapaNu dUSita ane sAbita karela che, paraMtu temAM balabala koIe koI divasa nizcita kareluM nathI mATe madhyasthatA che te sArI che. tethI karIne anyatA ane ananyatA che ane nathI ema |kahevAya che. tethI citrarUpanI jema AnI ekarUpatA asatya che. | vastune anekapaNuM hovAthI prAmANya saMdigdha nathI. jyAM jJAnano saMdeha thAya che tyAM prAmANya nathI. ahIM to vastu anaikAntika che, e pramANe nizcayAtmaka jJAna thAya che. (12) AcArya zrIvAcaspatimizra - suprasiddha AcAthI zrI IzvarakRSNaviracita sAMvariza para racelamAMvyatattvazrImukI graMthamAM anumAnanA udAharaNamAM jaNAve che ke"ythaa-dhuumaad vahnitvasAmAnya vizeSaH parvate'numIyate / "|| - jema dhUmajJAnathI vahnitvarUpa sAmAnya vizeSanuM parvatamAM anumAna thAya che. AthI vidvitvamAM sAmAnya ane vizeSarUpa baMne dharmano je svIkAra karyo te ja jaNAve che ke e anekAntavAdanuM ja anusaraNa che. - * A - I - Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - -- - - -- - - - A rIte anekAntavAda-sthAvAdanI siddhinAM prAcIna pramANo jainadarzanamAM ane jainetaradarzanamAM maLI zake che. A sivAya paNa aneka pramANo dRSTigocara thAya che, paNa sthaLasaMkocane kAraNe mAtra amuka ja prAcIna pramANonuM diggadarzana karAvyuM che. vizeSa jijJAsuoe prAcIna graMthomAM AvatAM te te sthaLanAM vivecano jovAnI amArI khAsa bhalAmaNa che. (20) prAcIna mahApuruSonA cAtAda vize abhiprAyo jainadarzananA paramamAnanIya paramapavitra zrIAcArAMga Adi AgamomAM anekAntavAdanAM jharaNAMo guNavaMta zrI, gaNadhara mahArAjAe vahevarAvyAM che. "nizIthacUrNi" mAM to cUrNikAra maharSie tyAM sudhI kahyuM che ke- "anekAnta svarUpane pratipAdana karanArAM zAstro darzanaprabhAvaka kahevAya che. Agama para racAyela niryukti, bhASya, cUrNi ane vRtti vageremAM paNa praNetAoe sthaLe sthaLe syAdvAdane apanAvyo che. zrI vikramakRpapratibodhaka tArkikaziromaNi sUripuraMdara zrIsiddhasena divAkarajI mahArAjAe "savita" "cAyAvatA" ane "kAaizavaMziza" vagere graMthomAM anekAntavAdanuM anupama varNana kareluM che. vAcakavarya pUrvadhara maharSi zrI umAsvAti mahArAjAe tatvArthasUtra" pramukha graMthomAM syAdvAdanuM suMdara svarUpa varNaveluM che. - - - - - Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 1444 graMthanA praNetA yAkinImahArAdharmasUnu zrImad haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe "gAntagapatAza, zAzvavArtAsamundraya ane padgarzanasamu" vagere graMthomAM syAdvAdanA saMbaMdhamAM khUba khUba Alekhana karyuM che. suvikhyAta AcAryavaryazramavAdidevasUrimahArAje pote, racelA "dviritnAkara" graMthamAM jaNAvyuM che ke "pratyakSadvayadIptanetrayugalastarka sphuratkesara: zAbdavyAttakarAlavakutrakuharaH sadadhetugujjAravaH / prakrIDanakAnane smRtinakhazreNIzivAbhISaNaH saMjJAvAladhibandhuro vijayate syAdvAdapaMjAnanaH // " pratyakSa ane parokSa e be pramANarUpa tejasvI netravALo, skurAyamAna tarka pramANarUpa kesaravALo, zAbda (Agama) pramANarUpa pahoLA karelA mukhavALo, saheturUpaguMjAravALo, saMjJArUpa pUMchaDAvALo, smRtirUpa nakhazreNInI kAMtithI bhayaMkara evo syAdvAdarUpI siMha nayarUpI vanamAM kriIDA karato vijaya pAme che. kalikAlasarvajJa bhagavAna zrImad hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe "zrI siddhahaimavadvAnuzAsanama, mAmiimaaNsaa, pramANanayatatvAlokAlaMkAra, anyyogvya"i vagere graMthomAM syAdvAdanA saMbaMdhamAM atyaMta prakAza pADelo che. AcAryapravara zrImad malliSeNasUri mahArAjAe "sthAdvAmiMga" graMthamAM syAdvAdanuM varNana apratima zailImAM kareluM che. S6 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suprasiddha zrI samantabhadrAcArye "bAtamImAMsA" graMthamAM anekAMtavAdanuM varNana tArkika dRSTie kareluM che. nyAyAcArya nyAyavizArada mahAmahopAdhyAya zrImadda yazovijayajI mahArAjAe "jhanehAntavyavasthA, saptamInapratIpa, sthAti sthapatra vagere aneka graMthomAM anekAntanA saMbaMdhamAM navya nyAyanI paddhatie AbehUba citAra Alekhyo che. suprasiddha jainAcAryazrIvAdidevasUri mahArAjAe "mAnA tattvovallaMvAra" ane tenA para racela corAsI hajAra (84000) zlokapramANa "cAritnAvara-vRtti" mAM ane kAttavAdanuM anupama nirUpaNa karyuM che. A to suprasiddha amuka ja mahApuruSonA nAmano nirdeza karyo che. A sivAya paNa prAcIna AcAryo vagere aneka mahApuruSo e syAdvAdanuM vistRta nirUpaNa kareluM che eTaluM ja nahi paNa arvAcIna vidvAna AcAryoe paNa syAdvAda para kalama calAvI che ane jenazAsananI anupama sevA-prabhAvanA karI che. (21) Adhunikoe sTADhA para lakhelA lekho - (1) "syAdvAdanI sArthakatA" lekhaka-munirAja zrI caturavijayajI. (A lekha pustikarUpe prakAzita thayela che.) (2) "syAdvAda cakravartI" lekhaka-munirAja zrI subhadravijayajI. (A lekha vIrazAsananA "paryuSaNA sAhitya" aMkamAM prakAzita thayela che.). = 51 E -- - - - Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) "syAdvAdanI sarvavyApakatA" A lekhanA lekhaka-munirAja (hAla-paMnyAsa) zrIsuzIlavijayajI. (A lekha "zrI jaina satya prakAza" mAsikamAM chapAyo che.) (4) "syAdvAda" lekhaka-munirAja (hAla-paMnyAsa) zrI dhuraMdharavijayajI, (A lekha "zrI jaina satya prakAza" mAsikamAM chapAyo che.) (5) "ekAMta pakSa nirAsa prakAza" (anekAntanuM svarUpa) saM- munirAja zrI karkharavijayajI (A lekha- "AtmAnaMda prakAza" mAsikamAM chapAyela che.)