Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya nama : prAtaHsmaraNIya prabhuzrI rAjendrasUrIzvara saddagurUcI nama : pU. munizrI rAjavahalabhajI viracita ziyalamAhAsya darzAvanAra zrI citrasena padmAvatI caritra upadezadAtA pU. gurUNIjI zrI punyathIjI mahArAjanA ziSyA sAdhvIjIzrI lalitazrIjI ma. tathA sAdhvIjIzrI hIrAzrIjI ma. sA. amadAvAda - prakAzaka := zrI rAjendrasUri sAhitya prakAzana maMdira vyavasthApaka:-zrI kAMtilAla popaTalAla saMghavI The. ratanapoLa, hAthIkhAnA amadAvAda-1 mU9ya:- rUA. 1-50 *
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zaMkhezvara pArzvanAzAya nama : prAtaHsmaraNIya prabhuzrI rAjendrasUrIzvara saddagurUsthA nama : pU. munizrI rAjavallabhajI viracita ziyalamAhAsya darzAvavA zrI citrasena padmAvatI caritra * * * -: prakAzaka :zrI rAjendrasUri sAhitya prakAzana maMdira vyavasthApaka:-zrI kAntilAla popaTalAla saMghavI The. ratanapoLa, hAthIkhAnA amadAvAda-1 mUlya:- rUA. 1-50
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAptisthAna : zrI rAjendrasari sAhitya prakAzana maMdira, ratanapoLa, hAthIkhAnA, amadAvAdana vIsaMvata H 2500 rAjendra saMvata H 68 vrata :-- 1300 vikrama savaMta : 2030 sane. 1974 mudrakaH kAntilAla DAhyAbhAi paTela. maMgala mudraNAlaya ratanapeALa amadAvAda-1
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA. upakAraparA dhanyA, dhanyA dAnaparA nraaH| paropakArakarA dhanyA, dhanyAH zIladharAstathA // "upakAra parAyaNa purUSone, dAnamAM sarvadA tatpara rahenArane, pArakAnAM kAryo karI ApanArane, temaja uttama ziyaLa dhAraNa karanArAone haMmezA dhanya che-temanuM jIvana ja saphaLa che." - dharmazAstronAM siddhAMto bALajIne hRdayamAM utAravA mATe pUrva purUSoe cAre anugamAM kathAnugane prathama sthAna Apela che. bIjA traNe vega (1) dravyAnaga, (2) caraNakaraNanuyoga tathA (3) gaNitAnuyoga karatAM (4) kathAnuga sAmAnya buddhivALAne paNa tarataja asara karanAra nIvaDe che. nitinAM je kaMI niyame vAMcakanAM hRdayamAM ThasAvavA hoya te phakta upadeza ApavA karatAM te te niyamo AcaravAthI ane tenI AcaraNa vakhate kasoTImAMthI pasAra thanArAo A bhava ane parabhavamAM kevI rIte sukhasamRddhi ane zAzvata sukha pAme che te daSTAMta dvArA batAvavAthI tarata ja vAMcakanA mana upara asara kare che, tadanusAra vartavA tenI IcchA thAya che, ane te uttama guNene AcarIne uttama sukha ane mananI apUrva zAMti te meLavI zake che. AvA ucca IrAdAthI aneka AcAryoe amuka uddeza dhyAnamAM rAkhIne kathAo lakhI che, ane vAMcanArane sArI rIte asara karanAra ane te guNenuM AcaraNa karAvanAra te
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathAo nIvaDI che. dareka kathAmAM dAna, zIla, tapa ane bhAva temAMthI keI kaI guNanuM lakSaya rAkhela hoya che, ane prAMte kartA te guNanI mahatvatA sAbIta karI dekhADe che. saMsAramAMthI tAranAra A cAre guNe dAna, zIla, tapa ane bhAva dareka manuSya samajavA lAyaka ane AcAramAM utAravAlAyaka che. A kathA khAsa karIne ziyaLa guNane anulakSIne lakhavAmAM AvI che, ane kartAe te viSaya upara bahu laMbANathI vivecana nahi karatAM vAMcanAranA lakSyamAM ziyaLa mAhA" tarata ja samajamA AvI jAya tevI rIte te guNanuM varNana, te guNanI parIkSA ane te guNathI thatI phaLa prApti A pustakamAM varNavela che. graMthakartAe AkhA graMthamAM citrasena, padmAvatI ane ratnasAra maMtrIputranI kathA varNana vavA prayatna karyo che. mukhya udeza, ziyaLa mAhAtamya varNana vavAne rAkhela che, paNa sAthe mitraneha, dharma prIti, zaurya, dhIraja, ApattimAM kaTI, patnI prema, mitraprema, pUrvabhavanAM saMskAra vigere guNe bahu suMdara rIte carcelA che, ane prAMte dharma karanAra, saMsAra upara vairAgya lAvanAra, saMsAra asAra che te satya rIte samajanAraja sukhI thAya che, Atmahita sAdhI zake che, ane sarva sthaLe sukha prApti kare che te sacoTa rIte A nAnA graMthamAM dekhADela che. citrasena rAjakumAra ane ratnasAra maMtrIputra che, te baMnenI mitratA, mitratAnA prasaMgamAM arasaparasanAM kAryo karavAnI tatparatA, ane khAsa karIne ApattinA prasaMgamAM baMnee khADelI kAryadakSatA khAsa anukaraNa karavA lAyaka che. ratna
