________________
- પરમ આગમના પ્રાણભૂત, જેમાં જાત્યન્ધને હાથીનું વિધાન નિષેધાયેલું છે અને સકલ નયની ચેષ્ટાના વિરોધને નાશ કરનાર છે એવા "અનેકાન્તને-સ્યાદ્વાદને" હું નમસ્કાર
૧. છ આંધળા અને હાથીનું દ્રષ્ટાંત
કોઇ એકરાજાનો રસાલો ફરતો ફરતો એક ગામની બહાર, તળાવના કિનારે થોભ્યો. તેમાં ઘણાં ઘોડા અને ઘણાં ઊંટ હતા. સાથે એક સુંદર હાથી પણ હતો, ગામમાં ખબર પડતાં ગામના લોકો એ રસાલો જોવાને આવ્યા. તેમાં જન્માંધ છ આંધળા પણ સાથે આવેલા સર્વ લોકો આ રસાલો જોઈને આઘાપાછા થયા પછી છ આંધળાઓએ હાથીના માવતને કહ્યું કે, "ભાઈ! અમને ઘણા દિવસથી હાથી જોવાનું મન છે, પણ અમે બધા અંધ-ચક્ષુહીન હોવાથી નજરે જોઈ શકીએ તેમ નથી. જો ભલો થઈને તું અમને સ્પર્શ કરવા દેતો હાથી કેવો હોય તે અમે છયે સમજી જઈશું."
હાથીનો મહાવત ભલો હતો. તેણે છયે આંધળાઓને હાથીનો સ્પર્શ કરવા દેવા હા પાડી. આ છયે આંધળાઓ તરત જ હાથી પાસે ગયા. તેમાં (૧) જેના હાથમાં કાન આવ્યો. તેણે કહ્યું કે, "આહાથી તો સૂપડા જેવો લાગે છે.(૨) જેના હાથમાં તેની લાંબી સૂંઢ આવી તેણે કહ્યું કે, "આહાથી તો મોટા સાંબેલા જેવો જણાય છે." (૩) જેના હાથમાં તેના વાંકડિયા દંતશૂળદાંત આવ્યા તેણે કહ્યું કે, "આહાથી તો ભૂગલકે કામઠા જેવો જણાય છે." (૪) જેના હાથમાં તેનું પહોળું પેટ આવ્યું તેણે કહ્યું કે, "આ હાથી તો પખાલ જેવો લાગે છે." (૫) જેના હાથમાં
