Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
[
-
1
O
1 શ્રી મનમોહન પાર્શ્વનાથાય નમઃ |
| શ્રી ગૌતમ ગણધરાય નમઃ | | નમામિ નિત્ય સૂરિરામચન્દ્રમ 11.
, S
થી જ્યોતિર્મહોદય
e પદાર્થ સંગ્રહકર્તા • સુવિશાલ ગચ્છાધિપતિ પૂજ્ય આચાર્ય ભગવંત શ્રીમદ્ વિજયમંહોદયસૂરીશ્વરજી મહારાજા
-
-
-
• સંપાદક છે પરમપૂજ્ય તપસ્વી મુનિરાજ શ્રી મણિભદ્ર વિજયજી મહારાજના
શિષ્યરત્ન મુનિરાજ શ્રી અક્ષય વિજયજી મહારાજ
• લાભલેનાર છે પૂના નિવાસી સ્વ. પૂ. માતુશ્રી ધર્મબેન વીચંદજી સંઘવીના આત્મશ્રેયાર્થે સંઘવી શમલાલભાઇ, છગનભાઇ, અજીતભાઇ, જિતેન્દ્રકુમાર, સૂરજ, સંયમ, સપરિવાર
વિ. સં. ૨૦૫૩ કાર્તિક શુકલ ૫, શુક્રવાર તા. ૧૫-૧૧-૯૬
-
-
મક દીપક ઝટરી, ૨તા ૨.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧
અક્ષાંશ રેખાંશ ...
૨ સ્થાનિક ટાઇમ લાવવાની રીત ...
3 પ્રત્યેક સ્થાનનો સૂર્યોદય સ્પષ્ટ કરવાની રીત
ઈષ્ટ સ્ટાન્ડર્ડ ટાઈમ ઉપરથી સૂક્ષ્મલગ્ન સાધના તથા ઈષ્ટ લગ્ન ઉપરથી સ્થાનિક સ્ટાન્ડર્ડ ટાઈમ
વાવવાની રીત
ચાલુરીતે લગ્ન કાઢવાની રીત .
અયન ગોલ વિચાર
૪
મ
७
←
અધિક માસ માસ
१०
વિધિ વિચાર
૧૧
ક્ષય, વૃદ્ધિ, ક્રૂર, દવા, રન્ધ તિથિનો
૧૨
વાર. .
૧૩
છાય લગ્નની સમજૂતિ
૧૪ હોરા સમજૂતિ - કોષ્ટક .
૧૫. દરેક વારમાં કરવા લાયક કાર્યા
૧૬. નક્ષત્રો સંબંધિ
ઋ ૠતુઓનું યંત્ર ...
મહિનાઓના નામ
૧૭ તારા માટેની સમજ .
૧૮ અભિજિત સંબંધિ
૬૯ પુષ્ય નક્ષત્રની મહત્તા
૬૦
૨૧
૨૨
૨૩
ue feia.....
૨૪ પૂર્વયોગી આદિ સંજ્ઞાવાળા નક્ષત્રોનું ફળ
૨૫ સ્ત્રી –નપુંસક - પુરૂષ સંજ્ઞક નક્ષત્રો ..
૨૬ સૂર્ય ચંદ્ર સંજ્ઞક નક્ષત્રો
૨૭
૩૧
૩૨
મુ નક્ષત્રો વિષે ...
ચરાદિ સંજ્ઞક નક્ષત્રો અને કરવા લાયક કાર્યો ...
સંધ્યાગતાદિ નક્ષત્રો ..
અનુ મણીકા
નામ નક્ષત્રથી શું જોઇ શકાય
२८ જન્મ નક્ષત્રથી શું જોવું ? ૨૯. નક્ષત્રોણા ક્ષણો
૩૦ રાશિમાં આવતા અક્ષરો અને નાલોના કોઠા
કરણ ...
વિધિ કઈ વિધિએ ત્યારે આવે
ક્
૧
૧
3
3
F
؟
G
૧૦
૧૦
૧૦
૧૧
૧૧
૧૧
૧૧
૧૧
૧૧
૧૧
૧૨
૧૨
૧૨
૧૨
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
? ઇ
છે ધ
આ •
=
=
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
૩૩ રાશિ પ્રમાણે વિષ્ટિનો વાસ અને તેનું ફળ....... ૩૪ વિષ્ટિનું કઈ તિથિએ કઈ દિશામાં સ્થાન ?........ ૩૫ વિષ્ટિનું પુચ્છ કઈ તિથિએ ક્યારે આવે? ........ ૩૬ વિષ્ટિ મુખાદિ અંગોના ઘડીઓ અને તેના ફળો ...... ૩૭ આનન્દાદિ યોગો વિષકુંભાદિ યોગો .............. ૩૮ તિથિ-વાર અને નક્ષત્રોથી થતાં શુભાશુભ યોગો .... . . . . . . . . .. ૩૯ સર્વાક યોગ.... ......... ૪૮ તિથિ, વાર અને નક્ષત્રોથી થતાં દ્વિત્રિક, શુભયોગો, અશુભયોગો........ ૪૧ પાત દોષ, લત્તા દોષ ..... ૪૨ ત્રણ પ્રકારના ગંડાન્ત દોષો... ૪૩ તિથિ વારથી થતાં દોષો.
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ૪૪ નક્ષત્રો અને વારથી થતાં દોષો .......... ૪૫ અમૃત સિદ્ધિના અપવાદો ૪૬ વારોમાં આવતાં કંટક કલાદિ યોગો અને સુવેલા યોગો .. ....
૭ રવિ આદિ વારોમાં શુભ ષોડશાંશ... ........................ ૪૮ એકર્સલ દોષ - યંત્ર - સમજૂતિ .......... ૪૯ સપ્તશલાકા, પંચશલાકા પાદવેધ યંત્રો .. . . . . પ૦ શુભાશુભ ચંદ્ર .......... પ૧ ચંદ્રની બાર અવસ્થા..... પર તારાઓની સ્થાપના અને યંત્ર . . . . . . . . . . . . . . . . . પ૩ ચંદ્રનું ફળ, જન્મચંદ્ર ત્યાગ . . . . . . . . . . . . . . પ૪ બારમો ચંદ્ર શુભ ............ પપ ક્ષીણ ચંદ્ર લક્ષણમ્ . પઃ ગુરૂ, શુક્ર અને ચંદ્રનું બાલ્ય વૃદ્ધાવસ્થાપણું પ૭ ગુરૂ સંબંધિ................................. ૫૮ ધનાર્ક મીનાર્ક અને અપવાદ... પ૯ સંક્રાન્તિ ............................ ૬૦ ગ્રહોની દશા અને તેનું ફળ .... ૬૧ ગ્રહોના વક્રાદિ દિવસોનું યંત્ર... ૬૨ લગ્ન વિષયક ૧૨ ભાવો ..... ૬૩ કારફ કુંડલી ........... .......... ૬૪ પ્રત્યેક દિશામાં ચંદ્રનો વાસ યંત્ર ................ ૬૫ રાશિનો કોઠો ............ ૬૬ બાર ભુવનના નામોની સંજ્ઞા . . . . . . . ૬૭ સામાન્યરીતે શુભ કુંડલીઓ. ...
*
*
*
*
એ
જે
છે
હ
બ
હ
જ
{
૬૩
5
3
ઉડતા
* * * * * * * *
* * . . . . . . . . . . . . * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
૪
-
2
&
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
-
Sા
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
13
પ
વ
ગ
સ્થાપના
, , , , , , , , , , , , , ,
,
, , , , , , , ,
* * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * *
૬૮ કુંડલીમાં ગ્રહોની અપેક્ષાએ શ્રેષ્ઠતા ...... ૬૯ અનુવાદિ સાત યોગ..... ....... ....................... • • • • • • • • • • • ••• • • • • • • • • • • • • •••••• ૭૦ જામિત્ર દોષ -- કર્તરિ દોષ . . . . ૭૧ વેધ યંત્ર . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • • • • • • • • • • • • • • ૭૨ રાશિ લગ્નચક્ર ........... ૧૭૩ નવમાંશ ગણવાની રીત .....
જ પવર્ગ સ્થાપના ............. ૭પ પડ્વર્ગ બીનો કોઠો.... . . • • • •••••••••••• • • • • • • • • • • • ૭૬ આય નક્ષત્રનો કોઠો...... છ૭ પૃથ્વી સ્થિતિ યંત્ર.......... . ૭૮ કૂર્મ ચક્ર ..................... ૭૯ ગોચર ગ્રહોને અન્ય ગોચર ગ્રહો દ્વારા થતાં પંચવિધ વેધ ................... ૮૦ દશા પ્રકરણ સિવાય અન્ય પ્રકરણો માટે માનવાની દ્રષ્ટીઓ , ....... ૮૧ નવ્યમતાનુંસારી મુહુર્ત ચિન્તામણી ઉક્ત વાર દોષ શામક યંત્રમ્ ....... ૮૨ સૂર્ય સંક્રાન્તિને આશ્રીને વત્સાદિના નિવાસ ........ ૮૩ પૃથ્વી આદિ તત્ત્વોનું માન યંત્ર ........... ૮૪ ગ્રહોનો કોઠો , , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ૮૫ મૂળાંક ઉપરથી આય નક્ષત્ર અને વ્યય જાણવા માટે કોષ્ટક .... ..... ૮૬ મુહર્ત વિચાર ........ ૮૭ ચંદ્ર તારા યોગ........ ૮૮ દિફ - વિદિફ શૂલ યંત્ર ............. ૮૯ કાલ શૂલ . ................ ૯૦ તિથિને આશ્રીને યોગિની . ૯૧ પરિઘ યંત્ર . . . . . . ૯૨ શકુન સંબંધિ ........ ૯૩ દિક્ષા મુહૂર્ત • • • • •.....• • • • • • • • • • •. . . . . . . . . . . . .. ••••••••• • • • • • •••• • • • • • • • ૯૪ પ્રતિષ્ઠા મુહૂર્ત.................. ૯૫ શાંતિ સ્નાત્ર, અષ્ટોત્તરી, અને ગ્રહ પૂજાના વાર-નક્ષત્રો ...... ... ૯૬ ૫દારોપણ , ...... ૯૭ ચક્રો............. . ૯૮ સામાન્ય વિષય ......... ૯૯ મૃત્યુ જ્ઞાન વિષે ૧૦% ઈષ્ટ ધડી લાવવાની રીત...... ૧૦૧ છાયા લગ્ન ... • • • ૧૦૨ બિંબ પ્રવેશ .......
,
,
,
,
,
,
-
,
,
,
,
,
,
,
૧૦૨ બિબ
પ્રવર
* * * * * * * * . . . . . . . . . . . . . * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * . . . . .
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
પપ
(
t
1
't
'11
'
-
1
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
૧૧૧
શીશકિટ
,
, , ,
,
, , , , , , , , ,
, , , , ,
, • • •
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
૧૦૩ સૂર્યચાર, રાહુચર, ચન્દ્રચાર, મંગળ, બુધ, ગુરૂ, શુક્ર, શનિવાર ચક્રો..... • • • • • • • • • • • • • ૧૦૪ શિવચાર અને વત્સચાર તથા તેની સ્થિતિનું ચક્ર......................... •••••••• • • • ૧૦૫ ગૃહમંદિર- શિખર ઉપર ધ્વજ દંડ અંગે .......... ૧૦૬ શિલ્પ વિચાર.................... • • • • • • • • • • • • • • • • • • ••• • • • • • • • • • • • • • ૧૦૭ શીલા સ્થાપન .............. ૧૦૮ મંદિર સંબંધિ . . . . . . . . . . . . . . . ૧૦૯ ધ્વજા રોપણ ૧૧૪ તીર્થકરના નામનક્ષત્ર રાશિ આદિ. .... ૧૧૧ શશીકુટ. ૧૧૨ શ્રી જિનની સાથે પૂજકને અનુકૂળ છ વસ્તુ મેળવવા માટેની સમજૂતી .. ••• .... .......... ૧૧૩ ધારણા યંત્ર . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .••• • • • • • • • •• .. ........ ૧૧૪ સર્ય સંક્રાન્તિને આશ્રીને વત્સાદિના નિવાસ .................. .. • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ૧૧૫ પૂ. આ. શ્રી. ઉદય સૂરીશ્વરજી મહારાજાને પૂછાયેલા પ્રશ્નો અને મળેલાં ઉત્તરો............. ૧૧૬ સૂર્ય બિંબ ઉપલી કોર દેશય વક્રીભવન સંસ્કાર યુક્ત (સ્થળ અક્ષાંકા મુજબ) સૂર્યોદય તથા સૂર્યાસ્ત
સ્થાનિક ટાઈમમાં.• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ૧૧૭ ધારણા યંત્ર ......... ૧૧૮ લગ્ન કાઢવાની રીત. .. .. ૧૧૯ રપદ દશમ ભાવ ........ ૧૨૦ આકાશ કુંડલી ૧૨૧ સ્પષ્ટ ચંદ્ર કાઢવાની રીત..............
AU.
V
V
V
V
V
૧૨૨
માંદા
, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
૮
V
-
V
૬
V
૧૨૩ ચંદ્ર સિવાયના બાકીના ગ્રહો સ્પષ્ટ કાઢવાની રીત ...... ૧૨૪ ભાવ વિચાર....... ૧૨૫ પંચધા મૈત્રી....... ૧૨૬ ગ્રહ વિચાર ...... ૧૨૭ રવિ .......
૧
V
W
૦
૦
9
છે
=
ઇ
4
૧૨૯ મંગળ ......... ૧૩૦ બુધ . . . . . . ૧૩૧ ગુરૂ ...... ૧૩૨ શુક્ર .......... ૧૩૩ શનિ .....
છે ન છે અને
૧૩૪ રાહુ-કેતુ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ૧૩૫ લાફેરી અનુસાર લગ્ન કાઢવાની રીત........
૧૮
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
અક્ષાંશ:
અક્ષાંશ ઉત્તર અને દક્ષિણનું અંતર બતાવનાર છે લિંકા] અક્ષાંશ ઉપર આવેલ છે. તેનાથી ઉત્તરના દેશો ઉત્તર અક્ષાંશમાં આવેલા કહેવાય છે અને દક્ષિણના દેશો દક્ષિણમાં અક્ષાંશમાં આવેલા કહેવાય છે જેમ અક્ષાંશ વધારે હોય તેમ વધારે અક્ષાંશવાળો દેશ ઓછાં અક્ષાંશવાળા દેશથી ઉત્તર તથા દક્ષિણ તરફ સમજવો રેખાંશની જેમ અક્ષાંશ પણ ઉત્તર તથા દક્ષિણ સંબંધી હોય છે.
લંકા ઉત્તર
દક્ષિણ
અક્ષાંશ રેખાંશ:
રેખાંશ પૂર્વ અપે પશ્ચિમનું અંતર બતાવે છે. પશ્ચિમનું પ્રિનિથ શહેર ૦ રેખાંશ ઉપર આવેલું છે ત્યાંથી જ રેખાંશની શરૂઆત થાય છે. જેમ જેમ પૂર્વ રેખાંશ અધિક હોય તે દેશ ઓછાં રેખાંશ વાળાદેશની અપેક્ષાએ પૂર્વ તરફ સમજો એવી જ રીતે પશ્ચિમ રેખાંશ જેમ જેમ અધિક હોય તે દેશ ઓછા રેખાંશવાળા દેશની અપેક્ષાએ પશ્ચિમ તરફ સમજવો. સામાન્યતઃ એક રેખાંશે આશરે ૧૨૭ માઈલનું અંતર પડે છે. આજની સઘળી દુનીયા ૧૮૦ રેખાંશ પૂર્વ અને ૧૮૦ રેખાંશ પશ્ચિમમાં સમાય છે.
રેખાંશ ૨ ગ્રીનીચ
પશ્ચિમ સ્થાનિક ટાઈમ લાવવાની રીત
ઈન્ડિયામાં ચાલતો સ્ટાન્ડર્ડ ટાઈમ ૮૨ + ૩૦ રેખાંશાવાળા પ્રદેશનો છે આ પ્રદેશ અલ્હાહાબાદ પાસેનો છે. જે દેશના સ્થાનિક ટાઈમ બનાવવો હોય તે દેશના રેખાંશનું ૮૨ + ૩૦ ની સાથે અંતર કરવું (બાદ કરવું) અને અંતરને ૪ થી ગુણવા. આવેલ મિનીટ અને સેકન્ડને સ્થાનિક રેખાંશ ૮૨ + ૩૦ થી વધારે હોય કે ઓછા હોય તે પ્રમાણે ધન (વત્તા) ઋણ (ઓછા) સ્ટાન્ડર્ડ ટાઈમમાં કરવાથી સ્થાનિક ટાઇમ થાય છે... ઉદાહરણ : (૧ણ સંસ્કાર) જામનગર રેખાંશ ૭૦ -૭ છે. તેને ૮૨ - ૩૦ માંથી બાદ કરતાં ૧૨ મિ. - ૨૩ સે. એને ૪ થી ગણતા ૪૯ મિ. - ૩૨ સેં. આવ્યા. હવે સ્ટાન્ડર્ડ ટાઈમમાંથી ૪૯ મિ. - ૩૨ સે, બાદ કરીએ ત્યારે જામનગરનો
સ્થાનિક ટાઈમ આવ્યો... ઉદાહરણ ૬ (ઈનસંસ્કાર) કલકત્તાના ૮૮-૩૦ રેખાંશ છે તેમાંથી ૮૨-૩૦ બાદ કરતાં ૬ મિનીટ વધી તેને ૪ થી ગુણતા
૨૪ મિ. થાય, હવે ધન સંસ્કાર કરવા માટે સ્ટાન્ડર્ડ ટાઈમમાં ૨૪ મિનીટ ઉમેરવાથી કલકત્તાના સ્થાનિક
ટાઇમ થાય છે. રેખાંશ અને અક્ષાંશ જોવા માટે જન્મભૂમિ પંચાગ જોઈ લેવું... પ્રત્યેક સ્થાનનો સર્યોદય સ્પષ્ટ કસ્થાની રીત
સ્પષ્ટ સૂર્યોદય બનાવવા રેખાતર અને ચરોતર સંસ્કાર આપવામાં આવે છે. પહેલા મુંબઈનો સ્ટાન્ડર્ડ સૂર્યોદય લેવો. તેમાં રેખાંતર ઉમેરવું કે બાદ કરવું ૧ ત્યાર બાદ ચરાંતર સંસ્કાર આપવો... ઉદાહરણ : કચ્છ માંડવી માગસર સુદ ૧૧ તા. ૧૨-૧૨-૪૮ નો સ્પષ્ટ સર્યોદય કાઢો ?
રેખાંતર સંસ્કાર ક. મિ. સે.
મિ, સે. મુંબઈ સ્ટા. સૂર્યોદય ૭ - ૩ - ૦
૭ર -૫૦ મુંબઈ રેખાંશ રેખાંતર સંસ્કાર ઉમેરવો + ૦ - ૧૩ - ૧૨
૬૯ - ૩૨ માંડવી રેખાંશ - ૧૬ - ૧૨
૩ – ૧૮ ચરોતર સંસ્કાર ઉમેરવો આ સ્પષ્ટ સૂર્યોદય થયો. ૭ - ૨૩ - ૪૭
૧૩.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચાંતર સંસ્કાર : માંડવીના અમાંધ
અંશ
કલા
આ ચરાન્તર સંસ્કાર થયો
૧) મુંબઇ રેખાંશથી વધુ રેખાંશ હોય તો બાદ કરવું અને ઓછા રેખાંશ હોય તો ઉમેરવું.
૨) આ સંસ્કાર જન્મભૂમિ પંચાંગમાં જોઈને આપવા.
તા. ક. : સ્પષ્ટ સૂર્યોદયમાંથી ૩ મિ. બાદ કર્યા પછી ગ્રહ તથા સાધનામાં ઉપયોગ કરવો.
ઇસ્ટ સ્ટાન્ડર્ડ ટાઇમ ઉપરથી સૂક્ષ્મ લગ્ન સાધના
પ્રથમ ઈસ્ડ સ્ટાન્ડર્ડ ટાઈમને સ્થાનિક બનાવવો. ઈસ્ટ સમય માધ્યાહ્ન પહેલાના જેટલા કલાક મિનિટ હોય અને સ્થાનિક બનાવો તેમાં તે દિવસના મુંબઇના મધ્યરાત્રિના સાંપત્તિક કાળને સ્થાનિક સાંપત્તિક કાળ કરવા માટે જન્મભૂમિ પંચાંગ પેઇજ ૧૦ ના 'ક' કોષ્ટક પ્રમાણે ઉપયોગ કરવાથી સ્થાનિક મધ્યરાત્રિનો સાંપત્તિક કાળ બનશે. ..
હવે મધ્યરાત્રિ બાદ આવેલ ઇષ્ટ કલાક મિનિટ આદિનો સાંપત્તિક કાળ લાવવા માટે પંચાગ પેઇજ ૧૦૦ ‘અ’
કોસ્ટક મુજબ કરવું અથવા સ્યૂલ રીતે દર કલાકે ૧૦ સેકન્ડ સાંપત્તિક કાળમાં જોડવો. આવેલ સરવાળો ઈષ્ટ દેશના અક્ષાંશની
સારણીમાં તપાસી લગ્ન અને તેના અંશાદિનો આંક તૈયાર કરવો. કલાકનો સરવાળો ૨૪ થી વધારે હોય તો તેમાંથી ૨૪ આંધ્ર બાદ કરવો અને પછી સારણીમાં જોવું. . .
ઉદાહરણ : પૂના તા. ૨૧-૫-૪૯ વૈશાખ સુદ ૧૩ ના દિવસે સ્ટા, ટા. ૮ ક.
લગ્ન આવે ?
-
-
-
૮ કલાકના
૧૪ મિનિટના ૫૭ સેકંડના
૫ - ૫૩
પ્રથમ સ્થાનિક કરવા માટે ૮ કુ. ૪૭ મિ. - ૩૫ સે. માંથી ૩૪ મિ. બાદ કરતાં ૮ ક.
રૂપ
૧૩ મિ. સે. રહ્યા. આ પૂનાનો સ્થાનિક ટાઈમ નીકળ્યો. હવે તે તારીખનો મુંબઇ મધ્યરાત્રિનો સાંપત્તિક કાળ ૩૫ ૭. - રૂ મિ. - ૨ સે. છે. આ સાંપત્તિક કાળ પૂનાનો બનાવવા માટે '૧' સેકન્ડ બાદ કરતા (૧૦૦ પેઈજના 'ક' કોષ્ટક મુજબ) પર મિ. ૨૨ સે. આ પૂનાનો મધ્યરાત્રિનો સાંપત્તિક કાળ થયો. હવે સ્થાનિક ટાઇમ ૮ ક.
૧૫ ક.
૧૩ મિ.
૩૫ સે. નો સાંપત્તિક કાળ (૧૦૦ મા પેઈજના ‘અ' પ્રમાણે) ૮ કલાકાર્યન્નેનો ભેગો ૧ મિ. સે. થાય છે તેને ઉપરના સાંપત્તિક કાળમાં એટલે ૧૫ ક. - ૫૩ મિ. - ૨૧
છે
સે. માં ઉમેરતા ૧૫ કે.
જર સે. - ૫ પ્ર.સે. થયો તેમાં પૂનાનો સ્થાનિક ટાઈમ ૮ ક. ૧૮ સે. ૫ પ્રાસે. આવે છે તેમાંથી ૨૪ ક. બાદ કરતા છે કે, આંકને અક્ષાંશ મુજબની સારણીમાં જોતાં સ્પષ્ટ લગ્ન ૨ રાશિ ઇષ્ટ લગ્ન પરથી સ્થાનિક સ્ટા. ટાઈમ લાવવાની રીત પૂના તા. ૨૧-૫-૪૯ વૈશાખ સુદ ૧૩ ના રોજ ૨ રાશિ કર્યો આવે છે
२२
૧ - ૧ - ૪૨
*
૩૫
ર
.
.
પ
૧૩
1
(૨)
૪૮ મિ.
૧૩ મિ. - ૮ મિ.
-
→
૧૬ અંધ
૪૦ કલા આ લગ્ન ઉપરથી સ્ટાન્ડર્ડ ટાઇમ
લગ્ન ઉપરથી ઇષ્ટ લગ્ન મુજબ ઇષ્ટ સાંપત્તિક ફાળ લેવો. તે આ પ્રમાણે ૭૬ - ૮ મિ - ૧૮ સે. આ ઇષ્ટ સાંપત્તિક કાળ સમજવો. આ સાંપતિક કાળ માંથી તા. ૨૧ નો સાંપત્તિક કાળ ૧૫૬. પરૂ મિ. ૨૧ સે. બાદ કરતા (પૂનાનો) ૮ ક. - ૧૪ મિ. - પ૭ સે. આવ્યો. આ સાંપત્તિક કાળને સ્થાનિક સજાતીય બનાવવા માટે કોષ્ટક (બ) મુજબ સંસ્કાર આપવો અથવા દર કલાકે ૧૦ સેકંડના હિસાબે એ સાંપત્તિક કાળમાંથી સેકંડો બાદ કરવી, જેમ કે ૮ ક. - પ૭ સે, સાંપત્તિક કાળ આવ્યો છે તેને આ સંસ્કાર આપતાં (બ) પ્રમાણે નીચે મુજબ :
- ૧૪ મિ.
ક. મિ. સે.
અથવા દર કલાકના હિસાબે ૮૨ સેકંડ બાદ કરતા
७
૪૧
.
ક. મિ. ૮ - ૧૪
પ
૫૭ २२
૫૬
૧
૧૩
૧૫
૧૩- ૧૫
આ ૮-૧૩-૧૫ પૂનાનો સ્થાનિક ટાઈમ થયો તેમાં ૩૪ મિનિટ સ્ટાન્ડર્ડે ટાઈમ બનાવવા માટે ઉમેરવાથી ૮ ક. - ૪૭ મિ. - ૩૫ સે. આ ઈષ્ટ લગ્નનો ઇટ સ્ટાન્ડર્ડ ટાઈમ આવ્યો...
૩૫ સે. આ ટાઇમે કયું
-
-
૫૪ મિ.
૩૫ સે. ઉમેરતાં ર૪ ક.
૯ મિ. ૧૩ સે. - ૫ પ્ર. સે. આવે છે. આ - ૧૬ અંશ ૧૬ અંશ - ૪૦ કલા આવે છે.
-
૨૧ સે.
-
-
-
-
૫.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચાલુ રીતે લગ્ન કાઢવાની રીત
રાત્રિના ૧૨ થી ચાલુ કલાકો પ્રમાણે ક્રમસર ઈષ્ટ સમય લેવો. તેમાંથી સૂર્યોદય બાદ કરવો. આવેલા કલાક મિનિટ સૂર્યોદયથી ઇષ્ટ ટાઇમ સમજવો. પછી જન્મભૂમિ પંચાગ ઉપરથી એ દિવસનો સ્પષ્ટ સૂર્ય ૫૬. - ૩૦ મિ. નો આપેલ છે. આ સૂર્ય સવારના ૫૬. - ૩૦ મિ. નો છે એટલે તેમાં ૫-૩૦ પછીના ઇષ્ટ ટાઇમ સુધીનો સંસ્કાર આપીને ઉમેરવો......... આ એટલે ઈષ્ટ ટાઇમ સુધીનાં સ્પષ્ટ સૂર્ય થાય છે. ઈષ્ટ સમયમાંથી ૫૬. - ૩૦ મિ. બાદ કરવા. એટલે જે આંક આવે તે ૫૬. - ૩૦ મિ. પછીનો સમજવો અને * એ આંકને એક દિવસની ગતિના હિસાબે ચાલન આપી ૫-૩૦ ના સૂર્યની સાથે ઉમેરવો. એ સૂર્ય ઉપરથી લગ્નપત્રમાંથી જે આંક આવે તે સૂર્યોદયથી આવેલ ઈષ્ટ કલાકાદિમાં ઉમેરવો. એ આંક લગ્નનાં સાંપત્તિક કાળ સમજવો, એ આંક તે તે દેશોની સારણીમાં જોતો જયાં સમાય તે ઇષ્ટ લગ્ન સમજવું. .. ઉદાહરણ : વૈશાખ સુદ ૧૩ પૂના તા. ૨૧-૫-૪૮ ના ૮ ક. - ૪૭ મિ. ૩૫ સે. એમાંથી પૂનાનો સૂર્યોદય ૫ ૪. - પ૮ મિ. બાદ કરતા સૂર્યોદયથી ૨ ક. ૪૭ મિ. ૩૫ સે. માંથી ૫ ક. ૩૦ મિ. બાદ કરતાં ૩ ક. પાક. ૩૦ મિ. નો સ્પષ્ટ સૂર્ય પંચાગમાં આપેલ છે. જેમાં આપણે ૩ ક. ૧૭ મિ. સૂર્ય ૧ રા. ૬ અં. સ્વરૂપ છે, એ ઉમેરતા ૧ રા. - ૬ અં.
-
૩૫ સે. ઇષ્ટ સમય થયો હવે ૮ ક. ૪૯ મિ. ૧૭ મિ. ૩૫ સે. રહે.
-
૪૫ સે. નો સૂર્ય સ્પષ્ટ કરીને ઉમેરવાનો છે. તા. ૨૧-૫-૪૮ નો સ્પષ્ટ છે. તેમાં ૩ કલાકાદિનો સ્પષ્ટ સૂર્ય કરીને ઉમેરવો જે ૭ ક. - ૫૪ વિ.ક.
- ૧ વિ.ક.
૪૭ ક.
૪૭ ક.
પ૧ વિ.ક. સ્પષ્ટ સૂર્ય થયો.
+
જ વિ.ક.
૭૬ ૫૫.
વિ.ક.
૩૫ સે નો સ્પષ્ટ
२३
આ ૮ ક. ૪૭ મિ સૂર્ય થયો. ઉપરોક્ત સ્પષ્ટ સૂર્ય ઉપરથી સારણીમાં આવતો આંક ૨૧ ક ૨૧ મિ. - પ સે. છે. તેમા સૂર્યોદયથી ઈષ્ટ કાળ ૨ ક. - ૪૯ મિ. ૩૫ સે. ઉમેરતાં ૨૪ ૬. - ૧૧ મિ. સે. થયો. તેમાં ૨૪ કલાક બાદ કરતા ૦ ૬. ૧૧ મિ. - ૨૩ સે. આ લગ્નનો સાંપત્તિક કાળ થયો એ આંકને તે તે દેશની સારણીમાં જોતા જયાં સમાય તે આપણુ ઇષ્ટ લગ્ન સમજવું.
-
-
-
લગ્ન ઉપરનો સૂર્ય ઉપરનો આંક સૂર્યોદયથી આ ઈષ્ટ
-
-
૧ રા. ૬ અં.
-
-
1
સૂર્યરાશિ મકર – કુંભ ઋતુઓ શિશિર મહિનાઓ પોષ-મહા તારીખ ડી. થી
ફેબ્રુ ૧૯
-
-
-
-
નાના પંચાગ ઉપરથી લગ્નનો ટાઈમ નક્કી કરવાની રીત
ઉદાહરણ :- ૨૧-૫-૪૯ વૈશાખ સુદ ૧૩ ના રોજ મિથુન લગ્ન અને ચીન નવમાંશનો સમય કાઢવાનો છે. એટલે ઈજ લગ્ન ર રા. ૧૬ અં. - ૪૦ ૬, ઉપર લગ્ન પત્ર માંથી ૧૫ ઘડી - ૭ પળ લીધી. તે દિવસનો પ્રાતઃકાલીન સૂર્ય સ્પષ્ટ ૧ રા. ૫ અં. ૪૦ ૬. મુજબ તે જ લગ્નપત્રમાં જોતા ૭ ૬. ૫૮ ૫. આવ્યો તે લગ્નના આંકમાંથી બાદ કરવો. એટલે જ આંક રહ્યો તે સૂર્યોદયથી આપણો ઇષ્ટ પડી પળ આવ્યો...
ઘડી પળ
ઘડી પળ
૧૫ - ૭
७
પદ
19 - પ
-
વે
પૂનાનો સૂર્યોદય
ઇષ્ટ સ્ટાન્ડર્ડ ટાઇમ
5 - h
અયન - ગોલ - વિચા
૧) દક્ષિણાયન - કર્કરાશિના સૂર્યથી ધનરાશિના સૂર્ય સુધી ૨) ઉત્તરાયણ - મકરરાશિના સૂર્યથી મિથુનરાશિના સૂર્ય સુધી.... ૩) ઉત્તરગોલ - મેષરાશિના સૂર્યથી કન્યારાશિના સૂર્ય સુધી... ૪) દક્ષિણગોલ - તુલારાશિના સૂર્યથી મીનરાશિના સૂર્ય સુધી... છ ઋતુઓનું યંત્ર
મીન-મેષ વૃષ-મિથુન
વસંત ફાગ, –ચૈત્ર
૩. ૧ થી એપ્રિ. ૨૦
ગ્રીષ્મ વૈશાખ-જેઠ એપ્રિ. ર૦ થી જુન ૨૧
( ૩ )
ક.મિ. સે.
૫૧ ૩૦
૫૮
૪૯
२
૫
કર્ક-સિંહ વર્ષા
અષા.-શ્રાવણ જન ૧ થી ઓગ. ૨૩
-
૦૦
-
૩૦
વૃશ્ચિક- ધન મંત કાર્તિ-માગ. ઓગ. ૨૩ થી | ઓક્ટો ૨૩ થી
ઓટો ૨૪
ડીસે. ૨૨
કન્યા-તુલા
ધારદ
ભાદ્ર-આસો.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહિનાઓના નામ ૧) ચંદ્રમાસ - શુક્લ પ્રતિપદાથી અમાવસ્યા સુધી... ૨) સૌર માસ • સૂર્યની એક રાશિ ભોગવે ત્યાં સુધી ૩) સાવનમાસ • ૩૦ દિવસનો. ૪) નક્ષત્રમાસ • ચંદ્ર બાર રાશિ ભોગવે ત્યાં સુધી...
૧) અધિકમાસ : જે માસમાં શુક્લ પક્ષની પ્રતિપદાથી અમાવસ્યા સુધીનાં સૂર્ય સંક્રાંતિ ન બેસતી હોય, તે માસ
અધિકમાસ કહેવાય... ૨) સમાસ : જે મહિનામાં શુક્લપક્ષની પ્રતિપદાથી અમાવસ્યા સુધીમાં બે વખત સૂર્ય સંક્રાંતિ બેસતી હોય તો તે માસ ક્ષયમાસ કહેવાય...
ક્ષયમાસ કાર્તિક માગસર અને પોષ આ ૩ મહિનામાં જ આવે છે. બીજામાં આવતો નથી. વળી જે વર્ષમાં ક્ષયમાસ આવે છે. તે જ વર્ષમાં અધિકમાસ ૨ આવે છે.
અધિકમાસ અને ક્ષયમાસ એકજ વર્ષમાં આવે ત્યારે શું કરવું?
___ मासद्वयेद्र मध्ये तु, संक्रान्तिर्न यदा भवेत् । प्राकृत स्तत्र पूर्वः, स्यादधिकमासस्तथोत्तरः ।। १ ॥ अत्र - पाकृत इति। प्रकृति:धर्म-व्यवहार: तत्सम्बधि वर्षमध्ये अधिमासकद्वये सति प्रथमाधिकमासे प्रथम एव मासो व्यवहर्तव्यो न द्वितीयः, द्वितीयेऽधिमासे तु द्वितीय एवेत्यर्थः । इदं कालनिर्णयग्रंथे, बद्धंसिद्धान्ते ऽ प्युक्तम् । "वर्षमध्ये मासद्वय वृद्धौ, प्रथममासवृद्धौ कर्मकृदाधोऽ परस्त्वशुभः" इति । आरंभसिद्धि वि. प. श्लोक ३ नी टीकामां -
અધિકમાસ લાવવાની રીત
શાલિવાહન શાકને બારે ગુણ ઓગણીસે ભાગ દેવો. . શેષ ૫ થી ઓછાં હોય તો ૧ ઓછો કરવો અને દશથી ઓછાં હોય તો ૨ ઓછા કરવા. જે આંક રહે તે ચૈત્રથી ગણતા અધિકમાસ જાણવ, દશથી વધારે હોય તો અધિકમાસ ન આવે,
અધિકમાસ યંત્ર
૧૮૩૧ - શ્રાવણ ૧૮૩૪ - અષાઢ ૧૮૩૭ - વૈશાખ ૧૮૩૯ - ભાદરવો ૧૮૪૨ - શ્રાવણ ૧૮૫ - જેઠ ૧૮૪૮ - ચૈત્ર ૧૮૫૦ - શ્રાવણ
૧૮૫૩ - અષાઢ ૧૮૫૬ - વૈશાખ ૧૮૫૮ - ભાદરવો ૧૮૬૧ - શ્રાવણ ૧૮૬૪ - જેઠ ૧૮૬૭ - ચૈત્ર ૧૮૬૯ - શ્રાવણ ૧૮૭૨ - અષાઢ
૧૮૭૫ - વૈશાખ ૧૮૭૭ - ભાદરવો ૧૮૮૦ – શ્રાવણ ૧૮૮૩ – જેઠ ૧૮૮૬ - ચૈત્ર ૧૮૯૮ - શ્રાવણ ૧૮૯૧ - અષાઢ ૧૮૯૪ - વૈશાખ
૧૮૯૬ - ભારદનો ૧૮૯૯ - શ્રાવણ | ૧૯૦૨ જેઠ ૧૯૦૪ - આસો ૧૯૦૭ - શ્રાવણ ૧૯૧૦ - જેઠ ૧૯૧૩ - વૈશાખ ૧૯૧૫ - ભાદરવો
૧૯૧૮ - અષાઢ ૧૯૨૧ - જેઠ ૧૯૨૩ - આસો ૧૯૨૬ - શ્રાવણ ૧૯૨૯ - જેઠ ૧૯૩૨ - વૈશાખ ૧૯૩૪ - ભાદરવો ૧૯૩૭ - અષાઢ
સમાસ યંત્ર
૨૦૧૯ - માગસર ૨૧૬૦ - માગસર
૨૦૩૮ - પોષ ૨૧૬૯ - પોષ
૨૦૮૪ -- માગસર ૨૨૧૫ - માગસર
૨૧૦૩ - માગસર ૨૨૪ - પોષ
૨૧૪૧ - કાર્તિક ૨૨૮૨ - માગસર
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
કોક્કો
૬૦ ઘડી
૬૦ પ્રપળ રા વિપળ રા પળ ૬૦ વિપી ૬૦ પળ ૧ ઘડી રા ઘડી ૨ ઘડી શા ઘડી
- ૧ વિપળ - ૧ સેકન્ડ
૧ મિનિટ - ૧ પળ
૧ ઘડી ૨૪ મિનિટ
૧ કલાક - ૧ મુહૂર્ત - ૧ પ્રહર
૮ પ્રહર ૩૦ મુહૂર્ત ૧૫ તિથિ ૨ ૫ક્ષ ૨ સૌરમાસ
ऋतु ૨ અયન
- ૧ અહોરાત્રિ - ૧ અહોરાત્રિ
૧ અહોરાત્રિ. - ૧ પt - ૧ માસ - ૧ ઋતુ - ૧ અયન - ૧ વર્ષ
૬૦ પ્રતિવિક ૬૦ વિકળા ૬૦ કળા ૨૦૦ કળા અથવા ૩ અંશ - ૨૦ કલા
૧ નક્ષત્ર
૧ વિકnt ૧ કળા ૧ અંશ
- -
૮૦૦ કળા અથવા ૧૩ અંશ - ૨૦ કળા ૩૦ અંશ ૧૨ રાશિ અથવા ૩૬૦ અંશ
-
૧ રાશિ
૧ નવમાંસ
૨૪ આગવી ૪ હાથ
- ૧ આંગળ - ૧ હાથ - ૧ દંડ
તિથિ વિચાર
વદમાં
નંદા
ભદ્રા
યા રિક્તા પણ
સુદમાં
|
જી
ઉત્તમ મધ્યમ
છે
મધ્યમ ઉત્તમ
૧૩.
૧૪
૧૫
સયવૃદ્ધિ તિથિઓ
જે તિથિ ૩ વારને સ્પર્શ કરતી હોય તે તિથિ વૃદ્ધિ તિથિ કહેવાય છે. જે વારને ૩ તિથિ સ્પર્શતી હોય તેમાની વચલી તિથિ એ ક્ષયતિથિ કહેવાય. ક્ષય અને વૃદ્ધિ તિથિ શુભકાર્યમાં વર્જ્ય છે... અપવાદ : કેન્દ્રમાં રહેલો ગુરૂ અને બુધ અનુક્રમે ક્ષય અને વૃદ્ધિ તિથિના દોષને ણે છે. (વસિષ્ઠ)
રતિથિઓ મેષ ૧-૫ વૃષ ૨- ૫ મિથુન ૩- ૫ કઈ ૪- ૫ સિંહ ૬-૧૦ કન્યા ૭-૧૦ તુલા ૮-૧૦ વૃશ્ચિક ૯-૧૦
ધન ૧૨-૧૫ મકર ૧૨-૧૫ કુંભ ૧૩-૧૫ મીન ૧૪-૧૫ પોતપોતાની રાશિમાં ક્રૂર ગ્રહો આવેલા હોય તો આ તિથિઓ ક્રૂર જાણવી અને તે શુભકાર્યોમાં વર્ષ છે...
પહેલા ત્રિકની તિથિઓમાં પહેલા પંદર ઘડીઓ તજવી... બીજા ત્રિકની તિથિઓમાં બીજી પંદર ઘડીઓ તજવી... ત્રીજા ત્રિકની તિથિઓમાં ત્રીજી પંદર ઘડીઓ તજવી...
અને ચોથા ત્રિકની તિથિઓમાં ચોથી પંદર ઘડીઓ તજવી... મતાંતર છે જેની નામરાશિ કૂરગ્રહોથી આકાંત હોય તો તે પુરૂષે શુભકાર્યોમાં તે રાશિ સંબંધી તે તે તિથિઓ વર્જવી....
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઠધા તિથિઓ સર્યકધા
ચન્દ્રદધા ધન-મીન - ૨ મિથુન-કન્યા ૮ કુંભ-ધન
મકર--મીન વૃષ-કુંભ - ૪ સિંહ-વૃશ્ચિક - ૧૦ મેષ-મિથુન - ૪ વૃષ-કર્ક - ૧૦ મેષ-કર્ક - ૬ તુલા-મકર - ૧૨ તુલા- સિંહ - ૬ વૃશ્ચિકકન્યા - ૧૨ આ તિથિઓ શુભકાર્યોમાં વર્ષ છે... અપવાદ : આ તિથિઓમાં પ્રથમની ૪ ઘડીઓ તજવી. દાતિથિનું ફળ : મુંડનમાં કોઢ, વસ્ત્ર પરિધાનથી દુઃખ, ગ્રહપ્રવેશથી શૂન્યતા, આયુધ ધારણથી મરણ, યાત્રા એવી અને વિવાહ સર્વ નિરર્થક થાય.
૨% તિથિઓ તિથિઓ : ૪ – ૬ - ૮ - ૯ - ૧૨ - ૧૪ - ૦ વજર્ય ઘડીઓ : ૮ - ૯ - ૧૪ - ૨૫ - ૧૦ - ૫ ઉપરોક્ત તિથિઓની કમસર ઘડીઓ વર્ષ છે. બાકીની શુભ છે. નોમ તિથિ : પ્રયાણ અને પ્રવેશ શિવાય બીજા કાર્યોમાં શુભ છે અને છે. તિથિ શુભકાર્યમાં વર્ષ છે. ..
૧૪ તિથિ યંત્ર, મંત્ર, રક્ષા, કાપાલિક દીક્ષા વિ. શુદ્ર કાર્યોમાં અને રોગિના સ્નાનમાં કુતિથિ પણ શુભ છે. ૬-૧૨ અશુભ હોવા છતાં સ્થિર કાર્યોમાં શુભ છે.
યાત્રામાં વિશેષે વર્યું છે. ઈષ્ટ નક્ષત્રની જેટલી તારા હોય તે તિથિ પણ વર્યું છે.
નંદાદિ તિથિઓમાં કરવા લાયક કાર્યો : નંદાઃ ચિત્ર, ઉત્સવ, વાસ્તુ, ક્ષેત્ર, નૃત્યાદિ આનંદમય કાર્ય થઈ શકે. ભદ્રા: વિવાહ, ભૂષા, શકટાધ્યયન, શાંતિક, પૌષ્ટિક ભદ્રમયકાર્યો થઈ શકે..., જયા : સંગ્રામ, સૈન્યાભિયોગાદી, જપકર્માદી, થઈ શકે... રિકતા : વધ, બંધ, વિષ, અગ્નિ, શસ્ત્રાદિ થઈ શકે. .. પણ વિવાહ, દીક્ષા, યાત્રાદિ માંગલ્ય કાર્ય થઈ શકે...
नन्दा-भद्रा-जया रिक्ता: पूर्णा च नामत: क्रमश: 1 तिथयः प्रतिपत्षष्ठेकादशोधोः स्वनामफल: ।।६।। (नारचन्द्र श्लोक ६)
વાર
સભ્ય ર
સંજ્ઞા
છાયા લગ્ન પગલા
સૌમ્ય
રવિવાર સોમવાર મંગળવાર બુધવાર ગુરૂવાર શુક્રવાર શનિવાર
સૌમ્ય સૌમ્ય
ધ્રુવ-સ્થિર ચર- ચલ
ક્રૂર-ઉગ્ર મિશ્ર-સાધા બુધ-ક્ષિપ્ત
મૃદુ-મૈત્ર દારૂણ-તિણ
સૌમ્ય
છાયા લગ્નની સમજૂતિ :
જેમકે રવિવારે સૂર્ય સામે ઉભા રહીએ ત્યારે પોતાની છાયા ૧૧ પગલા હોય તે વખતે સિદ્ધ છાયા કહેવાય છે. એ ટાઈમે કરેલું કાર્ય શુભ ફળ આપે છે. એ રીતે દરેક વારમાં જેટલા પગલા હોય તેટલા પગલે સિદ્ધ છાયા આવે છે. જો ૭ આંગળાના શંકુથી સિદ્ધ છાયા લેવી હોય તો વારના કહેલા પગલાના બદલે તેટલા આગળ સમજવાં. જે ૧૨ આગળના શંકુથી સિદ્ધ છાયા કાઢવી હોય તો રવિ આદિ વારોમાં અનુક્રમે નીચે મુજબ આગળ છાયા બાકી રહે ત્યારે સિદ્ધ છાયા આવે છે.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪
ગુરૂ
શનિ
ગુર
સોમ શનિ
રવિ
શનિ
બુધ સોમ
શાડ
ગુર
રવિ
વાર રવિ સોમ મંગળ બુધ ગુરૂ શુક્ર શનિ આંગળ ૨૦ ૧૫
૧૨ હોરા સમજૂતિ :
સૌમ્ય કાર્યોમાં સૌમ્યવાર અને સૌમ્ય હોરા હોય તો સંપૂર્ણ ફળ આપે છે. એકલો સૈમ્યવાર હોય તો ૩/૪ ફળ આપે છે. દૂર કાર્યોમાં ક્રરવાર અને ક્રર હોરા હોય તો સંપૂર્ણ ફળ આપે છે. સૌમ્ય કાર્યોમાં જો શૂરવાર હોય તો તે દિવસે સૌમ્યવારની હોરાનો ટાઇમ લઈને કાર્ય કરવાથી ક્રરવારનો દોષ ન લાગે. દરેક હોરાનો ટાઈમ ૨ll ઘડીનો હોય છે. જે દિવસે જે વાર હોય તે દિવસે તે વારની પહેલો હોરા હોય છે. તે પછી ક્રમસર રાંt - ૨ા ઘડીએ છઠ્ઠા - છઠ્ઠા વારની હોરા આવે છે. એકવારમાં કુલ ૨૪ હોરા હોય છે.
હોરા કોષ્ટક રવિ સોમ મંગળ
બુધ શનિ રવિ સોમ મંગળ
બુધ બુધ ગુરૂ શનિ રવિ
મંગળ સોમ મંગળ
ગુર • શુક્ર રવિ મંગળ
ગુરૂ ગુરૂ શુક્ર શનિ રવિ સોમ મંગળ બુધ મંગળ બુધ શુક્ર શનિ
સોમ સોમ મંગ
બુધ
ગુરૂ શનિ રવિ સોમ મંગળ
ગુરૂ ગુર શનિ
મંગળ સોમ મંગહા
શુક્ર
શનિ રવિ શનિ રવિ સોમ
મંગળ શનિ
સોમ મંગળ બુધ મંગળ બુધ
શનિ
રવિ સોમ રવિ સોમ મંગળ બુધ શનિ
સોમ મંગળ બુધ
ગુરૂ શનિ રવિ
મંગળ સોમ મંગળ
શનિ રવિ મંગળ બુધ શનિ રવિ સોમ
મંગળ મંગળ ગુરૂ શનિ
સોમ રવિ સોમ મંગળ
શુક્ર શનિ રવિ સોમ મંગળ
ગુરૂ ગુરૂ શનિ રવિ
સોમ મંગળ
રવિ
શનિ
'
બુધ સોમ
રવિ
છે
0
આ
બુધ
0
,
બુધ
છે
ગુરે
-
જ
ગુરૂ
ગરે
શનિ
બુધ
ગુરૂ
સોમ
ગુર
૧૯
શનિ
સોમ
શુક્ર બુધ
રવિ
શનિ
/
સોમ મંગળ
દરેક વારમાં કરવા લાયક કાર્યો : રાજ્યભિષેક, નોકરી, વિવાહ, મંત્ર, શરમ ઔષધ વિદ્યા, સંગ્રામ પ્રયાણ, સૂવર્ણ-તાંબુ અલંકાર, શિલ્પ,
પુણ્યકર્મ ઉત્સવાદિ. : રૂ૫, ગાયન, ભોજન, ખેતી, વ્યાપાર આદિ : સર્વ દૂરકર્મો, રકતસ્ત્રાવ, સૂવર્ણ પ્રવાળ, ખાણ ધાતુ, સેનાનિવેશાદિ | અક્ષર જ્ઞાન, કર્ણવેધ, કાવ્ય, વ્યાયામ, તર્કવાદ, કલાભ્યાસાદિ | સર્વશુભકાર્ય, ભિક્ષા, વિદ્યા, યાત્રા, ઔષધાદિ ? દીક્ષા શિવાય બુધ અને ગુરૂમાં કહેલાં સર્વ કાર્યો ? દીક્ષા, ગહપ્રવેશ, ગુહારંભ, સ્થિરકર્મ, ક્રરકર્મ આદિ
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
નં.
૧
૪
+
२
ભરતી
3 કૃત્તિકા
રોહીની
મૃગશર
19
..
.
*?* * * દ
૧૬
€
અશ્લેષા
૧૦
મા
૧૧ પૂર્વ ાલ્ગુની ૧૨ ઉત્તરફાલ્ગુની
119
૧૯
સ્વ
æ × ૪ કા
નક્ષત્રો
* *
અશ્વિની
२७
આઠ
પુનર્વસુ
મુખ્ય
હસ્ત
ચિત્રા
સ્વાતિ
વિશાખા
angtial
શ્રેયા
મૂલ
પૂર્વાષાઢા
ઉત્તરાષાઢા
અમિત્
શ્રવણ
નિષ્ઠ
શતભિષા
પૂ.ભાદ્રપદ
ઉ. ભાદ્રપદ રેવતી
નક્ષત્રોના પર્યાય
નક્ષત્રોમાં આવતા અક્ષરો.
અકિની, અયુગ, |૩-ચે-ચો - લા દેવતા, બાલીની યમયતા, માન્ય બહુલા, અગ્નિદેવતા આ-ઈ-ઉ-એ
લીલો- કો
બ્રાહી માગશર્ષ, માર્ગચન્દ્રમસ,
મૃગસૌમ્ય કાલની રાત
આદિત્યો, ધમકી
તિષ્ય, સિધ્ધ,
ગુરૂદેવતા
સા
વિન્ધા
સૈનિકે તા અર્યમદેવતા
સચિ દેવતા
નારી
અનિલી
મૈત્રી
એન્દ્રી
આય
આપી
વૈશ્વી
ક્ષાત્રો સંબંધી
સ્વામિ
---*
ઘણી અજદેવતા અહિન્ધદેવતા
પીણાં
3
૬
-થા-વી-ન્યુ પ કે-ચો-કાકી
ૐ
1 - ધ - $ - છે
હુંકો - લા – હી
હ- હૈ - હો - ડા
૬
૫
२
२
૫
૧
+---& પે-પો-રા-રી રોતા ઇન્દ્રાસ્પ્રિદેવતા - રાધા નીતુ તે તો
૧
૪
*
નાની તુને -71-411-411-4
ર
યે – ચો – - ભા–ભી ૧૧
૪
*
-ડી-૩-ઢો |મામી મુ- બે
મોં “ટા ટી -3 ટે-ટો-પા-પી
તારા
-
મે – હું – જા – જી
3
સે-સો-દાઢી ૬-૧-ઝ
| દે-દો-ચા-ચી
۹
3
૩
3
જી – જૉ-ખા જિ બી-ખુ-એ ખો ૩ શ્રવિષ્ઠા-વાસુદેવતા ગા-મી-ગુ-ગે શતભિષક શતતારા ગો-સા · સી-૧૦૦
૪
જ આ કા
અશ્વિનહરન
યમ
અગ્નિ
કમલભ
ચન્દ્ર
આદિતિ
જીવ
અહિ
પિત
ભગ
અર્યમા રવિ
સ્વા
સમીર શિક
મિત્ર
ઇન્દ્ર
વિધિ
વૈકુંઠ
વસુ
અમ્બુપ
(<)
= = = = +91 95
અજચરણ અહિનિ પ્રા
સંજ્ઞા યોનિ ગણ
વિયાગો
ૐ = % % %= = = ૪૮ % 2
પક
ક્રૂર
મિશ્ર
મુસ્ત
ધ્રુવ
મહ
નીક્ષણ
લઘુ
ક્રૂર
લઘુ
માન
ચર માર્જોર
મૈય
મૂ
શિંગોડું લઘુ
ત્રિવિક્રમ ચર
મૃદંગ
ચર
वृत्त
મૂ
અશ્વ
હરિણ શિ
નિરૂતિસિંહનાપગલાં તીક્ષ્ણ શ્વાન
ૐ
ચર
વાર
શમ્યા
વિશ્વનામના હાથીની ચાલ વ નક્ષ ૧૩ દેવો
સર્પ મનુષ્ય
સર્પ
દેવ
મધ્ય
મહા રાક્ષસ અન્ય
અન્ય મુખ્ય
ગાય ભેંસ
વાધ
ભેંસ
વાધ
માર્જોર રાક્ષસ
અન્ય ઉંદર રાક્ષરા અન્ય
ઉંદર
મધ્ય
આધ
આધ
મધ્ય
અન્ય
અન્ય
મધ્ય
આધ
આધ
મળ્યું
વાર્
દેવ
સંહ
ગાય
ગજ
મનુષ્ય આદ્ય
દેવ
આદ્ય
દેવ
મુખ્ય
મનુષ્ય
મનુષ્ય
દેવ
રાક્ષસ
દેવ
નાડી
૬
દવ
રાક્ષસ
રાક્ષસ
આદ્ય
મુખ્ય
અન્ય
અન્ય
નફુલ વાનર સિંહ રાક્ષસ મધ્ય અશ્વ રાક્ષસ આધ
રાક્ષસ
ન્ય
આય
મનુષ્ય મનુષ્ય મધ્ય અન્ય
દેવ
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
નંબર
નક્ષત્ર
શશિ
મુહૂલ્ય નક્ષત્રો
ભેંસ
. #.
મેષ
મેષ ૩ વૃષ ૧ મેષ
અશ્વિની ભરણી કૃત્તિકા રોહીણી મૃગશિર આદ્ર પુનર્વસુ
. . .
અધો મુખાદિ સંજ્ઞા તિøમુખ અધોમુખ અધોમુખ ઉર્ધ્વમુખ તિચ્છ ઉર્ધ્વ તિ ઉર્ધ્વ અધો અધો અધો ઉર્વ તિષ્ઠ તિષ્ઠ
૨ વૃષ ૨ મિથુન
મિથુન ૩ મિથુન ૧ કર્ક
. . . :
પુષ્ય
અશ્લેષા
સિંહ વાનર નકુલ નકુલ હરણ ઉંદર વાનર ઉંદર માર્જર માર વાધ અશ્વ ગાય અશ્વ ગાય શ્વાન શ્વાન
મધ
સિંહ
૧૩
પૂર્વ ફાલ્ગની ઉત્તર ફાલ્ગની
હસ્ત ચિત્રા
સ્વાતિ વિશાખા અનુરાધા જેજા
૧૫
તિષ્ઠ
૧ સિંહ ૩ કન્યા
કન્યા ૨ કન્યા ર તુલા
તુલા ૩ તુલા ૧ વૃશ્ચિક
વૃશ્ચિક વૃશ્ચિક ધન
ધનું ૧ ધન ૩ મકર
8, R. P. P. 8. P. 2. P. P. P. 8. ૮.
અધો તિ તિષ્ઠ
અધો
મેંઢા
સર્પ
ઉદ્ધ
સર્ષ
મુંદ્રા
પૂર્વાષાઢા ઉત્તરાષાઢા અભિજિત શ્રવણ ધનિષ્ઠા શતભિષા પૂર્વ ભાદ્રપદ ઉત્તર ભાદ્રપદ
રેવતિ
મકર ૨ મકર ૨ કુંભ
ગજ ભેંસ
ઉર્ધ્વ ઉર્દુ અધો
8. ૨. ૪. P. K. . '
ગજ
વાધ સિંહ
૩ કુંભ ૧ મીન
મીન મીન
૨૮
તિર્જી
૧] નક્ષત્રોમાં આવતા અક્ષરોની સમજ ૧) જે નક્ષત્રમાં જન્મ થયો હોય તે નક્ષત્રોના ચાર ભાગ કરવા અને ક્રમસર પહેલા ભાગમાં પહેલો અક્ષર, બીજા ભાગમાં
બીજો અક્ષર એ પ્રમાણે ક્રમસર અક્ષર મુજબ નામ પાડી શકાય છે... ૨) % 2 અને રૂ જૂને સ્થાને રિ - રી અને લિ – લી સમજવા. તેમજ બ અને ઝને સ્થાને વ - ગ સમજવા સંયોગ
અક્ષરવાળું નામ હોય તો આદ્ય અક્ષર ગ્રાહ્ય છે...
૨] તારા માટેની સમજ
જે નક્ષત્રમાં જેટલી તારા હોય તે આંકવાળી તિથિ વર્ક્સ સમજવી... જયાં અધિક તારા હોય ત્યાં ૧૫ થી ભાગ દેવો. જે આંક વધે તે આંકવાળો તિથિ વર્યું છે....
૩] અભિજિત સંબંધી
ઉત્તરાષાઢાનું અંત્યચરણ અને શ્રવણની પહેલી ૪ ઘડી એટલો સમય અભિજિત નક્ષત્રનો સમજવો. ..
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪] પુષ્ય નક્ષત્રની મહત્તા
દીક્ષા અને વિવાહ સિવાય પુષ્પ નક્ષત્રમાં સર્વ કાર્યોમાં બળવાન છે. પાપગ્રહથી વિંધાયું હોય તોપણ તેના બળને કોઇ હણી શકતું નથી.
૫] મુહર્ત્ય નક્ષત્રો વિષે :
પાપ વિદ્યુત દ્વીને, ચન્દ્ર સારા નહેપિ ૧ । पुष्ये सिद्ध्यति सर्वाणि कार्याणि मंगलानि च ॥ १ ॥
मुहुर्तगण : आ सि. भा. पृ १४९ "कार्य वितारेन्दु बलेऽपि पुष्ये, दीक्षां विवाहं च विना विदध्यात् । પુષ્ય: ફેમાં હિ વ હિનસ્તિ, મ ં તુ પુષ્યસ્ય ન ન્યુ-ન્યુ || ''
આ. સિ. વિ. રૂ હો,
‘‘પુષ્ય: સ્મ પુતિ ામમેવ, પ્રખાપતેઃ પ્રાપ સ શાપમસ્માત્ । सिंही यथा सर्व चतुष्पदानां तथैव पुष्यो बलवानुङ्गनाम् || २ || "
૪૫ - મુહૂ નક્ષત્રોમાં ધાન્ય સસ્તુ થાય ...... ૧૫ - મુહૂર્યા નક્ષત્રોમાં ધાન્ય કિંમતી થાય......... ૩૦ - મુહૂર્તો નક્ષત્રોમાં ધાન્ય સમાન રહે. ..
સુદ ૨ ના દિવસે ચન્દ્રમાં જે નક્ષત્રોમાં ઉદય પામ્યો હોય તે નક્ષત્રથી વિચાર કરવો.
૬] ચરાદિ સંજ્ઞક નક્ષત્રો અને કરવા લાયક કાર્યો:
ચર અને ચલ
:
લઘુ અને ક્ષિપ્ર
:
મુ અને મૈત્ર
:
ધ્રુવ અને સ્થિર
:
દફ્ન અને તિક્ષ્ણ
:
ક્રૂર અને ઉગ્ર
4
મિત્ર અને સાધારણ :
સ્વાતિ, પુનર્વસુ, શ્રવણ, ધનિષ્ઠા, શતભિષા... અભિજિત, હસ્ત, પુષ્ય, અશ્વિની... મૃગશિર, અનુરાધા, ચિત્રા, રેવતી... ત્રણ ઉત્તરા અને રોહીણી...
અશ્લેષા, મૂલ, આર્દ્રા, જેષ્ઠા...
મઘા, ભરણી, ત્રણ પૂર્વા,.. વિશાખા, કૃત્તિકા...
આ. સિ. ૩૩ / દિ. શુ. ગાથા પ
લઘુ અને ચરમાં શુભકાર્યનો આરંભ કરવો ઉગ્ર-રૂક્ષમાં તપનો, ધ્રુવમાં પ્રવેશ - પ્રયાણ, મિશ્રમાં વિગ્રહ–સંધિ, આદિ કાર્યો કરી શકાય છે.
દિ. શુ. ગા. ૫૪ લઘુ-ક્ષિપ્ર-પર-પલમાં : પ્રયાણ, કલા, કરિયાણા, અલંકાર, મૈથુન, ઔષધ, જ્ઞાન, વિજ્ઞાન, વાહન, ઉજાણી વિ. કાર્યો કરવા શુભ છે.
મૃદુ-મૈત્ર-ધ્રુવ-સ્થિરમાં શાંતિક, બીજ, ઘર, નગર, અભિષેક, બાગ, બગીચા, ભૂષણ વસ્ત્ર, ગીત, મંગળ તથા મિત્ર વિ. સંબંધી સ્થિર કાર્યો કરવા શુભ છે. ઉગ્ર-સૂરમાં : લડાઇ, વંચના, વિષ, ઘાત, બંધન, ઉચ્છેદન, અગ્નિ, શાસ્ત્ર વિગેરે કાર્યો કરવાથી સિદ્ધ થાય છે. .. તીક્ષ્ણ-દારૂણમાં : વ્યાધિ, પ્રતિકાર, ભૂત, યક્ષ, મંત્ર, નિધિની સાધના, ભેદકર્મ વિગેરે કરાય છે...... મિત્ર-સાધારણમાં : સુવર્ણ, રૂપું, ત્રાંબુ, લોઢું, અગ્નિકર્મ, વૃષોત્સર્ગ, અગ્નિનો પરિગ્રહ વિગેરે...
આ. સિ. ભાષા, પૃ, ૩૧ પ્રાયેઃ કરીને સાંતકાર્યોમાં : કૃત્તિકા, ૩ પૂર્વા, શતભિષા, આર્દ્રા, વિશાખા, ભરણી, અશ્લેષા, આ નક્ષત્રો ગ્રહણ કરવાના નહિ....
(૧૦)
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
] સંધ્યાગતાકિ નક્ષત્રો
૧. સંધ્યાગત ! સંધ્યાકાળે જે નક્ષત્ર પૂર્વમાં ઉગે તે... ૨. વિગત : સૂર્યથી ભોગવાતું નક્ષત્ર... ૩. વિડવ : વદીગ્રહથી ભોગવાતું નક્ષત્ર... ૪. સંગ્રહ : દૂરગ્રહથી ભોગવાતું નક્ષત્ર... ૫. વિલંબિત : રવિએ ભોગવેલું નક્ષત્ર... ૬. રહહત : જે નક્ષત્રમાં સૂર્ય-ચન્દ્રનું ગ્રહણ થાય તે નક્ષત્ર... (ફરી સૂર્ય ન ભોગવે ત્યાં સુધી)
૮] ગ્રહભિન્ન
ચહથી ભેદાયેલું એટલે સરેખાચક્રની અપેક્ષાએ ઈષ્ટ દિવસના નક્ષત્રને વક્રગતિવાળો ભૌમાદિગ્રહ જે નક્ષત્રમાં રહેલો હોય, તેની દ્રષ્ટિ જમણી તરફ ઈઝ નક્ષત્ર ઉપર પડતી હોય અને શીઘગતિવાળો ગ્રહ જે નક્ષત્રમાં રહેતો હોય તેની દ્રષ્ટિ ડાબી બાજુ ઈષ્ટ નક્ષત્ર ઉપર પડતી હોય ત્યારે ઈષ્ટ નક્ષત્ર ગ્રહભિન્ન નક્ષત્ર થાય છે. બેમાંથી કોઈપણ એકબાજુથી ચહની દ્રષ્ટિ પડતી હોય તોપણ ગ્રહભિન્ન નક્ષત્ર થાય છે... (આ. સિ. વિ. ૫, ગ્લો ૧૫ ની ટીકામ ઉદાહરણે)
: મંગળ - શનિ ભોગવશે તે... આલિંગિત : મંગળ – શનિથી ભોગવાતું... ઠપ્પ
* મંગળ - શનિથી ભોગવાયેલું... આ ત્રણે નક્ષત્રો પણ વર્જ્ય છે. (દિ. શુ. શ્લો. પ૪ - ૬૦)
ઘમિત
૯] પર્વયોગી આદિ સંજ્ઞાવાળા નક્ષત્રોનું ફળ
રેવતીથી ૬ નક્ષત્રો : પૂર્વયોગી - ચન્દ્રની પાછળ ચાલનારા છે માટે... આદ્ગથી ૧૨ નક્ષએ કે મધ્યમયોગી – મધ્યમાં ચાલનારા છે માટે... જેષ્ઠાથી ૯ નક્ષત્રો : પશ્ચિમાર્થોગી - પાછળ ચાલનારા...
પૂર્વયોગીમાં સ્ત્રીને પતિ ઉપર, પશ્ચિમાર્યયોગીમાં પતિને રસી ઉપર બહુ પ્રેમ હોય છે અને મધ્ય યોગમાં પરસ્પર પ્રેમ હોય છે....
૧૦] ૧. સ્ત્રી સંજ્ઞક નક્ષત્રો : આર્કાથી સ્વાતિ સુધી...
૨, નપુંસક સંશક નક્ષત્રો : વિશાખાથી પેઝા સુધી... ૩. પુરૂષ સંશક નક્ષત્રો : મૂલથી મૃગશિર સુધી...
૧૧] સૂર્યસંક નક્ષત્રો : રોહીણી, મૃગશિર, પૂ. ફાગુની, ઉ. ફાલ્ગની, હસ્ત, ચિત્રા, સ્વાતિ, વિશાખા,
અનુરાધા, જયેષ્ઠા, મૂલ, ધનિષ્ઠા, શતભિષા, ઉત્તર ભદ્રપદ.... ચન્દ્રસંશક નક્ષત્ર : અશ્વિની, ભરણી, કૃત્તિકા, આદ્ર, પુનર્વસુ, પુષ્ય, અશ્લેષા, મઘા, પૂર્વાષાઢા, ઉત્તરાષાઢા, અભિજિત, શ્રવણ, પૂર્વ ભાદ્રપદ, રેવતિ...
૧૨] નામનક્ષત્રથી શું જોઈ શકાય ?
૧. દેશ, ગામ, નગર પ્રવેશ, પ્રયાણ, યોનિ, ગણ, તારા, રાશિભેદ, નાડીવેધ, વ્યવહાર, રોગ, દાન અને અષ્ટવર્ગ મેળવવામાં પણ નામ નક્ષત્રથી જોવું... (દિ, શુ. દી. પૃ. ૮૯) ૨, વર્ગ, મૈત્રિ અને લેણાદેણીમાં તો પ્રસિદ્ધ નામ નક્ષત્રથી જ જોવું. (આ. સિ. વિ. ૩ શ્લો, ૨૬ ની ટીકા)
૧૩] જન્મનક્ષત્રથી શું જવું?