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAra rAjahaThanA pariNAmathI jyAre pASaNa tulya thaI jAya che te vakhate padmAvatInA ziyaLanI kaTI dekhADI te guNanA pratApathI paththara paNa cetanavaMta thaI jAya che te dekhADavA khAsa prayatna karyo che. AkhI vArtA ane sAthe varNavI dekhADela upadeza vigere khAsa AkarSaNa kare tevA ane vAMcavA lAyaka che. A kathAnI sAthe prasaMgopAtta pAMca suMdara daSTAMtA paNa kartAe dAkhala karelA che (1) jinezvara bhakti tathA mahAbhAgyanuM phaLa dekhADanAra maMgaLakaLazanI kathA bahu suMdara rIte kartAe lakhI che. (2) kaSAyanA kaTuka vipAka upara mitrAnaMda-amaradattanI vistRta kathA khAsa vAMcavA lAyaka che. temAM paraspara mitro mATe sahana karAtAM du:khanuM varNana asarakAraka rIte lakhAyela che, bhAvI kadi TaLatuM nathI te vicAra darzAvanAra mitrAnaMdanA mRtyunI hakIkta paNa dhyAna kheMce tevI che. (3) buddhinA vaibhava upara jJAnagarbha maMtrInI kathA khAsa vicAravA lAyaka che. bhAvI ApattinA jJAnathI buddhine upayoga karI A maMtrI Apatti TALI zake che te kathAne bhAga vAMcatAM hRdayamAM buddhivAda mATe AkarSaNa thAya che. (4) ceDAM paNa marma kaTAkSathI belAyela vAkya pachInA bhAvamAM paNa kevI herAnagati kare che te upara azakazrInuM daSTAMta vacanagupti sAcavavA preraNa kare che. (5) devInAM mohanAM vAkyothI bhAvAthI jinarakSitanuM mRtyu ane tevA meha utpanna karAve tevAM zabdone choDIne cAlyA janAra jinapAlite prApta karelI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ traddhi-siddhinuM upanaya utAravA daSTAMta vAMcanArane vairAgya ane vizeSa dharmaparAyaNatA tarapha doranAra che. A pramANe nAnA-meTA pAMca daSTAMte, tathA haMsahaMsInA bhavanuM citrasena padmAvatInuM varNana-vigere bAbatothI zaNagArAyela A pustaka vAMcanArAone khAsa nIti tathA dharmanAM sUtrone uttama pATha zikhavanAra che. A graMtha upayogI ane khAsa mananapUrvaka vAMcavA lAyaka, aneka bAbatone sUcavanAra ane AdarzajIvana gALavAmAM sahAya ApanAra che. prazastimAM lakhyuM che te pramANe A graMtha vi. saM. 1524 mAM graMthakartAe lakhela che. zIlataraMgiNa nAmanA ziyalavatanA mAhAbhyane darzAvanAra khAsa uttama graMtha uparathI uddharIne A graMtha temaNe lakhela che tema kartA jaNAve che. A graMthakartAnAM bIjA koI graMthe prasiddhimAM Avela nathI. aMdaranI lakhelI kathAo bIjA paNa graMthamAM prasiddha thayela che, tethI te kathAo mULa graMtha uparathI sahaja pheraphAra sAthe judA judA kartAoe lIdhI hoya tema jaNAya che. prAte A bhASAMtaramAM temaja paMDita eca. bI. zAhe karelA prapha saMzodhanamAM thayela khalanAo mATe kSamA yAcI ziyaLa guNa AcaravA vAMcaka baMdhu tathA bahene vijJapti karI A pustakanI A TuMkI prastAvanA samApta karavAmAM Ave che. saM. 2030 ] akSaya tRtIyA ! kAntilAla pipaTalAla saMghavI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA. viSaya. pRSTha, prakaraNa 1 rAjA vIrasena ane rAjaputra citrasena. , 2 aTavImAM maMdira ane te tarapha prayANa. >> 3 maMdiramAMnI putaLI upara citrasenane rAga. 4 citrasenane pUrvabhava. ... , 5 padmAvatI sAthe lagna. ....... , 6 yakSe varNavela bhAvi Apattio. , 7 citrasena upara Apatti. , 8 rAjA vIrasenane vairAgya. ******* , 9 maMgaLakaLazanI kathA. .......... , 10 vIrasena tathA vimaLArANIe lIdhela dIkSA. 61 [, 11 sapane upadrava ane ratnasAranuM patthara thaI javuM. . ************ 63 ,, 12 rAjAne vilApa ane ratnasArane pASANamaya maTADavA karelA prayatna. .... 68 , 13 padmAvatInAM ziyaLaguNanI kasoTI ane ratnasAranA vidanene nAza. .... 73 ,, 14 citrasenanuM zaurya, udAratA tathA parAkra. 76 , 15 paryaka upara tIrtha paryaTana. 85 ******** 37
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 16 kevaLI bhagavaMtanuM Agamana ane upadeza. 87 , 17 kaSAyanA kaTuka vipAka upara mitrAnaMda tathA amaradattanI kathA. .... - 18 (mitrAnaMda-amaradatta kathAMtargata.) jJAnagarbhamaMtrInI kathA. ........ ... 97 , 19 mitrAnaMda-amaradattanI kathA. (cAlu) 102 , 20 amaradatta-mitrAnaMda kathAMtargata. azakazrInuM caritra. ....... .... 124 21 mitrAnaMdanA mRtyunI hakIkta. ..... 126 , 22 mitrAnaMda, amAsTara tathA ratnamaMjarIne pUrvabhava. ... ... ...... 130 che 23 amaradatta-ratnamaMjarInuM dIkSA grahaNa ane upadezAtmaka kathA kathana. *. 134 24 kathA upasaMhAra ane amaradattanuM melagamana. * * 144 ka 25 citrasena, padmAvatI ane ratnasAre karela saMsAratyAga ane AtmasAdhanA. 146 - 26 upasaMhAra tathA levA yogya upadeza. 149
