________________
ત્યારે ત્યારે તેની શાન્તિ સ્યાદ્વાદને અપનાવવાથી જ થયેલી છે વર્તમાનમાં પણ જો વિશ્વશાંતિ સ્થાપવી હોય તો સમસ્ત રાષ્ટ્રોએ અને તેના નેતાઓએ સ્યાદ્વાદનું શરણું અવશ્ય સ્વીકારવું જોઇએ.
(૧૭) સ્યાદ્વાદમાં થતા અનેક વાદોનો સમાવેશ વિશ્વમાં દ્રવ્યાર્થિક નયની અપેક્ષાએ વસ્તુ નિત્ય, સત્ અને અવાચ્ય છે તથા પર્યાયાર્થિક નયની અપેક્ષાએ વસ્તુ અનિત્ય, વિશેષ, અસત્ અને વાચ્ય છે. આથી સ્યાદ્વાદમાં દરેક વાદોનો સમાવેશ થઇ શકે છે. જેમકે -
(૧) નિત્યાનિત્યવાદ, (૨) ભિન્નભિન્નવાદ, (૩) ભેદાભેદવાદ, (૪) સદસાદ, (૫) અભિલાષ્યાનભિલાપ્યવાદ, (૬) સામાન્ય વિશેષવાદ ઇત્યાદિ અનેક વાદો સ્યાદ્વાદમાં સમાઇ જાય છે.
(૧૮) સ્યાદ્વાદની અનેકાન્તવૃષ્ટિ
વિશ્વની કોઇ પણ વસ્તુ જણાવવી હોય ત્યારે તેના સ્પષ્ટીકરણમાં અનેકાન્તષ્ટિ રાખવી જોઇએ. એકાન્તદૃષ્ટિએ પ્રતિપાદન કરતાં તેનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ રજૂ થઇ શકતું નથી, પણ અનેકાન્તદૃષ્ટિથી જ તેનું યથાર્થ સ્વરૂપ સ્પષ્ટ થઇ શકે છે.
આ એકાન્તદૃષ્ટિ અને અનેકાન્તદૃષ્ટિ સમજવા માટે છ આંધળા અને હાથીનું દૃષ્ટાંત અનુપમ છે. જે હવે નીચે જણાવાય છે
“परमागमस्य जीवं, निषिद्धजात्यन्धसिन्धुरविधानम् । संकलनयविलसितानां, विरोधमथनं नमाम्यनेकान्तम् ॥” (श्री अमृतचन्द्रसूरिकृत - पुरुषार्थसिद्धयुपाय)
39