૧. વિવાહ, દીક્ષા, પ્રતિષ્ઠાદિકમાં... (આ. સિ. વિ. ૨. ૬૬) ૨, યોનિ, ગણ, રાશિ, તારા, નાડીવેધાદિ... (આ. સિ. વિ. ૩. ૨૬) ૩. વિવાહ, પટ્ટાભિષેક, ગૃહારંભ, ગૃહાદિ પ્રવેશ, નગર પ્રવેશમાં પણ જન્મનક્ષત્ર હોય તો સારું (મુ. માતંડ વિવાહ પ્રક. ગ્લો પ૫)
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪] નક્ષત્રોણા ક્ષણો ૧. આદ્ર ૬. પુર્વાષાઢા
૧૧. વિશાખા ૨. અશ્લેષા ૭, ઉત્તરાષાઢા,
૧૨, મૂલ ૩. અનુરાધા ૮. અભિજિત
૧૩. શતભિષા ૪. મધા ૯. રોહિણી
૧૪. ઉત્તરાફાલ્ગની ૫. ધનિષ્ઠા ૧૦. જ્યેષ્ઠા
૧૫. પૂર્વાફાલ્ગની દરેક ક્ષણ જે ૨ ઘડીનો છે આમાંના ૨-૩-૫-૮-૧૦-૧૧ એ સાત ક્ષણો સર્વકાર્યના સાધક છે. દરેક તિથિએ ઉપરના ક્ષણ ક્રમસર આવે છે...
રાશિમાં આવતા અક્ષરશે અને નક્ષત્રોના કોઠો
મેષ
મિથુન
સિંહ કન્યા
અ, લ, ઈ અશ્વિની, ભરણી, કૃત્તિકા, પાદે બા, વા, ઉ કૃત્તિકાપત્રયમ્, રોહિણી, મૃગશિરાઈમ કા, છા, ઘા મૃગશિરાર્ધ, આદ્ર, પુનર્વસુ, પાદત્રયમ્ ડા, હા
પુનર્વસુ પાકમેકં, પુષ્ય, અશ્લેશન્તમ્ મો, ટા મઘા, પૂ. ફાલ્યુની, ઉત્તરા પાદમેકમ પે, કો ઉત્તરા પાદત્રયમ્, હસ્તચિત્રાર્થ રા, તા
ચિત્રાર્ધમ, સ્વાતિ, વિશાખા, પાદત્રયમ્ ના, ય
વિશાખાપાદમેકયું, અનુરાધા ઝાન્ત ભા, ધ, ફ, ઢા મૂલ, પૂ.ષાઢા, ઉ.ષાઢા, પાદસેકન્ડ જા, ખા, ઉ.ષાઢા, પાદત્રયમ્, શ્રવણ, ધનિષ્ઠાઈમ ગો, સા
ધનિષ્ઠાઈમ, શતભિષા, પૂ. ભાદ્રપદત્રયમ્ દા, ચા, ઝ, થ, શ | પૂ. ભાદ્રમેકમ, ઉ. ભાદ્રપદ, રેવત્યાન્ત
તુલા વૃશ્ચિક
મકર
મીન
કરણ ૧) કરણના નામ : ૧. બવ ૨. બાલવ, ૩, કૌલવ ૪. તૈતિલ ૫. ગર ૬. વાણિજ ૭, વિષ્ટિ ૮, શકુનિ
૯. ચતુષ્પદ ૧૦. નાગ ૧૧ જિંતુન. ૨) આમાંના પ્રથમ સાત ચર અને છેલ્લા ચાર સ્થિર છે. દરેક તિથિમાં ૨ કરણો આવે છે. વદિ ચૌદસ તિથિના બે ભાગમાંના
બીજા ભાગથી શકુનિ નામનું સ્થિર કરણ આવે છે. અમાસના દિવસે અને સુદ ૧ તિથિના પહેલા ભાગમાં અનુક્રમે ચતુષ્પદ નાગ અને કિમ્બુદ્ધ આવે છે. એકમ તિથિના બીજા ભાગથી બવ આદિ ચર કરણો શરૂ થાય છે. સ્થિર કરણોની આવૃત્તિ મહિનામાં એક જ વખત થાય છે. અને ચરકરણોની આવૃત્તિ ક્રમસર આઠવાર થાય છે, આ કારણોમાં
વિષ્ટિકરણ અકલ્યાણકારી છે... ૩) વિષ્ટિ કઈ તિથિએ કયારે આવે ?
વદ પક્ષમાં તિથિ ૧૦/૩ આ બે તિથિના બે ભાગમાંના બીજા ભાગમાં વદ પક્ષમાં તિથિ ૭/૧૪ આ બે તિથિના બે ભાગમાંના પહેલા ભાગમાં સુદ પક્ષમાં તિથિ ૧૧૪ આ બે તિથિના બે ભાગમાંના બીજા ભાગમાં
સુદ પક્ષમાં તિથિ ૮૧૫ આ બે તિથિના બે ભાગમાંના પહેલા ભાગમાં ૪) શશિ પ્રમાણે વિષ્ટિનો વાસ સ્વર્ગમાં પાતાલમાં
મનુષ્ય લોકમાં મેષ
કન્યા મિથુન
મીન તુલા
વૃશ્ચિક ધન ચન્દ્રમાં ઈષ્ટ દિવસે જે રાશિમાં હોય તે રાશિથી સમજવું...
મકર
સિંહ
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫) વિષ્ટિનો વાસ અને તેનું ફળ
મૃત્યુલોકમu– સન્મુખ રહે સર્વ કાર્યોના નાશ... પાતાલમાં- અધોમુખી રહે — ધનાગમ કરનાર સ્વર્ગમાં – ઉર્ધ્વમુખી રહે – શુભ કરનાર
૬) વિષ્ટિનું કઈ તિથિએ કઈ દિશામાં કયા સ્થાનમાં રહે છે ?
૧. તિથિઓ ૨. દિશા વિદિશા
પશ્ચિ. | અગ્નિ ૩. તે તે તિથિમાં મખા પ્રહારો ૪. તે તે તિથિમાં મુખની ઘડીઓ ૫. તે તે તિથિમાં પુચ્છના પ્રહારો ૬. તે તે તિથિમાં પચ્છની ઘડીઓ
2 હું * ૪ જ જ
વિષ્ટિ સન્મુખ અને જમણી હોય તો અશુભ છે...
૭) વિષ્ટિનું પચ્છ કઈ તિથિ કયારે આવે ?
તિથિ ૧૦ / ૮ : વિષ્ટિની ૫ઘડી ગયા પછી પુચ્છ આવે,.. તિથિ ૧૧ / ૭ - વિષ્ટિની ૧૩ ઘડી ગયા પછી પુચ્છ આવે... તિથિ ૩ / ૧૫ : વિષ્ટિની ૨૧ ધડી ગયા પછી પુચ્છ આવે... તિથિ ૪ / ૧૪ - વિષ્ટિની પઘડી ગયા પછી પુચ્છ આવે...
૮) વિષ્ટિ મુખાદિ અંગોના ઘડીઓ અને તેના ફળ :
પહેલી પ ઘડીઓ મુખમાં – કાર્ય નાશ... પછીની ર ઘડીઓ કંઠમાં - મરણ... પછીની ૧૦ ઘડીઓ હૃદયમાં - દ્રવ્યનાશ.. પછીની ૪ ઘડીઓ નાભિમાં - બુદ્ધિનાશ... પછીની ૬ ઘડીઓ કટિમાં – પ્રીતિનાશ.. પછીની ૩ ઘડીઓ પુચ્છમાં - જયની અવશ્ય પ્રાપ્તિ...
૯) સૂચના અને અપવાદ: ૧. દરેક કરણ ૩૦ ઘડીનું હોય. પરંતુ તિથિઓ વધારે અથવા ઓછી ઘડીઓની હોય તો કરણની ઘડિઓમાં પણ
ન્યૂનાધિકતા થાય છે. માટે જ્યારે ૩૦ ઘડીથી વધારે અથવા ઓછી ઘડીઓ હોય ત્યારે એક ઘડી દીઠ બે-બે
પળ ન્યૂનાધિક કરવા... ૨. સોમ-બુધ-ગુરૂ-શુક્ર આનાના કોઈ વારે દેવગણી આ નક્ષત્રો આવે તો ભદ્રા કલ્યાણકારી કહેવાય છે. ૩. રાત્રિની ભઠ્ઠા દિવસે આવે અને દિવસની ભદ્રા રાત્રિએ આવે તો ભદ્રાનો દોષ રહેતો નથી....
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
આબાદ યોગો
યોગ
|
રવિ
સોમ
મંગળ
બુધ
|
ગુરૂ
શુક |
શનિ
મૃગશિર અદ્ધ પુનર્વસુ
અશ્લેષા મઘા પૂ.ફાલ્સ
મૂલ
આનંદ
કાલદંડ Iધૂમ) પ્રજાપત્ય
સુરોત્તમ સૌમ્ય વાંસ વજ શ્રીવન્સ વજ સદગર
અશ્વિની ભરણી કૃત્તિકા રોહિણી મૃગશિર આદ્ર પુનર્વસુ
અશ્લેષા મઘા
ચિત્રા
ST
ઉ.ફાલ્યું
સ્વાતિ વિશાખા અનુરાધા જ્યેષ્ઠા
અશ્લેષા મધા પૂ.કા ઉ.કાશું હસ્ત ત્રિા
સ્વાતિ વિશાખા અનુરાધા જ્યેષ્ઠા મૂલ
હસ્ત ચિત્રા
સ્વાતિ વિશાખા અનુરાધા જ્યેષ્ઠા મૂલ પૂ.ષાઢા ઉ.ષાઢી અભિજિત શ્રવણ ધનિષ્ઠા શતભિષા પૂ.ભાદ્ધ ઉ.ભાદ્ધ રેવતી અશ્વિની ભરણી કૃત્તિકા રોહીણી મૃગશિર
મિત્ર મનોજ્ઞ (પન) કંપ
લુપક પ્રવાસ મરણ વ્યાધિ સિદ્ધિ (ફૂલ) શુભ
અમૃત મુશલ ગજ (ગદ)
માતંગ રાક્ષસ ચર
પિત્રા
સ્વાતી વિશાખા અનુરાધા
જ્યા મૂલ પૂર્વાષાઢા ઉ.ષાઢા અભિજિત શ્રવણ ધનિષ્ઠા શતભિષા પૂ.ભાદ્ર ઉ, ભાદ્ર રેવતી અશ્વિની ભરણી કૃત્તિકા રોહીણી
ચિત્રા
અનુરાધા | ઉ.ષાઢા, શતભિષા જ્યેષ્ઠા અભિજિત
પૂ.ભાદ્ર શ્રવણ
ઉ.ભાદ્ર ૫. યાદ
ધનિષ્ઠા રેવતી ઉ.ષાઢા શતભિષા
અશ્વિની અભિ . પૂ. ભાદ્ર
ભરણ શ્રવણ ઉ.ભાદ્ધ
કૃત્તિકા ધનિષ્ઠા
રેવતી રોહીણી શતભિષા અશ્વિની મૃગશિર ૫. ભાદ્ર ભરણી અદ્ધ ઉ.ભાદ્ધ
કનિકા પુનર્વસુ રેવતી
રોહીણી અશ્વિની મૃગશિર અશ્લેષા ભરણી આદ્ધ મધા કૃત્તિકા પુનર્વસુ
પૂ.ફાલ્ગ રોહીણી
ઉ.ફાલ્યું મૃગશિર
અશ્લેષા હત
મઘા પુનર્વસુ
પૂ.ફાલ્ગ સ્વાતિ પુષ્ય
6. ફાલ્સ વિશાખા અશ્લેષા
અનુરાધા મઘા ચિત્રા જ્યેષ્ઠા પૂ, કાજુ સ્વાતિ . કાશું હસ્ત અનુરાધા | ફિ. ખાદ્રા
જ્યેષ્ઠા અભિજિત સ્વાતિ
શ્રવણ વિશાખ. Y, પાદ્રા
ધનિષ્ઠા
પૂ.પાય ઉ.ષાલ અભિજિત શ્રવણ પનિષ્ઠા શતભિષા ૫. ભાદ્ર ઉ.ભદ્ર રેવતી અશ્વિની ભરણી કૃત્તિકા રોહીણી મૃગશિર આદ્ર પુનર્વસુ
. ૪૮ અભિજિત શ્રવણ ધનિષ્ઠા
વિશાખા
પુનર્વસુ પુષ્ય અશ્લેષા મધો.
સ્થિર
ઉ.ભાદ્ર રેવતી
વર્ધમાન
ઉ.ફાલ્ગ
સુકમાં
मेन्द्र
૧. રવિવારે અધીનીથી, સોમવારે, મૃગશિરથી, મંગળવારે અશ્લેષાથી, બુધવારે હસ્તથી, ગુરૂવારે અનુરાધાથી, શુક્રવારે
ઉત્તરાષાઢાથી અને શનિવારે શતભિષાથી ઈષ્ટ દિવસના નક્ષત્ર સુધી ગણતા જેટલી સંખ્યા આવે તેટલી સંખ્યાવાળા
આનંદાદિ યોગો જાણવા... ૨. વિઠંભાદિ યોગો વિધ્વંભ અતિગંડ વૃદ્ધિ
સિદ્ધિ
સિદ્ધ પ્રીતિ
ધ્રુવ
વ્યતિપાત સાધ્ય આયુષમાન
વૃતિ વ્યાધાત વરિયાનું
શુભ વૈધૃત્તિ સૌભાગ્ય
શૂલ હર્ષણ પરિઘ
શુક્લ શોભન
વજ શિવ
બ્રહ્મા વિખંભાદિમાં અપવાદ ૧. વ્યતિઘાત અને વૈધૃત્તિ સર્વથા તજવા યોગ્ય છે... ૨. અશુભયોગ : વિખંભ, ગંડ, અતિગંડ, ફૂલ, વ્યાઘાત, વજ
ત્યાજ્ય ઘડીઓ ૪ ૫ ૬ ૬ ૭ ૮ ૯ તજવા યોગ્ય છે અથવા પ્રથમપાદ તજવા યોગ્ય
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩. રવિ, સોમ, મંગળ, બુધ, ગુરૂ, શુક્ર, શનિ ૪ વિધ્વંભ, શૂલ, ગંડ, અતિગંડ, વજ, વ્યાઘાત, વૈધૃત્તિ
તે તે વારે તે તે યોગો હોય તો તે મૂળ યોગો અતિ દુષ્ટ છે...
૩] તિથિ - વાર અને નક્ષત્રોથી થતાં શુભાશુભ યોગો
તિથિ
૧. શુભ કુમારયોગ |
વાર નક્ષત્ર
૧-૬-૧૧-૧૧-૧૦ મંગળ - સોમ - બુધ - શુક્ર અશ્વિની, રોહિણી, પુનર્વસુ, મઘા, હસ્ત, વિશાખા, મૂલ, શ્રવણ, પૂર્વ ભાદ્રપદ આમાંનો કોઈપણ તિથિવાર નક્ષત્રનો યોગ થાય તો શુભકુમાર યોગ થાય છે.
| ૨અશુભ કુમારયોગ | તિથિ
વાર નક્ષત્ર
૧૦-૧૧-૧-૦ મંગળ - સોમ - બુધ -- શુક્ર પૂર્વ ભાદ્રપદ - વિશાખા - મૂલ અશ્વિની રેહિણી તે તે તિથિવાર નક્ષત્રનો સાથે જ યોગ હોય થો અશુભકુમાર યોગ થાય છે.
૩. શુભ રાજયોગ
તિથિ
વાર
નક્ષત્ર
૨-૭-૧૨-૩-૧૫ મંગળ - બુધ - શુક્ર - રવિ ભરણી, મૃગશિર, પુષ્ય, પૂર્વ ફાલ્ગની, ચિત્રા, અનુરાધા પૂર્વાષાઢા, ધનિષ્ઠા, ઉત્તર ભાદ્રપદ, આમાંનો કોઈપણ તિથિવાર નક્ષત્રનો સાથે યોગ હોય તો શુભ રાજયોગ થાય છે.
૪. અશુભ રાજયોગ
તિથિ !
વાર.
૭ – ૧૨ – ૨ - ૭ રવિ - મંગળ - બુધ - શુક્ર ભરણી - ધનિષ્ઠા - ભરણી - ધનિષ્ઠા કે પુષ્ય આમાંનો તે તે તિથિવાર નક્ષત્રનો સાથે યોગ હોય તો જ અશુભ રાજયોગ થાય
નક્ષત્ર
૫. સ્થિર યોગ
નક્ષત્ર
૪ - ૯ - ૧૪ - ૧૩ – ૮ ગુરૂ અને શનિ કૃત્તિકા, આદ્ધ, અશ્લેષા, ઉ. ફાલ્ગ, સ્વાતિ, જયેષ્ઠા, ઉત્તરાષાઢા, શતભિષા, રેવતી આ સ્થિરકાર્યોમાં શુભ છે આ યોગમાં ઔષધ ગ્રહણ કરવાથી રોગ નાશ પામે
{ ૬. ત્રિપુષ્કર યોગ
તિથિ
વાર
નક્ષત્ર
૨ - ૭ - ૧૨ મંગળ - ગુરૂ - શનિ વિશાખા, ઉ. ફાલ્ગ. પૂ. ફાલ્ગ. પુનર્વસુ, કૃત્તિકા, ઉ.ષાઢા શુભાશુભકાર્યોમાં શુભાશુભ ત્રણ ગણું ફળ આપે.
| ૭. દ્વિપુષ્કર યોગ
તિથિ
વાર નક્ષત્ર
૨ - ૭ - ૧૨ મંગળ – ગુરૂ - શનિ ધનિષ્ઠા, ચિત્રા, મૃગશિર શુભાશુભ કાર્યોમાં શુભાશુભબમણું ફળ આપે. ..
(૧૫)
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮, અબળા ચોગ
તિથિ વાર નક્ષત્ર
૫ - ૨ - ૧ - ૧૨ શનિ - બુધ - સોમ – રવિ કૃત્તિકા, રોહીણી, મૃગશિર, આદ્ધ...
૪] ઉત્તમરવિ યોગ
૧ વાગ
મધ્યમ રવિ યોગ અશુભ પ્રાણહર યોગ અશુભ ઉપગ્રહ યોગ અશુભ આડલ યોગ
સૂર્ય નક્ષત્રથી ઈષ્ટ દિવસનું નક્ષત્ર..... ૪, ૬, ૯, ૧૦, ૧૩, ૨૦. .. સુખ, શત્રુંજય, લાભ, કાર્યસિદ્ધિ, પુત્ર પ્રાપ્તિ, રાજ્ય પ્રાપ્તિ ૨ - ૩ - ૧૨ - ૧૭ - ૨૬ - ૨૭ ૧ - ૫ - ૭ - ૮ - ૧૧ - ૧૫ - ૧૬ ૫ - ૭ - ૮ - ૧૪ - ૧૫ - ૧૮ - ૧૯ - ૨૧ - ૨૨ - ૨૩ - ૨૪ - ૨૫ ૨ - ૭ - ૯ - ૧૪ – ૧૬ - ૨૧ - ૨૩ - ૨૮ ઉપરોક્ત રવિયોગ સૂત્ર નક્ષત્રથી ઈષ્ટ દિવસના નક્ષત્ર સુધી ગણવા...
સર્વાક યોગ તિથિ, વાર અને નક્ષત્રોના મેળથી થાય છે. તિથી - ૧૫, નક્ષત્રો - ર૭ અને વાર -- ૭ ગણવાના છે. રવિવારથી વાર, એકમથી તિથિ, અને અશ્વિનિથી નક્ષત્ર એ ત્રણેનો સરવાળો કરતા નીચે મુજબ આંક આવે છે તે સર્વાક યોગ સમજવો... આંક : ૫ - ૧૧ - ૧૩ - ૧૭ - ૧૯ - ૨૩ - ૨૫ - ૨૯ - ૩૧ - ૩૭ - ૪૧ - ૪૩ - ૧૭... ઉદાહરણ ; પડવો, સોમવાર અને ભરણી નક્ષત્રનો આંક પ થાય છે તે શુભ છે.. બીજી રીત : તિથિ, વાર, નક્ષત્ર એ ત્રણના આંકનો સરવાળો કરવો. એ આંકને ત્રણ ઠેકાણે જુદાં જુદાં મુકવાં. પહેલાને ૨ થી ગુણવા. બીજાને ૩ થી ગણવા અને ત્રીજાને ૪ થી ગુણવા અને પહેલાને ૬ થી ભાગવા, બીજાને ૭ થી ભાગવા, ત્રીજાને ૮ થી ભાગવા. ત્રણેમાં શેષ આવે તો ઉપરના મૂળ અંકથી સવક યોગ થાય છે... તેમ સમજવું... પહેલામાં ૦ આવે તો દુઃખ, બીજામાં ૦ આવે તો લમીનાશ અને ત્રિજામાં ૦ આવે તો મૃત્યુ જેવું દુઃખ. ઉદાહરણ : સાતમ - ૭, શનિવાર - ૭, અનુરાધા - ૧૭ = કુલ સંખ્યા ૩૧ ધાય.
૩૧ X ૩
બધામાં શેષ વધી માટે
૭) ૯૩ (૧૩
X૪ ૮) ૧૨૪ (૧૫
૧૯૦ ૦૦૪
સવયોગ થાય પ્રયાણ પ્રવેશ સ્થિર..
૦૨
૫] તિથિ વાર અને નક્ષત્રોથી થતાં દ્વિત્રિક શુભયોગો :
રવિ ૧-૮-૯ | પુનર્વસુ, રેવતિ, હસ્ત, મૂલ, ધનિ, મૃગ, અશ્વિન, ઉ. ફાલ્ગ, ઉ.ષાઢા, ઉ. ભાદ્ર સોમ ૨-૯ મૃગશિર, રોહિણી, અનુરાધા, શતભિષા, હસ્ત, શ્રવણ, પુષ્ય, ઉ.ફાગુની મંગળ | ૩- ૬-૮-૧૩ અશ્વિનિ, રેવતિ, ઉ.ભાદ્ર, મૂલ, વિશાખા, કૃત્તિ, ઉ.ફાલ્ગ, મૃગ, પુષ્ય,
અશ્લેષા ૨-૭-૧૨ અનુરાધા, જ્યેષ્ઠા, શ્રવણ, પુનર્વસુ, હસ્ત, કૃત્તિકા, મૃગ, રોહિણી, પૂર્વાષાઢા,
ઉ.ષાઢા, ઉ. ફાલ્ગ. ૨ ૫-૧૦-૧૧-૧૫ પુનર્વસુ, પુષ્ય, અશ્વિનિ, પૂ.ફાલ્યુ. , રેવતિ, પૂ.ષાઢા, ધનિષ્ઠા,
પૂ.ભાદ્ર. અશ્લેષા, વિશાખા, અનુરાધા, સ્વાતિ શુક [ ૧- ૬ - ૧૧- ૧૩ અશ્વિની, પૂ.ષાઢા, ઉ.ષાઢા, અનુરાધા, રેવતિ, મૃગ, પૂ.ફાલ્ગ, શ્રવણ,
ધનિષ્ઠા, હસ્ત, પુનર્વસુ ૪-૯ - ૧૪-૮ . રોહિણી, શ્રવણ, ઘનિષ્ઠા, પુષ્ય, અશ્વિની, સ્વાતિ, અનુરાધા, મધા, શતભિષા
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬] તિથિ, વાર્ અને નક્ષત્રોથી થતાં દ્વિત્રિક અશુભયોગો
વો જ છે ક
મંગળ
સુધ
૬-૭-૧૧-૧૨-૧૪
૭-૧૧-૧૨-૧૩
૧-૧૦-૧૧ ૩-૮-૧-૯-૧૩-૧૪ ૪-૬-૮-૧૨-૨-૭
૬-૪-૯-૧૪-૨-૩ ૫-૧૦-૧૫-૬-૭
9] તિથિ અને નક્ષત્રોથી ધના અશુભયોગો
૧. વજ્રપાનયોગ
૨. કલમુખીચોગી
૩. જ્વાલામુખીયોગ
૪. વર્જ્યયોગ
૯] લત્તાકોષ :
તિથિ
નક્ષત્ર
તિથિ
નક્ષત્ર
નિધિ
સૂર્ય પૂર્ણિમાનો મંત્ર
મંગળ
બુધ
ગ
ક
નિ
હ
શતભિષા, ભરણી, જ્યેષ્ઠા, વિશાખા, મઘા, અનુરાધા ધનિષ્ઠા પૂ.ષાઢા, ઉ.ષાઢા, અભિજિત, વિશાખા, આર્દ્રા, ચિત્રા, અશ્વિની
ઉપાડા, મઘા, ધનિષ્ઠા, આર્દ્રા, શતભિષા, પૂ. ભાદ્ધ
નક્ષત્ર
તિથિ
નક્ષત્ર
ધનિષ્ઠા, અશ્લેષા, રેવતિ, ભરણી, ચિત્રા, મૂલ, શતભિષા, અશ્વિની શતભિષા, કૃત્તિકા, રોહિણી, મૃગશિર, આર્દ્રા, ઉ.ફાલ્ગુ, હસ્ત, જ્યેષ્ઠા રોહિણી, અશ્લેષા, અભિજિત, પુષ્ય, મઘા, જ્યેષ્ઠા
રેવતિ, ચિત્રા, હસ્ત, મૃગ, પૂ.ફાલ્ગુ, પૂ.ષાઢા, પૂ. ભાદ્ર, ઉ.ષાઢા, ફાલ્ગુ
૨ - ૩ ૪ ૫ - ૬ - ૭ ૧૩
અનુ, ત્રણ ઉ., મઘા, રોહિણી (હસ્ત-મૂલ) ચિત્રા.
3 - ૪ - ૫ - ૮
-
રે
અનુ., ત્રણ ઉં. મઘા, રોહિણી, કૃત્તિકા,
૧ - ૫ - ૮ - ૯ ૧૦
૮] પાદોષ !
સૂર્ય નક્ષત્રથી ગણતા અશ્લેષા, મઘા, ચિત્રા, અનુરાધા, શ્રવણ અને રેવત્તિ જેટલી સંખ્યાવાળા થાય તેટલી સંખ્યાવાળા અશ્વિનથી ગણતા જે નક્ષત્રો આવે તે નક્ષત્રોમાં પાતયોગ જાણવો અને તે શુભકાર્યોમાં વર્જ્ય છે.
અથવા વિખૂંબાદિમાંના ફૂલ, ગંડ, હર્ષણ, શ્રૃતિ, સાધ્ય અને વૈધૃત્તિ આ છ યોગોની સમાપ્તિ જે નક્ષત્રોમાં થાય તે નક્ષત્રોમાં પાતયોગ જાણવો. પાનયોગમાં અભિજિત ગણવાનું નથી.
મૂલ, ભરણિ, કૃત્તિકા, રોહિણી, અશ્લેષા.
૫ - ૯ - ૧૦ - ૧૩
ભરણિ, પુષ્ય, અશ્લેષા, ચિત્રા.
આમાં અભિજિત સહિત ૨૮ નક્ષત્રો ગણવા
: પોતાના નક્ષત્રથી ૧૨ મા નાત્રને આગળથી અને પાછળની ૧૮ મા નક્ષત્રને લાત મારે પોતાના નક્ષત્રથી ૮ મા નક્ષત્રને આગળથી અને પાછળતી ૨૨ મા નક્ષત્રને લાત મારે ♦ પોતાના નક્ષત્રથી ૩ જા નક્ષત્રને આગળથી અને પાછળની ૨૭ મા નક્ષેત્રને લાત મારે : પોતાના નક્ષત્રથી ૨૩ મા નક્ષત્રને આગળથી અને પાછળતી છ મા નક્ષત્રને લાત મારે । પોતાના નક્ષત્રથી ૬ ઠ્ઠા નક્ષત્રને આગળથી અને પાછળની ૨૪ મા નક્ષત્રને લાત મારે : પોતાના નક્ષત્રથી ૫મા નક્ષત્રને આાગળથી અને પાછાતી ૫ માં નક્ષત્રને લાત મારે • પોતાના નક્ષત્રથી ૮ મા નક્ષત્રને આગળથી અને પાછળની ૨૨ મા નક્ષત્રને લાત મારે પોતાના નક્ષત્રથી ૨૧ મા નાત્રને આાગળથી અને પાછળતી હું મા નક્ષત્રને લાત મારે
૧૦] ત્રણ પ્રકારના ગુંડાન્ત દોષો :
૧. તિથિ ગેંડાન્ત : ૧૫-૧/૫-૬/૧૦-૧૧/વચ્ચે ૧ ઘડી... ૨. નક્ષત્ર ગંડાના રતિ-અશ્વિની અશ્વિનિ-મધા જ્યેષ્ઠા-મૂલ વચ્ચે ૨ ઘડી... ૩. લગ્ન ગંડાન્ત : મીન-મે/કર્ડ-સિંહ- / વૃશ્ચિક ધન વચ્ચે || ઘડી. .. આ શોધ સર્વત્ર ચાત્રા, વિવાહ, વ્રત, ગુહારંભ તથા પ્રવેશાદિમાં વર્જ્ય છે.
(૧૭)
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧] પંચક :
ધનિષ્ઠાના અર્ધભાગ પછી રેવતિના અંત સુધી એટલે કે (કુંભ-મીન) એ બે રાશિમાં પંચક ગણાય છે.
તિથિ અને વારથી થતા યોગો
મંગળ
યોગો
કચ્
સંવ.
વિ
૧૨
ધમાલ
યમદંષ્ટ્ર
ૉ
७
નિષિદ્ધ
૧૨
મૃત્યુદ્ઘાતિથિ ૧-૬ - ૧૧
૧૨
હુતારાન વિષયોગ
સિદ્ધિદાતિથિ
વજ્રયોગ
ફાકવું.
શે
ચોગો
વિ
મૂલ
સિદ્ધિયોગ ઉત્પાદયોગ વિશાખા
મૃત્યુયોગ અનુરાધા કાયોગ જ્યેષ્ઠા
યમઘંટ
નક્ષત્રગ્ધ ભરણ
યોગ ભગ
અસ્થિરયોગ ઉ.યા
અમૃતસિદ્ધ હસ્ત સવાર્થસિદ્ધ
અશ્વિની
સોમ
૩ ઉત્તરા.
૧૧
હસ્ત
મૂલ
Ë
૧૧
૨-૭-૧૨
૬
૬
સોમ
મૃગ, શ્રવણ
રોહિણી
પુષ્ય મૃગશિર
શ્રવણ
પૂ.પા
ઉં.વાતા
અભિજિત
પૂ.ભા
મા
વિશા
આ
ભરણી ચિત્રા ઉ. સાઢા મઘા, ધનિ | મૂલ,વિશા |કૃત્તિ, ભરણ
ચિત્રા
મુખ્ય
બાર્તા
૧૦
પુષ્ય
અનુરાધા
શ્રવણ
o
૫
૫
૧-૬-૧૧
७
9
२
3-6-93 ૨-૭-૧૨
૧
૪
ઉં. પાતા
ઉષાદ્રા
વિશાખા
અધિની
બુધ
નક્ષત્રો અને વારથી થતા યોગો
મંગળ
બુધ
હું કાલ્ગુની
કૃત્તિકા
ધનિષ્ઠા
રેવતી
તિથિા
→
૧-૩
3
૩-૮-૧૩
“ગુરુ, પુખ્ય નજવા યોગ્ય છે
વિવાહ પ્રયાણમાં 1 શનિ, રોહિણી તવા યોગ્ય છે. ; મંગળ, અશ્વિની તજવા યોગ્ય છે.
પ્રદેશમાં
અશ્વિની
ભરણી
(૧૮)
મૂલ ધનિષ્ઠા
પૂ. ષાઢા,
પુનર્વસુ ધનિષ્ઠા
અનુરાધા
અશ્વિની
કૃત્તિકા
કૃત્તિકા
રોહિણી
અશ્લેષા
મૃગશિર
ઉત્તર
હસ્ત
ભાદ્રપદ અનુરાધા
અમૃતસિદ્ધિના અપવાદી
આર્દ્ર
રોહિણી
८
F
૪-૯-૧૪
૯
૩
ગુરૂ
પુનર્વસુ
રાણી
મૃગશિર
આર્દ્રા
કૃત્તિકા
6.4103
ઉ.ષાઢા,
અશ્વિની
ઉં. થાલ્ગુનિ
વિશાખા
શતભિષા
..
૫-૧૦-૧૫ ૧-૬-૧૧ ૪-૯-૧૪
૨
७
२
૧
પુષ્ય
અશ્વિની
પુનર્વસુ
પુષ્ય
શુક
અનુરાધા
રેવતિ
” જ
૨-૭-૧૨
૧૦
રે
શુક
પૂર્વાલ્ગુની
મુખ્ય
અશ્લેષા
મધ્યા
રોહિણી
ઘેન્ના
રોહિણી,
જ્યા
રેવતિ
મા
રતિ
અશ્વિની
પુનર્વસુ
અનુરાધા
નિ
શ્રવણ
વતિ
७
હૃ
૫-૧૦-૧૫
૧૧
ૐ
શનિ
સ્વાતિ
છું. ડાલ્ગુનિ
હસ્ત
શ્ર્વા
+
ત
શ્રવા,
પા
રતિ
કાર્તામા
મૂલ
રોહિણી
રોહિણી
સ્વાતિ
શ્રવણ
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
ને૪ અમૃતસિદ્ધિ જ વાર : રવિ, સોમ, મંગળ, બુધ, ગુરૂ, શુક્ર, શનિ નક્ષત્ર : હસ્ત, મૃગ, અશ્વિ., અનુ., પુષ્ય, રેવતિ, રોહિણી તિથિ : ૫ ૬ ૭ ૮ ૯ ૧૦ ૧૧ તે તે તિથિ વાર નક્ષત્રમાં સાથે જ યોગ હોય તો સર્વ કાર્યોમાં વર્ષ છે...
વારોમાં આવતા કંટક કુલાદિયોગો અને સુવેલા યોગ
રવિ સોમ મંગળ
રાનિ
અર્ધધામ કાળવેળા
શુભાશુભ યોહરાંશ.
મધા | વિશાખા | આદ્ર
કત્તિકા | રોહિણી હસ્ત.
ઉપકુલિક - યમઘંટ કુલિક મુહુર્ત કુલિકમહૂર્ત રાત્રે અશુભ અષ્ટમાં
૧-૨- ૬ | ૧-૫-૮ | ૪-૭-૮ | ૩-૬-૮
૨-૫-૭
૧-૪-૮
ર-૩-૯-૮
રવિ આદિ વારોમાં શુભ ષોડશોરા રવિ : ૧ - ૨ - ૩ - ૪ - ૫ - ૯ - ૧૧ - ૧૨ - ૧૩ - ૧૫ - ૧૬ સોમ : ૧ - ૨ - ૫ - ૭ -- ૧૦ – ૧૧ – ૧૫ – ૧૬ મંગળ : ૧ - ૫ - ૭ - ૮ - ૯ - ૧૧ - ૧૨ - ૧૩ - ૧૪ – ૧૫ – ૧૬ બુધ : ૧ - ૩
૧૧ - ૧૨ - ૧૩ - ૧૫ - ૧૬ ગુરૂ : ૧ - ૩ - ૪ ૫ - ૭ - ૮ - ૯ - ૧૦ - ૧૧ - ૧૩ સુકુ : ૧ – ૨ – ૩ – ૭ – ૮ – ૧૧ - ૧૩ - ૧૫ - ૧૬ રાનિ : ૩ - ૪ - ૫ - ૬ - ૭ - ૯ - ૧૩ – ૧૪ – ૧૫ – ૧૬ ઉપરોક્ત એ દિવસનો સોળમો ભાગ સમજવો, અને એ શુભ છે એમ સમજવું...
-
એકર્મલ દોષ એકલ યંત્ર
સમજૂતિ :
આ યોગ વિખંભાદિ દુષ્ટ યોગમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે. ઈષ્ટ દિવસના નક્ષત્રની સામે જે સૂર્ય નક્ષત્ર આવે તો એકાર્ગલ નામનો અશુભયોગ થાય છે. પરંતુ જે એકાર્સલ યોગ પાદના આંતરવાળો ન હોય તો જ તજવા યોગ્ય છે. જેમ ઇઝ દિવસે વિધ્વંભાદિ યોગોમાંનો જેટલામો યોગ હોય છે જે એકી હોય તો તેમાં ૧ ઉમેરવો અને બેઠી હોયતો ૨૮ ઉમેરવાં. પછી તેને અર્ધા કરવાં. તેની જે સંખ્યા આવે તે સંખ્યાવાઈ અશ્વિનીથી ગણતાંજે નક્ષત્ર આવે તે યંત્રનાં મસ્તકે મૂકનું. પછી ક્રમસર અભિજિત સહિત બધા નક્ષત્રો દરેક લાઈનનાં છેડે મુકવાં. હવે આપણા ઈષ્ટ દિવસનાં નક્ષત્રની સામે જો સૂર્ય નક્ષત્ર આવે તો એકાર્સલ નામનો અશુભયોગ થાય છે.
(૧૯)
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભરણી
અશ્વિની
યતી
ઉ. ભા. શ.બિ.
પૂ ભા.
પ્રતિષ્ઠા
સસરાલાકા યંત્ર
કૃ.રો. મૃ. આર્દ્રા પુન. પુષ્ય અશ્વે.
શ્ર. ઉ.ભા. ઉ.ષા.પૂ.ષા. મૂ. જયે. અનુ.
મા
પૂ.ધા.
ઉ.ફ્રા,
સા.
ચિત્રા
સ્વાતી
વિશાખા
સમજૂતિ :
પહેલા પાદ ચોથા પાદને બીજું પાદ ત્રીજ પાઠને
ત્રીજી પાદ બીજા પાકને
ચોથું પાદ પહેલા પાદને વેધ કરે છે.
ભ
અશ્વિની
વતી
ઉ. ભા
Y. CHE.
શત.
( ૨૦ )
3
રો.
२
પંચરાલાન યંત્ર
મ્ આ. પુન. પુષ્ય, અશ્લે
મા.
પૂ યા. ઉ.કા.
હસ્ત
મ.
. અભિ. ઉ.ષા.પૂ.ષા. મૂ. જયે. અનુ.
પાવેધ યંત્ર
ચિત્રા
સ્વાતી
વિશાખા
યંત્ર - સમજૂતિ
ઇષ્ટ દિવસનું નક્ષત્ર જે છેડે આવ્યું હોય તેની સામેના નક્ષત્રમાં જે કોઇ ગ્રહ આવ્યો હોય તો તે ગ્રહ ઇષ્ટ દિવસનાં નક્ષત્રનો વેધ કરે છે. પરંતુ તે ગ્રહ પાઠાંતરી વેધ હોય તો તે દોષ ગણાતો નથી. (અન્યમતે પદાંતરી વેધ પણ દુષણવાળો ગણાય છે. હું જો નક્ષત્રનો સૌમ્ય વડે વેધ થયો હોય તો માત્ર પાદનોજ ત્યાગ કરવો. અને જો ક્રૂર ગ્રહ વડે વેધ થયો
હોય તો તે આખુ નક્ષત્ર તજવું.
આચાર્યપદાદિ અને પ્રતિષ્ઠામાં સમશલાકા જોયો -વિવાહ અને દીક્ષામાં પંચશલાયા જોષી માર્ગીની શિષ્ટ સન્મુખ પડે છે. અતિચારી મની દૃષ્ટિ ડાબી પડે છે અને વાહનની કિંષ્ટ જમણી પડે છે. સૌમ્યગ્રહ વક્રી હોય તો મહાશુભ છે. ક્રૂરગ્રહ વક્રી હોય તો અતિ ક્રૂર છે. રાહુ-કેતુ સદા વક્રી હોય છે. સૂર્ય-ચન્દ્ર સદા અતિચારી હોય છે. સૌમ્ય ગ્રહની યુતિ કે દૃષ્ટિથી ક્રૂર રાશિપણ સૌમ્ય બને છે. આ. સિ. વિ. ૫ શ્લોક ૧૫ની ટીકા
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
શુભાશુભ ચન્દ્ર બન્ને પક્ષમાં શુભ = ૧ - ૩ - ૬ - ૭ - ૧૦ - ૧૧ શુક્લ પક્ષમાં શુભ = ૨ - ૫ - ૯ કૃષ્ણ પક્ષમાં શુભ = ૪ – ૮ – ૧૨ બારમાં ચન્દ્રની મહત્તાક દિશા, પ્રયાસ, પ્રવેશ, રાજ્યાભિષેક, વિદ્યા, પદપ્રદાન, વિવાહ જનોઈ આદિમાં શ્રેષ્ઠ. . ચન્દ્રની દિશાવાસ : પૂર્વ = મેષ, સિંહ, ધન - દક્ષિણ = વૃષ, કન્યા મકર - પશ્ચિમ = મિથુન, તુલા, કુંભ -
ઉત્તર - કર્ક, વૃશ્ચિક, મીન ઈષ્ટ દિવસે જે ચન્દ્ર હોય તે ચન્દ્રથી વિચાર કરવો. ..
ચન્દ્રની બાર અવસ્થાઓ ૧. પ્રોષિત ૨. ત 3. મૃત ૪. જય પ. હાસ ૬. હર્ષ 9. રતિ ૮. નિદ્રા ૯. ભુક્તિ ૧૦, જશ ૧૧. જશ ૧૨ સુખીતા... સમજ : મેષનો ચન્દ્ર હોય ત્યારે પહેલી પ્રોષિત, વૃષનો ચન્દ્ર હોય ત્યારે પહેલી બહુત, એ પ્રમાણે ક્રમસર સમજવી તેમાં શુભ : ૪ - ૫ - ૬ - ૭ - ૯ - ૧૨ અશુભ : ૧ – ૨ – ૩ -- ૮ - ૧૦ - ૧૧
તાશઓની સ્થાપના અને યંત્ર જન્મ સંપત વિજ ક્ષમા યમાં સાધના નિધના મેત્ર પરમમૈત્ર
1
૧૦
૧૩
કર્મ આધાન
૧૧ ૨૦
૧૨ ૨૧
૧૪ ૨૩
૧૫ ૨૪
૧૬ ૨૫
૧૭ ૨૬
૨૨
સમજ : ૧. વિપત્ત યમ અને નિધના આ ત્રણેને ત્રણ-ત્રણ તારાઓ અશુભ છે બાફીની શુભ છે. ૨, જ-મ નક્ષત્રથી અથવા નામ નક્ષત્રથી જ રિવર | માત્ર સુધી ત્રણ જે ઝાંક સાથે તે આંકવાળી તારા સમજવી અને તેમાં શુભાશુભ વિચાર કરવો આમાં અભિજીત નક્ષત્ર ગણાતું નથી.. ચન્દ્રનું ફળ : Mાર સુર પુષ્ટિ, ર્તિ નિવર્તિત ! તૃતીય રાજેન્માનં, વેધું વેહતા |
पंचगे ज्ञानवृद्धिश्र, चन्द्रेणेव न संशयः । धनधान्यगम: षष्टे, राजपूजा च सप्तमे ॥२॥ अटमे प्राणसन्देही, नवमे क्लेशमेव च। दशम कार्य सिध्यर्थं, ध्रुवमकादशो जय ॥३॥
द्वाददोन शशंकेन गत्येरेव न संशयः। જન્મચન્દ્ર ત્યાગ ; મથેન પાન, અજમો વન માત્ર યુદ્ધ વિવાદ” ’ પૃષ્ટવેરાના શા
क्षौर रोगी, गृहे भडगः, यात्रायां निधनो भवेत्। विवाहे विधवा नारी, युद्धे च भरणं ध्रुवं ।।२।।
यात्रायां जारते मृत्यु, गृहे क्षौरे दरिद्रता। युद्धे पराजयं चैव, विवाहे वैधव्यं तथा ॥३॥ બારમોચન્દ્ર શુભ : ધને સંપ્રાને ૨, વિવાદ્દે રવિ ઝુમે છે ? પાત્રી, દ્રા તો મન ?!
નરૂદ્દે મિષે , વાને વ્રત વંધનો પ્રથાને ૨, રો દ્વ ગુમJારા (હીરકલશમાંથી) બહવિજ્ઞરંજન પૂ. ૫૬ તાપ્રકરણ ૨૮ મું ગ્લો. ૧૫ થી ૧૭ જ્યોતિ પ્રકાશમાંથી ઉત:
तिथयः पञ्च शुक्लाद्याश्चन्द्रस्तारायुतो बली । तनुत्वात् वर्धमानोऽपि, प्रोढस्त्रीको यथा पति॥ परतश्चन्द्रगा एव, यावत् कृष्णाष्टमी दलम् । प्रोडस्तु पुरुषो यद्वत्, स्वतंत्रः स्यादिनास्त्रियम् ।।
वृष्णाष्टम्यूव॑तो यारदिन पैयं निशाकरः। श्रीणत्वात् दुर्बलत्वेन, प्रधानं तारकाबलम्।। જાનીનો પત્ર) क्षीणचन्द्रलक्षणम् : कृष्णाटगीदलादूर्ध्व, यावच्छुक्लाष्टमी भवेत् । तावत् क्षीणराशी ज्ञेयः, संपूर्णस्तदनंतरम् ।।
बृहदैवज्ञरंजने प्रक. २१ सो ५ क्किलागो यथा पत्यौ, कार्येषु प्रभवः स्त्रियः । एवं चन्द्रे च विकले, तारा बलवती भवेत् ।।
बृहदैवज्ञरंजने प्रक. २८ श्ली ६८ આ બે શ્લોકના આધારે વિકલચન્દ્ર હોય તો તારાબલ લેવું, અને વિકલચન્દ્ર શુક્લાષ્ટમી પર્યત ગણવો એ અર્થ થતો હોવાથી શુક્લપંચમીએ તારાબલથી કાર્ય થઈ શકે એમ કરે છે. (હિ, મ. જાની)
७) अनिष्टभावस्थित रवेचरेन्द्रः स्वोच्चस्वगेहोपगतो यदि स्यात्। न दोषकृत उत्तम भावगश्चेत पूर्ण फलं यच्छति गोचरेषु ।। ५महीपी।
( ૨૧ ).
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુરૂ, શુક અને ચન્દ્રનું બાલ્ય - વૃદ્ધાવસ્થાપણું ગર પૂર્વમાં ઉદય થયો હોય તો ઉદયથી ૩ દિવસ બાળ... પશ્ચિમમાં અસ્ત પામેલો હોય તો અસ્ત પહેલાના ૫ દિવસ વૃદ્ધ... ગુરૂને પૂર્વમાં અસ્ત અને પશ્ચિમમાં ઉદય થતો નથી... શુકઃ પશ્ચિમમાં ઉદય પામેલો હોય તો ઉદયથી ૧૦ દિવસ બાળ.. પૂર્વમાં ઉદય પામેલો હોય તો ઉદયથી ૩ દિવસ બાળ.... પશ્ચિમમાં અસ્ત પામેલો હોય તો અસ્ત પહેલાનાં ૫ દિવસ વૃદ્ધ.... પૂર્વમાં અસ્ત પામેલો હોય તો અસ્ત પહેલાના ૧૫ દિવસ વૃદ્ધ. • •
અન્યમતે ? ગુરૂ, શુક્ર = ૧૦ - ૭ - ૩ દિવસ જ તજવાં... ચન્દ્ર બાલ્યત્વ અડધો દિવસ, અસ્તત્વ બે દિવસ અને વૃદ્ધત્વ ૩ દિવસ રહે છે... ગુરૂ સંબંધી: ૧. મકરસ્ય ગુરૂ : ૬૦ દિવસ અવશ્ય તજવાં... ૨. સિંહસ્થ ગુરૂ ગુરૂએ મઘા નક્ષત્ર ભોગવી લીધું હોય અને મેષનો સૂર્ય હોય તો સિંહસ્થ ગુરૂનો દોષ નથી... ૩. નીચનો ગુરૂ : મકરના ૫ માં ત્રિશાંશે રહેલો ગુરૂ સર્વથા વર્ષ છે. (લોક શ્રી) ૪. લોપગત ગુરૂ : અભિ, શત, રેવતી અને પુનર્વસુ નક્ષત્રોમાં ગુરૂ હોય તો તે લોપગત કહેવાય છે અને તે વખતે વિવાહિક
શુભકાર્યો તજવાં... વક્રી અતિચારી ગ૩ : ૨૮ દિવસ તજવાં, સ્વગૃહી હોય તો વક્રીમાં ૩ દિવસ તજવાં અને અતિચારીમાં ૭ દિવસ તજવાં. ગુરૂ ૨-૫-૯ કે ૧૧ મેં હોય તો વક્રી અતિચારીનો દોષ ગણાતો નથી. તેમજ સૌરાષ્ટ્ર, ગુર્જર, સિંધ, મદ્દેશ
અને વજદેશમાં વક્રી અતિચારી ગુરૂનો દોષ ગણાતો નથી. ૬, ગુરૂ અને સૂર્ય : ગુરૂ અને સૂર્ય એક જ રાશિ ઉપર હોય તો શુભકાર્યોમાં નિષેધ છે... ઉ. ગુરૂની બલવત્તા ઃ જન્મરાશિથી ૨-૫-૭-૯-૧૧ મેં ગુરૂ દીક્ષામાં આપનાર અને લેનાર બન્ને માટે બળવાન... ૮. ક. : રાહુથી મુક્ત નક્ષત્ર અને ૩ ભોગથી, અણગત ૬ ભોગથી શનિથી મુકત ૪ ભોગથી અને મંગળથી મુક્ત
ચન્દ્રના ૨ ભોગથી શુદ્ધ થાય છે... કલ્યાણ કલિકા - પેઈજ ૫૪ શ્લો. ર૭૬ ભા. ૧ ખ. : ૧૫ દિવસને આંતરે જો ૨ ગ્રહણ થાય તો પ્રથમ ગ્રહણ નક્ષત્રના દોષનો ભંગ થાય છે અને પછીના ગ્રહણનું
નક્ષત્ર દુષિત થાય છે જે ૬ વાર ચન્દ્રના ભોગ પછી શુદ્ધ થાય છે.... કુટનોટ : જે સંપૂર્ણ સહાણ હોય તો છ ભોગે, અર્ધગ્રહણ હોય તો ૩ ભોગે, પાદ ચાસ હોય તો ૧ ભોગે, ગ્રહણ નક્ષત્ર શુદ્ધ થાય છે એમ ગ્રંથાન્તરોમાં કહેલ છે.
કલ્યાણ કલિકા - પેઈજ ૫૫ શ્લો. ૨૭૮ ભા. ૧ લો.
ધના મિનાક અને અપવાદ મીન સંક્રાન્તિ ફાગણમાં હોય તો મીનાર્કનો દોષ નથી અને મેષ સંક્રાન્તિ વૈશાખમાં હોય તો તે નિંદ્ય નથી. પરંતુ મીન અને મેષ સંક્રાન્તિ જો ચૈત્રમાં હોય તો તે નિંધ છે. મકર સંક્રાન્તિ પોષ મહિનામાં હોય તો પણ નિંઘ નથી... (વિદ્યાધરી વિલાસ ગ્રંથ).
મીન સંક્રાતિ ફાગણમાં હોય તો મીનાકનો દોષ નથી અને ચૈત્ર મહિનામાં મેષ સંક્રાતિ હોય તો પણ દોષ નથી અને પોષ મહિનામાં મકર સંક્રાન્તિ હોય તો પણ દોષ નથી... ગ્રહણ કે સૂર્ય અને ચન્દ્રનું ગ્રહણ હોય તો ગ્રહણનો પહેલો દિવસગ્રહણનો દિવસ અને તે પછીના સાત દિવસ એમ કુલ ૯ દિવસ તજવા... સંપૂર્ણ ગત થયું હોય તો ૭ દિવસ, દલ ગ્રહણ થયું હોય તો પદિવસ અને ૩- ૨ તથા ૧ આંગળના મતમાં ૩ દિવસ તજવા (ઇંગીરા મળે)
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંદના સંક્રાન્તિમાં આગળ અને પાછળ તથા સંક્રાન્તિનો એમ ૩ દિવસ શુભકાર્યોમાં તજવી જોઈએ... (હરિભદ્ર - નારચન્દ્ર)
૩ દિવસ ન જ તજી શકાય તો સંક્રાન્તિ સમયથી આગળ અને પાછળ ૧૬-૧૬ ઘડીઓ અવશ્ય તજવી જોઈએ એ પણ ઘણાંનો મત છે... ગ્રહોનું સ્વાભાવિક બળ : શનિ, મંગળ, શુક્ર, ચન્દ્ર અને સૂર્ય ઉત્તરોત્તર બળવાન છે જ્યારે ગ્રહોનું પરસ્પર સામ્યબળ હોય ત્યારે આ બળ જોવાય છે. .. ગ્રહોનું કાળ બળ : ગુરૂ, શુક્ર, સૂર્ય દિવસે, ચન્દ્ર, મંગળ, શનિ રાત્રે અને બુધ દિવસ અને રાત્રિએ પોતાના માસ-વર્ષ અને કાળહોરામાં તે તે દિનાદિકના સ્વામીરૂપ ગ્રહો બળવાન છે. શુક્લપક્ષ તથા કૃષ્ણપક્ષમાં અનુક્રમે સૌમ્ય અને શૂરગ્રહો બળવાન છે. ગ્રહોની બતાવત્તા : સર્વ ગ્રહો પોતાના ગ્રહમાં, મિત્રના ઘરમાં, પોતાના ઉચ્ચસ્થાનમાં, મિત્રના ઉચ્ચસ્થાનમાં, પોતાના નવમાંશમાં, મિત્રના નવમાંશમાં, ત્રિકોણમાં, અધિમિત્રાંશમાં, વર્ગોત્તમાંશમાં, લગ્નના ઉદિતાંશમાં, સ્ત્રિ રાશિમાં (વિષમ) શુક્ર અને ચન્દ્ર પુરૂષ રાશિમાં (સમ) બાકીના પાંચ ગ્રહો બળવાન છે... વકી થયેલો બલવાન હ દ છે : રાહુ-કેતુ સદા વક્ર હોય છે. સૂર્ય, ચન્દ્ર સદા અતિચારી હોય છે. ક્રૂરગ્રહ વક્ર થાય તો અતિક્રૂર જાણવા ક્રૂર પણ રાશિ સૌમ્યગ્રહની યુતિ કે દ્રષ્ટિવડી સૌમ્ય થાય છે. સૌમ્ય ગ્રહ વક્રી હોય તો મહાશુભ છે... (આ. સિ, વિ. ૫. બ્લો. ૧૫ની ટીકા)
૩iારે ગુa , પાનવૃદ્ધ મતિનુI Jચાપ , વૃત્તાના નૈવ જાત્ II (સંસહ શિરોમણી પૃષ્ઠ ૬૨)
ગ્રહોની દશા અને તેનું ફળ હરકોઈ માણસને જન્મનો સૂર્ય થાય ત્યારેથી નીચે મુજબ ક્રમસર સૂયદિકની ગ્રહદશા બેસે છે...
હ | ગ્રહદશાના દિવસો
હદશાનું ફળ
ચન્દ્ર મંગળ બુધ
૨૦ દિવસ પ૦ દિવસ ૨૮ દિવસ પ૬ દિવસ ૩૬ દિવસ પ૮ દિવસ ૪૨ દિવસ ૭૦ દિવસ
ધનનારા ધર્મ, દ્રવ્યલાભ શસ્ત્રથી પીડા, રોગ, મરણતુલ્ય પીડા સંપત્તિ મંદગતિ
શનિ
વૈભવ
ગુરૂ રાહુ
બંધન કરાવે સર્વ પ્રકારનો લાભ
ગ્રહોના વદિ દિવસોનું યંત્ર
મંગળ
શુક
શનિ
૧૧૨
પક્ષ
વક્રી દિવસો માર્ગી દિવસો અતિચાર દિવસો ઉદય પછીના સ્થિતિ દિવસો અસ્ત થયા પછીના દિવસો પશ્ચિમમાં અસ્ત થાય તો પૂર્વમાં અસ્ત થાય તો
૧૪ ત્રિપક્ષ ૩૭૨ ૩૨
૧૩૪ ૨૪૦ ૬ માસ ૩૪૨ ૪૨
૧૨૦
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
નેત્ર
કેન્દ્ર
લગ્ન વિષયક - ૧૨ ભાવો અને તેમાં શું શું જોવાનું નેત્ર
શીર્ષ (૨) ધનભુવન, પણફર, નેત્રસ્થાન, મોતી, માણેક
(૧૨) વ્યયસ્થાન, રિફા, ભોગાદિત્યાગ, (૩) વેપાર, લેવું ધાન્યપ્રાપ્તિ, સંગ્રહ,
આપોક્લિમ, ખર્ચ, રિપુસ્થાન, ખળો, ફટુંબ સુખ, સમાગમ વાણી,
હાનિ, શુભાશુભ દાન ખભો, લાભ, સહજભુવન, પરાક્રમ,
લગ્ન, તનુ, કેન્દ્ર,
'પણફર, કાર્યસિદ્ધિ, ઉપચય, બન્યસુખ, અપચય, આરોગ્યતા, આયુષ્ય,
ઘોડા, પાલખી, શરન , માતાની ચિંતા, સન્માન, રૂપ, વર્ણ, ચિહ્ન, જાતિ
રીઆદિ લાભ, વિધા, ક્ષેત્રાદિમાંથી લાભ, સુખ, દુ: ખ, સાહસ, રોગાન શીર્ષ
ઉપચય, ધન, આજીવિકા -
દેશાંતરથીપત્ર,
કન્યા, વરસ્તુનો સુખ, પાતાલ, નોકર.
લાભ હિબુક, બંધુ, માતા,
જલપ્રવેશ, સ્થલ પ્રાસી, લેણ દેણ, ઔષધ લેવાનું,
સુખદુઃ ખ કર્યો, પુણ્યકર્મ, ઘાત માતા સુખ, પરરવીભોગ,
રાજદરબાર, નોકરી, સત્યાસત્ય કર્મ, (પ) દેશાંતર ગમન, શવ્યા,
પીતા, ઔષધ, ઉપચયસ્થાન અંધા
કેન્દ્ર, ગુઘનિમિત્ત, - ચતુરર, રોગીસ્થાન
અંધા, સુતભુવન, ત્રિકોણ,
ભુવન, વ્યાપાર,
ત્રિકોણ, ધર્મસ્થાન, વિઘા, બુદ્ધિ, ન્યાય, વસ્ત્રાદિદુકાન, મૈથુન, જય વાદવિવાદ,
વિદ્યાભ્યાસ, જયયજ્ઞાદિદીક્ષા, મંત્રશાન, ગર્ભસંભવ, જીપરાક્રમ, દેશ વિદેશ ગમન,
દેવમંદિર, ચકરી, ગુરૂભકિત, પુત્રાદિ કેવા સંભવે, (૬).
નાગુણ, શાસ્ત્રમાં પ્રવિણ,
(૮)
ભાઈ-બેન, શ્વસુરપક્ષ રોગ, યુદ્ધ, રણગમન, ઘુત, જામીન, / આયુષ્ય,
સંબંધી, યાત્રા કુકમ, મોરાળ પક્ષ,
વૈધસ્થાન ' વિરોધ, મૃત્યુ, દુ: ખ, કિદામાર્ગ, પશ્ચિના, શંકા, ઉપચય, આપોકિલમ
સંકટ, ઝ, તા. ધએલ, પણફર, છિદ્દ, નિધન
કારક કુંડલી
શ.
ગુ
,
રા.
ચં. - મડ-ક-૩ મં. - ભાગ3 બુ. • મિત્રકારક ગુ. - પત્રકારક શુ, • જાયાકારક શે. - આયુષ્યકારક
પ્રત્યેક દિશામાં ચન્દ્રનો વાસ યંત્ર
દક્ષિણ
૨૧ ઘડી અગ્નેય
નૈઋત્ય ૧પ ધરી
૧૬ ઘડી
૧૭ ધડી
૧૮ ઘડી
ઈશાન ૧૪ ઘડી
વાયવ્ય ૧૯ ધડી
ઉત્તર ૧૫ ઘડી
કુલ ધડીઓ ૧૩પ થાય છે
(૨૪)
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાશિ
મેષ
વૃષ
મિથુન
ક
સિંહ
કન્યા
તુલા વૃશ્ચિક
મન
મકર
કુંભ
મીન
રાશિ
મૈત્ર
વૃષ
મિથુન
કર્ક
સિંહ
કન્યા
તુલા યુકિ
ધન
મકર
કુંભ
મીન
સ્વામિ
મંગળ
શુક્ર
બુધ
ચન્દ્ર
સૂર્ય
૫-૯
બુધ
હું કહુ છું #
ભુવન ૧-૪-૭-૧૦
૨-૫-૮-૧૧
૩-૬-૯-૧૨
૩-૬-૧૦-૧૧
ઘાતવાર
*****
સ્વામીની
સ્થિતિ
૧૫ માસ
૧ માસ
૧ માસ
૨ા દિવસ
૧ માસ
૧ માસ
૧ માસ
૧૫ માસ
૧
વર્ષ
વર્ષી.
સાવ
૧ વર્ષ
ઘાતનું
પુરૂષને
هم سے
૫
ર
૬
, ભૃ છું
.
૧૧
૧૨
સંજ્ઞા
કંટક, ચતુષ્પદ, કેન્દ્ર
પણ રચી
આપોક્સિમથી
સ્વભાવ
ચર
સ્થિર
દ્વિ. સ્વભાવ
ચર
સ્થિર
દ્વિસ્વભાવ
શશિનો કોઠો
ચર
સ્થિર
દ્વિ.સ્વભાવ
ચર
સ્થિર
દ્વિ. સ્વભાવ
ધાતયન
સીને
૧
८
>
૬
ર
૧૦
૧૧
૫
૧૨
દિશા સમયબળ વર્ણ
સ્વામિત્વ
પૂર્વ દક્ષિણ પશ્ચિમ
ઉત્તર
પૂર્વ
દક્ષિણ
પશ્ચિમ દિવસે
ઉત્તર
પૂર્વ
દક્ષિણ
પશ્ચિમ
ઉત્તર
ચપ્પાદિ
સંજ્ઞા
ચતુષ્પદ
414.,
મનુષ્ય
જલચર
ચપ
માખ્ય
મનુષ્ય
સરિસૃપ
મનુષ્ય, ચતુષ્પદ !
મનુષ્ય, ચતુષ્પદ હતી
( ૫ )
મનુષ્ય
જલચર
૪ ૪ ૪ (T
દિવસે
બાર ભુવનના નામોની સંા અને સમજૂતિ સમજૂતિ
દિવસે
રાત્રે
દિવસે
રાત્રે
રાત્રે
દિવસે
દિવસે
લિંગ
પુલિંગ
સ્ત્રીલિંગ
પુલિંગ
સીલિંગ
પુલિંગ
સ્ત્રીલિંગ
પુલિંગ
લિંગ
પુડિંગ
શ્રીલિંગ
પુસિંગ
સીલિંગ
રાતો
મન
લીલો
રાતો
કાબર
કાળો
રાતો
રાતો
કાબર
પીળો
મેલો
મા
હસ્ત
સ્વાતિ
અનુરાધા
મૂળ
શ્રવણ
કાભિષા
તિ
ધાવનાત્ર લગ્નનું માન
ઘડી
3
૪
૫
૫
ભરણી
રોહીણી
આર્દ્ર અશ્લેષા
ઘાતતિથિ
ભાવિકાર્ય જણાય છે.
ભૂતકાળનું કાર્ય જણાય છે.
સ્થાનની વૃદ્ધિ કરનારા છે તેમાં પાપગ્રહ પણ શુભદાયક છે..
? * ર
કર ર
૬
૧૦
८
૧૨
૧૦
૪
3
ઇ × છે
૧૨
ઉપચયન
ત્રિકોણ
‘‘કેન્દ્ર'' માં રહેલા સર્વ પુષ્ટગ્રહો ત્રણે કાળનું ફળ આપનારા છે, બાકીના સ્થાનો અપચય નામવાળા હોવાથી હાનિ કરનારા છે, કે જેમાં રહેલાં ગ્રહો અતિ પ્રયત્ને પણ કાર્યસિદ્ધિ કરાવી શકતા નથી.
K * * * * * * * હું ?
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
સામાન્ય રીતે શુભ કુંડલીઓ :
શુભ
સૂર્ય – લગ્નથી - ૩-૬-૧૦-૧૧ સ્થાને શુભ ચન્દ્ર - લગ્નથી - ૨-૭-૧૦-૧૧ સ્થાને શુભ મંગળ - લગ્નથી - ૩-૬-૧૧ સ્થાને શુભ બુધ - લગ્નથી
=
-
૧-૨-૩-૪-૫-૬-૭-૯-૧૦-૧૧ ૧-૨-૩-૪-૫-૭-૯-૧૦-૧૧
૧-૨-૩-૪-૫-૮-૯-૧૦-૧૧-૧૨
-
ગુરૂ - લગ્નથી
શુક્ર લગ્નથી
નિ - લગ્નથી - ૩-૬-૧૧
રાહુ - લગ્નથી – ૩-૬-૧૧ (નારચન્દ્રમત્તે ૯-૧૨) કેતુ - લગ્નથી - ૩-૬-૧૧
મધ્યમ
૨-૪-૫-૮-૯-૧૨
૩-૬-૪-૫-૯
૨-૪-૫-૯-૧૦-૧૨
૧૨
૬-૧૨
આ સિવાય બાકીના સ્થાનોમાં અધમ છે
.
૨-૪-૫-૮-૯-૧૦-૧૨ ૨-૫-૮-૯-૧૦-૧૨ ૨-૫-૮-૯-૧૦-૧૨
ઉદયપ્રભ સૂરિના મતે 1
સૌમ્યગ્રહો ત્રિકોણ (૫-૯) કેન્દ્ર (૧-૪-૭-૧૦) અને લાભ (૧૧)માં હોય અને સાતમા સિવાય કોઇપણ સ્થાનમાં શુક્ર હોય, તથા ૩-૬-૧૧ માં સ્થાનોમાં ક્રમ હોય તો કાર્ય કરનારાને લક્ષ્મી મળે છે અને પ્રતિષ્ઠા કરી હોય તન પ્રતિમાના સાનિધ્યમાં દેવતા રહે છે.
(૨૬)
૧) હરિભદ્રસૂરિ મ. ના મતે :
૬ : ભુવને સૂર્ય, ૨ જા ભુવને ચન્દ્ર, ૬ ભુવને મંગળ, ૧-૨-૩-૪-૫-૧૦ માં ભુવને બુધ, ૧-૨-૪-૫-૬-૭-૯-૧૦-૧૧ (૧૨) માં ભુવને ગુરૂ, ૪-૯-૧૦ માં ભુવને શુક્ર અને ૩-૬- ભુવને શનિ સારા છે. સર્વ ગ્રહો ૧૧ મે સારા છે અને ૧૨ મે અશુભ છે અથવા તો — મે
૨) ૧-૨-૪-૫-૯-૧૦ માં સ્થાને સૌમ્યગ્રહો, છઠ્ઠા સ્થાને કૂરચો, બીજે સ્થાને ચન્દ્ર અને અગ્યારમે સ્થાને સર્વગ્રહો શુભ છે. .
૩) પ્રતિષ્ટાચાર્યો, પ્રતિષ્ઠાયક શ્રાવક, શિષ્ય અને ગુરૂ વિગેરેના જન્મનો ક્રૂરસ્વામિ પણ કેન્દ્રમાં હોય તો શુભ છે કેન્દ્રસ્થાનો ખાલી ન હોય તો શુભ છે તથા ગુરૂ બુધ અને શુક્ર લગ્નમાં હોય તો શ્રેષ્ઠ છે.
કુંડલીમાં ગ્રહોની અપેક્ષાએ શ્રેષ્ઠતા
પાંચ બળવાન ગ્રહવાળું લગ્ન શ્રેષ્ઠ છે અથવા કેન્દ્ર અને ત્રિકોણમાં ગુરૂ અને શુક્ર હોય તો ચાર બળવાન ગ્રહોવાળું લગ્ન પણ સારું છે. લગ્નમાં ત્રણ સૌમ્યહો બળવાન હોય તો તે લગ્ન પણ શ્રેષ્ઠ છે. . .
તાત્કાલિક મૈત્રી
જન્મ અથવા પ્રમાદિ લગ્નમાં કોઈપણ સ્થાને ગ્રહ હોય તેનાથી ૨-૩-૪-૧૦-૧૧-૧૨ સ્થાનોમાં કોઇપણ બીજો ગ્રહ હોય. તો અન્યગ્રહ છે વિગેરે સ્થાનોમાં રહ્યો હાય ત્યાં સુધી મૈત્રી રાખે છે..
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
અખકાદિ સાત રોજયોગ ૧. અનકાયોગ : જન્મકંડલીમાં રવિને છોડીને ચન્દ્રથી બારમે મંગળ આદિમાંથી કોઈપણ ગ્રહો હોય ત્યારે અનુફાયોગ
થાય છે. ૨. સફાયોગઃ ચન્દ્રથી બીજે સ્થાને મંગળ આદિમાંથી કોઈપણ ગ્રહ હોય તો સુતુફા નામનો યોગ થાય છે.. ૩. દુધરાયોગ: ચન્દ્રથી બીજે અને બારમે બન્ને સ્થાને મંગળ આદિમાંથી કોઈપણ ગ્રહ હોય તો દુરધરાયોગ થાય છે. ૧. કેમદ્રુમયોગ : તથા ચન્દ્રથી બારમે અને બીજે મંગળ આદિમાંથી કોઈપણ ગ્રહ ન હોય તો કેમદ્રુમયોગ થાય છે. ૪. વોશીયોગ : ચન્દ્રથી છોડીને સૂર્યથી બારમે મંગળ આદિમાંથી કોઈપણ ગ્રહ હોય તો વોશીયોગ થાય છે. ૫. વેશીયોગ : સૂર્યથી બીજે કોઈ ગ્રહ હોય તો વેશીયોગ થાય છે. ૬. ઉભયચારી : સૂર્યથી બીજે અને બારમે બન્ને સ્થાને રહો હોય તો ઉભયચારી યોગ થાય છે. ૨. કેદ્રુમયોગ : અને સૂર્યથી બીજે અને બારમે કોઈપણ ગ્રહ ન હોય તો કેમદ્રુમયોગ થાય છે જે કે આ યોગો સ્થૂલરીતે
કહ્યા છે. સૂમરીતે તો ઘણાં યોગો થાય છે. કેમદ્રુમયોગ અધમ છે. ૭. લગ્નકેમદ્રુમયોગ. પરંતુ ચન્દ્રને સર્વ ગ્રહો સર્વ ગ્રહો જોતાં હોય તો લગ્નકેમદ્રુમ નામનો રાજયોગ થાય છે આ સાતે
રાજયોગો છે. લકૂમતે કેન્દ્રમાં ચન્દ્રમાં હોય તો અથવા કેન્દ્ર સહે કરીને યુક્ત હોય તો કેમદ્રુમ નાશ પામે છે.