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. gurUNIjI mahArAjazrI bhAvazrIjInA ziSyA pUjaya sAdhvIjI zrI punyazrIjI masA. janma :- saM. 1957 bheMsavADA dIkSA :- . 1977 bheMsavADA svargavAsa :- 2006 bhAdaravA suda 8 bhInamAla
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrI ninAya namaH || ziyalamAhAtmaya darzAvanAra citrasena padmAvatInuM caritra. prakaraNa 1 . rAjA vIrasena ane rAjaputra citrasena. magaLAcaraNa, natvA jinapatimAdya, puMDarIkaM gaNAdhipaM / zIlAla kAra saMyuktAM, sAryA hi kathAM bruve // prathama tIrthaMkara zrI AdIzvara bhagavAna ane zrI zatru Mjaya mahAtInuM mAhAtmaya darzAvanAra temanA prathama gaNadhara zrI puDarIka svAmIne namaskAra karIne ziyalanA AbhUSaNuthI yukta ane atyaMta Azcaya upajAve tevI eka manehara vArtA huM kahuM chuM. A ja bharatakSetramAM Avela kaliMga nAmanA dezamAM dhana ci. 5. 1
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane dhAnyathI saMpUrNa rIte bharela vasaMtapura nAmanuM eka suMdara nagara hatuM. A nagaramAM ghaNA uMcA mahela ane dhanADhaya lekenAM AvAse baMdhAvelA hatA ane kene krIDA mATe te nagaramAM kuvA ane taLAve tathA bagIcAo sArI saMkhyAmAM racAvavAmAM AvyA hatA. AkhuM nagara suMdara ane AkarSaka hatuM, ane kuberanI upamAne gya ghaNuM zreSThIo te nagaramAM vasatA hatA ane vyApAra karatA hatA. te nagaramAM prajAne pALavAmAM catura, hamezA prajAnuM ja sukha jonAra, prajAnA kalyANamAM ja sarvadA tatpara, dAnezvarI, zatrune dama vAmAM zuravIra, dayALu ane AkhA bhArata varSamAM jenI kIrti prasarelI hatI te vIrasena nAmane rAjA rAjya karatA hate. te rAjA hamezAM dharmakAryamAM parAyaNa rahete, nyAya ApavAmAM tatpara hatuM ane lekenA sukhanI vRddhi kema thAya tene mATe Atura hatuM. tene rU5 tathA yauvanathI zobhatI, zIlAlaMkArathI vibhUSita, satIomAM zirAmaNuM ane saubhAgyAdika guNethI AnaMda pamADatI ratnamALA nAmanI patnI hatI. te rAjAne bahu buddhizALI, vinayamAM tatpara, nyAya kAryamAM kuzaLa, suMdara AkRtivALe, catura, rAjanA zreyamAM ane rAjakAryamAM sarvadA eka cittavALe buddhisAgara nAmane eka maMtrI hatuM. te rAjabhaktimAM sadA parAyaNa hate. rAjA vIrasenane sadAcAramAM tatpara, dAnezvarI, ane zuravIra citrasena nAme eka putra hatuM, ane maMtrI buddhisArane ratnanI jevI kAMtivALe sarva zAstro tathA sarva vidyAmAM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ nipuNa, suzIla ane satya pratijJAvALa ratnasAra nAme eka putra hatuM. rAjaputra citrasena ane maMtrIputra ratnasArane arasaparasa atyaMta sneha baMdhAyela hatA; baMne parama mitra thaI gayA hatA, ane baporanI chAyAnI jema bane guNavAna hovAthI-guNanuM AkarSaNa thavAthI A baMnenI prIti hamezAM vadhatI jatI hatI. baMne mitro rAjaputra ane maMtrIputra AnaMdathI sAthe krIDA karatA hatA ane zAstrAdhyayana tathA zAstrokImAM samaya pasAra karatA hatA, tevAmAM eka vakhate sabhAmAM beThela vIrasena rAjA pAse AkhI nagarInA loke-prajAjane AvyA ane namaskAra karI tenI samakSa ubhA rahyA. mahAjana samastane kuzaLa samAcAra pUchIne sanmAnapUrvaka AvavAnuM kAraNa rAjAe pUchyuM. temAMthI eka agresare rAjAne pharIvAra namaskAra karIne kahyuM ke-"mahArAja ! tame Aja sudhI prajAne putranI jema pALI che, ane ame AnaMdathI amAre vyApAra karavAmAM ja tatpara rahIne amAro samaya AnaMdathI pasAra karIe chIe, paNa hAlamAM tamArI prajAne zeDo saMtApa utpanna thayela che. rAjakumAra citrasena kharekhara buddhizALI ane kAmadevanI jevA rUpavAnuM che, teo IcchAnusAra AkhA nagaramAM divasa ane rAtrInA samaye phare che. temanA mane hara ane AkarSaka rUpathI kheMcAIne AkhA nagaranI strIo teonuM gRhakArya choDI daIne ane kAryanI upekSA karIne temanI pachavADe. temanuM rUpa jevA gAMDAnI jema doDAdoDa kare chetethI amArUM gRhakArya
