________________
વિરોધી ધર્મોનું એક જ વસ્તુમાં સાપેક્ષભાવે એકીકરણ છે. તેમાં અત્યુત્તમ વિશાળતા અને ગુણગ્રાહિતા છે. (૧૧) તેની મૈત્રીની અભિલાષા અનુપમ છે. (૧૨) તે પરિપૂર્ણ સાચું તત્ત્વજ્ઞાન છે. (૧૩) વિશિષ્ટ વિજ્ઞાન છે. (૧૪) વસ્તુ માત્રને જોવાનું અદ્ભુત દૃષ્ટિબિંદુ છે. (૧૫) તર્ક અને દલીલોની તેમાં અનેક યુક્તિઓ છે. (૧૯) આચાર અનેવિચારની વિશુદ્ધિ છે. (૧૭) એકાંતવાદનું નિરસન છે. (૧૮) સાચો ત્યાગમાર્ગ છે. (૧૯) મોક્ષનું અનુપમ સાધન છે.
(૮) સ્યાદ્વાદ એ શું શું શીખવે છે ?
(૧) સ્યાદ્વાદ એ સમસ્ત વિશ્વની સાથે સુમેળ-એકતા રાખવાનું શીખવે છે. (૨) વિશ્વની પ્રત્યેક વસ્તુને સાપેક્ષભાવે નિહાળવાનું શીખવે છે. (૩) સામી વસ્તુનું દૃષ્ટિબિંદુ જોવાનું શીખવે છે. (૪) પરસ્પર વિરોધી વિવિધ પ્રકારના અનેક ધર્મોને અપેક્ષાપૂર્વક એક વસ્તુમાં સ્વીકાર કરવાનું શીખવે છે. (૫) વિતંડાવાદ અને વિષવાદ વગેરેથી વેગળા રહેવાનું શીખવે છે. (૬) સંગઠનબળની પ્રેરણા આપવાનું શીખવે છે. (૭) ઝગડો, કલેશ અને કંકાસ વગેરેથી સર્વથા દૂર રહેવાનું શીખવે છે. (૮) એકાંતવાદ તરફ દૃષ્ટિપાત નહીં કરવાનું શીખવે છે. (૯) મિથ્યા અભિનિવેશને સર્વથા વર્જવાનું શીખવે છે. (૧૦) મધ્યસ્થ પરિણતિ અપનાવવાનું શીખવે છે. (૧૧) વસ્તુ સ્વસ્વરૂપે છે, પરસ્વરૂપે નથી તે શીખવે છે. (૧૨) વસ્તુસ્થિતિનો નિર્ણય કેમ કરાય અને સમન્વય કેમ સધાય તે શીખવે છે. (૧૩) ન્યાય અને નીતિ આદિ કેમ સચવાય તે શીખવે છે. (૧૪) મનુષ્ય માત્રને પોતાનું વ્યક્તિવિશેષપણું કેમ પ્રાપ્ત થાય
19