જન્મની રાશિને, જન્મના લગ્નને તે બન્નેથી બારમાં તથા આઠમાં લગ્નને તથા લગ્ન અને લગ્નાંશના સ્વામિઓ જો લગ્નથી છકે કે આઠમે હોય તો તેને તજવા અને તે જન્મરાશિ દીક્ષામાં શિષ્યની અને પ્રતિષ્ઠામાં સ્થાપક એટલે આચાર્ય અને શિષ્ય એટલે પૂજક ગૃહસ્થ એ બન્નેની તજવાની છે... નારચન્દ્રના મતે : જન્મ લગ્ન વજર્યું નથી, વ્યવહાર પ્રકારના મતે : જન્મરાશિ, જન્મલગ્ન તથા ચોથા સ્થાનની રાશિ, જે લગ્નમાં હોય તો અશુભ છે... બૃહસ્પતિ મતે ; જો લગ્નનો સ્વામિ અને આઠમી રાશિનો સ્વામી પરસ્પર મિત્ર હોય તો આઠમી રાશિથી અને લગ્નની રાશિથી ઉત્પન્ન થયેલો દોષ નાશ પામે છે. એમ બહસ્પતિ કહે છે. ગર્ગ મતે : જન્મ રાશિ અને જન્મ લગ્નથી જે ચોથું અને બારમું લગ્ન ઘણાં ગુણો વાળું હોય તો તે લેવા લાયક છે. પરંતુ આઠમું લગ્ન સર્વ ગુણે કરી યુકત હોય તો પણ લેવા લાયક નથી એમ ગર્ગ કહે છે. સાસ્ત્ર મતે : ચોથું અને બારમું લગ્ન પરસ્પર મિત્રપણાએ કરીને યુક્ત અને કેન્દ્ર કે ત્રિકોણમાં રહેલાં ગુરૂ કે શુક્રની તેના પર દ્રષ્ટિ પડતી હોય તો તે શુભ છે એમ સારંગ કહે છે. વધુ અપવાદો પણ એ જ ટીકામાં છે (આ. સિ. વિ. ૫. શ્લો ૨૯ ની ટીકા) છાત્ર યોગ : જ્યારે બીજે બારમેં, લગ્નમાં અને સાતમાં સ્થાનમાં જ રહો હોય તો છાયોગ થાય છે અને તે માણસ નીચકુળમાં જન્મ્યો હોય તો પણ રાજા થાય છે. યતિદોષ : ચન્દ્રની સાથે બીજો ગ્રહ હોય તો યુતિદોષ થાય છે. કર્તીદોષ : બે ક્રૂરગ્રહોની મધ્યમાં જે ચન્દ્રકે લગ્ન રહેલ હોય તો કર્તરી દોષ થાય છે. એટલે ધન ભુવન અને વ્યય ભવનમાં ક્રૂરગ્રહો હોય તો લગ્નસંબંધી ફૂર કર્તરીદોષ થાય છે તથા ચન્દ્રની બન્ને બાજુ ક્રૂરગ્રહો હોય તો ચન્દ્રની ક્રૂર કર્તરી થાય છે. વળી તેમાં બીજા ભુવનમાં વક્રી ક્રૂરગ્રહો હોય તો અને બારમાં ભુવનમાં અતિચારી ગ્રહ હોય તો લગ્ન કે ચન્દ્રને ક્રૂરગ્રહ સાથે તરત અથડાવાનો સંભવ છે તેથી અતિદુર કર્તરી મનાય છે.
- જ્યારે બન્ને ગ્રહો સમાન ગતિવાળા હોય તો મધ્યમ દુષ્કકરી થાય છે અને ધન ભવન ગ્રહ મધ્યમ ગતિવાળા અથવા અતિચારી હોય અને વ્યયસ્થાનનો ગ્રહ અલ્પગતિવાળો હોય અથવા વદી હોય તો અ૫કર્તરી દોષ થાય છે. આ યોગ વિવાહ-દીક્ષા પ્રતિષ્ઠામાં વર્જવાનો છે.
(આ. સિ. વિ. ૫, શ્લો. ૨૩ ની ટીકા)
હોલા સુવર્નાઈની સમરિભ્ય, ન્યુનW fટનાષ્ટમ્ for safપ ચાર્જ, હોન્નાઇમિટું રામ દ્દ
અને નિષેધસ્થળો: વિરાવતીતારે શુદ્ર ત્રિપુરા વિવારે રામે નેરું હોસિT BIT વિનામૂ |
(મુહૂર્તમાર્તડ ગુજરાતી ભાષાન્તર પૃ. ૧૦ અને પૃ ૧૯૬)
(૨૦)
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
જામિત્ર દોષ અને તેના અપવાદો લગ્ન કે ચન્દ્રથી સાતમું ભુવન શુક્ર કે ક્રૂરગ્રહ યુક્ત હોય તો તે જામિત્ર દોષ થાય છે. અપવાદ ૧ : લગ્નમાં, દશમમાં, ચોથામાં કે નવ પંચમમાં, રહેલો ગુરૂ અથવા બુધ જે પુષ્ટ દ્રષ્ટિએ (સંપૂર્ણ અથવા દ્વિપાદ દષ્ટિએ કરીને ચન્દ્રને જોતો હોય તો ચન્દ્રથી સાતમા સ્થાનમાં રહેલા ગ્રહથી જે દોષ થાય છે તેનો ભંગ થાય છે.
(આ. સિ. વિ. ૫. બ્લો ર૯ ની ટીકા) અપવાદ ૨ : કેટલાક આચાર્યો કહે છે કે લગ્ન અને ચન્દ્રનો જે અંશ કાર્ય વખતે અધિકાર કર્યો હોય તે અંશથી પ૫ માં અંશ શુક્ર કે ક્રૂરગ્રહ કરીને દુષિત હોય તો તે પરમજામિત્ર નામનો દોષ થાય છે. માટે તેનો ત્યાગ કરવો. પંચાવનમાં અંશથી ન્યૂનાધિક અંશે શુક્ર કે ક્રૂરગ્રહ હોય તો તે જામિત્ર નામનો જ દોષ થાય છે. પરંતુ પરમજામિત્ર દોષ થતો નથી અને જામિત્રદોષ અત્યંત દુષ્ટ નથી એવો તેમનો મત છે. (આ. સિ. વિ. ૫. શ્લો. ૨૯ ની ટીકા)
કર્તરી દોષના અપQાદ ૧. ભાર્ગવ મતે ? બે ક્રૂરગ્રહોની વચમાં જો લગ્ન રહ્યું હોય તો મૃત્યુ કરે છે અને જો ચન્દ્ર રહ્યો હોય તો તે રોગને હરે
છે પરંતુ બીજા સ્થાનમાં શુભ ગ્રહો રહ્યો હોય અથવા બારમા સ્થાનમાં ગુરૂ રહ્યો હોય તો કર્તરી થતો નથી એમ
ભાર્ગવ કહે છે. ૨. બાદરાયણ મતે : જ્યારે ત્રિકોણમાં કે કેન્દ્રમાં ગુરૂ રહ્યો હોય અને ત્રીજા તથા અગ્યારમાં સ્થાનમાં રવિ રહ્યો હોય
ત્યારે પણ કર્તરી થતો નથી એમ બાદરાયણ વ્યાસ કહે છે. ૩. વળી બીજું લગ્ન નહિ મળવાથી ક્રૂર કર્તરીનો ત્યાગ થઈ શકે તેમ ન હોય તો લગ્નની બન્ને બાજુના પંદર પંદર ત્રીશારોની
અંદર જો ક્રૂર ગ્રહો આવતાં હોય તો તે ફૂર કર્તરી અવશ્ય તજવા યોગ્ય છે. એ રીતે ચન્દ્રના વિષયમાં પણ જાણવું... (આ. સિ. વિ. ૫. શ્લો. ૨૩ ની ટીકા)
વેધ યંત્ર
|
ચંદ્ર
| - મંગળ
શનિ
બુધ ૨ -૫ ૪ - ૩
૩-૯
૩ - ૧૨
-
૧-૮
૩ - ૧૨
૧-૫ ૩-૯
૨-૧૨ પ-૪
૬-૧૨ ૧૦ -૪ ૧૧-૫
૬- ૧૨
૧૧-૪
|
છે
૧૧-૪
૪-૧૦
૭- ૨ ૧૦-૪
૮-૧ ૧૦- ૮ ૧૧-૧૨
૯-૧૦ ૧૧-૮
૧૧-૮
૮-૫ ૯-૧૧ ૧૧-૩ ૧૨-૬
૧) ગોચરથી શુભ એવો પણ ગ્રહ બીજા ગ્રહો વડે વિધાય તો અશુભ છે અને વામથી વિધાયેલા દુષ્ટગ્રહો પણ શુભ
થાય છે. ૨) ગોચરથી ૩ જા વિગેરે સ્થાનમાં રહેલાં સૂર્યને નવમાં વિગેરે સ્થાનમાં રહેલાં અન્ય સહવડે વેધ થાય છે અને નવમાં
વિગેરે સ્થાનમાં રહેલા સૂર્યને ૩ જા વિગેરે સ્થાનમાં રહેલા અન્ય ગ્રહો વડે પામવેધ થાય છે... ૩) વેધ થાય તો તે અશુભ છે અને વામવેધ થાય તો તે શુભ છે, રવિ અને શનિનો તથા ચન્દ્ર અને બુધનો પરસ્પર વેધ થતો નથી. વામ કે અનામવેધ જન્મરાશિથી જ ગણવો... (આ. સિ, વિ. ૨ પૃ. ૭૯-૮૦ શ્લો. ૪૧-૪૨-૪૩)
શુક્લપક્ષમાં ૨-૯-૫ મો ચન્દ્ર સારો. પરંતુ જન્મરાશિથી ક્રમે કરીને ૬-૮-૪ થા સ્થાનમાં રહેલો રહો ક્રમે કરીને ૨-૯-૫નો વેધ કરે છે. માટે શુક્લ પક્ષમાં ૨-૫-૯ મો ચન્દ્ર પણ પ્રતિકુળ થાય છે... (મુ. વિ. પૃ. ૧૪૩)
शुक्लपक्षे शुभचन्द्रो, द्वितीय नवपश्चमैः । रिपु मृत्यंबु संस्थै चेन्न विद्धो गगने चरैः ।।१।।
(૨૮)
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાશિવરચક્ર
નામ
Fus
૪-૮
૧૮
૫-૫
મેય વૃષભ | મિથુન ૧. શુભત્રિશાંશ
૧૭ ૨. શુભ નવમાંશ
૩-૫ ૩. નવમાંશમાં વર્ગ શુદ્ધિ ૪. નવમાંશમાં તત્વ પૃ. - પૃ. પૃ. - જલ ૫. નવમાંશમાં શુભ પળો | પ્રથમ ૧૮, પ્રથમ છે, પ્રથમ ૮
છેલ્લી ૧૮ પ્રથમ ૧૪ ૬. ષડાષ્ટક ફળ
ધન
મકર
પ્રીતી | શત્રુ !. પ્રીતિ 1 ૭, બીયાબાપુ ફળ મીન- શ્રેષ્ઠ | મેષ-અશુભ ! વૃષ- શ્રેષ્ઠ
૧- ૩
૫ પૃથ્વી-પૃથ્વી, જલ ! પૃથ્વી પ્રથમ ૨૮, | ૧૦ પળો, | ૯ પળો, સંપૂર્ણ પછી ૨૮ ! પછી ૨૭
મીન શત્રુ પ્રીતિ
શત્રુ મિથુન
કર્ક- શ્રેષ્ઠ | સિંહ -શુભ અશુભતર વૃશ્ચિક ધન
મકર મધ્યમ શુભ
મધ્યમ
૮. નવપંચમફળ
તુલા
સિંહ શુભ
કન્યા શુભ
શુભ
તુલા
ધન
નામ
વૃશ્ચિક
મકર
કુંભ મીન ૧. શુભત્રિશાંશ ! ૨૪
૧૭
૨૨ ૨. શુભ નવમાંશ
૬-૮-૯ : ૧-૩ ૩. નવમાંશમાં વર્ગ શુદ્ધિ ! ૬-૬
પ-પ-૫ ! ૫ ૫-૫-૫ ૫ ૬-૬ ૪. નવમાંશમાં તત્વ પૃથ્વી-પૃથ્વી| જલ જલ-૫, ૫ | જલ | જલ-પૃ. 51 . પૃ. ૫. નવમાંશમાં શુભ પળો [ પ્રથમ ૧૮, | પ્રથમની ૨૮| સંપૂર્ણ છેલ્લી | પ્રથમની ૧૬ છિલ્લી ૨૦ છેલ્લી પ્રથમ ૧૮,
છેલ્લી ૨૭
! ૮, પ્રથમ ૯ ! | |૧૪, ૭ થી ૨૧ સંપૂર્ણ ૬. ૫ડાક ફળ વૃષ | મિથુન
સિંહ
કન્યા પ્રીતી શત્રુ ! પ્રીતિ શત્રુ પ્રીતિ ૭. બીયાબારૂ ફળ કન્યા-- શ્રેષ્ઠ તુલા-અશુભ| વૃશ્ચિક- શ્રેષ્ઠ | ધન- અશુભ | મકર-શ્રેષ્ઠ ! કુંભ -અશાભ | ૮. નવપંચમફળ
મીન
મિથુન શુભ
શુભ શુભ મધ્યમ મધ્યમ
તુલા
શત્રુ
વૃષ
કર્ક
મેષથી મેષ સિંહ ધન
તુલા
નવમાંશ ગણવાની રીત મકરથી તુલાથી
કર્કથી મિથુન કન્યા
વૃશ્ચિક મકર
મીન રાશિના નામવાળો નવમાંશ વર્ગોત્તમ અને શ્રેષ્ઠ છે
વિષમ (એક) લગ્ન ૨ અંશ સુધી - વાયુતત્વ ૪ અંશ સુધી – આકાશતત્વ ૬ અંશ સુધી – અગ્નિતત્વ ૮ અંશ સુધી – જલતત્વ ૧૦ અંશ સુધી - પૃથ્વીતત્વ
સમ (બે) લર ૧૦ અંશ સુધી – પૃથ્વીત્વ ૮ અંશ સુધી – જલત્વ ૬ અંશ સુધી - અગ્નિતત્વ ૪ અંશ સુધી – વાયુતત્વ ૨ અંશ સુધી - આકાશતત્વ
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચલિતની સ્કૂલ રીત :
લગ્નના અંશમાં ૧૫ ઉમેરતાં જે સંખ્યા થાય તેનાથી વધારે અંશવાળો ગ્રહ આગળના ભાવમાં જાય. આ હકિકત લગ્નના અંશ ૧૫થી ઓછા હોય તો જ ગ્રહણ કરવી...
જો લગ્નના અંશ ૧૫ થી વધારે હોય તો તેમાંથી પંદર બાદ કરવાથી જે શેષ રહે તેનાથી ઓછા અંશવાળો ગ્રહ પાછલા અંશમાં જાય. .. નોંધ : જે ગ્રહને આગળા ભાવમાં ચલિત કરવો હોય તો એક અંશથી થોડાક ઉપરના અંશનું લગ્ન ગ્રહણ કરવું (આરંભનું) જો ગ્રહને પાછલા ભાવમાં ચલિત કરવો હોય તો લગ્ન પંદરથી ઉપરનું વીસ અંશ લગભગનું લેવું.
પવર્ગ સ્થાપના
| રાશિ વાર્ષિ હોરા | કોણ નવમાંગરો
દાદરા શેષા
હિમાંશે મેષ મંગળ રવિ- ચંદ્ર મં-૨-ગુ ! મં-શુ-બુ-ચં-૬-બુ-શુ-મ-ગુમં-શુ-બુ-ચં-૨-બુ-શુ- મંગુ -શ-શ-ગુ. પ-પ-૮--૫ !
મં-શ-ગુ-બુ-શુ | શુક ચંદ્ર-રવિ શુ- બુ- શ | શ-શ-ગુ-મં-શુ-બુ-ચ-ર-બુ | શુ- બુ-ચં-૨-બુ-શુ-મ-ગુ-શ-શ-ગુ- મં| ૫-૭-૮-પ-૫
શુ- બુ-ગુ-શ-મું શુ-મ-ગુ-શ-શ-ગુ-મું-શુ-બુ બુ-ચં-૨-બુ-શુ--ગુ-શ-શ-ગુ-મું-શુ ૫-૫-૮-૭-૫
મં-શ-ગુ-બુ- શું ચં-મંગુ | ચં-૨-બુ-શુ-મંગુ-રા-શ-ગુ ચં-૨-બુ-શુ-- -ગુ-શ-રા-ગુ-મું-શુ બુ
શુ-બુ-મુ-શ-મ ૨-ગુ-મું | મં-શુ- બુ-ચં-૨-બુ-શુ-મ-ગુ ર-બુ-શુ-મું----ગુ-મં-શુ-બુ-ચં! ૫-૫-૮-૭-૫
મું-શ-ગુ-બુ-શુ બુ-શ-શુ ? -શ-ગુ-મં-શુ-બુ-ચ-ર-બુ બુ-સુ-એ-ગુ-શ-શ-ગુ-મું-શુ-બુ-ચં-૨,
શુ-બુ-ગુરુ-શ-મં - ચંદ્ર, શુ-શ-બુ- | શુ-મંગુ-શ--શિ-ગુ- મં-શુ-બુ ! શુ-મ-ગુ-શ-શ-ગુ- મં-શુ-બુ-ચ-ર-બુ ૫-૫-૮-૭-૫
મં- -ગુ-બુ-શુ વૃિત્રિક/મંગળચંદ્ર-રવિ | મંગુ- ચં | ચં-૨- બુ- શુ-મ-ગુ-શ-શ-ગુ | મંગુ-શ-ર-ગુ- મં-શુ-બુ-ચં-૨-બુ- 1 ૫-૭-૮-પ-૫
શુ-બુ-ગુ -મ ગુ-સં-૨ | મં-શુ-બુ-ચં-૨-બુ-શુ-મંગુ | ગુ-શ-શ-ગુ-મં-શુ-બુ-ચં-૨-બુ-શુ-મું | ૫-૫ ૮૦- ૫
મં- શ ગુ-બુ- શુ શનિ ચંદ્ર-રવિ શા- બુ-શુ | શ-શ-ગુ-સં-શુ- બુ- ચં-ર- બુ ! શ શ-ગુ-મું -શુ-બુ-ચં-૨-બુ-શુ-મ-ગુ| પ-૭-૮-૫-૫
શુ- બુ-ગુ-શ-મં શ-બુ- શુ | શુ-મંગુ-શ-શ-ગુ- મં-શુ- બુ| શ-ગુ- મં-બુ- ચં.- ૨ -બુ-શુ-મંગુ-શ પ-૫-૮-૭-૫
મં–શ - ગુ-બુ-શુ 1 ગુરૂ 1 ચંદ્ર-રવિ| ગુ-ચં-મું | ચં-૨-બુ-શુ-મું-ગુ-શ-શ-ગુ | ગુ-મું-શુ-બુ-ચં-૨-બુ-શુ-મે-ગુ-- [ ૫-૭-૮-૫-૫
શુ-બુ-શુ-શ-મું
પડ઼વર્ગ સંબંધી સમજ : કુંડલીના છ વર્ગની શુદ્ધિ હોય તો તે કુંડલી શ્રેષ્ઠ ગણાય. પાંચ વર્ગની શુદ્ધી હોય તો સારી ગણાય. ચાર વર્ષની શુદ્ધી હોય તો સામાન્ય ઠીક ગણાય. ઓચી શુદ્ધ હોય તો તે કુંડલી સારી ગણાય નહિ.. એ છ વર્ગમાં ૧. લગ્ન - એટલે રાશિના આખો ભાગ, ૨. હોરા - એટલે રાશિના અડધો ભાગ, ૨દેન્કોણ - એટલે રાશિનો ત્રીજો ભાગ, ૪. નવમાંશ - એટલે રાશિનો નવમો ભાગ, પ. દ્વાદાંશ - એટલે રાશિનો બારમો ભાગ, ૬. ત્રિશાંશ - એટલે રાશિનો ત્રીશમો ભાગ
(૩૦)
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
TI
શુભવર્ગ
= 1
૮
પર્ણ બળનો કોઠો લગ્ન : મેષ લગ્ન સિંહ
લગ્ન : ધન અંશ - કલા શુભલગી અંશ “ કલા શુભવર્ગ
અંરા - કલા શુભવર્ગ ૧૬-૪૦' થી ૧૭-૩૦' ૧ . ૦' થી ૧૨-૩૦'
૭-૩૦” થી ૧૦ - ૦’ ૨૦°- ૦' થી ૨૨-૩૦’ ૧૬-૪૦' થી ૧૭-૩૦’
૧૨" - ૩૦ થી ૧૩ - ૨૦' ૨૨-૩૦' થી ૨૩-૨૦' ૧૭-૩૦ થી ૨૦. '
૧૫ - ૦' થી ૧૬-૪૦’ ૨૬° - ૪૦' થી ર૭-૩૦’ ૨૨-૩૦' થી ર૩- ૨૦'
{ ૧૬-૪૦' થી ૨૦. ' ૨૭-૩૦ થી ૩૦. ૦' ૨૭ - ૩૦ થી ૩. ૦’
૨૦૧ - ૦' થી ૨૨-૩૦'
૨૨-૩૦' થી ૨૩-૨૦' લગ્ન: વૃષભ
લગ્ન : કન્યા
૨૩-૨૦' થી ૨૬-૧૦' અંશ • કલા
અંશ - કલા
ભવર્ગ
૨૬-૪૦' થી ર૭-૩૦' ૦૯- ૦' થી ૬-૪૦'
- ૦ થી ૫- ૦'
ર૭-૩૦' થી ૩૦ - ૦' ૬° - ૪૦' થી ૭-૩૦' V- ૦” થી ૬-૪૦’
લગ્ન : મકર ૭-૩૦ થી ૧૩°- ૨૦'
૬-૪૦' થી ૭-૩૦’ ૧૩ - ૨૦' થી ૧૫ - ૦’ -૩૦’ થી ૧૦ - ૦'
અંશ - લાલ
ભવર્ગ ૧૫ - ૦' થી ૧૭-૩૦’
*- ૨૦” થી ૧૭-૩૦’
'-૪' થી ૭-૩૦” ૧૭-૩૦' થી ૨a°- ૦' ૨૦. ૦ થી ૨૩-૨૦’
- ૦' થી ૧૩-૨૦’ ૨૬-૫૦' થી ર૭-૩૦'
- ૨૦' થી ૧૫ - ૦' ' લગ્ન: મિથુન
૧૫ - ૦' થી ૧૮-૩' અંશ - કલા રાભવર્ગ
લગ્ન : તુલા *. ૦” થી ૩ - ૨૦’
અંશ - કલા જુભવર્ગ
લગ્ન : કુભ ૭ - ૩૦” થી ૧૨-૩૦' - ૦' થી ૨-૩૦'
અંશ - કલા ૧૫ - ૦' થી ૧૬*-૪૦'
૬° - ૪૦' થી ૭ – ૩૦’
૧૬* -૪૦' થી ૧૭-૩૦' ૧૬-૪૦' થી ૧૭-૩૦’ ૧૬-૪૦” થી ૧૭-૩૦'
૧૭ - ૩૦' થી ૨૦. ૦’ ૧૭° -૩૦” થી ૨૦ ૧૭-૩૦ થી ૨૩-૨૦'
૨૦. ૦' થી ૨૨-૩૦’ ૨૨-૩૦” થી ૨૩-૨૦” ૨૩- ૨૦ થી ૨૫- ૦'
૨૩ - ૨૦' થી ૨૫ - ૦” ૨૩-૨૦' થી ૨૫°૨૫ - ૦' થી ર૬-૩૦’
ર૫ - ૦' થી ૨૭-૩૦' ૨૪°- ૦ થી ૨૭-૩૦' ૨૯-૩૦ થી ૩૦૦- ઇ’
ર૭-૩૦' થી ૩૦૧, ૦” ૨૭ - ૩૦' થી ૩૦°- '
લગ્ન : વૃશ્ચિક
લગ્ન ; મીન લગ્ન : કર્ક અંશ - કલા ભિવર્ગી
અંશ કલા રાવર્ગ અંશ - કલા શુભવર્ગ ૨-૩૦ થી ૩-ર૦'
*- ૦' થી ૨-૩૦’ ૦. ૦” થી ૨-૩૦’ ૧૯- ૦' થી ૧૨-૩૦’
૨-૩૦ થી ૩-૨૦' ૨-૩૦ થી ૩૧-૨૦’ ૧૨-૩૦' થી ૧૩-૨૦’
૩-૨૦” થી પં- ૦” ૩ - ૨૦' થી ૫ - ૦' ૧૬-૪૦' થી ૨૦°- ૦’
૫ - ૦ થી ૬-૪૦' V- ૦' થી ૬-૪૦'
૬-૪૦' થી ૧૨-૩૦' ૬-૪૦' થી ૧૦ - ૦' શ્રેમવર્ગ સંખ્યામાં :
૧૨-૩૦' થી ૧૩ - ૨૦' ૧૦°- ૦' થી ૧૨-૩૦' લીલો અંક = તત્વશુદ્ધિ છે.
૧૩-૨૦” થી ૧૬-૪૦' ૧૨-૩૦ થી ૧૩- ૨૦' લાલ અંક = આંશિક તત્વશુદ્ધિ...
૧૬-૪' થી ર૦° . ' ૧૩ - ૨૦' થી ૧૫- ૦'
અંક માત્ર વર્ગશુદ્ધિ 1 ૨૬-૪૦' થી ૩૦- ૦' ૪ | વિષમલગ્નમાં ૧૨ થી ૩૦ સમલગ્નમાં ૦ થી ૧૮' સુધી તત્વશુદ્ધિ સમજવી. પવર્ગબળનો આ સાચો કોઠો છે. તેથી આમાં સસમાંનો સમાવેશ કર્યો નથી. .. લાલ અંકમાં લખાયેલી વર્ગ શુદ્ધિ દરમ્યાન પ્રારંભના કે અંતમાં તત્વશુદ્ધિ જાણવી... * = અંશ, ' = કલા
ભવર્ગ
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
૦ = શ્રેષ્ઠ, ૦ = શુભ, ૦ = વર્ક્સ
ઈષ્ટ આય અને નક્ષત્રવાળા મૂળાંક જાણવા માટે કોક (વ્યય સાથે)
આયન | નક્ષત્ર છે.
મ | સિંહ | સ્વર | વૃષભ |
૨૧૬ ના ક્રમશઃ
ગુણનફળો
કાક | વ્યય
T ૧૭
૧૭૯
૧૧૫
૨૦૩ ૧૩૯
૩૮
૧૨૬
ર
૧૮૭
૧. અશ્વિની ૨. ભરણી ૩. કૃત્તિકા ૪. રોહિણી ૫. મૃગશિર ૬. આદ્ર ૭. પુનર્વસુ ૮. પુષ્ય
૯, અશ્લેષા ૧૦. મઘા ૧૧. પૂ. ફાલ્યુ. ૧૨. ઉ. ફાલ્યુ. ૧૩. હસ્ત ૧૪. ચિત્રા ૧૫. સ્વાતિ ૧૬. વિશાખા ૧૭. અનુરાધા ૧૮. જયેષ્ઠા ૧૯. મૂળ ૨૦, પૂર્વાષાઢા ૨૧. ઉત્તરાષાઢા ૨૨, શ્રવણ ૨૩. ધનિષ્ઠા ૨૪, શતભિષ ૨૫. પૂ. ભાદ્ધ. ૨૬. ઉ. ભાદ્ર. ર૭. રેવતી
૨૧૧ ૧૪૭
૧, શાંત | ૧ - ર૧૬ ૮૮ | ૨. પૌર ૨ - ૪૩૨
૪ ૩. પ્રઘાત ૩ - ૬૪૮ ૧૭૬ ૪. શ્રિયા. ૪ - ૮૬૪ ૧૧૨ ૫. મનો. | ૫ - ૧૦૮૦ ૪૮ ૬. શ્રીવત્સ ૬ - ૧૨૯૬ ૨૦૦ ૭. વિભવ - ૭ - ૧૫૧૨ ૬ | ૮, ચિંતા ૮ - ૧૭૨૮
{ ૧. શાંત ૯ - ૧૯૪
| ૨. પૌર ૧૦ - ૨૧૬૦ ૦ |૩. પ્રદ્યોત ૧૧ - ૨૩૭૬
૪. શ્રીયા.| ૧૨ - ૨પ૯૨ ૨ ૫. મનો. | ૧૩ - ૨૦૦૮
૬. શ્રીવ ૧૪ - ૩૦૨૪ ૭. વિભવ | ૧૫ - ૩૨૪૦
૮. ચિંતા ૧૬ - ૩૪૫૬ ૨૦૮ ૧. શાંત ૧૭ - ૩૬૭૨
. ૨. પૌર ૧૮ - ૩૮૮૮ ૮૦ |૩. પ્રદ્યોત ૧૯ - ૪૧૦૪ ૧૬ ૪. શ્રિયા. २० - ४३२० ૧૬૮ ] ૫. મનો.) ૨૧ - ૫૩૬
૬. શ્રીવત્સ ૨૨ – 19પર
૭. વિભવ ૨૩ - ૪૯૬૮
| ૮, ચિંતા. ૨૪ - ૧૮૪ ૧૨૮ [ ૧. શાંત ૨૫ -- પ૪૦૦ ૬૪ [ ૨. પૌર
૨૬ - પ૬૧૬ ૨૧૬ ૩, પ્રદ્યોત | ર૭ - ૫૮૩૨
૨૮ - ૬૦૪૮ ૨૯ - ૬૨૬૪ ૩૦ - ૬૪૮૦
૮
૧૯ ૧૭૧ ૧૦૭
૪૩. ૧૫
1. ૨૩
પS.
૧૮૨
૧૧૮
R૭.
પણ
(૩૨)
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૃથ્વી સ્થિતિ-યંત્ર
તિથિઓ
વાર
શુકલપક્ષ
કૃપક્ષ
મંગળવાર*
રવિવાર ગુરૂવાર
સોમવાર શુક્રવાર
શનિવાર
બુધવાર
૧ | ૨ | ૯ | ૧૩
T ૬ T૧૦
ર. ૫ ૬, કા , છેક પુન., પૂ.ફા., ભરણી, આદ્ર | અશ્વિ., મૃગ, ૨ ૬ | ૧૦ | ૧૪ | વિ., પૂ.ષાઢા, 1 વાતિ, મૂલ, | મધા, ચિત્રા આશ્લે, હસ્ત, અનુ.
શતભિષા 1. ધનિ, રેવતિ, જ્ય, શ્ર, ઉ. ભાદ્ધ. ઉ.ષા., પૂ.ભા. કૃત્તિ. , પુન. , ભર, આદ્ર, અશ્વિ, મગૃ, | શૈહિ, મુખ્ય પૂ.કા., સ્વાતિ ! મધા, ચિત્રા, અમ્લ, હસ્ત | ઉ.દા. વિશાખા, મૂળ, ઘ, રેવ., યેિ , શ્ર. ઉ. ભા. અનુ, ઉ.ષા, ! પૂ.પા., શત.
પૂ.ભા. ભર, આદ્ર, | અશ્વિ, મૃગ || રોહિ, પુષ્ય | કૃતિ, પુન. મઘા, ચિત્રા | અમ્લ, હસ્ત, ઉ.ફા., વિશાખાપૂ. ફા. સ્વાતિ પે. શ્ર, ઉ.ભા.1 અનુ. , ઉ.ષ, | પૂ.ષા., શત. મૂ. ધ. રેવતી
પૂ.ભા. અશ્વિ, મૃગ. ! રોહિ. , પુષ્ય | કૃત્તિ, પુનર્વસુ ન ભરણી, આદ્ર, અમ્લ, હા, 1 ઉ. ફા. વિશાખા | પૂ. ફા. સ્વાતિ, | મઘા, ચિત્રા અનુ. , ઉ. થા. | પૂજા, શત, મૂલ, ધનિ., રેવતીયે , શ્ર, , ઉ ભા.
પૂ.ભા.
તિથિ વાર અને નક્ષત્રનો સરવાળો કરી ચારથી ભાગતાં ર શેષ વધે તો ખનન માટે પૃથ્વીની સ્થિતિ અનુકુળ ગણાય છે. કોષ્ટકમાં ડાબી બાજુ લખેલ તિથિઓની સામે અને ઉપર લખેલાં વારની નીચે જણાવેલ નક્ષત્રોમાંથી કોઈ નક્ષત્ર ઈસ્ટ દિવસે હોય તો પૃથ્વીની સ્થિતિ અનુકુળ હોય છે. ઉદા. સુદ ૭, રવિવાર, શ્રવણ નક્ષત્ર... * મંગળવાર અને શનિવાર ખનનમાં ખાસ વર્ષ છે.
કૂર્મ - ચક્ર
તિથિ
નક્ષત્ર
૧૩
અ. [ ૨૧. | પુન, | મઘા. | હસ્ત | વિશા, 1 મૂલ | શ્રવણ .ભાદ્ર.
મૃગ | મુખ્ય | પૂ.ફા. | ચિત્રા | અનુ. ! પૂ.ષા. | ધનિષ્ઠા | ઉ.ભાદ્ર. આદ્ર આસ્તે. ઉ.ફા. સ્વાતિ | જ્યેષ્ઠા, ઉ.ષા. શતભિ. ] રેવતી
ભ,
૧૫
ઈષ્ટ તિથિ X૫ + કૃત્તિકાથી દિન નક્ષત્ર + ૧૨ ઃ ૯ શેષ ૧-૪-૭ વદે તો શિલા સ્થાપન માટે અનુકૂળ ગણાય... કોષ્ટકમાં જણાવેલ તિથિએ જમણી બાજુ જણાવેલ નક્ષત્ર હોય તો કૂર્મ ચક્ર સમજવું...
(૩૩)
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગોચર ગ્રહોને અન્ય ગોચર્ચાહો દ્વારા થતા પંચવિધ વેધ
ગોચર
! શુ. ! અ. | શુ. ! અ. | અ. | શુ. | શુ. | અ. ૧ અ. ! શુ. | શુ. [ અ.
9 1 | ૧૦ | ૧૦ |
૧૧
શુભાશુભ વિપરીવેધ શુભવેધ ક્રમવેધ અશુભવેધ ઉત્ક્રર્મવેધ અશુભવેધ
૧૨.
ગોચર ચન્દ્રને અનુક્રમધ અને સાહચર્યવેધ થતાં નથી. અશુભ ગોચર સ્થાનમાં રહેલ ચન્દ્રને વિપરિત વેધ દર્શક સ્થાનોમાંથી અન્ય ગોચરગ્રો દ્વારા થતો વિપરીતષ શુભ છે. બાકીના ક્રમધ અને ઉર્જામવેધ અશુભ ગોચર ચન્દ્રને તીવ્રતર અને તીવ્રતમ અશુભ દર્શાવે છે..,
દશા પ્રકરણ ર્સિવાય અન્ય પ્રકરણો માટે માનવાની દ્રષ્ટિએ
સ્થાનો
૩-૧૦ |
૫-૯
|
{
૧ ૨
|
૩/૪
|
સૂર્ય-ચન્દ્ર-બુધ-શુક્ર
મંગળ
૧/૪ ૧/૨ ૩/૪
ગુરૂ
૧/૪
૧/૪ ૧ ૨ ૩/૪
શનિ
૧/૪
નવ્યમતાનુસારી મુહૂર્ત ચિન્તામશ્યકતવારદોષાપકયત્રમ્ | સોમ | મંગળ - બુધ
મુહૂર્ત !
રવિ
શનિ
3
अकादु
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
સૂર્યસંક્રાતિને આશ્રીને વત્સાદિના નિવાસ સંક્રાંતિ | મેપ | વૃષભ, મિથુન | ક | હિતુ કન્યા | તુલા વૃશ્ચિક ધન | મકર
મકર | કુંભ | મીન વન્સ
ઉ. 1 ઉ. | ઉ. | પૂ. - રવિ | ૫. | ૫. દ. | દ.
| 4
܊ ܝܺܝ ; ܣ ܩܿܝ
* પs (
| 7 2* * *
ઉ.
{
ઉ.
{
ઉ.
ચન્દ્રાદિ | ૫. | શિવ
محمود
*$
વા.
વા.
*
વત્સાદિ પાર્શ્વ શુભ • શિવ • દક્ષિણ - પૃષ્ઠ - શુભ.......... સંમુખદિશા ( શ્રેષ્ઠ છે શુભ
ગ્રાહ્ય | મિથુન | કર્ક | સિંહ - વૃશ્ચિક - ધનુ - મકર | શેષસંક્રાંતિ પશ્ચિમ
મકર ! વૃષ - મિથુન - કર્ક - કુંભ શેષસંક્રાંતિ દક્ષિણ { મીન |
વૃષ - સિંહ - કન્યા - તુલા શેષસંક્રાંતિ ઉત્તર | કન્યા તુલા { મેષ - વૃશ્ચિક - કુંભ - મીન શેષસંક્રાંતિ
તત્વશુદ્ધિ :
વિષમ
લગ્ન-મીન
સમ અંશ
જ
T
(બેક) લગ્ન ૧૦ પૃથ્વીતત્વ
જલતત્વ ૬ અગ્નિતત્વ
(એકી) વાયું આકાશ અગ્નિ
»
#
જ
પ્રથમ-સંપૂર્ણ પૃ. - પૃ.
જલ
વાયુતત્વ (આકાશ) આકાશતત્વ (વાય)
પૃથ્વી
તુલા-શત્રુ
ગોચર ગ્રહોને અન્ય ગોચગ્રહો દ્વારા થતા પર્યાવધ વેધ
.
ગોચર
અ. | શુ. |
અ |
અ. | શુ. | શુ. |
અ.
અ,
,
એ.
૩
શુભાશુભ વિપરીતવેધ શુભવેધ દમવેધ અશુભવેધ ઉર્દૂમવેધ અશુભવેધ
1.
૨
-
| ૧૨
ગોચર ચન્દ્રને અનુક્રમવેધ અને સાહચર્યવેધ થતાં નથી, અશુભ ગોચર સ્થાનમાં રહેલ ચન્દ્રને વિપરિત વેધ દર્શક સ્થાનોમાંથી અન્ય ગોચરગ્રહો દ્વારા થતો વિપરીત વેધ શુભ છે. બાકીના ક્રમધ અને ઉર્દૂમવેધ અશુભ ગોચર ચન્દ્રને તીવ્રતર અને તીવ્રતમ અશુભ દર્શાવે છે...
(૩૫)
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
દશા પ્રકરણ સિવાય અન્ય પ્રકરણો માટે માનવાની પ્રક્રિઓ
સ્થાનો
૩-૧૦
૧/૪
|
૩/
સૂર્ય- ચન્દ્ર-બુધ-શુક્ર
મંગળ ગુર
૧/૨ ૩/૪
૩/૪
૧/૧ ૧/૪
૧/૨ ૩/૪
૧/૪
દીપાર્ણવ ગ્રખ્ય પાનું ૫૨. સંપાદક પ્રભાશંકર ઓઘડભાઈ સોમપુરા શાશ્વત જિન લંછન
શાશ્વતજિન લંછન ૧ ઋષભાનનું વૃષભ
૨ ચંદ્રાનનનું ચન્દ્ર ૩ વારીણનું સૂર્યઅગરસર્પ
૪ વર્ધમાનનું સિંહ
મેપમાન ત્રિશાંશ વ્યોમતત્વ પવનતત્વ તેજતત્વ જલતત્વ પૃથ્વી તત્વ
પલ ૨૨૫ પલ ૭ અક્ષર ૩૦
પલ ૧૫ પલ ૩૦ પલ ૫
ઘટી ૧ ઘ, ૧, ૫. ૧૫
પૃથ્વી આઠિ તત્વોનું માનયંત્ર ગૃપમાન પલ ૨૫૬ ત્રિશાંશ પલ ૮ અક્ષર ૩૨ પૃથ્વીતત્વ ઘટી ૧, ૫, ૨૫, અ. અપવા ઘટી ૧, પલ ૮, આ તેજ તત્વ પલ ૪૧, આ. ૧૨ વાયુતત્વ ૫. ૩૪, ૪, ૮ આકાશતત્વ પ. ૧૭, અ. ૪
મિથુનમાન
ત્રિશાંશ આકાશતત્વ પવનતત્વ તેજતત્વ અપાત્વ પૃથ્વીતત્વ
પલ ૩૦૫ પલ ૧૦, અક્ષર ૧૦
૫, ૨૦ અ, ૨૦
૫, ૪૦, અ. ૪૦ ધ. ૧, ૫. ૧, અ. ૮ ઘ. ૧, ૫, ૨૧, અ. ૪૦ ઘ. ૧, ૫, ૪૧, આ. ૪૦
કમાન ત્રિશાંશ પૃથ્વીતત્વ અપતત્વ તેજતત્વ વાયુતત્વ આકાશતત્વ
પલ ૩૪૧ ૫. ૧૧, અ. રર ધ, ૧, ૫. પ૩, , ૪૦ ઘ. ૧, ૫. ૩૦, ૪, ૫૬ ૧. ૧, ૫, ૮, . ૧૨ . , ૫, ૪૫, અ. ૨૮ છે. ૪, ૫, ૨૨, અ. ૪
સિંહમાન ત્રિશાંશ આકાશતત્વ પવનતત્વ તેજ અપતત્વ પૃથ્વીતત્વ
પલ ૩૪૨ ૫. ૧૧, ૪, ૨૪ ધ. ૦૫. ૨૨, અ. ૪૮ છે. ૧, ૫, ૪૫, અ. ૩૬
ધ, ૧, ૫, ૮, અ. ૨૪ ધ, ૧, ૫, ૩૧, અ. ૧૨
ધ. ૧, ૫. ૪
કન્યામાન
ત્રિશાંશ પૃથ્વીતત્વ અપતત્વ તેજતત્વ પવનતcવ - આકાશતત્વ
પલ ૩૩૦ ઘ, ૦, ૫. ૧૧, અ. ૨ ઘ. ૧, ૫. પ૦, , ૨૦ ધ, ૧, ૫. ૨૮, અ. ૧૬ ધ. ૧, ૫, ૬, અ. ૧૨ ધ. ૦, ૫. ૪૪, અ. ૮ ધ. ૦, ૫. ૨૨, અ. ૪
પલ ૩૪૧ ૧, ૫, ૧૧, અ. ૨૨
તુલામાન ત્રિશાંશ આકાશતત્વ પવનતત્વ તેજતત્વ અપતત્વ પૃથ્વીતત્વ
પલ ૩૩૧ ધ. ૦, ૫. ૧, અ. ૨ ઘ. ૦, ૫, ૨૬, અ, ૪ ઘ. ૦, ૫. જ, અ. ૮ ધ. ૧, ૫, ૬, અ. ૧૨ ધ. ૧, ૫, ૨૮, અ. ૧૬ ઘ. ૧, ૫. ૫૦, અ. ૨૦
વૃશ્ચિકમાન પલ ૩૪૨
ત્રિશાંશ ઇ. ૦, ૫. ૧૧, અ. ૨ પૃથ્વીતત્વ ધ, ૧, ૫, ૫૪, અ. ૦
અપતત્વ | ધ, ૧, ૫, ૩૧, અ. ૧૨ તેજતત્વ ધ. ૧, ૫, ૮, અ. ૨૪ વાયુતત્વ ધ ૦, ૫, ૪૫, એ. ૩૬ આકાશતત્વ ઘ, ૦, , ૨, , ૪૮
ધનમાન ત્રિશાંશ આકાશતત્વ પવનતત્વ તેજતત્વ અપતત્વ પૃથ્વીતત્વ
ઘ. ૧, ૫, ૮, અ. ૧૨ ઘ. ૧, ૫, ૩૦, અ. ૨૬ ઘ. ૧, ૫. પ૩, અ. ૪૦
મકાન ત્રિશાંશ પૃથ્વીતત્વ અપતત્વ તેજતત્વ વાયુતત્વ અરકાશતત્વ
પલ ૩૦૫ ઘ. ૦, ૫. ૧, અ, ૧૦ ધ, ૧, ૫. ૧, અ. ૪૦ ધ. ૧, પ. ર૧, અ. ૨૦
ધ. ૧, ૫. ૧, અ. ૧ ધ, ૯, ૫, ૪૦, અ. ૪૦ ઘ. ૦, ૫. ૨૦, અ. ૨૦
કુંભમાન ત્રિશાંશ આકાશતત્વ વાયુતત્વે તેજતત્વ અપતત્વ પૃથ્વીતત્વ
પલ ૨૫૬ ઇ. ૦, ૫, ૮, અ. ૩૨ ઘ. ૦, ૫. ૧૭, અ. ૪ ધ, ૧, ૫, ૩૪, ૪, ૮ ધ. ૦, ૫, પ૧, , પર
ધ. ૧, ૫, ૮, અ. ૧૬ ધ. ૧, ૫, ૨૫, અ. ૨૦
મિનમાન ત્રિશાંશ પૃથ્વીતત્વ અપતત્વ તેજતત્વ વાયુતત્વ આકાશતત્વ
પલ ૨૨૫ ૧, ૨, ૫, ૭, અ. ૩૦ ધ. ૧, ૫, ૧૫, ૮, ૦
૧, ૫, ૭, ૮, ધ, ૦, ૫, ૫, અ. E છે. ૦, ૫. ૩૦, અ. ૦ ધ. ૧, ૫. ૧૫, અ. ૦
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૩૭)
ગ્રહો
સૂર્ય
ચંદ
મંગળ
* *
મંગળ
* *
સ્થિતિ ૧ શિ
ઉપરની
કેતુ
ઉચ્ચનીય ત્રિકોણ
૧ માસ મેષ | તુલા સિંહ ૧ થી ૨૦ ૧૦ મો અંશ ૧૦ મો અંશ
૨૨ દિવસ | વૃષ
૧૦ માસ
૧ માસ
1
૧ માસ
૨) વર્ષે આ વર્ષ
વર્ષ
વૃશ્ચિક વૃષ ૪ થી ૩૦ | ૩ જો અંશ | ૩ જો અંશ
ગ્રહો દિશાસ્વામિ પર્યાય રાખો
પૂર્વ
ચિ, ભાસ્કર શિતાંશુ, શિ
વાયવ્ય
દક્ષિણ ભુભૂિત-કુજ-આર
ઉત્તર
. ↑
ઈશાન
બૃહસ્પતિ શિ
સ
પશ્ચિમ
સૂઈજ - મંદ
નૈઋત્ય
પમ ઉષ્ણ | પરમ નીય | સંપૂર્ણ | ત્રિપાદ | દ્વિ પાઠ એક પાઠ દ્રષ્ટિ કિ ક દ્રષ્ટિ
ર
કુ
મહ
મકર
કર્યું | મેષ ૧ થી ૧૨ ૨૮ મો અંશ ૨૮ મો અંશ ફન્ચા. મીન કન્યા ૧૬ થી ૨૦ ૧૫ મો અંશ ૧૫ મે અંશ
G
૪૮
७
૪-૮
કર્યુંકર ઘન ૧ થી ૧૦ | ૫ મો અંશ | ૫ મો અંશ ૭-૫-૯| ૪૮ મીન કન્યા તુલા ૧ થી ૧૫૨૭ મો અંશ ૨૭ મો અંશ તુલા મેષ | કુંભ ૧ થી ૨૦ ૨૦ મો અંશ ૨૦ મો અંશ ૭-૩-૧૦ ૪-૮ મિથુન ધન ૧૫મો અંશ ૧૫ મો અંશ 9 ૧૫ મો અંશ ૧૫ મો અંશ
૪૮
ધન મિથુન
"
૪-૮
ગોચથી રન કો.
૩-૬-૧૦-૧૧ ૧-૩-૬-૭-૧૦-૧૧ ૩-૬-૧૧ ***૬-૪-૧૦-૧૧
ગ્રહોનો સંક્રાન્તિ
કાળ
૧૬ ઘડી.
૧ ઘડી – ૪ પળ ૪ ઘડી ૬ પળ
૩ ઘડી ૧૪ પળ
છ મા
૪-૮
૯૫ ૩-૧૦
સ્થાને સ્થાને | સ્થાને સ્થાને
૯-૫ ૩-૧૦
૭ મા
સ્થાને
૭-૪-૮ ૪~૮
૮૨ ઘડી - ૭ પળ
"
૪ ઘડી ને ૩૭ પળ
૨-૫-૭-૯-૧૧
૪ ઘડી - છ પળ ૧-૨-૩-૪-૫-૮-૯-૧૧-૧૨|
સ્વગૃહી
૯-૫
૯-૫
૯-૫ ૩-૧૦ 3-4 ૩-૧૦ ૯-૫ ૩-૧૦
૫ ૩-૧૦
= { ૩-૧૦
સિંહ
ન
ગોષથી અશુભ ગ્રહો
૧પ-11 મકર-કુંભ
મિત્ર
ફ્રેન્ચા
મીન
ચં-મ-ગુ
૩-૧૦
મેષ-વૃશ્રિક | સૂર્ચ-ગુ ૩૧ | કન્યા- મિથુન | શ્રૂત્યુ | મંગુશુ સૂ-૨-મ | શ (શ) #" મં-ગુ
મિન – ન
ગુ
યુક્તશ
સમ
મધ
ભ-ગુ-શુ
સૂર્યથી સ્ફોની અસ્તતા
૧-૨-૪-૫-૭-૮-૯-૧૨ ૨-૪-૫-૮-૯-૧૨
૧-૨૪-૫-૭-૮-૯-૧૦-૧૨,
સૂર્યથી ૧૨ શ સૂર્યથી ૧૭ અંશ સૂક્ષ્મથી ૧૩ શ સૂર્યથી ૧૧ અંશ
૧-૩-૫-૭-૯-૧૨
૧-૩-૪-૬-૮-૧૦-૧૨
૬-૭-૧૦
સૂર્યચી હ અંશ
૩ - ૬ - ૧૧ ૧-૨-૪-૫-૭-૮-૦-૧૦-૧૨ સૂર્યથી ૧૪૯૧૫) અંશ
9-3-f-6-90-99
૨-૪-૫-૦૮-૧૨
*
ગતિ
૧ અંશ
ઉપરની
યુ” | દિવસ
(રા)
૪|| ઘડી
૧
દિવસ
૧ દિવસ| બુ-શુ (૫) ૧૦ દિવસ સૂ-ચંદ્ર ૧ દિવસ સૂ-ચે-મ ૧ મહિનો સૂ-ચં-૨ ૧૮ દિવસ
Y - A
_ {
*
377
ચં
દરેક હુના જન્મનક્ષત્રો પાશ્રી તે
ભૂખને
અશ્વિની ભરણી ચિત્રા
ઉત્તરાયઢા
વિશાખા
કૃત્તિકા
પૂર્વાષાઢા
ધનિષ્ઠા
શ્રવણ
ઉત્તર:કાલ્ગુનિ પૂર્ણતાની
જ્વે
રેવતી
મુખ્ય
રેવતિ
સંક્રાતિના - કાળથી આગળ પાછળની તેટલ ઘડીઓ નવી
સમજ : જે ગ્રહનું ફળ જોવું હોય તે ગ્રહ પંચાંગમાં કઇ રાશિ ઉપર છે એ નક્કી કર્યા પછી પોતાની જન્મરાશિથી અથવા નામરાશિથી તે ગ્રહ કેટલામી રાશિ ઉપર છે. તે જોઈ શુભાશુભનો વિચાર કરવો.
* સૂર્યની આગળની કે પાછળની રાશિમાં ઉપરની સંખ્યા સુધી ગ્રહો અસ્ત રહે છે.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
મળા, ઉપપ્પા જાય નેવન કરવા
"
=
"
,
એ
અંક
આય ! એક
આય
આય | એક
આય | એક
આય | અંક] આય |અંક
આય |અંક| આય.
નક્ષત્ર
વ્યય
અY
૨૮
ગ
શ્વાન વૃષભ ખર
ધૂમ સિંહ
કાક
ગજ
કજ
શ્વાન
ખર
કાક ધ્વજ
વૃષભ
ખર ગજ
ગજ
વૃષભું
કIS
વૃષભ
કાક
સિહ
ખર
8 8 8 8 8 8 8 = = = = = = = | |
શ્વાન
IS
ખર.
ખર
બન્ને
શ્વાન
પુનર્વ. સ્વાતિ
ખર
(૩૮)
વૃષભ
શ્વાન
વિભવ
વૃષભ
ર
ઉ. ફા.
પ્રિયા
વૃષભ ૬૩. સિંહ ૧૯૦| ખર
પુષ્ય | ચિંતા ખર
શ્વાન
વિશાખા |
ચિંતા ગજ.
વૃષભ
શતભિષા, ચિંતા કાક
મૃગ | મનો. શ્વાન
મનો. ધર્મ.
ઉ.ષાઢા ખર
ધાન ભરણી
વૃષભ મધા વૃષભ. કાક
જ્યેષ્ઠા શ્વાન
ઉ.ભા. ગજ વૃષભ
વિભવ કાક
વિભવ ધ્વજ
ગજ
ધનિષ્ઠા કાક
રોહિણી ક્રિયા ધ્વજ
શ્વાન ધૂમ | વૃષભ ! પૂ.પા.
શ્રિયા વૃષભ
સિંહ
અશ્વિની શાંત ખર
શ્વાન
અશ્લેષા શાંત પ૪ો મ વૃષભ
અનુ. શાંત કાક. સિંહ
પૂ.ભા. ધ્વજ
ગજ
આદ્ર કાકા
ચિત્રા ધ્વજ
શ્રવણ શ્વાન
ધૂમ
! કૃત્તિકા વૃષભ સિંહ
પ્રદ્યોત જ ખર
ધ્વજ
શ્વાન '૧૩પ ગજ
રેવતિ ૧૦૯ થી ૧૩૫ ૧૩૬ થી ૧૬૨ { ૧૬૩ થી ૧૮૯ | ૧૯૦ થી ૨૧૬ |
શ્વાન
શ્વાન
ખર
ધૂમ સિંહ
ધમ.
DIR
AY શ્વાન ગજ
ધૂમ ધુમ વૃષભ
કાક સિંહ
ખર શ્વાન ગજ
વૃષભ કાક
ખર ખર ધ્વજ
શ્વાન ગજ
વૃષભ
કાક પર
ધ્વજ ધ્વજ
ગજ વૃષભ
કાક ખર
શ્વાન શ્વાન ગજ ધૂમ
વૃષભ કાક સિંહ
ખર શ્વાન
ગજ ગજ
વૃષભ
કાક ખર
ધ્વજ ધ્વજ શ્વાન ગજ
ધૂમ વૃષભ. કાક
સિંહ | સિંહ
ધ્વજ
શ્વાન થી ૭
| ૨૮ થી ૫૪ | પપ થી ૮૧ | ૮૨ થી ૧૦૮
સિંહ
ખેર
કૃષભ
ખર
વન
કાક
| $ 8
વૃષભ !
પ્રદ્યોત
૨
પૂ. ફાલ્ગ. મૂળ | પ્રોત
ખર
ધૂમ
વૃષભ
કાક
-
૧
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુહર્ત વિચાર ૧, વસ્ત્રના મત: વાર : બુધ, ગુરૂ, શુક્ર નક્ષત્રો ધનિષ્ઠા, રેવતી, અશ્વિની, પુષ્ય, પુનર્વસુ, હસત, ચિત્રા, સ્વાતિ, અનુરાધા, વિશાખા, રોહિણી, ઉત્તરાષાઢા, *, ઉત્તરાફાશુની, ઉત્તરભાદ્રપદ આમાંના કોઈ નક્ષત્ર અને વારનો સાથેજ યોગ હોય તો નવા વસ્ત્ર કાઢી શકાય છે... ફાટેલું વસ્ત્ર અથવા બળેલું વસ્ત્ર હોય તો વરના આ નીચે જણાવ્યા મુજબ નવ ભાગ કરવા અને તેમાં દરેક ભાગમાં દેવ આદિની કલ્પના કરવી.
જો દેવ ભાગમાં વસ્ત્ર બળેલું અથવા ફાટેલું હોય તો ઘણુંજ શ્રેષ્ઠ છે. મનુષ્ય ભાગમાં હોય તો શ્રેષ્ઠ છે. અસુર ભાગમાં હોય તો અધમ છે અને રાક્ષસ ભાગમાં હોય તો અતિ અધમ છે. જો ભોગવેલું વસ્ત્ર ન હોય તો અશુભ ફળ વધારે થાય છે અને ભોગવેલું હોય તો અશુભફળ ઓછું થાય છે... કામળી માટે રવિવાર પણ શુભ છે...
સ્થાપના યંત્ર દેવ (શ્રેષ્ઠતમ) અસુર (અમ) | દેવ (શ્રેષ્ઠતમ) મનુષ્ય (શ્રેષ્ઠ). 1 રાક્ષસ (અતિઅધમ). મનુષ્ય શ્રેષ્ઠ દેવ (શ્રેષ્ઠતમ અસુર (અધમ) ] દેવ (શ્રેષ્ઠતમ)
૨, પાત્રા મુહૂર્ત વાર : ગુરૂ, સોમ નક્ષત્રો : અશ્વિની, ચિત્રા, અનુરાધા, રેવતી, મૃગશિર, હસ્ત, પુષ્ય, ... આમાંના વાર નક્ષત્રોનો સાથે યોગ હોય ત્યારે પાત્રા નવા કાઢી શકાય છે...
૩. લોચના મુહૂર્તો વાર : રવિ, સોમ, બુધ, ગુરૂ, શુક્ર... નક્ષત્રો : ઉત્તમઃ પુનર્વસુ, પુષ્ય, શ્રવણ, ધનિષ્ઠા... મધ્યમ : અશ્વિની, રાહિણી, મૃગશિર, અર્ધા, ઉત્તર ફાલ્ગની, હસ્ત, ચિત્રા, અનુરાધા, ઉત્તરાષાઢા, અભિજિત,
સ્વાતિ, *, શતભિષા, પૂર્વ ભાદ્રપદ, ઉત્તર ભાદ્રપદ, રેવતિ, આમાંના વાર નક્ષત્રના યોગમાં લોન્ચ થઈ શકે છે... તિથિઃ ૪, ૯, ૧૪, ૬, ૮, ૦મી વર્યું છે...
૪. વિદ્યારંભ માટે વાર : રવિ, બુધ, ગુરૂ, શુક્ર... નક્ષત્રો : પૂર્વાશૂની, પૂર્વાષાઢા, પૂર્વભાદ્રપદ, અશ્વિની, મૂલ, મૃગ, પુનર્વસુ, પુષ્ય, આદ્ધ, હસ્ત, ચિત્રા, સ્વાતિ, શ્રવણ, ઘનિષ્ઠા, શતભિષા, અશ્લેષા, આમાંના વાર નક્ષત્રોના યોગમાં વિદ્યારંભ થઈ શકે છે...
૫. નંદિ• નાણ અને પ્રથમ ગોચરી માટેના મહત વાર : રવિ, સોમ, બુધ, ગુરૂ, શુક્ર નક્ષત્રો : ઉત્તરફાલ્યુન, ઉત્તરાષાઢા, ઉત્તરભાદ્રપદ, અશ્વિની, રોહિણી, મૃગશિર, પુનર્વસુ, પુષ્ય, હસ્ત, ચિત્રા, સ્વાતિ, અનુરાધા, અભિજિત, શ્રવણ, ઘનિષ્ઠા, શતભિષા, રેવતિ...
૬. ઔષધ માટે : વાર : રવિ, સોમ, બુધ, ગુરૂ, શુક્ર. • • નક્ષત્રોઃ મૃગશિર, શતભિષા, અનુરાધા, ધનિષ્ઠા, શ્રવણ, રેવતી, પુષ્ય, અશ્વિની, મૂલ, હસ્ત, ચિત્રા, પુનર્વસુ, સ્વાતિ...
(૩૯).
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭. સાધ કળધર્મ પામે ત્યારે પતળાં મુકવાના નક્ષત્રો એક પુતળા માટેના નક્ષત્રોઃ પૂર્વશાશૂન, પૂર્વાષાઢા, પૂર્વભાદ્રપદ, અશ્વિની, મૂલ, કૃત્તિકા, શ્રવણ, ઘનિષ્ઠા, હસ્ત, ચિત્રા, મઘા, પુષ્ય, અનુરાધા, રેવતી, મૃગશિર... બે પતળાં માટેના નક્ષત્રો : ઉત્તરફાશૂન, ઉત્તરાષાઢા, ઉત્તરભાદ્રપદ, રોહિણી, પુનર્વસુ, વિશાખા, બાકીના નક્ષત્રોમાં પુતળાં મૂકવાના નથી...
૮. વિજયાદિ મુતઃ ૧. વિજય મુહર્ત : મધ્યાહ્ન પહેલાંની ૨૪ મિનિટ અને તેની પછીની ૨૪ મિનિટના સમયને વિજય મુહર્ત કહેવાય છે.
પ્રતિષ્ઠામાં મધ્યાહ્ન પહેલાંની ૧૦ પળો વર્ષ છે અને દીક્ષામાં પહેલાંની અને પછીની ૧૦- ૧૦ પળો વર્ષ છે. ૨. ઉષામાહર્ત : રાત્રી જ્યારે પાછલી ૫ ઘડી બાકી હોય ત્યારે ઉષાકાળ થાય છે અને તેમાં પ્રયાણકરવું શુભ છે... ૩, ગોધૂલી મહુર્ત : દિવસની પાછલી ૫ ધડી બાકી હોય ત્યારે સંધ્યાકાળ થાય છે તેને ગોધૂલી કહેવાય છે તેમાં પ્રયાણ
કરવું શુભ છે...
લગ્નરુદ્ધી સંબંધી ?
- પાપગ્રહ યુક્ત લગ્ન નવમાંશ શુભકાર્યોમાં લેવાય નહીં. પરંતુ પાપગ્રહ એટલે મંગળ, શનિ સમજવા નહિ. પાપગ્રહ એટલે પ્રતિકૂળગ્રહ કે જે દરેક લગ્ન માટે જુદા-જુદા હોઈ શકે છે. કર્ક, સિંહ, મેષ, વૃશ્ચિક લગ્ન માટે મંગળ પાપગ્રહ નથી તુલા, વૃષભ, કુંભ, મકર લગ્ન માટે શનિ એ પાપગ્રહ નથી.
[મ. શ્રી. હરિભગદ્ધ વિજયજી]
પ્રયાણ - પ્રવેશ અને પ્રસ્થાન મુહૂર્તો પ્રયાણમાં તિથિઓ: ૧, ૨, ૩, ૫, ૭, ૧૦, ૧૧, ૧૩ શુભ... ૧. પર%, છિદ્ર, ક્ષય, વૃદ્ધિ, દગ્ધ, ક્રૂર, મૃત્યુદા આ તિથિઓ અશુભ છે અને વર્ષ છે. ૧૫ પણ વર્યું છે... ૨, રિક્તા તિથિની બલવતા : ૪, ૯, ૧૪ આ તિથિઓ અને શનિવારનો યોગ થાય તો એક કામે નીકળેલો સો કામ કરીને આવે છે...
નારચન્દ્ર ટિપ્પણનો ઉતારો, દિ, શ. દિ. પેઈજ - ર૪૦] વાર : સોમ, મંગળ બુધ, ગુરૂ, શુક્ર આ વારો શુભ છે. પરંતુ બુધવારે ૧, ૮, ૯, ૧૪, તિથિ હોય તે અશુભ છે. તથા વાર ને આશ્રીને થતું દિફશુલ, રિદિફશુલ પણ તજવું... બુધવાસી, બુધચાસી, બુગામ ન જાસી... ૩, નક્ષત્રો: ૧. પુષ્ય, અશ્વિની, મૃગશિર, હસ્ત, રેવતી, શ્રવણ આટલા નક્ષત્રો સદીફ છે અને શુભ છે. . . ૨. પુષ્ય, અશ્વિની, મૃગશિર, હસ્ત, રેવતી, શ્રવણ, પુનર્વસુ, અનુરાધા, ધનિષ્ઠા આટલા ઉત્તમ છે (જ. મુલ
દિ-શુ- પૃ૪ ૪૬૭). ૩. ઉત્તરશાશૂન, ઉત્તરાષાઢા, ઉત્તરભાદ્રપદ, રોહિણી, જ્યેષ્ઠા, મૂલ, શતભિષા, પૂર્વશાશૂન, પૂર્વાષાઢા, પૂર્વભાદ્રપદ
આટલા મધ્યમ છે. (શ્ર. ધ. ચિ. સ્વા. દિ, શુ. ૫. ૪૬૭). ૪. કૃત્તિકા, ભરણી, વિશાખા, અશ્લેષા, મઘા, અદ્ધ, ચિત્રા, સ્વાતિ, આટલા નક્ષત્રો અધમ છે... (ત્રણ ઉત્તરા
દિ..શુ.-પૃ૪ ૪૬૭). ૫ અભિજિત નક્ષત્ર યાત્રામાં શ્રેષ્ઠ છે. (દિનશુદ્ધિ દિપીકા પે. ૨૭૭)
૪. ફાકડું:
બિહાર તથા પ્રવેશમાં ફાંકડું અવશ્ય તજવા યોગ્ય છે. ૬. યાત્રામાં અને પ્રવેશમાં પરિઘ, નક્ષત્ર શુલ આદિ તજવું જોઈએ, પરંતુ સર્વાદિક નક્ષત્રોમાં પરિઘાદિ કંઈપણ નડતું
નથી... વળી સર્વાદિફ નક્ષત્રો સર્વકાલિક પણ છે. ૭. ‘ઉત્તરદસ્થા વિચિત્તા, પુળા નિ, સા રેyત્તા પર સવળા મારી મા, રિમ પુરંદર મr ” હસ્ત નક્ષત્રમાં
ઉત્તરમાં, ચિત્રા હોય ત્યારે દક્ષિણમાં, રોહિણી હોય તો પૂર્વમાં અને શ્રવણ હોય તો પશ્ચિમમાં ગમન ન કરવું...
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫. ચંદ્ર તારા અને યોગ ૧. જન્મનો ચંદ્ર અને તારા પ્રયાણમાં વર્ષ છે. પરંતુ પ્રવેશમાં અતિશુભ છે. તારાનું બલ પ્રમાણમાં અવશ્ય ગણવું... ૨. બુધવારે – શતભિષા, અનુરાધા ગુરૂવારે – પુષ્ય, પુર્નવસુ તથા શુક્રવારે ૨, ૫, ૧૦, ૧૩ તિથિઓ ગમનમાં શુભ
૩. શનિ અને રોહિણીથી થતો અમૃતસિદ્ધી અને નવમો રવિ યોગ સર્વ કાર્ય માટે શુભ હોવા છતાં યાત્રામાં ખાસ વર્ષ
૪. ચંદ્ર યાત્રામાં સન્મુખ વધારે શ્રેષ્ઠ છે. અને પ્રવેશમાં જમણો વધારે શ્રેષ્ઠ છે.... Y (મુકું તમનઃ - આ. સિ. વિ. ૪ શ્લો. ૧૫) ૫ સૂર્ય જમણો તથા પાછળ હોય તો શુભ અને બુધ, મંગળ તથા શુક્ર પ્રયાણ પ્રવેશમાં તજવો
(દી. ડી. પૃ. ૩૦૦ આ, સિ. ભા. પૃ. ૨૦૨-૨૦૩) ૬, પ્રમાણમાં કાળફૂલ, નક્ષત્રશૂલ, દિફશૂલ, યમઘંટાદી અશુભ યોગો પરિઘનું પૂર્વાર્ધ વિષ્ટિ અને યોગીનીનો અશુભ
વિભાગ વગેરેનો ત્યાગ કરવો...