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ bagaDe che. bALaka rUdana karyAM kare che ane amAre herAnagati bhAgavavI paDe che, tethI Apane namratA pUrvaka vina Mti karavAnI ke Ape citrasena rAjakumArane sAvadhAnatA pUrvaka rAjamahelamAM ja rAkhavA ane rakSaNa karavuM. ratnane sAcavI rAkhavAmAM avazya prayatna karavA paDe che. kahyu` che ke:ysmin kule yaH puruSaH pradhAnaH, sa eva yatnAt parirakSaNIyaH / tasmin vinaSTe hi kulaM vinaSTa, na nAbhibhaMge ArakA vahati // " jenA kuLamAM je purUSa mukhya hAya-agresara hAya tenuM sArI rIte rakSaNa karavuM, kAraNa ke tenA nAza thavAthI AkhA kuLanA nAza thAya che, gADAnAM paiDAnA ArA tene vacale bhAga bhAMgI javA pachI gADIne vahana karI zakatA nathI.' A pramANe prajA jananI vinaMti sAMbhaLIne rAjAe manamAM vicAra karyAM kai:- dhana ane yauvananA maDha tajI svakArya mAM rakta rahe teja kharekharA dhanya kRtakAya che. je putra prajAne udvega karanArA thAya te putranu' zu' pratyeAjana ? tevA putra na heAya te paNa zuM ayukta gaNAya ? je suvaNa thI kAna truTI jAya te suvaNuM zA kAmanuM..." A pramANe vicAra karIne rAjAe kumArane kopapUrvaka nagara cheADI javAnA hukama karyAM. acAnaka koi paNa kAraNanI khakhara paDayA vagara AvA dezavaTo maLavAthI kumArane mahu kheda thayA. 'rAjA paNa vidhinI jema manuSyAnuM zubha ke azubha hukamathI karI zake che.'
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitAnI AjJA mAthe caDhAvIne tarataja citrasena kumAra hAthamAM khaDUgane dhAraNa karIne mAtAne namaskAra karI tenI dezATanamAM javAnI rajA laIne mitra ratnasArane maLavA ane tenI rajA levA maMtrInA ghara tarapha cAlyeA. cheTethI ja udvigna manavALA rAjaputrane AvatA dekhIne maMtrIputrane Azcaya lAgyuM ane vismaya cittapUrvaka A pramANe udvega thavAnu kAraNa teNe mitrane pUchyuM. zA mATe tAre dezATana javu paDe che vigere AgrahapUrvaka teNe pUchyuM, ane manamAM je kAMI zalya hAya te kADhI nAMkhavA sUcavyuM. mitra lakSaNa varNavatA eka paDite kahyuM che ke:-- dadAti pratigRhNAti, guhyamAkhyAti pRcchati / bhukta bhojayate nityaM SaDvidhaM prItilakSaNaM // " devuM ane levuM, chAnI-gupta hakIkata kahevI ane pUchavI, haMmezAM khAvu. ane khavarAvavuM. A cha mitratAnAM-prItinAM lakSaNNA che. mitranA kharA hitakartA ane hita samajanAra hAya teNe peAtAnA mitrane khAnagImAM paNa vRttAMta jANI tenA upAya karavA joIe. vaLI kharI mitra tA pratyakSa kAryamAM zurUnI jema salAha ane zikSaNa Ape che, khAnagI kArya mAM adhunI jema eka cittathI varte che, kAM Ave tyAre nAkaranI jema kharA dilathI kAya karavA ma`DI jAya che, ane mitrane patnInA viraha thAya tyAre putranI jema tenI pratipAlanA kare che. A sAcA mitranAM lakSaNa che.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 ma'trIputra ratnasAre citrasenane AgrahapUrvaka udveganu kAraNa pUchavAthI teNe pitA pAse rAjadarabAramAM banelI hakIkata kahI saMbhaLAvI ane dezATanamAM javAne pitAnA hukama ane peAtAnA niNaeNya jaNAvyeA. A badhI hakIkata sAMbhaLIne ratnasAre kahyuM keH-" mitra! tArA vinA huM eka kSaNa paNa jIvI zakuM tema nathI. ApaNAM deha judAM judAM che, paNa jIva khanenA ekaja che, tethI mArA te niz ya che ke sukha ke duHkha je kAMI AvI paDe te jIvita paryaMta mAre tArI sAthe ja sahana karavAnu che. tethI ' jyAM tuM tyAMja huM' tema nizcayapUrvaka samajaje. dezATanamAM jyAM tAre javAnI IcchA hAya tyAM huM avazya tArI sAtheja AvIza." A pramANe atizaya Agraha karIne ma`trIputra paNa tenI sAthe cAlavA taiyAra thaI gaye, ane anne mitro te nagara cheDIne cAlI nIkaLyA. prakaraNa 2 jI x aTavImAM madira ane te tarapha prayANu avilaMba prayANa vaDe cAlatAM te `ne mitro rAjakumAra ane ma`trIputra saMdhyA samaye eka gADha ane bhayaMkara aTavIne viSe AvI pahAMcatAM eka vhATA vRkSa nIce ArAma levA mATe ane rAtrI pasAra karavA tee ane beThA, mAna
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravAsathI tathA zrama lAgavAthI rAjaputrane tarata ja nidrA AvI gaI. ane ratnasAra tenI rakSA karavA tenI pAse hAthamAM khaga dhAraNa karIne jAgatA beThA. te vakhate dUrathI teNe kinnaranI strIonA gAyananA avAja sAMbhanyA. eTale tarata teNe citrasenane jagADayA. citrasena khALapaNathIja bahu kautukapriya hatA, Azcaya kAraka ghaTanAe jovAmAM tene bahu prema hatA, tethI je dizAethI sa'gItanA avAja AvatA hatA te dizA tarapha javA teNe mitrane Agraha karyAM. teNe mitrane kahyuM ke:- huM A kautuka jovA jAu chu. ane tuM atre zAMtithI esaje. ' mitre tene