Geet Vitrag prabandh

Author(s): A N Upadhye
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020343/1

Page #1

गीतवीतरागप्रबन्धः
संपादक
डॉ. आ. ने. उपाध्ये,
एम. ए., डि.लिट्.
'प्रकाशक
भारतीय ज्ञानपीठ

Page #2

माणिकचन्द्र दि. जैन ग्रन्थमाला : ग्रन्थाक ५३
श्री-पण्डिताचार्य-विरचितः गीतवीतरागप्रबन्धः
सम्पादक डॉ. आ. ने. उपाध्ये, एम. ए., डी. लिट. प्राध्यापक, जैनविद्या और प्राकृत,
मैसूर विश्वविद्यालय, मैसूर
प्रकाशक
भारतीय ज्ञानपीठ

Page #3

माणिकचन्द्र दि. जैन गन्थमाला ग्रन्थमाला सम्पादक डॉ. हीरालाल जैन व डॉ. आ. ने. उपाध्ये
प्रकाशक
भारतीय ज्ञानपीठ प्रधान कार्यालय बी/४५-४७, कनॉट प्लेस, नयी दिल्ली-१ प्रकाशन कार्यालय दुर्गाकुण्ड मार्ग, वाराणसी-५
प्रथम संस्करण वीर निर्वाण संवत् २४९८ विक्रम संवत् २०२९ सन् १९७२ मूल्य तीन रुपये
मुद्रक सन्मति मुद्रणालय वाराणसी

Page #4

MANIKCHANDRA D. JAINA GRANTHAMALĀ : N. 53
GĪTAVĪTARĀGAPRABANDHAH
of
PANDITACARYA
Edited by
Dr. A. N. Upadhye, M. A., D. LITT. Professor of Jainology and Prakrits University of Mysore, Mysore.
Published by
SHARATIYA JŇANAPITHA

Page #5

Manikchandra D. Jaina Granthamālā General Editors : Dr. H. L. Jain & Dr. A. N. Upadhye
Published by Bhāratiya Jñanpitha Head Office B/45-47, Connaught Place, New Delhi-1 Publication Office Durgakunda Road, Varanasi-5
First Edition V. N. S. 2498 V.S. 2029 A. D. 1972
Price Rs. 37

Page #6

GENERAL EDITORIAL
As I look back on our associations over the last thirtyfive years, I can see how my friend and colleague, Dr. A. N. Upadhye, now Professor of Jainology and Prakrits in the University of Mysore, is inspired by one academic objective, namely, to bring to light unpublished works in Sanskrit, Prakrit and Apabhraṁśa and put them and their authors, by his studies, in their proper perspective in our literature. He was associated with me in the publication of Dhavală; and later, both of us brought out the editions of the Tiloyapannatti, Parts I & II (Sholapur 1943 & 1951) and Jambūdīva-pannatti-samgaho (Sholapur 1957). He has a number of such publications to his credit; to mention some: Varangacarita of JaţaSimhanandi (Bombay 1938); Kamsavaho and Usāņiruddham of Rama Pāņivada (Bombay 1940-41 ); BṛhatKathakośa of Hariṣena ( Bombay 1943 ); Candralekha of Rudradāsa (Bombay 1945); Līlāvaī of Kutuhala (Bombay 1949 ); Anandasundarī of Ghanaśyāma ( Delhi 1955 ); Kuvalayamala of Uddyotana Parts I-II (Bombay 1959 and 1970); Vilasavaī-kahā (partly, Kolhapur 1970 ); etc.
I had lent Dr. Upadhye my transcript of the GitaVitaraga as early as 1939; and whenever we met, we discussed about its publication. When I read the summary of it given by him in his paper published in the Journal of Shivaji University, Kolhapur, I wondered at the rich biography of Vṛṣabhanatha the poem contained. I

Page #7

गीतवीतरागप्रबन्धः
urged Dr. Upadhye to bring out an edition of it without waiting any more for the discovery of a Sanskrit Comme ntary. Here it is now with an exhaustive Introduction so usual with his editions. The date of the author is more precisely fixed; and the detailed analysis of the contents given by him is very helpíul to understand this Prabandha.
The Gita-Vitarága is a worthy addition to the Mánikachandra D. J. Granthamālā in which the late Pt. Nathuram Premi brought to light so many unpublished works.
We are grateful to Shriman Shanti Prasadaji Jain and to his enlightened wife Smt. Ramaji for so generously patronising this Granthamala. It is both an opportunity and a challenge to all earnest workers in the field of Jaina literature. Many small and big works in Sanskrit, Prakrit and Apabhraísa still lie neglected in Jaina Bhaodáras; and we earnestly appeal to our scholars to edit them and present them in a neat form : this is a duty which we owe to our Acăryas who have left for us a great heritage in our literature.
I thank Dr. A. N. Upadhye for giving us a neat edition of the Gita-Vitarága which really enriches this Series.
It will give me immense pleasure if at least some of these songs are set to music and go on record for the benefit of the faithful listeners. To be an expert in music is rare : but desire for music is universal.
Balaghat : 10th July, 1972
-H. L. Jain

Page #8

PREFACE
As a student of Sanskrit Hons., at my B. A ( 1928 ), I was well acquainted with the Gita Govinda of Jayadeva. When the manuscript of the Gita-Vítarāga (GV) belonging to my uncle, described as S below, fell in my hands, I felt much interested in it; but it contained only the bare text, without any commentary to explain it. Anyway my desire to study it continued. In 1938, I received a transcript of GV from Mysore through the good offices of my friend Shri N. Anantarangacharya. When Dr. Hiralalji Jain noticed my interest in it, he gave me his copy, in 1939. A little later, I borrowed the Arrah manuscript of GV with the Kannada Commentary. I wanted to see, if I get a Sanskrit Commentary of GV anywhere.
A good edition of the GV was weighing on my mind. I placed all my material at the disposal of two of my friends, but they did not show much interest in it. Somehow, this material was kept aside by me for many years, due to other pre-occupations. Later, I contributed a paper "The Gitavitarăga of Panditācārya" to the Journal of the Shivaji University, Kolhapur, 1969. At last, without waiting any more for getting a Sanskrit Commentary, I decided to edit the text myself, using the material which I had in my hands.
The Introduction describes the manuscript material and gives available details about Panditācārya, the author, who wrote it at Śravana Beļagola, in c. 1400

Page #9

8
गोतवीतरागप्रबन्धः
A. D. The contents of the Prabandhas are analysed in details, and the Adipurana of Jinasena is shown to be the main source for them. The Gita-Govinda of Jayadeva has served as a model for the GV; both of them are compared and contrasted. The metres used in this poem are duly tabulated.
This edtion has its limitations. It is hoped that some expert in Sangīta will study the Aṣṭakas and shed light on their metrical and stylistic qualities.
My thanks are due to all those who lent me the material and allowed me to keep the same with me for nearly thirty years. The credit of getting this work edited by me has to go to my colleague Dr. Hiralalji Jain, who was keen that it should be published as early as possible.
Mysore-6. July 3, 1972.
I record my sincere gratitudes to Shriman Shanti Prasadaji Jain and to Shrimati Ramaji for their patronage to the Manikachandra D. Jaina Granthamālā, in which the unpublished works in Sanskrit, Prakrit, Apabhramsa, etc., are seeing the light of day and thus their authors are being rescued from oblivion.
Panditācārya completed the GV in Śravana Beļagoļa (Mysore); and it is a happy coincidence that I am completing this edition in Mysore on the quiet and inspiring campus of the University of Mysore, so significantly called "Manasa Gangotri".
"कर्मण्येवाधिकारस्ते"
-A. N. Upadhye.

Page #10

विषयानुक्रमः
१. महाबलस्य सद्धर्मप्रशंसाविवरणम्
२. महाबलस्य वैराग्योत्पादनम् ३. ललिताङ्गस्य वनविहारवर्णनम्
४. श्रीमतीजातिस्मरवर्णनम्
५. वज्रजङ्घपट्टकथा विवरणम्
६. श्रीमती सौरूप्यवर्णनम्
७. श्रीमतीविरहवर्णनम्
८. भोगभूमिवर्णनम्
९. आर्यस्य गुरुगुणस्मरणवर्णनम्
१०. श्रीधरस्य स्वर्गवैभववर्णनम्
१५. मरुदेवीवर्णनम्
१६. षोडशस्वप्नवर्णनम्
११. सुविधिपुत्र संबोधनम् १२. अच्युतेन्द्रदिव्यशरीरवर्णनम् १३. वज्रनाभिस्त्रीवर्णनम् १४. सर्वार्थसिद्धिविमानवर्णनम्
....
w x 9
४
७
१०
१२
१५
१७
२०
२२
२५
२७
m
३०
३३
३५
३७
४०

Page #11

10
गीतवीतरागप्रबन्धः
१७. प्रभातवर्णनम् १८. भगवज्जन्माभिषेकवर्णनम् १९. भगवत्परमौदारिकदिव्यदेहवर्णनम् २०. भगवद्वैराग्यवर्णनम् २१. भगवत्तपोऽतिशयवर्णनम् २२. भगवत्समवसरणसालवेदीवर्णनम् २३. भगवत्समवसरणभूमिवर्णनम् २४. भगवदष्टमहाप्रातिहार्यवर्णनम् २५. भगवतो मोक्षगमनं ग्रन्थकर्तुः परिचयश्च
Index of Verses

Page #12

INTRODUCTION
1. Mss. Material The Jinaratnakośa' has noted a number of Mss. of the Gitavītarāga (GV), also called Jināștapadi, from Arrah, Humch, Poona, Mysore and Belgol. A Ms. containing a Kannada commentary is reported from Moodbidri." For the present edition the following Mss. are used:
A: A paper Ms. (folios 124,21.5 by 15.5 cms.) in Kannada characters from Arrah. It gives its title as Gitavitarāga-prabandha. The text is accompanied by a Kannada commentary. The concluding colophon is given at the end, in this edition. In the same Ms. is included, at the end, the bare text of GV written in a different hand (folios 26). The concluding colophon is the same; but it opens thus :
श्रीकेसापुरदपार्श्वजिनेन्द्राय नमः This Kesāpura is a part of Kolhapur. Obviously this Ms. is copied in Kolhapur.
S: A paper Ms, ( folios 41-71, stitched at the left hand and ) containing only the text and written in Kannada characters. It belongs to the collection of my uncle, the late Babaji Upadhye of Sadalga (Dt. Belgaum). 1) H. A. Velankar : J inaratnakośa, BORI, Poona 1944. 2) K. B, Shastri : Kannada-prāntiya Tada-patrıya Granthasaci,
p. 252, Banaras 1948.

Page #13

12
गीतवीतरागप्रबन्धः It has only 24 Prabandhas. It is dated Saka 1801 (+78), i.e.,A.D. 1879.
M: A Devanagarī transcript of the text of GV from a palm-leaf Ms. (dated Saka 1680, i.e., A. D. 1758), No. 2721, from the Oriental Library, Mysore. It records some variant readings noted perhaps from another Ms. there, No. 1025. This transcript was sent to me in 1938 by my friend Shri N. Anantarangachar, M. A., Mysore. It has an opening Mangala verse like this:
वन्दित्वा श्रीवृषभाधीशं वृषभं वृषभध्वजम् ।
सद्गीतवीतरागाख्यग्रन्थव्याख्यां प्रचक्ष्महे ॥ Its concluding colophon runs thus :
इति श्रीमदभिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृती (प्रणीत) गीतवीतरागाभिधानाष्टपदीव्याख्यानं समाप्तम् ।
This possibly indicates that originally the text is copied out from a Ms. containing a Sanskrit commentary.
Then the copyist gives some details about himself thus :
स्वस्ति श्रीविजयाभ्युदयशालिवाहनशकवर्ष १६७० एतत्संख्यातपरिमितश्रीबहुधान्यसंवत्सरज्येष्ठबहुळ २ गुरुवारे श्री-हासन-पुरे सकलदुरितहर-श्रीपार्श्वनाथ-जिननिकटे श्रीमदभिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यप्रणीतश्रीगीतवीतरागाभिधानप्रबन्धं परितोषेण श्रीबण्डिगेरे गवुडर मग नागण्णन पुस्तकक्के भद्रं भूयात् ।
Lately I was able to inspect personally both the palm-leaf Mss. from Mysore (Nos. 1025 and 2721 ) referred to under M. Some details may be noted here. The Ms. No. 1025 is a bundle of palm-leaves of different sizes. It contains works like the Astapadi, i.e., Gita

Page #14

INTRODUCTION
13
vitarăga, Ratnamañjūṣa ( Chandoviciti? ), Puruṣārthasiddhyupaya, Ratnakarandaka, Śāstrasārasamuccaya, Vimsatiprarūpaņa, Tribhangīsamgraha. The first 19 folios (19th folio is broken at the left end) cover the Aṣṭapadī, written in old-Kannada script. It contains only the text, but still begins with the verse vanditva etc. It is incomplete ending with dipais ca dhupaiś ca (XXV. 2). Folios after 19 are missing. The colophon of XXIV on the last page agrees with that of the printed text with minor orthographical differences.
The Ms. No. 2721 is smaller in length. Its first 102 folios are covered by the Gîtavītaraga and the subsequent ones have the Jñanacandra-ṣatpadi. It is written in OldKannada script. It has the same Mangala verse and the concluding colophons, as reproduced under M above. It contains a Kannada commentary along with the text: the opening Mangala verse, however, is in Sanskrit. On the whole, in the Kannada explanations, this commentary agrees with that in the Arrah Ms. used by me. There are some differences at the end. It gives, unlike the Arrah Ms., the meaning of the verse svasti-śrī-Belagula etc. (XXV. 15). It gives the usual colophon at the end of the work: iti śrīmad abhinava etc. It does not give the colophon : iti śrīmadrāyarāja etc. found in the Arrah Ms. I could not detect any name of the author of the Kannada commentary here.
H: A Devanagarī transcript of the text from a Ms. in Jaipur (No. 11, Bankivālokā Mandira) so kindly placed at my disposal by my friend Dr. H. L. Jain, Jabalpur.

Page #15

Taalatia:
B: A printed edition of the text with Bhāvārtha in Kannada brought out by D. Padmanabha Sharma, published by H. C. Nagaraj, Bangalore 1965. The Sanskrit text is rather indifferently printed in Kannada script.
2. Text-Constitution The text of GV, in this edition, is carefully constituted after studying the Mss, material described above. All these Mss. bristle with scribal errors and slips which are ignored. Sometime the Voc. deva etc. are written as devă; in the Kannada Mss. 1 is usually written for l; distinction between cerebral and dental n is not maintained; in some cases long and short vowels are not clearly marked out; and the sibilants s, ş and s are not always distinguished. There are minor differences in the colophons. All the Mss. do not give the Rāga etc. of the Aştapadi :H simply writes rägaḥ; A, Mand S some time mention it; B gives it but often differs from the rest. One cannot say what Rága the author himself gave for a certain Aştapadī; these readings, therefore, have been relegated to the foot-notes. Then a few important variants are given. The text and the Kannada commentary in A have different readings. This is rather strange. Some of them are noted. At the close of some chapters there are salutations to some Tîrthakara etc. They are ignored, because they are not found in all the sources.
The readings of Astapadīs have presented a special difficulty to the Editor who is not sure of their metrical patterns and who is quite ignorant about Rágas. His text of the Asýpadts should be treated as tentative.

Page #16

INTRODUCTION
15
The foot-notes, besides presenting some various readings, give also a few synonyms of out-of-the-way words; and these are based on the Kannada commentary in Ms. A. This commentary has helped the Editor to fix the text more definitely in the light of the interpretations offered by it. Still the Editor has some doubts about the readings here and there. He earnestly hopes that other scholars will offer their suggestions, especially on the Aştapadīs.
3. Commentaries on the GV It is quite likely that a few commentaries were written on the GV
i) The Jinaratnakośa notes a Tīkā by another Cárukīrti (taking the name of the author himself as Cărukīrti ).
ii) The transcript of the Mysore Ms., M above, has an opening verse which belongs possibly to a Sanskrit commentary, because it is composed in Sanskrit. This is further confirmed by its colophon (see under M above ) which is in Sanskrit and specifically mentions vyakhyanam.
iii) The Arrah Ms., A above, used by me contains a Kannada commentary. It does not specify the name of its author. Its opening Margala is in Sanskrit, and it closely resembles the one found at the beginning of M. It seems that a Kannada commentary too could have a Mangala in Sanskrit; this is true of Bommarasayya's Kannada commentary (see below ) also, because the details about Bommarasa etc. are couched in Sanskrit verses. This commentary gives a word-for-word explana

Page #17

16
गोतवीतरागप्रबन्धः
tion in Kannada which is quite helpful in understanding the text.
iv) Shri D. Padmanabha Sharma refers (in the Introduction to his edition, see B above) to a Kannada commentary written by Bommarasa of Būnahalli ( mod. Bhuvanahalli, Dt. Mysore) He was a Jaina-Brāhmaṇa of the Vatsagotra. His father's name was Cannayya, and his two elder brothers were Padmanabha and Devacandra. He completed his Kannada commentary in Śaka 1764, i.e., A. D. 1842. A note on the palm-leaf Ms mentions January 20, 1844 : perhaps the author himself prepared a copy two years later. It is quite likely that the Kannada commentary in the Arrah Ms. has much in common with Bommarasa's commentary. These two deserve to be compared.
4. Panditācārya: the Author
The colophons give the name of the author as Śrīmad-Abhinava-Carukīrti-Panditācārya-( varya )1, and the concluding verses, Pandita-varya and Panditācāryavarya. Śrimad and Varya are obviously honorific. Cărukīrti is the common title of the Bhattarakas of
Śravana Belgola; and the term Abhinava is generally prefixed to the newly consecrated Bhaṭṭāraka. So it is better, for the sake of brevity, that we take the author's name as Panditācārya. He was born at Simhapura (according to the Kannada Commentary in the Arrah
1) In some Mss. the term, Varya, is omitted, 2) Somehow this commentary does not
quoted below.
explain verse No. 15,

Page #18

INTRODUCTION
17
Ms., Ciçtāmbūra, i.e., mod. Chittamur, Tamil Nadu ) or Chittamur, where, at present, there is a Jaina Magha. Being a Bhattaraka at Sravapa Belgola he got the designation Cărukirti.2
The colophon from the Arrah Ms. qualifies Cārukīrti as Ballāļarāya-jīva-rakṣāpāla which needs some elucidation. As mentioned in two inscriptions at Sravana Belgoļa ( Nos. 254 ( 105 ) of 1398 and 258 ( 108 ) of 1432 A. D), one of the Gurus of the local Matha, Cărukirtipandita, is said to have cured the Hoysala king Balla!a I (A, D. 1100-1106) of a terrible disease and thence to have acquired the title Ballāļa-jīva-rakşaka ( E. C., Bangalore 1923, Intro. pp. 31, 63 ). This event is described with some different details in the Biļigi Inscription of Saka 1515 or A, D. 1592-3 (See Śrī Panjeyavara Nenapāgi, Puttur 1952, Part 2, pp. 18-9). The teacher here is men. tioned as Cárukīrti Panditadevācārya. One of his successor-pupil was Srutakīrtideva who made his pupil Aggaļa compose the Candraprabhapurana the date of the composition of which is 1189 A. D. (Karnāçaka Kavicarite, Vol. I, pp. 323 f., Bangalore 1961).
Panditācārya composed the GV at Śravana Be!goļa in the holy presence of Bahubali-jina (i.e., the famous
1) The Arrahms. containing the Kannada commentary has a
concluding colophon (after verse No. 15 ) from which this point is explicit :
श्रीमद्रायराजगुरुभूमण्डलाचार्यवर्य महावादिवादीश्वर रायवादिपितामहसकल विद्वज्जनचक्रवर्तिबल्लाळरायजीवरक्षापाल इत्याद्यनेकबिरुदावलिविराजित-श्रीमद्-बेलगुलसिद्धसिंहासनाधीश्वर-श्रीमदभिनवचारुकी तिपण्डिताचार्यचर्यप्रणीत-गीतवीतरागाभि
171991 ! 19: I ( with minor corrections ).

Page #19

18
गीतवीतरागप्रबन्धः
Gommatesvara ). He specifies his spiritual lineage thus : Kundakundanvaya, Pustaka-gaccha and Desi-gana. He describes this work as Gitavitaraga-prabandha, Vrsabhanatha-vara-carita and Gita vitaraga: thus this poem GV is divided into Prabandhas and deals with the life of Vrşabhanātha, as indicated by the alternative titles used by the author himself. He composed it, being urged by prince (rajaputra ) Devarāja of the Gangeya family. The following verses, at the close of GV, deserve our special attention in this regard.
गाङ्गेयवंशाम्बुधिपूर्णचन्द्रो यो देवराजोऽजनि राजपुत्रः । तस्यानुरोधेन च गीतवीतरागप्रबन्धं मुनिपश्चकार ॥१३ द्राविडदेशविशिष्टे सिंहपुरे लब्धशस्तजन्मासौ । बेळगोळपण्डितवर्यश्चक्रे श्रीवृषभनाथवरचरितम् ॥१४ स्वस्तिश्रीबेळगोळे दोर्बलिजिननिकटे कुन्दकुन्दान्वयेनो भूस्तुत्य: पुस्तकाङ्कः श्रुतगुणभरणः ख्यातदेशीगणार्यः । विस्तीर्णाशेषरीतिप्रगुणरसभृतं गीतयुग्वीतरागं शस्तादीशप्रबन्धं बुधनुतमतनोत्पण्डिताचार्यवर्यः ॥१५
Panditācārya does not specify when he completed the GV. So one has to depend on the external evidence to fix the date of this work.
i) The date of the commentary of Bornmarasa is 1842-44. and we know that one of our Mss. is.dated 1758. So the GV is to be assigned to a period earlier than 1758 A. D.
ii) The author of the Sanskrit commentary on the Párśvābhyudaya? of Jinasena mentions himself as
1) Ed. N. S. Press, Bombay Is09.