ગ્નશુદ્ધિ યાત્રામાં ૧. યાત્રામાં પ્રાયઃ ચર લગ્ન લેવું. - ૨. યાત્રામાં જન્મ લગ્ન શુભ છે. -૩. જન્મ રાશિનું લગ્ન હોય તો યાત્રામાં શુભ નથી. (રત્નમાલાના મતે તો જન્મ રાશિના લગ્નમાં યાત્રા શુભ કહી
૪. જન્મના ચંદ્રથી અને જન્મ લગ્નથી જે આઠમું અને છઠું લગ્ન હોય તે યાત્રામાં તજવા યોગ્ય છે. - પ. કર્ક, વૃશ્ચિક અને મીનનું લગ્ન હોય અને તેનો નવાંશ હોય તો તે વખતે પ્રયાણ કરવું નહી તથા ૬. યાત્રામાં લગ્નમાં રહેલો ગ્રહ જે દિવસે બળવાન હોય તો રાત્રે પ્રયાણ ન કરવું અને રાત્રે બલવાન હોય તો દિવસે
આ પ્રયાણ કરવું નહી તથા૮૭. કુંભ લગ્નને તેનું નવાંશ પણ યાત્રામાં લેવો નહી એમ રત્નમાલામાં પણ કહ્યું છે. - ૪૮. સૌમ્યસ્વામિના લગ્નમાં પ્રયાણ કરવાથી કાર્યસિદ્ધી થાય છે. ૯. યાત્રામાં શનિ સૂર્ય, ચંદ્ર અને મંગળનાં નવાંશ અશુભ છે. લગ્નની જેમ દ્વાદશાંશ શુભાશુભ જાણવો અને નવાંશની
જેમ ત્રીશાંશ શુભાશુભ જાણો... ૧૦, જે હનું જન્મ નક્ષત્ર કરાઈ ઉકાદિએ કરીને પિડીત હોય તે પહ પણ યાત્રા લરની કુંડલીમાં લય હોશુભ નથી... ૧૧. જન્મલગ્ન અને જન્મરાશિની અપેક્ષાએ ઉપચય એટલે (૩, ૬, ૧૦, ૧૧) માં સ્થાનમાં રહેલી રાશિઓ યાત્રામાં
શુભ છે. તે સિવાય બીજા સ્થાનમાં હોય તો તેમાં યાત્રા કરવી શુભ નથી.
યાત્રામાં શુભ ગ્રહ સ્થાનો સૂર્ય : ૩, ૬, ૧૦, ૧૧ ગણ : ૧, ૨, ૩, ૪, ૫, ૬, ૭, ૯, ૧૦, ૧૧ ચંદ્ર : ૨, ૩, ૪, ૫, ૭, ૯, ૧૦, ૧૧ શુક : ૧, ૨, ૩, ૪, ૫, ૬, ૯, ૧૦, ૧૧ મંગળ : ૩, ૬, ૧૦, ૧૧ શનિ
૩, ૬, ૧૧ બુધ : ૧, ૨, ૩, ૪, ૫, ૬, ૭, ૯, ૧૦, ૧૧ રાહુ : ૩, ૬, ૧૦, ૧૧
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
નક્ષત્ર લ પૂર્વ - પશ્ચિમ - ઉત્તર - દક્ષિણ જયે - રોહિણી, ઉ. ફાલ્યુ. - ધનિ. પૂ. પા. - મૂલ (હસ્ત) - પૂ. ભા. ઉ. પા. - (પુષ્ય) - શ્રવણ, વિશાખા
R
દિફ વિકિફાલ યંત્ર
દક્ષિણ અગ્નિ,
નૈઋત્ય ગુર, રવિ
સોમ, સુઇ
પશ્ચિમ સોમ, શનિ ઇશાન/
૧ વાયબ્ધ અશ્વ ઉત્તર
મંગળ, શનિ બુધ, મંગળ તિથિને આશ્રયીને યોગિની
પૂર્વ
કાલ લ
દક્ષિણ સુરે
દક્ષિણ
મત્ય
અગ્નિ ૩૧
|
नात्य
બુધ
y,
-પશ્ચિમ
પૂર્વ
પશ્ચિમ
મંગdt
ઇશાન/
|
વાયબ્ધ સોમ
ઇશાન
ર, ઉત્તર
વાયવ્ય
ઉત્તર
૧. જે વારે જે દિશામાં દિફલાદી હોય તે વારે તે દિશામાં જવું સારું નથી. ૨. કાલશૂલમાં સન્મુખ જવું નહી... ૩. યોગીની ડાબી અને પાછળ શુભ અને જમણી તથા સન્મુખ અશુભ છે. તાત્કાલિક યોગીની જે તિથિએ જે દિશામાં યોગીની હોય, તે તિથિએ તે દિશામાં જ ઘડી રહે છે. પછી અનુક્રમે એટલે કે પૂર્વ, ઉત્તર, અગ્નિ, નૈઋત્ય, દક્ષિણ, પશ્ચિમ, વાયવ્ય, ઈશાન આ દરેક દિશામાં ૪-૪ ઘડી કરે છે. આ તાત્કાલિક યોગીનીનો ત્યાગ કરવો.
પરિઘ યંત્ર
કૃત્તિકા, રોહિણી, મૃગશિર, આ, પુર્નવસ્, પુષ્ય, અશ્લેષા
મધ
ભરણી, અશ્વી. રેવતી ઉ. ભાદ્ર. શતભિષા ધનિષ્ઠા પૂ. ભાદ્ધ.
ઉત્તર
દક્ષિણ
પૂ. ફાલ્યુ.
હસ્ત ચિત્રા સ્વા., વિ. ઉ. ફાલ્ગ.
પશ્ચિમ શ્રવણ, અભિજિત, ઉ.ષાઢા, મૂલ, જ્યેષ્ઠા, અનુરાધા
૧. સમજુતી :
આ અગ્નિ યાને વાયવ્યનો પરિઘ ઉલ્લંઘવા યોગ્ય નથી, એટલેજ કે ઘનિષ્ઠાદિ ચૌદ નક્ષત્રોમાં ઉત્તર અને પૂર્વમાં જવું અને મઘા આદિ ચૌદ નક્ષત્રોમાં દક્ષિણ અને પશ્ચિમમાંજ જવું પણ ઉત્તર અને પૂર્વ દ્વારવાળા નક્ષત્રોમાં દક્ષિણ-પશ્ચિમ દ્વારવાળા નક્ષત્રોમાં ગમન કરવું શુભ નથી. તેમાં પણ પરસ્પર સ્વજનરૂપ નક્ષત્રો કે જે પરિઘના એક ભાગમાંજ રહેલાં છે. તેની બન્ને દિશાનાં તે તે નક્ષત્રો યાત્રામાં મધ્યમ છે. એટલે કે ધનિષ્ઠાદિ સાત નક્ષત્રોના કૃત્તિકાદિ સાત નક્ષત્રો સ્વજન થાય છે... અને કૃત્તિકાદિ સાત નક્ષત્રોના ધનિષ્ઠાદિ સાત સ્વજન છે. અને તે માધ્યમ છે એટલે કે પૂર્વ દિશાના ઉત્તર દિશા માટે મધ્યમ છે અને ઉત્તર દિશાના પૂર્વ દિશા માટે મધ્યમ છે. એવી જ રીતે દક્ષિણ-પશ્ચિમમાં સમજવું. . .
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨. પૂર્વદ્ધારના નક્ષત્રોમાં અગ્નિ ખૂણો ગમન કરવા માટે યોગ્ય છે. દક્ષિણ દ્વાર માટે નૈઋત્ય ખુણો અને પશ્ચિમ દ્વાર માટે - વાયવ્ય ખુણો તથા ઉત્તર દ્વાર માટે ઈશાન ખુણો ગમન કરવા માટે યોગ્ય છે.
પ્રવેશ માટે ૧, નક્ષત્રો: હસ્ત, ચિત્રા, સ્વાતિ, અનુરાધા, ઉત્તરકાશૂન, ઉત્તરાષાઢા, ઉત્તરભાદ્રપદ, રેવતી, મૃગશિર આટલા
નક્ષત્રો શુભ છે... પ્રયાણના દિવસથી નવમો દિવસ (તિથિ) નવમો વાર, નવમું નક્ષત્ર અને નવમું વર્ષ પ્રવેશમાં વર્ષ છે તેમજ મંગળ, અશ્વિનીથી થતો અમૃતસિદ્ધિ યોગ પણ પ્રવેશમાં વર્ષ છે. આસિવાય જે જે બાબતો પ્રવેશમાં જોવાની છે તે તે બાબતો પ્રમાણમાં પણ જોવાની છે.
પ્રસ્થાન માટે ૧. તિથિ : નક્ષત્ર, ક્ષણ, લગ્ન અને ચંદ્રબલ ગ્રહણ કરીને પોતાના ઘરથી ૪૦ હાથ ઉપર અને ૫૦૦ હાથથી અંદર (અન્ય
૨૦૦ હાથ) પ્રસ્તાન સ્થાપવું.
રાજા અને આચાર્યને ૧૦ દિવસ, માંડલિકને ૭ દિવસ અને અન્ય સામાન્ય લોકને ૫ દિવસ પ્રસ્થાન રહે છે... ૨. શ્રવણમાં પ્રસ્થાન કર્યું હોય તો તે જ દિવસે પ્રયાણ કરવું. ધનિષ્ઠા-પુષ્ય કે રેવતીમાં કર્યું હોય તો બીજે દિવસે પ્રયાણ
કરવું. અનુરાધા કે મૃગશિરમાં ત્રીજે દિવસે અને હસ્તમાં ચૌથે દિવસે પ્રયાણ કરવું તેમ જ અશ્વિનીમાં કર્યું હોય તો
૫ મે દિવસે પ્રયાણ કરવું જોઈએ, ૩. યાત્રામાં જે તિથી, વાર, નક્ષત્ર કહ્યાં છે તે જ પ્રસ્થાનમાં જાણવા. પ્રસ્થાનમાં પુસ્તક, શ્વેત વસ્ત્ર તથા અક્ષયમાલા મૂકાય છે અને પ્રયાણ કરનારે જ તે જગ્યાએ જઈને પ્રસ્થાન કરવું જોઈએ.
પ્રયાણ - પ્રવેશમાં સૂર્યનાડી-ચંદ્રનાડી અને શુકન સંબંધી નાડી : ૧. ડાબી નાડીને ચન્દ્રનાડી અને જમણી નાખીને સૂર્યનાડી તથા બન્ને સમાન ચાલતી હોય તો સુમણાનાડી કહેવાય છે.. ૨. ડાબી નાડી ચાલતી હોય તો ડાબું પગલું અને જમણી નાડી ચાલતી હોય તો જમણું પગલું આગળ કરીને ચાલવું... ૩. પ્રાણવાયુ નાસિકામાં પ્રવેશ કરતો હોય ત્યારે પ્રયાણ કરવું પરંતુ નીકળતો હોય ત્યારે પ્રયાણ કરવું નહિ. ૪. દૂર દેશમાં ગમન કરવું હોય તો ચન્દ્રનાડી અને સમીપ દેશમાં ગમન કરવું હોય તો સૂર્યનાડીને આગળ કરીને ચાલવું... ૫. જમણી નાડીમાં વાયુ પ્રવેશ કરતો હોય ત્યારે વિષમ પગલે (૧, ૩, ૫, ૭, ૯) ચાલવું અને ડાબી નાડી પ્રાણવાયુવડે
પૂર્ણ થઈ હોય ત્યારે સમ ૫ગલે (૨, ૪, ૬, ૮, ૧૦) ચાલવું અને તે વખતે પૂર્વ તથા ઉત્તર તરફ જવું નહીં... ૬. આ પ્રમાણે પ્રાણવાયુ વિ. ની શુદ્ધિ હોય ત્યારે શ્રી જિનેશ્વર દેવની પ્રદક્ષિણા કરીને જવાથી વિશેષ કરીને સર્વ કાર્યની
સિદ્ધિ થાય છે... ૭. પ્રયાણમાં કહેવાથી પ્રવેશમાં પણ આ વિધિ જાણવો. ૮. જીતવાની ઈચ્છાવાળાએ શત્રુ આદિને રિત નાડી તરફ રાખવો અને કાર્યસિદ્ધિની ઇચ્છાવાળાએ પોતાના ઇષ્ટ
આપનારાઓને પોતાની પૂર્ણનાડી તરફ રાખવા... ૯. ગમન આદિ સઘળાં કાર્યોમાં સૂર્યને જમણી બાજુ અથવા તો પછવાડે રાખવો જોઈએ... ૧૦. પ્રશ્નકાર આદિ પોતાની જે નાડી તરફ હોય તે નાડી રિક્ત કે પૂર્ણ હોય તે મુજબ ફલાદેશ સમજવો...
શકુળ સંબંધી ૧. માંગલિક કાર્યની તૈયારી વખતે જન્મ મરણના સૂતક પૂર્ણ થયા વિના, તુવંતી ભાર્યા હોય ત્યારે, પૂજ્ય પુરૂષોની
અવગણના કરીને સ્ત્રીની તર્જના કરીને, કોઈને પણ તાડન કરીને તથા બાલકને રોવડાવીને ગમન કરવું નહિ તેમજ
માંગલિક કાર્ય કરવા નહિ... ૨. ઉન્મત્ત થયેલા, વ્યાધિગ્રસ્ત, ભય પામેલા, થાકી ગયેલા, ક્રોધ પામેલાં, ભૂખ્યા થયેલાં નપુંસક વેષને ધારણ કરેલા
પુરૂષે પ્રયાણ કરવું નહિ... ૩. રાત્રે મૈથુન સેવીને પ્રયાણ કરવું નહિ. પ્રયાણના અવસરે મિથુન સેવે છે તથા પ્રસ્થાન કરેલા ઘેર જઈને પાછો આવે
છે તેને કાર્યસિદ્ધિ થતી નથી...
(૪૩)
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪. છીંક થઈ હોય, ઘરમાં કંકાસ થયો હોય, ઘરમાં અગ્નિ લાગ્યો હોય, બિલાડી અથવા પાડાનું યુદ્ધ થતું હોય ‘‘હુવચન''
એટલે જઈશ નહિ - મરી જઈશ એવા અમંગલ શબ્દો બોલાતા હોય, વરસનો છેડો બારણા વિગેરેમાં ભરાઈ ગયો હોય, મસ્તક અથડાયું હોય, ઠેસ વાગવાથી કે બીજા કોઈ કારણથી ગતિમાં ખલના થઇ હોય, આવી ચેષ્ટાઓ પ્રયાણ
સમયે થાય તો શુભાશુભનો વિચાર કરીને નમન કરવું... ૫. વિધાર્થી, ચોર, વણિકના પ્રમાણમાં જો કોઈ માણસ ખાલી અને અનુલ ઘડો પાણી ભરવા લઈ જતો હોય અને
તે (પ્રયાણ કરનાર) સાથે થયો હોય તો તે કાર્યની સિદ્ધિ થાય છે... ૬. પ્રયાણ વખતે પહેલું શુકન અશુભ હોય તો ૧૧ શ્વાસોશ્વાસ, બીજી વખત અશુભ હોય તો ૧૬ શ્વાસોશ્વાસ જેટલો
કાળ રાહ જોઈને પ્રયાણ કરવું... અને ત્રીજું શુકન અશુભ હોય તો પાછા જ ફરવું... ૭, સઘળા નિમિત્તોથી પણ ચિત્તોત્સાહ વધુ બલવાન છે.
સત્તેર શાનુ, ત્રિાવાં જ વિરોત: નિમિત્તાત, વિસ્તારો પ્રમત દ્રા (આ. સિ. વિ. ૪ બ્લો ૬૩) ૮. ધનિષ્ઠા પંચકમાં નીચે મુજબના કાર્યો થઈ શકે નહિ... તૃણકાષ્ઠાદિનો સંગ્રહ, ગૃહારંભ, છાપરાનું ઢાંકવું, દક્ષિણમાં ગમન, શય્યાદિ લેવું, આ બધું વર્જ્ય છે....
દીક્ષા મહર્ત વિધિ : ૪, ૬, ૮, ૧૨, ૧૪, ૧૫, ૦| ત્યાજ્ય છે. પૂર્ણિમા તો સર્વથા ત્યાજ્ય છે, બાકીની ૧-૨-૩-૫-૭-૯-૧૦-૧૧-૧૩ શુભ છે.. વાર : રવિ, બુધ, ગુરૂ અને શનિ શુભ છે. બાકીના વારો અશુભ છે, પરંતુ અન્યત્ર બલવાન યોગ કે લગ્ન હોય તો શુક્ર પણ લીધો છે તેમજ નારચન્દ્રમાં સોમ પણ લીધો છે... નક્ષત્ર : રોહિણી, પુનર્વસુ, ઉત્તરફાડ્યુની, ઉત્તરાષાઢા, ઉત્તરભાદ્રપદ, હસ્ત, સ્વાતિ, મૂલ, અનુરાધા, શ્રવણ, શતભિષા, રેવતી, પુષ્ય અને પૂર્વભાદ્રપદ દિનશુદ્ધિ આદિના મતે લીધાં છે, સંધ્યાગતાદિ સાત નક્ષત્રો દીક્ષામાં ખાસ વર્ય છે... માસ : કાર્તિક, માગસર, મહા, ફાગણ, વૈશાખ, જેઠ અને આષાઢ શુભ છે. બાકીના વર્ષ છે. તેમજ ઇ-પુત્ર પુત્રીની દીક્ષામાં જેઠ માસ તજવો, છતાં પણ આવશ્યક જ હોય તો કૃત્તિકાનો સૂર્ય છોડીને આપી શકાય છે... ગોચરદ્ધિ આચાર્યને ચંદ્રબલ અને શિષ્યને રવિ-ચંદ્ર તથા ગરબલ જોવું... ચંદ્ર : ૧, ૩, ૬, ૭, ૧૦, ૧૧ ઉભય પક્ષમાં શુભ છે... ૨, ૫, ૯ શુક્લપક્ષમાં જ શુભ છે... સૂર્યઃ ૩, ૬, ૧૦, ૧૧ મો શુભ... ગ ૨, ૫, ૭, ૯, ૧૧ મો શુભ છે... ગુરૂ-પુષ્ય અમૃતસિદ્ધિનો ત્યાગ કરવો... નાડીવેધ, નાગકરણ અને એક નાડીગત નાત્ર શુભ છે... ૨/૧૨, ૯/૫, ૬/૮ તથા ૩, ૫, ૭ મી તારા વર્જવી... નક્ષત્ર એક નાડીનું હોય તો વિરૂદ્ધ યોનિનો દોષ નથી. વળી ગણ વર્ગ અને લભ્ય પણ જોવું... __"नामकर्तुराचादिर्ये केऽपि वर्णा मैत्रीभाजः सन्ति, तेषां वर्णानां मध्ये यस्य वर्णस्य जीवेन्द्र गोचरशुद्धया बलिष्ठाः,
યુન્નેિ વર્ણમાલી સ્વસ્થ શિવાલીનાં નામ ટેવ '' (આ. સિ. વિ. ૩ બ્લો. ૨૭ ની ટીકા) લગ્નદ્ધિ : મિથુન, સિંહ, કન્યા, વૃશ્ચિક, ધન, મકર, કુંભ, મીન આ ૮ રાશીઓના લગ્ન શુભ છે.
(આ સિ. વિ, ૫, શ્લો ૨૧) નવમાંશ ઉપરોક્ત ૮ રાશિના નવમાંશ તેમ જ મેષ, વૃષનો પમ નવમાંશ શુભ છે... (આ. સિ., પૂ. ૩૧૮ ભાષાંતર) બુધનો અસ્ત હોય ત્યારે ધન નવમાંશ ન લેવો અને તુલા તથા મકરનો ચન્દ્ર હોય ત્યારે ચર લગ્નમાં તુલાનો અંશ લેવો નહિ. .. (આ. સિ. પૂ. ૩૧૯ ભાષાંતર) છેલ્લો નવમાંશ વર્ગોત્તમ વિના લેવો નહિ. .. સંક્રાંતિ
સિંહ કન્યા અને તુલા સંકાતિમાં દીક્ષા ન થાય... પવર્ગ શુદ્ધિ : છ એ વર્ગના સ્વામિઓ સૌમ્ય હો તો પવર્ગ શુદ્ધિ થાય. છેવટે ૫ વર્ગની શુદ્ધિ ચાલે . (આ. સિ. પૃ. ૪૩૭) શુભાશુભ ગ્રહો : ૧] ચંદ્રઃ ૧) લગ્નમાં હોય, લગ્નને જોતો હોય, સોમવાર હોય અને ચંદ્રનો નવમાંશ હોય તો વર્ષ છે... (આ. સિ.
ભાષાંતર પૃ. ૩૧૮)
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨) ચંદ્રની સાથે કોઈપણ રાહ ન જ હોય તો તે વધારે સારું છે (આ. શિ. ભાષાંતર પૃ. ૩૨૩) ૩) છતાં ચંદ્ર સાથે બુધ-ગુરૂ હોય તો સારા છે એમ કેટલાક કહે છે... ૪) જ્યારે બે કે તેથી વધૂ ક્રૂર અગર સૌમ્ય ગ્રહથી યુક્ત જે ચન્દ્ર હોય તો દિક્ષા લેનાર મૃત્યુ પામે છે... (આ સિ.
ભાષાંતર પૃ. ૩૨૪). ૨] સુકું ? ૧) લગ્નમાં હોય, લગ્ન કે સાતમાં સ્થાનને જોતો હોય, લગ્નમાં શુક્રનો નવમાંશ હોય, શુક્રનું ભુવન વૃષ કે તુલા લગ્ન હોય
તા વર્ષ છે... (આ. સિ, ભાષાંતર પૃ. ૩૧૮) ૨) લગ્ન કે ચંદ્રથી સાતમાં સ્થાને દૂર રાહુ કે શુક અત્યંત અશુભ છે, પરંતુ લગ્ન કે ચંદ્રથી કેંદ્રના ચારે સ્થાનમાં સૌમ્ય
ગ્રહો હોય તો તે ઈષ્ટ છે (આ. શિ. ભાષાંતર પૃ. ૩૨૭) ૩] કેતુ જન્મસ્થ ૭મે તથા ચંદ્રયુક્ત હોય તો તે ત્યાજ્ય છે. દીક્ષા, પ્રતિષ્ઠામાં મેષ-વૃષ સિવાય અન્ય રાશિનો પાંચમો
નવમાંશ શુભ નથી... (દ્ધિ. દિ. પૃ. ૪૧૬) ૪] ગુરૂ મીન-મકરમાં ગુરૂ હોય ત્યારે દીક્ષા આદિ શુભકાર્યો આચરવા નહિ. સિંહ રાશિમાં ગુરૂ હોય પરંતુ મઘા નક્ષત્ર
ઓળંગી ગયો હોય તો સિંહસ્થનો દોષ નથી... . પી જન્મરાશિ - લગ્નને તે બન્નેથી બારમાં તથા આઠમાં લગ્નને, તથા લગ્ન અને લગ્નના અંશના સ્વામિઓ જો લગ્નથી
૬-૮ મે હોય તો તજવા (આ. સિ. વિ. પશ્લોક ૨૯). ૬] શુક્ર મંગળ કે શનિથી સાતમે જો ચંદ્ર હશે તો દીક્ષા લેનાર શસ્ત્ર વ્યાધિ કે દુઃશીલપણાવડે પીડાય છે (બ. શુ. બ્લો.
૧૧૨) 9] દીક્ષામાં જોવાની વસ્તુઓ: ૧. દીક્ષામાં વર્ષશુદ્ધિ, માસશુદ્ધિ, નિશુદ્ધિ, લગ્નશુદ્ધિ અને ઉદયાસ્તશુદ્ધિ તેમજ તિથિ, વાર, નક્ષત્ર શુભાશુભ યોગ,
કરણ અને પંચશલાકાદિ વેધ જેવા .. ૨. વર્ષ શુદ્ધિઃ સૂર્યના ક્ષેત્રમાં ગુરૂ અને ગુરૂના ક્ષેત્રમાં સૂર્ય ગયો હોય તો દીક્ષાદિ શુભકાર્યો વર્ષ છે, ઉચ્ચનો શુક્ર
પણ અશુભ છે... ૩. ઉદયાસ્તશુદ્ધિઃ દીક્ષા-પ્રતિષ્ઠામાં ફક્ત ઉદયશુદ્ધિ જ જોવી અસ્ત શુદ્ધિનો આગ્રહ ન રાખવો (આ. સિ. પૃ. ૩૩૨) ૪, ઉદયાસ્ત બન્ને જોવી એમ લગ્નશુદ્ધિમાં કહ્યું છે... (લ. શુ. પૃ. ૩૫) ૮. દીક્ષામાં ત્યાજ્ય વસ્તુઓ
હરિશચન (અષાઢ સુદ ૧૧ થી કાર્તિક સુદ ૧૧ સુધીનો સમય) અધિકમાસ, ગુરૂનો અસ્ત, લગ્નનો અને નવમાંશને સ્વામિ નીચનો હોય, સિંહસ્થ ગુરૂ હોય, ધનાર્ક મિનાક હોય, કર્તરી જામિત્ર દોપ હય, ગ્રહયુક્ત રસાતમું ર-ધાન હોય તો દીક્ષા થઈ શકે નહિ...,
દીક્ષા કુંડલીમાં ૭ વ્યવસ્થા ૧. આરંભસિદ્ધિકારના મતે શુભ કુંડળી સૂર્યઃ ૨, ૩, ૫, ૬, ૧૧ ચંદ્ર : ૨, ૩, ૬, ૧૦, ૧૧
દીક્ષા લગ્નમાં આ ગ્રહવ્યવસ્થા મંગળઃ ૩, ૬, ૧૦, ૧૧
શ્રેષ્ઠ હોવાથી અસાધારણ બુધ : ૧, ૨, ૩, ૪, ૫, ૬, ૭, ૯, ૧૦, ૧૧
. કુંડલી ગણાય... ગુરૂ: ૧, ૨, ૩, ૪, ૫, ૬, ૭, ૯, ૧૦, ૧૧
(આ સિ. વિ. પ, પૃ. ૨૨૮ સટીક) શુક : ૬, ૫, ૩, ૨, ૯, ૧૧, ૧૨ શનિ : ૨, ૩, ૫, ૬, ૮, ૧૧ ૨. હરિભદ્રસૂરિ મ. ના મતે દીક્ષા કુંડલીમાં શનિને બળવાળો કરીને ગુરૂને બળવાન કરીને તથા શુક્રને બળહીન કરીને
શિષ્યને દીક્ષા દેવી. .. શનિ : પાણફર એટલે ૨, ૫, ૮, ૧૧ માં સ્થાનમાં મધ્યમ બળો છે અને છ રસ્થાન આપોક્લિમ છે તથા હિબલ સહિત છે માટે મધ્ય બલી છે... ગુરૂ: ૧, ૪, ૩, ૧૦, ૯, ૫ આ સ્થાનોમાં હોય ત્યારે બલવાન છે. શુકે : ૩, ૬, ૯, ૧૨ આ સ્થાનો આપોક્સિમના હોવાથી ત્યાં રહેલો શુક્ર હીન બલવાળો છે.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩. હર્ષ પ્રકાશના મતે ઉત્તમ મધ્યમ
અધમ સૂર્ય : ૨, ૫, ૬, ૧૧
૧, ૪, ૭, ૧૦, ૮, ૯, ૧૨ ચંદ્ર : ૨, ૩, ૬, ૧૧
- ૧, ૪, ૫, ૮, ૯, ૧૨ મંગળ : ૩, ૬, ૧૦, ૧૧
૧, ૨, ૪, ૫, ૭, ૮, ૯, ૧૨ બુધ : ૨, ૩, ૫, ૬, ૧૦, ૧૧
૧, ૪, ૪, ૭, ૯
૮, ૧૨ ગુરૂ : ૧, ૪, ૭, ૧૦, ૯, ૫, ૧૧
૩, ૬, ૯
૮, ૧૨ રાફ : ૩, ૬, ૯, ૧૨
૧, ૪, ૭, ૧૦, ૮, ૧૧ શનિ : ૨, ૫, ૬, ૮, ૧૨
૧, ૪, ૭, ૧૦, ૯, ૧૨ રહુ ૩, ૬, ૧૧ ૨, ૫, ૯, ૧૦, ૧૨
૧, ૪, ૭ ૩, ૬, ૧૧
૨, ૫, ૮, ૯, ૧૨
પ્રતિષ્ઠા મુહર્ત તિથિ : શુકલપક્ષે - ૧, ૨, ૫, ૧૦, ૧૩, ૧૫ કૃષ્ણપક્ષે - ૧, ૨, ૩ શુભ... વાર : સોમ, બુધ, ગુરૂ, અને શુક્ર શુભ છે (લગ્નશુદ્ધિ) મંગળવાર સિવાય બધા વારો સારાં છે... (આ. સિ.) માસ : મહા, ફાગણ, વૈશાખ, જેઠ માસ શુભ છે અને કાર્તિક, માગસર મધ્યમ છે. (આ. સિ, વિ. ૫, બ્લો. ૨) માગસર, મહા, ફાગણ, વૈશાખ, જેઠ અને આધાઢ શુભ છે.. (લગ્નશુદ્ધિ) નક્ષત્ર : ૧. રોહિણી, પુનર્વસુ, ઉ.ફાલ્ગ, ઉ.ષાઢા, ઉ. ભાદ્રપદ, હસ્ત, સ્વાતિ, મૂલ, અનુરાધા, શ્રવણ, રેવતી, પુષ્ય અને
ધનિષ્ઠા, મઘા, મૃગશિર, શુભ છે... ૨. શ્રી જિનેશ્વર દેવનું તથા પ્રતિષ્ઠા કરાવનારનું જન્મ નક્ષત્ર તથા ૧૦, ૧૧, ૧૮, ૨૩ અને ૨૫ મું નક્ષત્ર ત્યાજ્ય છે.
(આ. સિ. વિ. ૨, શ્લો. ૧૪). ૩. આર્કા નક્ષત્રમાં સૂર્ય પ્રવેશે ત્યારથી ૧૦ નક્ષત્રો સુધી ચોમાસામાં પ્રતિષ્ઠા ન થાય. (નારદ અ. ૨૯ બ્લો. ૩)
ગોચર : આચાર્યને ચંદ્રબળ અને પ્રતિષ્ઠા કારકનું ચંદ્ર-સૂર્ય અને ગુરૂનું બળ જોવું. દીક્ષામાં જોવાય છે તેમ
સંક્રાન્તિ : સિંહ, કન્યા અને તુલા સંક્રાન્તિમાં પ્રતિષ્ઠા ન થાય (સેન પ્ર. ઉ. ૨ પૃ. ૧૨૪) લગ્રાદિ સુદ્ધિ : ૧) ગુરૂ સિંહસ્થ હોય, સૂર્ય ધન કે મીનનો હોય, અધિકમાસ હોય લગ્નનો તથા અંશોનો સ્વામી નીચ સ્થાને હોય કે
અસ્ત પામ્યો હોય ત્યારે લગ્ન લેવું નહિ. (અ. સિ. પૃ. ૨૫) ૨) મીનાક ફાગણમાં હોય તો વાંધો નથી (આ. સિ. પૃ. ૨૭૭) ૩. લગ્ન તથા અંશનો સ્વામી ક્રૂર ગ્રહ યુક્ત હોય કે તેની દ્રષ્ટિ પડતી હોય તો અશુભ છે. (આ. સિ. પૃ. ૨૮૦) ૪. મિથુન, કન્યા, ધન, મીન આ ઉત્તમ લગ્ન છે. દ્ધિ. સ્વ. વૃષ, સિંહ, વૃશ્ચિક, કુંભ આ માધ્યમ છે અને સ્થિર
છે. મેષ, કર્ક, તુલા, મકર આ અધમ છે અને ચરલગ્ન છે... મિથુન, કન્યા અને ધનનો પૂર્વાદ્ધ, નવમાંશ ઉત્તમ છે અને વૃષ, તુલા અને સિંહ તથા મીનનો મધ્યમ નવમાંશ એ મધ્યમ છે. આ માધ્યમ નવમાંશ કતને હાનિકારક છે. (આ. સિ. વિ. ૫, શ્લો. ૨૦)
ચંદ્રની સાથે યુકત અને તે ૧. ચંદ્ર ને બુધ, ગુરૂ કે શુક્રથી યુક્ત હોય અથવા તેથી તે સંપૂર્ણ દ્રષ્ટિથી અથવા ત્રિપાદ દ્રષ્ટિથી જોવાયેલો હોય તો
શુભ છે પરંતુ બીજા ગ્રહોથી તે જોવાયેલો હોય કે યુક્ત હોય તો અશુભ છે... (આ. સિ. વિ. ૫, શ્લો. ૨૮) ૨. પ્રતિષ્ઠામાં રવિ, મંગળ, શનિ, રાહુ અથવા શુક્ર સાતમાં સ્થાનમાં હોય તો પ્રતિષ્ઠા કરનાર ગુરૂને, પ્રતિમા સ્થાપન
કરનારને અને બિંબને હણે છે... (આ. સિ. વિ. ૫, લો. ૩૩) ૩. તેમજ શનિ વક્ર હોય અને તે ૧, ૪, ૭, ૧૦, ૫, ૯ માં સ્થાનમાં હોય તો પ્રાસાદનો નાશ કરે છે... (આચાર
દિનકર ભા. ૨ પૃ. ૧૪૪)
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧. સૂર્ય
ચંદ્ર મંગળ બુધ ગુર શુક્ર શનિ રાહુ
: : : : : : : :
પ્રતિકાના લગ્નમાં હવ્યવસ્થા • ગ્રંથકારમતે શુભ ૩, ૬, ૧૦, ૧૧ ૨, ૯, ૩, ૬, ૧૦, ૧૧ ૩, ૬, ૧૧ ૧, ૨, ૩, ૪, ૫, ૬, ૭, ૯, ૧૦, ૧૧ ૧, ૨, ૩, ૪, ૫, ૬, ૭, ૯, ૧૦, ૧૧ ૧, ૨, ૩, ૪, ૫, ૯, ૧૦, ૧૧ ૩, ૬, ૧૧ ૩, ૬, ૧૧
૨. નારચંદ્રના મતે
ઉત્તમ
મધ્યમ
વિમધ્યમ
અધમ,
૩, ૬, ૧૧ ૨, ૩, ૧૧
ચંદ્ર
૧, ૫, ૬, ૭, ૯, ૧૦
મંગળ
૧, ૨, ૪, ૭, ૮, ૯, ૧૨
૮, ૧૨ ૪, ૭, ૮, ૯, ૧૦, ૧૨
૮, ૧૨ ૮, ૧૨
કે
શુક
૧, ૨, ૩, ૪, ૫, ૧૦, ૧૧ ૧, ૨, ૪, ૫, ૭, ૯, ૧૦, ૧૧ ૧, ૪, ૫, ૯, ૧૦, ૧૧
૩, ૬, ૧૧ ૩, ૬, ૧૧
૨,
૩
૬, ૭, ૧૨
૫, ૧૦
1 ૧, ૨, ૪, ૭, ૮, ૯, ૧૨
શનિ રાહુ કેતુ
૨, ૪, ૫, ૮, ૯, ૧૦, ૧૨
૩. લગ્નશુદ્ધિ મતે:
ઉત્તમ
અધમ
- ૪, ૫, ૭, ૯, ૧૦
સૂર્ય ચંદ્ર મંગળ બુધ
૧, ૨, ૪, ૭, ૮, ૯, ૧૦, ૧૨
૮, ૧૨ ૧, ૨, ૪, ૭, ૮, ૯, ૧૦, ૧૨
૮, ૧૨ ૮, ૧ર
૩, ૮, ૧૨ ૧, ૨, ૪, ૭, ૯, ૧૨
૧, ૨, ૩, ૪, ૫, ૧૦, ૧૧ છે ૧, ૨, ૪, ૫, ૬, ૭, ૯, ૧૦, ૧૧
૧, ૪, ૯, ૧૦, ૧૧
૩, ૬, ૧૧
કે
શુક્ર શનિ રાહુ-કેતુ
૨, ૫, ૬, ૭ ૫, ૮, ૧૦
શાંતિસ્નાત્ર અષ્ટોતરી અને ગ્રહપૂજાના વાર-નક્ષત્રો ૧. નક્ષત્રોઃ મૂલ, પુનર્વસુ, સ્વાતિ, અનુરાધા, હસ્ત, શ્રવણ, રેવતી, અશ્વિની, રોહિણી, મૃગશિર, ધનિષ્ઠા, પૂ.
ફાલ્ગ, પૂ. વાઢા, પૂ. ભાદ્ર, (પુખ્ય-મઘા) આટલા શુભ છે... ૨. વાર: રવિ, સોમ, ગુરૂ અને શનિ આ વારો શુભ છે. મધ્યાહ્નની વર્ષ પળો:
દિવસ અને રાત્રિના મધ્યના સંધ્યાકાળની આગળ અને પાછળ ચાર-ચાર પળો અવશ્ય વર્જવી જોઈએ. પ્રતિષ્ઠા મધ્યાહ્ન પહેલા જ કરવી... અને દીક્ષા મધ્યાહ્ન પછી પણ થઈ શકે છે...
(૪૭).
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
પદારોપણ ૧. વાર: મંગળ અને શનિ સિવાયના વારે શુભ છે. ૨. નક્ષત્ર : અશ્વિની, રોહિણી, મૃગશિર, હસ્ત, પુષ્ય, અનુરાધા, જ્યેષ્ઠા, શ્રવણ, રેવતી, અભિજિત અને ત્રણ
ઉત્તરા આ નક્ષત્રો પદારોપણમાં, શુભ છે. [આ. સિ. વિ. ૫, શ્લો ૭૬(૩૬)] ૭, ઇન્દુબલ ફૂન્દુવ યાદ્રિ તેિ સતિ રામ! ૪, પાપગ્રહ : ૩, ૬, ૧૧ માં સ્થાનમાં શુભ. પ, સૌમ્ય ગ્રહો : ૧, ૪, ૭, ૧૦, ૯, ૨, ૩, ૧૧ આ સ્થાનોમાં શુભ છે. | ચંદ્ર અથવા કોઈ સૌમ્ય સહ ૬, ૮ જે હોય અને તેની ઉપર કોઈ દૂરગ્રહોની સંપૂર્ણ દ્રષ્ટી પડતી હોય તો તે મરણ પામે છે... (આ. સિ. પૂ. ૪૦૩ ભાષાંતર)
ચક્રો વૃષચક્ર સૂર્ય નક્ષત્રથી ગણતા પ્રથમના સાત નક્ષત્રો અશુભ પછીના અગ્યાર શુભ અને છેલ્લા દશ અશુભ છે. ૨. કુંભચક્ર : સૂર્ય નક્ષત્રથી પ્રથમના પાચ અશુભ પછીના આઠ શુભ, પછી આઠ અશુભ અને છેલ્લા છ નક્ષત્રો શુભ
૩. દ્વારશાખચક્ર: ૧. સૂર્ય નક્ષત્રથી પ્રથમના ચાર શુભ, બે અશુભ, ચાર શુભ, આઠ અશુભ, ચાર શુભ, બે અશુભ
અને છેલ્લા ત્રણ નક્ષત્રો શુભ છે.
૨. અન્યમતે : પ્રથમના ચાર શુભ, આઠ અશુભ, આઠ શુભ, ત્રણે અશુભ, ચાર શુભ છે. ૪, રાજ્યમુદ્રાબલચક : સૂર્ય નક્ષત્રથી પ્રથમના બે અશુભ, ચાર શુભ, ચાર અશુભ, ચાર શુભ, બે અશુભ, ચાર શુભ,
ચાર અશુભ અને ત્રણ શુભ છે. કર્મચક : શિલા સ્થાપનની તિથિને પાંચથી ગણવી. પછી કૃત્તિકાદી નક્ષત્રથી મુહુર્તના નક્ષત્ર સુધી ગણતા જે સંખ્યા આવે તે અંદર ઉમેરવી, તેમાં બાર ઉમેરવા, અને ત્રણેનો સરવાળો કરી નવથી ભાગ દેવો. ભાગાકાર કરતા શેષ જે ૭, ૪, ૧ રહે તો કૂર્મ જળ સ્થાને, ૮, ૫, ૨ રહે તો ભૂમી ઉપર અને ૩, ૬, ૦ રહેતો આકાશમાં જાણાવો. આને કર્મચક્ર કહે છે. કર્મ જળસ્થાને હોય તો લાભ, ભૂમી ઉપર હોય તો હાની અને આકાશમાં હોય તો મૃત્યુ થાય
૬. સ્તંભચક : સૂર્ય નક્ષત્રથી પ્રથમનાં ત્રણ નેઇ, તે પછીના વીસ નક્ષત્રો શ્રેષ્ઠ, અને તે પછીના પાંચ નષ્ટ છે. ૭. મોભચઢ: સૂર્ય નક્ષત્રથી ત્રણ મોભના મૂલમાં લખવાં તેમાં જે ચંદ્ર હોય તો ગૃહસ્વામીનું મરણ થાય છે.
પાંચ નક્ષત્રો મોભના મધ્યભાગે લખવાં, તેમાં જો ચંદ્ર હોય તો સુખદાયક થાય. તે પછીના આઠ વળી મધ્યમાં લખવાં, તેમાં જો ચંદ્ર હોય તો ધન તથા પુત્રનું સુખ થાય. પુછભાગે આઠ નક્ષત્રો લખવાં, તેમાં ચંદ્ર હોય તો હાની કરે. મોભના છેલ્લા ભાગે ત્રણ નક્ષત્રો લખવાં, તેમાં જો ચંદ્ર હોય તો અતુલ શુભફળ, ભાગ્ય, પુત્ર અને સંપત્તિદાયક થાય. સૂર્યાસ્ વંદમ્ = ૩ ને૪, ૫ શ્રેષ્ઠ, ૮ શ્રેષ્ઠ, ૮નેર, ૩ શ્રેષ્ઠ, ઘંટાયા ગામની સ્થાપનઘ% = પૂર્વમાન્ ચંદ્રમ્ = ૬ શ્રેષ્ઠ, ૬ નેટ, ૯ શ્રેષ્ઠ, ૩નેર અને ૩ શ્રેષ્ઠ છે.
સામાખ્ય વિષયો
૧. ગયેલી વસ્તુ પછી આવશે કે નહિ?
નક્ષત્ર સંજ્ઞા
નક્ષત્રો
દિશા
|
ફળ
કાણાં
ચીબડા દેખતાં
અશ્વિની, મૃગ, અશ્લેષા, હસ્ત, અનુરાધા, ઉ.ષાઢા, શતભિષા ભરણી, આદ્ર, મધા, ચિત્રા, જ્યેષ્ઠા, અભિજીત, પૂ. ભાદ્ર.
કૃત્તિકા, પુનર્વસુ, પૂ. ફા., સ્વાતિ, મૂળ, શ્રવણ, ઉ. ભાદ્ધ રોહિણી, પુષ્ય, ઉ. ફાલ્ગ, વિશાખા, પૂ. પા., ધનિષ્ઠા, રેવતી
દક્ષિણ પશ્ચિમ ઉત્તર
યત્નથી મળે
ખબર મળે પછી ન આવે શીધ્ર મળે
આંધળા
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
બીજી રીત: ૧. સૂર્ય નક્ષત્રથી ૬ નક્ષત્રો બાલક છે, તે પછી બાર નક્ષત્રો યુવાન છે અને તે પછીના ૯ નક્ષત્રો વૃદ્ધ છે. (આમાં અભિજીત
ગણાતું નથી.) બાલ નક્ષત્રમાં ગયેલી વસ્તુ પાસે જ ભમે છે. યુવાન નક્ષત્રમાં ગયેલી વસ્તુ પાછી આવે જ નહિ
અને વૃદ્ધ નક્ષત્રમાં ગયેલી વસ્તુ જાય નહિ અર્થાતુ પાછી આવે ખરી. ૨. સર્પદંશ થયો હોય તો જીવશે કે નહિ?
મૂલ, આદ્ર, ભરણી, કૃત્તિકા, મઘા, અશ્લેષા, અને વિશાખા નક્ષત્રોમાં સર્પદંશ થયો હોય તો જીવે નહિ. બીજા નક્ષત્રોમાં વે... ૩. રોગની શાંતિ થશે કે નહિ? ૧. ત્રણ પૂર્વા, આદ્ધ, સ્વાતિ, યેષ્ઠા, આશ્લેષ આમાં રોગ ઉત્પન્ન થયો હો તો મરણ પામે... (થાય) ૨. રેવતી અને અનુરાધામાં રોગ થયો હોય તો કષ્ટથી નિરોગી થાય..... ૩. મૃગશિર, ઉ.ષાઢામાં રોગ થયો હોય તો ૧ મહિને સારું થાય... ૪. મઘામાં થયો હોય તો ૨૦ દિવસે સારું થાય, ૫. વિશાખા, ધનિષ્ઠા કે હસ્તમાં થયો હોય તો પંદર દિવસે સારું થાય... ૬. (વો કહે છે કે ઉ.ષાઢામાં રોગ થયો હોય તો બે માસમાં મૃત્યુ થાય અને અભિજિતમાં થયો હોય તો બે માસમાં
નિરોગી થાય... ૭. ભરણી, શતભિષા, શ્રવણ, ચિત્રામાં થયો હોય તો અગ્યાર દિવસે સારું થાય... ૮. અશ્વિની, કૃત્તિકા અને મૂલમાં થયો હોય તો ૯ દિવસે સારું થાય... ૯, પુનર્વસુ, પુષ્ય. ઉ. ભાદ્ર, રોહિણી, ઉ.ફાલ્યુ. માં થયો હો તો ૭ દિવસે સારું થાય આ સર્વ સ્થળોએ તારાની અનુકૂળતા
હોય તો સારું થાય, એમ જાણવું... શુક્લપક્ષમાં જે ૩, ૫, ૭ મી તારામાં રોગ ઉત્પન્ન થયો હોય તો ઘણાં ક્લેશ પામે અથવા મૃત્યુ પામે.
૪. મૃત્યુ વિષે જ્ઞાન ૧. સૂર્ય, ચંદ્રનું અને જન્મનું એ ત્રણ નક્ષત્રો એક નાડી ઉપર આવે તો તે દિવસે રોગીનું મરણ થાય છે. શ્રી જિનેશ્વરનું વચન અન્યથા થતું નથી... (દિ. જી.) - અનુ. સ્વાતિ , ઉ.ષ. હા . રેવતી
- મૃ. પન.
ઉમા, વા. ઉછા વિ . 'પુરા, ઉં. સ્તન બા. ઢા
ફતિર બીજી રીતે ? ત્રણ નાડીવાળો સર્ષ કરવો તેમાં સૂર્ય જે નક્ષત્રમાં હોય તે નક્ષત્ર પ્રથમ મુકવું અને તે પછી અનુક્રમે બીજા નક્ષત્રો મૂકવા તેમાં પંદર નક્ષત્રો નાડી ઉપર આવે અને બાર નક્ષત્રો બહાર રહે એ રીતે સર્પ કરીને જીવિત અથવા મરણ સ્પષ્ટ કરવું...
અહિં જે જે ગ્રહો જે જે નક્ષત્રોમાં હોય, તે તે ગ્રહો તે તે નક્ષત્રો ઉપર મૂકવા અને પછી સૂર્યના નક્ષત્રથી રોગીના નામ નક્ષત્રસુધી ગણવું. તેમાં જો પહેલી નાડીમાં એટલે પહેલે નવમે, તેરેમ, એકવીસમે કે ૨૫ મે રોગીનું નક્ષત્ર હોય તો મરણ થાય... બીજા નાડીમાં એટલે બીજે, આઠમે, ચૌદમે, વીસમે કે ૨૬ મે રોગીનું નામ નક્ષત્ર હોય તો ઘણું કષ્ટ થાય અને ત્રીજી નાડી ઉપર હોય એટલે કે ત્રીજે, સાતમે, પંદરમે, ૧૯ મે કે ૨૧ મે રોગીનું નામ નક્ષત્ર હોય તો થોડું કષ્ટ થાય. બાકીના ૧૨ નક્ષત્ર ઉપર રોગીનું નામ નક્ષત્ર હોય તો આરોગ્ય થાય. અહિં શુભાશુભ ગ્રહના વેધથી પણ શુભાશુભ ફળ વિશેષ પ્રકારે કહેવું એમાં અભિજિત ગણાતું નથી...
oc
બબ છે
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
ત્રીજી રીત :
૧. તિ વલ્લભમાં તો આ પ્રમાણે જ ભુજંગચક્રને સ્થાપવાનું કહ્યું છે પણ તેમાં આર્દ્રા નક્ષત્ર પ્રથમ મૂકવાનું કહ્યું છે. આંતરે આંતરે ત્રણ ત્રણ નક્ષત્રો તજીને આર્દ્રા નક્ષત્રથી પંદર નક્ષત્રોને ત્રીજી નાડીના ચક્રમાં સ્થાપવા, તેમાં જો ચંદ્ર, સર્યું અને નામનક્ષત્રનો વેધ થાય તો તે રેગી જીવે નહિ. . .
૨. વ્યાધિ થવાને સમયે જો ચંદ્રનું, સૂર્યનું અને રોગીનું નક્ષત્ર એક નાડી પર હોય તો રોગી જીવે નહિ
-M-first.
વાંક માસ નામ
૧૪૪
૧૩૦
વૈશાખ
ભાદ્રપદો
૧૧૫ ન્યા
૧૨૦
૧૬૦
૧૭૨
ચૈત્રાધિનથી
ચૈત્ર આસો
૧૮૦
મપુર
શ્રાવણયો: પાટે
અ.
મુખ્ય.
કેન્સ
૫. ઇષ્ટ પડી લાવવાની રીત
દિવસમાં જે સમયનો ટાઈમ જાણવો હોય તે સમયે શરીરની છાયા આપણા પોતાના પગથી માપવી. પરંતુ જયાં ઉભા હોય તે પગલાંને ગણવા નહિ. જે સંખ્યા થાય તેમાં ૭ ઉમેરવા. એ સંખ્યાવડે મકરાદિથી મિથુનના અંત સુધી સૂર્ય હોય તો ૧૪૪ ને ભાગવા અને કર્કથી ધનના અંત સુધીમાં જો સૂર્ય હોય તો ૧૩૫ને ભાગવા. જે ભાગમાં આવે તેમાં દિનાદ્ધથી પહેલા હોય તો ૧ ઘડી ઓછી કરવી અને દિનાર્દ્રથી પછીનો ટાઈમ હોય તો ૧ ઘડી ઉમેરવી પછી જે આંક આવે તે ઈદ ઘડી થાય...
૯-૧૭-૧૫
૩-૪૨-૫૮
૮-૨૩-૧૩
૩-૨૧-૧૭
૭-૨૫-૯
સ્વ.
૨-૫૮-૪
૭-૪૪-૩૧
૩-૫-૪૮
કાર્તિક ૧૦-૧૯૨૧
૪-૭-૪૪
ફાલ્ગુનયો: માગશીર્ષ
માળો:
સુત્રા.
૧૧-૫૪૮
૪-૨૬૧૯
૧૧-૩૬-૪૬
૪-૩૮-૪૨
સ્વા વિ.
મથ
છે.
n
3.
छायालयस्य मास ध्रुवांकादि गणयित्वा वारक्रमेण पव्यादि शापक यंत्रकम् શનિ-શુદ્ધ-ચંદ્ર પાર્ટ-ટ્ર
બુધવાર
પ••
ઉશે.
૯ - ૩૬ - ૩-૫૦-૨૪
k,
पूजा. .લી.
૮-૪૦-૦
૩-૨૮-૦
9- ૪૦ - ૦
૩-૪-૦
૮-૦૦
૩-૧૨-૦
૧૦*૪૦-૦
૪-૧૬-૦
૧૧-૨૮-૦
૪-૩૫-૧૨
૧૨-૦-૦
8-86-0
મંગળવાર
પદ-૯
p-a->
3-3(-0
ગ
૮-૭-૩૦
૩-૧૫-૦ ૭-૧૧-૧૫
૨-પર- ૩૦
4-30-0
૩-૦-૦
૧૦૦ – ૦
૪-૦-૦
૧૦-૪૫-૦
૪-૧૮-૦
૧૧-૧૫-૦
8-30-0
ગવાર
પાઠ-૭
૧૦-૧૭-૮
૪-૬-૫૧
૯-૧૭-૮
૩-૪૨-૫૧
૮-૧૨- પ૧
૩-૧૩-૮
૮-૩૪-૧૭
૩-૨૫-૪૨
૧૧-૨૫-૪૩
૪-૩૪-૧૭
૧૨-૧૫-૮
૪-૫૪-૫૧
૧૨ - ૫૧ - ૨૫
૫-૮-૩૪
કાયા લગ્ન
छापालनस्य मास ध्रुवाचादि गणयित्वा वारक्रमेण घटयादि ज्ञापक चन्त्रकम्
',
सुहलग्गाभावे विरुद्ध दिवसे वि तुरियकज्जम्मि गमणं परेस पइट्ठा, दिक्खाइ कुण सुइत्य जओ || १ || तछायाए पयाई सणि ससि सुक्के अद्ध नव लिज्जा । अट्ठ बुहे नव भोगे, सत्तेक्कारस गुरु रविसु ॥ २६ ॥ एवं छाया लग्गं बहेहिं सुव्वत्तमं समक्रवायम् । सव्व विरुद्धे वि दिणे, सुहावहं सव्वकज्जेसु ||२७|| इअ सुन्दरे वि लग्गे, सुह-सउण-बलेण कुणसु कज्जाई । अहवा निमित्तबलेणं, वयणमिणं हरिभद्धति ||२८||
(40)
રવિવાર
પાઠ-૧૧
૮-૦-૦
૩-૧૨-૦
૭-૧૩-૨૦
૨૫૩૨૦
૬-૨૩-૨૦
૨૩૩-૨૦
૬-૪-૦
૨-૪૦-૦
૮૫૩ - ૨૦
૩-૩૩-૨૦
૯-૩૩૨૦
ઘડી પળ
વિપળ
કલાકા
ઘડી
કલાકા
ઘડી
કાકા
ઘડી વાકાદિ ઘડી ક્લાકાદિ ઘડી ૩-૪૯-૨૦ કલાકા ૧૦-૦-૦
૪-૦-૦
ઘડી કલાકા
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
द्वादशाग्गुल शङ्कोऽस्तु छाया रव्यादिवारेसु क्रमश: विंशती, बोडस, पंचदश, चतुर्दश, त्रयोदश, द्वादश इति अंगुलानि सिद्धछाया भवति । छायापादं रसोपेतमेकं विंशति शतं भजेत् । लब्धाङ्कन घटी शेया, शेषांकन पलानि च ॥
| સમન્ !
છાયાલગ્ન અંગે સમજ ચૈત્ર આસો માસમાં શનિ, શુક્ર અને સોમવારે સૂર્યોદય બાદ ૯ ઘડી ૧૭ પળ, ૨૫ વિપળે અથવા ૩ કલાક, ૪ર મિ, અને પ૮ સેકંડે છાયાલ આવે... બુધવારે ૩ કલાક, ૫૦ મિ. અને ૨૪ સેકડે ને મંગળવારે ૩ કલાક, ૩૭ મિનિટે આવે / ગુરૂવારે ૪ કલાક, ૬ મિનિટ અને પ૧ સેકંડે અને રવિવાર ૩ કલાક ૧૨ મિનટે છાયાલગ્ન આવે...
આ પ્રમાણે દરેક કોઠા માટે તે તે મહિના અને લાઈનમાં વારો પ્રમાણે કલાકાદિ સમજી લેવા. જે ગામમાં કાર્ય કરવાનું હોય તે ગામના સૂર્યોદયમાં તે તે મહિનાઓની સામે તે તે વારના કલાક, મિનિટ, સેકંડ ઉમેરવા... દા. ત. • શ્રાવણ સુદ ૬, શુક્રવારે સંવત ૨૦૧૯ ના દિવસે કાર્ય કરવું છે તો શ્રાવણ માસના કોઠામાં શુક્રવારે ૨ કલાક, ૮ મિનિટ, ૪ સેકંડ છે. અમદાવાદનો સૂર્યોદય તે દિવસે ૬ ક. - ૯ મિ. -૦ સે. છે. બન્નેનો સરળ ૯ ક. -- ૭ મિ. ૪ સે. આવ્યો. આ પ્રમાણે સર્વત્ર સમજી લેવું... સૂર્યોદય ચોક્કસ કરવો અથવા રેડિયોમાં મેળવી લેવો...
બિબ પ્રવેશ તિથિ: ૧, ૨, ૩, ૭, ૧૧ તિથિઓ શુભ છે... વાર સોમ, ગુરૂને શુક્ર શુભ છે... બુધ, શનિ મધ્યમ છે... અને રવિ, મંગળ સર્વથા ત્યાજ્ય (વર્ષ) છે... નક્ષત્રઃ શતભિષા, પુષ્ય, ધનિષ્ઠા, મૃગશિર, રહણી અને ૩ ઉત્તરા શુભ છે. (શિ.શુ. થી ૮૮) સ્વાતિ, ચિત્રા, અનુરાધા અને રેવતી શુભ છે... અન્ય - અશ્વિની પણ શુભ છે * આ. સિ. વિ. ૪, ગ્લો ૮૬) જે દિશાના જે નક્ષત્રો હોય, તેમાં પ્રવેશ કરવો વધારે સારો છે. મુહૂર્તગણ) માસ : મહા, ફાગણ, વૈશાખ અને જેઠ શુભ છે. તેમજ માગસર, પોષ મધ્યમ છે. (નારદ અ. ૩૫, શ્લો. ૧ થી ૩) માગસર, પોષ, ફાગણ વૈશાખ અને શ્રાવણ શુભ છે... (સહર્ત માર્તડ ૫. ૩૫૪) મહામહિનામાં ગૃહમંદિરમાં પ્રવેશ કરાવે તો અગ્નિનો ભય થાય. શ્રાવણ માસ શુભ છે... (બિંબપ્રવેશ વિધિ). શશિ મકર, કુંભ, મીન, મેષ, વૃષ અને મિથુનમાં પ્રવેશ કરાવવો શુભ છે... (નાર)
લગ્નદ્ધિ ૧. ગૃહપ્રવેશ - નિલેશની ગહવ્યવસ્થા
ઉત્તમ
મધ્ય | અધમ ચંદ્ર, બુધ, ગુરૂ, શુક્ર [ ૧, ૪, ૭, ૧૦, ૯, ૫, ૩, ૧૧ ૮, ૨, ૬, ૧૨) રવિ, મંગળ, શનિ, રાહુ
૩, ૬, ૧૧
૯, ૫ ૧, ૨, ૪, ૭, ૮, ૧૦
૨. લગ્ન અને નવમાંશ
જન્મલગ્ન, જન્મરાશિ લગ્ન તથા જન્મ લગ્ન અને જન્મરાશિ લગ્નથી ૩, ૬, ૧૦, ૧૧ માં સ્થાનનું લગ્ન, સ્થિરલગ્ન અને સ્થિર લગ્નનો નવમાંશ શુભ છે. પણ સ્થિર લગ્નમાં સિંહ કે વૃશ્ચિક વર્ષ છે. ફકત વૃષ કે કુંભલગ્નમાં અથવા તેના નવમાંશમાં પ્રવેશ શ્રેષ્ઠ છે... ૩. તેમજ દ્વિસ્વભાવવાળા મિથુન-કન્યા, ધન-મીન લગ્ન તથા તેના નવમાંશ સારા છે. ચરલગ્ન અવશ્ય તજવું...
(આ. સિ. પૃ. ૨૭૧ ને ૨૯ દિ. દિ. પૃ. ૩૫) ४. स्वनक्षत्रे, स्वलग्ने, स्वमूहर्ते स्वके तिथौ। गृहप्रवेशं मांगल्यं, सर्वमेतत्तु कारयेत्॥४॥
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ. પ્રવેશમાં સેન્દુલગ્ન નેઝ છે?
અતિઉત્તમ
ઉત્તમ
મધ્યમ
અધમ
સૌમ્ય
કેન્દ્ર ત્રિકોણ
૩, ૧૧ ૩, ૧૧
૧, ૨, ૪, ૭, ૮, ૧૦, ૧૨
વર્ય વસ્તુઓ :
ક્ષય, વૃદ્ધિ, રિક્તા, દગ્યા, ક્રૂર તિથિઓ, ગુરૂ, શુક્ર અને ચંદ્રના બાલ્યત્વ, વૃદ્ધત્વ, અસ્તાદિ, ધનાર્ક, મિનાર્ક, સિંહસ્થ, મકરસ્થ ગરૂ, વ્યતિપાત, વૈધૃત્તિયોગો અને તેર દિવસનું પખવાડીયું આ અવશ્ય તજવું... પ્રવેરામાં ચંદ્ર, શિવ, વત્સાદિક ૧. ચંદ્રઃ જમણો અને સન્મુખ સારો, ચંદ્રની અનુકુળતા ગોચર અને અષ્ટવર્ગથી જોવી..... ૨. સૂર્યઃ ડાબો, પાછળ સારો છે અને પૂર્વાદિ દિશામાં રહે છે. (મીનાદિ ત્રણ સંક્રાન્તિમાં) સૂર્ય રાત્રિના છેલ્લા પ્રહરથી
આરંભીને બબ્બે પ્રહર પૂવદિ દિશામાં હોય છે... ૩. બુધ : જમણો અને સન્મુખ વર્જવો... ૪. શુક : જમણો અને સન્મુખ વજેવો.... ૫. હિ? જમણો, પાછળ સારો છે તે પૂર્વાદિ દિશામાં (ધન્વાદિ ૩ સંક્રાંતિમાં) રહે છે... ૬. વત્સ: ડાબો, જમણો સારો છે, પૂર્વાદિ જ દિશામાં (કન્યાદિ ૩ સંક્રાંતિમાં) રહે છે... ૭. શિવઃ જમણો કે પાછળ સારો છે... ૮, યોગિની જમણી અને સન્મુખ અશુભ છે... ૯. કાલ: જમણો સારો છે... ૧૦. દિલ સન્મુખ વર્ષ છે...
પ્રવેશ પ્રકાર : ૧. અપૂર્વ નવિનગૃહમાં ૨, સર્વ યાત્રાથી આવીને. ૩. જીર્ણને નવું બનાવ્યાં પછી પૂર્વાપૂર્વમાં ગુરૂ શુક્રના અસ્તનો દોષ નથી...
સૂર્યચાર ચક્ર
હુચાર ચક
મીન-મેષ-વૃષભ
ધન-મકર-કુંભ
ઉ| કન્ય
મી. દ
વૃશ્ચિક - તુલા-કન્યા
પશ્ચિમ ચન્દ્રમાર ચક્ર
પૂર્વ મેષ-સિંહ-ધન
સિંહ-કર્ક-મિથુન
પશ્ચિમ મંગળ, બુધ, ગુરુ, શુક, શનિવાર ચક
પૂર્વ સિંહ-કન્યા-તુલા
ક.|ક્ષિ
MF
સ મિ.
મિથુન-કુંભ-તુલા
પશ્ચિમ
મેષ-મીન-કુંભ
પશ્ચિમ
(૫૨)
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
અગ્નિ
.
કે
તે છE
છે
2
: ¢
_ દક્ષિણ
મે
છે 2
કુંભ
-
ઘર્મ,
શિવચાર ચક
વત્સચાર તથા તેની સ્થિતિનું ચક્ર ઈશન
ધ | ધડી
૧૦-૧૫-૩૦-૧૫-૧૦ . મકર - રા ઘડી ૨IFE
- કન્યા-તુલા-વૃશ્ચિક તુલા : રાાં ાિ મિથુન
ધન
ઉત્તર ધડી ણ
સિંહ
- પશ્ચિમ કર્ક ૨lી ઘડી કેફી
- વૃષભ-મેષ-મીન રાધામ
૧૦-૧૫-૩૦- ૧૫-૧૦ વાયવ્યું
नेत्य ૧. સૂર્ય મીનથી આરંભીને ત્રણ-ત્રણ સંક્રાંતિ સુધી અનુક્રમે પૂર્વેદિક દિશામાં રહેલો છે. વન્સ, કન્યા સંક્રાંતિથી આરંભીને,
રાહુ, ધન સંક્રાંતિથી આરંભીને, બાકીના ગ્રહો સિંહ સંક્રાંતિથી આરંભીને પૂર્વાદિક દિશામાં રહે છે. ૨. સૂર્યની દેનિક ચાલ ; સૂર્ય રાત્રિના છેલ્લા પ્રહરથી આરંભીને બે-બે પ્રહર પૂર્વાદિક ચાર દિશામાં ચાલે છે, રાત્રિનો
છેલ્લો અને દિવસનો પહેલો પૂર્વદિશામાં, દિવસના મધ્યના ૨ પ્રહર દક્ષિણદિશામાં, દિવસનો છેલ્લો અને રાત્રિનો પહેલો પશ્ચિમદિશામાં અને રાત્રિના મધ્યના ૨ પ્રહર ઉત્તરદિશામાં કરે છે. પ્રયાણ સમયે જમણો હોય તો શુભ,
પ્રવેશમાં ડાબો શુભ અને પાછળ હોય તો બન્નેમાં શુભ. ૩, શુકની ચાલ : શુક્ર જે દિશામાં ઉદય પામે છે અથવા ફરતો ફરતો જે દિશામાં જાય છે અથવા જે દિશાના દ્વારવાળા
નક્ષત્રમાં જાય છે તે દિશામાં સજ્જ શુભ હોય છે, એટલે આ ત્રણે રીતે સન્મુખ ગણાય છે. તેમાં પંચાંગમાં જે દિશામાં
ઉદય પામેલો હોય તે દિશા સન્મુખ તજવી જોઈએ... ૪. શિવની ચાલ : મેષ રાશિમાં રહેલા સૂર્યથી ઉત્તરાદિક દિશામાં ઉત્ક્રમથી ફરે છે. દિશામાં ૧ માસ અને વિદિશામાં
૨ માસ રહે છે. તે શિવ એક દિવસ- ત્રિમાં થઈને બે વાર અનુક્રમે ભ્રમણ કરે છે અને દરેક દિશામાં રા-રણા ઘડી રહે છે અને વિદિશામાં ૫-૫ ઘડી રહે છે...
જેમ મેષમાં સૂર્ય હોય ત્યારે પ્રથમ ર ઘડી ઉત્તરમાં પછી ૫ ઘડી ઈશાનમાં, પછી ૨ ઘડી પૂર્વમાં એમ ક્રમે ર વખત ફરે છે પછી વૃષ તથા મિથુનનો સૂર્ય હોય ત્યારે ૨ માસ સુધી પ્રથમ ૫ ઘડી વાયવ્યનાં પછી રા! ઘડી
ઉત્તરમાં એમ ક્રમે ભ્રમણ કરે છે. આ શિવ જમણો તથા પાછળ હોય તો સારો છે... વલ્સની ચાલ :
તે તે સંક્રાંતિમાં તે તે દિશામાં વત્સ રહે છે અને તેટલાં તેટલાં દિવસ રહે છે. ડાબો તથા જમણો હોય તો શુભ... શુક અંધ : જ્યારે ચંદ્ર રેવતિ અને અશ્વિનીના પ્રથમ ચરણમાં હોય ત્યારે શુક્ર અંધ થાય છે.... અન્યમતે : ચંદ્ર અશ્વિની, ભરણી તથા કૃત્તિકાના પ્રથમ ચરણમાં હોય ત્યારે શુક્ર અંધ થાય છે...
(આરંભસિદ્ધિ વિ. ૪, શ્લો. ૧૮ ની ટીકામાં) ગૃહમંદિર-શિખર ઉપર ધ્વજ દંડ અંગે: गिहदेवालय सिहरे, धयदंड नो करिज्जइ कयावी। आमलसारं कलशं कीरइ, इअ भणियं सत्थेहिं ।।१।। ઘરમંદિરના શિખર ઉપર જિદંડ રાખવો જોઇએ નહિ, પણ આમલસાર કલશ જ રાખવો જોઈએ. . ધ્વજ દંડનું પ્રમાણ : इग हत्थे पासाए दंडं, पऊणंगुलं भवे पिंडम् । अद्धंगुलबुकिगे, जा करपन्नास कनुदह॥ એક હાથના વિસ્તારવાળા શ્રી જિનમંદિરમાં ધ્વજદંડ ll અંગુલનો મોટો, આગળના બી અંગૂલ વધારવો તથા કણકે ઉદય જેટલો લાંબો દંડ ઠરવો... एक हस्ते तु प्रासादे, दण्डः पादोनमंगुलम् । कुर्यात् अद्धार्मूला वृद्धि, वित् पश्चाशद्धस्तकम् ।। ઠંડની ઉચાઇ : दण्डः कार्यस्तृतीयांश:, शिलात: कलशावधिम्। मध्योऽष्टांशेन हीनांशो, ज्येष्ठात् पादोन: कन्यसः ।। ખુરશિલાથી કલશ સુધીની ઉંચાઇના ૩ ભાગ કરવા. એમાંથી એક ત્રીજા ભાગ જેટલો લાંબો દંડ કરવો, આ ઉત્કૃષ્ટમાન જેઇમાનનો આઠમો ભાગ જમાનમાંથી બાદ કરે તો મધ્યમમાન અને મધ્યમમાન માંથી ચોથો ભાગ ઓછો કરે તો જધુન્યમાન, ..
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રકારોતર : प्राषादव्याभानेन, दण्डो ज्येष्ठः प्रकीर्तितः । मध्यहीनो दशांशेन, पंचमांशेन कन्यसः ॥ પર્વ અને ચહી અંગે : पर्वभिषिमैः कार्य: समग्रंथी सुखावहः દંડમાં પર્વ વિષમ અને ગાંઠો સમ રાખવી... પાટલી ? दण्डदैर्य - षडांशेन, मध्यर्दैन विस्तृता। अर्द्ध चन्द्राकृतिः पार्थे, घण्टोऽर्चे कलशस्तथा।। દંડની લંબાઈના છઠ્ઠા ભાગ જેટલી પાટલી કરવી અને લંબાઈ અર્ધી વિસ્તારવાળી કરવી.