|| (6) "syAkAda eTale?" - lekhaka-munirAja zrI puNyavijayajI. (A lekha pustikarUpe prakAzita thayela che.) (7) "syAdAda siddhi" vyAkhyAtA-munirAja zrI nyAyavijayajI. (A lekha "jaina dharmaprakAza' mAsikamAM chapAyela che.) (8) "nainana gauramAni vinAna" e pustikAmAM "syAdvAda aura sApekSavAda" | "lekhaka-muni zrI nagarAjajI (terApaMthI) (9) "syAdvAda paMcAzikA" prasta lekhanA lekhaka-paMnyAsa zrI suzIlavijayajI. A lekha "AtmAnaMda prakAza" mAsikamAM prakAzita thayela che. (10) "jainazikSAdigdarzana" e pustikAmAM syAdvAda saMbaMdhI varNana che. lekhaka-zAstravizArada jainAcArya zrI vijayadharmasUrijI ma. - - - --- ------ --- Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara nirdiSTa munirAjoe lakhela syAdvAda saMbaMdhI lekhonI yAdI ApI che. e sivAya gRhasthoe lakhelAM Alekhanano|| nirdeza ahIM karIe chIe. (1) "rana gaura anekAntavAra" "lekhaka-50haMsarAjajI zarmA. (A lekha pustakarUpe prakAzita thayela che.) (2) "anekAntavAda" lekhaka-zrI harisatya bhaTTAcArya ema.e. bI.ela. pI.eca.DI. kalakattA (A lekha pustakarUpe prakAzita thayela che.) (3) "saraLa syAdvAdamata samIkSAo lekhaka-zaMkaralAla DAhyAbhAI kApaDIA suprI. yu.vi.jaina gurukula. (A lekha pustikArUpe pragaTa thayela che.) tathA temaNe Alekhela "jainatattvasArasArAMza" nAmanI pustikAmAM "jainono syAdvAda siddhAMta" e zIrSaka lekha paNa mudrita thayela che. (4) "jaina sAhityano saMkSipta ItihAsa" nAmanA pustakamAM "anekAntavAda" e zIrSaka TUMkuM varNana che. lekhaka-mohanalAla dalIcaMda desAI bI. e elaelabI. eDavokeTa, hAIkorTa, muMbaI. (5) "anekAntanI maryAdA" lekhaka-paMDita sukhalAla saMghavI. (9) "jainadharma ane saMskRti gaurava lekhaka-prauo mahendrakumAra, nyAyAcArya. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmanI pustikAmAM "anekA darzanakA AdhAra" e heDIMgavALuM varNana che. "jJAnodaya" aMka: 1, julAI 1949 (7) vaLI Aja pustikAmAM-"sAmyadRSTi aura anekAntavAda" e heDIMgavALuM paNa lakhANa che. jenA lekhaka-paMDita sukhalAlajI, "jaina dharma kA prANa" nAmaka lAMbA lekhamAMthI|| udhRta. -"jJAnodaya" aMka 2, ogaSTa) A rIte munirAjo ane gRhasthonA anekAMta viSayaka Alekhano, je dRSTimAM AvelAM che te saMbaMdhI nirdeza karyo che. A sivAya paNa aneka lekho ane pustikAo che. A uparathI e spaSTa thAya che ke "syAdvAda-anekAntavAda"| upara keTaluM badhuM sAhitya lakhAyeluM che ane mudrita thayeluM che. temaja te upara sAhitya lakhAtuM jAya che ane mudrita thatuM jAya che. vaLI, bhaviSyamAM paNa tenA upara keTaluM badhuM lakhAze ane mudrita thaze e to ApaNI kalpanA bahArano viSaya che. (22) suprasiddha janetara mahAzonA svAvAdanA saMbaMdhamAM suMdara abhiprAyo. janetA potAnA putranI prazaMsA kare emAM navAI nathI, paNa apara mAtA zokyaputranI jyAre prazaMsA kare tyAre ja te navAI rUpalAge che. mATe nIce jaNAvelA suprasiddha jainetaramahAzayonA jainadarzananA syAdvAda-anekAntavAda mATenA keTalAka suMdara abhiprAyo ahIM jaNAvIe chIe - Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) - - bhAratane svataMtratA apAvanAra mahAtmA gAMdhIjIe syAdvAdane mATe jaNAvyuM che ke| "sRSTimAM pratikSaNa parivartana thAya che tethI sRSTi asatyaastitvarahita kahevAya che. paryAyabheda) paNa parivartana chatAM tenuM eka evuM rUpa che jene svarUpa kaho te rUpe che ema paNa kahI, zakIe chIe, tethI te satya paNa che (vastagate), tethI tene, satyAsatya kaho to mane aDacaNa nathI. ethI mane anekAMtavAdI ke syAdvAdI mAnavAmAM Ave to bAdha nathI. mAtra syAdvAda huM je rIte oLakhuM chuM te rIte mAnanAro chuM, paMDito manAvavA icche tema kadAca nahIM teo mane vAdamAM utAre to huM hArI jAuM. meM to mArA anubhave joyuM che ke mArI dRSTie huM haMmezA sAco houM chuM ane mArA pramANika TIkAkAranI dRSTie huM dhaNIvAra bhUlelo gaNAuM chuM, e jANavAthI huM koIne sahasA jUTho, kapaTI vagere mAnI zakato nathI. sAta AMdhaLAoe hAthInA sAta varNana ApyAM te badhA potapotAnI dRSTie sAcA hatA, ekabIjAnI dRSTie jUThA hatA ne jJAnInI dRSTie sAcA tathA khoTA hatA. A anekAntavAda mane bahu priya che. temAMthI huM musalamAno nI dRSTie temano, khristInI dRSTie temano vicAra karatAM zIkhyo. mArA vicArone koI khoTA gaNe tyAre mane tenA ajJAnane viSe pUrve roSa Avato, have huM teonuM dRSTibindu teonI AMkhe joI zakuM , tethI temanI upara paNa prema karI zakuM chuM. kemake huM jagatanA premano bhUkhyo chuM. anekAntavAdanuM mULa ahiMsA ane satyanuM yugala che. R 61 = -- -- - -- -- -- Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) kAzI vizva vidyAlayanA vAisacAnselara ane gujarAtanA samarthavidvAn AcArya AnaMdazaMkara bApubhAi dhruve potAnA eka vakhatanA bhASaNamAM syAdvAdanA saMbaMdhamAM jaNAvyuM che ke "syAdvAdano siddhAMta aneka siddhAMto avalokIne temano samanvaya karavA khAtara prakaTa karavAmAM Avyo che. syAdvAda ekIkaraNanuM dRSTibindu ApaNI sAme upasthita kare che. zaMkarAcArye syAdvAda upara je AkSepa karyo che, te mULa rahasyanI sAthe saMbaMdha rAkhato nathI. e nizcaya che ke vividha dRSTibiMduo dvArA nirIkSaNa karyA vagara koi vastu saMpUrNa svarUpe samajavAmAM AvI zake nahIM. A mATe "syAdvAda" upayogI tathA sArthaka che. mahAvIranA siddhAMtamAM batAvela syAdvAdane keTalAka saMzayavAda kahe che, e huM nathI mAnato. syAdvAda saMzayavAda nathI kintu te eka dRSTibiMdu amane meLavI Ape che. vizvanuM kevI rIte avalokana karavuM joie e amane zIkhave che." (3) kAzI hiMdu vizvavidyAlayamAM darzanazAstranA mukhya adhyApaka zrIphaNIbhUSaNa adhikArI M.A. e syAdvAdanA saMbaMdhamAM jaNAvyuM che ke - "syAdvAdano siddhAMta ghaNo mahattvapUrNa ane AkarSaka che. e siddhAMtamAM jaina dharmanI vizeSatA tarI Ave che ane e ja syAdvAda jainadarzananI advitIya sthiti pragaTa kare che; chatAM keTalAkone mana syAdvAda e eka gUDha zabda, tathA keTalAkone to te upahAsAspada paNa lAge che. jainadharmamAM e