Page #20

INTRODUCTION
19
Panditācārya Yogirāt. The way in which he specifies his association with Belgola is more or less identical with that found in GV.1 It is further stated that Panditācārya Yogiraç was a Guru of the Jaina Maţha at Śravaņa Belgoļa in Mysore.' So it is quite likely that the same Panditācārya has composed the GV and the San commentary on the Párávābhyudaya. The former was written when he had just become a Bhattáraka, hence his title Abhinava-Cárukīrti; but the latter was composed at a mature age when he had became famous as Yogirăț and when his successor was more or less nominated. It is at the request of his sūnu, pupilsuccessor that he wrote the commentary.' This commentary is assigned to a date later than Saka 1321, ie., A, D. 1399, because it frequently quotes Nánārtharatnamālā of Iruga Dandanātha who served under Harihar II (Sake 1321 ). So we can assign Papditācārya sometime between A. D. 1400-1758.
iii) The two Śravaņa Belagoļa inscriptions noted above, namely, Nos. 254 ( 105 ) of 1398 and 258 ( 108 ) of 1432 A. D., give us some details about our author. Abhinava Panditācārya caused to be made an epitaph in honour of his departed Guru in 1398; and he is being addressed as Panditendra Yogirāja by his pupil Śruta
1 ) star. 2012-f9fezifenlaghetata: 1
श्रीपादाम्बुजमुलस्यः पण्डिताचार्ययोगिराट् ॥ तन्मुनीन्द्रमतिप्रौढप्रकटीकरणोत्सुकः ।
तद्व्याख्या प्रार्थितश्चक्रे निजसुन्दरसू नुनाग 2) Vide thc English preface to the edition noted above. 3) See the footnote No. 7 a bove.

Page #21

20
गीतवीतरागप्रबन्धः
muni who took Sallekhana in 1432 A. D. So we have here two dates, A D. 1398 and 1432 in the career or Panditācārya. iv) Then this GV was written for Devaraja of the Gangeya family. In this context we may study Śravana Belgola inscriptions Nos. 337-41 which mention ŚrimadAbhinava-Carukīrti-Panditācārya of the Mulasamgha, Desiya-gana, Pustaka-gaccha and Kundakundanvaya. Some time the name is shortened as Śrīmat Panditācārya or Śrīmatu Pandita-devaru. No. 337 refers to his lay disciples Bhimadevi who was the queen of Devarayamahārāya who seems to be the same as Devaraja at whose request the GV was composed. According to R. Narasimhachar (E. C., II, Intro. p. 29) this Devaraya is most probably the Vijayanagar king Deva-Raya I (1406-16), and the period of this epigraph may be about 1410. The GV calls Devaraja as Rajaputra; and if this is to be taken in its strict meaning, the composition of GV might be put by about c. 1400 A. D. and the commentary of the Parśvābhyudaya might have been composed near about 1432 A. D. when the epigraph already calls our author Yogiraja.
J. The GV: Its Contents Summarised
The contents of the Gitavītaraga may be presented, in short, here:
i. The author seeks shelter of Vṛṣabha, the first Tirthakara, who shines with omniscient knowlege, whose instructions are an elixir and who has crossed the ocean of Samsara. In his earlier births, he was 1 King Jayavarman, 2 Mahabala Vidyadhara, 3 Lalitangadeva, 4 Vajrajangha, 5 Arya, 6 Sridhara, 7 Suvidhi, 8 Vajra

Page #22

INTRODUCTION
21
nābhi, 9 Lord of Sarvărthasiddhi, and, at last, he was born as 10 Vrşabha, the son of Nabhiraja of Saketa, and came to be endowed with infinite vision, knowledge, power and happiness ( ananta.catusțaya ) ( 1-3).
When Mahabala was ruling, assisted by his four ministers (Svayambuddha, Mahāmati, Sambhinnamati and Satamati), at Alakā, the minister Svayambuddha enlightened him that his royal status, wealth, paraphernalia, pleasures etc, were all the fruits of his having practised Dharma ( 4, *1-8). Svayambuddha triumphantly refuted, through cogent arguments, the Ekānta, Sünya and other views held by other ministers. Thus he achieved his object of correctly enlightening the king; and thereafter, proceeded to pay respects to the shrines of vinas on the mount Meru ( 5-6 ).
ii. Svayambuddha learnt there, from a great saint, how his master (i, e., king Mahābala ) had incurred a Nidana, or remunerative hankering, in his earlier birth; how he would one day be the first Tirthakara; and how his duration of life was short now. He returned to the metropolis and attended on the king, who was plunged in pleasures like a god, with a view to instructing him on the path of religion. He informed the king (as advised by the great saint that he (the king ) had a dream earlier night in which he was thrown in mud by his wicked ministers but was put on a jewelled seat by himself (Svayambuddha ): this enabled the king to see the light of religion within the short span of his remaining life ( 1-4). He appealed to the king ( 4, *1-8 ) to give up his possessions, relinquish all pleasures, eschew sinful

Page #23

22
maatacar:
thoughts, and direct his mind towards Liberation. Impressed by Svayambuddha's words, the king abdicated in favour of his son, practised Samlekhana ( voluntary submission to death ) and was born as god Lalitānga (5).
iii. Lalitānga visited many charming piaces and enjoyed pleasures in the coinpany of his beloveds under most exhilerating environments ( 1, *1-8). The divine couple, Lalitānga and Svayamprabhā, enjoyed pleasures to their hearts' content; and they were reborn in the Pūrvavideha territory (2).
iv. Lalitānga was born as king Vajrajangha in Puşkalavati in the town of Kumudakheta and Svayamprabha as princess Śrīmatī there in the town of Pundarīkiņi ( 1 ). While sleeping on the terrace during one moonlit night, Srimati fell in swoon hearing the divine drum which reminded her of Lalitanga (in the earlier life ). After regaining consciousness, she lavishly described the personality of Lalitānga who was physically attractive, charmingly decked and captivatingly fine (2, *1-8). In her separation, even pleasant environments became painful (3). She urged her companion Panditā to enable her to meet him whose portrait she would give to her ( 4 ).
v. Pandită assured Srimati that she would soon find out her beloved like the sharp intelligence of a gifted poet spotting śleșa. With her heart set on the mission of her friend, she reached, with that portrait, the prosperous town of Utpalakheta (= Kumudakheta) and entered the temple of Jina there. Prince Vajrajargha noticed that portrait, was reminded of the earlier birth and wondered over the significance of it (1-3): who is it that has

Page #24

INTRODUCTION
23
painted here the associations and environments of the Sriprabha-vimāna ? (*1-8). Pandită explains that it was princess Śrīmatt, your beloved of the earlier life ( 4 ).
vi. Pancitā requested Vajrajaugha to meet Śrīmati and relieve her from the pangs of separation. She went on describing the physical charms and captivating graces of Srimati, and appealed to him to rise to the occasion (1, *1-8, 2).
vii. While Vajrajangha stood in the temple mentally perturbed and as if come down from the sky, Pandita spoke to him in conventional poetic expressions how Śrīmats was suffering in separation and spending all her time, with her heart set on him (1, *1-8). He was pleased to hear all this : in exchange for the portrait brought by Pandită, he gave his own portrait which she carried to Srimati. Srimati was thrilled with joy, and highly complimented Pandită on her skill aud achievement. In due course, the parents brought about the wedding of Vajrajaugha and Srīmatī who proved a worthy and lovely couple ( 2-5). They sported happily during all the seasons and made their wedded life quite fruitful. One night, during winter, the windows of their bed room were closed; and they were suffocated to death by the smoke of incense burnt there. Due to their merit of annadana to a Monk, they were subsequently born in the Bhoga. bhūmi (6-7).
viii. They were born as a couple in the Kuruksetra, to the North of Meru, where they enjoyed all the facilities and comforts afforded by the wish-fulfilling trees (Kalpavşkşas ). That Arya had all the luxuries of Indra. One

Page #25

गीतवीवरागप्रबन्धः
day he welcomed two Cārapa saints, Pritimkara and Priyadeva, alighting from the sky (1, *1-8, 2-3).
ix. Arya was full of fraternal feelings for the Carapa saints; and he enquired of them the reason for it. It was explained to him that Pritimkara was, in an earlier birth, the minister Svayambuddha, while he was king Mahabala; and that he came now to instruct him in the path of religion. Arya praised to his beloveds the virtues of saints like Pritimkara which generate indifference to the world, heighten reverence for religion and lead one to the bliss of Liberation (1-2, *1-8). He added further that, as king Mahabala, he was enlightened in the past; and now he is being served with the nectar of religion by the great Teacher who is a veritable mine of obliging virtues. Thus, feeling all the while indebted to the Teacher and meditating on piety, he was born, at the end of his career, as god Sridhara in heaven ( 4.6).
x. In the Išanakalpa, in the Sriprabhavimāna, Śrīdhara woke up, as if from sleep. Immediately the attendant-gods reminded him of his assignments in heaven, incidentally dilating on his routine of bath, worship, diversions etc. (I, *1-8). At the end of his career. he was reborn as Suvidhi, a son to Sudşști and Saundaryananda, in the town of Susīmā in the Mahăvatsa territory of Purvavideha (2-3).
xi. Suvidhi was a fine and merited Kșatriya. Once, in the company of his maternal uncle Abhayaghosa, he paid respects, to his joy, to the Tirthakara Vimalavā. hana. Following Abhayaghosa, he accepted renunciation and instructed his son Keśava on the duties of a ruler

Page #26

INTRODUCTION
25
( 1, *1-8). Prince Keśava abhorred royalty like poison and wanted to follow the example of his father. Knowing this, Suvidhi continued to stay in the family life ( having recollected tbat Keśava was his beloved Srīmatī of the earlier life ). Observing fully the duties of a Srāvaka, he renounced worldly ties and was born as Acyutendra after Samādhimarana ( 2-5 ).
xii. As Acyutendra, he shone beautiful with physical charms and ornaments ( 1, *1-8). He enjoyed the usual pleasures available there, and was, in due course, reborn as Vajranabhi ( 2-5).
xiii. In the metropolis Puņdarīkiņi, prince Vajranabhi ( the son of Vajrasena and Srīkāntā ), so known significantly, had a loving beloved of lovely form, charming graces and religious inclination ( 1, # 1-8 ). He was equally full of virtues. As a result of his past Punya, he was a veritable god on earth. Understanding the nature of Saṁsāra, he accepted renunciation, giving the kingdom to his son. He observed five great vows ( pañcamahdvrata ), meditated on the sixteen topics / sodaśabhavana ) conducive to the birth of Tirthakara, and, after relinquishing the body, was born in the Sarvärthasiddhi ( 2-5 ).
xiv. As Ahamindra there, he enjoyed manifold glories and comforts ( 1, *1-8). He had a highly pious temper; he wore a garland round his neck; and he had unwinking eyes. He enjoyed happiness without any attachment. He had a pure physique and spotless character. At the end of his career, his soul came to the earth to be born as a Tîrthakara ( 2-4 ).

Page #27

26
गीतवीतरागप्रबन्धः
xv. In the beautiful town Saketa, situated in the territory of Kosala, Vrsabha was born as the son of Nábbiräja and Marudevī (1-3). Marudevī was quièt in temper and respected by all: her physical form was matchless and her character pure ( 4, *1.8, 5 6).
xvi. To herald the birth of a Tirthakara, Kubera showered jewels on the palace of Nābhiräja for a period of six months ( 1 ). One night, in the last quarter, Marudevī saw sixteen dreams, duly described ( 2. *1-8). She felt happy, wore white garments and shone with bright eyes ( 3 ).
xvii. With a view to waking up Marudevī, divine bards sang sweet notes describing the advent of morning and its attendant charms. (1, *1-8). Then she left the bed, finished her morning rituals and approached Nabhirāja. She reported her dreams ( duly listed, 3 ) to him. He interpreted them that she would give birth to a Tirthakara. She heard him with great satisfaction ( 2-5).
xviii. Marudevī ( who was carrying now) was respectfully looked after and comforted by Śrī, 'Hrī etc. Her movements became slow. On the due day, Vșşabha was born; and there were spontaneous musical notes everywhere to celebrate the occasion (1-3). As the Tirthakara was born, Devendra's seat shook; and Indra arranged for the just born child a solemn birth-bath on the mount Meru in an elaborately divine manner (4, *1-8). The child was an embodiment of all that is glorious and noble; its body had a divine constitution; and it possessed many a virtue.
xix. Vrṣabha grew as a prince in the company of

Page #28

INTRODUCTION
27
divine playmates. He soon developed a fine physique, wore costly ornaments, and was endowed with noble qualities (1, *1-8, 2-4).
XX. He had two beautiful queens, Yaśasvatī and Sunanda. One day he was seated on the Lion-throne in the assembly, attended by his sons, named, Bharata and others. To strike the note of renunciation, Devendra sent the nymph Nīlāñjana who was highly proficient in dancing. But her life was short. Even while she was dancing, she disappeared like a flash of lightening; this led Vrşat ha to recollect, through his clairvoyant knowledge, how worldly things and relatives are anitya, momentary and fleeting (1-4, *1-8). Realizing that Samsāra is attended with all sorts of sorrows, he abstained from the enjoyment of pleasures ( 5 ). Worldly pleasures end in pain : it is sheer ignorance to run after them with infatuation (6). Gods encouraged him in his thoughts of renunciation ( 7-8 ), honoured him, and confirmed him in his religious practices. Vrşabha renounced the world and solemnly accepted the Nirgrantha form of dikşa ( 9-12).
xxi He practised exemplary meditation, fasting for six months. He created thereby an atmosphere of peace, friendship and kindliness round about him, in the forest. To break his fast, he received food from Śreyānkumāra once in his tour. He bacame triumphant in his medita. tion in a park near Purimatāla (1-2, *1-8, 3.4 ).
xxii. He developed Kevala-Jñāna or omniscience. Kubera constructed for him the Samavasarana (a Divine Hall for preaching ), in which all the living beings gathered together to hear him. Indras and others came there

Page #29

28
गीतवीतरागप्रबन्धः
and offered solemn prayers to him (1.4). The Samavasarana had its attractions, designs, decorations and apartments : there was a golden pedestal and the pavement was of crystal ( 1-8,4.6).
xxiii. That Samavasarana possessed Manastambhas, banners and wish-giving trees. It had twelve sectors. In it there were lakes, bowers and rivulets; divine. songs were being recited there (1-2). It was decorated in various ways, and was a charming place in every respect (*1.8). Its golden ground was being showered upon with flowers by the gods. Its glory surp.ssed even that of Mahameru (3-5).
xxiv. The spot of Gandhakuti was scented all sweet with the natural fragrance of Vrsabha's body and of flowers showered and of incense burnt there. The lord shone bright, in the centre of the Samavasaraṇa, on a jewelled lotus-seat without his feet touching its petals (1-3). The Gandhakuti occupied by him was lovely : it possessed various attractions and other Prätihāryas. All the dignitaries who were gathered to gether there were offering prayers to him ( *1.8, 4-8 ).
XXV. The Samavasarana presided over by Vṛṣabha was a place for the pacification of the Karmas of Bhavyas. Devendra offered prayers to him specifying his specialities and super natural influences. Vṛṣabha attained Liberation on the mount Kailasa and became Siddha endowed with all his great religious characteristics ( 1-12 ).
6. The GV: Its Source
The theme of GV is the career of Vṛşabha beginning with his birth as Jayavarman and ending with his

Page #30

INTRODUCTION
29
Nirvāna. Naturally the source for this topic is the Adipurāna' of Jinasena (c. middle of the 9th century A, D.) whom Panditácărya mainly follows for the various events. One can compare the details of each Prabandha with certain sections in the Adipurāņa. The descriptions generally included in the Aştakas are not found necessarily in the same sequence, but can be spotted in some other contexts of the Adipurāņa. In some places common words and expressions can be easily detected. In fine, as far as I have seen, Panditācārya has not gone beyond the Adipurāņa for his contents.
How the Sections from the GV correspond to the various contexts in the Adipurāņa of Jinasena can be seen from the following table : Gītavítarăga
Adipurāņa 5. 14-26, 27 f.; also 156, 161, 5. 195; also 209, 213 f., 228,
253. 5. 259 f., 291-2, 289. 6. 26 f., 89-90, 124 f., 163 f.,
170 f. 6. 173, 179; 7. 116 f., 124 f.,
141. 7. 141 f. 7. 154 f., 159 f., 200-1 f.;
8.19 f.; 9. 1 f., 21 f. viii
9. 34 f., 94 f.
Varanasi
1) Ed. Bharatiya Jrānafitha, 2nd ed., Parts I-II,
19:3-65,

Page #31

30
itagtauit :
9. 103, 105, 160 f., 172 f.,
179 f., 185. 9. 94-5; 10. 121-2. 10. 123, 154, 158, 161f.,
170. xii
10. 170, 176f., 205f. xiii
11. 8., 49f., 60f., 78, 94,
112. ivx
11. 113f., 125,143, 147f., 154. XV
12. 8, 10-11, 12f., also 79. xvi
12. 84f., 103f., 144f. xvii
12. 121f., 146, 153, 148f.,
155, 162-3. xviii
12. 164; 13. 1-2, 13, 83f.,
15.2f. xix
15. 4f. XX
15. 70; 17. 2, 6.8, 11f., 18.,
44f. 47f., 67, 70, 93f.,
181, 201. xxi
18. 6, 2 (cf. 2. 10 f.), 20,
88, 267. xxii
22. 11 f., 76 f. xxiii
22. 76 f. xxiv
Also 9. 21; 23. 25, 29, 31 f.
116 f. XXV
105 109. For the descriptions of Prātihārya, Atiśaya, Sodaśa. kāraṇas, etc., one has to consult different contexts in the Adipurāņa, because they are discussed more than once in various places.

Page #32

INTRODUCTION
31
7. The GV: Its Model
For the metrical and poetic format Panditācārya is obviously indebted to the Gīta-Govinda (GG)1 of Jayadeva (12th century A. D.) which has inspired many subsequent poets to follow his unique model. Pandităcarya is closely following Jayadeva. The title GV is just like GG. The GG has 24 Prabandhas, so also the GV; the 25th, however, in the latter, looks like an appendage without the Aşṭaka but adding a Prayer and some biographical details about the author. Somehow the Sarga division (which has some Vṛttas, some Prabandhas and again some Vṛttas) of Jayadeva is not found in the GV. The pattern of Prabandha system is almost alike in both : to begin with, there are some verses in Akṣara Vṛttas; then comes an Aṣṭapadī, of necessarily eight verses only (Aşṭaka) in GV but sometimes (at least in two Prabandhas in the first Sarga) having more than eight verses in GG; and then a few more Vṛttas, to conclude the Prabandha. In the GG the Vṛtta and recitative come alternatively. The GG gives both Raga and Tala for the Aştapadi, but GV mentions only Raga. In both the
1) Ed
Venkateshwar Press, Bombay 1889; N. S. Press, 9th ed. Bombay 1949. A. B. Keith: A History of Sanskrit Literature, pp. 190f.
2) M. Krishnamachariar: History of Classical Sanskrit Literature, pp. 343f., Madras 1937. It is observed here that the cantos of GG correspond to the Kand is of the Bhagavata and the Astapadis to the 24 alphabets of Gayatri. 1) Panditācārya does not mention his name,
as Jayadeva has
done at the end of Aştapadi.