પાટલીના મુખભાગમાં બે અર્ધ ચંદ્રના આકાર કરવા. બે બાજુ ઘંટી લગાડવી અને મધ્યમાં કળશ રાખવો. અર્ધચંદ્રાકારવાળા ભાગને પાટલીનું મુખ માન્યું છે આ પાટલીનું મુખ અને પ્રાસાદનું મુખ એકદિશામાં રાખવું અને મુખની પાછળ ધ્વજા લગાડવી જોઈએ. . . बरिससयाओ उड्द, जं बिंब उत्तमेहिं संठवियं । विअलंगु वि पूइज्जई, तं बिंब निष्फलं न जओ॥३९॥
જે પ્રતિમા ૧૦૦ વર્ષ પહેલાં ઉત્તમ પુરૂષોએ સ્થાપના કરી હોય તે ને વિકલાંગવાળી (બેડોળ) હોય અથવા ખંડિત હોય તો પણ તે પ્રતિમા પૂજવી જોઈએ પૂજનનું ફળ નિષ્ફળ જતું નથી. मुह-नक्क-नयण-नाही-कडिभंगे मूलनायगं चयह। आहरण-वत्थ-परिगर-चिण्हायुहभंगि पूजा ।।८०॥ | મુખ-નાક-નયન-નાભિ અને કમર આ અંગોમાંથી કોઈ અંગ ખંડિત થઈ જાય તો મૂળનાયક તરીકે સ્થાપન કરેલી પ્રતિમાનો ત્યાગ કરવો જોઈએ પરંતુ આભરણ, વસ્ત્ર પરિકર, ચિહ્ન અને આયુધ આમાંથી કોઈનો ભંગ થઇ જાય તો પૂજન કરી શકાય છે..
धाउलेवाइ बिंब, विअलंगं पुणवि कीरइ सज्ज ! कव-रयण-सेलमयं, न घुणो सज्जं च कड्यावि ॥४२॥
ધાતુ (સોનું, ચાંદી, પિત્તળ વિ.) અને લેપ (ચૂનો, માટી, ઈંટ, વિ.)ની પ્રતિમા જો અંગહીન થઇ જાય તો તેને બીજીવાર બનાવી શકાય છે. પરંતુ કાષ્ઠરત્ન અને પત્થરની પ્રતિમા જો ખંડિત થઈ જાય તો તેને ક્યારે પણ બીજીવખત બનાવી શકાય નહિ.
આચાર દિનકરમાં કહ્યું છે કે धातुलेप्यमयं सर्व, व्यंगं संस्कार - मर्हति । काटपाषाणनिष्पन्नं, संस्काराह पुनर्नहि।। प्रतिष्ठित पुनर्दिबे, संस्कार: स्यान्न कर्हिचित्। संस्कारे च कृते कार्या, प्रतिष्ठा तादृशी पुनः॥ संस्कृते तुलिते चैव, दुष्टस्पृष्टे परीक्षिते । इते बिंबे च लिङ्गे च, प्रतिष्ठा पुनरेवहि ॥
ધાતુની પ્રતિમા અને ઈંટ, ચૂનો અને માટી વિ. ની લેપમય પ્રતિમા જો વિકલાંગ થઈ જાય અર્થાત્ ખંડિત થઈ જાય તો તે ફરી સંસ્કાર કરવા યોગ્ય છે. અર્થાત્ તેને ફરી બનાવી શકાય પણ કાષ્ટ અથવા પત્થરની પ્રતિમા ખંડિત થઈ જાય તો ફરી સંસ્કાર યોગ્ય નથી. એવી રીતે પ્રતિષ્ઠા થાય પછી કોઈપણ પ્રતિમાનો કદી સંસ્કાર થાય નહિ. જો કારણવશ કંઈ સંસ્કાર કરવો પડે, તો ફરી પૂર્વવતુ પ્રતિષ્ઠા કરાવવી જોઈએ. કહ્યું છે કે ‘‘પ્રતિષ્ઠા થયા પછી જે મૂર્તિનો સંસ્કાર કરવો પડે, તોલવું પડે, દુષ્ટ મનુષ્યનો સ્પર્શ થઈ જાય, પરીક્ષા કરવી પડે, અથવા તો ચોર ચોરી જાય તો ફરી એ મૂર્તિની પૂર્વવત્ પ્રતિષ્ઠા કરાવવી જોઈએ. .. ગૃહમંદિરમાં પૂજવા યોગ્ય મૂર્તિનું સ્વરૂપ :
पाहाणलेवकट्ठा, दंतभया चित्तलिहिय जा पडिमा ! अप्परिगरमाणाहिय, न सुंदरा पूयमाणगिहे ।।१२।। પાષાણ, લેપ, કાષ્ટ, દાંત અને ચિત્રામની જે પ્રતિમા છે, તે જો પરિકર રહિત હોય અને ૧૧ મંગલ પ્રમાણથી અધિક હોય તો પૂજનારના ઘરમાં સારું નહિ...
પરિકરવાની પ્રતિમા અરિહંતની અને પરિકર વિનાની પ્રતિમા સિદ્ધાવસ્થાની છે. સિદ્ધાવસ્થાની પ્રતિમા ધરમંદિરમાં ધાતુ સિવાય પત્થર, લેપ, દાંત, કાષ્ટ અથવા ચિત્રામની બનેલી હોય તો રાખવી જોઈએ નહિ. અરિહંતની મૂર્તિને માટે પાર શ્રી સકલચંદ્ર ઉ. કૃત પ્રતિષ્ઠાક૯૫માં કહ્યું છે કે –
(૫૪)
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
को गिहभवणे सावरण
भवने स्थाप्या, न
४ि३।।
मल्लिनेमि वीरो, गिहभवणे सावएणण पूइनइ । इगवीसं तित्थयरा, संतगरा पूइया वंदे॥ नेमिनाथो वीर मल्लि-नायौ वैराग्यकारका: । त्रयो वै भवने स्थाप्या, न गृहे शुभदायकाः॥
इकंगुलाइ पडिमा, इक्कारस जाव गेहि पूइज्जा। उड्ढं पासाइ पुण, इअ भणियं पूबसूरीहिं ॥४३।। ઘરમંદિરમાં એક અંગુલથી અગ્યાર અંગલ સુધીના માપની પ્રતિમા પૂજવી જોઈએ અર્થાતુ ૧૧ અંગુલથી અધિક મોટી પ્રતિમા પ્રાસાદમાં (મંદિરમાં પૂજવી જોઈએ એવું પૂર્વાચાર્યોએ કહ્યું છે... દ્રષ્ટિવિચાર :
પ્રથમ મત : પ્રભુજીની દ્રષ્ટિ કીકીના મધ્યબિંદુથી મપાય છે, દ્વારના દશ ભાગ કરવા પછી સાતમાના સાતમ ભાગમાં દ્રષ્ટિ સ્થાપન કરવી (ઠક્કર ફ૩) ૨. બીજોમત : દ્વારના આઠ ભાગ કરવા અને પછી સાતમાના સાતમા ભાગમાં દ્રષ્ટિ સ્થાપવી, આ મત ઘરમંદિર માટે
ઉપયોગી છે એમ ઠક્કર જેરૂ માનવું છે... દિગંબર આચાર્યાનો મત : દ્વારના નવ ભાગ કરવા અને સાતમાના સાતમાં અંશે દ્રષ્ટિ સ્થાપન કરવી .. ૩. ચાલમત દ્વારની ઉંચાઈના આઠ ભાગ કરવા અને સાતમા ભાગના ૮ ભાગ કરવા, એમાં સાતમા ભાગમાં દ્રષ્ટિ સ્થાપવી
એટલે દ્વારના ૬૪ ભાગ, કરવા એના ૫ મા ભાગના અંતે દ્રષ્ટિ જિનેશ્વર ભગવંતની સ્થાપવી. ગૃહમંઠિર વિધાના ઘરમાં પેસતા ડાબી બાજુ એટલે ઘરની જમણી બાજુ દેવમંદિર કરવું જોઈએ... ગૃહમંદિર દ્વારવિધાન : ધરમંદિરમાં પ્રભુજી એવી રીતે સ્થાપવા કે જેથી પૂજા કરનારનું મુખ પૂર્વમાં અથવા ઉત્તરમાં આવે. ભમિશયન : સૂર્ય નક્ષત્રથી ૫, ૭, ૯, ૧૨, ૧૯, ૨૬ માં નક્ષત્રે ભૂમિ સુતેલી રહે છે અને તે દિને ખાત ન કરવું.
સૂર્ય સંક્રાન્તિથી ૧, ૪, ૭, ૧૨, ૧૫, ૨૭ તિથિએ ભૂમિસુતેલી રહે છે તેથી ખાત ન કરવું.
શિલ્પવિચાર શિલ્ય વિદ્યા મુહૂર્તઃ મૂહુ, ચર, ક્ષિપ્ર અને ધુવ નક્ષત્રમાં (મુ. વિ. નક્ષત્ર પ્ર. બ્લો ૪૧) અને બુધ, ગુરૂ લગ્ન કે દશમ
સ્થાને હોય ત્યારે તેમજ ચંદ્ર બુધ, ગુરૂના પડ઼વર્ગમાં રહ્યો હોય ત્યારે... પૃથ્વીની અવસ્થા ૧. રવિવારથી વાર, સુદિ એકમથી તિથિઓ અને અશ્વિનીથી નક્ષત્રો એ ત્રણેનો સરવાળો કરી ચારે ભાગતાં શેષ ૧
રહે તો પૃથ્વી ઉભી જાણવી ૨ શેષ રહે તો બેઠી જાણવી ૩ શેષ રહે તો સૂતેલી જાણવી અને ૦ રહે તો સારી નહિ
એમ જાણવું... ૨. ખાતમાં બેઠેલી લેવી, સૂતી પણ સારી (શિલ્પરત્ના. પૃ. ૬૨૧) ભૂમિશયન ૧. સૂર્ય નક્ષત્રથી ૫, ૭, ૯, ૧૨, ૧૯ અને ૨૬ મું નક્ષત્ર હોય તો પૃથ્વી શયન જાણવું, અને તે તજી દેવું... ૨, કેટલાક સૂર્ય નક્ષત્રથી ૫, ૭, ૯, ૧૫, ૨૧, ૨૪ માં નક્ષત્રે પૃથ્વી શયન માને છે. ...
(બૃ. ૮. ર, પૃ ર૯૫, બા. જયો. સાર પૃ. ૭૨) ગૃહારંભે કાલનિષેધ १. अष्टम द्वादशस्थान शुभपापरहितेषु, शुक्लपक्षे गुरुशुक्रयोः उदये तथा नाल्य-वार्द्धक्य, नीचराश्यादि स्थिति रहिते समये (श्रीपति) ૨, સૂર્ય, ચંદ્ર, ગુરૂ, શુક્ર બળહીન નીચ કે અસ્ત હોય તો (વશિષ્ટ) ૩. ચંદ્ર, બુધ, ગુરૂ, શુક્ર નીચ કે શુભસ્થિતિ હોય તો નિષેધ છે. ભદ્રા દુષ્ટયાગાદિ વર્જવા...
મળ્યાજે ત સં વgિ, જૂતિ વિનાશનમ્ મનિષા તથા, સંપ્ન જવ વI1 (બા, જ્યો. સાર પૃ. જ) ખાત મુહૂર્ત : ૧. માસ : માગસર, પોષ, ફાગણ, વૈશાખ, શ્રાવણ (આ. સિ. વિ. ૪, બ્લો. ૫) ૨, અન્ય માગસર, મહા, ફાગણ, વૈશાખ, શ્રાવણ અને કાર્તિક...
સૌમ્ય જુન, વૈરાવ, માપ, શ્રાવ ર્તિા: મા નિર્મા, પુત્રરોગ્ય - ધનy 1 (નારદ અ. ૩૧, શ્લો. ૨૪)
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
તિથિ : ૧. ૪, ૬, ૮, ૧૪ અને ૦)) આ પાંચ સિવાય અન્ય લેવી. .. (મુ. ગ, વાસ્તુ પ્ર, બ્લો. ૪૩) ૨. શ્રીપતિ કૃષ્ણપક્ષમાં નિષેધ કરે છે.
વાર : ૧, રવિ, મંગળ સિવાય. .(મુ. ગ. વાસ્તુ પ્ર. ગ્લો ૪૩). ૨. મંગળ, શનિ સિવાય (આ. સિ. પ્ર. ૨૬૬ ભાષાં, ગ્લો ૮૧ ના વિવરણથી બ્રહ્મ સંતુટીકા ના મતે) નક્ષત્ર : ૧. મૃગશિર, અનુરાધા, ચિત્રા, રેવતિ, ૩ ઉત્તરા, ૩ પૂર્વ, રોહિણી, હસ્ત, પુષ્ય, ધનિષ્ઠા, શતભિષા, સ્વાતિ...
(મુ. ગ, વાસ્તુ શ્લો. ૪૪ વાસ્તુસાર પૃ. ૧૮૨ શ્લો ૧૯) ૨. પુનર્વસુ, મૂલ, શ્રવણ, અશ્વિની આ ૪ નક્ષત્રો અક્ષોચિય ગ્રંથમાં વધારે છે.. સંક : ૧. તુલા, વૃશ્ચિક, મેષ અને વૃષમાં ઉત્તર કે દક્ષિણ ... ૨, મકર, કુંભ, કર્ક અને સિંહ સંક્રાંતિમાં પૂર્વ કે પશ્ચિમ દ્ધારનું ઘર શરૂ કરવું, પરંતુ... ૩. મિથુન, કન્યા, ધન અને મીન સંક્રાંતિમાં કોઈ દિશામાં ન કરવું. .. (મુ. ચિ. વાસ્તુ શ્લો. ૧૯)
ખાતચક : મીન, મેષ, વૃષ સંક્રાંતિમાં -- અગ્નિ
સિંહ, કન્યા, તુલા સંક્રાંતિમાં – અગ્નિ મિથુન, કર્ક, સિંહ સંક્રાંતિમાં - ઇશાન
વૃશ્ચિક, ધન, મકર સંક્રાંતિમાં - ઈશાન } દેવાલયમાં
5 ઉપાશ્રયમાં કન્યા, તુલા, વૃશ્ચિક સંક્રાંતિમાં - વાયવ્ય T
કુંભ, મીન, મેષ સંક્રાંતિમાં - વાયવ્ય ધન, મકર, કુંભ સંક્રાંતિમાં - નૈઋત્ય
વૃષ, મિથુન, કર્ક સંક્રાંતિમાં - નૈઋત્ય ) ચંદ્ર ચરરાશિમાં સારો નથી .. (આ. સિ. વિ. ૪ બ્લો. ૮૨)
ખાતમાં લગ્નદ્ધિ : લઙ્ગ : ૧. વૃષ, સિંહ, વૃશ્ચિક, કુંભ - સ્થિર ) સ્વામી
મિથુન, કન્યા, ધન, મીન - દ્વિસ્વભાવ ! શુભ-દ્રષ્ટ
૨, ચંદ્ર પણ સ્થિર અગર દ્વિસ્વભાવ રાશિમાં સારે, પણ ચરરાશિમાં સારો નથી... ૩. લગ્ન તથા ચંદ્ર ઉપર શુભગ્રણેની દ્રષ્ટિ પડતી હોય અથવા યુકત હોય તથા શુભગ્રહો ૧૦ મે સ્થાન રહ્યા હોય ત્યારે
ગૃહારંભ શુભકારક થાય છે... ૪, શુભગ્રહો : ૧, ૪, ૭, ૧૦, ૯, ૫ આ સ્થાનોમાં શુભ છે...
પાપગ્રહો: ૩, ૬, ૧૧ આ સ્થાનોમાં શુભ છે... ૫. ફન્દ્ર વિ . સંગે રે; રવ્રુત્નિમ: માય મવનરમ્ડપ્રમ: RC મૃRIL (આ. સિ. વિ. ૪ બ્લો. ૮૨/૮૩) ૬. ખાતમાં વૃષ• ચક્રાદિ ખાસ જોવું તેમજ પ્રતિષ્ઠા અને પદારોપણ આદિમાં પણ વૃષચક્ર જોવું. ...
શીલ સ્થાપન ૧. નક્ષત્રો : ત્રણ ઉત્તરા, પુષ્ય, રેવતિ, રોહિણી, હસ્ત, મૃગશિર અને શ્રવણ શુભ છે.
(વાસ્તુસાર, પૃ. ૧૮૨ શ્લો. ૧૯) ૨. શિલા સ્થાપનમાં ખાસ કૂર્મચદ જોવાનો છે.. ૩. પ્રાપાદ જેટલો લાંબો પહોળો કરવાનો હોય, તેટલો ચતુરસ્ય ભૂમિ જળ નીકળતાં સુધી અથવા તો પાષાણ નીકળતાં
સુધી અથવા કઠીણ અને શુદ્ધ માટી નીકળતાં સુધી ખોદવો અને પછી કૂર્મ સ્થાપવો. ૪. કૂર્મ જો જલરથાને હોય તો લાભ, ભૂમિ ઉપર હોય તો હાનિ અને આકાશમાં હોય તો મૃત્યુ થાય છે...
(૫૬)
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
વાબ : ૧. દ્વારશાખ સ્થાપતી વેળા દ્વારશાખચક્ર જેવું અને દ્વાર મૂકવા માટે વત્સની સન્મુખતા રાખવી.
(આ. સિ. વિ. ૪, શ્લો. ૨૦). ૨. સિંહે વ તથા મે, વૃશિવે મે તથા નૈવ તો માત્ર, રુતુ તુ મુહમ્ શા (શિલ્પરત્નાકર પૃ. ૬ર૯) દ્વારના નક્ષત્રો: અશ્વિની, ૩ ઉત્ત, હસ્ત, પુષ્ય, શ્રવણ, મૃગશિર, રોહિણી, સ્વાતિ, રેવતી... (મુ. ગણપતિ)
મંદિર-સંબંધી ૧. મંદિરનું દ્વાર દક્ષિણ દિશામાં ન થાય... (શિ. શા. ૭૨) ૨. મંદિરનો ગભારો ચોરસ કરવો. પરંતુ લાંબો ન કરવો અને છતાં જે કરે તો ખરાબ ફળ આપે...
(બુ. શિ. શા. પૃ. ૧૭૬) ૩. પ્રાષાદના ગભારા ૫ પ્રકારના હોય છે. સમચોરસ - લંબચોરસ - ગોળ - લંબગોળ અને અષ્ટકોણ... ૪. પ્રાષાદની પછીતથી તે છેક આગળના ભડાની અંદરની ધાર સુધીના નવભાગ કરવા, તે રેખા કહેવાય તે રેખા ભતથી,
પાટલાથી અથવા તો થંભાથી દબાવવી ન જોઈએ... ૫. ૯-
નૃપશ્રીદે પુરતઃ સજીિ (આ. સિ. . ૫૯) દેવાલયમાં કારીગરના હાથે એટલે કે કામ્બિકે કરીને જ માન કરવું તથા જાડાઈ ક્ષેત્રફળની અંદર ગણવી... (આ. શિ. વિ. ૪ બ્લો. ૬૮)
ધ્વજારોપણ
(ઠંડ-પાટલી) ૧. નક્ષત્રો આર્તા-પુષ્ય-શ્રવણ અને ૩ ઉત્તરા શુભ છે. (આ. સિ. વિ. ૩ શ્લો. ૪) ૨. ધ્વજાની લંબાઈ દંડની લંબાઈ જેટલી રાખવી અને ધ્વજા ૩-૫ અથવા તો ૭ (એકી) પટીથી કરવી... ૩. દંડની લંબાઈથી છ8ાભાગની લંબાઈ, બારમા ભાગની પહોળાઈ, ૩૬ મા ભાગની જાડાઈ પાટલીની રાખવી. પાટલીની
નીચે દંડ સમીપે અર્ધ ચંદ્રાકાર કરવો. દંડને બેકી બંગડીઓ રાખવી અને એકી પવ કરવા તથા દંડ ભગવાનના જમણા
અંગ આગળ કરવો. •• દ્રષ્ટિ મેળવવાની રીત : (વિ. વિ. પ્રશ્નો ૧૧૭ ભા-૧) પ્રશ્ન : શ્રી જિનબિંબની દ્રષ્ટિ દ્વારના કયા ભાગમાં રાખવી...? ઉત્તર : બારશાખના ૮ ભાગ કરતાં ઉપરનો જે ૭ મો ભાગ આવે તેના પાછાં ૮ ભાગ કરવા તેમાં ઉપરનો જે છ મો
ભાગ આવે, તે ભાગમાં દ્રષ્ટિ રાખવી...
શ્રી જિનશાશનના અધિષ્ઠાયક દેવ-દેવીની દ્રષ્ટિ બારશાખના ૧૦ ભાગ કરીએ તેના ૭ માં ભાગમાં આવે છે... ખાતચક :
શ્રેષ્ઠ
વાસ્તુ પ્રકરણ છે. ને. એ. એ. એ. ને.
ત્ર
૩
૩
૨
૭
૩
૪
૮
- ચક્રાવતિ - સ્વપરશાસ્ત્ર - મુંજાઠિ.
તુ
મૃત:
(મુહુર્તમાર્તડ, પૃ. ૩૧૭,
સામે ઘૂમે ના, તમે રેજે તુ સૂર્યમ્ વેરો, વાત , વસુ
વિરતા ૨ વૃન્દ્ર વિનામૂ: (ધર્મસિન્થ)
ગ્લો. ૪૮)
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
તીર્થકરોના નામ-નક્ષત્ર શશિ આઠિ નક્ષત્ર શશિ ! યોનિ ગણ
નંબર
ભગવાનનું નામ
નાડી
વર્ગેશ.
ધન
|
નકુલ સર્પ
મનુષ્ય મનુષ્ય
ઉત્તરાષાઢા રોહિણી મૃગશિર પુનર્વસુ મથા
ગરૂડ ગરૂડ મેષ
દેવ
મિથુન મિથુન
દેવ રાક્ષસ રાક્ષસ રાક્ષસ
ગરૂડ મેષ ઉંદર મેષ
ચિત્રા
કન્યા તુલા વૃશ્ચિક ધન
વ
સિંહ
માર ઉંદર વાધ વાઘ હરણ શ્વાન વાનર વાનર અશ્વ ગાય ગજ
રાક્ષસ મનુષ્ય
મેષ
ત્રષદેવસ્વામી અજિતનાથ સ્વામી સંભવનાથસ્વામી અભિનંદન સ્વામી સુમતિનાથ સ્વામી પદ્મપ્રભુસ્વામી સુપાર્શ્વનાથસ્વામી ચંદ્રપ્રભસ્વામી સુવિધિનાથસ્વામી શીતલનાથ સ્વામી શ્રેયાંસનાથસ્વામી વાસુપૂજ્ય સ્વામી વિમલનાથ સ્વામી અનંતનાથ સ્વામી ધર્મનાથસ્વામી શાંતિનાથ સ્વામી કુંથુનાથસ્વામી અરનાથસ્વામી મલ્લિનાથ સ્વામી મુનિસુવ્રતસ્વામી નમિનાથ સ્વામી નેમિનાથસ્વામી પાર્શ્વનાથસ્વામી મહાવીરસ્વામી
on vwVMvuvgg on
મેષ
મકર કુંભ મીન મીન
રાક્ષસ મનુષ્ય દેવ દેવ
અંત્ય અંત્ય મધ્ય આધ અંત્ય મધ્ય અત્ય મધ્ય આઘ મધ્ય અન્ય આદ્ય મધ્ય અત્ય મધ્ય આઘ અંત્ય અંત્ય આઘ અંત્ય આઘ મધ્ય અંત્ય આધ
મેષ હરણ હરણ ગરૂડ
મેંટો
વિશાખા અનુરાધા
મૂલ પૂર્વાષાઢા શ્રવણ શતભિષા ઉ.ભાદ્રપદ રેવતિ પુષ્ય અશ્વિની કૃત્તિકા રેવતી અશ્વિની શ્રવણ અશ્વિની ચિત્રા વિશાખા ઉ.ફાલ્યુન
સર્પ
મેષ
અશ્વ
દેવ
મેંટો
રાક્ષસ
મીન
વ
સિંહ બિલાડો ગરૂડ ઉંદર ઉંદર સર્પ સર્પ
ગજ અશ્વ વાનર અશ્વ વાઘ વાધ
મેષ મકર મેષ કન્યા તુલા કન્યા
વ
રાક્ષસ રાક્ષસ મનુષ્ય
ઉંદર
ગાય
ઉંદર
ગરૂડ
બિલાડો
ઉંદર
=
P
&
A
(૫૮)
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
શશીકટ
શષડાષ્ટક
પ્રીતિ અડાષ્ટક
બીયા • બારું
બીયા • બારૂં
વૃષ – ધન કર્ક - કુંભ કન્યા - મેષ વૃશ્ચિક - મિથુન મકર - સિંહ
મેષ - વૃશ્ચિક મિથુન - મકર સિંહ - મીન તુલા - વૃષ ધન - કર્ક
૨ અશુભ - ૧૨ વૃશ્ચિક - તુલા મકર -ધનુ મીન - કુંભ વૃષ - મેષ અશુભતર ૨ - ૧૨ કર્ક – મિથુન
૨ શ્રેષ્ઠ - ૧૨ મેષ - મીન મિથુન - વૃષ સિંહ - કર્ક તુલા - કન્યા ધન - વૃશ્ચિક
મીન - તુલા
કુંભ - કન્યા
કુંભ - મકર
શુભ
૨ - ૧૨ કન્યા - સિંહ
નવ - પંચમ
દશમ - ચતુર્થ
ત્રિ: એકાદશ
૯ શુભ ૫ મેષ - સિંહ વૃષ – કન્યા મિથુન - તુલા સિંહ - ધનુ તુલા - કુંભ વૃશ્ચિક - મીન ધન - મેષ મકર – વૃષ મધ્યમ
૯ - ૫ કુંભ - મિથુન
મીન - કર્ક કર્ક – વૃશ્ચિક કન્યા - મકર
૧૦ શ્રેષ્ઠતર ૪ વૃષ - કુંભ કર્ક - મેષ વૃશ્ચિક - સિંહ
મકર - તુલા કન્યા - મિથુન મીન - ધન
શ્રેષ્ઠ ૧૦ - ૪ મેષ - મકર મિથુન - મીન સિંહ - વૃષ તુલા - કર્ક ધન - કન્યા કુંભ - વૃશ્ચિક
૩ શુભ ૧૧ મેષ - કુંભ વૃષ – મીન મિથુન - મેષ
કર્ક - વૃષ સિંહ - મિથુન કન્યા - કર્ક તુલા - સિંહ વૃશ્ચિક - કન્યા
ધન - તુલા મકર - વૃશ્ચિક કુંભ - ધન મીન - મકર
સસમ
સસમ એકતર
૭ – ૭ મેષ - તુલા વૃષ – વૃશ્ચિક મિથુન - ધન
૭ – ૭ કર્ક - મકર સિંહ - કુંભ કન્યા - મીન
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જિનની સાથે પૂજને અનુકૂળ છ વસ્તુ મેળવવા માટેની સમજૂતી શ્રી જિનબિંબ ભરાવનાર ધનિકને અનુકૂળ પ્રતિમા સ્થાપવામાં તથા શિષ્યનું નામ પાડવામાં મુનિઓએ નક્ષત્રની યોનિ વિગેરેનો વિશેષ ઉપયોગ કરવો. તેમાં શિષ્યના નામમાં નાડીવેલ શ્રેષ્ઠ છે તે જિનેશ્વરના નામમાં તઝવા યોગ્ય છે. અને તારાનો વિરોધ પ્રાયઃ કરીને જનબિંબના અધિકારમાં વિચારવાનો નથી. કહ્યું છે કે યોનિમણ, રાશીભેદ, લેણાદેણી, વર્ગ, નાડીવેલ આ ૬ પ્રકારનું બળ પંડિતોએ નવીન જિનબિંબ કરાવવામાં જોવું...
તેમાં જિનેશ્વરના જન્મ નક્ષત્રની જેમ ધનિકના જન્મનક્ષત્રની ખબર હોય તો તેના જન્મનક્ષત્ર સાથે યોની - ગણ - રાશિ અને નાડીવેલ આ ચાર બાબત જોવી. પણ વર્ગ અને લેણાદેણી એ બે બાબત જિનેશ્વરના નામની જેમ તે ધનિકને પણ પ્રસિદ્ધ નામવડે જોવાય છે... આ રીત સર્વત્ર લેવી. પરંતુ જન્મનક્ષત્રની ખબર ન હોય તો તેની યોનિ વિગેરે સર્વ પ્રસિદ્ધ એવા નામના જ નક્ષત્રવડે જોવું...
ધનિક અને જિનનું પરસ્પર યોનિવૈર - ગણવૈર અને વર્ગવૈર આ ત્રણે અવશ્ય તજવા. પરંતુ વૈર આવતું જ હોય તો ધનિકની યોનિ આદિ બલવાન હોય તો લેવામાં હરકત નથી અને વૈર ન આવતું હોય તો, જિનની યોનિ આદિ બલવાન હોય તો પણ વાંધો નથી. જેમકે - ધનિકની યોનિ બિલાડો હોય અને દેવની યોનિ ઉંદર હોય તો વૈર હોવા છતાં ધનિકની બળવાન યોનિ છે, માટે લેવામાં હરકત નથી. શાસ્ત્રમાં યોનિ અને વર્ગના જાતિવૈરને જ વર્યા છે અને લોકમાં પણ તે જ પ્રમાણે આદરવામાં આવે છે એટલે વૈર ન આવતું હોય તો જિનની યોનિ આદિ બલવાન હોય તો પણ વાંધો નથી. યોનિ આદિ વૈર ન આવતું હોય પરંતુ લૌકિકમાં વૈર ગણાતું હોય તોપણ વૈર સમજવું પરંતુ તેમાં બલાબલનો વિચાર કરી શકાય છે...
શિષ્યનું નામ પાડવામાં તો ગુરૂ શિષ્યનો પરસ્પર તારા વિરોધ તથા શુત્ર ડાષ્ટક વિગેરે સર્વ અશુભનો ત્યાગ કરવો યોનિ વિરોધ પણ તજવો. પરંતુ જે નાડીવેધ થયો હોય તો યોનિનો વિરોધ અશુભ નથી. કહ્યું છે કે નામ પાડવામાં ગુરૂ શિષ્યનું પરસ્પર બીયા-બારૂ, નવપંચમ, ષડાષ્ટક, ૩ જી, ૫ મી અને ૭ મી તારા આટલાં વાના તજવા, ગુરૂ-શિષ્યના પરસ્પર વિરૂદ્ધયોનિ વાળા નક્ષત્રમાં નામ કરવું નહિ. પરંતુ નાડીવેધ થયો હોય તો વિરૂદ્ધ યોનિ વાળા નક્ષત્રનો દોષ નથી.
જેમાં દેવની રાશિથી ધનિકની રાશિ સમીપમાં હોય અને ધનિકની રાશીથી દેવની રાશિ દૂર હોય એવું પ્રીતિષડાષ્ટક વિ. ગ્રહણ કરવું તે સિવાય અપ્રીતિવાળું ગ્રહણ કરવું નહિ તથા તેવા પ્રકારનું બીજું કોઈ શુદ્ધ ન મળે તો દૂરની રાશિવાળું પ્રીતિષડાષ્ટક લઇ શકાય છે...
ગણ અને વર્ગનો વિરોધ તો તજવા યોગ્ય છે. લેણાદેણી પણ પરસ્પર જેવા યોગ્ય છે. પરસ્પરની રાશિથી મૈત્રી વિગેરેનો અભાવ હોય તો રાશિનું વયપણું ગ્રહણ કરવું. કેમકે વશ્યપણું હોવાતી શત્રુ ધડાકાદિનો પણ વિશેષ દોષ સંભવતો નથી. પુત્ર વિગેરેના નામ પાડવામાં પણ પ્રાયઃ કરીને સર્વ બાબતો શિષ્યના નામ પ્રમાણે જ જાણવી...
પૂર્ણભદ્ર: પહેલાં અક્ષરની ગોચરશુદ્ધિથી ગુરૂ-ચંદ્ર અને સૂર્ય એ ત્રણે બલવાન હોય ત્યારે માણસનું નામ કરવામાં આવે છે. નામ પાડનાર આચાર્યાદિને જેટલાં અક્ષરો મૈત્ર ભજનારો હોય તે વર્ગોમાંથી જે વર્ણના ગુરૂ, ચંદ્ર અને સૂર્ય ગોચર શુદ્ધિવડે બલવાન હોય તે વર્ણને નામાદિકમાં રાખીને શુભદિવસે શિષ્યાદિકનું નામ પાડવું...
વર્ગોમાંથી પરસ્પર ૫ મો વર્ગ યત્નથી વર્જવા યોગ્ય છે. એટલે કે ગુરૂ-શિષ્ય કે પૂજ્ય-પૂજકના નામના પહેલાં આકાર જે જે વર્ગમાં આવતાં હોય તે વર્ગ એકબીજાથી પાંચમો હોય તો તેમના સ્વામીઓનું જાતિવૈર હોવાથી તે તજવા ચોગ્ય છે. (આ. સિ. વિ. ૩ બ્લો. ૨૬)
લભ્ય મેળવવા માટે બંન્નેના નામના આદિ અક્ષરવાળા વર્ગની સંખ્યાને અથવા એક જ વર્ગના હોય તો તે નામના પહેલાં અક્ષરોની જોડે જોડે મૂકવાં. પછી તેને આઠે ભાગવા. જે બાકી રહે તેનું અર્ધ કરવું. જે આવે તેટલાં વસા પહેલા આંકના વર્ગવાળો બીજા વર્ગનો દેવાદાર છે, એમ જાણવું. એ રીતે કર્મ અને ઉત્કર્મવડે જેમ ઘટે તેમ લેણું-દેણું યથાયોગ્ય વાળવું અને બાકીનું દેણું નક્કી કરવું અને જે પરસ્પર લેણું કે દેણું ન આવે તો -
પૂજ્ય અને પૂજકનો પરસ્પર એક જ ગણ આવતો હોય તો શ્રેષ્ઠ છે એટલે કે દેવ-દેવ, મનુષ્ય-મનુષ્ય, રાક્ષસરાક્ષસ ઓવે તો શ્રેષ્ઠ છે. એકનો મનુષ્ય અને બીજાનો દેવગણ હોય તો મધ્યમ-પ્રીતિ રહે છે. એકનો દેવગણ બીજાનો રાક્ષસગણ હોય તો પરસ્પર દ્વેષ રહે છે અને એકનો મનુષ્યગણ અને બીજાનો રાક્ષસગણ હોય તો મૃત્યુ થાય છે... ઉદાહરણ પ્રશ્ન : નાંગલપર ગામ માટે કયાં ભગવાન અનુકુળ આવે ?
નાંગલપરનું નક્ષત્ર - અનુરાધા, રાશિ - વૃશ્ચિક, શ્રેયાંસનાથપ્રભુનું નક્ષત્ર - શ્રવણ, રાશિ - મકર.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
નીચેની ૬ વસ્તુ શ્રેયાંસનાથ ભગવાનની સાથે નાંગલપર ગામને અનુકુળ આવે કે નહિ ? ૧. યોની, ૨, ગણ, ૩, રાશિમૈત્રી, ૪. વર્ગમૈત્રી, ૫. નાડીવેધ અને ૬. લેણાદેણી... ૧. હવે શ્રેયાંસનાથ ભગવાનના નક્ષત્રની યોનિ “વાનર'' છે અને ગામના નક્ષત્રની યોનિ ““હરણ'' છે એટલે વાનર
અને હરણને પરસ્પર વર નથી, માટે યોનિ અનુકુળ છે... ૨. હવે ભગવાનનું નક્ષત્ર પણ દેવગણ છે. માટે શ્રેષ્ઠ અને અનુકુળ છે... ૩. હવે રાશિમૈત્રી મેળવતાં ભગવાનની મકર રાશિથી ગામની વૃશ્ચિક રાશિ અગ્યારમી છે. અને ગામની રાશિથી ભગવાનની
રાશિ ૩ જી છે એટલે શુભ ત્રિ-એકાદશ થાય માટે રાશિમૈત્રી પણ અનુકુળ છે... ૪. હવે વર્ગમૈત્રી મેળવતાં ભગવાનના નામનો આદિ અશર “રા' વર્ગમાં એટલે ૮માં વર્ગમાં આવે છે અને ગામના નામનો
આદિ અક્ષર ‘ત' વર્ગમાં આવે એટલે પ માં વર્ગમાં આવે છે. પરસ્પર પાંચમો વર્ગ ન હોવાથી વર્ગવૈર નથી માટે વર્ગ અનુકુળ છે... ૫. હવે નાડી મેળવતાં ભગવાનનું નક્ષત્ર “અંત્ય' નાડીમાં છે અને ગામનુ નક્ષત્ર “મધ્યમ' નાડીમાં છે માટે નાડીવેધ થતો
નથી એટલે અનુકુળ છે... ૬. હવે લભ્ય મેળવતા ભગવાનના નામનો આદિ અક્ષર “૮” માં વર્ગમાં આવે છે અને ગામનો આદિ અક્ષર પાંચમો
વર્ગમાં આવે છે. માટે અનુક્રમે આંક સામે મૂકતાં “૮૫ થયા અને ‘૮' ભાગતાં શેષ “પ” રહ્યા, તેનું અધું કરતાં “રા' રહ્યા, એટલે ભગવાન નાંગલપર ગામને અઢી દેવાદાર થયા. હવે ઉત્ક્રમથી ગણતા ઉત્ક્રમનો આંક “પટ' થયો. એને “૮” ભાગતાં શેષ ૨' રહ્યાં. તેનું અધું કરતાં “૧' રહ્યો. એટલે કે ગામ ભગવાનનું ૧દેવાદાર થયું. હવે પરસ્પર લેણાદેણી બાદ કરતા ૧' વસો ભગવાન ગામના દેવાદાર રહ્યાં એટલે નક્કી થયું કે શ્રેયાંસનાથ ભગવાન સાથે છએ વસ્તુ નાંગલપર ગામને અનુકુળ છે. માટે નાંગલપર ગામને શ્રેયાંસનાથ ભગવાન અનુકુળ આવે છે...
આ રીતે દરેક ભગવાનને અને ગામને અથવા ભગવાનને અને વ્યક્તિને મેળવવું. હંમેશા પૂજ્ય-પૂજકના દેવાદાર હોય તે જ શ્રેષ્ઠ છે પણ જેમ ઓછું લેણું હોય તે વધારે સારું...
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
નામાઘક્ષરણિ | પ્રથમભંગે જિના
દ્વિતીયભંગે જિનક
તૃતીયભંગે જિના
નાગાતરાપોળ
અ,
આ
શ્રી વાસુપૂજ્ય ૩ ચિંશોપાલભ્ય
મલ્લિ, રાઈ અ ગણ, / અભિનંદન અ ગણ ચંદ્રપ્રભ, ૧ અ ગણ, પ્રી, ૬/૮ વિમલનાથ, ૩ પ્રી. ૨/૧૨ બળવાન ગણ..
| શાંતિ, બ-ગ ધર્મ અ ગણ નમિ - અ ગણ/સંભવ - અ ગણ સુવિધિ - પ્રી ૯૫ બ - યો
ઇ, ઇ, ઉં, ઊ, એ, ઐ
વાસુપૂજ્ય - ૩ કુંથુનાથ - ll
૦ વિમલરૂ બ. ગ. પદ્મપ્રભ - ર પ્રી. ૯/૫
વિમલનાથ - 3 બ... ચંદ્રપ્રભ - ૧ અ ગણ | ધર્મનાથ - અ ગણ મહાવીરસ્વામી - રસી પ્રી. ૯/૫ બાગ,
ઓ, ઔ
ચંદ્રપ્રભ -૧ એ ગણ વિમલનાથ -૩ મું, ગ.
ધર્મ-શીતલ – પ્રી. ૧૮ મી - બી. ૯/૫ સંભવ - અ ગણ પ્રી. ૨/૧૨ અભિનંદન - અ ગણ – પી. ૨/૧૨
મહાવીર - પ્રી. ૯/૫ - ૨ | વર્ધમાન - ૩ પ્રી. ૯/૫ | પદ્મપ્રભ – રા - પ્રી. ૯/૫ | અભિનંદન - ૨ - શ્રી. ૨/૧૨ એ ગણ
અજિત - ૨ મુનિસુવ્રત પ્રી -- ૬૮ પાર્શ્વનાથ - અ ગણ, બ વર્ગ, લખ્ય બ - ૧ - ૨ લભ્ય મહાવીર સ્વામી - ર લભ્ય, બ વર્ગ મલ્લીનાથ - ૨ લભ્ય બ વર્ગ
ક, કા, કિ, કી
] નમિનાથ - ૧૫
વર્ધમાન, અભિનંદન, અનંતારૌ, શ્રેયાંસ | પ્રી. ૬/૮, સંભવ, અજિત -- પ્રી, ૨/૧૨
મુનિસુવ્રત · ૨ પ્રી. ૬/૮ બા
આદિ, સંભવ, શીતલ, વિમલ, અનંતારી, શાંતિ, શ્રેયાંસ - પ્રી. ૬/૮ અજિતનાથ - શ્રી. ૨/૧૨
કે, કે, કો, કૌ
મુનિસુવ્રત - પી. ૬/૮ બ વર્ગ, ૨ લભ્ય
નેમિ - એ ગણ - ૧ પદ્મપ્રભ - ૨ બ વર્ગ, અ ગણ પાર્શ્વનાથ - પ્રી. ૯/૫ અ ગણ, બ વર્ગ
વિમલ, સંભવ, શીતલ, શાંતિ, અનંતારી
અભિનંદન, આદિ, સુમતિ - બ યો, અ ગણ ( શ્રેયાંસ - શ્રી. ૬/૮, અજિત - પ્રી. ૨/૧૨
ખિ, ખુ, ખ, | નમિનાથ - શ લભ્ય
| ધર્મ - ા, બ - યો
મુનિસુવ્રત - ૨ બ વર્ગ મશ્વિનાથ - ૨ બ વર્ગ
મહાવીર - ૨ પ્રી, ૯/૫બ વર્ગ
શાંતિ, ચંદ્ર, શ્રેયાંસ, વિમલ, સવિધિ અ ગણ, પ્રી. ૨/૧૨, શિતલ - પ્રી. ૨/૧૨ સંભવ - પ્રી. ૬૮, અભિ. - પ્રી. ૬/૮
ગ, ગી
પાર્શ્વનાથ - બ વર્ગ નમિનાથ- ૧ ગણ
મલ્લિનાથ - ર અ ગણ, બ વર્ગ
સુપાર્શ્વ અનંતારી - અ ગણ, બ યો. ૨/૧૨ મુનિસુવ્રત - ર અ ગણ, બ વર્ગ
અજિતનાથ - પ્રી. ૯ ૫ બ ગણ મહાવીર - ૨ બ વર્ગ, બ ગણ, પ્રી, ૯/૫ અભિનંદન - ૬/૮
વાસુપૂજ્ય - કુંથુ... | મહાવીર – પ્રી. ૬૮ બ ગણ, બ વર્ગ સુમતિ, સુવિધિ, વાસુપૂજ્ય કુંથ, સુપાર્થ પી. | મક્ષિનાથ - ૨ અ ગણ, બ વર્ગ
૯/૫ અજિત - બે ગણ / આદિ • બ ગણ મુનિસુવ્રત પ્રી.૨/૧૨, ૨ લભ્ય અગણ, બ વર્ગ | શ્રેયાંસ - પ્રી. ૨ (૧૨ અ ગણ
નમિનાથ - ૧૫ અ ગણ પાર્શ્વનાથ - ૨ પ્રી. ૯૫ બ વર્ગ
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રી. ૬/૮
મુનિસુવ્રત - ૨ પ્રી. ૨/૧૨, અ ગણ, બ વર્ગ | શાંતિ, શીતલ - બ ગણ
આદિ – બ ગણ ચંદ્ર - અ ગણ શ્રેયાંસ - આ ગણ પ્રી. ૨/૧૨ સુપાર્થ - પ્રી. ૯૫
ઘ-૧૦, ૭-૧૦
| મુનિસુવ્રત – પ્રી. ૬/૮
૨ બ વર્ગ
સંભવ, શીતલ, શાંતિ, અનંતારી, આદિ વિમલ, અજિત – પ્રો. ૨૧૨ શ્રેયાંસ - પ્રી. ૬/૮ વિમલ, સંભવ, શીતલ, અભિનંદન, અનંતારૌ વાસુપૂજ્ય - અ ગણ, પ્રી, ર૧૨ શાંતિ – પ્રી. ૨/૧૨
ચ, ચિ
મહાવીર સ્વામી - ૧
ચંદ્રપ્રભ – પ્રી. ૯/૫ નમિનાથ - ૧ પ્રી. ૨/૧૨ નેમિ - ૧ અ ગણ
મલ્લિનાથ - ૧ પ્રી. ૨/૧૨ | પદ્મ - ૧al આ ગણ
નેમિનાથ - ૨ અ ગણ. ધર્મનાથ - ૧ પ્રા. ૯/૫
ચુ, ચે, ચો
| પાર્શ્વનાથ - લા અ ગણ
ધર્મ - ૧, મુનિસુ. - II | મલ્લિ - , નમિ - ૧
ચંદ્રપ્રભ – પ્રી. ૬/૮
સંભવ, શ્રેયાંસ, શાંતિ, સુપા - અ ગણ વિમલ - પ્રી. ર/૧૨, અનંતારો - પ્રી. ૨/૧૨ આદિ, શીતલ - પ્રી. ૯૫.
{ છે - ૧૦.
મુનિસુવ્રત - પ્રી. ૬/૮, ૧૫ લભ્ય
આદિ, સંભવ, શાંતિ, શીતલ, વિમલ, અનંતારી, શ્રેયાંસ - પ્રી. ૬/૮, અજિત - પ્રી. ૨/૧૨
જ, જિ, જુ, જે, | મલ્લિ ૧ી, ધર્મ, નમિ ૧
મહાવીર સ્વામી ૧૫ા, પ્રી, ૯/૫
ચંદ્રપ્રભ, શાંતિ, વિમલ, અભિનંદન પ્રી૬૮
મુનિસુવ્રત - ૧ મહાવીર સ્વામી - ૧૫.
મદ્ધિ - ૧II પ્રી. ૨/૧૨ | નમિ - ૧ પ્રી, ૨૧૨
આદિ, અજિત, અભિનંદન, શ્રેયાંસ, વિમલ, વીર, અનંતારી.
૮, ટિ, ટુ
અજિતનાથ - રા.
મલ્ફિનાથ પ્રી. ૯/૫ મહાવીર સ્વામી - પ્રી. ૨/૧૨
અજિતનાથ ... ર||.
અનંતારી - શા પ્રી. ૬૮ | આદિ - રા લભ્ય, પ્રી. ૯/૫ નમિ - ૧ પ્રી. ૯/૫ | અનંતારી રે,
શાંતિનાથ - ૨ પ્રી, ૯૫ બ ગણ ધર્મ પ્રી. ર/૧૨, બી ૬/૮, | આદિનાથ - રો1 પ્રી. ૯/૫ સંભવ ર બ વર્ગ શીતલ - પી. ૯/પબ વર્ગ
ચંદ્રપ્રભ, વિમલનાથ - પ્રી, ૬/૮ મહાવીર સ્વામી - શ્રી. ૨/૧૨
આદિ, અનંતારૌ - રો. ધર્મનાથ - |
અજિત પ્રી ૯૫, શીતલ ૨ બ વર્ગ, સંભવ ર બ વર્ગ
1 શ્રેયાંસ - ૨ પ્રી. ૯૫
ચંદ્રપ્રભ, વિમલ, મહાવીર, વીર
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
| બ વર્ગ, એ ગણ
નેમિ ની અ ગણ
સંભવ ર બ વર્ગ, શીલ ૨ બ વર્ગ, શ્રેયાંસ પ્રા. ૯/૫, બ વર્ગ ર લભ્ય
અજિત - રણા, ધર્મ - | નમિનાથ - ૦.
| અનંતાર - પ્રા. ૯/૫ - ૨ | સુપાર્શ્વ - ૨અ ગણ, બ વર્ગ
| આદિનાથ, - પ્રી. ૬/૮, રા.
મલ્લિનાથ, મહાવીર, કુંથ, પાશ્વ - અ ગણ
ડી,ડુ, ડે, ડો
નેમિ - Kી
ધર્મ, નમિ - ૫ અ ગણ
શાંતિ - ૨ બ વર્ગ, બ ગણ સુવિધિ - ૨, પ્રી. ૬૮ બ વર્ગ
પદ્મપ્રભ, મલિ, મહાવીર - અ ગણ વિમલ – પ્રી. ૯/૫ બ ગણ
૮ - ૧૦
આદિ, અનંતારૌ, અભિ. શા | શીતલ - ર બ વર્ગ
નમિનાથ - Kા, બી. ૯/૫
મહાવીર
ણ - ૧૦
શ્રેયાંસ - પ્રી. ૯૫ લભ્ય - ર બ વર્ગ
ચંદ્રપ્રભ, વિમલ, પદ્મપ્રભ - અ ગણ
આદિ, અનંતારી - રા અજિત - પ્રી. ૯૫ રા ધર્મ બા, નેમિ બી અ ગણ | સંભવ શીતલ ર બ વર્ગ શીતલ, શાંતિ - ૧II મહાવીર ની પ્રી. ૨/૧૨
સંભવ ૧૫ પ્રી. ૯/૫ પધ ના પ્રી. ૨/૧૨ અ ગણ
સુવિધિ - ૧૫ - અ ગણ મલિ - || બ યો
ધર્મ, નમિ - બ યો નેમિનાથ - પ્રી. ૨/૧૨ અ ગણ
તિ, તુ, તે
સુવિધિ, સુપાશ્વ - ૧ પાર્શ્વનાથ - બે
ધર્મ, નમિ - અ ગણ નેમિ - ઝી, ૨/૧૨
પદ્મપ્રભ - | વાસુપૂજ્ય - ૧
મલિ છft અ ગણ
શીતલ, શાંતિ ૧છે, બ ગણ પu - બા પ્રી. ૨/૧૨ મહાવીર - માં પ્રી. ૨/૧૨, બયો. બ ગણ
સંભવ ૧il પ્રી. ૯/૫ એ ગણ વાસુપૂજ્ય - પ્રી. ૯૫ | શાંતિ - પ્રી. ૧૮, ૧ બ 1 મહા. વળી, બે ગણ, બ યો., ગણ
મહિ - બે પ્રી. ૬૮ અ ગણ સુવિધિ - ૧ પ્રી. ૨૧૨ શીતલ - ઘા પ્રી. ૨/૧૨ બ ગણ મફ્રિ - માં પ્રી. ૨/૧૨ આદિ, અજિત, અભિનંદન - ૨ અ વર્ગ નમિ - ૧૨ા, પ્રી, ૨/૧૨ અનંતારી - ૨ અ ગણ
| નેમિ - ચંદ્રપ્રભ - અ ગણ નમિ – પ્રી. ૬/૮
થ - ૧૦
વિમલ - ૧ મુનિ - મહા - . શ્રેયાંસ - ૧૫
શીતલ - ૧|
શ્રેયાંસ - ૧ી પ્રી. ર૧ર | શાંતિ - ૧lt બ ય, આદિ – ૨ વર્ગ મુનિ સુ. - old પ્રી. ૨/૧૨ | અજિત - ૨ અ વર્ગ
ચંદ્રપ્રભસ્વામી
સંભવ, શીતલ, શ્રેયાંસ - ૧૫ વિમલ - ૧, મુનિ. - બે
ચંદ્રપ્રભ - પ્રી. ૯૫
આદિ, અજિત, અનંતાર - ૨અ વર્ગ શાંતિ - ૧, પ્રી. ૨/૧૨
શ્રેયાંસ - ૧, વિમલ - ૧ મહાવીર - ભી, મુનિ. -
| મલ્લિ - ભા પ્રી. ૨/૧૨ | નમિ - ૧ પ્રી. ૨/૧૨
આદિ, અભિનંદન, અજિત, અનંતારી, અ વર્ગ
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
દે, દો
સંભવ, શીતલ - ૧૫ શાંતિ - ૧ પ્રી૨/૧૨ વિમલ - ૧, મહાવીર - બી | મલિ - ની પ્રી. ૨/૧૨
સુવિધિ - જા, ગણ | શીતલ – ૧
મલિ " | પ્રા. ૯/૫ મહાવીર - 1
નેમિ - ૦૧ પ્રી. ૯/૫
પદ્મપ્રભ - || અ ગણ વાસુ - મી પ્રી. ૨/૧૨ અ ગણ નમિ - ૧ પ્રી. ૨/૧૨, નેમિ - ૧અ ગણ
ચંદ્મભ - પ્રી. ૯/૫ અભિનંદ, અનંતારી - અ વર્ગ...
આદિ, અનંતારૌ, અભિનંદન
ન, નિ, ન, ને
મુનિ, બી, શ્રેયાંસ | મહાવીર -
આદિ – અ વર્ગ ચંદ્ર, અનંતારી પ્રી. ૯૫
પાર્ધ - માં અ ગણ, અજિત - ૨ અ વર્ગ સુમતિ - ૧ અ ગણ, મલિ થા, પ્રી. ૬૮, નમિ - પ્રા. ૬/૮ વાસુપૂજ્ય - ૧અ ગણ સંભવ અ ગણ, મુનિ. બા | શ્રેયાંસ - ૧ અ ગણ, કંથ ૨ અ વર્ગ અ ગણ, સુપાર્શ્વ ૧૫ પ્રી.૨૮ | વિમલ - ૧ ટી. ૯/૫ શીતલ - ૧૫ મી, ૨/૧૨ | શાંતિ - ૧ પી. ૬/૮
સુમતિ (પા, પઘ, બા નેમિ
આદિ, અજિત, કંથ
૫, પી
શીતલ, સંભવ - ૧ વિમલ, વર્ધમાન - બે
આદિ, ધર્મ, ચંદ્ર, અનંતારી મહાવીર, અજિત - પ્રી. ૯૫
સંભવ, શીતલ - ૧ વિમલ - બી.
શ્રેયાંસ - ૧ પ્ર. ૯/૫
| સુમતિ - ૧ી. ૧/૧૨ અ ગણ
આદિ, અનંતારૌ, ધર્મ, ચંદ્ર, અજિત, મુનિ, પ્રી. ૯/૫
પે, પો
સુવિધિ - ૧
વાસુપૂજ્ય - બી, પ્રી. ૬/૮ બ, યો. પધ, સુમતિ - ૧ પ્રી ૨/૧૨
સુપા - ૧ પ્રી. ર/૧ર પાર્થ - પ્રી. ૨/૧ર વર્ધમાન - બે બ. યો. બ ગણ
કુંધુ - પ્ર. ૯/૫, બ યો, નેમિ બ ગણ અજિત - પ્રી. ૯૫, બ ગણ મુનિ સુવ્રત - પ્રી, ૯/૫, આદિ - અભિનંદન. આદિ, અભિનંદન, અનંતારી, નમિ - પ્રી. ૯/૫
| મહિં - ૧
પ્રા. ૯/૫
બ, બી, બુ
શીતલ - ૧, મા. - ૧ વર્ધમાન - ગી | વિમલ સંભવ - ૧, પ્રી. ૨/૧૨ મુનીસુ., શ્રેયાંસ - ૧ ટી.
| સંભવ - ૧, પ્રી. ૨/૧૨
મહાવીર -૧, વર્ધમાન - પ્રી. ૯/૫
ધર્મ, ચંદ્ર, અજિત, અભિનંદન
બે, બો
| મહાવીર - ૧ | વર્ધમાન - એ પ્રી. ૯૫
| વાસુપૂજ્ય, સુમતિ - અ ગણ
અજિત, અનંતારી, અભિનંદન પ્રી. ૨/૧૨
ભ, ભિ
શીતલ - ૧ બ ગણ, વિમલ - બ ગણ શાંતિ - ૧, પ્રી. ૯/૫, બ ગણ
|
પાર્થ, પદ્મ - રા
સુમતિ - ૧, પ્રી. ૯૫ સુપાર્શ્વ-સુવિધિ - ૧ સંભવ - ૧ અ ગણ મહાવીર-વર્ધમાન-શીતલ ૧ | મી ની પ્રી. ૯/૫ વિમલ, મહાવીર - ના સંભવ - ૧ બ ય. શીતલ - ૧
નેમિ, શાંતિ - બ ગણ અનંતારી - અ ગણ આદિ અભિનંદન-અનંતારી, નમિ. બી. ૯/૫ અભિનંદન, ધર્મ – પ્રી. ૬/૮ આદિ, ચંદ્ર - પ્રી. ૨/૧૨, નમિ પ્રી. ૯/૫
શાંતિ - ૧ પ્રી, ૯/૫ મહિ - પ્રી. ૯/૫
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહા. વર્ષ - ૧ પી. ૯૫
શાંતિ, વિમલ - ૧ મલ્સિ - બે
મ, મિ, મુ, મે
| વાસુ, સુમતિ - ૧
શાંતિ - ૧ બ ગણ સંભવ - ૧અ ગણ
| સંભવ - ૧ પી. ૬૮ બ યો.
ધર્મ, નમિ, ચંદ્ર, અભિનંદન
પ્રી. ૬/૮ પદ્મ - ૨ પ્રી. ર/૧૨, સુવિધિ - ૧ પ્રી. ૯/૫ | નેમિ – પ્રી. * ૨ ૧૨ વિમલ - પ્રી. ૬/૮ બ ગણે શીતલ - ૧ પ્રી. ૯૫ બ ગણ
મો
વર્ધમાન -- પ્રી. ૨૧૨
મહિ - પ્રી. ૯૫
અનંતારી - પ્રી. ૬૮, અજિત, નમિ, આદિ – પ્રી. ૯/૫
ય, ચિ, યુ
શ્રેયાંસ - નો આ ગણ
સુમતિ - છે. કુંથુ - ૧ ||
| શાંતિ -- ભા પ્રી. ૬/૮ બ ગણ શીતલ - || પ્રી. ૨/૧૨બ ગણ
ધર્મ પ્રી. ૯/૫ અ ગર્ણ, અજિત બ ગણ પદ્મ, નમિ, વિમલ પ્રી૯પ, આદિ પ્રી. ૨૧૨ બ ગણ પાર્શ્વ, પદ્મ, નેમિ, આદિ, વિમલા - બે ગણ
છે, યો
સુપર્શ, સુવિધિ - ગો.
1 સુમતિ | પ્રી. ૯/૫
સંભવ - ૦|| એ ગણ.
| શીતલ - 18 બ ગણ
શાંતિ - બ ગણ, પ્રી૯૫
સુમતિ, સુપાર્શ્વ, સુવિધિ - બે
કંથુ - ૧ પ્રી. ૬/૮ શ્રેયાંસ - ૦૧? આ ગણ
વાસુપૂજ્ય - ૧ પ્રી. ૯૫ બ યો. વર્ધમાન - ૧ પ્રી. ૨/૧૨ બ યો., બ ગણ
પાર્થ, પદ્મ – પ્રી. ૨/૧૨ અજિત, આદિ બ ગણ, નેમી પ્રી. ૨/૧૨
રે, રો
શાંતિ, શીતલ - 11
વર્ધમાન - ૧ પ્રી. ૨/૧૨ સંભવ - પ્રી, ૯/૫
ધર્મ, મહા. - પ્રી. ૨/૧૨ અભિનંદન - પ્ર. ૯૫ નમિ - મદ્વિ - બ ધો.
| સુમતિ - બી, પ્રી. ૯/૫ અ ગણ
ધર્મ, મુનિ, નેમિ, મક્ષિ, અનંતારી - પ્રી. ૨ ૧૨, આદિ - બી. ૯/૫
શાંતિ, શ્રેયાંસ, સંભવ - બ | વિમલ - બે પ્રી૨/૧૨
શીતલ - ગા પ્રી, ૯/૫
સુપાર્થ - બી અ ગણ | શ્રેયાંસ, શાંતિ - મા
કાન
-
લિ, લુ, લે, લો
નમિ, મ%િ, અભિ, , અનતારી, મુનિ, આદિ – પ્રી, ૯૫ ધર્મ, અજિત, મહાવીર - પી. ૯૫
વ, વિ, ૬
સંભવ - Sી પ્રી. ૨/૧૨
વિમલ
વર્ધમાન - પ્રી. ૯/૫, ચંદ્ર - વર્ગ નથી (વૈર છે)
છે,
સંભવ - શl પ્રી. ૨/૧૨
શ્રેયાંસ - બી પ્રી. ૯/૫ વર્ધમાન -- પી. ૯૫
| સુમતિ - બી એ પણ
સુપાર્શ્વ - ભ પ્રી. ૬/૮ અ રાણ
અજિત, અનંતારી, મુનિ, મા, - પ્રી ૯૫ અભિનંદન - પ્રી. ૨/૧૨
અભિનંદન, આદિ, અજિત, અનંતારૌ ” થી
શ્રેયાંસ
મહાવીર, નમિ, વિમલ, મદ્ધિ - પ્રી. ૨/૧૨ મુનિસુવત
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
| અજિત - ભી પ્રી. ૯૫
આદિ, અનંતારી – બે ચંદ્રપ્રભ * ૧
સંભવ, શીતલ, ધર્મ, વિમલ, શ્રેયાંસ, મુનિસુવ્રત – પ્રી. ૯૫
સ, સિ, સુ
સુમતિ, સુપા - પી. ૯/૫ | અજિત, આદિ – બ ગણ
ચંદ્રપ્રભ - ૧ અ ગણ
પપ્રભ – પ્રી. ૬/૮ બ યો. વાસુપૂજ્ય - પા. - પ્રી. ૯/૫ નેમિ – પ્રી. ૬/૮ શાંતિ, શીતલ - બે ગણ
સે, સો
આદિ, અજિત - બે
છે ચંદ્રપ્રભ - ૧ બ યો.
શીતલ, શ્રેયાંસ મુનિસુ. - પ્રી. ૨/૧૨ શાંતિ - બ યો. સંભવ - પ્ર. ૯/૫
વિમલ, મુનિસુવ્રત - પ્રી. ૬૮
આદિ, અનંતારી - | અભિનંદન - બે ( સંભવ, શાંતિ, શીતલ - રા | શ્રેયાંસ - રા પ્રી. ૬/૮
અજિત - બે પ્રી. ૨/૧૨
અજિત - બી. શાંતિ, શ્રેયાંસ - રા.
આદિ - માં પ્રી. ૬૮ શીતલ - રામ પ્રી. ૬૮
અનંતારૌ – બે પ્રી. ૯/૫ | ચંદ્ર - ૧ પ્રી. ૯૫
ધર્મનાથ, મુનિસુવ્ર, વિમલ - પ્રી. ૯/૫
અજિત - બી.
આદિ - ૧૫, પ્રી. ૬૮ અનંતારી - || પ્રી, ૯/૫
| કુંથુ - ૧અ ગણ
(૬૭)
નમિનાથ, અશ્વિના મહાવીરસ્વામી વર્ધમાન, મનાય .
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
સૂર્ય સંક્રાંતિને આશ્રીને વત્સાદિના નિવાસ વૃષ | મિથુન Uિ | કન્યાતુલા વૃશ્ચિક ધન
સંક્રાંતિ
મેષ
|
વત્સ
છે ! હં હં
હ હ
રવિ
સં સં
*
રાહુ. ચંદ્રાદિ શિવ
4 ડું
4 છે જે
ઇતું *# ૨
*
'ક
હ .
હં ?
હ {
વત્સાદિ પાર્થ, શુભ, શિવ - દક્ષિણ – પૃષ્ઠ શુભ છે...
પ્રવેશ દિશાઓને આસ્ત્રીને અનુકુળ સૂર્ય સંક્રાંતિ
સન્મુખ દિશા
ગ્રાહ્ય
પૂર્વ
મિથુન ધન મીન
મકર મેષ
સિંહ - વૃશ્ચિક – ધન - મકર વૃષ – મિથુન - કર્ક - કુંભ વૃષ - સિંહ - કન્યા - તુલા મેષ - વૃશ્ચિક - કુંભ - મીન
શેષ સંક્રાંતિ શેષ સંક્રાંતિ શેષ સંક્રાંતિ શેષ સંક્રાંતિ
દક્ષિણ ઉત્તર
ફક
તુલા
ષોડશદલ - દિકુચક્ર [ = શ્રેષ્ઠ, ૦ = કહ્ય, • = ચાજ્ય ]
•5
NW.
NE,
તક કાર્ડ
61.5
29
E. 90
225 29.5
'૯૮ ૬ go
*MS
91 9"
338
-
(૨૮)
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
સામાન્યતઃ શ્રી સંઘના જિનાલયો શુદ્ધ ઉત્તર અથવા પૂર્વદિશા સન્મુખ રાખવા જોઈએ રાજમાર્ગ કે નગરવાસીઓના પ્રધાન આવાસોને પૂંઠ ન પડે એવા આશયથી શુદ્ધ પશ્ચિમ કે દક્ષિણ સંમુખ પણ શ્રી જિનાલય બંધાવી શકાય છે (ગૃહચૈત્ય માટે આથી વિપરીત નિયમ સમજવો...)
હવે કોઈ કારણવશ કોઈપણ દિશાના શુદ્ધ બિંદુ સન્મુખ જિનાલય ન બની શકે તો ઈષ્ટ દિશાના શુદ્ધ બિંદુથી ૨૨ ૩૦' (૨૨.૫) જેટલો ડાબો અથવા જમણો ખૂણો સંમુખ રાખી શકાય છે. બાવીસ અંશ ત્રીસ કલાથી વધુ ખૂણો રાખવાથી દિમૂઢ દોષયુક્ત પ્રાપાદ બને જે દોષ ટાળવો જોઈએ...
૫. આ. વિ. ઉઠયસૂરીશ્વરજી મ. ને પછાવેલા પ્રશ્નો અને મળેલા ઉત્તશે ૧) મહામહિનામાં ઘર મંદિરમાં પ્રભુ પ્રવેશ કરાવાય કે નહિ ? બિંબ પ્રવેશ વિધિમાં ગહમંદિરમાં પ્રભુ પ્રવેશ મહામહિનામાં
નિષેધ્યો છે માટે પ્રશ્ન ઉઠ્યો છે.. ઉત્તર : મહા મહિનામાં પ્રભુજીનો પ્રવેશ ન થાય...
૨) શ્રાવણમાં પ્રભુ પ્રતિષ્ઠા - પ્રવેશ વિ. કરાવાય ? કરાવાય તો આધાર જણાવશો ? ઉત્તર : શ્રાવણમાં પ્રવેશ – પ્રતિષ્ઠા રૂડી કહી છે...
૩) ઘરમંદિરમાં પ્રભુજીને કઈ દિશા સન્મુખ રાખવા જોઈએ ? એ અંગે આધાર હોય તો જણાવશો? ઉત્તર : પૂજા પૂર્વોત્તરી મુખી કાર્યા...
૪) ઘરમંદિર ઘરમાં હોય તે ઘરમંદિર શિખર સિવાયનું હોય તે ઘરમંદિર કહેવાય ? અથવા તો નાના ગામમાં સૌ તરફનું
એક નાનું મંદિર હોય તેને પણ ઘરમંદિર જ ગણવું ને? ઉત્તર : હાલનો વ્યવહાર એક માલિક પોતાના ઘરમાં અથવા બહાર, પોતાની માલિકીનું રાખેલ તેને ગૃહમંદિર કહેવાય,
બાકી સંઘની માલિકીનું દહેરાસર...
૫) મુંબઈ જેવામાં શ્રાવકોને પોતાના સ્થાનમાં ગૃહમંદિર કરવું હોય અને પોતાના મકાન ઉપર વસવાટ હોય તો તે ઘરમાં
ગૃહમંદિર કરી શકાય કે નહિ ? એ રીતે રહેનાર ગૃહસ્થને ગૃહમંદિર કરવું હોય તો કેવી રીતે કરવું ? ઉત્તર : આશાતના ન થાય અને અલગ ઓરડી કે જે સ્થળે શુદ્ધ થઈ જવાનું હોય ત્યાં થઈ શકે...
૬) મણિનાથ, નેમિનાથસ્વામી અને મહાવીરસ્વામીની મૂર્તિ ગૃહમંદિરમાં રખાય કે નહિ ? ન રખાય તો કેમ ? ઉપરોક્ત
પ્રભુજીની મૂર્તિઓ રખાય નહિ તો ૨૫ ઘર વચ્ચે ગૃહ મંદિર કર્યું હોય તો તેવા ઠેકાણે પણ ઉપરોક્ત પ્રભુજીની મૂર્તિઓ
રખાય કે નહિ? ઉત્તર: ઘર મંદિરમાં મહ્નિ, ને ૧, વીરપ્રભુ ન રખાય તેવો પાઠ વાસ્તુસાર પા. ૯૧ માં છે.
૭) મંદિરના શિખર ઉપરના ધ્વજદંડની પાટલી ભાંગી ગઈ હોય તો તે પાટલો બદલતાં ખાસ વિધિ કરવી પડે છે? ઉત્તર: ધ્વજદંડ અભિષેક કરવા પડે...