eka zabda dvArA 62 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je siddhAMta jhalakI rahyo che, te na samajI zakavAthI ja keTalAkoe teno upahAsa karyo che, e ajJAnatAne pratApe ja keTalAkoe temAM doSo tathA bhinna bhinna arthonAM AropaNa karyA che. huM to eTale sudhI kahevAnI hiMmata karuM chuM ke vidvAnuzaMkarAcArya jevA puruSa paNa e doSathI aLagA nathI rahI zakyA. temaNe paNa e syAdvAdadharma prati anyAya karyo che. sAdhAraNa yogyatAvALA mANaso evI bhUla kare to te mApha karI zakAya, paNa mane spaSTa vAta kahevAnI rajA maLe to huM kahIza ke "bhAratanA evA mahAna vidvAne karelo evo anyAya sarvathA akSamya che." jo ke huM pote e maharSi prati atizaya AdarabhAvathI nihALuM chuM, tathApi mane ema cokhkhuM dekhAya che ke temaNe "vivasana-samaya" arthAt nAgA lokonA siddhAMta evuM je anAdara sUcavatuM nAma jaina dharmanA zAstro viSe vAparyuM che te kvaLa mULa jainagraMthono abhyAsa nahIM karavAnuM pariNAma che. syAdvAda eka bhAre satya tarapha ApaNane dorI jAya che. huM eka vAta upara khAsa bhAra mUkavA mAguM chuM ke vizvanA athavA tenA koi eka bhAgane jovA mATe mAtra eka dRSTikoNa sarvathA pUrNa na lakhI zakAya. bhinna bhinna dRSTikoNathI joIe to ja akhaMDa satya joI zakIe. kharuM jotAM A vizva asaMkhyatattvo tathA paryAyonA samudAyarUpa che ane ApaNAM yathArtha jJAna prAptinAM sAdhano eTalAM apUrNa che ke ApaNA aparicita daSTikoNathI bhAgye ja pUrNa satya pAmI zakIe. kevala sarvajJa ja pUrNa satyane pUrNapaNe jANI zake che. ApaNe to ekAMgI vicAra ane apUrNa spaSTIkaraNanA atyAre adhikArI, gaNAIe.. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe pUrNa satyane kadApi nyAya na ApI zakIe. AvI sthitimAM zrI hemacaMdrAcArye jinendra bhagavAna mahAvIranI stuti arthe je yogya zabdo vAparyA che, te mane yAda Ave che - "anyo'nyapakSapratipakSabhAvAd yathA pare matsariNaH pravAdAH / nayAnazeSAna vizeSamicchan, na pakSapAtI samayastathA te // " he bhagavan ! Apano siddhAMta niSpakSa che, kAraNa ke eka ja vastu keTalIye asaMkhya dRSTithI joi zakAya che te Ape amane batAvyuM che. pelAo ke je kevaLa siddhAMtabhedanI khAtara parasparamAM irSyA-matsara dharAve che te sthiti ApanA syAdvAda darzanamAM nathI saMbhavatI. (4) DaoN. o. paraTolDe tA.21-8-21nA divase khAnadezamAM Avela dhuliyA gAmamAM "dharmanA tulanAtmaka zAstramAM jaina dharmanuM sthAna ane mahattva" e viSaya para bhASaNa ApatAM chevaTe syAdvAdanA saMbaMdhamAM jaNAvyuM che ke - "saMkSepamAM kahIe to ucca dharma tattvo ane jJAnapaddhati, A banne dRSTithI jotAM jainadharma e dharmonA tulanAtmaka zAstramAM atizaya AgaLa gayelo dharma che ema kahevuM paDe che. dravyanuM jJAna karI levA sAru emAM yojelA syAdvAdanuM bilakula Adhunika paddhatinuM svarUpa ja juo eTale basa che. jaina dharma e dharma vicAranI ni:saMzaya parama zreNI che ane e 64 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dRSTithI dharmanuM vargIkaraNa karavA sAru ja kevaLa nahIM, paNa vizeSataH dharmanA lakSaNo TharAvavA sAru ane tanusAra, sAmAnyataH dharmanI upapatti besADavA sAru teno kALajIpUrvaka abhyAsa karavo jarUrI che." - -- - - - - - -- - - adhyApakadattAtreya bAlakRSNa kAlelakare "pUrvaraMga" nAmanA pustakamAM syAdvAdanA saMbaMdhamAM jaNAvyuM che ke "eka ja satya aneka rUpamAM pragaTa thAya che, ekaeka jAti, ekaeka jamAno ane eka eka deza satyanA eka eka aMzanuM grahaNa karI zake che ane tethI paraspara virodhI dekhAtI chatAM badhI daSTie sarakhI ja sAcI hoya che. e jainonA syAdvAdanuM tattvahiMdustAnamAM AkhA ItihAsamAM ghaTAveluM ApaNe joie chIe." . punaH teozrIe tA.4-2-23nA "navajIvana" nA aMkamAM "bhagavAn mahAvIranI kaivalyabhUmi" nAmanA lekhamAM syAdvAdanA saMbaMdhamAM lakhela che ke jaina tattvajJAnamAM syAdvAdano barAbara zo artha che te jANavAno dAvo huM karI zakato nathI, paNa huM mAnuM chuM ke syAdvAda mAnavabuddhinuM ekAMgIpaNuM ja sUcita kare che. amuka dRSTie jatAM eka vastu eka rIte dIse che, bIjI dRSTie te bIjI rIte dekhAya che. janmAMdho jema hAthIne judI-judI rIte tapAse tevI ApaNI A duniyAmAM sthiti che. A varNana yathArthanathI ema koNa kahI zake? ApaNI AvI sthiti che eTaluM jene gaLe UtaryuM te ja jagatamAM yathArtha jJAnI. - Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasanuM jJAna eka pakSI che. eTaluM ja samajyo te ja mANasomAM sarvajJa. vAstavika saMpUrNa satya je koI jANato haze te paramAtmAne ApaNe oLakhI zakyA nathI." kAzInA svargastha suprasiddhavidvAnuM mahAmahopAdhyAya paMDita zrIrAmamizra zAstrIe "sujanasaMmelana" nAmanA jainadhamI - saMbaMdhI bhASaNamAM syAdvAdanA saMbaMdhamAM jaNAvyuM che ke "sajjano! anekAntavAda to eka evI vastu che ke tene dareke svIkAravI ja paDaze, ane svIkArI paNa che." jUo, " viSNupurANa" adhyAyachaThThAnA dvitIyAMzanA 4ramA zlokamAM lakhyuM che ke"nrk-svrg saMje vai pApapuNye dvijottama / varatvekameva duHkhAya sukhAyeArjavAya ca / kopAya ca yatastasmAd vastu vastvAtmakaM kutaH?" ahIM parAzara maharSi kahe che ke "vastu vasyAtmaka nathI." | Ano artha ja e che ke koI paNa vastu ekAMte eka rUpa nathI. je vastu eka samaye sukhano hetu che, te ja kSaNamAM duHkhanuM kAraNa bane che ane je vastu koI paNa vakhate duHkhanuM kAraNa bane che, te ja vastu kSaNa mAtramAM sukhano hetu paNa thAya che. . sajjano! Apa samajI zakyA hazo ke ahIM "anekAntavAda" kahevAmAM Avyo che. eka bIjI vAta upara paNa dhyAna Apazo. jUo "sarasayAnanirvacanIyaMgama" (A jagata satu athavA asatu bannemAMthI eka rIte kahI zakAya nahIM.) kahe che temane vicAraSTithI jovAmAM Ave to