Page #33

32
maatagings
works, these song-units ( matra-vrita :) very often show units of four mátrās (with rhyme at the end of lines as in Apabhramśa ) in the first two lines, but the metrical analysis of the Dhruvapada presents some difficulties : more so in the GV the text of which shows much irregularity. The Prabandhas are 24 in both, the same being the number of Aştapadīs or Astakas. Besides them, the number of verses is 92 in GG and 140 in GV in different Vșttas. Pappitācārya follows in his songs more or less the patterns of Jayadeva but their placement is not in the same sequence in the 24 Prabandhas. Sometimes, in some lines, words, expressions and ring are identical. So Panditācārya draws his contents from Jinasena's grand epic and adopts the metrical and poetic format from Jayadeva's artistic poem.
Jayadeva did strike a note of originality in Sanskrit Kavya poetry by the form of his GG. He has a sargabandha, but his poem contains rhyming and sonorously ringing songs which could be sung to a wider audience with catching melody and beat and with a rhyming chorus repeated. And such a form, with Krşņa and Radha as hero and heroine, was bound to be popular and highly appealing. Mixing of Vịttas and recitative songs, which eliminates monotony, reminds us of Ghattá coming at the close of Kadavakas in Apabhraíba. Krsna is Govinda, rightly a Prākrit form of Gopi + Indra rather than of Gopa + Indra; and this suits the atmosphere which Jayadeva has developed in his poem. Loving maidens flocking to Kșşpa and embracing him affords ample context for the favourite sentiment of Śrügāra. There

Page #34

[3]
INTRODUCTION
33
are occasions for its depiction in privation. It is Radha and Krsna that are made to stand before us in all their moods, and in different contexts, seasonal settings and passional environments. Jayadeva is a devotee of Vispu whose charms in the incarnation of Krsna are presented by him in lovely grace, often with amorous touch, giving full scope to his poetic and musical potentialities.
Panditācārya presents a different picture. His hero is a Tirthakara, Vrşabha-Jina, who is a Vītarăga, i e, one who is completely free from passions like rāga, attachment etc. His theme is not confined to one birth but runs over ten births, partly on the earth (sometimes among Vidyadharas ) and partly in heaven. This selection of ten births only may correspond to the ten Avatāras alluded to by Jayadeva at the beginning of his poem. The spirit of renunciation is writ large on the theme of Panditācārya, but after all he must make his poem engrossing and entertaining. So he introduces contexts of Śsigara in superhuman births. The pleasure movements of Lalitānga in the company of his beloveds in the park (iii) and the description of the beauty (a bit conventional ) of Śrīmati ( vii, in separation ) afford amorously entertaining contexts. The descriptions of two portraits give ample opportunity to the author to express some of his poetic ideas ( v-vii ). Paņditācārya has for the back. ground of his theme a good deal of Jaina mythology and a pretty large number of concepts common in Jainism, viz , rebirth. efficacy of Karman, jati-smarana, conventional life in heavens, renunciation, Bhoga-bhumi, Kalpavřkşas, sixteen dreams, the causes that lead the soul to

Page #35

34
गोत्तवीतरागप्रबन्धः
the birth of a Tirthakara, the atmosphere and details of the Samavasarapa, the atiśayas, pratiharyas, etc. These ideas may appear a bit uncommon to a general reader: and this aspect of GV makes the poem somewhat difficult for understanding.
8. Metres in the GV The metrical pattern and the various Vịttas used in the Gîta-Vitarăga will be clear from the following details.
GVi: 1-4 Śardūla., Aştaka *1-8, 5 Indra., 6 Mālini. ii : 1 Śárdūla., 2 Upajāti, 3 Māfinī, 4 Indra., Astaka *1-8, 5 Mālini iii : I Śārdula., Aştaka *1-8, 2 Upajāti. iv : 1 Sragdharā, 2 Mălini, #1.8 Astaka, 3 Śārdūla, 4 Māliní. v: 1 Mālini. 2-3 Upajāti, *1.8 Aşçaka, 4 Upajāti. vi : 1 Mālini, *1-8 Aştaka, 2 Śārdūla. vii: 1 Indra, *1-8 Aşțaka, 2 Malini, 3-4 Sārdūla, 5 Upajāti, 6 Śārdūla, 7 Mălinī. viii : 1 Śárdūla., *1-8 Aştaka, 2 Upajāti, 3 Vasanta. ix : 1 Malini, 2 Sārdūla., 3 Indra., *1-8 Aşçaka, 4-5 Upendra., 6 Malini. x:1 Upajāti, *1-8 Aştaka, 2 Indra., 3 Upajāti. xi :1 Mâlins, 2 Śardala., *1-8 Aștaka, 3-4 Upajāti, 5 Vasanta. xii: 1 Mālini, 2 Upajāti, *1-8 Aştaka, 3 Vasanta, 4 Malini, 5 Indra. xiii : 1-2 Upajāti, *1-8 Aşçaka, 3 Mălini, 4 Upajati, 5 Mālinī, 6 Śārdūla. xiv : 1 Upajāti, *1-8 Aştaka, 2 Indra., 3 Malinī, 4 India. XV : 1-3 Upajāti, 4 Māliní, *1-8 Aştaka, 5-6 Upajāti. xvi : 1-3 Indravajra (The Kannada printed text is wanting in Nos. 2-3). 4 Upajāti, *1-8 Aştaka, 5 Upajāti. xvii : Upendra., *1-8 Aştaka, 2 Upajāti, 3 Malinī, 4 Upajati, 5 Malinī. xviii: 1-2 Upajāti, 3 Indra., 4 Upajāti, *1-8

Page #36

INTRODUCTION
35
Aṣṭaka, 5 Šārdūla, 6 Upajāti. xix: 1 Upajati, 2 Mālinī, *1-8 Aṣṭaka, 3 Śardūla. 4 Mālinī, xx: 1 Indra., 2 Upajāti, 3 Malinf., 4 Upajati, 1-8 Aṣṭaka, 5 Malini, 6 Śardūla., 7-10 Upajāti, 11 Šārdūla, 12 Indra. xxi: 1-2 Upajāti (some Mss. have only one here ), *1-8 Aṣṭaka, 3 Upajāti, 4 Mālinî. xxii : 1-2 Upajāti, 3 Mālinī, 4 Upajāti, *1-8 Aṣṭaka, 5 Sragdhara, 6 Indra. xxiii: 1 Sardula., 2 Upendra., 1-3 Aṣṭaka, 3-4 Upajāti, 5 Mālinī. xxiv: 1-3 Upajāti, 1-8 Aṣṭaka, 4 Sragdhara, 5 Indra. xxv: 1-5 Upajāti, 6 Indra., 7 Upajāti, 8 Upendra, 9 Vamsastha, 10-11 Upajāti, 12 Sragdhara, 13 Indra., 14 Aryāgīti, 15 Sragdhara.
The frequency of the Vṛttas may be shown as below: Aryagīti: (1): xxv. 14 Indravajra (18): i.5; ii.4; vii.l; ix.3; x.2; xii.5; xiv.2,4; xvi. 1-3; xviii.3; xx.1, 12: xxii.6; xxiv.5; xxv.6, 13. Mālinī (26): i.6; ii 3,5; iv.2,4; v.1; vi.1; vii.2,7; ix 1,6; xi,1; xii.1,4; xiii.3,5; ivx,3; xv.4; xvii.3,5; xix.2, 4; xx 3,5; xxi.4; xxii.3; xxiii.5.
Śārdulavikrīḍitam: (20): i.1-4; ii.1; iii.1; iv,3; vi.2; vii.34,6; viii.1; ix.2; xi.2; xiii.6; xviii.5; xix.3; xx.6, 11; xxiii. 1.
Sragdhara (5): iv.1; xxii.5; xxiv.4; xxv,12,15.
Upajati (55): ii.2; iii.2; v.2-4; vii.5; viii.2; x.1, 3; xi,3-4; xii.2,4; xiii, 1-2,4; xiv.1; xv.1-3,5-6; xvi.4,5; xvii.2,4; xviii.1-2,4,6; xix.1; xx.2,4,7-10; xxi. 1-2,3; xxi. 1-2,3; xxii. 1.2,4; xxiii. 3-4; xxiv. 1-3; xxv. 1-5,7, 10-11.

Page #37

36
गीतवीतरागप्रबन्ध Upendravajrá :(5) : ix.4-5; xvii.-1; xxiii,2; xxv. 8 Varśastha; (1): xxv.9. Vasantatilaka : (3): viii.3; xi.5: xii 3.
This clearly shows that the author's favourite pattern is the Upajati. Some times he combines Vaṁśastha with Indravajrā (xx.7). Next come Malini, Sārdūla. vikrīdita, Indravajrā. Sragdharā and Upendravajrá, Vasantatilaka, and Aryāgīti,
Experts tell me that the Astakas can be tuned to different Rāgas and Tālas, about which this editor is quite ignorant. Dr. Nemichandra, Arrah, has added an exhaustive note (in Sanskrit) on the GV in his Samskrtagīti-kavyānucintanam (Chowkhamba Vidyabhavana, Varanasi 1970). After adding a few words about the author and his age, the contents of the poem are indicated. Some of the Scenes are pointed out as strikingly poetic; and the different Alamkāras used by the author are discussed often indicating their contexts. The Rágas used in the Astapadīs are set forth with their musical patterns, suited for different situations : this is a significant contribution to the study of this poem (which is being published here in Nagart characters) with a view to attracting a wider circle of readers (pp.126-40). Incidentally the items of cultural interest (such as the family life, food, clothes, conveyances, cultivation of arts etc.) are covered at the close of the book (pp. 224-28). Dr. Nemichandra informs me that a friend of his is adapting these Aştakas to different Ragas: one can await the results. In the meanwhile, these Aştakas can be analysed metri

Page #38

INTRODUCTION
37
cally like Jayadeva's songs as is so eminently done by P. G.Gopalkrishna Aiyar in his paper 'The Gita-GovindaA Prosodic Study published in the Journal of Oriental Research, pp.350-365, Madras 1928. In this study one can equally appreciate the literary and stylistic graces and embellishments used by Panditācārya.
9. Panditácārya's Style etc. Panditācārya has a good command over Sanskrit vocabulary, Jaina paribhasa and metrical variety. His opening Margala is quite dignified and is much popular in the retualistic recitations in Jaina temples, in Karnataka. It runs thus, and has a compact expression :
विद्याव्याप्तसमस्तवस्तुविसरो विश्वैर्गुणैर्भासुरो दिव्यश्रव्यवचःप्रतुष्टनृसुरः सद्ध्यानरत्नाकरः । यः संसारविषाब्धिपारसुतरो निर्वाणसौख्यादरः
स श्रीमान् वृषभेश्वरो जिनवरो भक्त्यादरान् पातु नः ॥ His story continues irrespective of the conclusion of a Prabandha. Further, the author has before him the excellent models of Jinasena and Jayadeva from whom he easily inherits ideas and expressions. Pandită is a skilful companion. She assures Śrīmatí with nice similes that she would do her best to see that she meets Vajrajangha (v. 1):
सुकविविमलबुद्धिः श्लिष्टमर्थं वृणोति सुनयविहितराज्यं श्रीरवाप्नोति यद्वत् । नलिनसुभगनेत्रे मेलयिष्यामि तद्वत् पतिमिह तव कन्ये मा कृथास्त्वं विषादम् ॥

Page #39

38
गीतवीतरागप्रबन्धः This reminds us of Jinasena's verse (VI. 175 ) which runs thus :
कवे/रिव सुश्लिष्टमथं ते मृगये पतिम् ।
सखि लक्ष्मीरिवोद्योगशालिनं पुरुषं परम् ॥ Śrīmatī's description of her state of separation is put thus by Panditācārya (iv. 3):
इन्दुर्घर्मकरायते प्रियतमे वायुश्च हीरायते लेपोऽपि ज्वलनायते कुसुमसन्मालाहिजालायते । आवासो गहनायते स्मरवशाद्देहोऽपि कारायते
हा कष्टं पतिविप्रयोगसमयः संवर्तवेलायते ॥ This is suitably moulded on the following verse of Jayadeva ( iv. 8, 10):
आवासो विपिनायते प्रियसखीमालापि जालायते तापोऽपि श्वसितेन दावदहनज्वालाकलापायते । सापि त्वद्विरहेण हन्त हरिणीरूपायते हा कथं
कन्दर्पोऽपि यमायते विरचयशार्दूलविक्रीडितम् ।। In the recitative Aştakas, Panditācārya often echoes Jayadeva, though he develops his turns of expression to suit his context. Panditācārya's song ( ii. 4. *2 ),
घनमणिमण्डलमण्डनं सुखखण्डनम् जनपदनिजजनरञ्जनं त्यज मम देव नृप ।
राजाधिप त्यज त्यज ॥ compared with Jayadeva's ( I. 1. 2 ): दिनमणिमण्डलमण्डन भवखण्डन ए। मुनिजनमानसहंस जय जय देव हरे ।।

Page #40

INTRODUCTION
30
The following passage from the GV expresses Vajrajangha's thoughts on seeing the portrait sent to him by Srimatr ( v. 3. *1-8). It is a good specimen of Pandita. cārya's Aştakas, and it is reproduced here for immediate reference :
श्रीप्रभनामविमानसुभास्वरदेशविभागविलासं दीप्रकनीलपिनद्धमदङ्गणमेदुरभूमिविभासम् । ब्रूहि व्यलिखदिह का हि विकास स्मरति मनो मम विहितविरासम् ॥ ध्रुवपदम् ॥१॥ श्रीप्रभपतिनिकटस्थमनोहरनारीरूपमुदारं सुप्रभकिसलयकल्पमहीरुहवीथीनिवहविहारम् ॥ध्रु० ॥२॥ सरसिजकुवलयकुसुमविराजितकेलिसरोवरतीरं मरकतमणिचयविरचितरुचिमयदोलागेहसुवारम् ॥ ध्रु० ॥३॥ मण्डपपल्लवतोरणमण्डलशोभित कृतिगिरिजालं खण्डितवनिताकृतककलहभावमण्डितविमुखविशालम् ।। ध्रु० ॥४॥ सुरगिरितटमणिरुचिगणयवनिकाव्यवहितदम्पतिरूपं सरसजनितकोपयुवतिचरणहतिगिरितटगुल्मकलापम् ।। ध्रु० ॥५॥ मामभिरञ्जितुमानतमस्तकराजितवनितालीलं कोमलतरचरणौ मम नन्दितुमानमदबलाखेलम् ॥ध्रु० ॥६॥ अच्युतकल्पसुरेन्द्रकृतादरलब्धसन्मानविस्तार अचितमेरुनगादिजिनगृहवन्दनगमनविचारम् ॥ ध्रु० ॥७॥ उरसि मम विहितचरणसुलाञ्छनविरहितसकलविनोदं चरणसरोजे नतमकुटं मां त्यक्त्वा सरससुमोहम् ॥ध्रु० ॥८॥
The text presents difficulties for interpretation here and there, especially in the Aştakas. Had there been

Page #41

40
गीतवीतरागप्रबन्धः
available any Sanskrit commentary, the task of constituting the text and interpreting it satisfactorily would have been easier. Any way, here is an earnest attempt to present the text as satisfactorily as possible in the light of the material used.1
1) This Intoduction is based on an earlier paper of mine: The Gitavītaraga of Panditācārya published in the Journal of the Shivaji University, Kolhapur, Vol I, 1967.

Page #42

श्रीवीतरागाय नमः
गीतवीतराग प्रबन्धः
०
[ १ ] विद्याव्याप्त समस्तवस्तुविसरो विश्वैर्गुणैर्भासुरो दिव्यश्रव्यवचः प्रतुष्टनृसुरः सद्ध्यानरत्नाकरः । यः संसारविषाब्धिपारसुतरो निर्वाणसौख्यादरः स श्रीमान् वृषभेश्वरो जिनवरो भक्त्यादरान्पातु नः ।। १
१) A opens : श्रीवीतरागाय नमः ॥ श्रीगीतवीतरागप्रबंध लिख्यते ॥ शुभमस्तु || विद्याव्याप्त etc. B अथ प्रथमप्रबंधः, महाबलसद्धर्मोपदेशः, विद्याव्यात etc. H अथ गीतवीतरागलिख्यते । वन्दित्वा etc. विद्याव्यात etc. M श्रीः । श्रीमदभिनवचारुकीर्तिमुनये नमः ॥ निर्विघ्नमस्तु । वन्दित्वा etc. विद्यान्याप्त etc. S श्रीवीतरागाय नमः । गीतवीतरागप्रबंध लिख्यते ॥ श्लोक || विद्याव्याप्त etc. The verse वन्दित्वा श्रीवृषभाधीशं वृषभं वृषभध्वजम् । सद्गीतवीतरागाख्यग्रन्थव्याख्यां प्रचक्ष्महे | really belongs to the commentary as in A; but it is found even in Mss. which do not contain any commentary. For वृषभवजम् AH have वृषचक्रपम् ।

Page #43

गीतवीतरागप्रबन्धः
पूर्वस्मिन् जयवर्मनामनृपतिं विद्याधराधीश्वरं पश्चात्सल्ललिताङ्गदेवममलं श्रीवत्रजङ्घाधिपम् । आर्य श्रीधरनिर्जरं च सुविधिं कल्पान्तदेवेश्वरं चक्राधीश्वरवज्रनाभिजनपं सर्वार्थसिद्धीश्वरम् ॥ २
મ
साकेताधिपनाभिराजतनयं कल्याणपञ्चाश्वितं प्राप्तानन्तचतुष्टयं जिनवरं सौवर्णदेहावहम् । सौधर्मादिशतेन्द्रवृन्दविनत श्रीपादपद्मद्वयं वन्दे ऽहं वृषभेश्वरं गुणनिधिं सद्धर्मचक्राधिपम् ॥ ३ मेरोः पश्चिमगन्धिले जनपदे विद्याधराणां पदस्याद्रेरुत्तरदिविस्थते सदलकानाम्ना प्रतीते पुरे । राजा शस्तमहाबलः सचिव कैर्युक्तश्चतुर्भिः सदा राजन्तं समुवाच धर्मसुफलं बुद्धः स्वयंपूर्वकः ॥ ४
3
भरितपयोधितटप्रमिताव निभागं *
सरसचरित्रकलत्रसुभोगम् ।
भूमिप तव धर्मफलेन जय धरणीशपते खेचरभूप जय धरणीशपते ॥ १ ॥ ध्रुवपदम् । क्षितिपतिततिधृतपावनशासनधरणं
जित रिपुबलगजतुरगाशरणम् । भूमिप तव धर्मफलेन जय धरणीशपते खेचरभूप जय धरणीशपते ॥ २ ॥
२ ) BMS जिनपं, जनपः =
- नृपः ।
३) A अष्टपदं । देशीरागे; B अष्टक राग मालवराग; M राग-सौराष्ट्र || आदिताळ |
४ ) A भागः, भोग:, B भागं, भोगं; S भागा, भोगा ।

Page #44

प्रथमः प्रबन्धः
मरकतपविमणिकीलितभूषणधरणं" सुरुचिरचीनसुवस्त्रसुग्रहणं' भूमिप तव धर्मफलेन जय धरणीशपते खेचरभूप जय धरणीशपते ॥ *३ ।। मृगरिपुधृतमणिनिर्मितपीठनिधानं *मृगधरनिभसितच्छत्रपिधानम् । भूमिप तव धर्मफलेन जय धरणीशपते खेचरभूप जय धरणीशपते ।। ४ ।। कमलमुखीकरधुतचमरीरुहनिकरं । विमलचरित्रसुपुत्रकविसरम्। भूमिप तव धर्मफलेन जय धरणीशपते खेचरभूप जय धरणीशपते ।। ५ ।। कनकसुसरसिजरागमणिकोशविशालं विनयगुणनिकरप्रापणशीलम् । भूमिप तव धर्मफलेन जय धरणीशपते खेचरभूप जय धरणीशपते ॥ १६ ॥ धरणिपकरकमलखगजितरिपुजालं सरसिजनेत्रसुलक्षणमूलम् ।
५) B कल्पित for कोलित । ६) Only H सुग्रहणं, rest संगहणं । ७) मृगधरः= चन्द्रः । ८) विसरः = समूहः । ९) सरसिजम् = पद्मम् ।

Page #45

गीतवीतरागप्रबन्धः भूमिप तव धर्मफलेन जय धरणीशपते खेचरभूप जय धरणीशपते ॥ ७॥ मुवि धृतसुरपतिलीलापात्र वरिष्ठ भवसि महाबल पुण्यगरिष्ठ । भूमिप तव धर्मफलेन जय धरणीशपते खेचरभूप जय धरणीशपते ॥ ८ ॥ एकान्तशून्यादिमताधिरूढान् सोद्दिष्टसद्धर्मनिरासवादान् । तान्मन्त्रिपाशान सुजिगाय वादैः सद्धेतुभूतैः सचिवाग्रणीः सः ।। ५ इति निजपतिमोहं वारयित्वा बुधेशः समगतसचिवानां मानभङ्ग विधाय । अभिमतफलसिद्धो मन्दरागेन्द्रराजज्जिनपतिसदनानि प्रार्चितुं संजगाम ॥६ इति श्रीमदमिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यधर्यस्य कृतौ गीतवीतरागे
महाबलस्य सद्धर्मप्रशंसाविवरणो नाम
प्रथमः प्रबन्धः ॥१॥
[२] वन्दित्वा च जिनालयानुपगतौ योगीश्वरी पृच्छय च प्राग्जन्माश्रितभोगगृद्धिजनितं सर्व निदानं प्रभोः। एष्यजन्मनि भारते पुरुजिनेशित्वं सुरेन्द्राय॑कं श्रत्वात्यल्पकजीवितं च स पुनः प्रत्यागमत्स्वं पुरम् ॥१

Page #46

द्वितीयः प्रबन्धः
गत्वा तमभ्येत्य सुरेन्द्रलीलं महाबलं भोगसुखातिलोलम्। उदग्रसौधाग्रगतं सुशीलं ददर्श मन्त्रिः प्रतिबोधनार्थम् ।। २ कुमतिसचिववगैः कर्दमे पातितं तैः सुरुचिरमणिपीठे स्थापितं स्वं त्वया वै। विगतकिरणदीपं स्वप्नके वीक्ष्य राजा गतदिनपरयामे' वर्तते त्वां विलोकी ॥३ मन्दप्रभाभासितदीपदृष्टर्मासावशिष्टायुरभून्नरेन्द्रः। श्रीतीर्थदेवो भविता तमेत्य संबोधयेति व्रतिपो जगाद ॥ ४ *श्रितरमणीस्तनमण्डलं नवकुण्डलं विततललितनवमालाम् । त्यज मम देव नृप राजाधिप त्यज मम देव नृप ॥ १ ॥ध्रुवपदम् । घनमणिमण्डलमण्डनं सुखखण्डनं जनपदनिजजनरञ्जनम् ।
१) M सुखादिलोलं। २) परयामे = चरमयामे । ३) M विलोके। ४) AS गूर्जरी रागे; B रागगुज्जरि-अष्टक; M रागभैरवि ॥
ताळ-त्रिवुडे । ५) B लुलित for ललित ।

Page #47

गीतवीतरागप्रबन्धः
त्यज मम देव नृप राजाधिप त्यज मम देव नृप ।। *२॥ परिजनपुरजनसेवनं निजपावनं निरुपमसुखतरुलावनम् ।। त्यज मम देव नृप राजाधिप त्यज मम देव नृप ।। ३ ।। अभिनवयौवनसुन्दरं कफमन्दिरं इभगतिस्त्रीजनकन्धरम् । त्यज मम देव नृप राजाधिप त्यज मम देव नृप ॥ *४॥ अमलनलिनदललोचना सुखमोचनाममितदुरितभवचायनाम् । त्यज मम देव नृप राजाधिप त्यज मम देव नृप ॥ ५ ॥ सुरुचिरशुभवृषनाशनं दुरिताशनं पुरुकुलमाननिधानम् । त्यज मम देव नृप राजाधिप त्यज मम देव नृप ।। ६ ।। समवनिताकृतभूषणं शिवदूषणं
समररिपुविहितरोषणम् ।। ६) Vलू to cut | ७) कफः= श्लेष्मन् । ८) चायनाम् =विस्तारकारकाम् ।