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪
|
૬
|
૮
|
૧૦
|
૧૧
| |
સૂયાબબ ઉપલી કોર દ્રય વડાભવન સંસ્કારયુકત (સ્થાશિ મુજબ) સુયોદય તથા સંસ્લે સ્થાનિક ટાઈમમાં ઉત્તર અક્ષાંશ અક્ષાંશ | ઉદય | અસ્તઉદય, અસ્ત ! ઉદય અસ્ત ઉદય અસ્ત | ઉદય | અસ્ત : ઉદય, અસ્ત| ઉદય ! અસ્ત ઉદય ! અસ્ત , માતા. |ક મિ. મિ. ક મિ. કમિ. કમિ. ક મિ. ક મિ. મિ. મિ. કમિ. મિ. કમિ.મિ.કિ મિ. મિ. ક મિ. ૬ ૦૭ ૧૦૫ ૫૭૬ ૧૪
૧૯ પ ૪૯ ૬ ૨૧ : ૭
૬
દ)
૪૬
૨૩
*
જાન્યુઆરી
8 & 2) છે કે મેં હૈ દે છે
૬
૧૭૬ ૧૧૬
૧૨] ૧૯
માર્ચ | ફેબ્રુઅરી
-
કેટકેટ 8
- -
(૭૦ )
-
૭T 1 ૧૧ ૧૫ પર
દરર રરરરરર ૪ ૪ = = = = = = = : ?
| એપ્રિલ |
૪૭ ' ૧૨ પ
| ૧૨
* દરર
મે
૩૮ ૧૫|| ૩૭ ૧૭ | ૧૬ | | ૩૫
1 T૪
૫
2
|
જૂન
૪૮ ૫૩૬ ૧૪૫ ૫૦ ૧૮ ૫ ૪૬ ૬િ) ૨૧૫ ૪૩૬) ર૫ ૫.
| 5 || Bh, h[ ૧૦ |3| ૨૦ ||
ર૬૫ ૩૯
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
• • • A pp/ke ! kelbhike !kthg1? talk Jk Peke the 19Vo Fl>8 11+h39 ( 11 ) >> 'RB A E 1zhe ph oh -XL - CIRY PDFDF) : 31, - Y}]}ake) yeh Phogy NY LIF {ph@ Hy}]& }kk}? (1PELP } $L) AT @HK 1BPke UINE PRIY9]>& !PM PPY A FT PL]?9 the
ડિસેંબર
A
NEL.
WE AREA
hi
ht bhA
નવેંબર
SRI
A
1.
IF
ઓક્ટોબર
--
ఉ
vi
સપ્ટેમ્બર
.
17
20
| ననననన
ఉశతన
ઓગસ્ટ
A
A
wwww
|
--
E
ట జh at 2012
Fol
|
al
.
ah ||
Aa
IN A
Tho
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
સૂર્યબિંબ ઉપલી કોર કરય વક્રીભવન સંસકાયક્ત (સ્થળ અક્ષાંશ મુજબ) સીય તપી સથાસ્ત સ્થાનિક ટાઇમm ૧૫
૨૧ ! ઠક્ષિણ ! ઉદય | અસ્ત | ઉદય | અસ્ત ! ઉદય | અસ્ત ઉદય | અસ્ત] ઉદય અસ્ત | ઉદય | અસ્ત | ઉદય | અસ્ત | ઉઠય | અસ્ત | અક્ષાંશ કિ મિ. કમિ. ક| મિ. ક મિ. કમિ. કમિ.કિ મિ. કમિ. કમિ. ક મિ.|ક મિ. કમિ.|ક મિ. કમિ.|ક મિ. કમિ. તા. મા. [૬] ૨૪૫ ૪૩૬ ૨૬૫ ૪૧ |
૩૮૧૬ ૩૧ ૩૫ ૩૬/૬ ૫ ૩૪ [૫ ૩૨ [૬]
પો
Eદદy »
૧ જુલાઈ
/૬/
_
_
- 2 S કે 98 9 2 2 9 yTeP2
ઓગસ્ટ
-
'S
સપ્ટેબર {
(૭૨)
ક TET
? રરરર રરરર ર | = =
રાબર
નખર
[3
fક
X
&
ડિસેંબર
૨૮] !
૩૯ |
૩૫૬ ૩૨ ૫)
૬] ૩૬ [૫ ૩૦૬) ૩૮ ૫) ૨૮ ૬િ) ૩૯૫ ૨૬ ૬િ ૪૧ ૫ ૨૪૬]
૨૨ |
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
/8.
N7
31/૬
૩ છે કે
૨
ર
૫)
કે
૪ $ $ $ $ $ $
T8
22જ ઢ ૬]
જાન્યુઆરી | ફેબ્રુઆરી |
# # # $ $ $ $ $ $
! ૧૩] ૦૨
દા
h[ કે
& R K &|
૧ ૪ ૨ = = = = = = ૪૨ * * * * * *= = =
માર્ચ
દિ = = = = = = ૨૬૬ ક ર ર ર ર ર દ ૪.
|
8 8 ૐ ઇં! 8 ૮ ૯ RR K!
/h/
એપ્રિલ !
૬] ૨૦. ૨૮
૦૨/૫ ૨૯ ||
એ
૫
રા.
પાપ ૨૬ ૬િ ૦૭ પી ૨૪]
Jપ ૨૧ ૬િ૫ ૧૨
૧૩ ૫.
8 8
2
જે સ્પષ્ટ ગણિતગત ઈઝ ઘડી માટે અર્ધબિંબ સૂર્યોદયથી લગભગ ૩ થી ૫ મિ. વહેલી અને સૂર્યાસ્તમાં તેટલો જ મોડો અથવા દિનમાનમાં + ૭ થી ૯ મિ. વધારે હોય છે. દ. અક્ષાંશ માટે જુઓ પાનું ૯૧ ઉદાહરણ તરીકે તા. ૨૦ મી નવેમ્બરના મુંબઈ (ઉત્તર અક્ષાંશ ૧૯-૦૦ રેખાંશ - ૩૨ - ૫૦૬) સ્થળ
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦૫/૨૦
7
/ ૧૮
32 2
?
-
7
|| ૧૩
| ૧૧
7
s
ર૪
-
مل
ર
の
ર
2
مي به
1
g
જૂન
r
}
ડ્ર
** ૪/
K
G
2:
૧, ૬
૧૬
૧૯
૧૭ || ૩૬ |
Ze
G
£
×××
-
.
#
ર
- ૩ ૪ ૪
ર
م م م
૦૬
æ
દર
s|*& &#×|2
ર
2
៩៩៩៩
ㄨ
* 品味
-
#
୫
મે
.
ઢ
૨૯
૨૬
પા
h
-
**
r
~ ~
3
r
Sat
ર
ઇ
E
لم)
ર
ર
*|
m
એપ્રિલ
18
7
ર
33223
m
#
322
વર
***
شعر
મ
08
p
(20)
*
ર
ર
8 x 5 k 2
.
ર
ર
-
ક
માર્ચ
22
**
ર
-
*૩|૪
مل
-૧
U
K***
** *
vaxe
223
-
20
به هر
**
2228
~
-
11
ઢ
222
ફેબ્રુઆરી
"
226
2 K &
*
m
*
*
# 2 × ૪
m
***
ہے
*>
ર
હું છું
જાન્યુઆરી
* * *
..
#
*| × ૦ =
×â
૪૩
»
મ
*
Z&* * * »
ద న ఓ ఓ ఓ
ક
**
===
1 '
* ||
૨૯
ی
ર
२७
२२
ર
૩૧ २९
૨૨ |૬| ૪૭ |
૪૯ ]
૨૩
ર
***
* & # # # #
P
ન
سے
m
ૐ
ઉત્તર
અક્ષાંશ ૨૨
૨૩
અક્ષાંશ ઉદય | અસ્ત | ઉદય | અસ્ત | ઉદ્દય | અસ્ત ઉદય | અસ્ત | ઉચ મા. તા. ૩ મિ. કમિ.
૨૪
૫
કમિ. કમિ. કમિ. ૭ મિ. કમિ. કમિ. ક| મિ. કમિ. ક મિ. કમિ. કામિક મિ. ક મિ. ક મિ. અસ્ત ઉદ્ભય | અસ્ત | ય | અસ્ત | ય · અસ્ત
૨૬
२०
૨૦
**
૨૯
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ
|
$ *
જુલાઇ
_
શું છે ?] $ $ $
2]
૫
/૧/
ઓગસ્ટ
|
છે
૫
ઓકટોબર | સપ્ટેબર
છું ૪ કે જે 8 8]
8 8 8 ૮ &
(૫)
૪૪૪ રર | ૪ 8 | »# #2 | = = = = = = = = = = = = = ૪૨૪
ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਚ ਜੋ ਵਟ ૬ ૨૪ કરિ ર ત = = = = ૪૬ # # # # # #દ #|
|૪૨ રાદદિ % 2 8
& હૈં
8 2 2
નબર
૫
૬ ૨૪]
૫
8 8 8 8 8 8&[
12 - ર - ૨૨ .
ડિસેંબર
સૂર્યોદય આ પુસ્તકમાં (જુઓ પાનું ૫) ૦૬ ક. ૫૮ મિ. ૦૨ સે. છે. જેમાંથી સ્ટે. ટાઈમનો તફાવત ૩૮ મિ. ૪૦ સેં. બાદ કરતાં ૦૬-૧૧-૨૨ સે. ઉત્તર અક્ષાંશ ૧૯ મુજબ સ્થાનિક ટાઈમ કોઈપણ સ્થળ માટે એકસરખો આવ્યો. જે તારીખે ઉપલાં કોષ્ટકમાં (અગલા પાનામાં) જોતા સૂર્યોદય. સ્થા, ટાઈમ ૦૬ કે ૧૦ મિ છે. આ લગભગ ૮૨ સેંકડો મોડો, તેવી રીતે તેનાથી ઉલટું સૂર્યાસ્ત તપાસી જોતાં ૭૧ મેં, વહેલો જણાય છે. આ કોષ્ટકના સૂર્યોદયથી ઈષ્ટ ઘડી લેવામાં આવે તો લગભગ ૫૦ કળા લગ્નનો ભોગ વધુ આવે છે. દક્ષિણ અક્ષાંશ માટેના સંસ્કાર માટે જુઓ પાનું ૮૯..
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
સૂર્યબિંબ ઉપલી કીરી કરય વક્રીભવન સંસ્કારયુકત (સ્થળ અક્ષર મુજબ) સૂર્યોદય તથા સયાસ્ત સ્થાનિક ટાઈમમાં ૩૦ ૩૧
દક્ષિણ | ઉદય | અસ્ત ઉદય અસ્ત | ઉધ્ય | અસ્ત ઉદય | અસ્ત | ઉદય | અસ્ત ઉદય 1 અસ્ત) ઉદય] અસ્ત ઉદય | અસ્ત | અક્ષાંશ
- ૧
* ઈ
|
છે |
છે નજીક નજીક
||0||0||0 | કઈ
૨ી
૫ ૧૧ ૬.
૫
૩૦ / ૦ ||
|
4 |2|2
19
JAL Kી ||
|
h|A
જુલાઇ |
3/
|
|
3| 26
છે
ww
ઑગસ્ટ | સપ્ટેમ્બર | ઓક્ટોબર | નવેંબર |
17
]
| |
|
K
7 »
2
1
TO 5
2
ડિસેંબર
,
* ||h.૦ || કે
||
7
|
કે || 6
૧૩|૪||
૧૫૪ ૪૯ ૭ ૧૮ ૪
14
૪૦ ૭ ૨૭] ૩૦
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
-
13 0
દ.
34 8 ]
»
R &
છે
૪૪૪
૧૩
ક
જાન્યુઆરી
&
2
*_
12
[
ક
|
* ૨ ૨ ૨ X
ફેબ્રુઆરી
૫ ૪૨ || ૧૨૫
ટે
/h/h
3
માર્ચ
*
૩૩ ૬૪
ર ર ર ર | કઈ ક | ટ ર ર ર = 88888
8 + 8 KA! ૬] ઢ 828 |
2 <| K R & R & |
૨૬ ૬િ/
છે
2
1
એપ્રિલ
1
-
ઝઝ.
૩૩ ૪ ૫ ૩૯ [૪] પર ૬િ
[X[hદ |32
ૐ હું ક ક દ ફ્રી
૦૨૭ી ૦૧૫ ૦૦
&
સ્થા. ટાઈમ ૦૬ ક. - ૧૦ મિ. છે. આ લગભગ ૮૨ સેકંડ મોડી તેવી રીતે તેનાથી ઉલટું સૂર્યાસ્ત તપાસી જોતાં - ૩૧ સે. વહેલો જણાય છે. આ કોષ્ટકના સૂર્યોદયથી ઈષ્ટ ઘડી લેવામાં આવે તો લગભગ + ૫૦' કળા લગ્નનો ભોગ વધુ આવે છે. દક્ષિણ અક્ષાંશ માટેના સંસ્કાર માટે જુઓ પાનું ૮૯...
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૯.
8 |
ઉત્તર | અક્ષાંશ ૩૯ અક્ષાંરા | ઉધ્ય | અસ્ત, ઉદય, અસ્ત ઉદયઅસ્તઉદય, અસ્ત | ઉદયઅસ્ત | ઉઠય કે અસ્ત | ઉઠય | અસ્ત, ઉદયઅસ્ત તાકિ મિ. કમિ. કમિ. કમિ. ક|મિક મિ. કમિ. કમિ. કમિ. કમિ.એક મિ. કમિ. ક) મિ. કમિ. |ક મિ. કમિ. ૦૧ ૭ ૧૯
છ ૩૫૪ ૩૩૭ ૩૮ ૪ ર | ૪૨ ૪ ૨૫/૭૧ ૫૦ ૪] ૧૭૭ ૫૪૪ ૧૩
[>
|k & ? હું છે!
7
A/
[
BIR
હ]
માર્ચ | ફેબ્રુઆરી 1 જાન્યુઆરી
*
“ દૈ2 % છે
|a) | # # # # # # # # # # | દ ક ઝ ટ ક ક ક ક ક ક ઝ ટ ટ ક ક
# # 2 |
hકે || ૧૦
૬
છે A & ?
2
| એપ્રિલ |
હું કર્યું xar &
પ૧ || ૦૬
1
મે
L
૧૭ ||
|
જૂન
| ૩૭ || ૩૦ ૪ ૩૪ ૭ ૩૩ ૪િ ૩૧ ૭૫ ૩૭ ૪ ૨૬ || ૪૭ {૪ ૧૬ {ી પ૧ ૪
| | કરું
૧૨
થી
૫ ૪ ૦૪
33
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
S
૨૯ [૪] as
[૫] ૩૭T૬ ૧૭ પિ ૩૬ ]
ડિસેમ્બર | નવેંબર | ઓકટોબર | સપ્ટેમ્બર | ઓગસ્ટ | જુલાઈ
8 6K 6K ૪ x K = = =
૨૬ : |
(૭૯)
૬
૧૬ [૬]
પ
-
K
_
_
_
હા હું
૬
પ૧ ||
*_
*
-
આ કોઠામાં ડાબી બાજુથી શરૂ થતાં પ્રથમ કોલમ ઉત્તર અક્ષાંશના સ્થળો માટે, અને જમણી બાજુના છેલ્લી કોલમમાં દર્શાવેલ તારીખો અને માસ મુજબ દક્ષિણ અક્ષાંશના સ્થળો માટે એકસરખો સમય દર્શાવેલ છે. પરંતુ દક્ષિણ અક્ષાંશના સૂર્યોદયાસ્તના માટે દક્ષિણ અક્ષાંશના કોઠાની તારીખ મુજબ એક વધુ સંસ્કાર આપવો જરૂરી છે, જે અહિ છેલ્લી કોલમની તારીખના આગલા ખાનામાં - કે + મિનિટો આપેલ છે...
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ×× )
૫૦
".
ઉદ્ભય | અસ્ત | ઉચ્ · અસ્ત
કામિક મિ.
ર
文
૫૮
E 只
૪૩|
A
♡
ro
*|* = = =ૐ
ליח
7
હ
”
२४
દ્વ
ૐ ૐ ૐ
^
४२
#
m
.
૨૨
૩૩
#
૧૮
==
ho.
સૂર્યબિંબ ઉપલી કોરી દ્રશ્ય વક્રીભવન સંસ્કારયુકત (સ્થળ અક્ષાંશ મુજબ) સૂર્યોદય તથા સૂર્યાસ્ત સ્થાનિક ટાઇમમાં
પર
૫૫
પ
ઉદય | અસ્ત | ઉદય | અસ્ત | ઉદય · અસ્ત
૭ મિ. કમિ.
ક મિ. ૩ મિ.
૧૩
*
હ
w
ર
只
ო
→
*
៩ ៥៩
*
03
ah
20
G+
***|
又
7
૪૩૨
の
*
*૪*
ૐ
૨૪ | *
પ
6
ર
只
»
≈
y
yo
*\s % % ? ? * _*
34
2%3
F
చ
s]?
2
1
G
& &
*
ry 80
હ
..
[≤‹
G
* * | *
V
-
ર
780
م
R
.
7
»»
p
»
3
2
*
-
の
88
પ
2
«[2
* * *
r
F
y
న ద
થ
* * *
只
ય અસ્ત ઉદય ! અસ્ત
| સિ |મિ. | કમિ. | ૐ | મિ.| ૐ |મિ, કમિ.
સૂર્ય અસ્ત છે
7
ო
*****
**
AJ
ឌ 2
ო
v
| ૪૧
x
૩| |૧૪
の
9
૧૦ | ૨૬ | ૧૪ ૧૫૦ ૯
પ
>
*******
દ્વાર
»
*
|
w
****
r
| | તુ
-
૪.
૨૮ | ૧૫ | ૫૪ | ૧૧ | ૧૦ | ૧૩ |
|
RE
| ૨૬૦ ૧
1
૮ | ૩૨ | ૧૬ ૫ ૦૯ | ૨૦ | ૧૫
૧૯ | ૦૮ | ૪૯ |
૪ : ૪૦
****
*****
૧૬
૨૯ | ૧૦ | ૫૯ | ૦૭ | પર
** \ *
~
K[#
મ
૩૭ ૨ ૦૯ | પર | ૧૪ | ૩૬ |
o
[8:
**&****
२७
૦૫ ૨૧ | ૧૧
*|* ૪
દ્વ
૭.
|૬
૦૭ | ૨૦ | ૫૩ | ૦૩ | ૩૨ |
× 2 2
२३ પર
૨૦ | ૧૬
૪૪
22
૨૪ ૧૭
**
૧૨ | ૦૧ | ૦૭ |
૧૫|૦૬ | ૦૦ | ૧૮ | ૧૭, ૧૫૨ ૨૨
२८
h
૦૦ | ૧૯ ૧૦
૭ |
२०
P
|
કૈંક ક
2
***
૧૦
| ૦૯ | ૧૦ | ૪૧ | ૧૦ | ૧૬ | ૦૯ | ૧૧ | ૨૨ ૩૬ | ૧૨ | ૨૯ ૦૩ | ૧૩ | ૦૪
|
s | *
*
મિ,
*
૧૬ ૫ . . મુજબ ૧૬ મી મે
ના ૦૦-૨૬ ના સૂર્યોદય થયા પછી ૨૯ જુલાઇ -૨૬૫ નાં અસ્ત થાય છે.
૦૦
૦૧ / ૦૯ ૨
૦૪ | ૨૨ ૦૬ | ૨૮ ૦૮ | ૦૪
૩૦ | ૦૨ | ૩૨ : ૨૧ | ૨૬ | ૧૪ | ૦૩ ૧૫ ૦૪ | ૧૩ | ૦૯
૧૨| ૧૫
દક્ષિણ
અક્ષાંશ
તા. મા
777
૧૫૦ ૧૭
-
p
م
***
0
A
r
૦૧ | ૩૦
જુલાઇ
ઑગસ્ટ
સપ્ટેમ્બર
ઑક્ટોબર
નવેંબર
ડિસેમ્બર
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
19
|
સૂર્યબિંબ ઉપલી કોરી દ્રશ્ય વકીભવન સંસ્કારયુકત (સ્થળ અક્ષાંશ મુજબ) સૂર્યોદય તથા સૂર્યાસ્ત સ્થાનિક ટાઈમમાં ૧૬ [૩] ૪૮ ૮ ૩૯|૨
૪૦/ઉ. અ. મુજબ ૧૬ મી મે ૧૧T |
૨૨| ના ૦૦૨૬ ના સુર્યોદય ૦૬૪ ૦૧ | | ૧૦
| થયા પછી ર૭ જુલાઇ ૦૩? |
૨૩૨૫ નાં અસ્ત થાય છે. | | | | | ૧૮ ૭ ૫૪૪
૦૧૦૩ ૨૩ | ૦૦ ૪ ૩૧ ૭| ૪૦/૪ ૨૭ |
૦૩
જાન્યુઆરી
|
: 8 ૪ ટર
ફેબ્રુઆરી
|
૧૮
૫ ૦૬૬|
*
૪૬૫ ૦૧
૩૦૫ ૧૫
માર્ચ
૪૪] [૫૮૫ ૩૨૬૧૦
| 438 કિક કકક કકક કકકર
૧૬||
ਦਵਿ ਵੱਲ ਤੋਂ ਤਾਂ ਬ
૩૯ [૪]
-
K 21
રરર રર ? 28 29 |
'
એપ્રિલ !
રુ.
છ
૭ ૨૪ IYી ૭ ૧૭૨૮ ]YI
૩
Yક કપ !૮] ૧૦૩
ર૧ |
fe_
| પ૩ ૧૪] ૩૭.૧૦ ૨૫]
છે
.
A 2 2 2 $ % ^
૨૪ નવેમ્બર ૨૦૩ | વાગે સૂર્યાસ્ત થયો. !
૬ 2 હૈં શું
8 8 8 : ૬
<
_
* આ ખાનામાં દક્ષિણ અક્ષાંશના સૂર્યાસ્ત માટે - કે + સંસ્કાર આપવાની મિનિટો દર્શાવેલી છે. જે દક્ષિણ અક્ષાશોની તારીખ પ્રમાણે જાન્યુઆરીથી જૂન સુધી સંસ્કાર + છે જ્યારે જુલાઈથી ડિસેંબર - સમજવી. (પછી તારીખ ૧૭ જાન્યુરીના ૧૧ + ૫ વાગે ઉદય થાય છે... (૧) સૂર્ય અસ્ત છે (૨) ૧૬ મી મે ના ૦૦-૨૬ ના સૂર્યોદય થયા પછી ર૭ જુલાઈ ૨૬-૨૫ અસ્ત થાય છે. (૩) તા. રપન. ૧૨-૦૭ વાગે સૂર્યાસ્ત
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
- એ વાસુપૂજ્ય
વાસુપૂજ્ય કુંથુનાથ
ધારણા યંત્ર
ओ-औ વિમલનાથ
ચન્દ્રપ્રભ (મહાવીર N )
જ(પાર્શ્વનાથ) V
- -જિક નમિનાથ મહા. મુનિસુવ્રત V.
कु-कू (મુનિ સુવત)
SV.
-- - (મુનિસુવત)
S. V.
હરણી
નમિનાથ (મુનિસુવ્રત) ૫
(પાર્શ્વનાથ) N
(નમિનાથ) S. (પદ્મપ્રભ) S. V. (પાર્શ્વનાય) N. V.
૫-૪
(મુનિસુવત)
(મુનિસુવ્રત)
s. V.
જ
મહાવીર (નમિ-મ)િ B (ધર્મનાથ) N
ધર્મનાથ, મુનિ.
નમિનાથ મલ્લિનાથ
-ની-નો ધર્મનાથ - અશ્વિનાથ
નમિનાથ (મહાવીર) N.
૪-૨૦
मरनाथ
મહાવીર (નમિ-મદ્ધિ) B
મુનિસુવ્રત
અજિતનાથ (અનંત. -- અર.) s (નમિ.-આદિ.) N.
રો આદિ, ધર્મનાથ
અનંત. અર, (અજિતનાથ) N શીતલ-સંભવ
આદિનાથ- અરનાથ
અભિનંદન અનંતનાથ (નમિનાથ) N
અનંત-અરનાથ આદિનાથ -ધર્મનાચ (અજિત) N (શીતલ) V
જ-થી- (મલ્ફિનાથ-નમિ) s
મહાવીરસ્વામી શ્રેયાંસ-મુનિસુવ્રત
મદ્ધિ, શાંતિ. (સંભવનાથ) N (મહાવીર) B શિતલનાથ
પાર્શ્વ (પદ્મ) B સુપાર્શ્વ-સુવિધિ (વાસુપૂજ્ય) N.
અજિતનાથ (અનંતનાધ-અર.) S (ધર્મ) B (આદિ) N
ધર્મનાથ-અર.
આદિનાથ (અજિતનાથ) N અનંતનાથ
नो સુમતિ-પધ
નેમિનાથ (સુપાર્શ્વ-પાર્શ્વ) B
T- - સંભવનાથ શીતલનાથ વિમલનાથ
તે(સુમતિ- પાર્થ
સુપાર્શ્વ) B (વાસુપૂજ્ય) S સુવિધિનાથ
મ-મ-મુ-મે સુમતિનાથ - વાસુ. (પદ્મપ્રભ) B (સુવિધિ) N.
भो વિમલનાથ-શાંતિનાથ અજિત-નમિનાથ
મલ્લિનાથ ધર્મનાથ (આદિ) s (સંભવનાથ) s ] (અનંતનાથ-અર.) N (મહાવીર) N -ટુ-દે
૨નેમિનાથ
મહાવીર-શ્રેયાંસ
મુનિસુવ્રત N (સંભવનાથ) B
સંભવ-મુનિ. - શ્રેયાંસ શીતલ-મહાવીર શીતલ-આદિ-અજિત ! (૧, ૪, ૧૪, ૧૮) V | અનંત-અરV
મલ્લિનાથ ધર્મનાથ : વિમલ V. નમિનાથ N
तो (મલ્લિનાથ) N
પ્રધપ્રભસ્વામી (મહાવીર) B
વાસુપૂજ્ય (સુવિધિનાથ) B.
પ-થી-૩ સુમતિનાથ
સુમતિનાથ-સુવિધિ
સુપાર્શ્વનાથ (કુંથુનાથ) s
વિમલનાથ-મહા.
શ્રેયાંસ-મુનિ. (નમી–મહિ) B
આદિ, અજિત અનંત અભિ. આર. V.
વિમલનાથ - મા. સંભવનાથ-શીતલ (અનંત. -અરનાથ
અભિનંદન ૫) (નમિનાથ-મઢિ. શાંતીનાથ B )
ये-यो સુપાર્શ્વનાથ
સુવિધિનાથ (સુમતિનાથ) N
- - વિમલનાથ (સંભવનાથ) B (મહાવીર) N. સુવિધિ-પદ્મપ્રભ સુપાર્શ્વ-પાર્થ (મલ્લિનાથ) N.
શીતલનાથ
મહાવીર (દ્ધિનાથ) N
વિમલ- મહાવીર
શ્રેયાંસ-મુનિ. (નમિ-મહિ) B
આદિનાથ અજિતનાથ
(૮૨)
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
B
=
N =
S - V
tr
શાંતિનાથ
શિતલનાથ
નિ-તુ-તે
શાંતિનાથ
શ્રેયાંસનાથ
स सि सु સુનાવ સુમતિનાથ
મમ પાર્શ્વનાથ
પદ્મપ્રભ
સુપાર્શ્વનાથ સુવિધિનાથ
द શીતલનાથ
(શ્રેયાંશ -યુનિ. ) B (આદિ-અતિ) N
પડાષ્ટક વર્ગમેલનથી
*RT
વિમલનાથ
(સંભવનાથ) B
સેન્સે આદિ-અર્જિત ચન્દ્રપ્રભ
(શ્રેષાંસ-મુનિ. ) B
બીચાબારૂ છે પણ શુભ છે.
છે
નવપંચમ
ધાણા યંત્ર
फ શીતલનાથ મહાવીર
(મશિનાય ) N
વો (સંભવનાથ) B (શ્રેયાંસ-મહા. ) N
ह
આદિ-સંભવ શીતલ-અનંત શાંતિ-અરનાથ
અભિનંદન
(૮૩)
मे
સંભવ-શીતલ
વિમલનાથ
મહાવીર
श
૧-૨-૪-૧૪
૧૮
हि
શાંતિનાય
અજિતના
શ્રેયાંસનામ
(આદિ-શીતલ) S
ल
શાંતિ “ શ્રેયાંસ
(વિમલનાથ) B (શીતલ) N (ચન્દ્રપ્રભ) S
घ
૧-૪-૮-૧૮
-હો
અજિતનાથ
(આદિનાથ) S
(અનંતારી) N
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
લગ્ન કાઢવાની રીત
૧. ઇસ્થળ : નારિક અને ઈષ્ટ સમય લખીને ઈષ્ટ સ્થળનાં અક્ષાંશ અને રેખાંશ લખવાં.
અ.
ઈષ્ટ સમય ઉપર કોષ્ટક નં. ૨ માં રેખાંશ ૧૬ થી ૮૨ સુધી બાદ કરવાનું કોષ્ટક છે અને રેખાં ૮૨ થી ૯૮ સુધીમાં ઉમેરવાનું કોષ્ટક છે.
તદનુસાર ઇષ્ટ સમયમાંથી બાદ કરવું કે ઉમેરવું.
-
આ કોષ્ટકનાં સરા લીટિમાં અક્ષાંશ લખેલ છે અને ઉભી લીટિમાં ૭-૧૫-૩-૪પ લખેલ છે એનો અર્થ. .1,, .ll; III. કરવો. રેખાંશના અંશ અને કલા આમાં ૧૫૫૩૦/૪૫ ઉપર સામાન્યથી જોવું.
૨. હવે કોષ્ટક નં. ૩ માં ૧ થી ૨૪ કલાક સુધીનાં સમયસંસ્કાર આપેલાં છે અને કોષ્ટક નં, ૪ માં મિનિટો ઉપર સંસ્કાર આપેલા છે. આ કલાડ અને મિનિટોનાં સંસ્કાર ઉપર આવેલ સ્થાનિક સમયમાં + ઉમેરવાથી સંસ્કારિત સ્થાનિક સમય આવે છે.
સુલભ લગ્ન સાધન પાનું નં. ર કોષ્ટકમાં સં. ૧૯૦૧ થી ૧૯૯૯ સુધી વર્ષે ફળ આપવામાં આવેલા છે. ઈર વર્ષ સામે જે આંક હોય તે વર્ષ સામે જે આંક હોય તે વર્ષ ફળ સમઝવું. (૨) ઇષ્ટ માસનું ફળ જોતાં જો લીપ વર્ષ હોય = ૪ નો ભાગ આપતો તો શેષ - રહે તો તે વર્ષ માટે કોષ્ટક ત્ર-૧ વાપરવું બીજા વર્ષો માટે કોષ્ટક બ-૨ નો ઉપયોગ કરવો.
.
પછી ઈદ તારિખના સામે આવનાર દિન કા કલાક-મિનિટ-સેકન્ડ લખવાં એટલે વર્ષ ફળ માસ ફળ હિન ફળ આ ત્રણેયની બેરીજ + કરીને એટલે તે સાંપત્તિક સમય આવ્યો કહેવાય. ત્યાર બાદ કોષ નં. ૧ પ્રમાણે ઇષ્ટ રેખાંશના નીચે આપેલ સેકન્ડ બાદ કરીએ એટલે ઇષ્ટ સાંપત્તિક સમય આવ્યો કહેવાય.
૩. સ્થાનિક સંસ્કારિત સમય + ઇ માંપત્તિક સંસ્કારિત સમય - હવે આવેલ આકડો જો ૨૪ કલાકથી વધુ હોય તો ર૪ કલાક બાદ કરવાં. જે સંખ્યા આવે તે ઇષ્ટ અક્ષાંશ ઉપરના ખાના ઉપર જોવું. એમાં આડી રેખામાં ૭ કલાક થી ૨૩ કલાક સુધીના આકડા છે અને એના નીચે ॰ મિનિટથી પ૯ મિનિટ સુધીના આંક હોય છે તદનુસાર કલાક – મિનિટ પ્રમાણે કોષ્ટકમાં જોવું.
.
કલાક નીચે રાશિનો આંક હોય છે. જયાં બે આંક ૩/૪ એમ લખેલુ હોય ત્યાં ઉપરની રાશિ પૂર્ણ થઇ નીચેની રાશિ શરૂ થાય છે એમ સમજવું. જ્યાં “ અંશ પૂરા થાય છે ત્યાં તે રાશિ પૂરી થઈ છે એમ જાણવું અને આગળથી રાશિ શરૂ થાય છે.
ઉભા ખાનાઓમાં ચાર-ચાર બૅંક લખેલા હોય છે એના પહેલા બે આંક ને અંશ અને પછીના બે આંક એ કલા સમજવી. હવે જે સેકન્ડ બાકી રહ્યાં તે માટે ૧ મિનિટમાં જો અમુક કલા તો ઈષ્ટ સેકન્ડની કેટલી ? એમ ગણિત કરીને ઉપરના લામાં ઉમેરવી એટલે ઈષ્ટ સાંપત્તિક સમયનું લગ્ન પ્રાપ્ત થાય છે. એનુ નિરયન લગ્ન કરવાં પાનું નં. ૧ માં ઇષ્ટ વર્ષ ના અયનાંશ આપેલા છે. તેમાં ૨૩ નો અંક છોડી દઈને કલા હોય તે ઇષ્ટ સંખ્યા લગ્નમાંથી બાદ કરવાથી ઈષ્ટ નિયન લગ્ન સ્પષ્ટ આવે છે.
લગ્ન કાઢવાની રીત ૧૩ ના આધારે જ છે તેથી ૨૩ છોડી દેવાય છે.
સ્પષ્ટ ઠરામ ભ
૧ સ્પષ્ટ લગ્ન કાઢતી વખતે જે ઈષ્ટ સ્થાનિક સાંપત્તિક સમય આવેલ હોય તદનુસાર પાના નં. ૬ ઉપર લગ્ન પ્રમાણે તૈઈને સ્પષ્ટ દશમભાય રવિશ અંશ કલામાં કાઢવો પછી એમાંથી અયનાંશ બાદ કરવાથી ઈષ્ટ સ્પષ્ટ દામભાવ આવશે.
આકારા કુંડલી
સ્પષ્ટ લગ્ન - દરામભાવ ઃ જે રાશિ-અંશ-કલા આવે તેના અંશ અને કલામાં રૂપાન્તર કરી ૬ થી ભાગ આપવો. જે ૬ નો ભાગ કહેવાય.
પછી સ્પષ્ટ શમભાવમાં એ ૬ ઠ્ઠો ભાગ ઉમેરવો જે આથે ત્યાં (૧) પછી એમાંજ ૬ ઠ્ઠો ભાગ ઉમેરવો જે આવે ત્યાં (૨) આ પ્રમાણે શ૩/૪/૬૪ સુધી ઉમેરતા જ્યારે (૬) નો જે આંક આવશે તે સ્પષ્ટ લગ્ન આવશે. ત્યાર બાદ મોટી કુંડલી માંડીને એમાં ૧૨ ઘરમાં ૧૨ બાણ કાઢવાં અને રેખા ઉપર આંક લખવા શમાાત સ્પષ્ટ દશમ ભાવથી કરીને લગ્ન સુધીમાં ૬ એ આવેલા બાગ ક્રમશ લખવાં.
(૮૪)
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
ત્યારબાદ લગ્ન પૂર્વેના આંકમાં ૧ રાશિ ઉમેરીને તે આંક લગ્ન પછીના રેખા ઉપર લખવો. પછી ક્રમશઃ ૨ થી ૬ સુધી ઉમેરતાં આવતાં અંક સ્પષ્ટ ચતુર્થ ભાવ સુધી લખવો.
પછી દશમ ભાવના અંકમાં ૬ રાશિ ઉમેરતાં પંચમભાવનો આદ્ય પ્રાપ્ત થાય. આ રીતે ૬-૬ રાશિ ઉમેરતાં સક્ષમ ભાવ સુધી આવવું. આ રીતે ૬-૬- રાશિ ઉમેરતાં દશમ ભાવનો આધ આવે તેથી ઇઝ સમયનો ઈષ્ટ સ્થળનો નકશો તૈયાર થાય છે.
- ત્યાર બાદ ગણિતાનુસાર કાઢેલા સ્પષ્ટ રહો જ્યાં બેસે ત્યાં લખવાં જેથી ગ્રહોનું આકાશ સ્થળ સમજાય છે. તેમજ ચલિત થયેલ ગ્રહ - ભાવમધ્ય અને ભાવસન્ધિનું પૃથક્કરણ થવા સાથે ગ્રહોનું બળ પણ ધ્યાનમાં આવે છે. * ભાવ સંશ્વિમાં આવેલ ગ્રહ બન્ને ભાવનું ફળ આપવામાં નિર્બળ બને છે. * ચલિત ગ્રહ પાછળના ભાવનું ઓછુ ફળ આપી ચલિત ભાવનું વધુ ફળ આપે. * ભાવ મધ્યમાં આવેલ ગ્રહ સંપૂર્ણ ફળ આપવા સમર્થ બને છે. * ભાવમધ્ય – બાણ નીચેના અંકના ૫ અંશ આ તરફ કે પેલી તરફ પછી એ ભાવસન્ધિમાં જાય છે. ત્યાં એનું બળ
ઓછું થાય છે. આ કુંડલીને ભાવચલિત કુંડલીમાં દશમ ભાવ કુંડલી કહેવાય છે.
સ્પષ્ટ ચંદ્ર કાઢવાની રીત ૧) ઈષ્ટ સમય કયા નક્ષત્રમાં છે એની નોંધ કરવી.
ઈષ્ટ નક્ષત્રનો અંત સમય/ ઈઝ નક્ષત્રનો આદિ સમય = નક્ષત્ર ચલન આવે. ૨) ઈષ્ટ સમય નક્ષત્રનો પ્રારંભ સમય = ઈઝ નક્ષત્રનું ચલન આવે.
પછી સંપૂર્ણ નક્ષત્ર ચલન અને ઈષ્ટ નક્ષત્ર ચલન = બન્નેને મિનિટોમાં રૂપાંતર કરવું. ૩) સંપૂર્ણ નક્ષત્રના ચલનોના મિનિટોને જો ૮૦૦ કલા તો ઈઝ નક્ષત્રના ચલનોના મિનિટોને કેટલી કલા એમ ગણિત
કરવું અને આવેલી કલાનું અંશ કલામાં રૂપાંતર કરવું. ૪) ઈષ્ટ નક્ષત્રના પહેલાના નક્ષત્રના જે રાશિ અંશ કલા હોય એમાં આવેલ અંશ કલા ઉમેરવાથી ઈષ્ટ સમયનો સ્પષ્ટ
ચન્દ્રમાં આવશે. ૫) ઉપર આવેલી કલાઓ ૦ થી ૨૦૦ પ્રથમ ચરણ; ૪૦૦ સુધી ૨ જી ચરણ; ૬૦૦ સુધી તૃતીય ચરણ અને ત્યારબાદ
૮૦૦ સુધી ૪થુ ચરણ સમજવું.
મહાદશા નક્ષત્ર ઉપરથી સ્પષ્ટચંદ્ર કાવ્યા પછી ગણિતની સરળતા માટે તુર જ નક્ષત્ર ઉપરથી મહાદશા કાઢવી. જન્મનક્ષત્ર : ઈષ્ટ નક્ષત્ર એના આધારે સ્પષ્ટ નક્ષત્ર કાવ્યો છે તે નક્ષત્ર ઉપરથીજ હવે સ્પષ્ટ મહાદાશા કાઢવાની છે. ૧) જે નક્ષત્રના જન્મ હોય એનો સ્વામી લખવશે અને એ સ્વામીની મહાદશાનો કાળ એના સામે લખી પછી સંપૂર્ણ
નક્ષત્ર ચલનના મિનિટ એ જે ઈષ્ટ મહાદશાના આટલા વર્ષો જેમ કે ચન્દ્રના ૧૦ વર્ષ તો ઈષ્ટ નક્ષત્રના ચલનના મિનિટોએ કેટલા વર્ષ-માસ-દિવસ આવે એ ગણિતાનુ સાર કાઢવા. તે ભક્ત કાળ આવશે.
પછી સંપૂર્ણ મહાદશાના વર્ષમાંથી ગણિતથી આવેલ વર્ષ-માસ-દિન ઓછા કમ્યા ને શેષ આવે તે મહાદશાનો - ભોગ્યકાળ આવશે, તે ભોગ્ય વર્ષ-માસ-દિનમાં જન્મતારિખના વર્ષ-માસ-દિન + ઉમેરવા જેથી જન્મસ્થ મહાદશા પૂર્ણ થવાની તારિખ આવશે. એ તારિખમાં કોઇ પ્રમાણે આગળના મહાદશાના ક્રમશ: વર્ષો ઉમેરતા જવું. સામાન્યતઃ ૭ મહાદશામાં આયુ પુરૂ થાય છે. તેથી ૭ મી મહાદશાને વય મહાદશા કહેવાય છે. પ્રાયઃ ૭ મી મહાદશામાં સાડીસાતી આવવાથી વય મર્યાદા પૂરી થાય છે.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહાદશા કોન્ડક નક્ષત્ર
સ્વામી અશ્વિની-મધા-મૂળ
કેતુ - ૭ વર્ષ ભરણી-પૂ.ફા.પૂ.ષાઢા
શુક્ર - ૨૦ વર્ષ કૃત્તિ., ઉ.ફા., ઉં. ષાઢા
રવિ - ૬ વર્ષ રોહિ , હસ્ત, શ્રવણ
ચંદ્ર - ૧૦ વર્ષ મૃગ, ચિત્રા, ધનિષ્ઠા
મંગળ - ૭ વર્ષ આદ્ર., સ્વાતિ, શત.
રાહુ - ૧૮ વર્ષ પુનર્વ, વિશા., પૂ.ભાદ્ર
ગુરુ -- ૧૬ વર્ષ મુખ્ય , અનુ, ઉ. ભાદ્ધ
શનિ, ૧૯ વર્ષ આશ્લે., યેષ્ઠા, રેવતી
બુધ - ૧૭ વર્ષ અંર્તદશા:.
પંચાંગમાં દરેક મહાદશાની અંતર્દશાનું પૃથક્કરણ કોષ્ટકમાં આપેલુ હોય છે. તે આવેલ સંખ્યા અનુસાર તારિખ વાર પ્રમાણે લખવું. મહાદશા સ્વામીનું અંતર્દશા સ્વામી જે એકમેકના શત્રુ હોય તો તે અંતર્દશા કઝકારી સમજવી. * સામાન્યથી લગ્નેશ-પંચમેશ અને ભાગ્યેશ એના સ્વામીની મહાદશા પ્રગતિકારક હોય છે. એ જ રીત ૨-૪-૮ અને
૯ મી મહાદશા સારી જાય છે. શુક્ર ગમે તેવો હોય પણ શુક્રની મહાદશા સારા ફળ આપે છે. તેથી જો આયુષ્યમાં - શુક્રની મહાદશા જો ન આવે તો એ અભાગ્ય સૂચક છે. * રાહુની મહાદશામાં મનુષ્યનાં આયુષ્યમાં અનધારી ઘટનાઓ બને છે. * અષ્ટમેશમાં - Nશ અને વ્યયેશની મહાદશા એક શુક્રને છોડીને કપકારી હોય છે. * જન્મથી ૬ ઠી મહાદશા સુન્દર પ્રગતિ કરાવે છે.
ચંદ્રસિવાય બાકીના ગ્રહો સ્પષ્ટ કરવાની રીત પંચાંગમાં સવારે ૫ ક. - ૩૦ મિ, ના સ્પષ્ટ રહો હોય છે. આપનો ઈષ્ટ સહુ કયાં ૫ ક. - ૩૦ મિ. થી કયાં પ-૩૦ માં છે એ જોવું. અને ઈસ્ટ ઈષ્ટ સમયમાંથી ૫-૩૦ બાદ કરવાં. પછી બન્ને ૫-૩૦ નું અંતર ૨૪ કલાક અર્થાત ૧૪૦ મિનિટ હોય છે. ઈન્ટ ગ્રહ ૧૪૪૦ મિનિટમાં કેટલી કલા ચાલ્યો તે કાઢવું. પછી ૧૦ મિનિટે જો અમુકકલાં તો ઇષ્ટ ચલનમાં કેટલી કળા તે ગરિતાનુસાર કાઢીને પ્રથમનાં ૫-૩૦ નાં ઈષ્ટ ચહમાં ઉમેરતાં સ્પષ્ટ રાહુ આવશે. જો ગ્રહ વક્રી હોય તો તે કલા બાદ કરવી. આ રીતે દરેક ગ્રહ સ્પષ્ટ કરવાં રવિ-ચંદ્ર સદૈવ માર્ગેજ હોય છે. સ્પષ્ટ ચહકાઢ્યાં પછી નક્ષત્ર કુંડલી કરવી.
સર્વ સ્પષ્ટ રાહુ અને લગ્ન કાઢ્યા પછી એનું કોઇક તૈયાર કરવું. તેમાં લગ્ન થી માંડી કેતુ સુધીના ૧૦ ઘર (ખાન) તૈયાર કરવો. પછી રાશિ, અંશ, કલા, નક્ષત્ર, ચરણ, મહાદશા, નવમાંશ દરેક ગ્રહમાં એકની નીચે એક લખવાં. આ નક્ષત્ર કુંડલીથી કયો ગ્રહ કયા નક્ષત્રમાં અને કોના નક્ષત્રમાં છે તેમ જ કયાં નવમાંશમાં છે એની સમજ પડે છે. * જે રાશિમાં ગ્રહ હોય તે જ રાશીને નવમાંશ હોય તે વર્ગોત્તમ કહેવાય. વર્ગોત્તમ ગ્રહ બળવાન અને સદૈવ શુભફળ
આપે છે. * નવમાંશ કુંડલી અત્યંત પૂરક કુંડલી હોય છે. જન્મ કુંડળીમાં જો બળહીન ગ્રહ હોય અને નવમાંશમાં એ સુધરે તો
શુભફળદ છે. * નવમાંશી અથવા સ્તનક્ષત્રી ગ્રહ બળવાન બને છે. નવમાંશ કુંડળીના લગ્નમાં રહેલ ગ્રહને ઉદિતાંશી ગ્રહ કહેવાય
છે અને એ બળવાન હોય છે. * સર્વ ગ્રહોમાં જે ચહનાં અંશ અને કલા સર્વાધિક હોય તે ગ્રહ આત્મકારક કહેવાય, * જન્મક્ષત્રથી અનુક્રમે જે નક્ષત્ર આવે છે એને જન્મસંપત વિગેરે નામ હોય છે. આ નામો નવમાંશ નીચે લખવાં
જેનાથી ગ્રહોનું શુભાશુભ સમજાય છે. ગ્રહ વક્રી છે કે અસ્તમાં એ પણ લખવું. * શુભગ્રહ વક્રી હોય ત્યારે ઉચ્ચગ્રહનું ફળ આપે છે. પાપ ગ્રહ વક્રી હોય ત્યારે અશુભ ફળ આપે છે. લગ્ન કુંડલીને
કાલપુરૂષ કુંડલી કહે છે.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨ ભાúવચાર
લગ્ન સ્થાન ? નામ - ઉદય-આધ-લગ્ન-પ્રથમસ્થાન આ સ્થાનથી સ્વભાવ, સ્વરૂપ, આયુષ્ય શારિરીક સુખ, દુ:ખ, શરીર લક્ષણ મસ્તક, આત્માં ગુણ, દોષ, પ્રવાસ પુત્રનો ભાગ્યોદય, પિતૃમાતા, માતૃપિતા, ચિંતાનાશ, મહત્વાકાંક્ષા, યશ, કાર્યાત્મ, આ ભાવમાં જો પાપગ્રહ હોય તો દેહ ઉપર તલનું પ્રમાણ વધુ હોય; આ કેન્દ્રસ્થાન છે. દિશા, પૂર્વ, પુરૂષ ભાવ. વર્ણ : પીળો, ચરભાવ આ સ્થાનનો અમલ મસ્તક ઉપર હોય છે. - કારકગ્રહ : રવિ.
તૃતીય સ્થાન : બ્રાનું સ્થાન, પરાક્રમ સ્થાન, સહજ સ્થાન આ સ્થાનથી ભાઈ તરફથી સુખ, સગાસંબંધી, પાડોશી, સાહસીસ્વભાવ, કર્તુત્વગારી, રેલ્વે મોટરના પ્રવાસ, ભાઈ- બહેનનું સુખ, જમણો કાન, ગળુ, છાતી, ખભા, હાથ, કંઠ માધુર્ય, સહાય, પરાક્રમ, દવા, લેખન, મુદ્રણ, સાંભળવાની શક્તિ, સ્વપ્ન, હસ્તાક્ષર, મહત્ત્વાકાંક્ષા, શરીરસ્વાધ્ય, પત્રવ્યવહાર, મિત્રસંતતિ, બાતમી અને પિતાના શત્રુ. આ સ્થાનનો વિક્રમસ્તાન, ઉપચયસ્થાન, આપોક્લિમ સ્થાન કહેવાય છે. દિશા : ઈશાન્ય, બુદ્ધિસ્થાન, પુરૂષભાવ, - વર્ણ નારંગી, ચલભાવ. - અમલ : હાથ, ખભા, કાન, - કાકગ્રહ : મંગળ.
દ્રિતીય ધનભાવ આ ભાવને અર્થસ્થાન કોષસ્થાન પણ કહે છે. આ ભાવથી સાંપરિક સ્થિતિ, બેંક બેલેન્સ, સોનુ નાણું, દરિદ્રતા, નફો-નુકસાન, વકૃત્વ, નેત્ર, કુટુંબ, પૂર્વાર્જિતધન, ભોજન, વાણીથી આર્થજન, પુરૂષોને સ્ત્રી આધાર, સ્ત્રીને પુરૂષાધાર જોવાય છે. આ સ્થાનને પણફર કહે છે. આ મારકસ્થાન છે. અમલ : ડોક, ગળુ, નેત્ર, કંઠ, દિશા, ઈશાન્ય, સ્વભાવ, સ્થિરભાવ - વર્ણ: લીલો, - કારકગ્રહ : ગુરૂ.
એને મારી ને પણ
ચતુર્થ સુખસ્થાનઃ સુખ, પાતાલ, માતૃસ્થાન અને વાહન સ્થાન. આ ભાવથી - ગૃહસૌમ્ય, માતા, સ્થાવર સંપત્તિ, ખેતી, વાહન, બંગલા, આયુષ્યના છેલ્લા દિવસો, છાતી, ફેફસા, સગાઓ, મન:સ્થિતી, માનસિક ચિંતા, વિદ્યા, કીર્તિ, અધિકાર, સામાજીક પ્રતિષ્ઠા, સંસ્થા સંબંધ, રાજકેદી, વાતવ્યગામ કે નગરમાં, ઘરનું સ્વરૂપ, ભૂમિગતદ્રવ્ય, અંતકાળ જોવાય છે. આ કેન્દ્ર સ્થાન છે. દિશા : ઉત્તર, સ્ત્રી ભાવ, લાલવર્ણ, સ્થિરભાવ, -- અમલ : છાતી અને પેટ ઉપર, - કારક ગ્રહ : ચંદ્ર અને બુધ
પંચમ સ્થાન : સંતસ્થાન • ત્રિકોણ સ્થાન, શુભ સ્થાન આ સ્થાનિથી - સંતતિ, ગર્ભ, વિદ્યા, ઉપાસના, મંત્ર, સટ્ટો, લોટરી, પુત્ર કે કન્યા ? હૃદય, પીઠ વિવેકશક્તિt, શિક્ષણ દેવતારાધના, શૃંગાર, અનુપ્રાપ્તિ, પ્રણય, બુદ્ધિથી પ્રાપ્ત ધન, ક્રિડા નૈપુણ્ય, પિતૃભાવ, પુન્ય પ્રતિભા, નૈતિક આચરણ, કલાજ્ઞતા, ઈન્દ્રજાલ, સ્થિરતા, પ્રયત્ન, ઉદ્યોગદિશા, પ્રથમ સંતતિ, લક્ષમી સ્થાન, ત્રિકોણ સ્થાન, પણફર સ્થાન. દિશા : વાયવ્ય, પુરૂષભાવ – વર્ણ: શ્યામ, ચરભાવ - અમલ : હૃદય અને પીઠ ઉપર - કારકગ્રહ : ગુરૂ.
શુભસ્થાન : ઉપચયસ્થાન આ ભાવથી શત્રુ, મોશાળ, રોગ, નોકર, કેડ, પશુપ્રાપ્તિ, દુષ્કૃત્ય, ચોરી, વ્યસન, સંગત, સદાચાર, ગુમશત્રુ, ભાડુતી ૧ લાં પુત્રની સંતતિ, શુદ્ધ, બુદ્ધિ જોવાય છે. આ સ્થાનને આપોલિમ પણ કહે છે. દિશા : વાયવ્ય, દુઃખસ્થાન, સ્ત્રીભાવ – વર્ણ: શ્યામ, સ્થિર ભાવ - અમલ : નાભિ, આંતરડા - કારકગ્રહ : શનિ અને મંગળ
સસમ જાયાસ્થાન : અસ્તસ્યાન, ભર્તાસ્થાન, પ્રણયસ્થાન આ ભાવથી સ્ત્રીસુખ, પતિસુખ, વિવાહ, ભાગીદારી, યુદ્ધ, કોર્ટ, પ્રતિસ્પર્ધી, લગ્નજીવન, વ્યાપારાર્થે પ્રવાસ, નઝધન, સહકાર્ય, ત્રિજભાઈ, બીજી છોકરી, ભત્રિજો, પિતાવ્યવસાય. આ સ્થાન મારક છે. દિશા : પશ્ચિમ પુરૂષભાવ - વર્ણ નારંગી, ગુલાબી, ચરભાવ - અમલ : કેડ, બસ્તી, મુત્રાશય, કુક્ષી – કારકગ્રહ : શુક્ર,
(૮૭)
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________
અષ્ટમ મૃત્યુસ્થાન : ગુહ્યસ્થાન, જીવિતસ્થાન આ ભાવથી મૃત્યુનિદાન, અચાનક ધનલાભ, વારસાથી ધન, વીમો, દાયાજો, ભૂમિગત ધન, અજાસુખ, ગુલ્વેન્દ્રિય, અપમૃત્યુ, ગડાન્તર, અપધાન, ઝેરી દંશ દલાલી, તામસપણુ, સસરા તરફથી ધન, બેઅબુ, અનૈતિક સંબંધ, ગુમવાત, આદરણીય વ્યક્તિત્વ, અચાનક સ્થિત્યન્તર, આભાવને રન્દ્ર, પણફર પણ કહેવાય છે. દિશા : નૈઋત્ય, સ્ત્રીભાવ, દુ: ખાન - વાર્ણ: શ્યામલ લીલો વર્ણ. સ્થીરભાવ – અમલ : ગુલ્વેન્દ્રિ - કારક ગ્રહ : શનિ.
નવમ સ્થાન : ધર્મસ્થાન, ભાગ્યસ્થાન, શુભસ્થાન આ ભાવથી ધર્મશ્રદ્ધા, તપ, તીર્થયાત્રા, ધર્મક્રિયા, સાક્ષાત્કાર, શિક્ષણ, જનસંપર્ક, યશ, કીર્તિ, ભાગ્યોદય, પુત્રાદિક પરિવાર, પરદેશગમન, ગ્રંથ પ્રકાશન, સ્વપ્ન સત્ય પડે, સત્સંગ, આત્માદિતત્વજ્ઞાન, પરોપકાર, શારુપઠન, શીલ, શક્તિ. સમાજકાર્ય, રાષ્ટ્રકાર્ય, લોકપ્રેમ, અધ્યક્ષાદિ અધિકાર, આ સ્થાન અતિશુભ છે. આને ત્રિકોણસ્થાન કહે છે. લક્ષ્મીસ્થાન, પુરૂષભાવ, ચરભાવ, વર્ણ : લીલા સપડતો – વર્ણ : સફેદ - અમલ : સાથળ, કેડ - કારક ગ્રહ : રવિ અને ગુરૂ.
દશમસ્થાન : કર્મસ્થાન, પિતૃસ્થાન આ ભાવથી પિતૃસુખ, અધિકાર, કર્મ, સારા-નરસા કાર્યો, યજ્ઞયાગ, માનપાન, નિદ્રા, નિર્વાહ ઉદ્યોગ, હોદ્દો, રાજકારાણ, અલંકાર, યશ, અપયશ, વિદ્યા, લોકોપયોગી કાર્યો, વ્યસાયાર્થે પ્રવાસ, સંસ્થાકીય કાર્યો, ચૌર્યધન, આ
સ્થાનને અપસંદ કહે છે. આ કેન્દ્ર અને ઉપચય સ્થાન છે. દિશા : દક્ષિાણ, સ્વભાવ - વર્ણ: ગુલાબી, સ્થિરભાવ - અમલ : ઢીંચણ, મનગટ - કારકગ્રહ : રવિ, બુધ, ગુરૂ અને શનિ. આ સ્થાને જો મંગળ હોય તો કુંડલી ને સુધારે અને સારા ફળ આપે છે.
૧૧મું આયસ્થાન : લાભ, સિદ્ધિ, મિત્ર સ્થાન આ ભાવથી વિવિધ લાભ, આશા, ઈચ્છાની સફળતા, વાહનાદિ ઐશ્વર્ય, મિત્રોનું સુખ, ડાબો કાન, પીંડી, એડી, મંત્રીપદ આદિ કાર્યોથી પ્રાપ્ત લાભ, ધન લાભ, નુકસાન, પિતૃધન આ સ્થાનને ઉપચય અને પાણકર કહે છે. પુરૂષભાવ - દિશા : અગ્રેય - વર્ણ : કેશરી, ચરભાવ - કારકગ્રહ : ગુરૂ.
૧૨મું વ્યયસ્થાન • હર્ષ, મોક્ષ, શયન, ભોગસ્થાન છે. આ ભાવથી મોક્ષ, ગુરવિદ્યા, અધ્યાત્મજ્ઞાન, જેલ, ગુસશત્રુતા, રાજકીય આપત્તિ, ભોગ, કૌમ્યા, વિલાસ, વ્યય, ડાબી આંખ, પગતળીયા, સ્વાર્થ, દેવાળુ, ધનનાશ, ફાંસી, શિક્ષા, પિશાચ્ચ બાધા, નિદ્રાભંગ, દવાખાનું, કેદ, ખરાબ સંગાથી સ્થાન, ચોર, પોલીસ તરફથી મારપીટ, સંકટ, કોક, પતિ-પત્ની દુઃખ, ઉદ્યોગ હાની. આ આપોકિલપ, દુઃ ખસ્થાન છે. સ્ત્રીભાવ, સ્થિરભાવ – વાર્ણ : લીલો – કારકગ્રહ : શનિ.
પંચધા મૈત્રી લગ્નકુંડલીમાં ગ્રહને સ્થાનમાં બેઠેલા હોય તે સ્થાન છોડીને એના પહેલાના ૩ સ્થાન અને પછીના ૩ સ્થાનમાં રહેલા ચહુ એ તાત્કાલીન મિત્ર બને છે. ને સ્થાનમાં સહ બેઠેલો હોય એ સ્થાન અને બાકીના સ્થાનમાં રહેલા ગ્રહો તાત્કાલીન શુભ સ્થાન છે, નૈસર્ગિક મિત્ર + તાત્કાલીન મિત્ર = અધિમિત્ર નૈસર્ગિક સમ + તાત્કાલીન મિત્ર = મિત્ર નૈસર્ગિક શત્રુ + તાત્કાલીન મિત્ર = સમ
શત્રુ ગ્રહ નૈસર્ગિક મિત્ર + તાત્કાલીન શત્રુ = સમ નૈસર્ગિક સમ + તાત્કાલીન શત્રુ = શત્રુ નૈસર્ગિક શત્રુ + તાત્કાલીન શત્રુ = અધિશત્રુ
મિ .
.
મિ. ,
/
'
શત્રુ
૨
(૮૮)
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાશિ મેષ
W
'
ભાવ વિષમ
સ્વામી
મંગળ
લીંગ
સ્વભાવ
સંજ્ઞા
ઉદય
.
યુ.
ડોક
વર્ણ
२
પૃષ્ઠોથ
પશુ
સંબંધ
સત્તા
સમયબળ રાત્રી
સ્વ
લાલ
ગ્રૂપમાં
અભાવ
”
Y.
ર
ચર સ્થિર હિના પૃષ્ઠોષ કિશÈ.
પશુ
પ્રસવ
દિશાળ દશમભાવદશમભાવ
સમ
સી.
સૌમ
દેહભાગ મસ્તક સુખ-ગળુ છાતી
સ્વપ
બોકડો
તો.
અધિ
ચંદ્ર
-
મિથુન
૩
ક્ષત્રિય
વૈશ્ય
ભાગ્યોદય ૨૮ માં ૨૫માં
વર્ષ
વિષમ
મુખ્યમ
બુધ
માનવ
રજો.
ભૌતિક
સંજ્ઞા
પાદ ચતુષ્પાદ ચતુષ્પાદ દ્વિપાદ | બહુપાદ ચતુષ્પાદ દ્વિપાદ | દ્વિપાદ
!!
બળદ દમ્પતિ | જલચર
પ્રાણી
વંધ્યા
લગ્ન
રાત્રી
ન હૈં હું કહ્યું
शूद्र
૩૨ થી
४
૩૬
રજો.
ચંદ્ર
સૌÆ
ચંદ્ર ચંદ્ર
ય
* * * *
-
*
દુવન કુ દ
રાત્રી
સ્વ સમય સમ દીર્ઘ દીર્ઘ
સાદ
વિ.
સત્વ
સૌમ્ય
સ્થિર દ્વસ્વભા
શિર્વ
માનવ
કન્યા
E
બહુ વંધ્યાસ વધ્યા ચતુર્થ દશમભા લગ્ન
લીલો ગુલાબી પૂરવણ મિશ્ર
સમય વિષમ
બુધ
સી.
ક્ષત્રિય
૨૨ થી
દિયાબળ દિવસ
૨૬ સત્વ
રવિ
ધાન્ય નાન અગ્નિસાથે મારી
gul
નાવસ્થ પુરૂષ કુમારીકા
જ
વૈશ્ય
૩૨ થી
s†
રો.
શુક્ર
y.
ક્રૂર
ચર
શિર્ષ
માનવ
|
( ૮ )
બસ્તી ગુપેન્દ્રિ
લગ્ન
મ
- ७
-
ત્રિકોણ – ૫ અને ૯ આ સ્થાનને જોણ લક્ષ્મી તારક કહે છે. આ સ્થાનો શુભ છે. કેન્દ્ર સ્થાન : ૧ - ૪ ૧૦ આ સ્થાનને વિશ્વસ્થાન પણ કહે છે. પરાવલંબી સ્થાન : ૧૨ ૨ અને ૮, ધાતક સ્થાન : ૮ મું. મારક સ્થાન : છ ૨, ત્રિક સ્થાન : ૮ અને ૧૨ મું. ૬ અને ૧૧ મું,, પણફર સ્થાન : ર ૧૧, અપોક્સિમ સ્થાન : ૩
આ અશુભ સ્થાન છે.
-
નારીક સ્થાન : ૩ ઉપચયસ્થાન : ૩ * ઉપચયસ્થાને પાપ ગ્રહો સારૂં ફળ આપે છે.
૫ - ૮ અને ૧૧ મું. ૬ - ૯ - ૧૨.
૬ ૧૦
વૃશ્ચિક
.
ૉ.
આધિદૈવિક રવિ રવિ
સમ
મંગળ
સ્ત્રી
સૌમ્ય
સ્થિર વિસ્વભાવ
ીય
Bes
પૃષ્ટ માનવ પશુ
પશુ
જલચર
-
બહુપાદ ક્રિપાદ – ચતુષ્પાદ
ચતુષ્પાદ સાથળ
બહુપાદ ઢીંચળ
દિવસ
દિવસ
દીર્ઘ
દીર્ઘ
શ્યામલ સોનેરી
બ્લ્યૂ
શુદ્ધ
૨૫ માં
| |
વિપ્ર
૨૮ થી
૨ / ૧૦
બહુ અભાવ મધ્યમ સપ્તમ લગ્નગ્દશમ ચતુર્થ
દશમ
રાત્રી
३२
તો
ૐ = = = 8 % %
દ્વિષાદ
પીંડી
કોપર
વિસ્કી | ધનુર્ધારી રિખ ખાલી
મગર ઘડો,
ક્ષત્રીય, અશ્વારીર
રવિ
આ સ્થાનો શુભ છે.
સમ
શિન
સ્ત્રી
સૌમ્ય
ચર
પૃ
રાત્રી
સમ
પિંગટ
ત્રિય
૨૬ માં
-
સમ
સ્વેઠવર્ણ
વૈશ્ય
ર૬ માં
સુ
રવિ
સત્વ
આધ્યાત્મિક વિ
કુંભા
"
વિષમ
શનિ
પુ.
ક્રૂર
સ્થિર દ્વિસ્વભા
શિ
માનવ
લીધેલો
પુરૂષ
* શુંă હું
ભાવ
લગ્ન ચતુર્થભાવ
શૂદ્ર
૩૦ માં
દિવસ સંખ્યાબળ સ્વ હસ્ય ગીર
નોમી
યાનો
મો
જલચર
ચંદ્ર
વિપ્ર.
૧૬ થી
૪૦
સત્વ
#
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગ્રહવિચાર
સ્વરાશિ
મલત્રિકોણ રાશિ
ઉચ્ચ રાશિ
ઉચ્ચઅંશ
| 0
રવિ
0
મંગળ
9 2
બુધ
૩/૬
૧ % ૮ & ૯ + ૬ = 2]
2
3
શનિ
૧૦/૧૧
s
રાહુ
કેતુ
રવિ : રાજા, આત્મા; ચંદ્રઃ મન, રાણી; મંગળ : સેનાપતી; બુધ : યુવરાજ; ગુરુ : શિક્ષણ, અર્યમંત્રી, શુક્ર: ગૃહમંત્રી; શનિ : સેવકમંત્રી.
જે ગ્રહ પ્રકાશ પરિવર્તિત કરે છે એ રવિથી પ્રાપ્ત સ્વનો પ્રકાશ, નક્ષત્રપ્રકાશ, શેષ ગ્રહ તારાઓને પ્રકાશથી યુક્ત વિશિષ્ટ સમયે પરાવર્તિત કરે છે. જન્મસ્થ બાળક ઉપર એ પ્રકાશનો પ્રભાવ પડે છે એના ઉપર જ જ્યોતિષ ભાવફળ વિચારે છે. જેમ જેમ ગોચરગ્રહ ફરે છે તેમ તેમ તે ગ્રહોનો પ્રકાશ મિશ્રિત બને છે, આ અને જન્મસ્થ પ્રકાશના મિશ્રણથી જાતકનું ભવિષ્ય કહેવાય છે. સર્વગ્રહોને ૭ માં સ્થાને પૂર્ણ દષ્ટિ હોય છે. એમાં મંગળ, શનિ અને ગુરૂને બે-બે દષ્ટિઓ અધિક હોય છે. મંગળ ૪/૭/૮, શનિ ૩/૭/૧૦, ગુરૂ ૫-૭-૯/ શેષમહો ૪ અને ૮ માં સ્થાને ત્રિપાદદષ્ટિ કરે છે. શેષગ્રહો ૫ અને ૯ માં સ્થાને દ્વિપાદદષ્ટિ કરે છે. શેષગ્રહો ૩ અને ૧૦ માં સ્થાન એકપાદદષ્ટિ કરે છે.
અહ
મિત્ર.
સમ
રવિ
બુધ
શત્રુ શુક્ર, શનિ, રાહુ, કેતુ
રાહુ, કેતુ બુધ, રાહુ, કેતુ
ચંદ્ર
મંગળ, ગુરુ, શુક્ર, શનિ
શુક્ર, શનિ
મંગળ બુધ
ચંદ્ર
ગુર
ચંદ્ર, મંગળ, ગુરુ
રવિ, ગુરુ રવિ, ચંદ્ર, ગુર રવિ, શુક્ર, રાહુ, કેતુ
રવિ, ચંદ્ર, મંગળ બુધ, શનિ, રાહુ, કેતુ બુધ, શનિ, રાહુ, કેતુ, શુક્ર બુધ, શનિ, રાહુ, કેતુ, શુક્ર બુધ, શનિ, રાહુ, કેતુ, શુક્ર
મંગળ, ગુરુ, શનિ શનિ, રાહુ, કેતુ મંગળ, ગુર
શનિ
ગુર
બુધ, શુક્ર
રવિ, ચંદ્ર રવિ, ચંદ્ર, મંગળ રવિ, ચંદ્ર, મંગળ રવિ, ચંદ્ર, મંગળ
રાહુ
ગુર ગર
રવિ : પિતા, આરોગ્ય, રુચિ, મનપાવિત્ર્ય, પ્રતાપ, જ્ઞાનોદય, આત્મા ન કરીને કારક છે. ચંદ્ર : માતા, યશ, વિદ્યા, આનંદ, મન પ્રસન્નતા, કાંતી, સૌદર્ય, પાણી, સફેદ પદાર્થનો કારક છે. મંગળ : ભાઈ-બેન, જમીન, સાહસ, યુદ્ધ, પક્રમ, વિજય, સૈન્ય, આગેવાની, સેનાપતિ, ધૈર્ય, કામ, ક્રોધ અને સ્વાતંત્ર્ય કારક છે. બુય : મામા, સગા, બંધુ, ગણિત, જ્ઞાન, વિધા, ધર્મજ્ઞાન, શાંતિ, ભક્તિ, વિનય, વકૃત્વ કારક છે. ગુરઃ પુત્ર, ધર્મજ્ઞાન, મંત્રશાર, રાજતંત્ર, પ્રવચન, સંપત્તિ, કર્મ કારક છે. શુક્ર : દમ્પતિ, કલા, કૌશલ્ય, સંગીત, કાવ્ય, સાહિત્ય, સૌંદર્ય, સિદ્ધિ, વિલાસ, મંત્રવિદ્યા, રતિક્રિડા કારક છે. શનિ: સેવક, સંકટ, પરપીડા, દેવ, લોભ, મોહ, દુર્દશા, દારિદ્ર, નિજુરતા, કાળુ અનાજ, ભેંસ, આયુવિચાર, જીવનોપાય, લોખંડ. રાહુ : યશ, પ્રિતિષ્ઠા, સ્વભાવ કારક છે. કેતુઃ સંન્યાસ, ઉદાસીનતા, વૈરાગ્ય આદિ કારક છે.