anekAntavAda"| mAnavAmAM harakata nathI, kemake jyAre vastusatu nathI kahI zakAtI 3 66 ] Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane asatu paNa kahI zakAya nahIM, to kahevuM paDaze ke koI prakArathI satu hoIne paNa koI rIte te asatu paNa che. eTalA mATe na to sahu kahI zakAya ane asatuto anekAMtatA mAnavI siddha thaI. sajjano! maiyAyiko aMdhakArane jo "abhAva svarUpa" kahe che ane mImAMsakatathA vedAMtiko tenuM khaMDana karIne jora-zorathI tene "bhAvasvarUpa" kahe che. to have jovAnI vAta e che ke Aja sudhI eno kAMI pheMsalo thayo nathI ke koNa barAbara kahe che? tyAre to benI laDAImAM trIjAnA pobArA che. arthAt jaina siddhAMta siddha thayo. kAraNa ke te kahe che ke-"vastu anekAnta che" tene koI rIte bhAvarUpa kahe che ane koI rIte abhAvarUpa paNa kahe che. AvI ja rIte koI AtmAne "jJAnasvarUpa" kahe che ane koI "jJAnAdhAra svarUpa" kahe che. tyAre have kahevuM ja zuM? anekAntavAde sthAna meLavyuM evI rIte jJAnane koi ["dravyasvarUpa" mAne che, to koI "zUnyasvarUpa." tyAre to anekAntavAda anAyase siddha thayo." -- -- sana 1916mAM mAravADanA jodhapura zaheramAM maLela "jaina sAhitya samelana" nA pramukhapade birAjelA M.M. DaoN. satISacaMdra vidyAbhUSaNa M. A. Ph. D. e bhASaNa karatAM syAdvAdanA saMbaMdhamAM jaNAvyuM che ke A vidvAnonA saMmelanamAM be vacano bolavAne mATe mane AmaMtraNa ApIne mAna ApyuM che tene mATe huM Apano AbhArI chuM. paNa AraMbha kyAMthI karavo tenI mane mUMjhavaNa thAya che, kAraNa 61 - Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke saMmelanano hetu vizAla che ane zrotAvarga vidvAn ane pratiSThita che. temanI rajAthI "jainIjhama" nA pradhAna siddhAMta "syAdvAda" athavA to "saptabhaMgI nyAya" ke je jaina tattvajJAnano mULa pAyo che tenA para huM be vacano kahIza. "syAdvAda" athavA to zakyatAnuM pratipAdana ke jenuM bIjuM nAma "saptabhaMgI nyAya" athavA to sAta prakAranA pakSAbhAsa che temAM vastunI sAta avasthAno samAveza thAya che. (3) sthAt gati, (ra) svAtu nApti, (rU) cAtu asti nAsti, (4) syAt avaktavya, (5) syAt asti avaktavya, (6) syAt nAsti avaktavya, (7) syAt asti nAsti avaktavya jaina mAnyatA pramANe syAdvAdano siddhAMta ati prAcIna samayathI tIrthaMkaroe pravartAvelo hato ane 2440 varSa pahelAM carama tIrthaMkara mahAvIra svAmIe A siddhAMta upadezyo hato ane tenuM svarUpa-varNana ane vyAkhyA "bhagavatIsUtra" "samavAyAMgasUtra" "anuyogadvArasUtra" "prajJApanAsUtra" vagere jainonA pramANabhUta graMthomAM mAluma paDe che. bhadrabAhusvAmI ke je (B.C.) cothA saikAmAM thai gayA ane je "yugapradhAna" eTale temanA samayanA agragaNya puruSa kahevAtA hatA, temaNe A siddhAMtanuM temanI prAkRta TIkA "sUtrakRtAMga-niryukti" mAM vivaraNa kareluM che. prakhyAta jaina nyAyAcArya siddhasena divAkara ke je vikramAdityanA samayamAM thai gayA che, temaNe A siddhAMtanuM temanA prasiddha graMtha "sammatitarkasUtra" mAM vivaraNa karyuM che. 68 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jinabhadragaNi kSamAzramaNe temanI "vizeSAvazyaka bhASya" nAmanI TIkAmAM AsiddhAMtanuM saraLa spaSTIkaraNa karyuM che. paNa A asti-nAsti (syAdvAda) siddhAMtanA vividha svarUpanuM apratima zailimAM vivaraNa karanAra samatabhadra hatA. teo digaMbara paMthanA hatA ane 600 (A.D.) pahelAM thaI gayA. teo "AsamImImAMsA" nA praNetA hatA. bIjAprasiddha zvetAMbara nyAyavettAo jevA keharibhadrasUri devasUri (Azare 1100A.D.)hemacaMdrasUri (Azare 1150 A.D.) ane "syAdvAdamaMjarI" nA kartA suvikhyAta malleiSaNa sUrie A siddhAMta para potAnuM lakSa ApyuM che. tyAra bAda ghaNA zvetAMbara ane digaMbara nyAyavettAoe temanA graMthomAM AviSayane caryo che ane Akhare 300varSa pahelAM digaMbara nyAyavettA vimaLadAse A siddhAMtanA samagra svarUpane sparzato "saptabhaMgItaraMgiNI" nAmano graMtha racyo che. A gahana ane sUkSma siddhAMte bauddha ane brAhmaNa nyAyavettAonI TIkAne AmaMtrI, prakhyAta bauddha nyAyavettA dharmakIrtie (A.D.) sAtamA saikAmAM A siddhAMtanI tenA prasiddha graMtha "pramANavArtika mAM TIkA karI ane te TIkAno pratyuttara haribhadrasUrie potAnA prasiddha graMtha "anekAntajayapatAkA" mAM Apyo che. brAhmaNa RSi vyAse "brahmasUtra"pustaka-2,prakaraNa-2, sUtra 33mAM A siddhAMtane sudhArA-vadhArA sAthe utAryo che e ramujI noMdha levA jevI che. vi - - 69 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A siddhAMtanI, prasiddha zaMkarAcArya ke je isvIsananA AThamA saikAmAM thaI gayA che, temaNe potAnI TIkA zAMkarabhASyamAM, vAcaspatimizra ke je (A.B.) dazamAM saikAmAM thaI gayA che temaNe zAMkarabhASyanI bhAmatI vRttimAM ane mAdhavAcArye temanA "sarvadarzana saMgraha" mAM TIkA karelI che. brAhmaNa tattvavettAoe A siddhAMta para evA doSanuM AropaNa karyuM che ke te anizcayAtmaka jJAna tarapha dore che ane sAta avasthA paraspara asaMgata che." te chatAM A siddhAMtanI zAMta ane niSpakSapAta samIkSA tenI vyApakatAmAM ane vastuonI samagra avasthAone sparzavAnI zaktimAM rahelI viziSTatAne vyakta kare che. vaizeSika darzananA pravartaka kaNAda cha koTIno nikSepa karyo che ane te sarvano samAveza rita vA bhAva mAM karyo che e sarvane suvidita che. pAchaLanI TIkAoe bIjI koTI umerI "samAvo vA vArita" bauddha lokoe "garira, nArira, maya, anumaya" e cAra koTIthI je niryukta hoya te nirvANa athavA zUnyatva che evuM kathana karIne lokone AMjyA, paNa jaina siddhAMtamAM syAdvAdanI sAta koTIyojI che ke jemAM mArI mAnyatA pramANe sarva prakAranA pheraphArano samAveza thai jAya che. zrI lakSmaNa radhunAtha bhIDee "citramaya jagatu" nAmanA varSa 11 mAnA saMvata 