________________
અર્થાતુ - જે એકને એટલે સમગ્ર સ્વરૂપને જાણે છે તે તેના બધા અંગો ઉપાંગોને જાણે છે અને જે વસ્તુના તમામ અંગો ઉપાંગોને જાણે છે તે સમગ્ર વસ્તુ સ્વરૂપને જાણે છે.
એક બીજો એવી જ મતલબનો શ્લોક જરા વધારે સુંદર લાગવાથી અહીં આપું છું.
एको भावः सर्वथा येन द्दष्टः . सर्वे भावाः सर्वथा तेन द्दष्टाः। सर्वे भायाः सर्वथा येन द्दष्टाः વો ભાવઃ સર્વથા તેન : રે
(૧દ્દર્શનસમુખ્યય-રવા) અર્થાત્ વસ્તુનો એક સ્વભાવ તે વસ્તુમાં અંતર્ગત બીજા સ્વભાવો સાથે ઓતપ્રોત હોવાથી એકને સંપૂર્ણપણે જાણીએ તો આપોઆપ બીજા સ્વભાવો પણ જાણવામાં આવે અને એક |વસ્તુને પૂર્ણપણે જાણીએ તો તેમાં રહેલા તમામ ગુણધર્મો આપોઆપ જ્ઞાત થાય જ. આમાં અનેકાન્તવાદનું સારતમાં રહસ્ય ટૂંકમાં પણ કેટલું મનોરમ શૈલીમાં સમજાવ્યું છે!
જગતની દરેક વસ્તુ ઘણા ઘણા ગુણધર્મોવાળી હોવાથી તેનો જો એક જ ગુણધર્મ લક્ષમાં લઈ તેનું હઠાગ્રહપૂર્વક પ્રતિપાદન કરવામાં આવે ને તેને જ પૂર્ણ સત્ય માની લેવામાં આવે ત્યારે મતાગ્રહો ઊભા થાય છે, સત્યના એક અંશને સંપૂર્ણ સત્ય માની લેવાથી બૌદ્ધિક અથવા માનસિક ભૂમિકા પર હિંસા ઉત્પન્ન થાય છે અને તેનું પરિણામ કાયિક હિંસામાં જ આવે છે. પહેલા શબ્દવ્યાપાર માટે જ અહિંસાની સાર્વભૌમ પ્રતિષ્ઠા કરવા માટે તેના મૂળમાં અનેકાન્તદષ્ટિ પાયારૂપે રહેલી છે.
--
-
-
