________________
જેમ “ગાત્મા નિત્ય વ્” “ધોનિત્ય ” આત્માનિત્ય જ છે, ઘટ અનિત્ય જ છે. આ રીતે અપેક્ષા સિવાય સ્યાદ્વાદ કથન કરતો નથી. તેને તો અપેક્ષાની આવશ્યકતા રહે છે, માટે તે નિરપેક્ષવાદ કહેવાતો નથી.
(૫) પ્રશ્ન - સ્યાદ્વાદ એ દુર્નયવાદ શાથી નથી ?
ઉત્તર - અન્ય નયની અપેક્ષા રાખ્યા વિના જ જે કથન તે દુર્નયવાદ કહેવાય છે. જેમ દ્રવ્યાર્થિક નય પર્યાયાર્થિક નયની અપેક્ષા ન રાખે. સ્યાદ્વાદ તેવો નથી તેને તો બીજા નયોની અપેક્ષાની આવશ્યકતા રહે છે, માટે દુર્નયવાદ નથી.
(૬) પ્રશ્ન - સ્યાદ્વાદ અતાત્ત્વિકવાદ શાથી નથી ?
ઉત્તર - જ્યાં તત્ત્વભૂત વસ્તુ જ ન હોય અને તેનું વર્ણન કરે તે અતાત્ત્વિકવાદ કહેવાય છે. જેમ હૃત્તિ: કાગડાના દાંત. સ્યાદ્વાદ એ રીતે માનતો નથી, માટે તે અતાત્ત્વિકવાદ નથી. (૭) પ્રશ્ન - સ્યાદ્વાદ એ અનિશ્ચિતવાદ શાથી નથી ? ઉત્તર - આ અમુક છે, અમુક છે એ રીતે નિશ્ચયરૂપે ન હોય અને આ તેનું કથન કરે તે અનિશ્ચિતવાદ કહેવાય છે. સ્યાદ્વાદ તેવો નથી, તેને તો અપેક્ષા ભેદથી સર્વ વસ્તુ નિશ્ચિત જ છે, માટે તે અનિશ્ચિતવાદ નથી.
(૮) પ્રશ્ન - સ્યાદ્વાદ એ અનિર્ણાયકવાદ શાથી નથી ? -ઉત્તર - નિર્ણયરૂપ જે ન હોય અને તેને તે રૂપે કથન તે અનિર્ણાયકવાદ કહેવાય છે. સ્યાદ્વાદ તેવો નથી. એ તો અપેક્ષાભેદથી દરેક વસ્તુનો નિર્ણય કરે છે, માટે તે અનિર્ણાયકવાદ નથી.
(૯) પ્રશ્ન - સ્યાદ્વાદ એ નિરર્થકવાદ શાથી નથી ? ઉત્તર - પ્રયોજન વિનાનો વાદ અર્થાત્ નકામો જે વાદ તે
17