Page #48

तृतीयः प्रबन्धः त्यज मम देव नृप राजाधिप त्यज मम देव नृप ॥ १७॥ तव निकटे सुहिता वयमिति भावय शिवकुशले मतिमानय । त्यज मम देव नृप राजाधिप त्यज मम देव नृप ॥ ८ ॥ इति निजसचिवोक्तं पथ्यमाध्याय चित्ते सपदि तनयवये क्षिप्तसाम्राज्यभारः । सकलभुवनवन्द्यां प्राप्य सल्लेखना वै दिविजपललिताङ्गो ऽजायतैशानकल्पे ॥ ५ इति श्रीमदभिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृतौ गीत__ वीतरागे महाबलस्य वैराग्योत्पादनो नाम
द्वितीयः प्रबन्धः ॥२॥
[३] ईशाने निजनन्दने कुलगिरौ मेरौ च वक्षारके जम्बूशाल्मलिभूरुहाद्युपवने नन्दीश्वरे कुण्डले । इष्वाकारगिरौ स्वयम्भुरमणे जायासमेतः सदा क्रीडार्थ विजहार देवललिताङ्गो गीतगोष्ठयादिभिः ॥ १ सुललितचन्दनपल्लवसंगमकोमलकमलसमीरे
अलिकुलविमिलितकोकिलकूजितमेरुनिकुञ्जकुटीरे । १) AS वसंतरागे; B राग-वसंत भैरवि; M राग-वसन्त । २) BMS° विमलित ।

Page #49

गीतवीतरागप्रबन्धः
व्यैहरदतिसुरभिभरितवसन्ते
नर्तनसक्तजनेन समं निजत्रिरहिसुरस्य दुरन्ते ॥ १ ॥
ध्रुवपदम् ।
उन्नतमदनमनोहर विहरवधूजनजनित विलापे 'सन्नतमधुकर सुमसमवाय निराकुलबकुलकलापे । व्यवहरदतिसुरभिभरितवसन्ते
नर्तनसक्तजनेन समं निजविरहिसुरस्य दुरन्ते ॥ २ ॥
द्विरदसमूह सुमृगमदनिभगुणसुषमतमाल कमाले स्मरवश चितविभेदनमदननखरसमकिंशुकजालें ।
४
व्यहरदतिसुरभिभरितवसन्ते
नर्तनसक्तजनेन समं निजविरहिसुरस्य दुरन्ते ।। ३ ।। मनसिज परिवृढ है मगदानिभचम्पकपुष्पविकासे विनतेन्दिन्दिरपाट लिवि सरकृतातनु तूणविभासे । व्यहरदतिसुरभिभरितवसन्ते
नर्तनसक्तजनेन समं निजविरहिसुरस्य दुरन्ते ॥ ४ ॥ रतिपतिभूपतिचामरत तिनिभवि दलितकुसुमरसाले अति सुरभीकृतदिग्वनिता मुखमलयज पङक्तिविशाले ।
३ ) S व्यवहदघति ।
४) M-reading कलापे ।
५) सुमम् = पुष्पम् ।
६ ) B भेदनमन्मथस खिसम ।
७) हैम-गदा- निभ ।
८) कृत-अतनु-तूण |
و

Page #50

तृतीयः प्रबन्धः व्यहरदतिसुरभिभरितवसन्ते नर्तनसक्तजनेन समं निजविरहिसुरस्य दुरन्ते ॥ ५ ॥ कामिविदारणक्रकचमुखाकृतिकेतकिदन्तुरितान्ते कोमलकिसलय निचितसुमञ्जुलभूरुह निवहसुकान्ते । व्यहरदतिसुरभिभरितवसन्ते नर्तनसक्तजनेन समं निजविरहिसुरस्य दुरन्ते ॥ ६ ॥ सुरभिभरितकुसुमासवलघुसरिदभिनतभृङ्गकदम्बे सुरसविधृतफलनिकरकलितजम्बूधरणिरुह निकुरुम्बे'। व्यहरदतिसुरभिभरितवसन्ते । नर्तनसक्तजनेन समं निजविरहिसुरस्य दुरन्ते ॥१७॥ सुरगिरिनन्दनप्रभृतिमनोहरविलसदुद्यानसंघाते सुरपरिवृतललिताङ्गसुरो दिविजोत्तमविहरणपूते । व्यहरदतिसुरभिमरितवसन्ते नर्तनसक्तजनेन समं निजविरहिसुरस्य दुरन्ते ॥ ८ ॥ स्वयंप्रभावक्त्रसरोजभृङ्गो भुञ्जन्यथेष्टं दिविजातभोगान् । संत्यज्य देहं सुरदम्पती तौ। बभूवतुः पूर्व विदेहदेशे ॥ २
इति श्रीमदमिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृती गीतवीतरागे ललिताङ्गस्य वनविहारवर्णनो नाम
___ तृतीयः प्रबन्धः ॥३॥
९) H धरणी निकुरुंबे ।

Page #51

गीतवीतरागप्रबन्धः
[४] वत्यन्ते पुष्कलाख्ये ललितकुमुदसत्खेटसंज्ञे पुरे ऽभूद् भूमीशो वनजङ्घो विमलसुचरितः सर्वसौन्दर्यवर्यः । जाता तत्रैव कन्या गुणमणिनिकरा पुण्डरीकिण्यभिख्ये चक्रेशस्यात्मजा सा सुरवरवनिता श्रीमतीति प्रवित्ता ।।१ शशधरसितसौधे निद्रिता सा निशायां दिविजपटहरावं श्रूयमाणा शुभाङ्गी। अपरिमितगमूळ ज्ञातपूर्वप्रपश्चा व्यलपदमितदुःखा पण्डिताभिख्ययामा ॥२
चन्दनलिप्तसुवर्णशरीरसुधौतवसनधरधीरं मन्दरशिखरनिभामलमणियुतसन्नुतमकुटमुदारम् । कथमिह लप्स्ये दिविजवरं मानिनि मन्मथकेलिपरम् ॥ १॥ इन्दुरविद्वयनिभमणिकुण्डलमण्डितगण्डयुगेशं
चन्दिरदलसमनिटिलविराजितसुन्दरतिलकसुकेशम् । कथमिह लप्स्ये दिविजवरं मानिनि मन्मथकेलिपरम् ।। २ ।।
१) प्रवित्ता=प्रसिद्धा । २) अमा = सह। ३) A रामक्रियारागे । यतिताळे। B रागकैतारगौळ ।, M रागवसन्त
गुर्जरि; S रावक्रियारागे । ४) चन्दिरचन्द्र ।

Page #52

चतुर्थः प्रबन्धः शारदशशधरवदखिलह्लादनकारकवदनसुकान्तं भूरिमनोहरनर्मकथनरसस्यन्दिलपनवरशान्तम् । कथमिह लप्स्ये दिविजवरं मानिनि मन्मथकेलिपरम् ।। ३ ।। केलिरणन्मणिगणघृणिरञ्जितहारकदम्बकभानं बालदिवाकरकाशविभूषणशोभितवत्सधरेनम् । कथमिह लप्स्ये दिविजवरं मानिनि मन्मथकेलिपरम् ॥ ४ ॥ विविधमणिरचितभूषणभूषितकोमलतरभुजदण्ड सुविशदसदमलसरसगुणनिकरनिधिनिक्षेपकरण्डम् । कथमिह लप्स्ये दिविजवरं मानिनि मन्मथकेलिपरम् ॥ ५॥ स्फुरदन्त्यकाञ्चनविरचितरसनाविवलितमध्यशरीरं वरवज्रसार शिरीषसुकोमलवामजङ्घोरुयुगेरम् । कथमिह लप्स्ये दिविजवरं मानिनि मन्मथकेलिपरम् ॥ ६ ॥ मृदुलसरलतलचटनविलोलितविमलकमलसमपादं सदमलचेलसदश्चलचश्चलमखुलकेलिविनोदम् । कथमिह लप्स्ये दिविजवरं मानिनि मन्मथकेलिपरम् ।। *७ ।। योजनपरिमितदिक्सुरभीकृतदेहभृदभिनवकामं व्याजरहितनवरसभरितामरभोगपयोनिधिसोमम् ।
५) वत्सधर + इनम् ।

Page #53

गीतवीतरागप्रबन्धः
कथमिह लप्स्ये दिविजवरं मानिनिमन्मथकेलिपरम् ॥ ८॥ इन्दुधर्मकरायते प्रियतमे वायुश्च हीरायते लेपो ऽपि ज्वलनायते कुसुमसन्माला ऽहिजालायते । आवासो गहनायते स्मरवशादेहो ऽपि कारायते हा कष्टं पतिविप्रयोगसमयः संवर्तवेलायते ॥ ३ इति निजहृदयस्थं सम्यगावेद्य सर्व मम पतिललिताङ्गे मेलनं प्रापयेति । गतभवचरितार्थ पट्टके संविलिख्य सकलगुणसमृद्धे प्रार्थये पण्डिते त्वाम् ।।४ इति श्रीमदमिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृतौ गीतवीतरागे श्रीमतीजातिस्मरणवर्णनो नाम
चतुर्थः प्रबन्धः ॥४॥
[५]
सुकविविमलबुद्धिः श्लिष्टमर्थ' वृणोति सुनयविहितराज्यं श्रीरवाप्नोति यद्वत । नलिनसुभगनेत्रे मेलयिष्यामि तद्वत्
पतिमिह तव कन्ये मा कृथास्त्वं विषादम् ॥ १ ६) हीरायते = वज्रायते ७) B गन्धो ऽपि, H दीपो ऽपि for लेपो ऽपि c) The second parts of lines two and three are inter
changed in some MSS. १) BM शिष्टमर्थ।

Page #54

पञ्चमः प्रबन्ध:
तयार्पितं पट्टकमादधाना सखीष्टकार्यानयनात्तचित्ता । उत्तुङ्गसौधोत्पलखेटकाख्ये प्रापन्महापूत जिनालयं सा ॥ २ श्रीवनजङ्घो नरनाथपुत्रो जिनालयं प्राप तु वन्दनार्थम् । तत्पट्टकं वीक्ष्य मुमोह पश्चात्तत्पट्टकार्थ समुवोचदित्थम् ।। ३ श्रीप्रभनामविमानसुभास्वरदेश विभागविलासं दीप्रकनीलपिनद्धमदङ्गणमेदुरभूमिविभासम् । बेहि व्यलिखदिह का हि विकास स्मरति मनो मम विहितविरासम् ॥ १ ॥ ध्रुवपदम् श्रीप्रभपति निकटस्थमनोहरनारीरूपमुदारं सुप्रभकिसलयकल्पमहीरुहवीथीनिवहविहारम् । ब्रूहि व्यलिखदिह का हि विकास स्मरति मनो मम विहितविरासम् ।। २ ।। सरसिजकुवलयकुसुमविराजितकेलिसरोवरतीर मरकतमणिचयविरचितरुचिमयडोलागेहसुवारम् । ब्रूहि व्यलिख दिह का हि विकास
स्मरति मनो मम विहितविरासम् ॥ ३ ॥ २) A धन्वांशि रागे; B राग-शंकराभरण; M राग-मुखरि; s धन्वाश्रि
रागे। ३) विरासं=प्रकाशयुक्तम् । ४) सुवारं सुसमूहम् ।

Page #55

१४
गीतवीतरागप्रबन्धः
मण्डपपल्लवतोरणमण्डलशोभितकृत गिरिजालं खण्डितवनिताकृतक कलह भावमण्डितविमुखविशालम् । ब्रूहि व्यलिखदिह का हि विकास स्मरति मनो मम विहितविरासम् ॥ *४ ॥
सुरगिरितमणिरुचिगणयवनिकाव्यवहित दम्पतिरूपं सरसजनितकोपयुवतिचरणह तिगिरितटगुल्मकलापम् । ब्रूहि व्यखिदिह का हि विकास स्मरति मनो मम विहितविरासम् ॥ ५ ॥
५
मामभिरञ्जितुमानत मस्तकराजितवनितालीलं " कोमलतरचरणौ मम नन्दितुमानमदबलाखेलम् । ब्रूहि व्यलिखदिह का हि विकास स्मरति मनो मम विहितविरासम् ॥ *६ ॥
अच्युत कल्पसुरेन्द्र कृतादर लब्ध सन्मानविस्तारं अर्चितमेरुनगादि जिनगृह वन्दनगमनविचारम् । ब्रूहि व्य लिखदिह का हि विकास स्मरति मनो मम विहितविरासम् ॥ *७ ॥
५) A लीलां ।
६ ) AM खेलाम् ।
उरसि मम विहितचरण सुलान्छनत्रिरहितसकलविनोदं चरणसरोजे नतमकुटं मां त्यक्त्वा सरससुमोदम् । ब्रूहि व्यलिखदिह का हि विकास स्मरति मनो मम विहितविरासम् ॥ ८ ॥

Page #56

षष्ठः प्रबन्धः
श्रीवनदन्ताख्यनरेन्द्रपुत्री त्वयोक्तजन्मान्तरसत्कलत्रम् । श्रीमत्यभिख्या गुणरत्नपात्रं पैतृष्वसेयी लिखितात्र चित्रम् ॥४ इति श्रीमदभिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृतौ गीतवीतरागे वज्र जपट्टकार्थविवरणो नाम
पञ्चमः प्रबन्धः ॥५॥
[६] गतभवमिलितां तां वज्रदन्तात्मजातां विरहदहनदग्धां श्रीमती प्रौढकान्ताम् । त्वदभिगमनलीनालोचनं प्रार्थ्यमानां सपदि सुभग गत्वा खण्डितां रक्ष भूप ॥१ सेवितां नवयौवनायतरूपकान्तिचयेन आवृतां निजदेहभानुविसारणावरणेन । धर धर कृतादरमानसेन ।।१॥ राजितां जितवजुलामलपादपल्लवकेन भ्राजितां भ्रमरालिसेवितपादपद्मयुगेन । धर धर कृतादरमानसेन ।। *२॥ भासितां धृतमारबाणधिजानुयुग्मधरेण काशितां स्मरहस्तिदन्त निभोरुरूपवरेण ।
धर धर कृतादरमानसेन ।। *३॥ १) B मोहकान्ताम् । २) AS माळव गौडरागेः; B राग-कल्याणि; M राग-काम्भोदि ।

Page #57

गीतवीतरागप्रबन्धः
संगतां सिकताचयाभसुमध्यशोभनकेन अङ्गितां सुशिरीषपुष्पमृदूढबाहुशुभेन ।। घर धर कृतादरमानसेन || *४॥ नन्दितां स्मरपूर्णकुम्भपयोधरातिशयेन सौन्दरा नयनद्वयाश्चितवक्त्रपद्मसुमेन । धर धर कृतादरमानसेन ॥ ५॥ भूषितां मुखवासनाधृतनासिकाविभवेन । योषितां मणिमुत्पलाङ्कितकर्मकान्तिततेन । धर धर कृतादरमानसेन ॥६॥ लालितां शशिखण्डसंनिभकान्तिसंनिटिलेन लोलितामलिनीलकुन्तलग्रन्थिकारचनेन । धर धर कृतादरमानसेन ॥ ७ ॥ कामिनीं धृतहारनू पुरचारुभूषगणेन श्रीमती सकलाभिरामकसाधुभूरिगुणेन । धर धर कृतादरमानसेन ।। *८ चूताशोकसुमल्लिकाजकुमुदवातप्रफुल्लप्रसूनौघासादिततिग्मसायकचयान्प्राणोपहारोद्यताम् । भृङ्गारब्धसुझंकृतान्विषमगान्मारोपय त्वं वृथा चापे पुष्पमये मनोभव मका विज्ञाप्यते ऽद्य प्रभो ॥२ इति श्रीमदमिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृतौ गीतवीतरागे वज्रजङ्घस्य श्रीमतीसौरू प्यवर्णनो नाम
षष्ठः प्रबन्धः ॥६॥
३) वासना+ अधृत । ४) B मुख for मणि ।

Page #58

सप्तमः प्रबन्धः
[७]
तत्रव चैत्यालयपट्टशालामध्यासितं विभ्रममानसं तम् । व्योमावतीर्ण विव वनजङ्घ सा पण्डितापीत्थमुवाच वाणीम् ॥१ कुण्डलिमण्डलमण्डितविषमिव दण्डयतीह समोरं चण्डयते ऽखण्डमण्डलविधुमित्र पिण्डितचन्दनसारम् । तव विरहे सा मुग्धा भूमिपे तव विरहे सा मुग्धा भूमिप कामकलम्बदरादिवि चिन्तनया त्वयि स्निग्धा ।।१।। संततविरचितसुमनशरादिव तव शरणे सुविलोलं स्वान्तजमर्मणि वर्म तनोति स शरशरजच्छदजालम् । तव विरहे सा मुग्धा भूमिप तव विरहे सा मुग्धा भूमिप कामकलम्बदरादिव चिन्तनया त्वयि स्निग्धा ।। *२॥ अमितसुमनशररचितसुतल्पं लास्यकलाकमनीयं यममिव तव सुखमनुभवनाय तनोति सुमनशयनीयम् । तव विरहे सा मुग्धा भूमिप तव विरहे सा मुग्धा भूमिप कामकलम्बदरादिव चिन्तनया त्वयि स्निग्धा ।। *३॥
१) A गूर्जरे रागे; B राग कावेरी; M राग पंतुवराळि; अथ गुर्जरि
रागे यति ताळे । २) AMS भूप for भूमिप । ३) कलम्बदरात् = बाणभयात् ।
शरशरजं-बाणकमलम् ।

Page #59

गीतवीतरागप्रबन्धः धरति विकम्पितलोचनजलवहमानननलिनमधीरं सरसिज मिव नलिनी रजनीपिहितहिमनिकरजलधारम् । तव विरहे सा मुग्धा भूमिप तव विरहे सा मुग्धा भूमिप कामकलम्बदरादिव चिन्तनया त्वयि स्निग्धा ।। *५॥ वहति विलसदतिविरहदहनभरश्यामलमुखमविकाशं तुहिनकिरणमुपरागपिहितमिव क्षणदा' विगतविभासम् । तव विरहे सामुग्धा भूमिप तव विरहे सा मुग्धा भूमिप कामकलम्बदरादिव चिन्तनया त्वयि स्निग्धा ॥५॥ स्वपति सुकिसलयविरचितशयने मृदुविन्यस्तशरीरा स्वपति विरहदुःखसहनविशक्तवाग्निनिविष्टाधीरा । तव विरहे सा मुग्धा भूमिप तव विरहे सा मुग्धा भूमिप कामकलम्बदरादिव चिन्तनया त्वयि स्निग्धा ॥६॥ अभिमतगीतमणितुमतिसौन्दरपरिवादनीमादाय नभसि शशिनमभिवीक्ष्य जहासीद्वीणामेणभयाय । तव विरहे सा मुग्धा भूमिप तव विरहे सा मुग्धा भूमिप कामकलम्बदरादिव चिन्तनया त्वयि स्निग्धा ॥७॥ अनुदिनमपि तव पतिता पावनमृदुतरपादसरोजे मनसिजनिभभवदमलगुणौघं ध्यायति हृदयपयोजे । तव विरहे सा मुग्धा भूमिप तव विरहे सा मुग्धा भूमिप कामकलम्बदरादिव चिन्तनया त्वयि स्निग्धा ।। *८||
५) क्षणदा = रात्रिः । ६) निविष्टा + अधोरा ।

Page #60

सप्तमः प्रबन्धः
इति निजनिपुणोक्त्या वनजङ्घ प्रसाद्य पुनरपि रसयुक्तं पट्टकं तेन दत्तम् । अधिकभरितमोदा स्वीकृता सावधाना लघु निजपुरमित्वा कन्यकाय स्म दत्ते ॥ २ तं दृष्ट्वा चिरमाकलय्य पुलकव्याप्ताङ्ग यष्टिर्मुदा तुष्टावेति निजात्मरक्षणपरां तां पण्डितां श्रीमती । दुग्धक्षीरकुचप्रवेशनिपुणे स्त्रीरूपसंधारितप्रज्ञ कौशलभूमिके मम पतेरन्वेषणे तत्परे ।। ३ षटखण्डाधिपते मदीयतनयश्रीवज्रजचाय ते स्वस्नीयाय सुवज्रबाहुरवदद्देहीति तां श्रीमतीम् । तच्छवा निजचेतसि स्थितमिदं पृष्टं त्वया साध्विति चक्री प्रीणितमानसः सुभगजामात्रे ददौ कन्यकाम् ॥ ४ जन्मान्तरप्रेमनिविष्टगात्रौ सुरूपलावण्यकलापपात्रौ । परिस्फुरत्पद्मदलाभनेत्री सुरेजतुः कामनिरेकसूत्रौ ।। ५ वल्लीमण्डपशोभिते कृतगिरौ पद्माकरे कहिचि. च्चूताशोकसुमल्लिकादिकुसुमैराकीडने क्रीडितौ । सर्वर्तुप्रथितोरुभोगनिचयैस्तृप्तेन्द्रियौ दम्पती लेभाते तनयान्सु वीर्यविदितानष्टानवत्यामितान् ॥ ६ ॥ अधिपिहितगवाक्षे धूपिते शीतकाले निबिडभरितधूमे वासगेहप्रसुप्ता ।
७) निरेक = निःसन्देह (?)