ekalA javA devAnI nA pADI paNa vaLI 'kSatriyane bhaya ze?" tema kahI teNe te dizA tarapha javAnA Agraha cAlu rAkhyo, tethI chevaTe ane mitro te dizA tarapha cAlyA. anukrame cAlatAM teoe te vananA madhyabhAgamAM eka suMdara zrI yugAdidevanuM maMdira joyuM, ane te maMdiranA garbhagRhamAM aneka deva-devIo tathA kinnarAnA vaMdane `pUrNAMka prabhunI bhakti karatAM teoe joyAM. te sthaLe tee aSTAnikA maheAtsava karatA hatA, ane devIe nRtya karatI hatI ane madhura svaravaDe jinezvara bhagavAnanA guNagAna karatI hatI. jinezvara bhagavAnane namaskAra karIne anaM vidhipUrvaka temanI stavanA karIne ane mitro AnaMda pUrvaka devAMganAonA nAca jotAM ane gAyanA sAMbhaLatAM maMdiranA ma`DapamAM beThAM, anukrame deva-devIe prabhunI bhakti karIne visarjana thaI.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3 juM maMdiramAMnI putaLI upara citrasenano rAga. maMDapamAM beThelA te mitroe AsapAsa jotAM ane uparanAM bhAgamAM najara karatAM devAMganA jevI atimanehara, suMdara AkArane dhAraNa karavAvALI eka AkarSaka putaLI teoe joI te kASTanI putaLIne jotAMja rAjakumAra citrasena te putaLInAM rUpa upara meha pAme ane tene mUcha AvI gaI zipacAra karIne ratnasAre tenI mUcha dUra karI ane sAvadhAna karyo. pachI AvI rIte acAnaka mUcha AvavAnuM kAraNa teNe tene pUchayuM. te sAMbhaLIne citrasene kahyuM ke "mane mUcha AvavAnuM kAraNa A putaLI che. A putaLInuM rUpa jotAM mane tenA upara atyaMta meha thaye che, tethI A putaLI kaI strInA rUpa anusAra banAvelI che tenI tAkIde tapAsa kare, ane je strInA rUpa anusAra A putaLI banAvI hoya te strIne mAre avazya paraNavuM che, tenI sAtheja mAre lagna karavA che. te strI sAthe mArAM lagna nahi thAya te huM kASTabhakSaNa karIza." ratnasAra A hakIkata sAMbhaLIne mitranAM dukhathI bahu duHkhI thaye. ane teNe kahyuM ke:-"baMdhu! A tAruM kArya ane tArA vicAranI saphaLatA AkAzanA puSpanI jema suduSkara che. kAraNa ke A putaLI kenI banAvelI che ane
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ keNe banAvI che te A aTavImAM kazuM kahevA samartha che? mATe A Agraha choDI de ane dezATana karavA mATe ApaNe dhArela IchA pAra pADavA AgaLa vadhavuM joIe." 2sArane atizaya Agraha chatAM rAjahaTha hevAthI rAjaputra kaI rIte samaje ja nahi, ane te putaLIne anusAra rUpavALI strIne paraNavAne Agraha cAlu rAkhyuM. sUryodaya thaye tyAre paNa rAjaputre pitAne Agraha cAlu rAkhe, ane te sthaLa choDIne cAlavAnI spaSTa nA pADI. te vakhate rAjaputranA punyAgathI eka cAra jJAna dhAraNa karavAvALA munimahArAja maMdiramAM darzanArthe padhAryA. AdIzvara bhagavAnanI mUtine namaskAra karIne teo bahAranA maMDapamAM bIrAjyA, eTale ane mitroe te muni mahArAjane vaMdanA karI, ane vinayapUrvaka aMjaLI jeDIne teo temanI sanmukha beThA. muni mahArAje paNa avasaracita temane dezanA ApI, dezanA pUrNa thayA pachI ratnasAra maMtrIputre munimahArAjane pharIvAra praNAma karIne pUchyuM ke "mahArAja! A maMDapamAM rahela A putaLI sUtradhAre mana kalpita ghaDelI che, ke kaI suMdarInA rUpane anusarIne ghaDelI che ? ane kaI strIne rUpane anusarIne ghaDelI che? te kRpA karI jaNAve." munimahArAje A prazna sAMbhaLIne kahyuM ke -"vatsa ! karNane sukha ApanAra A putaLInuM adbhuta vRttAMta tame sAMbhaLe." dhana dhAnyathI bharapura, kaMcanapura nAmanuM eka suMdara nagara che, te sthaLamAM cAra varNanA lake sukhethI rahetA hatA,
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane kaMcana-maNi tathA dhAnyadhanAdithI bharapura hatA. te nagaramAM vizvakamAMnA avatAra je guNa nAmane eka sutAra rahetuM hatuM, ane guNazrI nAme tene patnI hatI. tene dhanadeva, dhanasAra, guNadeva, guNAkara ane sAgara nAmanA kaLAnA samudra jevA ane uttama guNothI aMkita thayelA pAMca putro hatA. A sarve putrone te dezanI ne kALanI rIti anusAra teNe abhyAsa karAvyuM hatuM, ane badhAne paraNAvIne yogya uMmare badhAne judA karyA hatA. A pAMce baMdhuomAM nAnabhAI sAgara hatuM te mahA vicakSaNa ane buddhizALI hatA, aneka jAtanI kaLAe keLavI zake te hete, satya ane pramANikapaNAthI zelate aneka guNethI bharapura hatuM ane hamezAM jaina dharmamAM rakta hatA. tene madhura belanArI, patinA cittane ja anusaranArI satyavatI nAmanI patnI hatI. te samaye padma pura nagaramAM padAratha nAme rAjA hatuM, tene padmazrI nAme patnI-rANI hatI, ane temane padmAvatI nAme eka putrI hatI. te putrI aneka guNethI zobhatI hatI. vidyAvaDe sAkSAt sarasvatI jevI dekhAtI hatI, ane aneka kaLAomAM kuzaLa hatI, ane yauvanavaya prApta thatAM ati manohara AkarSaka rUpavALI te jaNAtI hatI. eka vakhate rAjasabhAmAM AvelI te rUpavaMtI putrIne yauvanavaya prApta thayelI dekhIne rAjAne tene mATe yegyavara prApta karavAnI ciMtA thaI kula, zIla, vaya ane dehathI 1. navI navI vastuo ane yaMtro banAvavAmAM kuzaLa