1925 nA DisembaranA aMkamAM "jaina siddhAMta" nAmanA lekhamAM syAdvAdanA saMbaMdhamAM jaNAvela che ke 70 - - Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda" upara jaNAvelI anAdyanantatattvanI mAlikA vAMcatAMnI sAthe ja advaitavAda jaina siddhAMtane amAnya che e dekhAI Ave che, sAyujya mukti mAnanAro dvaitavAda paNa tene teTalo ja amAnya che. kAraNa mokSa eTale jIvAtmAe zuddhAtmatattvamAM lIna thavuM ema jaino paNa mAne che. jagatunA mithyAtva saMbaMdhe paNa temanI vicArasaraNI AvI ja sApekSa che. mithyA zabdano artha zaMkarAcAryanI peThe asatya kiMvA atI bhAgavato peThe anirvAcya evo jaino karatA nathI paNa haMmezA badalanAra ata eva bhrAmaka evo kare che. arthAt "jagarbhiththA" eTale jagata e nathI ja kiMvA atakArya che ema nahIM, paNa te bhrAmaka che, kiMvA haMmezAM badalanAruM che evo artha che. A saMkSepa vicAra paddhatine "ekAntavAda" ema kahe che. ane mattAgharmA mana mAne toDavananehAntaH eTale jemAM aneka dharma che te, Avo ekAMgI uttara e kyAreya paNa apUrNa ja hoya che. kAraNa koIpaNa vastu haMmezAM eka ja avasthAmAM rahetI ja nathI. tethI uttara kiMvA varNana e kyAreya paNa sApekSa ane tethI ja anekagI hoya A varNana sAta rIte karI zakAya che. tethI e paddhatine saptabhaMgI paNa kahe che. dravya, kSetra, kALa ne bhAva A cAra apekSA vaDe koI paNa vastunuM varNana karavuM paDe che. (1) koIpaNa eka vastu saMbaMdhe bolatAM A apekSA catuSTayAnusAra vastunuM astitva che ema kahevuM e pahelo prakAra. " (2) bIjI ekAda vastunA upalA apekSA catuSTayAnusAra astitvanI dRSTie pahelI vastunuM astitva nathI ema kahevuM e bIjo prakAra. - 11 : - Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) koI paNa vastune mATe bIjI be vastunA sApekSa catuSTayAnusAra astitvakiMvA zUnyatva kahevuM e trIjo prakAra. (4) koI paNa vastunI bAbatamAM anya be vastunA sApekSa catuSTayAnusAra ekadama uttara ApavA azakya hovAthI avaktavya che e cotho prakAra. " (5) koI vastune mATe bIjI be vastuonI daSTie bolavuM azakya, paNa eka vastunI dRSTie astipaNe uttara Apavo e pAMcamo prakAra. (6) tenAthI ulaTuMnAstipaNe uttara Apavo echaThThoprakAra. (7) koI paNa vastune mATe bIjI be vastunI dRSTie ekI sAthe kahevuM azakya, paNa anukrame asti-nAstipakSe uttara Apavo e sAtamo prakAra. A sAta paddhati vaDe tarka calAvyA pachI je sAra nIkaLe te kharo che ema kahevAno harakata nathI. ekaMdare sApekSAtmakavicAra karavAnI A sarvAMgika paddhati hovAthI te atyaMta pariNAmakAraka che emAM zaMkA nathI. DaoN. bhAMDArakAra, mahAtmA gAMdhIjI temaja keTalAkapAzcAtya paMDitoe A tarkapaddhatinI prazaMsA karI che te kaMi amathI nahIM. hiMdutattvajJAnanI bAbatamAM aneka zAkhAo utpanna thavAnuM kAraNa ekAMgI vAdapaddhati che. anekAnta paddhati vaDe ja carcA karatAM badhI zAkhAone sApekSa mAnyatA devI paDaze. uparanI sAta paddhati "syAtu" zabdathI aMkita hovAne lIdhe "syAdvAda paddhati" paNa kahevAya che. - 1 12 = - - - - - Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznavazA'kasmin vastunyavirodhena vidhi-pratiSedhakalpanayA syAtkArAMkitasaptadhA vAkprabhedena syaadvaadpaddhatirmavati A paddhatinI AvI vyAkhyA che. vidhipratiSedhAdi koI paNa vidhAna sAta prakAre apekSAcatuSTayanI sAthe karavuM e ja A paddhatinuM rahasya che. pravAhanI dRSTie sRSTi anAdyanaMta che, paNa paryAyataH kSaNavinazvara che. AtmatattvanA mULabhUta guNanI dRSTie sarvI jIvAtmA eka che, paNa karmabaMdhanA bhinnatvane lIdhe te aneka paNa che. A pramANe sarva apekSAo lakSamAM laIne siddhAMta sthApavo enuM nAma ja anekAntavAda. zrI harisatya bhaTTAcArya ema. e. bI. ema. pIeca.DI. kalakattAvALAe anekAntavAda" nAmanA pustakamAM jaNAvyuM che ke "anekAntavAda e jaina tattvajJAnanI khAsa vizeSatA che. keTalAkavidvAno evuM batAvavAno prayatna kare che ke vaidikadarzanamAM athavA to bauddha darzanamAM anekAntavAdanuM mULa che, to ame kahIe chIe ke aitihAsika dRSTie jotAM koI paNa jainetara darzanamAMthI anekAntavAda UtarI Avyo nathI. kharI rIte to te jainadarzanano eka svataMtra ane viziSTa prakArano siddhAMta che, eTaluM ja nahi paNa jagatanI tattvavicAradhArAmAM anekAntavAda, eka maulika ane amUlya phALo Ape che." : 73 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI, zrI harisatya bhaTTAcArye te ja pustakanA upasaMhAramAM jaNAvela che ke- "dhArmika maMtavyomAM rahelA matabhedonuM nivAraNa e vizvazAMti sthApavAmAM eka khUba Avazyaka tattva che. Ama ApaNe kahI zakIe ke, AjanA saLagatA praznono eTale ke jhajhUmatA vizvayuddhane nivAravAnA praznano saMpUrNa ukela anekAntavAda ja lAvI zake che, mATe jagatane anekAntavAdanI bahu 4 432 cha." (10) mahAmahopAdhyAya paMDita gaMgAnAtha M.A.D.Lt. alAhabAdavALA syAdvAdanA saMbaMdhamAM lakhe che ke__ "jabase maiMne zaMkarAcArya dvArA jaina siddhAMta para khaMDana ko paDhA hai, tabase muje vizvAsa huA ki isa siddhAMta meM bahuta kucha hai jisako vedAMtake AcAryone nahIM samajA, aura jo kucha abhI taka maiM jaina dharmako jAna sakA hU~ usase merA yaha vizvAsa dRDha huA hai ki yadi ve jainadharma ko usase asalI granthoM se dekhane kA kaSTa uThAte to unako jainadharma se virodha karanekI koI bhI bAta nahIM, miltii|" (11) | paMDita zrI mahAvIraprasAda trivedIe "sarasvatI mAsikamAM "prAcIna jaina lekhasaMgraha" nI samAlocanA karatAM syAdvAdanA saMoiwixeuda :- "prAcIna Dharareke hiMdu dharmAvalaMbI baDe baDe zAstrI taka aba bhI nahIM jAnate ki-jainiyoM kA syAdvAda kisa ciDiyA kA nAma hai ?" - -- Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maan - - - - - "dhanyavAda hai