Page #61

गीतवीतरागप्रबन्धः
'वलितगलनधूमौ प्रापतुर्मृत्युमेतौ मुनिपकशिपुदन्त्या प्राप्नुतां भोगभूमिम् ॥ ७
इति श्रीमदभिनवचारुको तिपण्डिताचार्य वर्यस्य कृतौ गीतवीतरागे श्रीमतीविरहवर्णनो नाम
सप्तमः प्रबन्धः ॥ ७ ॥
[ ८ ]
मेरोरुत्तरदिक्स्थिते कुरुवरक्षेत्रे सुभोगाकरे जायेते स्म हि दम्पती सुरसमौ बालार्कचञ्चत्प्रभौ । केयूरप्रमुखोद्धभूषणधरौ सुव्यक्तवाग्भूषण पूर्वोपार्जित पुण्य पाकजनितान्भोगानभुक्तां सदा ।। १
वरमणिविसरणकिरणविशाले '
सुररमणीयकवनघनजाले राजित आर्य राजितो
राजितो विषये वरधीधरः ।। १ ।।
सुरुचिरमणिखनिविनिगतमाने मरकतततिधरदवनिविताने । राजित आर्य राजितो
राजितो विषये वरधीधरः ॥ २ ॥
८ ) B विगत for वलित ।
१) A अष्टपद । कंनडगीळरागे; B राग- वसंत; H राग-देश क्षि; S कंनडगौलिरागे ।

Page #62

अष्टमः प्रबन्धः
.
कनककमलसुमधूलिपिधाने घनसदमलजलखातनिदाने । राजित आर्य राजितो राजितो विषये वरधीधरः ॥ ३ ॥ कुसुमरसविधृतवातनिवासे कुसुमितसुरतरुराजिविभासे । राजित आर्य राजितो राजितो विषये वरधीधरः ॥ ४ ॥ अमृतसदृशरसधृतमदिराङ्ग कमनमधुररवभृततूयोङ्ग । राजित आय राजितो राजितो विषये वरधीधरः ॥ १५ ॥ कटकमकुटचयचितभूषाङ्ग स्फुटितकुसुमसुघटितमाल्याङ्गे । राजित आर्य राजितो राजितो विषये वरधीधरः ॥ ६ ॥ निरसिततिमिरविसरदीपाङ्गे वरविधुरविघृणिजितदीप्त्याङ्गे। राजित आर्य राजितो राजितो विषये वरधीधरः ।। *७ ।। सैदनसदशनदगृहलेपारु सदमलवितरणपटपात्राङ्ग।
२) सद् + अशन + द ।

Page #63

२२
गीतवीतरागप्रबन्धः
राजित आर्य राजितो राजितो विषये वरधीधरः ॥ ८ ॥
एवंविधैर्भोग चयैरुपेतो दशाङ्गकल्पद्र मसंप्रदत्तः । कदाचिदार्यः सुरभूरुहालौ विहारयामास सुरेन्द्रलीलः ॥ २
प्रीतिकरं सुतपसं प्रियदेवसं चाकाशचारणमुनी परमावधीद्धौ । व्योमावतीर्णरविबिम्ब निभौ समीक्ष्य भक्त्या प्रत्रन्द्य यतिपौ विनिवेश्य पीठे ॥ ३
इति श्रीमदभिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृतौ गोतवीतरागे मोगभूमिवर्णनो
नामाष्टमः प्रबन्धः ॥ ८ ॥
[ ९ ] मुनिपतिमभिवीक्ष्य प्रेमबाष्पार्द्रनेत्रो मुहुरपि तमपृच्छद् गद्गदोत्कण्ठवक्त्रः । मुनि कुलतिलक त्वं बान्धवो वा दृढं मे वद विचलति चित्तं पृष्टवानित्थमार्यः ॥ १
तच्छ्रुत्वा पुनरित्यवोचदमले वैद्याधरे जन्मनि वत्स्यवः स्मरसि त्वमेव सचिव बुद्धं स्वयं पूर्वकम् । मां जानाहि महाबलस्त्वमगमं दातुं सुधर्म तवेत्युक्त्वा मोक्षसुखप्रदं सुत्रिमलं दत्त्वा ययौ सन्मुनिः ॥ २

Page #64

नवमः प्रबन्धः
प्रीतिंकरे मेघपथे गते ऽस्मिन् स्मृत्वा पुनस्तस्य गुणान्विनीतान् । जायासमेतो ऽमलवाक्प्रसूनैस्तुष्टाव चायः सुगुणानुरागः ।। ३ अमलगुणभरसम्यक्त्वविकसनमुपलाति समलविमीलितशङ्काङ्करकमपि लुनाति । सुजनसमागमलामो मम प्रेयसि समागमलाभो ।। *१ ॥ध्रुवपदम् । मलनिचिततनुकांक्षादलनमपि चिनोति मिलितमुनिविचिकित्साकरणमवमिनोति । सुजनसमागमलामो मम प्रेयसि समागमलाभो ।। २ ।। कुमतिजनितविमूढजननमपजहाति श्रमणजनशबलाचारलवमपिदधाति । सुजनसमागमलामो मम प्रेयसि समागमलाभो ।। *३ ॥ श्रुतधरसदमलाचारविनयमुपैति यतिनिकरकृतवात्सल्यभरणमुपयाति । सुजनसमागमलामो मम प्रेयसि समागमलाभो ॥ ४ ॥
१) AS अ ( आ ) सावरि रागे; B राग-अठाण । २) B मतिजहाति

Page #65

गीतवीतरागप्रबन्धः
परमजिनमतभासप्रवणमुपलिनाति निरघसुखदमोक्षे निलयमभिवृणोति । सुजनसमागमलामो मम प्रेयसि समागमलाभो ॥ ५ ॥ धरति शिवसुखसारे दुरितमपनिहाय हरति हृदयनिवासे दवथुमपनीय । सुजनसमागमलामो मम प्रेयसि समागमलाभो ॥ ६॥ सुरुचिरसुपरमानन्दथुमनुकरोति भरितसुभगमनोवृत्तिकरमनुधिनोति । सुजनसमागमलामो मम प्रेयसि समागमलाभो ॥ ७ ॥ सुजनसदसि योग्यत्वभरमपि ददाति निजजनितशुभसौभाग्यधरमुपदधाति । सुजनसमागमलाभो मम प्रेयसि समागमलाभो ॥ ८ ॥ महाबले भोगसुखातिलोले विनष्टसद्धर्मपथप्रविष्टे । सुरक्ष्य धर्मामृतदायको ऽद्य समेत्य सन्मागेमबोधयन्मे ।। ४ गुरुर्विधाता गुरुरेव दाता गुरुः स्वबन्धुगुणरत्नसिन्धुः । गुरुर्विनेता गुरुरेव तातो गुरुर्विमोक्षो हतकर्मपक्षः ।। ५

Page #66

दशमः प्रबन्धः निजगुरुपदपद्मं प्रेक्षमाणो मनोब्धे दुरितजयजमोक्षस्थानसंन्यस्तचित्तः। विमलतरसुदृष्टिं भावयन् जीवितान्ते समजनि सुरलोके श्रीधरो देववयेः॥६॥ इति श्रीमदमिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृतौ गीतवीतरागे भार्यस्य गुरुगुणस्मरणवर्णनो
नाम नवमः प्रबन्धः ॥ ९ ॥
[१०] ईशानकल्पे सुखदादनल्पे स श्रीधरः श्रीप्रभकाभ्रयाने। सुप्तोत्थितं वेत्यभिवीक्ष्यमाणं सुराः समीक्ष्याहुरुदारवाणीम् ॥ १॥ शुभसुरलोके प्रभरितलोके शुभतरपुण्यविपाक अभिमतशोभ प्रभुतमलाभ प्रमुदितविश्वसुनाक । सुकलय देव प्रकटसुभाव स्मरसमरूपविभार सुखपदजात सरसविनीत सरभसकार्यमुदार || १||ध्रुवपदम्
१) सुखदात् + अनल्पे २) A अष्टपद । देशवराळे रागे; B राग-मोहन; M राग-केतारि गौळ;
S राग देशवगळि । ३) M शुभकर।

Page #67

गीतवीतरागप्रबन्धः बन्धुरतीरे सौन्दरनीरे मन्दसुगन्धसमीरे नन्दितसारे रुन्द्रगभीरे चन्द्रकिरणनिभगौरे । सकलय देव प्रकटसुभाव स्मरसमरूपविभार सुखपद जात सरसविनीत सरभसकार्यमुदार ॥ २ ॥ परिमलभरिते ऽमृतजलनिचिते दरसुविदलितसरोजे वरमणिकीलितमकुटविभूषित सरसि सवनमभिराजे सुकलय देव प्रकटसुभाव स्मरसमरूपविभार सुखपदजात सरसविनीत सरभसकार्यमुदार ।। ३ ।। उदकतरूद्भवसदमलरसनवदधिघृतक्षीरसमाजा मुंदितसुरोकप्रदलितशोकप्रदयकजिनपतिपूजाम् । सुकलय देव प्रकटसुभाव स्मरसमरूपविभार सुखपदजात सरसविनीत सरभसकार्यमुदार ॥ ४ ॥ सुरुचिरभावोत्करश्रितसेवां सुरततिविरचितसेनां पुरुजिनमार्ग वरसुखसर्ग विरचितपुण्यविधानाम् । सुकलय देव प्रकटसुभाव स्मरसमरूपविभार सुखपदजात सरसविनीत सरभसकार्यमुदार || *५ ॥ भावजधीरभावितनाराचाविलुलितशुभगात्र सेवितलेप पावनरूप जीवनजानननेत्र। सुकलय देव प्रकटसुभाव स्मरसमरूपविभार सुखपदजात सरसविनीत सरभसकार्यमुदार ॥ ६ ॥
४) सुर + ओक । ५) भावजः = मन्मथः । ६) जीवनजं= कमलम् ।

Page #68

दशमः प्रबन्धः
पतिमतिरक्तिं नुतवरशक्ति धृतनिजवल्लभिकालिः कृतशृङ्गार भृतभृङ्गार जितरतिसुभगसुलीलः । सुकलय देव प्रकटसुभाव स्मरसमरूपविभार सुखपदजात सरसविनीत सरभसकार्यमुदार ।। *७॥ मञ्जलरावं पुञ्जितभावं पश्चितनृत्यविलासं रञ्जितवेषं सिञ्जितभूषं कञ्जदलाक्षिविभासम् । सुकलय देव प्रकटसुभाव स्मरसमरूपविभार सुखपदजात सरसविनीत सरभसकार्यमुदार ।। *८ ॥ इत्थं सुरोक्तं सकलं विधाय स श्रीधरस्तत्र सुखाब्धितीर्णः। च्युत्वा ततः पूर्व विदेहभूमौ पुत्रः पवित्रः सुविधिर्बभूव ॥ २ देशे महावत्सविशिष्टनाम्नि वरे सुसीमानगरे सुदृष्टेः । सौन्दर्यनन्दाख्यपर्तिवरायां सल्लक्षणोपेतमनोहराङ्गः ॥ ३
इति श्रीमदमिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवयस्य कृतौ गीतवीतरागे श्रीधरस्य स्वर्गवैभववणनो
नाम दशमः प्रबन्धः ॥ १० ॥
७) वल्लभिका - आलिः ।

Page #69

गीतवीतरागप्रबन्धः
[११ ] ललितमृदुलगात्रः सत्कलाराशिपात्रः सरसिजदलनेत्रः क्षत्रियः ख्यातगोत्रः । रिपुकुवलयमित्रः पुण्डरीकाभवक्त्रः गुणमणिधृतसूत्रः सत्त्वरक्षाचरित्रः ॥ १ स श्रीमान् सुविधिर्जगाम विमलेशस्यान्तिकं वन्दितुं चक्रेशा निजमातुलेन सहसं प्राय॑ प्रमोदावहः। दृष्ट्वा दीक्षितमातुल स्वयमतो दीक्षामवाप्तुं स्थितः वाचं सद्विनयान्वितं स्वतनयं प्रोवाच वै केशवम् ॥ २ धर्मकथनपरवचनविलास निर्मलसुखकरज्ञानधरेश । यामि वनं भो यामि वन नन्दन राज्ये मतिमाधेहि ॥ १॥ ध्रवपदम् । सदमलचरितनिकरमणिहार पदकमलविनतजनताधार । यामि वनं भो यामि वनं नन्दन राज्ये मतिमाघेहि ।। २ ।। अनुसरणयुतसुजनदिविजेन्द्र कुनयसरणिरतकुजनयमेन्द्र। यामि वनं भो यामि वनं
नन्दन राज्ये मतिमाधेहि ॥ ३ ॥ १) A अष्टपद । गूर्जरि रागे; B राग-मध्यमावति; S राग गुर्जरि रागे । २) कुजन-यमेन्द्र

Page #70

एकादशः प्रबन्धः
स्वजनपदजनितसुसचिववर्ग स्वज नितरिपुषड्वर्गत्रिसर्ग | यामि वनं भो यामि वनं नन्दन राज्ये मतिमाधेहि || ४ ||
निजकुललसदसिजीवनलोल विजितसकलरिपुरणमुखलील । यामि वनं भो यामि वनं नन्दन राज्ये मतिमाधेहि || ५ ||
धार्मिककुलचरणादिगुणाढ्य निर्मदशमं दधर्मधरेड्य ।
यामि वनं भो यामि वनं नन्दन राज्ये मतिमाहि || ६ ||
परिवृढसचिवोत्साहजशक्ते करिरथहयनरवरबलशक्ते । यामि वनं भो यामि वनं नन्दन राज्ये मतिमाधेहि ॥ ७ ॥
सुनयनिचययुतजनपदवर्य जननयनवनजघनवनसूर्य । यामि वनं भो यामि वनं नन्दन राज्ये मतिमाधेहि || ८ ||
पित्रोक्तवाक्यं विनिशम्य पुत्रो राज्यं तवैतद्विषवद्विभाति ।
२९

Page #71

३०
गीतवीतरागप्रबन्धः
ममापि तद्वत्प्रतिभाति तात त्वं तिष्ठ सर्वामर्शे विशिष्टः ॥ ३
तिष्ठामि नो चेदहमेव नास्मीतीत्थं निजस्त्रान्तगतं निवेद्य । स केशवो दारचरो व्यरंसीत्पुत्रस्य मोहात्सदनीबभूव ॥ ४ एकादशोरुनिलयो विनिवृत्तसंगः कौपीनखण्डकधरो ऽतितपःकृशाङ्गः । अन्ते समाधिविधिसात्कृत देहभारः कल्पे ऽच्युते दिविजसंघपतिर्बभूव ॥ ५
इति श्रीमदभिनव चारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृतौ गीतवीरागे सुविधिपुत्र संबोधनो नामै
कादशः प्रबन्धः ॥ ११ ॥
[१२]
मरकतमणिमुख्यप्रोल्लसत्सर्वरत्नैरमलकनकपट्टैरन्विते मञ्चयुग्मे । मृदुतरवरतल्पे दभ्रवस्त्रप्रसारे' सदमलमणिबिम्बं वा स्म संजायते सः ॥ १
एवं समुत्पन्नसुरेश्वरस्य द्वाविंशतीद्धाम्बुधिजीवितस्य ।
१) दभ्र = सूक्ष्म ।

Page #72

द्वादशः प्रवन्धः
तपोबलादार्जितपुण्य कस्य शरीरमाभादतिसौन्दरं तत् ।। २ सुरतरुसुरभिभरितकुसमवरमालिका परमसुरगिरिशिखरनिभमकुटमौलिका। भाति हेममयधरणतनूघृणिजालिका ॥ *१॥ ध्रुवपदम् । परमशभतरुजनितफलसदृशमञ्जला ssभरणनिकरकिरणसमूहबहुलोज्ज्वला। भाति हेममयधरणतनूघृणिजालिका ॥ २ ॥ सर भिभरघृतकुमुमितसुरतरुभासिताsमरवृषभसुषमशुभलक्षणविभासिता ।। भाति हेममयधरणतनूघृणिजालिका ॥ २३ ॥ अलिकुलकसममलिनकुन्तलविभाजिता अलिमिलितनलिननिभनयनमुखराजिता । भाति हेममयधरणतनूघृणिजालिका ॥ ४ ॥ खरकिरणशशिकरनिभकर्णकुण्डला शरदमलघनसदृशवरहारमण्डला । भाति हेममयधरणतनूघृणिजालिका ॥ ५ ॥
कटककेयूरभूषितबाहुयुगलालिता घटितलसदंशकाञ्चितजघनलोलिता। भाति हेममयधरणतनूघृणिजालिका ।। *६॥
२) A गुंडक्रिय रागे। यति ताले; B राग-दर्बार; S गुंडक्रि रागे । ३) B विधृत for धरण ।

Page #73

गीतवीतरागप्रबन्धः
कनककदलीस्तम्भसदृशोरुसंयुता सुनखरुचिसलिलभवनलिनयुगचायिता। भाति हेममयधरणतनूघृणिजालिका ॥ ७ ॥ दिविजनारीनयनस्पर्शहृदयंगता नवकान्तिविधृतदिविजेन्द्रेण संगता। भाति हेममयधरणतनूघृणिजालिका ।। *८ ॥ सामानिकादिदशभेदसुरौघवन्द्यो मित्रामरैः सहजभोगसुखाभिनन्द्यः । पुण्यप्रभावजनिताम्बरभूषणाढ्यो दिव्या सुरेन्द्रपदवी चिरमावसत्सः ।। ३ सुललिततरवेषा दिव्ययोषाः सुभूषाः परिमलसुममालाः शस्त्रखेलाः सुचेलाः । मृदुलरवनिलीनारब्धगानाः सुमानाः परमसुखनिधानं निन्युरैनं निजेनम् ।। ४ कल्पे ऽच्युते कल्पतरूपशोभे कल्पान्त्यजेन्द्रः प्रविभुज्य भोगान् । त्यक्त्वा स्वदेहं निजजीवितान्ते श्रीवञनाभिर्जनपो ऽजनिष्ट ।। ५ इति श्रीमदमिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृती गीतवीतरागे अच्युतेन्द्रदिव्यशरीरवर्णनो
नाम द्वादशः प्रबन्धः ॥ १२ ॥

Page #74

प्रयोदशः प्रबन्धः
३३
[१३ ] जम्बूमति द्वीपवरे विदेहे प्रागाश्रिते धर्मधरोरुदेशे । सुपुष्कलावत्यभिधाप्रतीते श्रीपुण्डरीकिण्यभवत्पुरी सा ॥१ तद्राजधानीपतिवसेनाच्छीकान्तिकायास्तनयो ऽभिजने । वाङ्करालिङ्गित निम्ननाभिः स सार्वभौमः क्षितिपाग्रगण्यः ॥२ मैदनमनोहरभरितसुयोषा सदलिकुलमिलितपरिमलवेषा। काचिदमलगुणाकरा युवती वरपतिमुदिता || *१ ॥ ध्रुवपदम् । इनघनसंगमलसदधिकारा स्तनयुगलोपरि विचलितहारा। काचिदमलगुणाकरा युवती वरपतिमुदिता ॥ २ ॥ कुटिलचलदलकनिटिलदलेन्दुः पटुतरतोषजनितजलबिन्दुः। काचिदमलगुणाकरा
युवती वरपतिमुदिता ॥ ३ ॥ १) A अष्टपद । पंचमरागे; B राग-हंसानंदि; S राग । पंचमरागे। २) इनः= चक्रिन् ।

Page #75

१४
गीतवीतरागप्रवन्धर
मण्डितकुण्डलमजुकपोला खण्डितहंसवधूगतिलीला। काचिदमलगुणाकरा युवती वरपतिमुदिता ॥ ४ ॥ क्षितिपतिलोचनभाजनहसना विततविकूजितततियुतरसना । काचिदमलगुणाकरा युवती वरपतिमुदिता ॥ ५ ॥ मलयजकल्कविलिप्तसदङ्गा ललितजलजदलविचलदपाङ्गा । काचिदमलगुणाकरा युवती वरपतिमुदिता ॥ ६ ॥ धुतिचयनिचितसुमृदुतनुसारा पतिमतिहितदगुणाब्धिगभीरा । काचिदमलगुणाकरा युवती वरपतिमुदिता ।। *७॥ अनघजिनपपदयजनविलोला जिनमुनिजनपदविनमनशोला । काचिदमलगुणाकरा युवती वरपतिमुदिता ॥ ८॥ विलुलितगुणसारः सत्यवाणीसुधारः रिपुकुलबलदारो विश्वविद्याविचारः। जितसकलधरेरा पूर्णपुण्यानुसारः शमितमदनघोरः सार्वकारुण्यधारः ॥ ३

Page #76

चतुवृशः प्रबन्धः
सुपूर्वपुण्यार्जितचक्रलाभः षट्खण्डसीमाङ्कितराज्यभारः । दशाङ्गभोगाम्बुधिपूर्ण चन्द्रः शक्रस्य लीलां नितरां बभार ॥ ४
जननमरणजातं दुःखमालोच्य चित्ते सुनयतनयवर्ये न्यस्तसाम्राज्यलक्ष्मीः । निजगुरुजिनंपान्ते त्यक्तसर्वोपधिः सन् । सकलभुवनवन्द्यं जैनरूपं दधौ सः ॥ ५
शस्तैः पचमहाव्रतैः समितिभिः गुप्तिन्त्रयेणापि च युक्तः षोडशभावना जिनपतिश्रीपादमूले सदा । ध्यायंस्तीर्थ करत्व पुण्यममलं संपादयन्सन्मुनिस्त्यक्ताहारशरीरको यमधरः सर्वार्थसिद्धि ययौ ॥ ६
इति श्रीमदमिनचचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृतौ गीतवीतरागे वज्रनामिस्त्रीवर्णनो नाम त्रयोदशः प्रबन्धः ॥ १३ ॥
[ १४ ]
जम्बूवरद्वीपसमानमाने द्युलोकसौधाप्रविराजमाने । संसारजीवाखिलसौख्यलीने जज्ञे ऽहमिन्द्रः परमे विमाने ॥ १

Page #77

गीतवीतरागप्रबन्धः
विमिलितकिरणे समुदितरमणे सुरतनुघृणिवलये । सुमणिविरचिते शोभनभरिते सुभगविसरनिलये । रेमे सुरपो लसदवनौ सुवशी जिताङ्गजवरो । रेमे ॥ १ ॥ ध्रुवपदम् ।
परिमलभरिते घृणिगणनिचिते तरलितमणिभासने सुरतरुकुसुमे सदजिर सुषमे सुरततिनिवसासने । रेमे सुरपो लसदवनौ सुवशी जिताङ्गजवरों । रेमे ॥ २ ॥
I
सुपिहितगगने सुरकुजगहने सुधवलरुचिरुषिते अपगतमलिने ऽरुणमणिपुलिने सरसिजवनभूषिते । रेमे सुरपो लसदवनौ सुवशी जिताङ्गजवरो | रेमे ॥ *३ ॥ सुरपसमासे डित जिनवासे मुनिसमसुरमहिते विरचितनाशे शिखर विभासे मरकतगिरिसहिते । रेमे सुरपो लसदवनौ सुवशी जिताङ्गजवरो । रेमे || ४ ||
मन्दसमीरे गन्धसधीरे सौन्दरजलविसरे
नन्दितसारे गन्धकुटीरानन्दधुनिकरभरे ॥
रेमे सुरपो लसदवनौ सुवशी जिताङ्गजवरो । रेमे || ५ ||
२
सरलसुधूपे वरमणिकुतुपे सुररमणीयधरे
निरुपमलीने परमविशाले करजितशीतकरे ।
रेमे सुरपो लसदवनौ सुवशी जिताङ्गजवरो । रेमे || *६ ।।
१ ) A अष्टपद; B राग - हिंदोळ | २) कुतुप, bed (?)