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ A kanyA je lAyaka hoya tevA keI uttama purUSane A pitAnI sutA ApavAne te vicAra karavA lAgyA. putrInA aneka guNe ane vidyA tathA kaLA vigerethI raMjita thayelA pagharatha rAjA judA judA sthaLanA yegya uMma2nA rAjaputronA citro AlekhAvIne rAjaputrIne dekhADavA lAgyuM. A pramANe ghaNA rAjakumAronAM rUpe padmAvatIne dekhADayA, seMkaDe rAjaputronAM guNe tenI pAse varNavyAM, paraMtu keInAM rUpa ke guNa rAjaputrIne pasaMda AvyA nahi-keIna rUpa ke guNethI rAjaputrInuM mana AkarSAyuM nahi. A pramANe thavAthI putrInI AvI prakRtithI rAjA ghaNe duHkhI thayA, ane AkhI rAjasabhA ane Akhe parivAra paNa ciMtA yukta thaI gaye. A avasare zAMtinAtha bhagavAnanI yAtrA karavA mATe kaMcanapuramAM rahenAra te sAgara nAmane sutAraputra pitAnI patnI ane mitrAdinA parivAra sahita padmapura nagaramAM Avyo. zAMtinAtha bhagavAnanI vidhipUrvaka pUjA karIne te bhAvapUjAmAM aneka jAtanA tetrovaDe bhagavAnanI stavanA karatuM hatuM. te vakhate sakhIonA parivArathI paravArela rAjaputrI padmAvatI paNa te maMdiramAM AvI. purUSa upara rAjaputrIne dveSa thayA hate, tethI te jinamaMdiramAMthI sarve purUSane tenI sakhIee dUra karyA, ane tyAra pachI rAjaputrIe maMdiramAM praveza karyo. badhA purUSe rAjabhayathI dUra cAlyA gayA, paNa te sAgara kutUhalavaDe te rAjaputrIne jevA jinamaMdiramAM eka sthaLe
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMtAI gaye, ane teNe rAjaputrIne barAbara nihALI tenA adbhUta manahara rUpathI te tenA upara mehita thaye, tenuM citta tenA tarapha AkarSAyuM ane teNe vicAryuM ke "A te zuM kinnarI haze ? ke nAgakanyA haze ? ke vidyAdharI haze ? AvuM suMdara rUpa manuSya strImAM hoya te kharekhara Azcarya che. AvA uttama rUpa ane guNavALI chatAM A kanyA kevI rIte AvA dothI dUSita thaI purUSa preSiNI te kema thaI haze ? tenA badhA guNe nirarthaka thaI gayA che. kahyuM paNa che ke - yathA dinaM vinA sUrya, vinA dIpena maMdiraM / yathA kulaM vinA putraM, tathA nAthaM vinA striyaH // "jevI rIte sUrya vinA divasa, dIpaka vinA ghara ane . putra vinA kuLa zebhatuM nathI, tevI rIte nAtha-pati vagara strI zebhatI nathI." A pramANe khAnagImAM chupAI rahela sAgara vicAra karate hata, te vakhate zrI zAMtinAthane namaskAra karIne rAjaputrI pitAnA sakhIvRMdanI sAthe gRha tarapha gaI. pachI zAMtinAthanI bhakti karIne, ane yathAzakti saMghanI pUjA karIne sAgara kRtakRtya thaIne yAtrA pUrNa karI pitAne gAma pAcho Avye. A sAgara bahu kuzaLa sUtradhAra hatuM. teNe svadezamAM
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 AvIne kautukathI padmAvatInA rUpanA anusAraja eka suMdara kASTanI putaLI banAvI, ane A sthaLe teNe tene sthApana karI." A pramANe te putaLInA vRttAMta sAMbhaLIne rAjaputrane te rAjaputrI tarapha krIthI paNa bahu mehu thayA, ane mUrchA AvavAthI te pharIthI bhUmi upara paDI gayA. zite pacArathI te sacetana thaye, tyAre tenA duHkhathI ratnasAra paNa bahuja du:khI thayA, ane teNe munimahArAjane pharIthI pUchyu keH-- mahAtman ! A mArA mitrane A putaLI dekhavAthI mUrchA AvI gaI, ane te bhUmi upara paDI gayA tenuM zuM kAraNa ? te Apa kRpA karIne jaNAve. mane A banAvathI bahu Azcarya lAgyuM che. eka kASTanI putaLI dekhIne mUrchA AvI jAya te mahA camatkArI hakIkata che, teA tenuM kAraNu jaNAvI mArA manamAM rahela sadeha dUra karavA kRpA karo." A pramANenI vinati sAMbhaLIne munimahArAja amRta jevI mIThI vANIvaDe melyA ke:-vatsa ! tArI IcchA che tA sAMbhaLa-pUrvabhavamAM je banAva tArA mitranA saMbaMdhamAM anya che te kharAkhara huM tane kahI sa MbhaLAvuM chu."