jarmanI aura phrAnsa, iglenDa ke kucha vidyAnurAgI vizeSakoM ko jinakI kRpA se isa dharma ke anuyAyiyoM ke kIrtikalApakI khoja aura bhArata varSa ke sAkSarajanoM kA dhyAna AkRSTa huA / yadi ye videzI vidvAn janoM ke dharmagraMtha Adi kI AlocanA na karate, yadi ye unake prAcIna lekhakoM kI mahattA prakaTa na karate to hama loga zAyada Aja bhI pUrvavat hI ajJAna ke aMdhakAra meM hI DUbe rahate / " . (12) vidvAna sI. esa. meghakumAre madrAsamAM bharAyela bIjI vizvadharma konpharansamAM jaina dharma saMbaMdhe bhASaNa ApatAM syAdvAda nA saMbaMdhamAM jaNAvela che ke"shriimt paramagaMbhIraM syAdvAdabhogalaMchanan / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam // " Victory be to that faultless doctrine of Syadvada great and sublime, which is the central truth of Jainism and the word of the lord of the three worlds. te syAdAda siddhAMta vijaya pAmo ke je kSati vinAno hoI ucca ane buddhigamya che ane je jainadharmamAM madhyapade yAne | kendrasthAne zobhe che jenA prarUpaka traNa jagatanA svAmI che. (13) paMDita sa2047 zAma "darzana aura anekAntavAda" nAmanA pustakamAM syAdvAdanA saMbaMdhamAM jaNAvela che ke - ma - - - 75 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anekAntavAda athavA apekSAvAda kA siddhAnta kucha navIna athavA kalpita siddhAnta nahIM, kintu ati prAcIna (aitihAsika dRSTi se) tathA padArtho kI unake svarupa ke anurupa yathArtha vyavasthA karanevAlA sarvAnubhavasiddha suvyavasthita aura sunizcita siddhAMta hai| tAttvika viSayoM kI samasyA meM upasthita honevAlI kaThinAiyoM ko dUra karane ke liye apekSAvAda ke samAna usakI koTikA dUsarA koI siddhAnta nahIM hai| viruddhatA meM vividhatA kA bhAna karAkara usakA sucArarupa se samanvaya karane meM anekAntavAda-apekSAvAda kA siddhAnta baDA hI pravINa evaM siddhahasta hai|" (14) prophesara jaMyatilAla bhAIzaMkara dave ema. e. dArzanika sAhityamAM daSTAMto ane upamAo" e lekhamAM syAdvAdanA saMbaMdhamAM jaNAvela che ke "tamAma ane vividha apekSA-deSTio dvArA samanvaye karI viruddhadekhAtA matonI samucita saMgati karavI e ja anekAnta diSTinuM vAstavika svarUpa che. eka jaina graMthamAM A Akho viSaya|| eka ja zlokamAM samAvI devAmAM Avyo che. je egaM jANai se sabaM jaanni| . je sabaM jANai se egaM jANa // (ya ekaM jAnAti sa sarva jAnAti / yaH sarvaM jAnAti sa ekaM jAnAti // ___(SaDdarzanasamuccaya-TIkA) - 76 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAtu - je ekane eTale samagra svarUpane jANe che te tenA badhA aMgo upAMgone jANe che ane je vastunA tamAma aMgo upAMgone jANe che te samagra vastu svarUpane jANe che. eka bIjo evI ja matalabano zloka jarA vadhAre suMdara lAgavAthI ahIM ApuM chuM. eko bhAvaH sarvathA yena ddaSTaH . sarve bhAvAH sarvathA tena ddssttaaH| sarve bhAyAH sarvathA yena ddaSTAH vo bhAvaH sarvathA tena : re (1ddarzanasamukhyaya-ravA) arthAt vastuno eka svabhAva te vastumAM aMtargata bIjA svabhAvo sAthe otaprota hovAthI ekane saMpUrNapaNe jANIe to ApoApa bIjA svabhAvo paNa jANavAmAM Ave ane eka |vastune pUrNapaNe jANIe to temAM rahelA tamAma guNadharmo ApoApa jJAta thAya ja. AmAM anekAntavAdanuM sAratamAM rahasya TUMkamAM paNa keTaluM manorama zailImAM samajAvyuM che! jagatanI dareka vastu ghaNA ghaNA guNadharmovALI hovAthI teno jo eka ja guNadharma lakSamAM laI tenuM haThAgrahapUrvaka pratipAdana karavAmAM Ave ne tene ja pUrNa satya mAnI levAmAM Ave tyAre matAgraho UbhA thAya che, satyanA eka aMzane saMpUrNa satya mAnI levAthI bauddhika athavA mAnasika bhUmikA para hiMsA utpanna thAya che ane tenuM pariNAma kAyika hiMsAmAM ja Ave che. pahelA zabdavyApAra mATe ja ahiMsAnI sArvabhauma pratiSThA karavA mATe tenA mULamAM anekAntadaSTi pAyArUpe rahelI che. -- - - Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II , . (15) kAzI hindu vizvavidyAlayanA darzanAdhyApaka bhikhanalAla Atreya ema. e. DI.li."syAdvAdamaMjarI" nA pAka kathanamAM syAdvAdanA saMbaMdhamAM jaNAve che ke___ "satya aura ucca bhAva aura vicAra kisI eka jAti yA majahabavAloM kI vastu nahIM haiN| ina para manuSya mAtra kA adhikAra hai| manuSya mAtra ko anekAntavAdI, syAdvAdI aura ahiMsAvAdI hone kI AvazyakatA hai / kevala dArzanika kSetra meM hI nahIM, dhArmika aura sAmAjika kSetra ne mA " - rAmanArAyaNa rUIA kolejanA prophesara dhIrajalAla parIkha syAdvAdanA saMbaMdhamAM jaNAvela che ke "syAdvAdano siddhAMta badhA pakSakAro apanAve to dezanuM saMgaThana zakya nIvaDe e vicAra lekhake darzAvyo che te sAthe huM saMmata chuM, keTalAka syAdvAdane saMzayavAda kahe che. paraMtu vAstavika rIte e samanyavAda che, e AcArya AnaMdazaMkara dhruvano abhiprAya mane mAnya che. yogya samIkSA karanArane pratyeka praznano nirNaya darzAvatAMDhAlanI banne bAjue dekhAya che. to vaLI vadhAre sUkSma dRSTithI avalokanArane enI aneka bAjuo dekhAya che. A prakAranuM samyagdarzana karanArA ekAMtika nirNaya na Ape e sAva svAbhAvika che. emane dahIM-dUdhiyA kahenArAo bhIta bhUle che ane avalokana karanAranI nyAyaSTine anyAya karI|| bese che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka matamatAMtaronA vamaLamAMthI rahasya zodhI sarva dharma samabhAva ane paramata-sahiSNutA keLavavAmAM syAdvAda atyaMta mahattvanI sevA bajAvI zake tema che. ("saraLa syAdvAdamata samIkSA" mAMthI) sara viliyama hemilTana Adi pAzcAtya vidvAnoe paNa syAdAdanA saMbaMdhamAM jaNAvela che ke "padArtha mAtra paraspara sApekSa che. apekSA vinA padArthatva ja nathI banatuM. azva kahyo tyAM anazvanI apekSA thaI ja, divasa kahyo tyAM rAtanI apekSA thaI ja, abhAva kahyo to bhAvanI apekSA thai ja." ("nayakarNikA" pAMcamAM pAnamAMthI) (18) sazAstra vidvAna pro. viliyama gemsa (W. Jamesne bhI likhA hai ki - __ "sAdhAraNa manuSya ina saba duniyAoM kA eka dUsare se asambaddha tathA anaapekSita rupa se jJAna karatA hai| pUrNa tattvavettA vahI hai, jo saMpUrNa duniyAoM se eka dUsare se sambaddha aura apekSita rupa meM jAnatA hai|" ("syAdvAdamaMjarI" 31 mA pAnamAMthI) (19). prophesara maikasavornasApekSavAda-syAdvAdanA saMbaMdhamAM jaNAve che ke - 19. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " merA eka mitra eka bAra kisI Dinara pArTI meM gyaa| usake pAsa baiThI huI eka mahilAne kahA - prAdhyApaka mahodaya ! kyA Apa mujhe thoDe zabdo meM batAne kA kaSTa kareMge ki vAstava meM sApekSavAda hai kyA ?" usane vismita mudrA meM uttara diyA- kyA tuma yaha cAhogI ki usake pUrva mai tumheM eka kahAnI sunA duuN| meM eka bAra apane eka phrAMsIsI mitra ke sAtha saira ke liye gayA / calate-calate hama donoM pyAse ho gaye / itane meM hama eka kheta para Aye / maiMne apane mitra se kahA / yahAM hameM kucha dUdha kharIda lenA cAhiye / usane kahA dUdha kyA hotA hai ? maiMne kahA- tuma nahIM jAnate ? patalA aura dholA dholA... usane kahA- dholA kyA hotA haiM ? maiMne kahA dholA hotA hai jaisA bataka / usane kahA, bataka kyA hotA hai ? eka pakSI jisakI gardana moDadAra hotI hai / usane kahA moDa kyA hotI hai ? maiMne apanI bA~hako isa prakAra se TeDhI karake use dikhAyA ke moDadAra ise kahate haiM / taba usane kahA- acchA aba maiM samaja gayA dUdha kyA hai ? isa kahAnI ko suna lene ke bAda bhadra - mahilA ne kahA- mujhe sApekSavAda kyA hai aba yaha jAnane kI koI dilacaspI nahIM rahI haiM / (Cosmology old & new P. 197 ) " (vainaharzana aura Adhuni vijJAna - pRSTha 13 ) yuropanA suprasiddha vaijJAnika AinsTAina sApekSavAdanA saMbaMdhamAM jaNAve che ke - 80 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | "eka samaye eka mahemAna strI temanA ghera AvyAM hatAM. | temaNe prasaMga pAmIne AInsTAInane pUchayuM: "mahAzaya! mApha karajo tamArA sApekSatAvAdano siddhAMta | mane TUMkamAM samajAvazo ! mane kAMi temAM samajAtuM nathI." AInsTAIne javAba ApatAM kahyuM: "juo, bahu ja thoDA zabdomAM javAba ApavAnA badale tamane eka vAta kahuM." Ama kahI pro. AInsTAIne vAta zarU karI. "eka vakhata huM mArA eka aMdha mitra sAthe pharavA gayo | hato. rastAmAM me tene kahyuM mane eka pyAlo dUdha pIvAnI icchA thai che." pelA aMdha mitre mane prazna karyo, "dUdha? zuM che?" eka jAtanuM sapheda pravAhI." aMdha mitre kahyuM, "pravAhI to huM jANuM chuM paNa sapheda zuM?" AinsTAinaH "haMsanA pIchAnA jevo raMga." aMdha mitra: "pIchuM zuM te huM jANuM chuM, paNa haMsa e zuM?" AInsTAInaH "eka jAtanuM vAMkI garadanavALuM pakSI." AInsTaina kahe che, "have mArI dhIraja khUTI cAlatAM cAlatAM pelA aMdha mitrano hAtha pakaDI meM tene UMco karyo ane tenA hAthane eka sakhata AMcako mArI koNIthI vAMko karyo ane kahyuMH Ane vAMko kahevAya, samajAyuM? aMdha mitre tarata javAba Apyo, "hA, have huM samajyo ke dUdha eTale zuM? tyAra bAda AinsTAine pelI yajamAna strIne kahyuM: "tame samajI zakyA hazo ke, A rIte dareka padArthamAM keTakeTalA E 81 = Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- - - -- - - -- - -- - -- - -- - - guNadharmo rahelA che, tene te te dRSTie samajavA tenuM nAma sApekSavAda. yajamAna strI mahAbuddhizALI hatI. te Ano sAra pAmI gaI. jainadarzanano syAdvAdasiddhAMta A ja sAra kahe che. ("kalyANa" mAsika, okaTobara, 1959, 599mAM pRSThamAMthI) ukta banne udAharaNo samAna che. promaikasavone ane saprasiddha vaijJAnika AInsTAIna banne vastumAM rahelA aneka dharmone sApekSa dRSTithI jonArA samajanArA ane tene pracAra karanArA hatA. Aja vAtanuM samarthana karanAra eka anya paNa udAharaNa A pramANe che . 12-11-63] pro0 alabarTa AisTIna se usakI patnIne kahA- "maiM sApekSavAda kaisA hai kaise batAU~ ?" | AisTInane eka dRSTAMta meM javAba diyA - "jaba eka manuSya eka sundara laDakI se bAta karatA hai to use eka ghaNTA eka miniTa jaisA lagatA hai| use hI eka garma cUlhe para baiThane do to use eka miniTa eka ghaNTe ke barAbara lagane lagegI - yahIM sApekSavAda hai|" (20) paM. rAmamizrajI AcArya syAdvAdanA saMbaMdhamAM jaNAve che ke - syAdAda e jainadharmano abhedyadurga che e durgamAM vAdI ane prativAdIonA mAyAmaya goLAono praveza thato nathI vedAMta Adi anya darzana zAstronI pUrve paNa jainadharma astitvamAM hato. e vAtamAM mane ratibhara paNa saMdeha nathI. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) bhAratanA uparASTrapati DaoN0sarvapallI rAdhAkRSNana syAdvAda saMbaMdhamAM jaNAve che ke jagata Aje be paraspara virodhI vicArasaraNIomAM aTavAi gayuM che ane banne pakSo potapotAnA AtyaMtika dRSTibiMduo tyajI de nahi, ane vinamratA tathA sahiSNutAthI ekabIjAne samajavAno prayAsa kare nahi, tyAM sudhI ekheMcatANa ane saMgharSaNano aMta Avaze nahi te mATe anekAntavAdano syAdvAdano siddhAMta ghaNo upayogI che. amArI draSTimAM je je abhiprAyo AvyA te te atre jaNAvyA che. A sivAya paNa aneka jainetara mahAyazonA abhiprAyo hovA joIe. uparoktae suprasiddha jainetara mahAzayonA jaina darzananA maulika syAdvAda-anekAntavAda siddhAtanA suMdara abhiprAyo parathI vAMcaka vargane sahaja khyAla AvI zakyo haze ke e syAdvAda-anekAntavAda pratye e sarvane keTalo badho sAdara sadbhAva che! keTaluM badhuM bahumAna che! ane keTalo badho prema che! (23) svAhAdane aMge jovAlAyaka graMtho vizvamAM syAdvAda-anekAntavAdane aMge jovAlAyaka