Page #78

चतुर्दशः प्रबन्धः धनतरसाले कनकजनाले बैंनितसदनसरले अनघसमाले सनयनखेले दिनमणिनिभतरले । रेमे सुरपो लसदवनौ सुवशी जिताङ्ग जवरो। रेमे ॥ ७ ॥ चरमविमाने विरहितमाने पुरुमणिचितशयने सरिगमगाने सरसेशाने पेनितजिनपसदने । रेमे सुरपो लसदवनौ सुवशी जिताङ्गजवरो। रेमे ॥ ८ ॥ आहारदेहाभशरीरलीलो मन्दारमालाश्चितमूर्धचूलः । शुक्लाख्यलेश्याहितचित्तशीलो रेमे ऽहमिन्द्रो ऽमरसौख्यजालः ॥२ रुचिरमणिसवेषो निनिमेषो वियोषः परमसुखचयाढ्या नाकजेड्यः सरेड्यः सदमलतनुभानो ऽनुत्तरेनः सुखेनो व्यलसदखिलवर्यः शुद्धचर्यः सुवीर्यः ।। ३ जीवाधिवासत्रसनाडिपूर्णदिव्यावधिज्ञानसुविक्रियद्धिः । प्राग्जन्मसंपादितसार्वपुण्यः षण्मासपूर्व भुवमेष्यतीति ॥४ इति श्रीमदमिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृतौ गीतवीतरागे सर्वार्थसिद्धिविमानवर्णनो
नाम चतुर्दशः प्रवन्धः ॥ १४ ॥ ३) A-com घनतरसारे कनकजसारे । ४) वनित = संगत। ५) पनित = स्तुत ।

Page #79

गीतवीतरागप्रबन्धः
[१५] जम्बू द्रमासंजनभासमाने द्वीपे शशाङ्कोज्ज्वलभागमाने। सद्भारतक्षेत्रवरे प्रताने सकोशलो ऽभूद् विषया प्रधानः ।। १ रत्नोरुसाला चलकेतुलोला रथ्याविशाला जिनगेहमाला । नरेन्द्रलीला धृतरत्नमाला साकेतसंज्ञा रचिता सुरेशा ॥ २ तस्यां नगर्यां जितदेवपुयाँ संपूर्णचर्या प्रमदाब्धितर्याम् । सलीलनायों परितोषकों श्रीनाभिराजो विरराज वर्यः ।। ३ मनुकुलपतिकान्ता देहलावण्यकान्ता विधुकरसमशान्ता कीर्तिभागाप्तभान्ता । पुरुजिनपतिमाता पूर्ण विद्याब्धिपोता गुणनुतमरुदेवी पुण्यराशिप्रजाता॥४ संदरुणकिसलयचरणयुगेन मृदुसरसिजजयधृतसुभगेन । सा वनिता सुविराजिता
सुभगा वनितासु विराजिता ॥ १ ॥ ध्रुवपदम् । १) आसंजनं = संबन्धः । २) M सुकोशलाख्यो विषयः । ३) A अष्टपद; B राग-बेगडे; S राग तोडिरागे ।

Page #80

पञ्चदशः प्रबन्धः
वर्तुलकान्तिमृदूरुभरेण चित्तजबाणधिवृत्तिधरेण । सा वनिता सुविराजिता सुभगा वनितासु विराजिता ॥ २ ॥ मञ्जुलकाञ्चीवेषचयेन पुञ्जितकान्तसुमध्यशुभेन । सा वनिता सुविराजिता सुभगा वनितासु विराजिता ॥ ३ ॥ नलिनसुबिसनिभभुजयुगलेन दलितसुरतरुविटपचलेन । सा वनिता सुविराजिता सुभगा वनितासु विराजिता ॥४॥ विचलितहारविलास शिवेन 'कुचयुगविलसदुरोविभवेन । सा वनिता सुविराजिता । सुभगा वनितासु विराजिता ॥ ५॥ शशधररुचिधरसुषममुखेन विशदकुमुददलनयनसखेन । सा वनिता सुविराजिता सुभगा वनितासु विराजिता॥ ६ ॥ अलिकुलकुन्तलभरनिटिलेन विलसितशशिदलसमकुटिलेन । सा वनिता सुविराजिता सुभगा वनितासु विराजिता ॥ ७ ॥

Page #81

गीतवीतरागप्रबन्धः
कुण्डलमण्डितश्रुतियमलेन खण्डितकुमतवचनसुबलेन । सा वनिता सुविराजिता सुभगा वनितासु विराजिता ॥ ८ ॥ सुरूपलावण्यविशुद्धकान्तिश्रीमद्विभूत्यादिगुणैः शचीवं । जनेक्षणानन्दविधायिनी सा विराजिता कोमलसारसाक्षी ॥५ केयूरवेषादिविभूषिताङ्गा पीयूषपूरनववत्प्रसंगा। पतिव्रतायुद्धगुणौघसंगा विभासिता कान्तिपयस्तरङ्गा ।। ६
इति श्रीमदमिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृती
गीतवीतरागे मरुदेवीवर्णनो नाम
पञ्चदशः प्रबन्धः ॥ १५ ॥
[ १६ ] यक्षेश्वरो देवपतेर्निदेशात् सार्धत्रिकोटिप्रमितानि पूर्वम् ।
४) B गुणः प्रभूतैः । महत्सुखानन्दविधायनाना विराजिता । पू ५) B र for सार ।

Page #82

षोडशः प्रबन्धः रत्नानि संध्यात्रितये ऽपि माभ्यः षड्भ्यो ववर्ष क्षितिपाङ्गणेषु ॥१ ऐषेकदा पुष्पवतीशमाता गङ्गादिसत्तीर्थपवित्रतोयैः । संस्नापिता शिष्टसराङ्गनाभिः शिश्ये निजेशा सह भूषिताङ्गा ॥ २ शुभ्राम्बरा शुभ्रसुभूषशोभा शुभेद्धपुष्पव्रजमाल्यभारा। शुभ्रच्छदस्त्रीसमलीलयाना शुभ्नांशुकच्छादितमश्चयाता ।। ३ मनोहराख्ये वरतूर्ययामे स्वप्नान् शुभान् सा समपश्यदेतान् । गजाधिपादीन्वृषभेश्वरस्य प्रतापशान्तादिगुणप्रकाशान् ॥ ४ मैदजलधृतसुरकरिसितसदिभं सदमलकलरवपाण्डुरवृषभम् । वीक्षिता हरिवीक्षिता लोकविनुतपादकमला ।। *१॥ध्रुवपदम् ।
१) B om. verses Nos. 2 and 3. २) पुष्पवती + ईशमाता । ३) A अष्टपद; B राग-रागमालिके । ४) M alone adds हरिवीक्षिता alter वोक्षिता in all the
verses.

Page #83

容复
गीतवीतरागप्रबन्धः
अरुणजटाधृतमृगपतिममलं करियुगस्नापितवरतनुकमलम् ।
वीक्षिता हरिवीक्षिता लोकविनुतपादकमला ॥ २ ॥
सुरभिभरितसुममाला युगलं किरणविभासितशशधरममलम् । वीक्षिता हरिवीक्षिता लोकविनुतपादकमला ॥ ३ ॥
निरसिततिमिरकरविमतितिग्मं * सरसि विलासितमीनकयुग्मम् । वोक्षिता हरिवीक्षिता लोकविनुतपादकमला ॥ ४ ॥
चन्दनचर्चित कुम्भसुयमलं नन्दितसरसिजवापीमतलाम् । वीक्षिता हरिवीक्षिता लोकविनुतपादकमला ॥ ५ ॥
तरङ्ग विलोलितजलधिममानं करिरिपुततिधृतपीठं भानम् । वीक्षिता हरिवीक्षिता लोकविनुतपादकमला || ६ ||
५) तिमिरक- रवि ।
६ ) B पोठसुभानम्, M पोठविभानम् ।

Page #84

सप्तदश: प्रबन्धः
भूम्यवतारितनागविमानं व्योमाभासितदेवखयानम् । वीक्षिता हरिवीक्षिता लोकविनुतपादकमला ॥ ७ ॥
सरसिजमरकतवरमणितानं विरहितधूमकमग्निनिधानम् । वीक्षिता हरिवीक्षिता लोकविनुतपादकमला ॥ ८ ॥
स्वप्नेक्षणातुष्टविशिष्टचित्ता रोमाञ्चक प्रातिदिव्यगात्रा | शुभ्राम्बर भ्राजितसत्कलना विराजिता लोलकुरङ्गनेत्रा ।। ९ ।।
इति श्रीमदभिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृतौ गीतवीतरागे षोडशस्वप्नवर्णनो नाम
षोडशः प्रबन्धः ॥ १६ ॥
[ १७ ]
विलीननिद्रां च विभात तूर्यां कलारवव्यापितकर्णशोभाम् । प्रबोधयामासुरिति प्रभातप्रशस्तपाठः सुरबन्दिदेवाः ॥ १ ॥
७) A सुरुचिर for सरसिज ।
४३

Page #85

गीतवीतरागप्रबन्धः 'विदलितसरसिजविरचितसाञ्जलि वागमदिह सुविभातं सदमलकरविधं धरति रजनी निजमुखमिव लसकान्तम् । लोकविनतचरणाम्बुरुहे विमलानघसुगुणसमूहे देवि ललितशयनं मृदु मुश्च सुकोमलतरशुभदेहे ।। *१॥
ध्रुवपदम् । विगलितकिरणकलापकलाधरलोकनजनितविषादं जगदभिनन्दय तावकवदनसद्विधुना कारय मोदम् । लोकविनतचरणाम्बुरुहे विमलानघसुगुणसमूहे। देवि ललितशयनं मृदु मुश्च सुकोमलतरशुभदेहे ॥२॥ मन्दकरैरिव दिग्वनितास्पृशदिन्दुः प्रवसितो भाति मन्द्रध्वनियुतसारसवृन्दं स्तुवदिव त्वामभिरौति । लोकविनतचरणाम्बुरुहे विमलानघसुगुणसमूहे देवि ललितशयनं मृदु मुब्च सुकोमलतरशुभदेहे ।। ३ ॥ विरलितताराततिरिव रजनी त्रुटितसुमुक्ताहारं "सुरवभ्रमररवव्याजानलिनी स्तौति हि ते गुणसारम् । लोकविनतचरणाम्बुरुहे विमलानघसुगुणसमूहे देवि ललितशयनं मृदु मुञ्च सुकोमलतरशुभदेहे ।। ४ ।। रजनीविरहदग्धचक्राह्वययुगमनति सरस्सु तरङ्ग रजनीपतिविहतकोकमिथुनमभिवाञ्छति मित्रमभागम् ।
१) A अष्टपद; B राग-बिलहरि । २) A comm. सदमलशशिनं । ३) A comm. स्पृशद्विधुः । ४) A वरित, but in the comm. सुरव ।

Page #86

सप्तदशः प्रबन्धः
लोकविनतचरणाम्बुरुहे विमलानधसुगुणसमूहे देवि ललितशयनं मृदु मुब्च सुकोमलतरशुभदेहे ।। ५ ।। चरणायुधध्वनिरनलनिकर इव दहति विटाङ्गकुटीरं सरसिजगन्धवहत्परितो ऽपि संवाति सुगन्धसमीरम् । लोकविनतचरणाम्बुरुहे विमलानघसगुणसमूहे देवि ललितशयनं मृदु मुञ्च सुकोमलतरशुभदेहे ॥ ६ ॥ 'सुरदिग्वधूदरविसरदर्भकवदुदेति विसरकरसूरः। करततिसेना प्रसरति पुरत एष्यद्दिनेशसारः। लोकविनतचरणाम्बुरुहे विमलानघसुगुणसमूहे देवि ललितशयनं मृदु मुश्च सुकोमलतरशुभदेहे ॥ ७॥ विकसितवदनां वीक्ष्य कमलिनीमेत्युत्पलिनी म्लानिं माकन्दमधुरसपपिकगणो ऽयं तनुते पञ्चमगानम् । लोकविनतचरणाम्बुरुहे विमलानघसुगुणसमूहे देवि ललितशयनं मृदु मुञ्च सुकोमलतरशुभदेहे ॥ ८ ॥ इत्थं प्रबुद्धा सुरबन्दिपाठारवैः प्रभातक्रियया विनीता। अवोचदेत्य प्रमदामलाङ्गी श्रीनाभिराजस्य समीपमेषा ॥२ करिवृषहरिपद्माः पुष्पमाले च सोमं रविशफरयुगे सत्कुम्भयुग्मं च वापी
५) AM समीरः । ६) दिग्वधू + उदर ।

Page #87

४६
गीतवीतरागप्रबन्धः
जलनिधिहरिपीठे नागलोकं विमानं मणिगणमनलं निर्धूममद्राक्षमीश ॥ ३
श्रुत्वा सतीवाचमुवाच राजा देवि त्वया दृष्टगजाधिपाद्याः वदन्ति तुङ्गादिगुणाभिरामं वृषाधिनाथं समवाप्स्यसीति ॥ ४
जितपकमृदुवाणी नीलनागाभवेणी विमलतरचरित्रा विश्वनारीपवित्रा । इति निजपतिवाचा संशयध्वान्तमोचां श्रवसुखकृतपोषां श्रूयमाणा तुतोष ॥ ५
इति श्रीमदभिनव चारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृतौ गीतवीतरागे प्रभातवर्णनो नाम
सप्तदशः प्रबन्धः ॥१७॥
[ १८ ]
श्रयादीन्द्रदेवीभिरुपास्यमाना गर्भार्भकेनापि विराजमाना । स्वबन्धुवर्गेण सदेड्यमाना' बभौ मरालप्रमंदाभयाना ॥ १
१) H सदेज्यमाना ।
२) प्रमदा + आभ - याना; H प्रमदेभयाना |

Page #88

मदशः प्रवन्धः
चंत्राख्यमासे वरकृष्णपने सद्ब्रह्मयोगे नवमीदिनादौ। अजे जिनेन्द्रो वृषभो महात्मा सुरासुरेन्द्रार्चितपादपद्मः ॥२ गेहेषु शङ्खाः प्रथमामराणां भौमामराणां सदनेषु भेर्यः । ज्योतिष्कलोके पटुनादसिंहाः स्वर्गषु घण्टाः स्वयमेव रेणुः ।। ३ ज्ञात्वा सुरेन्द्रो जिनपस्य जन्म स्वपीठकम्पप्रमुखोद्धचिह्नः । साधं सुरेन्द्रैः ससुरैर्जिनेशो जन्माभिषेकं कुरुते स्म मेरौ ॥४ 'नवनवतिदशशतसुयोजनविराजिते क्षितिभृति
विचलितजलवार: नवमणिसुशैलपतिसानुगत निर्झरजलवदमराब्दकृतपूरः । बभौ चारुमेरौ भूषितसुधाशनसमूहे बभौ चारुमेरौ बभौ जिनसवनपावने महदमितभासनोत्स्फार
परिमलसुनिकरबाहः । बभौ चारुमेरौ ॥ *१॥ ध्रुवपदम् । चूलिकामौलिधृतवरनरपराजितादिन्द्रमणिभृतिगमनशीलः
३) A अष्टपदं; B रागमलयमारुत । ४) वार:=प्रवाहः । 4) A artesafores for but in the comm, in the text above.

Page #89

गीतवीतरागप्रबन्धः लीलया स्वाभिगतपरमजडतां जहासेव विशदतरजललोलः । बभौ चारुमेरौ भूषितसुधाशनसमूहे बभौ जिनसवनपावने महदमितभासनोत्स्फारपरिमल
सुनिकरवाहः। बभौ चारुमेरौ ॥ २ ॥ भद्रशालादिवनतरुवसनशोभिते जिनपतनुरुचिविसरपूतः भद्रतोयेन युतगगनसुतरङ्गिणीपरिह सितबिन्दुततिपातः। बभौ चारुमेरौ भूषितसुधाशनसमूहे बभौ जिनसवनपावने महदमितभासनोत्स्फारपरिमल
सुनिकरवाहः ॥ बभौ चारुमेरौ ।। ३ ।। हसितसुरवासकैर्जिननिलयभासिते विशदतरसुतरङ्गफेनः । लसदमलजलवाहपृथुलतरगमवेगसुविचलितदिविजवरसेनः बभौ चारुमेरौ भूषितसुधाशनसमूहे बभौ जिनसवनपावने महदमितभासनोस्फारपरिमल
सुनिकरवाहः॥ बभौ चारुमेरौ ॥ ४ ॥ मुनिखचरसेवनाजिनवदभिराजिते कमलदलरुचिभरितधारः कनदनघकथेलीकिसलयसुघृणिविसरविद्रुमाङ्गुरमिलितसारंः। बभौ चारुमेरौ भूषितसुधाशनसमूहे बभौ जिनसवनपावने महदमितभासनोत्स्फारपरिमल
सुनिकरवाहः। बभौ चारुमेरौ ॥५॥
६) A विसर, but cornm. निचय, B घृणिनिचयविसर; HS विसर ।

Page #90

अष्टादशः प्रबन्धः चरणचयपालितसुकुरुभूमिसेविते स्फटिकासनकिरणगौरः वररत्नभूमितलकान्तिगणपूरणान्मणिकीर्णजलनिधि
गभीरः । बभौ चारुमेरौ भूषितसुधाशनसमूहे बभौ जिनसवनपावने महद मितभासनोत्स्फारपरिमल
सुनिकरवाहः। बभौ चारुमेरौ ॥ ६॥ कन्दरनिवासितामरयुगलसेविते ऽरुणमणिधुतिशोण
- कान्तः। सौन्दर्यनीलमणितलभानुमेलनाद्यामुनजलाभसुभगान्तः । बभौ चारुमेरौ भूषितसुधाशनसमूहे बभौ जिनसवनपावने महदमितभासनोत्स्फारपरिमल
सुनिकरवाहः। बभौ चारुमेरौ ।। *9॥ प्रीणिताशेषसुररमणीयदेशके कुसुमरसपूर्णमधुसारः शोणमणिमरकतद्योतततिव्याप्तसच्छुकनिवहसमरुचिर
भारः। बभौ चारुमेरौ भूषितसुधाशनसमूहे बभौ जिनसवनपावने महदमितभासनोत्स्फारपरिमल
सुनिकरवाहः। बभौ चारुमेरौ ।। *८॥ निःस्वेदं विरजो ऽमलं निरुपमं क्षीराच्छरक्तान्वित संस्थानप्रथमं सुवञवृषभप्राश्लिष्टनाराचकम् ।
७) B निरुजो, म निरजो।

Page #91

गीतवीतरागप्रबन्धः सौरूप्यं सहजोद्धगन्धभरितं सल्लक्षणेनाकितं सद्वीर्य प्रियवाक्समेतमनघं दधे शरीरं प्रभुः ।।५ सौवर्णगात्रः शतपत्रनेत्रो दयाकलत्रस्त्रिजगत्पवित्रः। नाभीशपुत्रो नुतसच्चरित्रो रेजे जिनेशः सुगुणकपात्रम् ॥६ इति श्रीमदमिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृती
गीतवीतरागे भगवजन्माभिषेकवणनो नामाष्टादशः प्रबन्धः ॥१८॥
[१९] साकं सुरेन्द्रप्रहितः सुरौघैः समानरूपैः समवेषधारैः। समानलीलैः समसुप्रलापैभेंजे जिनेशः स सदृग्वयस्कैः ॥ १ वदनविजितचन्द्रो देहसत्कान्तिसान्द्रो विनतसुरनरेन्द्रो विश्वपुण्यौधरुन्द्रः। हृदयनतमुनीन्द्रो दिव्यवाणीसुमन्द्रो। जयतु पुरुजिनेन्द्रो विष्टरभ्राड्मृगेन्द्रः ॥ २
८) A बभ्रे, but the com. दधे। ९) B पात्रः ।

Page #92

एकोनविंशतिः प्रबन्धः
नीलभृङ्गाचितमेरुवदलिनिभलोलकुन्तलमकुटे ऽङ्ग खेलालम्बितसुरतरुकुसुमसन्मालालंकृतमुत्तमाङ्गम् । दधे वृषभजिनो ललितामलघृणिभरितमनुपम
शरीरम् ॥ १ ॥ ध्रुवपदम् ।
सुललितवाणीक्रीडाचलनिभमिलितसुषमनिटिलेरं अलियुतकमलजदलनिभताराकलितनयनयुगधारम् । दधे वृषभजिनो ललितामलघृणिभरितमनुपम
शरीरम् || २ ||
चण्डकिरणविधुमण्डलवियदिव कुण्डलिश्रवयुगभासं पिण्डितशशिसरसिज समशुभगुणमण्डितवदनविलासम् । दधे वृषभजिन ललितामलघृणिभरितमनुपम
शरीरम् ॥ *३ ॥
मञ्जुलचम्पककुसुमसमायतरञ्जितनासासारं
पुञ्जितनायकमणिगणराजित सिञ्जितवक्षोहारम् | दधे वृषभजिनो ललितामलघृणिभरितमनुपम
संगतसुरतरुविटप द्वितयलसदङ्गधृतमुजयमलं मङ्गलदेवीहंसस रस्सुभगंगतनाभिसद्मलम् । दधे वृषभजिनो ललितामलघृणिभरितमनुपम
१ ) A अष्टपद | वसंतरागे; B राग सिंहेन्द्रमध्यमः । २ ) B मालालंकरणोत्तमाङ्गम् ।
शरीरम् ॥ ४ ॥
शरीरम् ॥ ५ ॥

