________________
-
દૃષ્ટિથી ધર્મનું વર્ગીકરણ કરવા સારુ જ કેવળ નહીં, પણ વિશેષતઃ ધર્મના લક્ષણો ઠરાવવા સારુ અને તનુસાર, સામાન્યતઃ ધર્મની ઉપપત્તિ બેસાડવા સારુ તેનો કાળજીપૂર્વક અભ્યાસ કરવો જરૂરી છે."
-
--
-
-
-
-
-
--
-
-
અધ્યાપકદત્તાત્રેય બાલકૃષ્ણ કાલેલકરે "પૂર્વરંગ" નામના પુસ્તકમાં સ્યાદ્વાદના સંબંધમાં જણાવ્યું છે કે
"એક જ સત્ય અનેક રૂપમાં પ્રગટ થાય છે, એકએક જાતિ, એકએક જમાનો અને એક એક દેશ સત્યના એક એક અંશનું ગ્રહણ કરી શકે છે અને તેથી પરસ્પર વિરોધી દેખાતી છતાં બધી દષ્ટિએ સરખી જ સાચી હોય છે. એ જૈનોના સ્યાદ્વાદનું તત્ત્વહિંદુસ્તાનમાં આખા ઈતિહાસમાં ઘટાવેલું આપણે જોઇએ છીએ."
. પુનઃ તેઓશ્રીએ તા.૪-૨-૨૩ના "નવજીવન" ના અંકમાં "ભગવાન્ મહાવીરની કૈવલ્યભૂમિ" નામના લેખમાં સ્યાદ્વાદના સંબંધમાં લખેલ છે કે
જૈન તત્ત્વજ્ઞાનમાં સ્યાદ્વાદનો બરાબર શો અર્થ છે તે જાણવાનો દાવો હું કરી શકતો નથી, પણ હું માનું છું કે સ્યાદ્વાદ માનવબુદ્ધિનું એકાંગીપણું જ સૂચિત કરે છે. અમુક દૃષ્ટિએ જતાં એક વસ્તુ એક રીતે દીસે છે, બીજી દૃષ્ટિએ તે બીજી રીતે દેખાય છે. જન્માંધો જેમ હાથીને જુદી-જુદી રીતે તપાસે તેવી આપણી આ દુનિયામાં સ્થિતિ છે.
આ વર્ણન યથાર્થનથી એમ કોણ કહી શકે? આપણી આવી સ્થિતિ છે એટલું જેને ગળે ઊતર્યું તે જ જગતમાં યથાર્થ જ્ઞાની.
-