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 prakaraNa 4 thuM. citrasenane pUrvabhava. ka, kalahathI kIDA karatA te A bharatakSetranA draviDa dezamAM caMpAnagarInI najIkamAM eka bahu suMdara caMpakavana hatuM. te vanamAM capa, azeka, punnAga, lavaMga, agara, caMdana, sahakAra vigere aneka prakA2nAM vRkSo ugelAM hatAM, te vananI aMdara suMdara mIThA pANIthI bharela, AsapAsa pagathIAthI zebhatuM eka suMdara sarovara hatuM. te sarovara kamaLanAM puSpa samUhathI alaMkRta hatuM. vaLI te sarovaramAM haMsa, kalahaMsa, cakravAka, bagalA, sArasa vigere aneka jAtanAM pakSIo AnaMdathI krIDA karatA hatA. eka vakhate keI eka moTo sArthavAha pharate pharate te sarovaranI najIka Avyo, ane pitAnA sArthanI sAthe tyAM teNe paDAva nAMkhe. te suMdara sarovaramAM snAna karIne sAthe rahela jinezvaranAM biMbanI yathAvidhi pUjA karIne jojanane samaya thatAM "je kaI atithi maLI jAya te tene jamADIne jamuM" tevI IcchAthI dizAnuM avalokana karavA lAgyA. sare. varanA taTa upara ubhA rahIne te zubhabhAvathI AsapAsa jevA lAge, te samaye tenA mahApunyathI AkarSAIne eka mAsakSamaNa karanAra mahAmunirAja pAraNA nimitte te sthaLe
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvyA. temane dekhIne harSathI ubharAI jatA hRdayavaDe te sArthavAhe temane bhikSA mATe AmaMtraNa karyuM ane te uttama munimahArAjane prAsuka ana teNe bhaktipUrvaka vaherAvyuM. te vakhate eka haMsa-haMsalInuM joDaluM pAsenA vRkSa upara beThelA hatuM, teNe te sArthezathI apAtA dAnanI manamAM bahu anumedanA karI, ane tevA zubha bhAvavaDe te baMnee moTuM punya upArjana karyuM. teja vanamAM eka moTuM vaDanuM jhADa hatuM, te vRkSa upara te haMsa-haMsIe haMsIne prasUti samaya najIka hovAthI eka mALe bAMdhe, anukrame te haMsIe be bALakone janma Ape. parama sanehathI yukta te baMne haMsa haMsI temane aharniza piSatA hatA. eka vakhate te vanamAM aMdara aMdara vRkSe ghasAvAthI sarvane bALI nAMkhe te, mahA bhayaMkara dAvAnaLa utpanna thaye. te dAvAnaLanA tApathI AkuLa vyAkuLa thaI jaIne haMse haMsIne kahyuM ke -"huM baMne bALakenI rakSA karUM chuM. tuM tAkIde jaIne pANI laI Ava." te sAMbhaLI haMsIe kahyuM ke "huM bALakenI rakSA karIza, tame jaIne jaladI pANI laI Ave. bALakanA pAlanamAM jevI mAtA samartha hoya che tenA pitA hotA nathI." A pramANe haMsInAM vacane sAMbhaLIne sanehathI Adra thayela cittavALe haMsa turata ja sarvane mATe pANI levA gaye, ane eka sarovaramAMthI cAMcamAM pANI bharIne AvatuM hatuMparaMtu dAvAnaLathI tene AvatAM kAMIka DhIla thaI tyAre haMsI atyaMta tApathI tuSita thayela hovAthI vicAravA lAgI ke -"aho
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ haMsa taddana saneha vagarane ane bIkaNa che. te mane tathA bALakane mUkIne kayAM cAlyA gaye? kharekhara purUSe badhA nirdaya ane krUra hRdayavALA hoya che. teo pitAne jIva bacAvavA sneha ke nehInI paNa darakAra karatA nathI. teo bahu svAthI hRdayavALA hoya che. haMsa amane choDIne cAlyo gaye te sAmuM jovA paNa AvatuM nathI." AvA azubha adhyavasAya tene vartatA hatA, ane purUSa jAti upara tene dveSa thayuM hatuM, te samaye dAvAnaLane agni te vaTavRkSanI najIka AvI gaye, ane apatya nehathI kheMcAyela te haMsI tathA tenAM bALake agnimAM baLI gayA. muni mahArAjane Apela dAnanI anamedanAthI te haMsIe manuSyabhava prApta karyo ane tyAMthI marIne ratnapura nagaramAM padharatha rAjAnI padmazrInI kukSimAM te putrIpaNe utpanna thaI. haMsa sarovaramAMthI jaLane grahaNa karIne te vRkSanI pAse AvyuM, tyAre teNe bALaka sahita haMsIne mRtyu pAmelI dekhI. patnInuM mRtyu tene dusaha lAgyuM, bALakanA nehathI tene atyaMta kheda thaye, ane te ja kSaNe snehathI kheMcAIne hadayamAM AghAta thavAthI te mRtyu pAmyA, ane teja sthaLe dAvAnaLanI agnimAM paDIne baLI gaye. te paNa muni mahArAjane apAyela dAnanI anumodanAthI manuSya thaye, ane zubha punyayoge te citrasena rAjaputra thaye. gatabhavamAM saMbaMdhamAM Avela jIvane dekhIne meha