Page #93

गीतवीतरागप्रबन्धः शरदम्बुदाञ्चितमेरुनितम्बवदुरुमेखलसुनितम्बं परमान्दोलास्तम्भयुगायतसरसोरुद्वयबिम्बम् । दः वृषभजिनो ललितामलघृणिभरितमनुपमशरीरम् ।। *६॥ स्मरसुमतङ्गजबन्धार्गलसमपुरुजङ्घायुगलेरं परमजगच्छीभाग्यगृहायितचरणनलिनयुगभारम् । दभ्रे वृषभजिनो ललितामलघृणिभरितमनुपमशरीरम्॥७॥ हीरवृषभनाराचसकीलनसारतरास्थिसंघातं घोरविषासिधनंजयदोषजवारविबाधाधातम् । दधे वृषभजिनो ललितामलघृणिभरितमनुपमशरीरम् ॥ ८॥ साराधारविसारगौररुचिराकाराभराराजिताक्षीरापूरितवारिधीरसलसद्धारेण विभ्राजितः। लीलालम्बनलम्बितामलचलन्माल्येन सल्लालितः 'चञ्चत्काञ्चनपश्चनावितरणन्मञ्जीरसिञ्जान्वितः ॥ ३ सहजरुचिरलीले यौवनेनाप्तलोलो विमलचरितमूलः सौम्यकारुण्यशीलः । सदमलगुणजालो भातमन्दारमालो मनुकुलमनुपालो व्यारुचन्नाभिबालः ॥ ४ इति श्रीमदमिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृती गीत
वीतरागे भगवत्परमौदारिकदिव्यदेहवर्णनो नामैकोनविंशतितमः प्रबन्धः ॥ १९॥
३) M सकोलित । ४) पश्चन = (?) विस्तारः ।

Page #94

विंशतिः प्रबन्धः
[ २० ]
चन्द्रानने सर्व कलापूर्णे चन्द्रार्कसंकाशविभाललाटे । इन्दीवराहयौ सुयशस्वतीसौनन्दे हि जाते पुरुदेवरामे ॥ १ अथैकदा श्रीवृषभेश्वरो ऽसौ महासभायां हरिविष्टरस्थः । सुतैर्वृतो ऽभाद्भरतेश्वराद्यैः पूर्वाद्रितिष्ठद्विधुवत्सतारः ॥ २ सुमुकुरनिभगण्डां चन्द्रविम्यामतुण्डां नवरससुकरण्डां नर्तने सुप्रचण्डाम् । घृणिजलधितरण्डां लोलनीलाञ्जनाख्यां दिविजपतिरपीशो बोधनाय हानीनटत् ॥ ३
नीलाञ्जनात्यल्प निजेप्सितायुविद्युल्लतावद्विससार सूद्यः । दृष्ट्वावधिज्ञानविलोचनो ऽसौ निनिन्द संसारशरीरभोगान् ॥ ४
'प्रविचलिततडिदिव शरारुदेहे इह कष्टमलनिचितमांसगेहे । दुरनुरागं मा कलय देहिन् ।। १ ।। ध्रुवपदम् |
१ ) A- com. B तोऽभूद्ध ।
२ )
A अष्टपद; B राग भैरवि । ३) शरारु = नाशशील ।

Page #95

५४
गीautवरागप्रबन्धः
* विशररुचिघृतसांध्य कान्तिसरणे इह कष्टनशन यौवनसुभरणे । दुरनुरागं मा कलय देहिन् || २ | विकसवनकुसुमसमनाशशीले इह कष्टविकलितशुभातिलोले ॥ दुरनुरागं मा कलय देहिन् ॥ ३ ॥
तनयपरिजननिचयबन्धमूले इह कष्टघनदुरितघोरजाले । द्रग्नुरागं मा कलय देहिन् || ४ ||
मरणवनचरनिकर भीमगहने इह कष्टजरणवनदावदहने । दुरनुरागं मा कलय देहिन् ॥ ५ ॥
स्वरचितसुरकृत बहुदुःखभरिते इह कष्टनरकगतिविपुलदुरिते । दुरनुरागं मा कलय देहिन् ॥ ६ ॥
चर्मकुलभरितपृथुपूतिसदने इह कष्टधर्महतधूर्त मदने । दुरनुरागं मा कलय देद्दिन् || ७ || स्त्रीतनुजम लिनसुखमिलितवासे इह कष्टजात निज कुशलनाशे । दुरनुरागं मा कलय देहिन् ।। ८ ।।
४) विशर = नाशशील ।

Page #96

विंशतिः प्रबन्धः नरकजनितदुःखं सर्वतिर्यग्जदुःखं मनुजजननदुःखं देवलोकान्त्यदुःखम् । मरणसमयदुःखं सम्यगालोच्य चित्ते पुरुजिनपतिरायः कामभोगे व्यरंसीत् ।। ५
"भोगा भोगिजभोगवद्विषधराः प्राणापहारा भुवि संपच्चापि हि सांध्यरागसुभगा विद्यत्प्रभाचञ्चला। आयुष्यं तृणसंचयाग्रजलवत्पातोन्मुखं प्राणिनां सौख्यं वाब्छसि जीव तत्र किमहो मोहग्रहाक्रान्तवान् ॥६
अलब्धपर्याप्तकमुख्ययोनिषु भ्रमन भ्रमन् दुःखनिवासभूमिषु । जातोऽस्मि सत्तीर्थकरत्वपुण्यो मुह्यामि चेद् व्यर्थफलं प्रपद्ये ॥७
इतीह वैराग्यपरे जिनेशे नैर्ग्रन्थ्यमाप्तुं कृतमानसे हि । तथैव सारस्वतवह्निमुख्या। आजग्मुरत्यन्तसुरेज्यमानाः॥८
लौकान्तिकाभिख्यसुरषिदेवाः समीपमागत्य सुगन्धिपुष्पैः। अभ्यच्यं तत्पादपयोजयुग्मं तुष्टावुरेतस्य गुणानुरक्ताः ॥९
४) A भोगिसुभोग but com. भोगिजभोग ।

Page #97

५६
गीतवीतरागप्रबन्धः
अष्टादशद्विर्जलधीद्धकोटिमितेषु कालेषु गतेषु देव। नष्टं सुधर्म पुनराविरेतुं' कालो ऽयमेवात्र न संशयो ऽस्ति ।। १० इत्युक्त्वा निजकार्यमेतदखिलं लौकान्तिकास्ते गताः पश्चाच्छीवृषभेश्वरः स भगवान् द्वैगुण्यवैराग्यवान् । प्राप्ताभीष्टमतेन देवपतिना दीक्षाभिषेकीकृतो देवो मङ्गलभूषणाश्चिततनुर्जातो निजात्मप्रियः ॥ ११ रत्नैः कृतां सच्छिबिकामधिष्टः सिद्धार्थसन्नामवनं प्रविष्टः । तन्मध्यदेशस्थशिलासुपट्टे निर्ग्रन्थरूपं स दधे विशिष्टः ।। १२ इति श्रीमदभिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृतौ
गोतवीतरागे भगवद्वैराग्यवर्णनो नाम विंशतितमः प्रबन्धः ॥ २० ॥
[ २१ ] आजानुकालम्बितदीर्घबाहुर्दयासुधासारसुपूर्णदेहः ।
५) M पुनराविशेति । ६) B पीठे, M घट्टे।

Page #98

एकविंशतिः प्रबन्धः 'नासाग्रविन्यस्तसुलोचनेहः सर्वार्थसंदोह विचारकोहः ।। १
षण्मासपर्यन्तकृतोपवासस्तपोवनाभोगधृताधिवासः । निजाघ्रिसंनम्रसुरासुरेशः तस्थौ निजध्यानभरे मुनीशः ॥ २ *जिनतनुजनितसुभानुविततिततवनसदवनिघनदेशे मुनिपतिपदवनजानननिभफलविनतसुवनतरुकाशे। स दधौ योगमसममुदारं 'विदलितमदनकुविभुबलविनिचयविनमदमरपतिवारः
॥१॥ध्रुवपदम् ।
विरहितघोरतरक्षकनखधृतकरिशिशुनिकरविभासे हरिवनितोदरजनितार्भकगणक्षीरदकरिणीकाशे । स दधौ योगमसममुदारं विदलितमदनकुविभुबलविनिचयविनमदमरपतिवारः ॥२॥ पुष्करिणीमुपगम्य सुभक्त्या पुष्करकुसुममादाय पुष्करसुमसमजिनचरणार्चितपुष्करधरसमुदाये ।
१) विचारक + ऊहः । २) A अष्टपद; B राग-कांबोधि । ३) A com. विभुज for कुविभु । ४) A वर, but com. धर; पुष्करधरः - गजः ।

Page #99

.
गीतवीतरागप्रवन्धः स दधौ योगमसममुदारं विदलितमदनकुविभुबलविनिचयविनमदमरपरिवारः ॥३॥ क्रूरकण्टकलग्नरोमनिचयचमरीरुहधृतमृगजालघोराखिलनिवारणसमुदितसारसदयह रिलीले । स दधौ योगमसममुदारं । विदलितमदनकुविमुबलविनिचयविनमदमरपरिवारः ॥४॥ दरमीलितदृष्टिमृगशिशुप्रकटितपुरुजिनशान्तविताने सुरुचिरशान्तरसापूरिततनुहरिणारिनिकरनिधाने स दधौ योगमसममुदारं विदलितमदनकुविभुबलविनिचयविनमदमरपरिवारः ॥१५॥ अगनिभजिनपदवनजसुपूजनविगलितसुमतरुभाने विगतदुरितमुनिसदमलगुणकुलसुगमनुतिमधुपगाने । स दधौ योगमसममुदारं विदलितमदनकुविभुबलविनिचयविनमदमरपरिवारः ।।६।। चित्तजजयिजिनशान्तगुणायतचित्तवदहिगणरासे मत्तमयूरारब्धकलापसुनतेनतानविलासे । स दधौ योगमसममुदारं विदलितमदनकुविभुबलविनिचयविनमदमरपरिवारः ॥७॥ गुजनिवासितसुरवनितेरितमञ्जलजिननुतिगौरे पुञ्जितकुसुमपरागविराजितकजसरोवरवारे। स दधौ योगमसममुदारं विदलितमदनकुविभुबलविनिचयविनमदमरपरिवारः ॥८॥ ५) H गुणकुलललितरोति मधुगाने ।

Page #100

द्वाविंशतिः प्रबन्धः
वर्षान् सहस्रान्प्रमितान् स कृत्वा तपो ऽतिघोरं जिनकल्पयोगम् । श्रेयः कुमारेण वितीर्णभक्तो विहार्य देशान् जिनपः कदाचित् ॥ २
परमपुरिमतालस्यान्तिके सर्वशोभे कुसुमितशकटाख्योद्यानके प्लक्षमूले । पुरुजिनपतिरीशः पूर्वदिक्सम्मुखोऽसौ दुरितरिपुवितानं ध्यानखङ्गैर्जघान || ३
इति श्रीमदभिनव चारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृतो गीतवीतरागे भगवन्तपो ऽतिशय वर्णनो नामैकविंशतितमः प्रबन्धः ॥ २१ ॥
[ २२ ]
घातिप्ररूढाम्बुधरौघनाशे कैवल्य सत्कान्तिजिनेन्द्रभानौ । प्रकाशमाने सति देवराजो विज्ञाय कैवल्यसमुद्भवं सः ॥ १ दत्त्वा मुदाज्ञ धनदस्य जैनीं सभां सुदिव्यां रचनाभिरामाम् । समस्तभव्यालिपदावगाहाँ त्वं कारयेति प्रजिघाय देवेट् ॥ २
१) H प्रविधाय M प्रविजिगाय S प्रविजघाय ।
५९

Page #101

६०
४
गीतवीतरागप्रबन्धः
सकलभुवनभव्यप्राणिवृन्देन वन्द्यं कुमतिरचित हेतुस्वागमाद्यैरनिन्द्यम् । जिनपतिपद सेवातत्परैराभिनन्द्यं समवसरणमेतन्निर्मिणोति स्म वित्ते ॥ ३
गजाधिरूढैर्वृषभेशभक्तैः सौधर्म वर्यप्रणुतामरेशैः । स्तुतिप्रसक्तैः सुफलाढ्य हस्तैलोकि सर्वज्ञसभा सुभार्ता ॥ ४
3
सारामलमणिविसरविसरदमराधिपचापसुलील द्वारोपान्तविराजिततोरणपूरितधूली सालम् । विरराज सकलहर्ष करं सुरनरहृदयंगमवास जिनपतिसमवसरणमतिरुचिरविलासम् ||१|| ध्रुवपदम् ॥
पश्चित किरणसुपूरित सुरुचिरसंचितशोभनसंगं काञ्चनरूपधृतायतपरिलस दब्चित वेदियुगाङ्गम् । विरराज सकलहर्षकरं सुरनरहृदयंगमवास जिनपतिसमवसरणमतिरुचिरविलासम् ॥ २ ॥
भूरिमहामणिहारचयाश्चिततोरण बहिरन्तरालं द्वारचतुष्टयगोपुरभूषितसारारुणमणिसालम् ।
२) A-com. and B गजाधिवाहैः पुरुभक्तिभाजैः सोधर्मवर्यप्रमुखामरेशैः । ३ ) M शुभार्ता |
४ ) A अष्टपद; B रागमध्यमावति ।
५ ) B सुशीलं ।

Page #102

द्वाविंशतिः प्रबन्धः
विरराज सकलहर्ष करं सुरनरहृदयङ्गमवासं जिनपतिसमवसरणमतिरुचिरविलासम् ॥ ३ ॥
सरस सुनर्तन निपुणनिवेशन सुरगणिकाज नखेल “शरदम्बुदनिभगौर त्रिधराभृतवरनाटकशुभशालम् । विरराज सकलहर्ष करं सुरनरहृदयङ्गमवासं जिनपतिसमवसरणमतिरुचिरविलासम् ॥ ४ ॥
पुरुमणिमालामङ्गलतोरणसुरनवनिधिचयभासं
निरुपमकान्तसुद्देममयेरित सुललितवेदिविकासम् । विरराज सकलहर्षकरं सुरनरहृदयङ्गमवासं जिनपतिसमवसरणमतिरुचिरविलासम् ॥ ५ ॥
८
नवनिधिमाल्यसुमङ्गलतोरणनिवहविलोलितधारं ' धवलचतुर्गोपुर शिखरान्वितनवशालावृतिसारम् | विरराज सकलहर्षकरं सुरनरहृदयङ्गमवासं जिनपतिसमवसरणमतिरुचिरविलासम् || ६ ||
सुललितमणिमय मालामङ्गलकुलचितद्वार विशालं विलसदमलतनुगगनविचुम्बितकलधौत वेदिसुवेलम् । विरराज सकलहर्ष करं सुरनरहृदयङ्गमवासं जिनपतिसमवसरणमतिरुचिरविलासम् ॥ ७॥
६ ) B नैपुण्यवेशन, M नैपुण्यनिवेशन ।
७) A शरदब्द, BM शरदब्ध । ८ ) B विलोलन ।
९ ) H काञ्चन for कलधौत |
६१

Page #103

गीतवीतरागप्रबन्धः मरकतमणिकृतदण्डविधृतकरसुरदौवारिककान्तं सरसिजमणिगोपुरचितस्फटिकवरणावृतसदुपान्तम् । विरराज सकलहर्षकरं सुरनरहृदयङ्गमवासं जिनपतिसमवसरणमतिरुचिरविलासम् ॥ ८ ॥ "धूलीशालोरुखाता कनकमयमहावेदिकायुग्मभासा रत्नप्राकारवेषा सितसुरगणिकानाट्यशालाविभूषा वेदीद्धा रूप्यशाला नटनसुरवधूनाट्यशाला सुवेदीस्फाटिक्यप्रांशुशाला समवसरणभूः पातु नः सर्वकालम् ॥५ सोपानराजिप्रविराजमाना भृङ्गारतालादिविभासमाना । भौमामरादिप्रतिहारभाना जैनी सभा पातु नतान् सदा नः ॥६ इति श्रीमदमिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृतौ गीतवीतरागे भगवत्समवसरणसालवेदिवर्णनो नाम द्वाविंशतितमः प्रबन्धः ॥ २२ ॥
मानस्तम्भजिनालयौघनिचितं सत्खातिकाप्रावृत वल्लीभूमिविराजितं जिनतरूपेतैर्वनैरन्वितम् । नागादिध्वजभासितं सुरतरुस्तोमेन संशोभितं हम्यद्वादशकोष्टकैर्विलसितं जनं सदः पातु नः ॥ १
१०) A खाता, com. कासा; काशा ।

Page #104

प्रयोविंशतिः प्रवन्धः सरोवरैः सत्सलिलैलतान्तकप्रशस्तगेहैः कृतशैलराजिभिः । ध्वजैः सरिद्भिः सुरगीतकैः स्तवैविराजितं नः प्रतिपातु सत्सदः ॥ २ 'तुङ्गसुगोपुरभासितकाञ्चनमानस्तम्भनिधानं मङ्गलसंधृतचैत्यपदायतजैननिवासविभानम् । व्यरुचदनामलमणिमयसमवसरणभूतलम् ॥ ध्रुवपदम् । विमलतटाश्रितहंसनिवहकृतशोभनरावविराजदमितकमलकुमुदालिविलोलितजलधृतभूमिविभागम् । व्यरुचदनामलमणिमयसमवसरणभूतलम् ॥ २॥ मञ्जलगुञ्जन्मधुकरसेवितरञ्जितकुसुमविकासं व्यचितवल्लीमण्डपलीनसुपुञ्जितकुसुमकुभासम् । व्यरुचदनयोंमलमणिमयसमवसरणभूतलम् ॥ ३ ॥ अलिशुककोकिलकेकीसुरवखगकुलकलकूजनरागं कलिलविजयजिनप्रतिमातततरुललितसदुपवनभागम् । व्यरुचदनामलमणिमयसमवसरणभूतलम् ।। *४ ॥ करिषस्रग्वसनाम्बुजहंसकहरिशिखिचक्रविशिष्टं गरुडनिचितमणिस्तम्भधृतध्वजधरणीमागगरिष्ठम् । व्यरुचदनव्योमलमणिमयसमवसरणभूतलम् ॥ *५ ।। अनुपमसिद्धप्रतिमाधिष्ठितघनतरवुध्न प्रदेशं विनतसुरासुरपूजितसुरतरुवनधरणीसुनिवेशम् । व्यरुचदनामलमणिमयसमवसरणभूतलम् ।। ६ ।।
१) A अष्टपद; B राग-सुरटि । २) B प्रदायक for पदायत ।

Page #105

६४
गीतवीतरागप्रबन्धः
अनघानन्तगुणाकरविधुरित जिनपतिश्चरणविनम्रं जिननव केवललब्धि सुसूचक सुनव स्तूपककम्रम् । व्यरुचद्नर्ष्यामलमणिमयसमवसरणभूतलम् ॥ ७ ॥
जिनमुख विधुवीक्षण मुकुलितवनजाकर कसमानं मुनिसुरनरमृगनिकरनिषेवितदिनमण्यश्मसुभानम् व्यरुचदनर्थ्यामलमणिमयसमवसरणभूतलम् ॥ ८ ॥
।
त्रिमेखलालंकृतमुद्धरत्नैविनिर्मितं पीठमुदारकान्ति । बभौ सुमेरुः प्रभुपादसेवाकृते स्वभक्त्या स्वयमेव चायात् ॥ ३
चामीकरौघप्रथितप्रदेशे सुरैः सहर्षात्प्रविसृष्टपुष्पैः । गन्धान्धसंलीन मधुव्रतालिः सौवर्णसत्कान्तिरिवाबभौ हि ॥ ४ शशिखर किरणादिज्योतिरौधावृतत्वात्सकलभुवनमध्योद्भासितत्वाच्च पीठम् । स्मरहरविभवस्योद्धारणाच्छ्रीजिनस्य जगदधिकसुमेरोः संपदं त्वक्चकार ।। ५
इति श्रीमदभिनवचारुकीर्ति पण्डिताचार्यवर्यस्य कृतौ गीतवीतरागे मगवत्समवसरणभूमिवर्णनो नाम त्रयोविंशतितमः
प्रबन्धः ॥ ६६ ॥
३ ) AM करणाय for स्वयमेव ।

Page #106

चतुर्विंशतिप्रबन्धः
[ २४ ]
जिनेन्द्रदेहस्य निसर्गगन्धैः सुराब्दसंवृष्टसुमौ घगन्धैः ः । सुन्याप्त सधूपविशिष्ट गन्धैः सुगन्ध भृद् गन्धकुटी चकाशे ।। १
समस्तगन्धौघनिवासभूमिविश्वप्रकाशप्रसराधिदेवी । त्रैलोक्यशोभा सवालयो वा या संपदं सर्वनुता स्म धत्ते ॥ २
तद्गन्धकुट्या बहुमध्यदेशे विभासमाने मणिसिंहपीठे । हेमारविन्दस्य सुकर्णिकायामस्पृष्टपादो जिनपो रराज ॥ ३
मणिघृणिमंजस जनितामरच पिकलापकभासुरं घृणिगणचुम्बितलम्बित चटुलितै जटिलित केसरिविष्टरम् । विरराज गन्धकुटीतले सेवितजनतालीले ॥ १ ॥ ध्रुवपदम् ।
सुमरसगन्धसदन्धकमधुकरमधुररवौघसुपूरणं अमरसुगङ्गासंगतरङ्गज लंगत कुसुम सुवर्षणम् । विरराज गन्धकुटीतले सेवितजनतालीले ।। २ ।।
१ ) A अष्टपद; B रागमालिके ।
२) B पुञ्जितं for मञ्जुल । ३) Bom चटुलित ।