(૯૦)
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગ્રહોના
રવિ |
ચંદ્ર | મંગળ
શુક ! શનિ ! રહુ | કેતુ
ગુણધર્મ
મતિ
ગૌર
બુસર
રાભ
શુભ
વાયું
1
વેશ્ય
વૈરય
વિપ્ર.
વિપ્ર.
રજે
વૃષભ
વૃષભ
કુંભ
૧ આત્માદિ | આમ
સ વાણી.
સુખ મદન કાલસતયતા ૨ રંગ | ૨ક્ત -શ્યામ | ગૌર | રક્ત-ગૌર | લીલોશ્યામ
યામલ
વિચિત્ર ૩ શુભ-પાપ | પાપ શુભ-પાપ - પાપ | શુભ-પાપ
પાપ
પાકે મધ્યમપાપ જ સ્ત્રી-પુ-નવું ૫. સી.
સી.
મા, ૫તત્વ અગ્નિ જલ અગ્નિ
પૃથ્વી આકાશ જલ
જલ-વાયુ આકાશ-તેજ ૬ જાતિ ક્ષત્રિય હત્રિય
અંત્યજ -તેલી ચાંડાળ | ચાંડાળ ૦ ગુણ સત્ત્વ
રજો સન્ય
તમો તમો 1 મધ્યમતમો ૮ ઉચ્ચ રાશિ?
મીન તુલા મિથુન ૯ મૂળત્રિકોણ)
મેષ કન્યા
તુલા
કર્ક
મકર ૧૦નીચરાશિ - તુલ
મકર ૧૧ સ્વગૃહ | સિંહ કર્ક | મેષ-વૃશ્ચિક]મિથુન-કન્યા| ધતુ-મીન | વૃષભ-તુલા | મકર-કુંભ | કન્યા ! ૧૨ મિત્રગૃહ | ચં-મં-શું | ૨-બુ ! ૨-ચં-શું | ૨-શુ-૨-કે ૨-ચં-મ બુ-શ-રા-કે| બુ-શુ-રા-કે| બુ-શુ-શ-કે| -શુ-શ-રા ૧૩ સમગૃહ | બુધ |મ-ગુ-શુ- શુ-શે | મંગુ-શ | શ-રા-કે ૧૪ શત્રુગૃહ શુિ-શ-રા- કે શ -કે બુ-રા-છે | ચંદ્ર |
| ૨-ચ | ૨-ચં-મું | ૨-ચં-મું ૨-ચં- મં ૧૫ પૂર્ણદષ્ટિ
૫-૭-૯
૩-૭-૧૦ ૧૬ કારત્વ પિતા | માતા | બંધુ-ભગિનીની વાણી સંતતી
સી
પિતામહ દીકરા ૧૭ વસ
નવું | જાણું બળેલુ ભીનું મધ્યમ ચાદર જેવું જીર્ણ ૧૮ ધાતુ તાંબુ | મણિ-મોતી| સોનુ મિશ્ર
મોતી ! શીશુ-લોઢું ૧૯ નું ઝીલ્મ ગ્રીષ્મ શરદ
વસંત શિશિર ર૦ દેહવિભાગ, હાડકા રક્ત મજ્જાતંતુ त्वया
રેત-વીર્ય નસો ૨૧ દિડાસ્થાન દેવગૃહ બગીચા
કડાસ્થાન ભંડાર શયન ઉકરડો ૨૨ રસ | કડવો ખારો. તીખો
મધુર આપ્ત ૨૩ કાલબળો દિવસે
અહેરાત્ર દિવસે પરોઢીએ
સંધ્યાકાળે પ્રાત:કાલે ૨૪ ભાવકારક૧-૯-૧૦ ૩-૬ ૪-૧૦ ૨-૫-૯
૬-૮-૧૦-૧૩
૧૦-૧૧ ૫ પ્રકૃતિ | પિત્ત | વાત-કફ પિત્ત 1 ત્રિદોષ
વાત-કફ વાત ૨૬ સ્વભાવ સ્થિર ચંચળ | ઉગ્ર |
અતિતીક્ષણ ર૭ ભાગ્યોદય ૨૨ થી ૨૪ | ર૪ થી ૨૫ | ૨૮ થી ૩ર [ ૩૨ થી ૩૬ [ ૧૬ થી ૨૦ ૨૫ થી ૨૮ ૩૬ થી ૪૨ ૪૨ થી ૪૮ | ૪૮ થી ૫૪
વર્ષ ૨૮ દિશાબળ વાયવ્ય | દક્ષિણ | ઉત્તર
ઈશાન્ય અગ્નેય
નૈઋત્ય ૨૯ દેવતા ! 1 અગ્નિ-પૃથ્વી વિષ્ણુ
પાપ આકાશ ૩૦ વિધા | જ્યોતિષ | શાસ્ત્ર ]. શી૫
વ્યાકરણ
ન્યાય મેલીવિદ્યા ગુઢમંત્ર કારકત્વ ૩૧ ભૂમી | આણ્ય જલાશય કીનારે જમીન જલાશય પાસે.
બાર ૩૨ ગ્રહના | શંકર-વિષ્ણુ ! યક્ષિણી રાંકર-ગણપતી ભૈરવનાથ |
દેવી મારૂતી કાલિક . કાલિકા ઉપાસ્ય દેવત
સરસ્વતી ૩૩ રત્નો | માણેક મોતી પરવળા [ પાચ-પાન | પુષ્કરાજ
નિલમ !
ગોમેદ,
લસણીયુ ૩૪ મૃત્યુ સ્થાન ૧૨
રૉપ્ય હેમંત
વર્ષ
મેદ
અગ્નિ
તૂરો
રાત્રી.
રાત્રી
લધુ
સંગીત
મૃદ્ધ
T
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________
શવ રવિ રહોનો રાજા અને આત્મકારક છે. પૃથ્વીથી ૯ ક. ૨૭ લા. મૈ. દૂર છે. આરોગ્યકારક, આયુર્દાયક છે. દેહસ્થ અને પૃથ્વી પરની ઉષ્ણાતા રવિથી હોય છે. અને આ ઉષ્ણતા જીવન માટે અત્યંત જરૂરી છે. આવો પ્રભાવ મંગળનો નથી, રવિની ઉષ્ણતા સાત્વિક તેજ પેદા કરે છે. મંગળ ઉષ્ણતા પીડા-માસ ઉપદ્રવકારક હોય છે. રવિનો સંબંધ હાડકાથી છે. રવિ એ સિંહ એ રાજ રાશી લીધી છે. સિંહ રાશિમાં રવિ ૧ તે ૧૦ અંશ સુધી મૂલ ત્રિકોણ તે પછી તે સ્વગૃહી હોય છે. મેષ રાશિમાં ઉચ્ચ અને ૧૦ માં અંશે પરમોચ્ચ થાય છે. રવિની મહાદશા. ૬ વર્ષની છે. દૈનિકગતિ પ૭', ૧૧ વિકલા થી ૬૧', ૧૧ વિકલા હોય છે. ઉત્તરાયણમાં રવિ મહાબળવાન હોય છે. ૨૨ ડીસે. થી ૨૧ જુન મધ્યમગતિ પ૯'-૧૧ વિકલા હોય છે. રવિ અધ્યાત્મિક, માનસિક, શારિરીક વ નૈતિક જીવન ઈશ્વરભક્તિ, શુદ્ધ સાત્વિક આચાર, વિચાર , અંર્તજ્ઞાન, અંત:સ્કૃર્તિ, સાહસી, ધ્યાનધારણા, ગ્રીષ્મઋતુધર, સત્તા, વર્ણ, લાલાસ, કેશરી, રક્તાભિસરણ ઉપર રવિની સત્તા છે.
રવિ મેષ, સિંહ અને ધનુરાશિનો બળવાન છે. અગ્નિતત્વની નીચે જલરાશિમાં ૪-૮-૧૨ માં સુંદર ફળ આપે છે. મિથુન, તુલા, કુંભમાં રાશિ બળહીન હોય છે. તુલા એ રવિની નીચ રાશિ હોય છે. રવિના આગળ પાછળ વિશિષ્ટ અંશમાં રહેલ ગ્રહ અસ્તગત હોય છે.
રવિ ઉત્તરના ક્રમે શુભત્વ ૧૦, ૧૧, ૬, ૩, ૧, ૯, ૫, ૭, ૪, ૨, ૮, ૧૨ માં ક્રમશ: ાણવો. રવિ પિત્તપ્રકૃતિ જણાવે છે. જાતકને ટાળ હોય છે. રજાભાવનો રવિ હોય તો કુટુંબ સુખ ઓછું. ૧૨ મો રવિ ધન નાશ. ૬ કો રવિ શત્રુ પીડા, ૮ માં ધનનાશ અને શારિરીક ક8, ચતુથાંત ચિંતા, તૃતીયમાં વડીલપણાનો અધિકાર બજાવે. રવિ કારકત્વઃ આત્મા, પિતા, અધિકાર, સામર્થ્ય, તીવ્રકડકાઈ, બલવત્તા, ઉષ્ણતા, તેજસ્વિતા, ઉદાત્તાપણું, ભક્તિ, કટુતા, સત્તા, રાજમાન્યતા, સાક્ષાત્કાર, વરિષ્ઠ અધિકારી, વડિલપણું, પ્રયત્ની, નેત્રરોગ, માનસિક શુદ્ધતા, ક્રોધ, મધ્યાધી, કેશર, શત્રુત્વ, વિરોધ, અહંકાર, નેત્ર, હાડકા, પથરી.
જ્યારે રવિ રાશીથી કે ભાવબળથી કે દષ્ટિથી શુભ હોય છે ત્યારે કારકત્વના ફળ શુભ આપે છે. પણ જો અશુભ હોય તો વિપરિત ફળ આપે છે અને કુંડળીનું મહત્વ ધટે છે.
રવિ માટે શનિ, રાહુ, કેતુના નક્ષત્ર સારા નથી કેમકે તે બળહિન થાય છે. પુષ્ય, અનુ, ઉ.ભાદ્ર, સ્વાતિ, શતતારક, અશ્વિની, મઘા અને મૂળ આ ૯ નક્ષત્રો રવિ માટે ખરાબ છે.
રવિ + રાહુની યુતી જે સ્થાને હોય તે સ્થાનને ખરાબ કરે છે. સુભાષચંદ્ર બોસના કુંડળીમાં રવિ + રાહુ દશમમાં હતા તેથુ રાજકારણ છોડવું પડ્યું. રવિ + રાહુ યુતી જો સસમાંત હોય તો સમાજવિરોધ, પત્નીનું સહકાર્ય ઓછું. અષ્ટમસ્થાનમાં રવિ + રાહુની યુતિ હોય તો અંતકાળ ખરાબ હોય. સ્ત્રી કુંડલીમાં રવિ + શનિ, રવિ + રાહુ, રવિ + કેતુ સક્ષમ કે અરમમાં હોય તો વૈધ્યવ્યની શક્યતા હોય છે.
૬ ઉસ્થાને રવિ શનિ, રાહુ કે કેતુથી યુક્ત હોય તો રાશિભેદથી નીચેના રોગ થાય છે. નેત્ર, હૃદયવિકાર, મેંદુરોગ, પેટના રોગ, અપેન્ડીસ, મળવ્યાપ, મેંદુ ઉપજ સૂજન, મસ્તકપીડા, આધાશિશી, નિદ્રાનાશ, લુલાગવી.
રવિની સત્તા અ અને ડ જીવનસત્ત્વ ઉપર હોય છે. રવિ અશુભ હોય તો હાડકા કમજોર હોય છે. નીચેનો રવિ પિતૃસુખ હાનિકારક હોય છે. રવિ જો શનિ, રાહુથી યુક્ત હોય તો પિતા વહેલા મટે છે. રવિ ૮ માં હોય તો પિતૃસુખ નાશ પામે છે. રવિ ૩-૬-૯ રાશિમાં દોષિત હોતા ક્ષય રોગની શક્યતા હોય છે અને અમાવસ્યા યોગમાં હોય કે પાપગ્રહથી દષ્ટ હોય તો આ રોગ ચોક્કસ થાય છે. રવિ + ચંદ્ર યુતી હોય તો નિર્બળ દેહી હોવા છતાં અત્યંત બુદ્ધિમાન સ્ત્રીયોને ૮ માં રવિ + ચંદ્રવુતી પાપગ્રહતી દષ્ટ હોય તો વૈધવ્ય યોગ થાય છે. રવિ + ચંદ્રયુતી તો ૧૨ મે હોય તો ધંધો ન કરવો. ૬ ફામાં રવિ + ચંદ્ર યુતિ પ્રકૃતિને વિશ્વાંતક બને છે. દષ્ટિદોષ થાય છે. રવિ-ચંદ્રનું મૃત્યુષડાષ્ટક હોય તો કુંડલી પ્રભાવહીન બને છે પણ રવિ- ચંદ્રનો નવ પંચમ યોગ એ રાજયોગ બને છે. રવિ-ચંદ્રનો કેન્દ્રયોગ પણ રાજયોગ બને છે (રામચંદ્રના કુંડલીમાં). રવિ દશમમાં અને ચંદ્ર લગ્નમાં હોવાથી પ્રબળ રાજયોગ થયો. દરની કુંડલીમાં રવિ ચતુર્થમાં અને ચન્દ્ર લગ્નમાં કેન્દ્રયોગ થયેલ. રવિ અને શનિના ઉચ્ચસ્થાન અને સ્વસ્થાન સામ સામે આવવાથી રવિ અને શનિ બંન્ને ઉચ્ચના હોય તે કુંડલી અત્યંત સંઘર્ષમય હોય છે આવો યોગ રામચંદ્રની કુંડલીમાં હતો.
રવિ + શનિ પતિ અથવા અન્યોન્યદૃષ્ટિ રવિ પાપગ્રહોનાં વચમાં હોય અથતુ પાપમધ્યમાં હોય તો પિતાનુ મરણ બચપણમાં થાય, રવિ-ચંદ્ર પરવિર્તન યોગ સારો ન ગણાય. કન્યાનો રવિ સપાતળ શરીર સૂચવે છે. મકર અને કુંભનો રવિ અભાગીનો સૂચક છે. રવિ-મંગળ
(૯૨)
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________
યુતી અથવા પરસ્પર દષ્ટિયોગ માણસને સ્થાયી સ્વરૂપનો રોગ બતાવે છે અને આ યોગ જે પાપગ્રહથી દષ્ટ હોય તો રોગ ત્રાસદાયી બને છે. જ્યારે મંગળ જે ૮-૧૨ નો સ્વામી હોય અને રવિને દૂષિત કરતો હોય તો અપઘાતી મરણની સંભાવના વધુ હોય. રવિ + શનિ યુતિ યોગ અત્યંત અશુભ હોય છે. પિતૃસુખ ન હોય, જીવનમાં દુઃખ વધું, અપકીર્તિ થાય. કદાચ જેલમાં જવું પડે. રવિના ચતુર્થમાં કે ૧૦ માં શનિ ધંધામાં બાધા પેદા કરે છે.
કન્યાનો રવિ લગ્નમાં મીનનો શનિ ૭ માં દ્વિભાયયોગ કરે છે. ૪ થા માં રવિ અને ૭ માં શનિ જાતકને ચિંતા ગ્રસ્ત બનાવે છે. ૪ થા માં રવિ અને ૧૦ માં શનિ પરેશાનયોગ કે શસ્ત્રઘાત સૂચવે છે. ૬ માં રવિ અને જો એ શનિથી દષ્ટ હોય તો પેટના રોગો.
સ્ત્રી કુંડલીમાં ૮ માં નો રવિ શનિથી દષ્ટ કે યુક્ત હોય તો વૈધવ્ય યોગ. રવિના દ્વિતીયમાં શનિ હોય તો તો સાંપત્તિક વિMો અને રવિના વ્યયમાં શનિ હોય તો દેવાળું સૂચવે છે. બળવાન રવિ ૧૦ માં હોય તો ઉદ્યોગ-ધંધા માટે સારો. મંગળ + રવિ યુતિ ૧૦ માં હોય તો પ્રશાસન કડક હોય છે.
વિથી થનારા ૫ યોગ ૧) વેશી યોગ : રવિના દ્વિતીયમાં ચંદ્રસિવાયના ઈતર ચહ હોય તે એને વેશી યોગ કહેવાય. જાતક ભાગ્યશાળી સૂચવે
છે. પાપગ્રહોથી થનારો વેશીયોગ કળ ઓછુ આપે છે. ૨) વાસી યોગ : રવિના ૧૨ માં સ્થાને ચંદ્ર શિવાયના કોઈ ગ્રહ હોય ત્યારે બને. આનું ફળ ઉપર પ્રમાણે જાણવું. ૩) ઉભયચારી યોગ : રવિના ૨ જા અને ૧૨ માં સ્થાને ચંદ્ર શિવાયના ગ્રહ હોય ત્યારે જાતક ઉત્તમ વક્તા અને સુભગ
દેહ, ધનવાન, કીર્તિમાન અને લોકપ્રિય બને છે પણ બીજી બાજુ એ પાપ ગ્રહ હોય તો વિરૂદ્ધ ફળ મળે છે. ૪) બુધાદિત્ય યોગ : રવિ અને બુધની યુતી પણ બુધ ૫ અંશ કરતા રવિથી વધુ હોય ત્યારે આ યોગ બને છે. આ
યોગથી ગણિત અને ભાષારીલી સુંદર હોય છે. આ યોગ ૨-૫ અને ૯ લગ્નમાં સારો હોય છે અથવા રવિ + બુધ
યુતિ ૧-૪-૮ ભાવમાં સારા ફળ આપે છે. ૫) સ્વયંસિદ્ધ યોગ : રવિ + શુક્ર યુતી ૫ અંશના ફેરી હોય છે. આ રાજયોગ છે. આ યુતિ ૩, ૬, ૯, ૧૦ અને ૧૧ આ સ્થાન છોડીને બીજે હોય તો જાતક અત્યંત સદ્દગુણી બને છે. રવિ + શુક્ર યુતિ ઉપર ગુરૂની દૃષ્ટિ શ્રેષ્ઠ સ્વયં સિદ્ધ યોગ બનાવે છે. લાભસ્થાને રહેલ રવિ કુંડલીના ધણો દોષ હણે છે અથવા રાત્રે લાભમાં ચંદ્ર હોય તો પણ કુંડલીના ઘણા દોષ હણે છે.
રવિથી અમે જેટલા દૂર એટલા બળવાન અને જેટલા પાસે એટલા બળહીન પણ આ નિયમ બુધ અને શુક્રને લાગે નહી. જે દિવસ જન્મ હોય તો રવિ પિતૃકારક બને છે. રાત્રે જન્મ હોય તો શનિ પિતૃકારક બને છે.
રવિહોશ રવિ ઉચ્ચ કે સ્વગ્રહ હોય અથવા કનિકા ઉ.કા., ઉ.ષાઢા કે રવિવારે રવિનો હોરા બળવાન હોય છે. આ હોરામાં માંદગીમાં દવા લેવા, ઑપરેશન કરવા સરકારી અધિકારીને મળવા, સરકારી કાર્યો કરવા, ફરીયાદ નોંધાવવામાં યશસ્વી બને છે.
ચંદ્ર
પૃથ્વીની પ્રદક્ષિણા ર૭'' દિવસ તિથિ પૂરી થવામાં ૨૯'' દિવસ સામાન્યતઃ ગતિ ૧૧ - ૧૦'' કલા છે. ૧, ૪, ૭, ૧૦ આ રાશિમાં વિચારો ગતિમાન હોય છે. પ્રવાસશોખીન, ઉતાવળ, સિંહ રાશીનો ચંદ્ર માન-સન્માનની ઈચ્છા કરાવે છે. કન્યાનો ચંદ્ર સ્વાર્થી, મતલબી ચિકિત્સક અને વ્યવહારી બનાવે છે. વૃષભનો ચંદ્ર શાંત અને સહનશીલ, દયાળુ બનાવે છે. કર્કનો ચંદ્ર સમાજ પ્રિય, કર્તબગાર પણ સમય અનુસાર વર્તાવ છે. તુલાનો ચંદ્ર સભ્ય, પરદુઃખ જાણનાર, વિદ્યમાન અને સમતોલવૃત્તિ. વૃશ્ચિકનો ચંદ્ર પરાક્રમી. ખુન્નસ અને અભિમાની હોય છે. ધનરાશિનો ચંદ્ર મહત્વાકાંક્ષી બનાવે છે. મકરચંદ્ર, લોભી, મત્સરી, સંશયી અને વ્યવહારી હોય છે. કુંભનો ચંદ્ર સારો હોય છે. કલ્પનાશક્તિ, સહનશીલ અને શોધકવૃત્તિ બનાવે છે. મીન ચંદ્ર આળસી, તરંગી બનાવે છે. અસંભવી વિચારી પણ આદર સકાર કરનારો બનાવે
ચતૂર્થમાં રહેલો ચંદ્ર કિમ્બળી અને સારા ફળ આપે છે. અમાવસ્યના આજુબાજુનો ચંદ્ર એ પાપગ્રહ બને છે. વૃષભનો ચંદ્ર તે ૩ ઉચ્ચ આગળ મૂળ ત્રિકોણી બને છે. ચંદ્ર શત્રુ = રાહુ છે. ચંદ્ર બુધને મિત્ર માને છે પણ બુધ ચંદ્રને શત્રુ માને છે. ચંદ્ર શનિને સમ માને છે પણ શનિ ચંદ્રને શત્રુ માને છે. મંગળ, ગુરૂ ચંદ્રને મિત્ર માને છે પણ ચંદ્ર, મંગળ અને ગુરૂને સમ માને છે. આવુ વૈચિત્ર્ય ચંદ્ર વિષે અધિક છે. ચંદ્રનો ઉદયવર્ષ ર૪ છે. સુદ ૧૦ થી વદ ૫ સુધી ચંદ્ર અતિ
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગ્રહ છે. પછી દર ૫ - ૫ દિવસે શુભત્વ ઓછુ ઓછુ થાય છે. સુદ ૧ થી ૧૦ આ વૃદ્ધિગત ચંદ્ર હોવાથી શુભ બને છે. વદ ૫ થી ૧૦ આ સામાન્યથી શુભ અને આગળ ૧૦ થી અમાવસ્યાના ચંદ્રની પાપગ્રહ તરીકે મનાય છે. શુભ ચંદ્રઃ
લગ્ન, પંચમ અને નવમાં સ્થાનમાં અત્યંત શુભ ફળ આપે છે પણ એ શનિથી દષ્ટી યુક્ત અથવા જન્મસ્થ સાડાસાતી ન હોય તો અષ્ટમસ્થાન ૧૨, ૬, ૨, ૧૦, ૫, ૯, ૭, ૩, ૧૧, ૪ આ સ્થાનમાં શુભત્વ ક્રમશ: વધે છે. ૮ માં સ્થાને આયુ ઓછું કરે છે.
ચંદ્ર અમલ વર્ષાઋતુ ઉપર ચંદ્ર ડાબી આંખનો કારક છે.
કારકત્વ બુદ્ધી, સુવાસ, આળસુ, કફ, ઉપવાસી, ફીટ, પથરી, માનસિક પ્રવૃત્તિ, સ્ત્રી, નિદ્રા, સુખ, ચાંદી, પ્રવાહી, મોતી, પ્રવાસ, માતા, ટી. બી., લવણ, કર્તૃત્વ, સફેદ વર્ણ, ચેહરો તેજસ્વી, ચપલ વિકાર, સૌંદર્ય, કીર્તિ, રેશમીવરસી, લોકમત, સ્પર્શજ્ઞાન, ભોળપણું, સ્મૃતિભ્રંશ, કુંડલીમાં જે દોષિત ચંદ્ર તો બચપણ બિમાર અને વૃદ્ધાવસ્થામાં કોઈક ઇન્દ્રય નાશ પામે છે. ગર્ભાશય, મુત્રપિંડ, માસિકપાળી, સ્તન આના ઉપર ચંદ્રનો અમલ હોય છે. એથી કૅન્સર આદિની શક્યતા હોય છે.
બાહ્યકારકત્વ : માતા, સ્ત્રી, નોકરાણી, નર્સ, પ્રવાહી, ખલાશી, માછીમારી, દારૂના ધંધા, પાણીનજીકના શહેર, પ્રવાસ, વાહન, સ્નાનગૃહ, ચાંદણી, ચાંદી અને મોતીના વ્યાપારી.
અંત:કારકત્વ : ચેતના, ફુર્તિ, સ્વજનપ્રિય, પ્રેમ વ્યવહાર્ય, કલ્પના, સાવધાની, કરકસર, માનસ પરીક્ષા, નમ્રતા, અવસરે બીજાનો બદલો લેનાર, આરામપ્રિય, મિત્ર પરિવાર મોટો, લોકપ્રિયતા.
દિયા, ભાવના અને વિચાર ઉપર ચંદ્રનો અધિકાર હોય છે. જેનો ચંદ્ર સારો એની બુદ્ધિ સર્વગામી વ્યવહારી હોય છે. ઉદ્યોગ, ઘરના કાર્ય અને સમાજમાં સાવધાનીથી વર્તનાર હોય છે. પ્રસંગાનુસાર નમ્ર કે કડકાઈ પણ કરે. સહસા બીજાને દુઃ ખ આપવાની વૃત્તિ ન હોવાથી લોકપ્રિય બને છે.
લીણ ચંદ્ર હોય ત્યારે મરણ પ્રમાણ વધે છે. એથી જ્યોતિષી માંદાં માણસને અમાસ પસાર થઈ એટલે ધોકો ગયો એમ કહે છે. આવા પરિણામ પૉર્ણિમાએ પણ કેટલાક અંશે જોવા મળે છે. પુનમે જન્મ પામનાર જાતક પુષ્ટ હોય છે પણ બદ્ધીમાની હોય છે. અમાસે એ જન્મ પામનાર જાતક બળ હોય છે પણ બુદ્ધિમાની હોય છે. મન એ મહત્તત્વની જ્ઞાનેન્દ્રિય છે એના કારક ચંદ્ર છે. જેટલાં દ્વન્દો છે. એ બધા સાપેક્ષ છે. ચદ્ર બગડેલો હોય તે અનુકૂળબાબત પણ પ્રતિકૂળ ભાસે છે જ્યારે ચંદ્ર સારો હોય તો પ્રતિકૂળ બાબત પણ સારી ભાસે છે કારણ કે એનો કારક મન છે. ચંદ્ર માતૃકારક છે. રાત્રે જન્મ હોય તો ચન્દ્ર માતૃક કારક હોય અને દિવસે હોય તો શુક્ર માતૃકારક હોય. બંન્ને બાલારિષ્ટયોગ ચંદ્રથી થાય છે. ચંદ્ર હમેશા મધ્યસ્થી ઈચ્છે છે.
ચંદ્રએ સ્ત્રી ગ્રહી, દ્રતગ્રહ, ડરપોક, ચંચળ છે. માનસિકવિદ્યા, અંત:સ્કૃર્તિ, નજરબંધી, ગૂઢવિઘા, સુખદુઃખ એ ચંદ્રાધારિત હોય છે. ચંદ્રનક્ષત્ર ઉપરથી રડી - પુરૂષ ગુણમિલન, ગુરુ-શિષ્ય ગુણ મીલન, ભાગીદાર, મિત્ર ગુણ મીલન જોવું. | ચંદ્ર પત્ની કારક છે. રવિ પતિકારક છે. તેથી રવિચંદ્ર શુભયોગ લગ્નસુખ સારૂ આવે છે. ચંદ્ર કરતાં બુધ એ બુદ્ધિમાટ શ્રેષ્ઠ છે. બુધ કરતાં ગુરૂ એ બુદ્ધિમાટે શ્રેષ્ઠ છે અને ગુરૂ કરતાં શનિ એ બુદ્ધિમાટે શ્રેષ્ઠ છે.
મુહર્તમાં વધુ મહત્તા છે. કશા ઉપર પણ ચંદ્રની અસર હોય છે. ચંદ્ર એ મનનો કારક હોવાથી ચિંતા કરનાર ગમે તેટલો શ્રીમંત હોય તોય ઉદાસી હોય છે. એને રોગ થયા કરે છે. જે ચંદ્ર સારો હોય એવો જાતક દુઃખદ પરિસ્થિતિમાં સહુજ દુઃખ સહન કરી પ્રસન્ન રહે છે.
કુડલીના ૭ માં સ્થાને વૃશ્ચિક ચંદ્ર અનેક વિખો પેદા કરે છે. વૃશ્ચિક રાશિમાં ૩ અંશી ચંદ્ર એ કુંડલીના બધા રાજયોગ ભંગ કરે છે. દુષિત ચંદ્ર૪ થા સ્થાને માતૃસુખ નષ્ટ કરે છે. વૃશ્ચિક રાશિમાં કર્ક નવમાંશનો ચંદ્ર ભગંદર, હિરાણીયા, ગુસરોગ, પેદા કરે છે. કન્યા રાશિમાં ચંદ્ર શનિ અને મંગળ વચ્ચે હોય તો ક્ષય રોગ પેદા કરે છે. મકર કુંભ રાશીનો ચંદ્ર શનિ અને મંગળ વચ્ચે હોય તો આત્મહત્યા કરે છે.
ચંદ્ર મંગળથી દૂષિત હોય તો બોલવામાં અવિચારી બને છે. માનહાની થાય છે. ચંદ્ર મંગળ યુતી ઉતાવળો સ્વભાવ અને વિપરીત માર્ગે પૈસા કમાવાની વૃત્તિ થાય છે અને માતા સુખ ન મળે. બઢાઈખોર બનાવે છે, અપધાત યોગ બને છે. ચંદ્ર અને શનિ યુતિ એ અત્યંત ખરાબ યુતિ છે. આ યુતિનો જાતકની કુંડલી ફેંકી દેવા જેવી હોય છે. આ જાતકને દુઃખ આશાભંગ ત્રાસ સંદેવ થયા જ કરે છે. પ્રયત્ન કદી સફળ ન થાય આ શનિ ચંદ્ર યુતિ મંગળથી યુક્ત કે દષ્ટ હોય તો પાગલ બને છે પણ એમાં સ્વરાશિ કે ઉચ્ચનો ગ્રહ ન હોય તો.
(૯૪)
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭ માં સ્થાનમાં વૃષભ અને કર્ક આ રાશિનો ચંદ્ર ન હોય અને શનિથી દોષિત હોય તો સ્ત્રીસુખનો અભાવ, પુનર્વિવાહી સ્ત્રીથી લગ્ન કરાવે. વ્યયમાં અશુભ શનિ અને અષ્ટમમાં બલહીન ચંદ્ર હોય તો અત્યંત બુદ્ધિહીન. શનિ અને ચંદ્ર બંન્ને દુર્બળ હોય તો બુદ્ધિહીન જાતક બને છે. ચંદ્રથી થતા રોગઃ
ફીટ, ગંડમાળ, પાગલપણું, ઉન્માદ, ખાંસી, કરમીયા થવા, આમ, ફેફસા બગડવા, અગ્નિમાંદ્ય, દમ, ગળાના, રોગો, શારીપર ગાંઠો થવી, આંખ દુ:ખવી, માસિક પાળીના વિકાર, પક્ષઘાત, મધુમેહ, જલોદર, વીટામીન બી નો અભાવ.
ચંદ્રથી થતાં રાજયોગ અને અનિષ્ઠ યોગ સુનફા: ચંદ્રથી બીજામાં રવિ શિવાયના ગ્રહ હોય તો આ યોગ બને છે. ફલીત : સ્વકઝાર્જિત ધન, બુદ્ધિમાન, શ્રીમંત, ઉત્તમ કિર્તિ, પાપગ્રહ હોય તો ફળ ઓછું મળે. અનાફા યોગ : ચંદ્રથી ૧૨ માં સ્થાને રવિ શિવાયના ગ્રહ હોય ત્યારે, ફલિત ? ઉત્તમ શરીયષ્ટી, સુંદર, કીર્તિમાન, વસ્ત્રાદિકનો શોખીન અને વય ૬૦ પછી પ્રવ્રજ્યા લે. પાપ ગ્રહ હોય તો ફલિત ઓછું જાણવો. દુર્ધરાયોગ : ચંદ્રના આગળ પાછળ ગ્રહો હોય ત્યારે. તેમાં જે ૧ પાપ ગ્રહ હોય તો ફલિત મધ્યમ અને બન્ને પાપગ્રહ હોય તો અશુભ યોગ બને છે. ફલિત : સુખી, સંપત્તિમાન, ઐહિક સુખી બને છે ચંદ્ર બળી હોય કે શુભગ્રહથી દષ્ટ હોય તો. કેમદ્રુમ યોગ : ચંદ્રના આગવા પાછળ કોઈ પણ ગ્રહ ન હોય તો. ઐહિક સુખ ઓછું, પરાવલંબી જીવન, કેમદ્રુમ ભંગ : ચંદ્રના કેંદ્રમાં કોઇ પણ રવિ શિવાયનો ગ્રહ હોય તો કેમદ્રુમ ભંગ થાય છે. પણ આ યોગ સસા મોટા માણસની કુંડલીમાં હોય છે. આવી કુંડલી રાજ ઘરાનામાં પ્રાયઃ જોવા મળે છે.
- ૩ , .
રા,
૧૨ રવિ
આ કુંડલીમાં ચંદ્રના કેંદ્રમાં ૨, મું, શું છે તેથી કેમદ્રુમ ભંગ થયો.
૧૧ શુ, શ, બુ.
શકટ યોગ : ચંદ્ર ગુરૂથી ૬, ૮, ૧૨ માં હોય તો શકટ યોગ થાય છે. પ્રારંભનું ૩૦ વર્ષ સુધીનું આયુ દુઃખદાયી હોય છે. સગા સાથ ન આપે, પણ ૩૦ વર્ષ પછી બધા અનુકૂળ થાય છે. “શકટયોગે જાતસ્ય યોગભગૅ પદે પદે' આ યોગ જવાહર નેહરૂના કુંડલીમાં હતો, એમના કુંડલીમાં શકટ યોગ છે પણ ચંદ્ર લગ્ન અને જન્મલગ્ન બન્નેમાં કર્કનો ચંદ્ર હોવાથી શકટયોગ ભંગ થયેલ છે. અમલાયોગ : ચંદ્ર કે લગ્નના દશમમાં શુભગ્રહ હોય તો આ યોગ થાય. ફલિત : કીર્તિમાન, નિતીમાન, પ્રગતિકારક પણ આગ્રહ બળવાન જોઈએ, સહુ દશમમાં હોય તો બળહીન હોય તો ફા ન મળે. ચંદ્ર કે લગ્નના દશમમાં જે ગ્રહ હેય તે ચMા કારકત્વ પ્રમાણે આજીવિકા પ્રાપ્ત થાય છે. રાજલક્ષણ યોગ : ગુરૂ, શુક્ર, બુધ અને શુભ ચન્દ્ર લગ્ન કે કેંદ્રમાં હોય તે. ફલીત : સુંદર વ્યક્તિમત્વ, ગુણવાન. ગજકેસરી યોગ : ચંદ્ર થી ૭ મે કે યુતિમાં શુભ ગુરૂ હોય તો. ફલિત : જાતક, નય, ઉદાર, કીર્તિમાન અને દીર્ધાયુષી હોય છે. પણ આ યોગમાં બધુ હોવા છતાં ઘરમાં સુખ ન હોય. જે ભાવથી ગજ કેશરી યોગ થાય તે ભાવનું ફળ ઉત્તમ મળે. લગ્નાયી / ચંદ્રાધિ યોગ : લગ્ન કે ચંદ્રથી બ., ગુ., શુ. ૬, ૭, કે ૮ મે હોય તો આ યોગ થાય છે. આ યોગ દુર્લભ હોય છે. આ યોગ માન, પુરૂષોમાં હોય છે તે રાજા સમાન હોય છે. આ યોગ છત્રપતિ શિવાજીને હતો.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
ફલિત : નમ્ર, વિશ્વાસુ, ઐહિક સુખઘણુ, અધ્યાત્મિક, શ્રીમંત, દીર્ધાયુ. વસુમતી યોગ : આ દુર્લભ યોગ કે લગ્ન કે ચંદ્રથી ૩, ૬, ૧૦, ૧૧ આ સ્થાને સર્વ શુભ ગ્રહ હોય ત્યારે આવો જાતક કરોડોપતિ હોય છે. પુષ્કલયોગ : ચંદ્ર કે લગ્નના સ્વામી યુતીમાં કે કેંદ્ર અને મિત્રગતું હોય ત્યારે આ યોગ બને છે. ઉચ્ચપુષ્કલયોગ : ઉપરના યોગ ઉપર ગુરૂ, શુક્રની દષ્ટિ હોય તો. ફલિત : જાતક શ્રીમંત, રાજમાન્ય, લોકમાન્ય બને છે. ચંદ્ર મંગળ યુતિ યોગ : બે નંબરનુ ધન ઘણું મેળવે પણ માતા સુખ ઓછું. આવો જાતક પ્રાય: નિતિમાન નથી હોતો. ચંદ્ર વર્ગોત્તમ કે બળવાન ગ્રહથી દષ્ટ હોય ત્યારે, રાજયોગ કરે છે. આ યોગ રાજગોપાલાચાર્યની કુંડલીમાં હતો. સોમવારે ચંદ્ર હોરા પ્રભાવી અથવા વૃષભ કર્કનો ચંદ્ર કે રોહિણી હસ્ત, શ્રવણ આ નક્ષત્રમાં ચંદ્ર હોય તો વધુ બળવાન બને છે. ઉપયોગ : જમીનમાં પાક કો, કુવા ખોદવા, નેહરા કાઢવી, મોતી, રત્ન, અલંકારની ખરેટી કરવી, પ્રવાસ કરવો, નર્સની સર્વિસ મેળવવાં શુભ છે.
મંગળ સર્વ ગ્રહોના સ્તંભીપણામાં મંગળનું સાંભીપણું પ્રખ્યાત છે. એ અનિષ્ટ છે તેનાથી દેશમાં અરાજકતા, તોફાનો બને છે. મેષ રાશિમાં ૧૨૦ અંશ સુધી મૂળત્રિકોણી પછી સ્વગૃહી બને છે. મકરમાં ૨૮ અંશે પરમોચ્ચ બને છે. દશમ ભાવમાં મંગળ અતિશય દિબળી બને છે. મેષ, સિંહ, ધનુ આ અગ્નિતત્વના રાશિમાં મંગળ અનુકૂળ બને છે તેથી જાતક ધાડસી, નિશ્ચયી, ઉદાર, ક્રોધી અને ઉતાવળો બને છે. વૃષભ, કન્યા, મકર, આ રાશિમાં લોભી, પેટભરે, મત્સરી, બીજા ઉપર શ્રદ્ધાળુ, કલહપ્રિય અને રવીરત હોય છે. બૌદ્ધિક, મિથુન, તુલા અને કુંભનો હોય તો પ્રવાસશોખીન, અદલાબદલ કરનાર પણ કમનશીબી હોય છે. કર્ક વૃશ્ચિક મીન આ રાશિનો મંગળ જલ વિષયક ધંધો કરી શકે છે. અને ઉત્તમ ડૉક્ટર બને છે. મંગળ સેનાપતિ હોવાથી ધાડશી. કોઈનું ન માનનાર, સ્વતંત્ર વૃત્તિવાળો, જીદ્દી અને મહત્વાકાંક્ષી હોય છે. મંગળમાં ઈન્દ્રિયજન્ય ચૈિતન્ય છે. મંગળ શુભ હોય તો ઉત્તમ ગુણ, દેશપ્રેમી, ધેર્ય, સ્વાર્થત્યાગ, પરદુઃખ ભંજક, સ્વાર્થ ત્યાગી, મનોનિગ્રહી અને આત્મવિશ્વાસુ હોય છે. ઐહિક સુખની ઇચ્છા અભાવ, રાજકારણ અને સમાજમાં આગેવાન બને છે. અશુભ મંગળ:
તોફાની, રાજદ્રોહી, ખુની, મારપીટ કરનાર, લુંટનાર, અત્યાચાર, શૂર, બેશરમપણા કરનારો બને છે.
લગ્ન મંગળ હોય તો અત્યંત તાપટ સ્વભાવ, વિચારશક્તિ ઓછી અને એ જો દોષિત હોય તો પાશવીવૃત્તિ બને છે. મંગળનો પ્રભાવ રક્ત બહાર કાઢવાનો અને શનિનો પ્રભાવ રક્ત અંદર ખેંચવાનો છે તેથી ગુસ્સે થયેલ જાતક લાલ બને છે અને ડરેલ સફેદ બને છે.
મંગળ કાર્ય તુરત કરે છે. શનિ કાર્ય વિલંબથી કરે છે. મંગળની પ્રવૃત્તિ નાશ કરવાની છે. શનિની પ્રવૃત્તિ અપહરણ કરવાની છે.
મંગળ અવિચારી છે. શનિ વિચારી છે. તેથી મંગળ શનિની યુતિ જે સ્થાનમાં હોય તે સ્થાનનો નાશ કરે છે. જો સામ સામે હોય તો બન્ને સ્થાનનો નાશ કરે છે. મંગળ થી શનિ ૪ થો અને શનિ થી મંગળ ૧૦ મે આ પરસ્પર દૃષ્ટિ કે યુતિ યોગ અકુલ દેવતાનો દોષ સૂચિત કરે છે. ચતુર્થમાં રહેલ મંગળ માતાથી મતભેદ સૂચવે છે. સપ્તમનો મંગળ વૈવાહિક સુખ ન આપે. દશમભાવમાં રહેલ મંગળ જાતકને યશ અપાર આપે, કુળદિપક બનાવે, સર્વ જનમાન્ય બનાવે પણ વડિલોપાર્જિત ધનનો અભાવ અને ત્રાસ થાય છે. પિતાસુખ અ૫.
મંગળ સાથે શુક્રનો સંબંધ કે યુતિ હોય તો વિવાહ વૈચિત્ર્ય બને છે. ધનસ્થાનિય મંગળ ધન સારૂ આપે છે પણ કરકસીયો બનાવે છે. પંચમ સ્થાનીય શુભ મંગળ આરોગ્ય સારૂ આપે છે. અષ્ટમસ્થાનીય અશુભ મંગળ અપઘાતાદિ સૂચવે છે. સ્ત્રીઓનો અષ્ટમ મંગળ સ્વગૃહી ઉચ્ચસ્થાનીય કે અખંડ સૌભાગ્ય આપે છે. મંગળને ૬ કે સ્થાન ન ગમે તેથી
ત્યાં હોય તો શત્રુ પરાજય કરે છે. તૃતીય સ્થાનીય મંગળ સાહસી પણ ભાઈ-બહેનનું સુખ ન મળે. કપાળ, સ્નાયુ, નાક, ડાબો કાન, જનનેંદ્રિય, મૂત્રાશય, રક્તવાહિની ઉપર મંગળની અસર છે. મંગળથી થતા રોગ : સાથી રોગ, બળવુ, સૂજવું, જખમ, મેંદુવિકાર, રક્તરાવ, ટાયફોડ, ન્યૂમોનીયા, પથરી, ગર્ભપાત, નાકનું હાડકું વધવું ઝેરી ધુમાડાથી મરણ અને તડકો લાગવો.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધંધા સૈનિક, ખલાસી, સર્જન, ડેન્ટીસ, અપઘાત શોધ, વકિલ, કૅમિસ્ટ, શઆગારાધિકારી, લુહાર, સુથાર, હજામ, ખાટીક આદિ હોય છે.
શુભ મંગળ ઉત્તમ મિત્ર બને છે. અશુભ મંગળ ખરાબ શત્રુ બને છે. મિથુન કે કન્યાનો મંગળ ઉત્તમ વકૃતત્વ આપે છે. વાદવિવાદમાં કયારેય હારે નહિ પણ જો શનિથી યુક્ત કે દષ્ટ હોય તો વિતંડાવાદી બને છે. આવો જાતક અતિશયોક્તિ બહુ કરે છે.
મંગળનો બુધથી શુભ યોગ હોય તો બૌદ્ધિક મહેનત કરે, ઉત્સાહી હોય છે. સ્મરણશક્તિ સુંદર હોય છે. વ્યવહારિક દષ્ટિકોન સારો હોય છે. વિજ્ઞાન કુશળ બને છે. પત્ની ઉપર ખૂબ પ્રેમ કરે પણ પત્નીનું રમકડું ન બને. કુંડલીમાં દુર્બળ મંગળ હોય તો જાતક ડરપોક બને છે છતાં ગુન્હાવૃત્તિ હોય છે. મંગળ નીચે પ્રમાણે શુભ હોય છે.
મકર, મેષ, વૃશ્ચિક, સિંહ, ધનું મીન, વૃષભ, તુલા, કુંભ, મિથુન, કન્યા અને કર્ક ક્રમશ: શુભ ઓછું બને છે. ભાવ પ્રતિ શુભતા : ૧૦, ૧૧, ૬, ૩, ૯, ૫, ૧, ૪, ૨, ૧૨, ૮, ૭ ક્રમશઃ ઘટે છે. પરમનીચ અંશનો અર્થાત કર્કનો ૨૮° અંશનો મંગળ કેમદ્રુમુના ફળ આપે છે.
મંગળ અને શનિની યુતી કે પરસ્પર દષ્ટિ હાનીકારક છે. જે આ યોગ લગ્ન કે ૭ મે હોય તો તેને ક્ષારશેરિકર્ષણ યોગ કહેવાય છે. જાતકને દુ:ખ અસત્ય અને માનહાની આપે છે.
લગ્નમાં શનિ, મંગળ, રાહુ સાથે હોય તો હાર્નિયા થાય છે અને દ્વિભા કે ટ્રિપતિ યોગ કરે છે. ઉપાય તરીકે લગ્ન પહેલા ઘટલગ્ન કરાવવું પડે છે. દુર્બળમંગળ દશમમાં હોય તો સ્વાર્થ માટે કોઈપણ કૃત્ય કરાવે છે. મંગળ ૧, ૪, ૭, ૮, ૧૨ આ સ્થાનમાં દાંપત્ય દોષ પેદા કરે છે. મંગળ, શનિ કે રાહુના નક્ષત્રનો અશુભ બને છે.
મંગળની મહાદશામાં શનિ, રાહુની અંતર્દશા અતિત્રાસદાયક હોય છે. તેમજ શનિ-રાહુની મહાદશામાં મંગળની અંતર્દશા અતિત્રાસદાયક હોય છે. કર્ક અને સિંહ લગ્નમાં મંગળ યોગ કારક બનવાથી અશુભ ફળ ન આપે. મંગળ પસક્રમ કર્તુત્વ, કૌશલ્ય, ભૂમિ, શસ્ત્ર, કામક્ષમતા, ચોરી, લડાઈ, શત્રુ, ઉદારતા, ક્રોધ, નિશ્ચય, સાથીદાર, અગ્નિ, પિત્ત, ઉષણતા, જવર રોગ, સૂવર્ણ, જીનેન્દ્રિયની આગ, બળેલી જગ્યા, તિરંદાજી, રક્ત, ઘર, સૈનિક, ભાઈ-બેન, ન્યાયાધીશ, રીંગ માસ્ટર, સ્વાતંત્ર અને ચિકાસપણાનો કારક છે.
મેષ, વૃશ્ચિક, મકરનો મંગળ કેંદ્રમાં હોતા, રુચક નામે પંચમહાપુરુષ યોગ થાય છે. ફલિત : મજબુત બાંધો, સુપ્રસિદ્ધ પ્રાચિન વિદ્યામાં નિષ્ણાત બનાવે છે. વર્ષ લાલાસ, રૂબાબદાર, આકર્ષક, દીઘાયું, અને લાયક વૃત્તિ બનાવે છે. આ યોગ મંગળના સામર્થ્યનુસાર જાણવું. શનિથી કે રાહુથી મંગળ દોષિત હોય તો આ યોગનું મહત્વ સામાન્ય હોય. હિટલરના કુંડળીમાં આ યોગ હતો પણ શનિથી દોષિત હોવાથી લદાયક રાજકત હતો. ગરીબીમાં જન્મ હોવા છતાં આ કક્ષાએ પોહચેલ હતો. પણ રાહુની મહાદશામાં તેનો નાશ થયો. મંગળહોરા : મંગળવાર, મેષ, વૃશ્ચિક આ રાશિ કે મૃગ ચિત્રા ધનિષ્ઠા આ નક્ષત્રમાં ચંદ્ર હોય તો મંગળનો હોરા બળી બને છે. તેમાં યુદ્ધ તૈયારી, કોર્ટમાં દાવો માંડવો, જમીન ખરેદી, સૈન્યમા ભર્તિ થવું, છાપખાનો શરૂ કરવો, યંત્રસામગ્રી બેસાડવી, શસ તૈયાર કરવા સારો છે.
જે રાશિમાં મંગળ બળવાન હોય છે તે રાશિએ બતાવેલ ભાગ મજબુત હોય છે. દુર્બળ હોય તો ગુરનું ફળ ક્ષીણ બને. જે સ્થાનમાં આ યુતિ હોય કે પરસ્પર દષ્ટ હોય તો સારા નરસા બંન્ને ફળ મળે છે. ધનસ્થાનમાં આ યુતિ હોય તો ગુરૂ ભરપુર ધન આપે પણ મંગળ એ ધન ખર્ચાવી નાંખે છે. ચતુર્થમાં મંગળ ગુરૂ યુતિ ઐહિક ઉપભોગ ફળ આપે છે પણ ઉપભોગ માટે જાતકને અપાત્ર બનાવે છે. પંચમમાં મંગળ ગુરૂ યુતિ પુત્ર આપે છે પણ પુત્ર સુખ ન મળે. ૫૪માં મંગળ ગુરૂ યુતિ શત્રુ પરાજય કરે પણ એથી કોઈ લાભ ન થાય. સપ્તમ સ્થાને મંગળ ગુરૂ યુતિ લગ્નનું સુખ ન મળે પણ પત્ની સારી મળે. અષ્ટમ સ્થાને મંગળ ગુરુ યુતિ દીર્ધ આયુ આપે પણ જીવન ત્રાસમય બને. નવમ સ્થાને મંગળ ગુર યુતિ ધર્મમાં આગેવાન પણ આચરણ શૂન્ય બને. દશમ સ્થાને મંગળ ગુરુ યુતિ સુંદર ફળ આપે. ૧૧ માં સ્થાને મંગળ ગર યુતિ સારા નરસા બન્ને મિત્રો આપે છે. ૧૨ માં સ્થાને મંગળ ગુરુ યુતિ ગુન્હાઓ કરી પૈસા મેળવાની વૃત્તી આપે. લગ્નના સ્થાને મંગળ ગુરુ યુતિ સ્વભાવ તાપટ પણ નુકસાન ન થાય...
શનિ મંગળ યુતિ કે દષ્ટિયોગ ઘણાવૃત્તિ પણ મંગળ વિષયક જ્યોતિષ જોવાની ઈચ્છા અત્યંત સાવધગિરી આપે છે.
(૯૭)
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________
બુધા બુધ સર્વથી નાનો ગ્રહ છે. રવિથી નજીક છે. કન્યા રાશિનો બુધ ૧ થી ૧૫ અંશ સુધી ઉચ્ચ અંશી. આગળ ૨૦૦ અંશ સુધી મુલ ત્રિકોણી ર૦" તી ૩૦ સુધી સ્વગૃહી હોય છે. બુધને પોષકરાશિ ૩, ૬, ૭, ૧૧ છે. ફલિત : શાસ્ત્રજ્ઞાન, પાઠાંતર, સ્મરણશકિત વકત્વ, ગ્રંથકર્તત્વ આપે છે. મતિ સર્વ વિદ્યામાં ચાલે. તારતમ્યભાવ અધિક હોય, કોઈ પણ બાબત સહજ જાણી લે છે. કુંભનો બુધ ઓછું બોલનાર બનાવે છે. જે બોલે તે મુઘાસર બોલે, ઉપર્યુક્ત રાશિનો બુથ ઇંજીનીઅર, ડૉક્ટર, તત્વજ્ઞાન અને ધર્મશારી બનાવે છે. કોઈ પણ પ્રશ્ન સહસા હલ કરે છે.
બુધ ચઢતા ક્રમે મીન, કર્ક, વૃશ્ચિક, મેષ, ધન, કુંભ, સિંહ, તુલા, વૃષભ, મિથુન અને કન્યામાં હોય તો શુભફળ વધુ આપે છે.
મેષસિંહ, ધનુ રાશિમાં બુધ હોય તો અત્યંત માર્મિક અને ચપળ છે. આ જાતકની પ્રતિભા, વિચારશક્તિ જલદ હોય છે તેથી ગુસ્સો જલ્દી આવે. ગણિત સારૂ, ધનુનો બુધ અવિચારી, ઉદ્ધત બનાવે છે. વૃષભ, મકરનો બુધ જલદી ગુસ્સો લાવી સ્વમનનું પ્રદર્શન કરનાર ખાઉધરો અને કપટી બનાવે છે. વૃશ્ચિકનો બુધ રોગકારક હોય છે. વૈદ્યક જાણકાર, નિર્ણય તરત કરાવે છે. કર્ક, મીન રાશિનો બુધ બોલ બોલ કરનાર, સ્વમન બદલનાર, જાતને વિશેષ સમજદાર માને. બીજી રાશિઓ બુધ માટે સારી છે. ભાવઃ ચઢતે ક્રમે ૭, ૮, ૧૨, ૬, ૨, ૯, ૫, ૪, ૩, ૧૦, ૧૧, ૧ માં વધુને વધુ સારૂ ફળ આપે. કારકત્વ: શિક્ષણ, ગણિત, ચાતુર્ય, શાહપણ, વકૃત્વ, લેખન, નવા વરવો, ભવ્ય મકાન, લીલો વર્ણ, શીલ્પશાસ્ત્ર,
જ્યોતિષ, ધાર્મિક સ્થળ, વ્યાપાર, મીઠુવચન, ધર્મશાસ્ત્ર, માતામહ, નપુંસકત્વ, ત્વચા, દીક્ષા, ડોક, ડર, હેમંત ઋતુ, ઈશ્વર ભક્તિ, વાયવ્યદિશા, નિઃપક્ષપાતી, વ્યાકરણતજ્ઞ, વિદ્વાન, રત્નપારખી, સ્મરણશક્તિ, ટાપટીપ, પદ્ધતિસર, ભૂલવિના કાર્યકરવાનો શોખીન,
બુધ આનંદી પણ અસ્થિર બુદ્ધિવાળો, બીજા પર અવલંબી રહેનાર પણ ચતુર છે. આના સર્વગુણ મંગળ અને રવિથી વિરૂદ્ધ છે. તે પારા જેવો છે. જોવામાં ચાંદી જેવો પણ ઝેરી છે. પારો જડ છે તેવો જ બુધનો ગુણધર્મ છે. પારાની જેમ બુધને પકડવા બુદ્ધિ જોઈએ તેથી બુધ પાસેથી કાર્ય કરવા યોગ્ય ગ્રહો જોઈએ. બુધનો ઉપયોગ બુદ્ધિ માટે પારાની જેમ કરાય છે. બુધ ઉપરથી સ્વભાવ ઓળખાય છે.
રવિ અને ચંદ્ર પછી આત્મા અને મન ઉપર બુધની સત્તા હોય છે. કારણ કે બુદ્ધિ ઉપર બુધનું પ્રભુત્વ છે. રવિ, ચંદ્રથી વ્યક્તિમત્વ અને મન સમજાય છે. બુધથી બુદ્ધિમત્તા જણાતી હોવાથી બુધનું મુલ્ય આંકવામાં મહત્વ છે. બદલતી પરિસ્થિતિ અનુસાર વર્તવાની કલા બુથમાં છે.
રાશિ અને સ્થાનબળી બુધ ઉત્તમ બુદ્ધિ આપે છે. ૬, ૮, ૧૨ નો બુધ બુદ્ધિ ઓછી આપે છે. બુધ અને ચંદ્ર બંન્ને ને બળહીન હોય તો જાતક પાગલ બને છે. બુધ એ દૂત હોવાથી રાજકારણમાં મહત્વ છે. બુધ પરાવલંબી હોવા છતાં ઘણી બાબતમાં તે સ્વતંત્ર છે. બુધ થી જ પ્રાણિ અને મનુષ્યમાં ફરક પડ્યો છે.
બુદ્ધિના પ્રભાવથી માનવે વાઘ, સિંહ ઉપર કાબુ મેળવ્યો છે.
અશ્લેષા, ઝા, રેવતી આ ત્રણેય બુધના જલરાશિના નક્ષત્ર છે અને કર્ક, વૃશ્ચિક, મીન આ ત્રણેય જલરાશિ છે. રેવતી નક્ષત્રમાં મીન રાશિમાં બુધ નીચ બને છે. બુધ આ યુવરાજ હોવાથી ક્રીડાપ્રીય છે. જનાબદારીના કામ બુધને ન સોંપાય, બુધ, ધૂર્ત છે તો મંગળ શૂર છે. શૂર અને પૂર્તના એક સ્થાને જોવા ન મળવાથી મંગળ, બુધ અન્યોન્ય શત્ર છે. મંગળ બુધ યુતિ કે સમ સમકયોગ હોય તો જાતક ચાલક હોય પણ એનો દુરપયોગ કરે છે. યુકિત શોધવામાં બુધ કુશળ છે. ચંદ્ર એ મન, એથી ચંદ્રાપત્ય બુધ છે. મનનો અપત્ય બુદ્ધિ છે. મન પાસે બુદ્ધિ નકામી બને છે.
બળવાન બુધ હોય તો નિરક્ષણ, પરીક્ષણ શક્તિ સુંદર હોય છે અને બળહીન બુધ હોય તો વિસ્મરણશીલ. બુધ, શનિની યુતી હોય તો પણ ભુલકણો બને છે.
ચંદ્ર અને બુધનો નવપંચમ યોગ હોય કે ચંદ્ર, બુધની યુતી હોય તો રાજકારણ અને વિદ્વાન બને છે. આ યોગનો ચંદ્ર કે બુધન રાશિમાં હોય તો ઉત્તમ બને છે. આવા જાતકો કુશળતાથી પોતાના કાર્યો કરે છે.
મિથુન રાશિનો બુધ બૌદ્ધિક કક્ષા વધારે છે. કન્યા રાશિનો બુધ ઉત્પાદક શક્તિ વધારે છે. બુધ રવિનો ૪, ૮, ૧ માં સુદર ફળ આપે છે. ૧, ૪, ૮ માં એકલો બુધ પણ સારૂ ફળ આપે છે. મોરાજી દેસાઈની કુંડળી મિથુન લગ્નની છે એ બુધ અજમમાં છે તેથી રાજયોગ થયો. બુધ ઉચ્ચ ગ્રહની યુતીમાં ઉચ્ચ ળ આપે છે. ગુરૂ દઝ બુધ ઉત્તમ બુદ્ધિ આપે છે. બુધ-શુક્ર યુતિ કલા કૌશલ્ય આપે છે. ગાયન, ચિત્રકાર બનાવે છે. અભિનય સુંદર કરે છે. અશુભ બંધ : બીજાની નિંદા કરવી, ખોટી સહી, દસ્તાવેજ કરવાં, એક બીજાનો ઝગડો કરાવે છે.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________
શુભ બુધઃ વિચારીને કામ કરનાર, વૈઘક તત્ત, બુધને અનંગત દોષ અલ્પ હોય છે. બુધ રવિથી આગળ હોતા બુદ્ધિ સારી હોય છે. તેથી બુધાદિત્ય યોગમાં રવિ થી બુધ આગળ હોતા સારો બને છે. કુંડલીમાં ગમે તેટલા રાજયોગ હોય પણ બુધ જે બગડેલો હોય તો રાજયોગનું ફળ ન મળે. વિપરિત ફળ પણ મળે. બુધ એ ગુરૂનો શત્રુ છે પણ ગુરૂને સમ માને છે. બુધ એ તાર્કિક અને વિદ્વાન છે એમાં શનિનું ડહાપણ નથી તેથી ગુરૂને બુધ ઉપર વિશ્વાસ નથી. બુધ કે શનિના શત્રુ રાશિમાં જો બુધ +શનિની યુતી હોય તો જીવન નિષ્ફળ જાય છે. ગુરૂ મહાદશામાં બુધની અંતર્દશા ખરાબ જાય છે. બુધ +શનિ યુતિ લગ્નમાં હોય તો લુચ્ચો બને છે. બુધ +શુક્ર યુતિ મિથુન, કન્યા લગ્નમાં સારા ફળ આપે છે. બુધ +રાહુ યુતિ જાતકને વક્રગામી બુદ્ધિ આપે છે. પંચમનો બુધ વિઘા સારી આપે છે. બુધના ધંધા : વકૃત્વ, લેખન, છાપખાના, સ્ટેશનરી, ચિત્રકલા એકાન્ટન, કૅશીયર, પુસ્તક વિક્રેતા.
iદગી : ગાંડપણ, માનસિક વિકતિ, મૂકો, તોતડો, અપષ્ટ વાણી, મજજાતંતુના વિકાર, નિદ્રાનાશ, શ્વાસો દોષ, દમ, વાત, પિત્ત, કફ આ ત્રણેય ઉપર સત્તા, વિટામિન સી નો પ્રતિક છે. નાક, મેંદુ, બે હાત, જીભ, આંતરડા ઉપર બુધનો અમલ છે. - બુધ જે કેંદ્રનો સ્વામી હોય તે અર્થાત ૩, ૬, ૧૨ લગ્ન હોય અને તે જે કેંદ્રમાં ન હોય તો જાતકને કેદ્રાધિપત્ય દોષ લાગે છે. મેષમાં દોષિત બુધ હોય તો જાતકને માનસિક ત્રાસ થાય. વૃશ્ચિકમાં દોષિત બુધ હોય તો જાતકને ગુસેન્દ્રિયના રોગ કરે છે. મકર-કુંભનો બુધ જે શનિ દષ્ટ હોય તો વાણી દોષ થાય છે. ક્ષીણ ચંદ્ર સાથે બુધ શનિ દષ્ટ હોય તો પાગલ કરે છે. મંગળ બુધ યુતિ આક્રમક વૃત્તિ આપે છે. કયારેક ગુન્હેગાર બનાવે છે. બુધ-શનિ યુતિ શત્રુરાશિમાં હોય તો ફસાવનાર બનાવે છે. બુધ-શનિ બંન્ને કુંડલીમાં અશુભ હોય તો જાતક નિરાશાવાદી બને છે. સપ્તમને દોષિત બુધ વધ્યા કે નપુંસક બનાવે છે. લગ્ન કે ૪ નો દોષિત બુધ સંતતી ચિંતા કરાવે છે. ષષ્ટનો શેષિત બુધ જીવનભર માંદો બનાવે છે. માનસિક વિકૃત બને. ભદ્રયોગ : કેંદ્રમાં મિથુન કે કન્યાનો બંધ હોય તો આવો જાતક વિદ્વાન કે ધનવાન બને છે પણ યા યોગ દુષિત ન હોવા જોઈએ. હોરા : બુધવાર, મિથુન-કન્યા, ચંદ્રની રાશી કે આશ્લેષા, જ્યેષ્ઠા અને રેવતિ એમાં ચંદ્ર હોય તો બુધહોરા બળવાન બને છે આમાં સ્કૂલ પ્રવેશ, અધ્યયન, પ્રવચન આપવું. શિક્ષકની જગા સ્વીકારવી. હિશાબ તપાસવા, પુસ્તક પ્રગટ કરવું, પુસ્તકને પ્રસિદ્ધિ આપવી, કાગળ ધંધો દલાલી કરવી, મધ્યસ્થી કરવી, મહત્વના પત્ર ઉપર સહિ કરવી.
ગુરૂ
ગુરૂ ઉપગ્રહ ૪ છે. સ્વયંપ્રકાશી છે. ધનુરાશિનો ગુરૂ પ્રથમના ૨૦ અંશ મૂલ ત્રિકોણી ૨૦ થી ૩૦ સ્વગૃહી. શુક્રનો વિલાસ ગુરૂને ગમતો નથી. બંધનું ડહાપણ ગુરૂને ગમતું નથી તેથી ગુરૂ એ બુધ-શુક્રને શત્રુ માનેલ છે. શનિની વ્યવહારી સમજ ગુરૂને ગમે છે તેથી શનિને સમ માનેલ છે. ગુરૂનું પુનર્વસુ નક્ષત્ર દેવગુણી છે. વિશાખા રાક્ષસગુણી છે અને પૂર્વ ભા. નક્ષત્ર મનુષ્યગુણી છે. તેથી ગુરૂ પુનર્વસ નક્ષત્રમાંજ સારો હોય છે. આ નક્ષત્રના ૪ થા ચરણનો ગુરૂ ખૂબ સારા ફળ આપે છે. ગુરૂનો રવિ-ચંદ્ર સાથે ષડુ અષ્ટક હોતા જીવન નિષ્ફળ જાય છે. ગુરૂનો અર્તગત દોષ ખૂબ ખરાબ હોય છે. ગુરૂના સહવાસ કરતાં ગુરૂની દષ્ટિ અમૃતકારક હોય છે. ગુરૂ ગમે તેવો દોષિત હોય તો પણ એની દષ્ટિ અત્યંત શુભદા હોય છે. તો બળવાન ગુરૂની શી વાત કરવી? ૩, ૬, ૯, ૧૨ માં લગ્નમાં ગુરૂ જો કેંદ્રમાં ન હોય તો કેંદ્રાધિપત્ય દોષ લાગે છે. આ દોષથી જાતક પ્રગતિ કરી શકતો નથી. ગુરૂ ૫, ૯ સ્થાને ખૂબ સારો. કર્ક લગ્નમાં ચંદ્ર શુભ હોય તો
અને ચંદ્ર કેંદ્રમાં ન હોય તો પણ કેંદ્રાધિપત્ય દોષ લાગે છે. | સર્વ ગ્રહોમાં ગુરૂનો કેંદ્રાધિપત્ય દોષ સૌથી વધુ છે. ગુરૂની દષ્ટિ માટીને સોનું બનાવે છે. સગુણ પ્રાપ્ત થાય. નૈતિકતા વધે. સુસંતતિ પ્રાપ્ત થાય તેથીજ બાળકો આજ્ઞાધારક, સગણી અને માતાપિતાને સુખ આપે છે.
વ્યયસ્થાનમાં ગુરૂની દષ્ટિ પ્રવજ્યા યોગ આપે છે. ગુરૂ બળવાન હોય તો સંતતિ પ્રેમાળ બને છે. શુક્ર બળવાન હોય તો પત્ની લાડકી મળે છે. કારકત્વ કર્તવ્ય, ધર્મશાસ્ત્ર, તત્વજ્ઞાન, મિમાંસા, દીર્ઘ દેહ, શૌર્ય, કીર્તિ, તર્કશાસ્ત્ર, જ્યોતિષ, વડિલબન્યુ, ઠંડી ઋતુ, સાથળ, કફ, ધાર્મિકવૃત્તિ, પરોપકાર, નિ:સ્પૃહતા, નિઃપક્ષપાતતા, રાજસન્માન, સુખ, શાંતિ, મંત્ર વિદ્યા, પવિત્ર
સ્થળ, બુદ્ધિ, વિદ્યા, વાડ્મય, ગળપણ, બીજાના મન જાણવા, સૂવર્ણ અલંકાર, બેંક એકાઉન્ટ, પુખરાજ રત્ન. ગુરુ વર્ચસ્વ વાળો જાતક ઉંચુ શરીર, સ્થલ દેહ, કફ પકૃતિ, હાડકા મજબૂત, ગહુવર્ણ, મેદવૃદ્ધિકર, પેટ આંતરડા, લીમ્ફર. સ્થળ: વિદ્વાન સંમેલન, ભંડાર, સોનુચાંદી, સુવર્ણખાન, વિદ્યાલય, પાર્લામેન્ટ અધ્યાત્મિક, દવાખાનું, નાટક, સંસ્થા, ધર્મસ્થાન મંદિર ન્યાયાલય.