prAcIna arvAcIna vipula sAhityavidyamAna che. temAM jaina graMtho ane jainetara graMtho ubhayano samAveza thAya che. (1) jainanAM paramamAnanIya (2) sahita ane pUjanIya 45 mAma A0 zrI siddhasena divAkara pUjyazrI gaNadharo Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) cAyAvatAra A0 zrI siddhasena divAkara (5) zAstravArtAsamuccaya A0 zrI haribhadra sUri (7) SaDdarzanasamuccaya A0 zrI haribhadrasUri (9) syAdvAdamaMjarI A0 zrI malliSaNasUri (11) pramANamImAMsA A0 zrI hemacaMdrasUri (13) pramANanayatattvAlokAlaMkAra (14) syAdvAdaratnAkara A0 zrI vAdidevasUri A0 zrI vAdidevasUri (36) nayopadeza u0 vAcaka zrIyazovijayajI (15) syAdvAdakalpalatA u0 vAcaka zrIyazovijayajI (17) nayopaniSad u0 vAcaka zrIyazovijayajI (4) tattvArthadhigamasUtra vAcaka zrI umAsvAti (19) nayarahasya "u0 vAcaka zrIyazovijayajI (2) nathagita u0 vAcaka zrI vinayavijayajI (23)aneAntatattvamImAMnA TIjA A0 zrI vijayanemisUri (21) aneAntavA vidyAra A0 zrI AnaMdasAgarasUri (27) syAdvApavittu A0 zrI vijayadarzanasUri (6) anekAntajayapatAkA Apa zrI haribhadrasUri (8) JaSUC A0 zrI haribhadrasUri (10) siddhamavyAkaraNa # Aja zrI hemacaMdrasUri (12) anyayogavyavacchedikA Aja zrI hemacaMdrasUri (38) nyAyaaMDanAi u0 vAcaka zrIyazovijayajI (20) ratnAkarAvatArikA A0 zrIratnaprabhasUri (22) anekAntatattvamImAMsA A0 zrI vijayanemisUri (24) anehAntavyavasthAvivarana Apa zrI vijayanemisUri (26) syAdvAladvAtriMziA A0 zrI AnaMdasAgarasUri (28) tarkaparibhASAratnaprabhAvivaraNa A zrI vijayodayasUri 84 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29) tattvanyAyavibhAkara (30) syAdAdarahasyapatra vivaraNa A0 zrI vijayalabdhisUri A0 zrI vijayanaMdanasUri (39) zAstravArtAsanuSya- (3ra) sanehAnta vyavasthA tattvasyaadvaadvaattikaa TIkA bodhinI vRtti A0 zrI vijayalAvaNyasUri A0 zrI vijayalAvaNyasUri (23) niyopAtaLItara (34) narahasya-kamo A vivRtti Ao zrI vijayalAvaNyasUri A0 zrI vijalAvaNyasUri (35) saptabhaMgInayapradIpa bAla- (36) zAkhavArtAsamuccaya-vRtti bodhinI vRtti A0 zrI vijayelAvaNyasUri A0 zrI vijayAmRtasUri AsivAyanA paNa jainonA mudrita-amudrita aneka graMtho che. have jainetara graMthono ullekha karAya che - (?) mahAbhArata (2) bhagavadgItA vyAsa RSi vyAsa traSi (3) mahAbhASya (4) pAtaMjalayogadarzana paMtajali traRSi paMtajali RSi (6) manusmRti - -(6) zve maharSi mana.. maharSi manu (9) cAritnAvara (8) mImAMsAzlokavAtiMka paMDita pArthasAramizra paMDita kumArila bhaTTa (9) sAMkhyatattvakaumudI (10) nyAyabhASya paMDita vAcaspati mizra vAsyAyana muni (13) vaizeSirzana (12) brahmavaivartapurANa kaNAda RSi vyAsa RSi pADI - : : Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) taitarIya upaniSad (14) rAjamArtaNDa vyAsa raSi bhojadeva () vekAnapariNAma dharmarAja dIkSita upasaMhAra sarvajJa zrI jinendravibhubhASita jainadarzananA maulika A syAdvAda anekAntavAda siddhAMtane aMge jeTaluM lakhAya teTaluM ochuM ja che. graMthonA graMtho bharIe to paNa teno pAra Ave tema nathI. A saMbaMdhamAM AdyAvadhi ghaNuM ghaNuM lakhAyuM che, vizada carcAo cAlelI che, khaMDana-maMDano thayelAM che ane AkSepane parihAranI jhaDIo paNa varaselI che. e saghaLuMya lakSyamAM rAkhIne, prAcIna, arvAcIna aneka graMtho vagerenuM dohana karI, lakhAyelA A lekhamAM tenI samasta vizvamAM sarva rIte sarvotkRSTatA, vyApakatA ane samanvayatAsiddha) karavA prayatna karyo che. sAthe sAthe prAcIna, arvAcIna aneka pramANo, udAharaNo ane suprasiddha vidvAno vagerenA abhiprAyo paNa jaNAvyA che. prAMte A lekhamAM mArA matidoSathI kAMI paNa viparIta ke aspaSTa lakhAyela hoya, teno micchAmi dukkaDe Apato viramuM chuM. syAdvAda-anekAntavAdane aharniza amArA koTIzaH vaMdana ho. 1 , -- Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra saM. ra486, vikrama saM. 2016, nemi saM. 11, zrAvaNa suda-5, zukravAra, tA. 29-7-60 (zrI neminAtha tIrthakarano janmakalyANaka divasa) - : sthaLa : zrI siddhakSetra-pAlItANA, khuzAla bhuvana (saurASTra) : lekhaka : pa.pU. zAsanasamrATu - sUricakra - cakravarti tapogacchAdhipati zrImavijaya nemisUrIzvarajI ma... zrInA paTTAlaMkAra - vyAkaraNa vAcaspati - zAstravizArada - kaviratna - pUjyapAda zrImavijaya lAvayasUrIzvarajI ma... zrInA pradhAna paTTAlaMkAra - vyAkaraNaratna - zAstravizAdara - kavidivAkara - pUjya mahopAdhyAya - zrImad dakSa-vijayajI gaNivaranA vineya paMnyAsa suzIla vijaya gaNi. I zumaM savA zrIrasaMparaca II - -- - - - - ERR - - - --- 7 | Page #99 -------------------------------------------------------------------------- Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ & rAja Ta E uddezya samyagjJAna kA pracAraprasAra 8 GrI GUJcharI lI) TrasTa maMDala * saMghavI zrI guNadayAlacaMdajI bhaMDArI jodhapura * zA. hatimalajI devIcaMdajI muThaliyA takhatagaDha (muMbaI) * saMghavI zrI prakAzacaMdrajI genamalajI maraDIyA jAvAla (cennAI) * saMghavI zrI mAMgIlAlajI cunIlAlajI takhatagaDha (cennaI) * zA. nainamalajI vinayacaMdrajI surANA. sirohI (muMbaI) * zA. mAMgIlAlajI tAteDa. meDatAsiTI (cennaI) * zA. devarAjajI dIpacaMdajI rAThoDa javAlI (pAlI) * zA. ramaNIkalAlajI milApacaMdajI novI (surata) * zA. pArasamalajI sarApha bilADA * zA. gaNapatarAjajI copaDA pacapadarAsiTI (muMbaI) * zA. sukhapAlacaMdajI bhaMDArI jodhapura kAryAlaya zrI suzIla-sAhitya prakAzana samiti C/o. saMghavI zrI guNadayAlacaMdajI bhaMDArI rAikA bAga, purAnI pulisa lAina pAse mu.po. jodhapura - 342 006 (rAja.) Ph.: (0231) 2511829, 2510621 Printing by : Ambica Card Centre, A'bad-4. Ph.: (0) 2160989 (R) 7439106