Page #107

६६
गीतवीतरागप्रबन्धः
अरुणकुसुम किसलयचयचित सदशो कानोकह सौन्दर सुरवसुभृङ्गविहङ्गनिचय रुचिरुचिरविलासमन्दिरम् | विरराज गन्धकुटीतले सेवितजनतालीले ॥ ३ ॥ सुरुचिर हिमकिरणे रणकिरण सुनिकरभरितविभासुरं वरमणिदण्डकमण्डितमौक्तिकमण्डलच्छत्र सुमेदुरम् । विरराज गन्धकुटीतले सेवितजनतालीले ॥ ४ ॥ क्षीरसुवारिधिनीरमरालकराभसुगौर विपूर्णकं सारसुसारसवीक्षणयक्ष क्षिप्तव लक्ष प्रकीर्णकम् | विरराज गन्धकुटीतले सेवितजनतालीले ।। ५ ।। मुदितभुजङ्गभुगकविहङ्गविशङ्कितमेघरवेङ्गितं मृदुरवरङ्गमृदङ्गकदुन्दुभिमन्द्ररवं हृदयं गतम् । विरराज गन्धकुटीतले सेवितजनतालीले || ६ || सुरनरमुनिवरतनु किरण विसरविसरण विजिताभिरामकं परमौदारोदारशरीरसुकरमण्डलमधिवामकम् । विरराज गन्धकुटीतले सेवितजनतालीले ॥ ७ ॥
घनतरलोकालोकसुरूपनिरूपणगौरवभूषणं मुनिगणभव्य श्रव्य सुसे व्यकदिव्य मृदुनव्यघोषणम् । विरराज गन्धकुटीतले सेवितजनतालीले ॥ ८ ॥ योगीशाः सान्द्रबोधाः सुरवरवनिताः सार्थिकाः श्राविकाश्च ज्योतिर्भीमोरगाणां प्रियतमवनिता भावना भौमदेवाः ।
४ ) Bom विलास | M चिरमनोज्ञविलास ।
५) B विभाभरसारम्, M विभाभार for मेदुरम् । ५) वामकं = मनोहरम् ।

Page #108

अष्टपदी ज्योतिःकल्पामरेन्द्रा नरमृगनिवहा भक्तिवन्दारुलोलाः कोष्ठानि प्रावसन्ते पुरुजिनमभितः कुमलीभूतहस्ताः ।। ३
सद्धमचक्रप्रतिभासमानं नागादिकाष्टध्वजराजमानम् । श्रीगन्धकुट्या परिशोभमानं त्रिमेखलापीठमभाद्विमानम् ॥ ४
इति श्रीमदमिनवचारुकीर्तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृतौ गीतवीतरागे भगवदष्टमहाप्रातिहार्यवर्णनो नाम
चतुर्विंशतितमः प्रबन्धः ॥ २४ ॥
[२५] एवंविधा दिव्यसभां जिनेशो महायरत्नप्रथितां धनेशा। समस्तभव्यप्रशमप्रदेशा विशेषसस्तोत्रमुखः सुरेशः ।। १ त्रिमेखलं पीठमथाधिगम्य दिव्याम्बुगन्धाक्षतपुष्पहव्यः । दीपैश्च धूपैश्च फलैः सदध्येरभ्यय॑ तुष्टाव सुरेश इत्थम् ।। २
६) HS have only 24 Prabandhas.

Page #109

६८
गीतवीतरागप्रबन्धः
*
चतुर्भिरभ्यस्तशत प्रमाणगव्यूतिसुक्षेमजुषे नमस्ते । अभ्रे-विहाराय चतुर्मुखाय प्रध्वस्तजीवौघनिबर्हणाय || ३
उपद्रवाभावविभोजनाय प्रशस्त विद्याविभवे नमस्ते । छायाविहीनाय समप्रसिद्धनखोद्धकेशाय गुणाकराय ॥ ४
अस्पन्दनेत्रप्रविभूषणाय घातिक्षयोत्थातिशयाय तुभ्यम् । सर्वार्थसन्मागधभाषणाय
समस्तजीव प्रियमित्रकाय ।। ५
सर्वर्तुसत्पुष्पफलद्रुमाय सत्संमुखीनामलभूतलाय । अन्वीयमानानिलभासनाय निःशेषभव्य प्रमदाकराय || ६
मरुत्सुखेधत्सुरभीरणाय सुगन्धिमेघामर वर्षणाय । सदृब्ध हेमाम्बुजसं चयाय शाल्यादिसस्याततभूमिकाय ॥ ७
१) संमुखीनः = आदर्शः | २) सुरभि + ईरणाय ।

Page #110

अष्टपदी
शरत्सरोवद्विमलानकाय सुनिमलीभूतदिगाननाय । परस्पराहूतसुरध्वनाय निरस्तसूर्या तिचक्रकाय ।। ८ अनन्तबोधामलरत्नसिन्धवे समस्तभव्याम्बुरुहाब्जबन्धवे । धमोमृतस्यन्दनतुष्टजन्तवे । नमो नमस्ते हतदुष्टकन्तवे ।। ९ इत्थं सुरेशा नुतपादपद्मः सहस्रपत्राञ्चितपद्मसद्मः । विहृत्य देशान् स सुकोशलादीन् सहृत्य वैहारविधि कदाचित् ।। १० माघाख्यमासे वरकृष्णपक्षे चतुर्दशीशस्त तिथौ दिनादौ । कैलासशैले हतकर्मशत्रुजगाम मोक्ष वृषभो जिनेशः ।। ११ सम्यक्त्वज्ञानदृष्टिस्फुरदवगहनानन्तवीर्यप्रभावः सूक्ष्माढ्यो ऽगुरुलध्वबाधगुणसंतप्तो ऽमलो निश्चलः। निर्द्वन्द्वो निरुपद्रवो निरुपमो निर्धतकर्मद्रमो निर्लेपो निरघो निरञ्जनवरः सिद्धः सदा पातु नः ॥ १२ गाङ्गेयवंशाम्बुधिपूर्णचन्द्रो यो देवराजो ऽजनि राजपुत्रः । तस्यानुरोधेन च गीतवीतरागप्रबन्धं मुनिपश्चकार । १३

Page #111

गीतवीतरागप्रबन्धः द्राविडदेशविशिष्टे सिंहपुरे लब्धशस्तजन्मासौ । बेळगुळपण्डितवर्यश्चक्रे श्रीवृषभनाथवरचरितम् ।। १४ स्वस्ति श्रीबेळगुळदोर्बलिजिननिकटे कुन्दकुन्दान्वयेनो भूस्तुत्यः पुस्तकाङ्कः श्रुतगुणभरणः ख्यातदेशीगणार्यः। विस्तीर्णाशेषरीतिप्रगुणरसभृतं गीतयुग्वीतरागं शस्तादीशप्रबन्धं बुधनुतमतनोत्पण्डिताचार्यवयः ।। १५
इति श्रीमद्रायराजगुरुभूमण्डालाचार्यवर्यमहावादवादीश्वररायवादिपितामह-सकलविद्वज्जनचक्रवर्तिबल्लाळरायजीवरक्षापालकेत्याचनेकविरुदावलिविराज (मान) श्रीमद्वळगुळ-सिद्धसिंहासनाधीश्वरश्रीमदमिनवचारुकीर्ति-पण्डिताचार्यवय प्रणीतगीतवीतरागामिधानों
ष्टपदी समाप्ता।
३) This colophon is copied from A. M ends there:
इति श्रीमदभिनवचारुको तिपण्डिताचार्यवर्यस्य कृती प्रणीत गोतवीतरागाभिधानाष्टपदीव्याख्यानं समाप्तम् ।
Then there is the colophon of the copyist. ४) A समाप्त:. But at the and of the here text in A. समाप्ता
[ निर् ] विघ्नमस्तु । भद्रं भवतु ।

Page #112

INDEX OF VERSES
२०.१० २५.५ २१.१ १४.२
5
२.५
*
अगनिभजिनपद अच्युतकल्पसुरेन्द्र अथैकदा श्री अधिपिहितगवाक्षे अनधजिनपपद अनघानन्त अनन्तबोधामल अनुदिनमपि तव अनुपमसिद्ध अनुसरणयुत अभिनवयौवन अभिमतगीत अमलगुणभर अमलनलिनदल अमितसुमनशर अमृतसदृशरस अरुणकुसुम अरुणजटाधृत अलब्धपर्याप्तक अलिकुलकसम अलिकुलकुन्तल अलिशुककोकिल
२१.६ अष्टादशद्विर्जलधी ५.७ अस्पन्दनेत्र २०.२ आजानुकालम्बित
७.७ आहारदेहाभ १३.८ इति निजनिपुणोक्तया २३.*७ इति निजपतिमोहं २५.९ इति निजसचिवोक्तं
७.*८ इति निज हृदयस्थं २३.*६ इतोह वैराग्यपरे ११.२३ इत्थं प्रबुद्धा २.*४ इत्थं सुरेशा ७.७ इत्थं सुरोक्तं ९.१
इत्युक्त्वा निजकार्यम् २.५ इनघनसंगम ७.*३ इन्दुरविद्वयनिभ ८.५ इन्दुर्धर्मकरायते २४.*३ ईशानकल्पे १६.*२ ईशाने निजनन्दने
२०.७ उदकतरूद्भव १२.४ उन्नतमदनमनोहर १५.*७ उपद्रवाभाव २३.*४ उरसि मम विहित
*
२०.८ १७.२ २५.१०
१०.२ २०.११ १३.*२
४.*२
*
*
१०.१
4W0
*
३.*२ २५.४ ५.*८

Page #113

गीतवीतरागप्रबन्धः
८.२
क्षीरसव
२१.२४
१.*२ १३.*५ २४.२५ १२.२५ २२.४ ६.१
२.२
२५.१३ २१.*८
एकादशोरुनिलयो एकान्तशून्यादि एवंविधां एवंविधर्भोग एवं समुत्पन्न एषैकदा संध्या कटककेयूरभूषित कटकमकुटचय कनककदलीस्तम्भ कनककमलसुम कनकसुसरसिज कन्दरनिवासितामर कमलमुखीकर करिवृषस्रग् करिवृषहरि कामिनी धृतहार कल्पेऽच्युते कल्प कामिविदारणक्रकच कुटिलचल दलक कुण्डलमण्डित कुण्डलिमण्डल कुमतिजनितविमूढ कुमतिसचिववगैः कुसुमरसविधृत केयूरवेषादि केलिरणन्मणिगण
११.५ क्रूरकण्टकलग्न
१.५ क्षितिपतिततिधृत २५.१ क्षितिपतिलोचन
क्षीरसुवारिधि १२.२ खरकिरणशशिकर
गजाधिरूढः १२.*६ गतभवमिलितां
८.*६ गत्वा तमभ्येत्य १२.१७ गाङ्गेयवंशाम्बुधि ८.* गुञ्जनिवासित
गुरुविधाता १८.७ गेहेषु शङ्खाः
घनतरलोकालोक २३.५ घनतरसाले
घनमणिमण्डल ६. ८ घातिप्ररूढाम्बु १२.५ चण्डकिरणविधु
चतुभिरभ्यस्त १३.*३ चन्दनचर्चित १५.८ चन्दनलिप्तसुवर्ण ७.१ चन्द्रानने सर्व ९.३ चरणचयपालित
२.३ चरणायुधध्वनि ८.४ चरमविमाने
चर्मकुलभरित ४.*४ चामीकरोघग्रथित
१८.३ २४.८ १४.७ २.*२ २२.१ १९.*३
२५.३ १६.२५ ४१
२०.१ १८.*६ १७.*६ १४.*८ २०.७ २३.४

Page #114

विजजयिजिन चूताशोकसुमल्लिका चूलिकामोलिधृत चैत्राख्यमासे
जननमरणजातं
जन्मान्तरप्रेम
जम्बुद्रुमासंजन
जम्बूमति
जम्बूद्वीप
जिपिकमृदुवाणी जिमनुजनित
जिन मुखविधु
जिनेन्द्रदेहस्य
जीवाधिवास
ज्ञात्वा सुरेन्द्रो तच्छ्रुत्वा पुनरिति
तत्रैव चैत्यालय
तद्गन्धकुट्या
तथापितं पट्टकं
तद्राजधानी
तनयपरिजन
तव निकटे सुहिता तरङ्गविलोलित
तस्यां नगर्यां
तं दृष्ट्वा विरमाकलय्य
तिष्ठामि नो चेद्
INDEX OF VERSES
२१.७
६.२
१८.२
१८.२
१३.५
७.५
१५.१
१३.१
१४ १
१७.५
२१.*१
२३.*८
२४.१
१४.४
१८.४
९.२
७.१
२४.३
५२
१३.२
२०.४
२. ८
१६.६
१५.३
७.३
११.४
तुङ्गसुगोपुर त्रिमेखलं पीठम् त्रिमेखलालंकृत
दत्त्वा मुदाज्ञां
दरमीलितदृष्टि
दिविजनारीनयन
देशे महावत्स
तिचयनिचित
द्राविडदेश
द्विरदसमूहसुमृग
धरणिपकरकमल
धरति विकम्पित
धरति शिवसुखसारे
धर्मकथनपर
धार्मिककुलचरण
धूलीशालोरुखाता
नन्दितां स्मरपूर्ण
नरकजनितदुःखं
नलिनसुबिस
नवनवतिदश
नवनिधिमाल्य
निजकुललसदसि निजगुरुपदपद्मं निरसिततिमिर
निरसिततिमिर
निःस्त्रेदं विरजोऽमलं
७६
२३.१
२५.२
२३.३
२२.२
२१.५
१२. ८
१०.३
१३.७
२५.१४
३.३
१.७
७. *४
९.६
११.१
११.६
२२.५
६.*५
२०.५
१५.*४
१८. * १
२२.६
११.५
९.६
८.७
१६.४
१८.५

Page #115

गीतवीतरागप्रबन्धः
२२.२३
१९.*४ २३.*३ १०.*८ २४.१
५.*४ १३.*४
१३.*१
३.४
नीलशृङ्गाञ्चित नीलाञ्जनात्यल्प पञ्चितकिरणसुपूरित पतिमतिरक्ति परमजिनमत परमपुरिमताल परमशुभतरुजनित परिजनपुरजन परिमलभरितेऽमृत परिमलभरिते परिवृढसचिवोत्साह पित्रोक्तवाक्यं पुरमणिमालामङ्गल पुष्करिणीमुपगम्य पूर्वस्मिन् जयवर्म प्रविचलिततडिद् प्रीणिताशेषसुर प्रीतिकरं सुतपसं प्रीतिकरे मेघपथे बन्धुरतीरे सौन्दर भद्रशालादिवनतरु भरितपयोधितट भावजधीरभावित भासितां धृतमार भुवि धृतसुरपति भोगा भोगिजभोग
१९.१ भूम्यवतारित
२०.४ भूरिमहामणिहार २२.*२ भूषितां मुखवासना १०.*७ मञ्जलकाञ्ची ९.*५ मञ्जुलचम्पक २१.४ मज़ुलगुञ्जन् १२.*२
मञ्जुलरावं पुञ्जित २.*३ मणिघृणिमञ्जुल १०.*३ मण्डपपल्लवतोरण १४.*२ मण्डितकुण्डल ११.*७ मदजलघृतसुर
मदनमनोहर २२.*५
मनसिजपरिवृढ २१.*३ मनुकुलपति १.२
मनोहराख्ये २०.१
मन्दकरिव १८.८ मन्दप्रभाभासित
मन्दसमीरे
मरकतमणिमुख्य १०.*२ मरकतपविमणि १८.*३ मरकतमणिकृत
मरणवनचर १०.६ मरुत्सुरोद्यत्
मलनिचिततनु १.*८ मलयजकल्क २०.६ महाबले भोगसुख
१५.४
१७.*३
V MY MY
१४.*५ १२.१
१.*३ २२.*८ २०.*५ २५.७
९.२ १३.*६

Page #116

INDEX OF VERSES
१५.*२ २१.३
७.*५ २३.*२ २१.*२ २०.*३ १७.*८ १७.*२ १५.२५ १७.२१
माघाख्यमासे मानस्तम्भजिनालय मामभिरञ्जितुमानत मुदितभुजङ्ग मुनिखचर मुनिपतिमभिवीक्ष्य मृगरिपुधृतमणि मृदुलसरलतल मेरोरुत्तरदिस्थिते मेरोः पश्चिम यक्षेश्वरी देव योगीशाः सान्द्रबोधाः योजनपरिमित रजनीविरह रतिपतिभूपति रत्नः कृतां रत्नोरुसाला राजितां जितवज़ुलामल रुचिरमणि ललितमृदुलगात्रः लालितां शशिखण्ड लोकान्तिकाभिख्य वत्यन्ते पुष्कलाख्ये वदनविजितचन्द्रो वन्दित्वा च वरमणिविसरण
२५.११ वर्तुलकान्ति २३.१ वर्षान् सहस्रान् ५.*६ वल्लीमण्डपको
वल्लीमण्डपशोभिते
वहति विलसदति १८. ५ विमलतटाश्रित
विरहितघोरतरक्षक १.*४
विकसवनकुसुम ४.*७
विकसितवदनां ८.१
विगलितकिरण विचलितहार
विदलितसरसिज २४.३ विद्याव्याप्तसमस्त ४. ८ विमलितकिरणे
विरलिततारा ३.५ विलीननिद्रां २०.१२ विलुलितगुण १५.२
विविधमणिरचित
विशररुचिधृत १४.३ शरत्सरोवद् ११.१
शरदम्बुदाञ्चित ६.*७ शारदशशधर २०.९ शशधररुचि
४.१ शशधरसितसोधे १९.२ शशिखरकिरण
शस्तैः पञ्चमहाव्रतः ८.१ शुभसुरलोके
१४.१ १७.१४ १७.१ १३.३
४.*५ २०.*२
२५.८ १९.६
४.*३ १५.*६
४.२
२३.५ १३.६

Page #117

६.४ ७.*२
१२.३ १९.३ २२.*१
যুম্না হাঙ্গ श्रितरमणीस्तन श्रीप्रभनामविमान श्रीप्रभपतिनिकट श्रीवज्रजंघो श्रीवज्रदन्ताख्य श्रुतधरसदमल श्रुत्वा सतीवाचम् श्र्यादीन्द्रदेवीभिः षट्खण्डाधिपते षण्मासपर्यन्त सकलभुवनभव्य सदनसदशनद सदमलचरित सदरुणकिसलय सद्धर्मचक्र समवनिताकृत समस्तगन्धोध सम्यक्त्वज्ञान सरलसुधूपे सरससुनर्तन सरसिजकुवलय सरसिजमरकत सरोवरैः सत् सर्वर्तुसत्पुष्प स श्रीमान् सुविधिः
गीतवीतरागप्रबन्धः १६.३ सहजरुचिरलोले २.^१ संगतसुरतरु ५.*१ संगतां सिकताचयाभ ५.*२
संततविरचित
साकं सुरेन्द्र ५.४ साकेताधिप ९.*४ सामानिकादिदश १७.४ साराधारविसार १८.१ सारामलमणि
७.४ सुकविविमलबुद्धिः २१.२ सुजनसदसि २२.३ सुनयनिचययुत ८.*८ सुपिहितगगने ११.२ सुपूर्वपुण्याजित १५.*१ सुमुकुरनिभ २४.४ सुरगिरिनन्दन २.*७ सुरभिभरितकुसुमासव २४.२ सुमरसगन्ध २५.१२
सुरनरमुनिवर १४.*६ सुरतरुसुरभि २२.*४ सुरदिग्वधूदर ५.३ सुरपसमासेडित
सुरभिभरधृत २३.२ सुरगिरितटमणि २५.६ सुरभिभरित ११.२ सुरुचिरभावोत्कर
९. ८ ११.८ १४.३ १३.४
२०.३
Mr. Tx
३. ८
३.*७ २४.*२ २४.*७ १२.*१ १७.*७ १४.४ १२.*३
WRGE

Page #118

INDEX OF VERSES
८.२ २.*६ ९.*७ २४.*४
२०.*८
४.*६ १९.*७
७.*६
सुरुचिरमणिखणि सुरुचिरशुभवृष सुरुचिरसुपरम सुरुचिरहिमकिरणे सुरूपलावण्य सुललितचन्दन सुललिततरवेषा सुललितमणिमय सुललितवाणी सेवितां नवयौवनायत सोपानराजि सौवर्णगात्रः
स्त्रोतनुजमलिन स्फुरदन्त्यकाञ्चन स्मरसुमतङ्गज स्वजनपदजनित स्वपति सुकिसलय स्वप्नेक्षणातुष्ट स्वयंप्रभावक्त्र स्वरचितसुरकृत स्वस्ति श्रोवेळगुळ हसितसुरवासकैः हरिवृषभनाराच
३.*१ १२.४ २२. ७ १९.*२
३.२
२०.*६
२५.१५ १८.४
२२.६ १८.६
१९.*८
Please correct and read :
७.१ a
तत्रैव १५.१ a
जम्बूद्रमासंजन १५.*२a
वर्तुलकान्ति १६.९
॥ ५ ॥ १७.१
॥ १ ॥ १८.२
चैत्राख्यमासे
नीलशृङ्गाश्चित २१.२ d (p. 59 ) ॥ ३ २१.३ d (p. 59 ) ॥४

Page #119
DO00000 TEL65 COOOODE TERRAN भारतीय ज्ञानपीठ उद्देश्य ज्ञान की विलुप्त, अनुपलब्ध और अप्रकाशित सामग्री का अनुसन्धान और प्रकाशन तथा लोक - हितकारी मौलिक-साहित्य का निर्माण संस्थापक श्री शान्तिप्रसाद जैन अध्यक्षा श्रीमती रमा जैन मुद्रक : सन्मति मुद्रणालय, दुर्गाकुण्ड मार्ग, वाराणसी-५ For Private And Personal Use Only