(૯૯)
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________
રોગ : મધુમેહ, જલોદર, શરીરમાં ગાંઠો, ગૅસ, ઝાડા, વિટામીન એ, પોતાના કારક જીવનમાં ૨, ૫, ૯, ૧૦, ૧૧ માં ઉત્તમ ફળ આપે છે. કંડલીમાં ગુરુ બળવાન હોય તો જાતક ભાવનાવશ હોય છે. ઉદારમતવાદી મહત્ત્વાકાંક્ષી, બધાની સહાનુભૂતિ મેળવે. મદત માટે સદા સજ, ન્યાયપ્રિય, ગુરૂથી ભૂલો થાય પણ ભાવના વશથી કરે.
ગુરૂ કેન્દ્રમાં હોય તો ભાવનાવશથી વધુ ભૂલો કરે. સ્વનક્ષત્રમાં કે રવિ, બુધ, શુક્ર ચંદ્રના નક્ષત્રમાં હોય તો ગુરૂ સુંદર ફળ આપે છે. પાપગ્રહની દષ્ટિ કે યુતિમાં સ્વશુભત્વ ઓછુ કરીને પાપગ્રહનું શુભત્વ વધારે છે. અને શુભગ્રહની યુતિ કે દષ્ટિમાં અત્યંત શુભ ફળ આપે છે. ગુરૂ-શુક્ર, ચંદ્ર-ગુરૂ, ગુરૂ-બુધ આ યુતિ કે દષ્ટિ અત્યંત સારા ફળ આપે છે. ગુરૂ જ્યારે દોષિત હોત તો જાતક અજ્ઞાની, બઢાઈખોર, દાંભિક, મેદાધિય વધુ કામી, બહુગળ્યું ખાનાર.
શુભસ્થાનમાં ગુરૂ દુષિત હોય તો લાંચ આદિ લઈને બીજાને હાની પોહચાડે, ઈછાતૃપ્તિમાં લાગેલ, કોઈ પણ માર્ગે સ્વ ઇચ્છા તૃપ્ત કરનાર દોષિત ગુરૂ અભિમાની હોય છે. ગુરૂ અંતજ્ઞ સ્વભાવઃ વિચાર, ભાવનાનું સંમિશ્રણ, પરોપકાર, સુસ્વભાવ, સામાજીક પ્રવૃત્તિ, આશાવાદી, સૌંદર્યપ્રિય, શરીર સ્વાચ્ય, દયા, ક્ષમા, શાંતિ, ઈશ્વરભક્તિ, માન સન્માન, નૈનિક દર્ભે, આત્મવિશ્વાસ, આનંદી સમાધાની, ન્યાયી, માનસિક વિપુલતા સારી બાબતમાં સામાન્યજ્ઞાન સારૂ, ઉત્તમ નિર્ણય શક્તિ, જુની બાબતોનો ચાહક, સુભાષચંદ્રના કુંડલીમાં ગુરૂ પાંચમે મંગળ ધનમાં, રવિ, બુધ, રાહુ દશમે, શુક્ર લાભમાં હતો તેથી શનિની દષ્ટિ રવિ, બુધ, રાહુ ૭ મી દષ્ટિ મંગળ અને ૧૦ મી દષ્ટિ ગુરૂ પર હોવાથી રાજયોગ હોવા છતાંય રાજયોગ પ્રાપ્ત ન થયો, જ્યારે સ્વામી વિધ્યારણ્યના લગ્નમાં ધનનો ગુરૂ, ચતુર્થમાં ઉચ્ચનો શુક્ર પંચમમાં, મેષનો રવિ, સપ્તમમાં શનિ હોવાથી અષ્ટમમાં કર્કનો ચંદ્ર, રાહુ ષષ્ટમમાં ગુરૂ લગ્ન હોવાથી અષ્ટલમી યોગ. ગુરૂ લગ્નમાં સ્વગૃહી આ રાજયોગની કુંડળી છતાં શનિ સપ્તમમાં હોવાથી રાજયોગ ભોગની પ્રવૃત્તિ નથી તેથી સામ્રાજ્યની સ્થાપના કરી ફરીથી સંન્યાસી બન્યાં.
વિવાહ ઉપનયન દીક્ષાદિ સર્વ શુભકાર્યમાં ગુરૂ બળ હોવું જોઈએ. ગુરૂ જો અર્તગત હોય તો મંગળ કાર્ય ન થાય, ગુરૂ એ રવિ, ચંદ્ર જેટલો બળવાન નથી અને શીઘ પરિણામ કારક નથી. મંગળ જેટલું સામર્થ્ય કે પરાક્રમ પણ નથી. બુધ એટલી ગુરૂમાં બૌદ્ધિકતા નથી. શુક્ર જેવું તેજ કાવ્યશક્તિ, નિશ્ચિત પ્રેમ નથી, શનિ જેટલું મુત્સદ્દી પણાં, ગાઢજ્ઞાન, તપશ્ચર્યા કર્મઠતા, નિષ્ઠા, ઉચ્ચસ્થિતિ આપવાની શકિત ગુરુમાં નથી. રાહુ જેટલો રાજકારણી નથી અને કેતુ જેટલી સંન્યાસી વૃત્તિ નથી. પણ આ સર્વગ્રહોના સગુણ ગુરૂમાં કાંઈક પ્રમાણમાં હોવાથી એ આકાશતત્વી છે. ગુરૂ સ્વરુપ ચિતશક્તિ અને તેજોરૂપી આનંદ આપનાર હોવાથી અને સચિદાનંદ કહેવાય છે. ગુરૂનાં અધિષ્ઠમાં હોય તો જ શાંતતા, સૌખ્ય. સમાધી મળે તેથી પ્રત્યેક કાર્યમાં ગુરૂની સહાય લેવી પડે. ગુરુ જેવો માતા નથી, શનિ જેવો દાતા નથી, મંગળ જેવો મિત્ર નથી. ગુરૂ નામ પ્રમાણે વિદ્યા અને જ્ઞાન આપે છે. ગુરૂની ઉષ્ણતા રવિ જેવી પ્રખર નથી, મંગળ જેવી પીડાકારક નથી પોષક છે. તેથી ગુરૂ એ રક્ષકગ્રહ છે. ગુરૂને સૌથી વધુ કારકત્વ છે.
ગુરૂ એ મહાસાગર જેવો છે, શુક્ર એ નદી જેવો છે, બુધ એ નાળા જેવો છે. સર્વ શુભ ગ્રહોનો રાત્રી ગુરૂ છે, સર્વ પાપ ગ્રહોનો રાત્રી શનિ છે, શુક્ર ગુરૂ પાસે નિ:સ્તેજ બને છે. પૂર્ણ ચંદ્ર, શુક્ર કરતાં બળવાન છે. પૂર્ણ ચંદ્ર ગુરૂના નિચે શુભ છે. પણ ગુરૂમાં કેંદ્રાધિપત્ય દોષ છે. સમકે સપ્તમેશ ગુરૂએ બાધક હોય છે પણ તેથી ગુરૂની મહત્તા ઓછી થતી નથી.. ચંદ્ર ગુરૂ આ શ્રેષ્ઠ ગજકેસરી યોગ છે.
ચંદ્ર શુક્ર યુતિ શ્રેષ્ઠ યોગ બને છે પણ ગુરૂએ શોખીન પ્રવૃત્તિનો શત્રુ છે. તેથી ગુરૂ એ શુક્રને શત્રુ માને છે. ગુરુએ કર્કરાશિમાં ઉચ્ચ છે. કર્ણએ ચંદ્રની રાશિ છે. ચંદ્ર ગુરૂની કિંમત સમજે છે તેથી જ તેને પોતાની રાશિ આપી છે. મકરએ ગુરૂની નીચ સેવકની રાશિ છે તેથી ગુરૂનું ડહાપણ આ રાશિમાં દબાએલ છે. મંગલની રાશિમાં ગુરૂને પોતાની રાશિ છે એમ લાગે છે કેમકે મંગળજો દૂર હોય તોય સરળ પ્રવૃત્તિ કરે છે.
ગુરૂ દુષિત હોય ત્યારે જાતકને સારૂ કે નરસુ કોઈ ફળ ન આપે. તટસ્થ રહે છે. ગુરૂ જો કુંડલીમાં શુભ હોય તો તે મોટા સંકટોને સહજ પાર કરે છે.
૯ મું ભાગ્ય સ્થાન એ ગુરૂનું ગમતુ સ્થાન હોવાથી ગુરૂનો ભાગ્યસ્થાન કે ભાગ્યેશ સાથે સારો સંબંધ જરૂરી છે. તેથી દૈવકારક બનાવો કરે છે. ગુરૂ પુરૂષ શશિમાં હોય તો પુત્ર સંતતિ અયિક થાય. ગુરૂ કેંદ્ર ત્રિકોણમાં કે અષ્ટમમાં પૂર્ણ આયુષ્ય આપે છે. ગુરૂની ચઢતા ક્રમે શશિ મકર, કન્યા, વૃષભ, મિથુન, તુલા, કુંભ, વૃશ્ચિક, મેષ, સિંહ, મીન ધનુ અને કી.
ભાવ પરત્વે ૩, ૮, ૧૨, ૬, ૭, ૮, ૧૦, ૨, ૧૧, ૧, ૫ અને ૯ શુભત્વ જાણવું. શેગા રક્તવિકાર, યકૃતવિકાર, કમળ, મેદવૃદ્ધિ માથામાં લોહી જામવું પેઢા ત્રાસ, નાકનું હઠું વધુવું, પેશાબ વિકાર, મધુમેહ, ત્વચારોગ,
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________
યોગ
હંસયોગ કેંદ્રમાં ગુરુ સ્વગૃહી કે ઉચ્ચનો હોય ત્યારે. ફલિત: સ્માર્ટ, લોકપ્રિય, ધાર્મિક, સરળહૃદયી આ યોગ દશમ કેંદ્રમાં મહત્વનો બને છે પણ તુળ લગ્નમાં મહત્વ ઘટે. છે. મિથુન અને મીન લગ્નમાં આ યોગ સારો છે. ગજ કેશરી : ગુર, ચંદ્ર યુતિ કે એક બીજાથી દષ્ટ બને છે ત્યારે આ રાજયોગ છે, ભાગ્યયોગ છે. આ જ કેન્દ્રમાં બને તો મહત્વનો. મકર લગ્નમાં ગુરૂ ૩, ૬ નો સ્વામી હોવાથી સગાઓ, મિત્ર સાથે સંબંધ સારા ન હોય. ગુરૂ જો ૩, ૮, ૧૨ કે ૩, ૮ ૧૨ નો સ્વામી હોય તો સંસાર સુખ ન મળે. એ અધ્યાત્મમાર્ગમાં પ્રગતિ કરે. પણ ૬, ૮, નો ગુરૂ આર્થિક સહાય ઘણી આપે છે.
કુંભ લગ્નમાં ગુરૂ કરતાં શનિની મહાદશા સુંદર ફળ આપે છે. ગુરૂની દષ્ટિએ અમૃત દષ્ટિ છે. શુભ, વક્રી બળ એ ગુરૂને સર્વાધિક હોવાથી ખરાબ કામ કરનારને પણ સફળતા મળે છે. સાધુઓની કુંડલીમાં ગુરૂ ઉચ્ચ કરતાં વક્રી હોય તો સારૂ કેમકે ઉચ્ચ ગુરૂ કરતાં વક્રી ગુરૂના ફળ સારા મળે છે,કુંડલીનો વિચાર કરતાં ગુરૂનો વિચાર ખાસ કરવો પડે. એનાથી કુંડલીની કિંમત ખ્યાલમાં આવે છે.
वक्रीरस्तु महावीर्याः शुभग्रहा भाग्यप्रदा: ઉચ્ચનો ગ્રહ જે સ્થાને હોય તે સ્થાન કરતાં જે સ્થાનમાં તેઓ સ્વામી છે તે સ્થાનનું સુંદર ફળ આપે છે. (ડીસ્પોજીટર) અદલાબદલી. ગુરૂનું મહત્વ કેન્દ્ર અને ત્રિકોણમાં વિશેષ છે. શક્યતઃ શુભગ્રહ ૬, ૮, ૧૨ માં ન હોવો જોઈએ. ગુરૂના અસ્તિત્વ કરતાં એના દષ્ટિને વધુ મહત્વ છે.
લગ્નસ્થ ગુરૂની દષ્ટિ ૫, ૭, ૯ ઉપર હોય છે. તેથી વિઘા, ભાઈ, ભાગ્ય સુંદર પ્રાપ્ત થાય છે. અષ્ટમમાં હોય તો તીર્થક્ષેત્રે વાસ હોય છે. માનહાની થતી નથી. ઉદ્યોગ ધંધા સારા ચાલે, મોક્ષ પ્રાપ્તિ થાય છે.
ચતુર્થનો ગુરૂ ૮, ૧૦, ૧૨ સ્થાનને સુધારે છે. સપ્તમનો ગુરૂ બંધુસુખ સારૂ આપે છે. નવમનો ગુરૂ ૧, ૩, ૫ આ સ્થાનને સુધારે છે પણ ગુરૂના ફલિત વૃષભ, તુલ, મકર લગ્ન માટે સારૂ નથી. કેમકે વૃષભ લગ્નમાં ગુરૂ અષ્ટમેશ છે. તુલ લગ્નમાં ગુરૂ ષશ અને મકર લગ્નમાં વ્યયેશ છે. મિથુન કન્યાલગ્નમાં ગુરૂ બાધકેશ હોય છે. ધનુ લગ્નમાં ગુરૂ ધન કે ષષ્ટમાં સારો હોય છે. કુંભ લગ્નમાં ગુરૂ ૨, ૧૧ નો સ્વામી હોવાથી ધન માટે સારો પણ રાજયોગ નથી થતો. ગુરૂ ગમે ત્યાં કેવો પણ હોય તોય ઓછુ -વધતું સારૂ ફળ આપેજ છે. પણ બુધ માટે એમ નથી.
શનિ એ પાપગ્રહમાં શ્રેષ્ઠ છે. વૃષભ અને તુલા લગ્નમાં યોગ કારક છે તોપણ ઉપાસના, ખટપટ વિના તે યોગકારક બની શકે નહીં. શનિ લગ્નેશ હોય તો પણ લગ્નેશના ઉત્તમ ફળ પ્રયત્ન વિના આપે. લગ્નેશને વિશેષ અધિકાર હોય છે. લગ્નેશ સદૈવ શુભગ્રહ હોય છે. શનિ કરતાં મંગળ ઓછો પાપગ્રહ છે; ગુરૂ વિપુલતા ધન્ય ધાન આપે છે. શુભશનિ પણ વિપુલતા ધન-ધાન્ય સુખ આપે છે. શનિના ઐહિક સુખ માનસિક પ્રસન્નતા આપતો નથી.
ગુરૂ મેષ અને વૃશ્ચિક રાશિમાં બળવાન બને છે. ગુરૂ, બુધ કરતાં શુક્રના રાશિમાં સારા ફળ આપે છે. પાપગ્રહ સાથેનો કે દષ્ટિનો ગુરૂ બળહીન બને છે. પણ પાપગ્રહને સુધારે છે. કુંડળીમાં શનિ અશુભ હોય એ ઉપર ગુરૂની દષ્ટિ હોય તો શનિનો ત્રાસ ઓછો થાય છે. કોઈપણ ગ્રહ ઉચ્ચ કે સ્વગૃહે હોવા કરતાં ગુરૂ દષ્ટ હોય તો ઘણા સારા ફળો આપે છે. ગુરૂ જે ત્રિકોણમાં હોય તે ત્રિકોણ બળવાન કરે છે. ગુરૂની યુતિ કરતાં ગુરૂની દષ્ટિ વધુ શુભ ફળ આપે છે. પુનર્વસુ નક્ષત્રનો ગુરૂ બળવાન હોય છે. ગુરૂ વિપરિત ફળ ન આપે પણ નકારાત્મક ફળ આપે છે.
ગુરૂની ૧૨ માં સ્થાન ઉપરની દષ્ટિ મોક્ષકારક હોય છે. તેના ઉપરજો શનિની દૃષ્ટિ આવે તો શ્રેષ્ઠ પ્રવ્રજ્યા યોગ બને છે અને જાતક ઘણી તપશ્ચર્યા કરે. આ યોગ શંકરાચાર્યની કુંડલીમાં છે. કન્યા રાશિમાં દોષિત ગુરૂ હોય તો જાડા થાય. તે સ્વાર્થી હોય છે. મકરનો ગુરૂ દરિદ્રતા આપે છે. દુર્બળ ગુરૂ શનિ સાથે હોય તો આળશી બને છે. ખાવું-પીવું મોજ કરવી કષ્ટ કરવું ન ગમે. ગુરૂ શનિથી દૂષિત પંચમમાં હોય તો સંતતિ થવી મુશ્કેલ છે. ગુરૂ-રાહુ કે ગુરૂ-કેતુ યુતિ પંચમમાં હોય તો વંધ્યાયોગ બને છે. અષ્ટમમાં ગુરૂ દ્વિતીયેશ સાથે હોય તો મુકયોગ બને છે. ગુરૂના વ્યયમાં રહેલ રાહ સુખનો અભાવ કરે છે. ગુરૂ-શુક્રનો અષ્ટક યોગ સંસાર ભંગ કરે છે. બુધ-ગુરૂનો ષઅષ્ટક યોગ જાતકને મુંઝવણ પેદા કરે છે. હોરા : પુનર્વસુ, વિશાખા, પૂ.ભાદ્વનો ચંદ્ર કે કર્ક, ધન, મીન, રાશિ હોય કે ગુરૂવારે ગુરૂનો હોરો ઉત્તમ હોય છે. ઈષ્ટ વ્યક્તિને મળવામાં આ હોરો શુભ છે. બૅન્કની મદદ, મોટા માણસને મળવું, ધર્મશાસ, જ્યોતિષ, અર્થશાસ્ત્રના પ્રારંભમાટે આ હોરો શુભ છે. પુસ્તક ખરેદી માટે પણ શુભ છે. વિદ્યાલય, ધર્મસ્થાન બાંધવામાં શુભ છે. પુત્રપ્રાપ્તિ માટે ગુરૂ હોરામાં રીસેવન કરવું. શનિના હોરામાં સંતતિ અભાવ, શુક્ર હોરામાં કન્યા પ્રાપ્ત થાય.
(૧૦૧)
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨, ૩, ૭, ૧૧, ૧૨ આ રાશિમાં શુભ છે. ૧, ૬, ૮, ૧૦ એ અશુભ છે. કર્ક અને વૃશ્ચિકમાં જો શુક્ર હોય અને તે મંગળકે શનિથી દષ્ટ હોય તો જાતક વ્યભિચારી બને છે. ૭, ૮, ૧૧ આ ભાવમાં કર્ક, વૃશ્ચિક મકર કે કન્યારાશિનો શુક્ર મંગળથી યુક્ત હોય તો સમાજ બાહ્ય વિવાહ કરે છે. મંગળ-શુક્ર યુતિના જાતક કપડામાં શુભ વાળચન સારી પણ બીજા ભિન્ન લીંગને આકર્ષણ કરવાની વૃત્તિ હોય છે.
લગ્નમાં એકલો શુક્ર હો તો વ્યકિતત્વ સુંદર, સ્વભાવ સજ્જન ધનનો શુક્ર: વાણી મધું, તૃતીયનો શુક્ર સગાસંબંધી બંધુઓ સાથે સારો વર્તાવ કરે; ચતુર્થનો શુક્ર માતા સુખ, વાહન સુખ સારૂ આપે ઐહિક સુખ મેળવે. પંચમનો શુક્ર વિદ્યા યોગ હોવા છતાં તે માટે આળસુ બને છે. ષષ્ટનો શુક્ર મોશાળનું સુખ સારૂ મળે. સસમનો શુક્ર : લગ્ન પહેલા થાય, પત્ની સુંદર મળે. અષ્ટમનો શુક્ર પૂર્ણ આયુષી બને ભાગ્યમાં શુક્ર ભાગ્યવાન બને. પ્રવાસ ઘણો તેથી કમાવનાર; દશમમાં શુક્ર લગ્નપછી ભાગ્યોદય. લાભ (૧૧) તો શુક્ર અનેકવિધ લાભ, વ્યયમાં શુક્ર ગુપ્તતાથી વિષયભોગ. કારકત્વઃ સ્ત્રી, પતી, લગ્ન, બ્રાહ્મણ, ખટાસ, વિલાસગૃહ, રતિ સુખ, આગ્નેય દિશા, વાહન, કીર્તિ, કામુકતા, મોતી, સૌંદર્ય, પ્રેમવિવાહ, જલાશય, નૃત્ય, ગાયન, તારૂણ્ય, સુગંધ, પુષ્પો, અલંકાર, વીર્ય, સફેત વસ્ત્ર, દીનતા, સભ્યતા, ગુસેન્દ્રિય અને કોમલ ભાવના.
શુક્ર ભાવનાપ્રધાન હોવાથી મંગળ સાથે એ બગડે છે. મંગળ-શુક્ર યુતિ ઐહિક ઉપભોગ તે જ સર્વસ્વ માને છે. આ ઘણા યુતી છે, પણ મંગળ કે શુક્રના રાશિમાં આ યુતી હોય તો જીવન સફળ બનાવે છે. જે આ બન્ને અશુભ હોય તો કુંડલી ખરાબ બને છે.
તુલા રાશીના જાતક જોવામાં સુંદર સભ્ય દેખાય. વર્તણુક સારી, શાંત, પરોપકારી, વિશ્વપ્રેમ ચાહક, દુશ્મન ઓછા આ જ વાત તુલા લગ્નને લાગુ પડે છે. તુલા લગ્નમાટે શનિ નિર્દોષ યોગ કારક બને છે તેથી શનિ જેવો ગ્રહ કુંડલીમાં સહાયક બન્યાં પછી અપાર કીર્તિ પ્રાપ્ત કરે છે તેથી તુલા લગ્ન સર્વમાં શ્રેષ્ઠ લગ્ન છે.
મીન રાશિનો શુક્ર ઉંચનો બને છે. તેથી જો મનનો શુક્ર વ્યયસ્થાને હોય તો સૈયા સુખ યોગ્ય માર્ગે આપે છે. પણ આ દ્વિસ્વભાવી રાશિ હોવાથી એની નજર બીજી સ્ત્રી ઉપર ફર્યા જ કરે છે. વ્યય (૧૨) નો શુક્ર : ખાવું, પીવ, મજા કરવી. રાજકારણમાં બુધની બુદ્ધિ શનિની મુત્સદ્દીપણું જે કામ ન કરી શકે એ શુક્ર મીઠું બોલીને કરી લે છે.
શુક્ર પ્રધાન જાતક સમાજપ્રિય હોય છે. ગુરૂથી દઇ શુક્ર અત્યંત શુભ બને છે. વૃષભ કે તુલા રાશિ કેંદ્ર હોય તો શુક્રને કેન્દ્રાધિપત્ય દોષ લાગે છે. પણ ત્રિકોણેશ નો શુક્ર કેટલીક બાબતોમાં શુભ બને છે. મકર અને કુંભ લગ્નમાં શુક્ર યોગ કારક બને છે. મિથુન અને કન્યા લગ્નનો શુક્ર શુભ હોય છે.
' યોગ માલવ્યઃ સ્વગૃહી કે ઉંચનો શુક્ર કેંદ્રમાં હોય તો આ યોગ પંચ મહાપુરૂષ નામે બને છે. ફલિત જાતક દેખણો, સુંદર, શ્રીમંત, પુત્રવાન, સારા કુટુંબનો હોય છે. વાહનસુખ અને કીર્તિવાળો થાય છે. ઐહિક સુખ પ્રચૂર પણ અધ્યાત્મમાં ઓછાસ રહે છે.
સાહસ્ય ગરને મળે ત્યારે આ યોગ બને છે. આ યોગ ૨, ૫, ૯ સ્થાનમાં જ બને છે. (૧) શુક્ર કેન્દ્રનો સ્વામી કે કન્યા રાશિનો કે ૫૪માં હોય તો, અથવા ૧, ૮, ૧૦ આ રાશિમાં હોય કે શનિ, મંગળના નક્ષત્રમાં કે એની યુતીમાં હોય તો નિરૂપયોગી બને છે. અર્તગત શુક્ર હોય તો આ યોગ બનતો નથી.
શુક્ર અસંગત હોય તો લગ્ન જીવન નિષ્ફળ બને છે. શુક્ર-ચંદ્ર યુતી એ ધૃણા યુતિ છે. આ યુતીથી નૈતિકપણે નાશ થવાની સંભાવના બને છે. માતૃસુખ અ૯૫; કુંડલીમાં બગડેલો શુક્ર એ ઐહિક સુખ નષ્ટ કરે છે. જનનિંદા સહન કરવી પડે. શુક્ર-શનિ યુતી એ મિત્ર યુતી છે પણ જો ગુરૂથી દષ્ટ ન હોય તો જાતક વામમાર્ગી બને છે.
ભાગ્ય (૯) નો શુક્ર : જાતકને વિના કરે મોટાઈ આપે છે. દશમનો શુક્ર જાતકને બીજા પાસેથી મોટાઈ આપે છે. પંચમનો શુક્ર જાતકને કન્યા સંતતિ અધિક આપે. શુક્રનો આંખ, ગુસેન્દ્રિય, ગળુ, ગાલ, મુત્રપિંડ, વીર્ય ઉપર અધિકાર છે. રોગ : કંઠમાળ, પેશાબના રોગ, મૂત્રપિંડ, ગર્ભાશયના વિકાર, ખાંસી, શરદી, કફ, રક્તક્ષય, ખાવાથી થતી બીમારી, ગુમરોગ, નેત્રરોગ, ૨ અને ૧૨ સ્થાનમાં રવિ-શુક્ર જે અશુભ હોય તો નેત્રરોગ થાય. ચંદ્ર-શુક્ર મંગળ અશુભ હોય તો સ્ત્રીઓને માસિક વિકાર થાય. ચંદ્ર-શુક્ર બંન્ને શનિથી અશુભ થાય તો સંતતિ થવાની શક્યતા અલ્પ. રવિ, મંગળ શુક્રને શનિથી અશુભ થાય તો ગર્ભાશયનું ઑપરેશન થાય. બુધ, શુક્ર અનિષ્ટ યોગ હોય તો કે શનિથી અશુભ થાય તો મજ્જાતંતુના રોગ થાય. શુક્ર-કેતુ યુતીથી ત્વચારોગ થાય.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ્થળઃ શયનગૃહ, નૃત્ય, ભોજનગૃહ, નાટક, સિનેમાગૃહ, ઉધાન, ક્લબ, સુગંધી દ્રવ્યના સ્થાનો, રેશમના કારખાના અને કલાકૌશલ્યના સ્થાનો. ધંધાઃ ગાયન, વાદન, નૃત્ય, નટ નટી, દિગ્દર્શન, ચિત્રકાર, દરજી, સરાફ, શૃંગાર દ્રવ્ય વેચનાર કે બનાવનાર, બળવત્તા ઉતરતા ક્રમે : ૧૨, ૭, ૨, ૩, ૧૧, ૧૦, ૮, ૯, ૪, ૫, ૬ ભાવ પ્રમાણે ઉતરતા ક્રમે : ૪, ૫, ૭, ૯, ૨, ૧, ૩, ૧૨, ૮, ૬
હોશ વૃષભ કે તુલા રાશિમાં ચંદ્ર કે ભરણી પૂર્વાષા, પૂ. ફા. આ નક્ષત્રમાં ચંદ્ર હોય કે શુક્રવારે શુક્રનો હોરા શ્રેષ્ઠ હોય છે. આ હોરામાં વિચિત્ર માણસને મળવું સંતાપેલ કે ઑફીસરને મળવું કેમ કે આ હોરામાં આ લોકો શાંત હોય છે.
લગ્ન નક્કી કરવા માટે શુદ્ર હોરા શ્રેષ્ઠ છે. લગ્ન વિચ્છેદ કરવા માટે શનિ હોરા શ્રેષ્ઠ છે. ખુશમન કરવામાં આ શુક્ર હોરા સારે છે. રેશમીવ, સુગંધી દ્રવ્ય, વાહન આદિ ખરેઢી માટે સારો છે. ક્રિડા સ્થળોનું ઉદ્ધાટન આ હોરામાં સારૂ.
શનિ વર્ષમાં ૪૧ દિવસ વક્રી બને છે. ૫ થી ૬ દિવસ સ્તંભી હોય છે. કુંભમાં ૧ થી ૨૦ મૂલ ત્રિકોણી હોય છે પછી સ્વગ્રહી બને છે. ૯ માં ભાવમાં દિબળી બને છે. શનિ ૧૨ મોં આવે એટલે સાડાસાતી શરૂ થાય છે. શનિ ૧૨, ૧, ર હોય તો સાડીસાતી હોય છે તેથી સામાન્યતઃ આ કાલ અશુભ હોય છે. પણ કુંડલીના શનિ, ચંદ્રના સંબંધ ઉપર સાડાસાતીની તિવ્રતા અવલંબીત હોય છે. શનિના ઉતરતા ક્રમે રાશિ : ૭, ૧૧, ૧૦, ૨, ૩, ૬, ૧૨, ૯, ૪, ૮, ૫ અને ૧. શનિના ઉતરતા ક્રમે ભાવ : ૧૧, ૬, ૭, ૧૦, ૭, ૯, ૫, ૪, ૩, ૮, ૧૨, ૧
ઉચ્ચનો શનિ હોય તો સ્વાભિપ્રાયો સ્પષ્ટ પણ કહે. અને ૧, ૫, ૯ રાશિનો શનિ કલહપ્રિય બનાવે છે. પણ પ્રામાણિક વૃત્તિ હોય છે. વૃષભ રાશિનો શનિ વ્યસનપ્રિય બને. કન્યા રાશિનો શનિ ચિકિત્સક બને છે. મકર રાશિનો શનિ વાદવિવાદી, કરકસરી અને પૂર્ત બને છે. ૪, ૮, ૧૨ રાશિમાં શનિ શુભ નથી. વૃશ્ચિકનો શનિ મસરી બનાવે છે. આવા વ્યક્તિ પર વિશ્વાસ ન મૂકાય. શનિ માટે તૂળ, કુંભ, ધનુ અને મીન શુભ રાશિ છે. ધનુનો શનિ ગુરૂ દષ્ટ હોય તો કોદંડશનિ કહેવાય આવો જાતક ઉત્તમ કુળનો હોય છે. મીનનો લગ્નસ્થ શનિ ગુરૂ દષ્ટ હોય તો રાજયોગ બનાવે છે. મેષ, કર્ક, સિંહ, વૃશ્ચિક રાશિના શનિના ફળ જે વ્યવસ્થિત ન જુવે તો ફલાદેશ ખોટો ઠરે છે. શનિથી જાતક રૂપ: શ્યામ વર્ણ, કડક વાળ, આગળ આવેલ દાંત, લાલ આંખ, આળસી અને પિત્તપ્રકૃતિ, ચંડ પ્રકૃતિ, સંધિવાત, ઠંડી સહન ન કરનાર, ક્ષય, ખાંસી, દમાદિનો રોગી હોય છે. જેને શનિ સારો એવો જાતક હુશાર, તત્વજ્ઞાની, સહનશીલ, કરકસરી, દીર્ઘ ઉદ્યોગી, શાંત, ગુપ્તતા જાળવનાર, સ્થિરત્વ આણનાર, આત્મસંયમનકારી, શિસ્તપ્રિય, અત્યંત સાવધ, સત્યપ્રિય, એકાગ્ર વૃત્તિ, ચિંતન, ધ્યાનધ્યાતા, પ્રામાણિક, દીક્ષાવૃત્તિ, આત્મસમર્પણ કર્તા, જમણો કાન, શરીરસ્થ દ્રવ પદાર્થ, મણકા, હાડકા ઉપર અમલ હોય છે. શનિ દ્રષ્કાણ કુંડલી નવમાંશકુડલી અને જન્મકુંડલીમાં મકર, કુંભ સ્વગૃહી બળવાન હોય છે. શનિવારે મકરના છેલ્લા અંશમાં કૃષ્ણ પક્ષમાં વક્રી હોય તો બળવાન હોય છે. ગુણ ન્યાયી, સ્વાર્થ ત્યાગી, વ્યવહારી, જબાબદારી વહનકતા, શીસ્તપ્રિય, વિરાગી, નમ્ર, ઇંદ્રયદમની, ઐહિક સુખનો વિરાગી, કષ્ટ ગમે, આયુષ્યદાતા, મરણ સારૂ આપે, ઉત્કર્ષકારી. અશુભ દુઃખ, દરિદ્ર, આશાભંગ, મનોભંગ, વિલંબકારી, નકાર આપનાર.
ધીર, ગંભીર, ન્યાય નિપૂર, નાની વાતોમાં લક્ષ્ય આપનાર, કડક શાતા, કાર્ય પહેલા લાભાલાભ વિચારી, લોકશાહી વાદી, રાજકારણી, જનતા, આજ્ઞાધારક સેવક, ઉત્તમ સ્વામી, માનવતાવાદી, દયાળુ, કાર્યમાં અપ્રમાદી, નિશ્ચયી, ઈશ્વરનિષ્ઠ, રાજા, દેશ અને કર્તવ્યનિષ્ઠ આ સર્વ ગુણ શનિથી કહી શકાય. શુભશનિઃ સ્વચ્છમન, અંત:કરણ, મલીન વિચાર ન કરનાર, ઉચ્ચપદે લઈ જનાર, આ એકજ ગ્રહ છે. ગર્વ, અહંકાર, પૂર્વગ્રહનો નાશક, માનસાઈ શિખવનાર, ઉચ્ચ ગુણોની પ્રતીતિ કરાવનાર, મનુષ્ય પરીક્ષક, સત્યવાદી પણ નિપૂર; શનિ એ ઉત્તમ શિક્ષક છે પણ પહેલા પરીક્ષા કરીને ભણાવે. પુસ્તકીય શિક્ષણના બદલે અનુભવીક શિક્ષણ આપે. દુઃખથી દુઃખ નાશ કરે છે. અત્યંત શસ્તપ્રિય, જીવન મર્મજ્ઞાતા, કટુસત્ય પ્રગટ કરનાર, ગર્વકનો નાશ કરનાર. બેશીસ્ત લોકોને માર્ગે લાવનાર, ઉદ્ધત ને સરળ બનાવનાર, ધર્મવિરૂદ્ધ વર્તનારને કઠોર શિક્ષા કરનાર, શનિના તત્વ પ્રમાણે રહેનાને શનિ
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________
ત્રાસ આવતો નથી. પણ વિરૂદ્ધ વર્તનારાના ગમે તેટલા ગ્રહ સારા હોય તો પણ એકલો શનિ એને ખરાબ કરે જ છે. મંગળ રાશિનો શનિ શારિરીક પરિસ્થિતી બનાવે છે. શુક્ર રાશિનો શનિ અ૫યત્નમાં પણ યશ સંપાદન કરાવે છે. ગુરૂ રાશિના શનિ અધિકારની જગા આપી બીજાપર સત્તા ચલાવે છે ને બીજા પાસેથી માન સન્માન મેળવે છે. બધ રાશિના શનિ વ્યાપાર, વાહતુક, છાયા, વનસ્પતિશાસ્ત્રમાં પ્રગતિ કરે છે. રવિ રાશિના શનિ સરકારસંબંધી ઉદ્યોગ બનાવે છે એ તો ગુરૂ દષ્ટ હોયતો રાજકારણમાં માન્ય બને છે. ચંદ્ર રાશીના શનિ દ્રવપદાર્થ સાથે સંબંધ ધરાવે ચે. બલવાન શુક્ર શનિના દ્વિતીયમાં હોય તો લગ્ન પછી ઉત્કર્ષ થાય છે. બલવાન મુર શનિના દ્વિતીયમાં હોય તો ઉચ્ચપદથી ધંધો શરૂ કરે છે. ગુરૂ અને શનિના વચમાં કોઈ ગ્રહ ન હોય તો જાતક સરળમાર્ગી હોય છે શનિના દ્વિતીયમાં બલવાન રાહુ હોય તો નીચી કક્ષાના ધંધા કરીને આગળ વધે છે. શનિના દ્વિતીયમાં કેતુ હોય તો પ્રજ્યા યોગ બને છે. દશમું સ્થાન ગમે તેવું સારૂ હોય પણ શનિ જો અશુભ હોય તો ઉદ્યોગમાં યશ ન મળે, પણ શનિ જે સારો હોય તો દશમ સ્થાનની વિચાર કરવાની જરૂર નથી.
શનિ મંગળ કે શનિ રાહુ ૧, ૨, ૭ માં સ્થાને હોય તો પૂર્વાવસ્થામાં કષ્ટ ભોગવે. નોકરીમાં યશ ન મળે આવા જાતકોએ સ્વમનનો નિશ્ચય જો ન કરે તો યશ ન મળે. નિરાશા વધે અને કજીયાની વૃત્તિ થાય. શનિ સારો હોય એટલે શ્રેષ્ઠ કોટીની મનોવૃત્તિ પ્રાપ્ત થાય. શીસ્તબદ્ધતા હોય, શીસ્તબદ્ધ મન અને બુદ્ધિ બીજાના મદદની અપેક્ષા ન કરે પણ સામેથી મદદ મળી જાય છે તેથી શુભ શનિ સ્વાવલંબી હોય છે. તાત્પર્ય શનિ માનસ્નમાન આપીને ઉચ્ચ સ્થાને પોહંચાડે છે જ્યારે દુર્બળ શનિ અપયશ અને દુઃખ આપે છે. શનિની બ્લેક સાઇડ: અક્ષમાશીલ, ખુનશી, ઉદ્ધત, ક્રૂર, નિર્દય માણસને દરિદ્રતા, દુઃખ અને સંકટ આપે. આળસી, નિરૂદ્યોગી માણસને ઘડપણમાં ખાવાની ચિંતા કરાવે છે. અસત્યવાદીને પગલે પગલે અપમાન કરી પતન કરાવે છે. સ્થિરતા આપતો નથી. કામી માણસને યમસદન પોહંચાડે છે. અશુદ્ધ, ગલીચ્છને લાચાર કરે છે. શનિને ત્રયોદશી પ્રિય છે. શનિપ્રધાન માણસને ત્રયોદશીએ કાર્ય સફળ કરે છે. અમલ દાત, નખ, વાળ, પાંસળી. રોગ : સાથીના રોગ, સંધિવાત, લકવા, ક્ષય, ખાંસી, કબજીયાત, પથરી, પેટમાં ગાંઠ, મલેરીયા, શનિ, કબજીયાત, ગુરૂ, અપચન રોગ કરે છે. શનિ આ શુદ્ધિકરણ કરીને મોક્ષ પ્રાપ્તિ કરાવે છે.
કુંડલીમાં શનિ અને ગુરૂ બંન્ને સારા, શુભ હોવા જોઈએ. ગુરૂનો અશુભ કે દુર્બળ હોય તો હજી ચાલે પણ શનિ જે સારો ન હોય તો કુંડલીને ૦ કરતા પણ નુકસાન કારક બનાવ છે.
કોઈપણ સ્થાને જો શનિ શુભ હોય તો તે સ્થાનને સ્થિરતા આપે છે. સપ્તમ ભાવનો શુભ શનિ લગ્ન વિલંબ કરાવે પણ પત્ની સુખ સારૂ મળે. ગુરૂના ઘરનો શનિ કે ગુરૂથી દષ્ટ શનિ કુંડલીના ઘણે અંશે દોષ દૂર કરે છે. વિલંબ કરવો એ શનિનો પ્રધાન ગુણ છે. શનિ એ ૮, ૧૨ સ્થાનનો કારક હોવાથી ત્યાં શુભ શનિ સારા ફળ આપે છે. શનિ સ્વગૃહી, ઉચ્ચગૃહી, ગુરૂ ગૃહી કે ગુરૂથી દષ્ટ હોય તોજ શુભ, સારો બીજા સ્થાને તે તે પ્રમાણમાં અશુભ જાણવો અર્થાત્ ધનુ, મકર, કુંભ, મીન અને તુલા રાશિમાં શુભ હોય છે. બીજી રાશિમાં અશુભ હોય છે. આ રાશિમાં શનિ જો પાપ ગ્રહ સંબંધિત હોય તો પણ જાતકને એકદમ નુકસાન કરતો નથી પણ તારવાનું કામ કરે છે. સ્તંભી શનિમાં જો જાતકનો જન્મ હોય તો કોઈ કાર્ય બદલવામાં એ નકાર કરે છે.
જ્યારે શનિ વક્રી હોય ત્યારે અસુરક્ષિતા નિર્માણ બને છે. જેની કુંડલીમાં શનિ અશુભ કે અથવા જાતકથી ૪, ૮, ૧૨ માં હોય ત્યારે અનિષ્ટ ફળ આપે છે એના પરિણામ દીર્ઘકાલીન હોય છે.
શનિ અને શુક્ર અસ્તગત હોય તો પણ નિર્બળી બનતાં નથી જ્યારે શનિ નિર્બળ હોય ત્યારે એને સમાજમાં કમિત હોતી નથી. શ્રેષ્ઠ શનિ ઉત્તર આયુષ્યમાં ફળ આપે છે. શ્રેષ્ઠ ગુરૂ પૂર્વ આયુષ્યમાં ફળ આપે છે. બંન્ને શ્રેષ્ઠ હોય તો સંપૂર્ણ આયુષ્ય સારૂ જાય છે. જેનો શનિ સારો એ જાતક તીવ્ર તપ, નૈષ્ઠિક બ્રહ્મચર્ય સહજ કરી શકે છે. જે જાતક નમ્ર છે એનો શનિ સારો હોય એમ સમજવું. નમ્રતા એક ગુણથી જ શનિ જાતકને મહાન બનાવે છે. શનિ એ લોકશાહી છે. સમતાવાદી અને પ્રયત્નવૃતિ ઉપર વિશ્વાસ કરાવે છે. લગ્નનો શનિ ૭, ૧૦, ૧૧, ૯, ૧૨ આ રાશિમાં શ્રેષ્ઠ ફળ આપે છે. આવો જાતક સદા એક વિચારમાં દઢ રહી ખૂબ પ્રગતિ કરે છે. ધનનો શનિ મંગળથી દર : શિક્ષણ ખંડિત થાય અને કૌટુંબિક સુખ ન મળે. તૃતીયનો દુષિત શનિ : બંધુ સુખ અભાવ અને નિરાશાવાદી કરે પણ, તૃતીયનો શુભ શનિ : જાતક મુત્સદી અને દીર્ધદષ્ટિ બને છે. ચતુર્થનો દુષિત શનિ : માતૃ સુખ ન મળે (શનિ ચંદ્ર સાથેનો સૌથી વધુ દૂષિત બને છે) શનિ એ રાહ કે મંગળ સાથે
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________
હોય તો કુંડલીની અસર ખરાબ થાય છે.
પંચમ સ્થાનનો અશુભ શનિ દુઃખ, દરિદ્રતા, સંતતિ, વિદ્યાહીન, અપ્રામાણિક, નાસ્તિક, કુસંતતિકારક છે. ષષ્ટસ્થાનનો અશુભ શનિ : પરેશન, બહેરો, લાંબી માંદગી.
સમનો શનિ ઃ લગ્ન વિલંબે થાય, લગ્ન થાય તો તેમાં નિષ્ફળતા. કુંડલીસ્થ નિર્બળ શનિ લગ્ન કે ચંદ્રના સમમમાં રાહુ, કેતુ, મંગળથી સંબંધિત હોય તો વૈધવ્ય, દ્વિભાયોગ કરે છે. તુલા લગ્નનો શનિ કયારે પણ અશુભ થતો નથી. અદમ કે વ્યયનો દુષિત નિ : મંગળ દષ્ટ હોય તો દારિદ્રયોગ અને અપઘાત મરણ સૂચવે છે.
સ્ત્રી જાતક માટે આ વૈધવ્ય યોગ છે. મંગળથી આવેલું વૈધવ્ય પતી મરણબાદ દરિદ્ર ન આપે પણ શનિથી પ્રાપ્ત વૈન્ય પતી-ધન બન્નેથી વંચિત રાખે છે. વ્યયનો મંગળથી દૃષ્ટ શનિ કર્મ દરિદ્રી બનાવે છે. બંધક યોગ આપે છે. દશમનો શનિ ! દુષિત હોય તો કાયમ બેકારી સૂચવે છે. નોકરી માટે પણ અયોગ બતાવે છે. જનરલ : શનિ એ વિનાશી તત્વ છે. તે યમબંધુ છે. કેન્દ્રમાં સ્વગૃહી કે ઉચ્ચનો હોય તો શશ નામનો રાજયોગ થાય છે. આવા જાતકને ઘણું ધન મળે પણ આડા રસ્તે; એની નજર બીજાના ધન ઉપર હોય છે.
કુંડલીમાં શનિ અને શુદ્ધ બંન્ને જ્યારે બળવાન હોય છે ત્યારે તે એક બીજાના મિત્ર હોવા છતાં એક બીજાની મહાદશામાં આવે છે ત્યારે અંતર્દશા અશુભ ફળ આપે છે. મેષ લગ્ન માટે શનિ અશુભ છે. વૃષભ લગ્ન માટે શનિ યોગકારક છતાં બાધક, સુખનો રાજયોગ ન ાપે. મિથુન લગ્નમાટે શિન પાપગ્રહ, કર્કના લગ્નમાટે શનિ અર્ધશુબ, હોય છે. સિં, કન્યા, વૃશ્ચિક માટે શિન પાપગ્રહ બને છે, ધનુ લગ્ન માટે સામાન્ય સારો. તુલા લગ્ન માટે અત્યંત શ્રેષ્ઠ બને છે.
અશુભ કે દુષિત શિન કુંડલીસ્થ ભાવના નાશ કરે છે. શનિનું મંગળ ઉપરથી ભ્રમણ ખરાબ હોય છે. જ્યારે ગુરૂ અને નિ બંન્ને ખરાબ હોય ત્યારે ગંડાંતર યોગ બને છે. ભ્રમણ દ્વારા નિ જે ગ્રહ ઉપરથી પસાર થાય છે તે ગ્રહનું કાર્ય ખંડીત કરે છે આવા સમયે સારા શુભ કાર્ય ન કરવા. શનિ જે સારા ફળ આપે છે તે કાયમી આપે છે. શનિ મંગળ ચુતી કે અન્યોન્ય દષ્ટ યોગને અંગારક દોષ કહેવાય છે. મંગળપ્રધાન કુંડલી હોવા કરતાઅંગારક દોષની કુંડળી વધુ ખરાબ છે. ૧૨, ૧, ૪, ૭, ૮ આ સ્થાનમાં મંગળ હોય તેને મંગળીકુંડલી કહેવાય છે.
સાઢેસાતી
સાઢેસાતી ત્રણ હોય છે.
૧) લગ્નને સાડીસાની : જેવા લગ્નમાં રવિ, ચંદ્ર એને સાડીસાની ખરાબ જાય. શારીરિક પીડા
૨) રવિને સાડીસાતી : રવિના સાડીસાતીમાં નોકરી, ધંધામાં પીડા.
૩) ચંદ્રને સાડીસાતી : ચંદ્ર સાડીસાતીમાં સર્વે પીડા થાય છે.
ચંદ્રથી ૧૨ મોં જો શનિ આવે તો સાડીસાની શરૂ થાય છે અને ચંદ્રથી શનિ ૧૨, ૧, ૨ આ સ્થાનમાં હોય ત્યારે છ વર્ષ સાડીમાતી હોય છે, જે જાતકને જન્મ થીજ સાડીચાતી હોય એને બીજી સાડીસાતી પુરી થાય ત્યાં સુધી કઇ સહન કરવા પડે છે. બીજી સાડીસાતીમાં પ્રાય: પિતા મરણ થાય અને ત્રીજી સાડીસાતીમાં સ્વમરણની શક્યતા હોય છે પણ ત્રીજી સાડીરાતી પસાર થયાં બાદ નિ ત્રાસ આપતો નથી રાજ્યોગ આપે છે. સાડીસાનીમાં સત્તત્ત ત્રાસ ન પામે. જીવાત્માએ પૂર્વે કરેલા પાપ નિ એને કષ્ટ આપી ભોગાવે જ.
ચંદ્ર, રવિ કે લગ્ન એ નીચના કે દૂષિત હોય તો શનિનો ત્રાસ વધુ થાય. શનિનું જે સ્થાન ઉપરથી ભ્રમણ થાય તે સ્થાનને ત્રાસદાયક કરે છે, શનિ માતૃસ્થાનમાં આવે ત્યારે પ્રાયઃ માતા મરણ થાય છે. શનિનું ભ્રમણ જો ગુરૂ ઉપરથી હોય તો ગુરૂને નુકસાન કરતું નથી. ગોચરથી અષ્ટમનો નિ માંદગી આપે છે પણ મરણ ન આપે. જે જાતકના કુંડલીમાં શનિ સારો હોય એને સાડીસાતીમાં અભ્યુદય કરે. મકર, કુંભ તુળા આ લગ્ન કે રાશિને શનિનો સાડીસાતીમાં ત્રાસ અ૫ હોય, મેષ રાશિ કે લગ્નમાં સૌથી વધુ ત્રાસ નિનો સાડીસાતીમાં થાય છે. કુંડલીમાં જો શિન અશુભ હોય અને શનિની મહાદશા ચાલુ હોય તો સાડીસાતીમાં અધિક ત્રાસ થાય છે.
ગુરૂની મહાદશામાં આવેલી સાડીસાતી ઓછી ત્રાસદાયક બને છે. ગોચરની આવનાર અનિષ્ટ શનિનો કુંડલીમાં ગુરૂદષ્ટ હોય તો સાડીસાતીની તિવ્રતા ઓછી થાય છે.
ફળ : સાડીસાની, રાશિપરત્વે
મેષરાશિ : આ મંગળની રાશિ છે અને શનિની નીચ રાશિ છે તેથી આ રાશિમાં ત્રાસ વધુ થાય છે.
વૃષભ : પ્રથમ ! વર્ષે ત્રાસ થાય છે. મિથુન : છેલ્લા ૨|| વર્ષે ત્રાસ થાય છે. કર્ક : છેલ્લા ૫ વર્ષે ત્રાસ થાય છે.
(૧૦૫)
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________
સિંહ : પ્રથમ ૫ વર્ષ ત્રાસ થાય છે. કન્યા : પ્રથમ રા વર્ષ ત્રાસ થાય છે. 1ળા : પ્રથમ ૫ વર્ષ અ૯૫ કાગ છઠ્ઠા રા' વર્ષે વધુ ત્રાસ થાય છે. વૃશ્ચિ૬ : છેલ્લા ૫ વર્ષ અ ય બારાદાયક ધનુ : સામાન્યતાં સર્વ સાડીસાતી ત્રાસ આપે છે. મકર : છેલ્લા ૨૫ વર્ષ લાભ કારક કુંભ : પ્રથમ રા િવર્ષ ત્રાસ આપે. મીન : છેલ્લા ૨ વર્ષ ત્રાસ આપે. વૃશ્ચિક લગ્નમાં સાડાસાતી અત્યંત ખરાબ જાય છે. જન્મકલિન જે ગ્રહ દોષિત હોય તેના ઉપરથી શનિનું ભ્રમણ એ અત્યંત ખરાબ ફળ આપે છે. કુંડલીસ્થ જે શનિ શુભ હોય તો સાડીસાતીનો ત્રાસ અ૫ થાય છે. શનિનું આંદોલન : શનિ જે અંશ કલાથી મુકત બને છે ત્યાંથી સંપૂર્ણ વદ્દી બની એજ અંશ કલા ઉપર માર્ગી થઈને આવ એ કાળને શનિનું આંદોલન કહેવાય છે. આ આંદોલનકાળ સાડીસાતીવાળા માટે અત્યંત ખરાબ ત્રાસદાયક હોય છે. આયુષ્ય યોગ પૂરો થવામાં જે સાડાસાતી આવે તો મરણ આપે છે. રવિ, ચંદ્ર, લગ્ન કે લગ્નેશ ઉપરથી શનિનું કામણ ગંડાંતર આપે છે. શનિ આ વાયુતત્વનો ગ્રહ હોવાથી જાતકના ધોસો. ઉપર એની સત્તા છે. પ્રાણ, અપાન, ઉદાન, ધ્યાન, સમાન આ પાંચેય પ્રાણ ઉપર એની સત્તા છે. નાગ, કૂર્મ, કુકમ, દેવદત્ત, ધનંજય આ પાંચેય ઉપપ્રાણ ઉપર એમ ૧૦ પ્રાણ છે તેથી શનિની જગ ઉપર ધણી મોટી સત્તા છે એની સુપ્ત શક્તિ અફાટ છે.
હોશ શનિવાર, મકર, કુંભનો ચંદ્ર કે ચંદ્ર પુષ્ય, અનુ., ઉ. ભા., માં હોય ત્યારે કે લગ્ન મકર, કુંભનું હોય તો શનિની હોરા શણુ હોય છે. ઉપયોગ : જપ, તપ, ધ્યાન તોફાની માણસને કાબુમાં લાવવા માટે, ખાણોનું ઉદ્દઘાટન કરવાં, પેટ્રોલ, તેલ, કોળા, જનાવરની ખાલ, હાડકા અને ખરાબ કામ કરવાં શનિનો હોરા શુભ છે. પ્રશ્ન કુંડલીમાં શનિનું મહત્ત્વ ઘણું છે. શનિનું ભ્રમણ : ૭, ૯, ૧૦, ૧૧ અને ૧૨ આ રાશી શિવાયના રાશિને શનિ ખરાબ ફળ આપે છે.
રાહુ કેતુ, રવિ, મંગળ આના ઉપરથી શનિનું જમણ ખરાબ હોય છે. જે શનિ યોગકારક ન હોય તો ખૂબ ત્રાસ આપે છે. અધ્યાત્મિક યોગ : શનિ ગુરૂને અધ્યાત્મિક ગુરૂ માને છે તેથી ગુરૂની દષ્ટિથી શનિ સુધરે છે. ૧૨ માં સ્થાને શનિ કે એની દષ્ટિ હોય તો અધ્યાત્મમાં એની ગતિ થાય છે ધંધાઃ સર્વ કચ્છના ધંધા માટે, મહેનતના ધંધા, સતત ઉઘોગ એના અમલ નીચે આવે છે. શનિ ભાગ્ય કરતાં મહેનતથી વધુ ધન આપે છે.
શહુ - કેતુ રાહુની ઉચ્ચ રાશિ મિથુન છે. સ્વરાશિ ફન્યા છે. કેતુની ધન રાશિ ઉચ્ચ રાશિ છે. સ્વરાશિ મીન છે. રાહુને મિથનું, વૃષભ, કર્ક અને કન્યા રાશિ સારી છે. કેતુને – વૃશ્ચિક ધન, મકર, અને મીન રાશી સારી છે.
ઉપચય સ્થાનમાં ૩, ૬, ૯, ૧૦ આ સ્થાને રાહુ-કેતુ બળવાન હોય છે. કામણકાન સામાન્યત: ૧૯ વર્ષ દૈનિક ગતિ. ૩'- ૧૧ વિકલા છે. રાહુ અને કેતુ જે શુભમહસાથે હોય તો શુભ ફળ આપે છે. રાહુ અને કેતુ કેંદ્ર અને ત્રિકોણમાં પાપમયુક્ત હોય તો ખૂબ ખરાબ ફળ આપે છે. અને કેંદ્રમાં હોય અને ત્રિકોણ સાથે યુતી કે દષ્ટિ હોતા કે ત્રિકોણમાં હોય કેન્દ્રશ સાથે યુતિ કે દષ્ટિ હોય તો રાજયોગ થાય છે. રાહુ-કેતુ કેંદ્રમાં કે કેન્દ્ર સાથે યુત કે દષ્ટ હોય અથવા તો રાહુ-કેતુ ત્રિકોણમાં હોય અને ત્રિકોણેશ થી યુકત કે દષ્ટ હોય તો શુભ યોગ કરે છે.
રાહુ-મંગળની યુતી હોય તો મંગળ કરતાં રાહુ ખરાબ ફળ વધુ આપે. દ્વિતીય કે સપ્તમનો રાહુ કેન્દ્ર અને ત્રિકોણેશથી યુક્ત હોય તો સારા ફળ આપે છે અને ત્રિકોણમાં હોય દ્વિતીયેશ કે સમેશ થી યુકત કે દષ્ટ હોય તો અશુભ ફળ આપે છે. ૨ અને ૭ સ્થાનમાં રાહુ દ્વિતીયેશ કે સપ્તમેશા થી યુકત હોય તો આયુષ્ય યોગ અ૫ કરે છે.
૬, ૮, ૧૨ રસ્થાનમાં તેમના સ્વામીથી યુકત કે દષ્ટ હોય તો રાહુની મહાદશા અશુભ બને છે. ઉચ્ચરાહુ રાજકારણી બનાવે છે. ગરૂ- રાહુ અને ગુરૂ-કેત યુતી હોય તો ચાંડાલ યોગ બને છે. રાહુના મહાદશામાં જાતક વિપરિત સ્વભાવી બને છે.
(૧૦૦)
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાહુ-ચંદ્ર યુતી માનસિક વિકાર પેદા કરે છે. રાહુ- મંગળ યુતી જાતક માક્રોધી બને છે. ખુની બને છે. ૬, ૧૦, ૧૧ સ્થાને રાહુ મંગળ યુતી ખૂબ ઉચ્ચે ચઢાવી નીચે પટકે છે. રાહુ-બુધ યુતી ખ્યાલમાં ન આવે એવા રોગ ગ્રસ્ત બને છે. ચાંડાળા યોગથી જાતક પાખંડી, ધર્મદ્વેષી નૈતિકતાનો હ્રાસ કરે છે. રાહુ-શુક્ર યુતી, વિપરીત વિષયી બને છે. રાહુ-શનિ, કેતુ-શનિ યુતી પ્રવ્રજ્યા યોગ કરે છે કે દરિદ્રી બને છે.
કાળસર્પ યોગ : રાહુ કેતુની વચમાં બધા ગ્રહ આવે ત્યારે...
ફળ : કંજુસ, અતિઅસ્થિર, એમાં નિર્બળ કે નીચ ગ્રહ હોય તો તે ગ્રહોનું ફળ અત્યંત ખરાબ હોય. સંદૈવ ચિંતાગ્રસ્ત અનેક અડચણો પેદા થાય. કુંડલીનુ મૂલ્ય અલ્પ બને છે. ૫માં રહેલો રાહુ અને કેન્દ્રમાં ગુરૂ હોય તો અષ્ટલક્ષ્મી યોગ બને છે; અષ્ટમાં રાહુ અને ત્રિકોણમાં ગુરૂ હોય તો હલકા કક્ષાનો અષ્ટલક્ષ્મી યોગ કરે છે. પટ્ટમાં ગુરૂ હોય અને કેંદ્ર કે ત્રિકોણમાં રાહુ હોય તો શુભ ફળ મળે છે. ૫૪માં મંગળ અને સમમાં રાહુ અને અષ્ટમમાં શનિ હોય તો ટ્ઠિભાર્યા યોગ કરે છે. સ્ત્રી જાતકને સપ્તમનો રાહુ લગ્નમાં વિઘ્ન આવે.
રાહુ સ્વભાવ : સભાસંમેલન, લોકોને ભ્રમ પેદા કરવો, કટાક્ષે બોલવુ, પાખંડી, જુગારી, ગુપ્ત કાર્ય કરનાર, જેલવાસ આપનાર, નીચકામ માટે સ્થલાંતર કે પરદેશ જનાર, અપવિત્ર, અશુદ્ધ પેટ વિકાર, બીજાને મુંઝવનાર, સંશયી, અરણ્યવાસી, ખરાબ ઘેર રહેનાર અને વાત, કફકારક, મેલી વિદ્યા જાકાર, ભૂત પિશાચને દેવ માનનાર, વાત વિકારી, ડરપોક, દુ:ખી, આંખમાં કુલુ પડે, ગાંડો, અનાપત્ય, ભાઠેના મકાનમાં રહેનાર, બીજાના પૈસાથી મજા કરનાર. કેતુ સ્વભાવ : અધ્યાત્મિક, આસ્તિક, સાત્ત્વિક મંત્ર જપનાર, અ૫ભાષી, તોચ્છડાઇથી વર્તનાર. અશુભ કેતુ : ફોડકીયો થાય, ખરાબલોકોની દોસ્તી, ભૂતબાધા થવાની શક્યતા.
રાહુ શિક્ષણ : ચતુર્થ વ્યય કે અષ્ટમમાં રાહુ હોય તો શિક્ષણમાં બાધા આવે, જો રાહુ દુષિત હોય તો શિક્ષણ ન થાય. પંચમમાં શહુ : મંગળ કે શનિથી યુક્ત કે દષ્ટ હોય તો અનાપત્ય યોગ કરે છે. સ્ત્રી જાતકને એકલો રાહુ પણ અનાપત્ય યોગ કરે છે. સંસાર સુખ ન મળે. પંચમ ભાવ એ અન્નપાચનનો કારક છે તેથી ત્યાનો રાહુ અલ્સર પેદા કરે છે.
હ અને લગ્ન જીવન
સપ્તમભાવ કે લગ્ન રાહુ હોય તો લગ્ન વિલંબે થાય. લગ્ન સુખ અલ્પ. જોડીદાર સંદૈવ બીમાર હોય છે. રાહુ-કેતુ એ મંગળ શિન કે ગુથ્વી યુક્ત હોય તો લગ્નજીવન કષ્ટકારી બને છે. રાહુ શુક્ર, મંગળ-શુક્ર સપ્તમ હોય તો મારીર સુખની ઇચ્છા પણ પ્રેમ ન હોય. આ યોગ જલરાશિમાં અત્યંત ખરાબ જાણવો:
ચંદ્ર-રાહુ યુતિ માનસિક વિકૃતિ કરે છે. વર્તણુંક વિલક્ષણ યોગ છે. વિકૃતિની સમજ છતાં મુક્ત બની શકતો નથી. ગત જન્મના સંસ્કાર પ્રભાવે. કુળરીતિનો નાશ કરે, ખાનદાની ભૂલી જાય. બૌદ્ધિક અલ્પતા વારંવાર એજ ક્ષતી કરે. બોલવામાં તિરસ્કાર, નિરાશા અને સૂડગ્નિ. આ યુતીથી રક્ત વિકાર પ્રાપ્ત થાય છે. આ યુતિ ૬, ૪, ૫, ૭ માં; ૬, ૮, ૧૨ નો સ્વામી તે ચંદ્ર હોય તો ચોક્કસ જોવા મળે,
શનિ-રાહુ અને શનિ-કેતુ યુતિ ઉપર્યુક્ત જ ફળ આપે છે, જાતક વિશ્વાસઘાતી હોય છે. સત્ય બોલે નહિ, ચોરી વ્યવહાર, બીજાને ફસાવનાર હોય છે. ચંદ્ર-રાહુ યુતીવાળા જીવનમાં પ્રગતિ કરી શકતા નથી. રાહુના પાછળનો ગ્રહ પ અંશે ફરકે હોય તો તેને રાહુમુખી કહેવાય અને ૫ અધિક હોય તો રાહુ પીડિત કહેવાય.
રાહુ-ચંદ્ર યુતીવાન જાતક – અવિશ્વાસી, બોલવામાં, કરવામાં ભિન્નતા હોય છે. રાહુ-ચંદ્ર યુતિ શનિ-મંગળના યુતીમાં હોય તો જાતક ધાતકી બને છે અને મંગળથી દષ્ટ હોય તો સામેથી ઘા કરે છે. શનિથી દષ્ટ હોય તો ગુપ્તપણે
કાંટો કાઢે છે.
રાહુ અને કેતુ બુદ્ધિદાયક નથી. એ જો શુભ બુધ-ગુરૂ સાથે સંબંધ હોય તો બુદ્ધિ સારી હોય છે. પંચમનો કેતુ જાતકને અંતર્રાન આપે છે. ચંદ્રના પંચમનો કેતુ આ ગુણ કરે જ છે. રાહુ-કેતુ, શનિ-મંગળના યુતિ સાથે હોય તો અસાધ્યરોગ થાય છે. રાહુ ઐહિક સૌખ્યનો કારક છે. સંસાર સુખનો આસક્ત બને છે. કેતુ મોક્ષ સૌખ્યનો કારક છે. સંસાર સુખનો નાશ કરે છે. રાહુ કે કેતુના મહાદશામાં આયુષ્ય યોગ તે કાળ સુધી હોય તો મરણ થાય અને ૩, ૫, ૭ હોય તો મૃત્યુયોગ થવાની શક્યતા હોય છે.
ગ્રહણ યોગ : જો ચર રાશિમાં આવે તો એનુ પરિણામ અલ્પકાર્લીન હોય છે. જો સ્થિર રાશિમાં આવે તો એનુ પરિણામ દીર્ઘકાલીન હોય છે. જો દ્વિસ્વભાવમાં આવે તો એનુ પરિણામ મુખ્યમકાલીન આવે છે.
મેપ કે વૃશ્ચિક રાશિમાં લગ્ન હોય તો અને મંગળ અષ્ટમાં હોય તો મૃત્યુનું પ્રમાણ અને પદમાં હોય રોગોનું, તૃતીયમાં હોય તો અપધાતનું પ્રમાણ વધે છે. પાપગ્રહ જતાં જતાં ખરાબ ફળ આપે છે. સ્વકુંડળીમાં જો ગ્રહણ પાપગ્રહી ઉપર હોય તો ગુંડાંતર યોગ થાય છે.
(૧૦૭)
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ લાહરી અનુસાર લગ્ન કાઢવાની રીત 1) ભારત, લંકા, નેપાળ અને ભૂતાન આ સૌનો સ્ટેન્ડ સમય એક જ છે. પાનું નં. 100 થી 107 સુધી ભારતના બધા મુખ્ય શહેરો A, B, C, D ના અનુક્રમ પ્રમાણે આપેલા છે. તે નગરની સામે પ્રાંતના નામ આપેલા છે. અક્ષાંશ રેખાંશ રેખાંજોર અને રેખાંતર ઉપરના સંસ્કાર આ ચાર ખાના છે. પ્રથમ : ગામનું નામ લખી અક્ષાંશ, રેખાંશ, રેખાતર અને રેખાંતર સંસ્કાર આ ચાર બાબતો લખવી. ઉદા. નાસિક (મહારાષ્ટ્ર) અક્ષાંશ 20, 2, રેખાંશ 73, પ, રેખાંતર 34 મિ - 40 સે અને રેખાંતર સંરકાર છે, 10 મેં પછી ઈષ્ટ તારિખ લખવી, પાનું નં ર અને 3 ઉપર ઇષ્ટ મહિનાના ઈષ્ટ તારિખનો સાંપત્તિ સમય આપવામાં આવેલ એ પાનું નં 4 ઉપર જ વરસનો સાંપતિક સમય આપવામાં આવેલ છે. ઉદા. 3/10/93 બપોર 1 ક - 15 મિ. પાનું નં 2 પ્રમાણે 3/10 નો સાંપત્તિક સમય 12/46/01 છે અને પાનું નં. 4 પ્રમાણે 93 સાલનો સાંપરિક સમય 0 ૦૧/પર છે આ બન્ને ની બેરીજ કરતા 12/7/53 આ ઈષ્ટ તારિખનો સાંપરિક સમય થયો હવે લાહીર રીતિ પ્રમાણે 12 કલાક પછી અને બપોરે 12 કલાકની અંદર એમ બે પ્રકારે ગણિત કરવું પડે છે. આપનો ઇષ્ટ સમય 16 - 15 મિ. બપોરે 12 કલાક પછીનો હોવાથી નીચે પ્રમાણે ગણિત કરવું. 115 00 હવે પાન નં. 5 ઉપર કલાક ઉપર સંસ્કાર છે. 34/40 રેખાંતર ત્યાં 42 મિ. ઉપર + 7 સેકન્ડ છે તે ઉમેરવા. 0/40/ 20 પછી સાંપત્તિક સમયમાં ઈઝ સમય આવેલો ઉમેરવો 0/40/27 ૧૨/૭/પ૩ 13/28/ 20 હવે આવેલી સાંપરિક સમય ઇષ્ટ અક્ષાંક્ષ ઉપર લેવા + 6 રેખાંતર સંસ્કાર પાન નં. 31 અનુસાર 13 28/ 26 તદનુસાર : 8/19/6 + 7 કલા (25 સેકન્ડની) 8/19/13 46 પાનું નં 6 પ્રમાણે આવેલ અયનાંશ ૮/૧૮/ર૭ સ્પષ્ટ લગ્ન આવ્યું જો ઈઝ સમય બપોરે 12 કલાક પહેલા હોય તો સ્ટાન્ડે ટાઈમ રેખાતર. જે સમય આવે તો 12 કલાકમાંથી બાદ કરવો પછી જે સમય આવે એની ઉપર સમય સંસ્કાર પાનું નં. 5 પ્રમાણે કરવો. આવેલ સમય સાંપત્તિક સમયમાંથી બાદ કરવો. હવે જો સાંપત્તિક સમય ઓછો હોય તો તેમાં 24 કલાક ઉમેરી જે સમય આવે તે ઈષ્ટ અક્ષાંશ ઉપર જેવું બાકી બધુ પૂર્વવત જાણવું. (1) બપોરે 12 થી રાત્રે 12 6 = + કરવું રાત્રે 12 થી બપોરે 12 ક = - કરવું (108)