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ nIya karmanA pariNAme pUrvanAM abhyAsathI mana tenA tarapha kheMcAya che. A pramANe hovAthI citrasenanuM mana tenI pUrva bhavanI patnI tarapha AkarSAyuM che. A pramANe pUrvabhavane vRttAMta sAMbhaLIne citrasenane tarataja jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. pitAne pUrvabhava teNe dIThe, munie kahyuM tadanusAra sarva anubhavyuM ane hAthamAM rahela AmaLAnI jema sarva vRttAMta tene daSTigocara thA. munimahArAjane teNe punaH punaH praNAma karyA ane kahyuM ke -"he upakArI munirAja ! Ape kahela badhI hakIkta barobara satya che. mArA pUrvabhavamAM teja pramANe banela che, Ape ATalI kRpA karI te vizeSa kRpA karIne Apa jaNAve te mArI priyA mane maLaze ke nahi? ane maLaze te kevI rIte maLaze?" muni mahArAje kahyuM ke-"hAla to te tenA pitAne ghera rahe che, paNa te purUSaSiNI thaI gaI che. kaI paNa purUSanuM nAma suddhAM tene rucatuM nathI." purUSaSiNI thavAnuM citrasene kAraNa pUchyuM, tenA uttaramAM munie kahyuM ke-pUrvabhavane vRttAMtaja A bAbatamAM kAraNabhUta che. jyAre haMsInA bhavamAM te dAvAnaLathI baLI marI tyAre teNe vicAryuM hatuM ke ahe! haMsa ke ravAthI mArA ane bALaka uparanA snehane cheDI daIne potAne jIva bacAvavA haMsa svAthI thaIne cAlyA gaye. ahe! purUSapaNane dhikkAra che !" A pramANe purUSa tarapha gatabhavamAM thayela zreSane pariNAme te A bhavamAM purUSaASiNI thaI che. tenA AvA vartanathI tenA mAtApitAne atyaMta saMtApa thAya che, paNa ci. 5. 2
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ teone temAM kAMI upAya cAlatuM nathI. tamAre meM kahela pUrvabhavane A vRttAMta eka 5Ta upara ALekhIne tene dekhADaze, eTale tene purUSa uparano cheSa nAza pAmI jaze ane te tamane avazya paraNaze." A pramANe karNane madhura lAge tevI amRta jevI munimahArAjanI vANI sAMbhaLI temane vAraMvAra praNAma karI te banne mitro tyAMthI AgaLa cAlyA. prakaraNa 5 muM. padmAvatI sAthe lagna. AgaLa cAlatAM rAjaputre maMtrIputrane kahyuM ke-"mitra varya ! te strI prApta karavAne upAya have tuM tAkIda kara. jema bane tema tAkide te rAjaputrI mane maLe te udyama have tAre karavo paDaze. ratnasAre te sAMbhaLIne kahyuM ke "pahelA ApaNe ratnapura nagarIe jaIe, te sthaLe badhuM sArUM thaI raheze, Isita vastuno saMga banI jaze." A pramANe nirNaya karIne aneka sthaLanAM judAM judAM kautuke jotAM teo te nagarI tarapha cAlyA. anukrame prayANa karatAM teo ratnapuranI najIka AvI pahoMcyAM, ane nagaranI bahAra rahela vAva, kuvA, sarovara, upavana tathA
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 ArAmagRhe jotAM jotAM teo AgaLa vadhyA. chevaTe teo te nagaranA daravAjA najIka AvI pahoMcyA. te vakhate saMdhyAsamaya thatAM dhanaMjaya pakSanA maMdira pAse teo AvyA. ane eka khuNAmAM visAme levA ane rAtrI pasAra karavA teo beThA. je divase teo te maMdiramAM rahyA te kALIcaudazanI rAtrI hatI, tethI rAtre te maMdiramAM bhUta, vetAla, rAkSasa, kinnaro vigere ghaNuM ekaThA thayA. A pramANe pratyeka mAsanI aMdhArI caturdazIe teo ekaThA thatA hatA, ane gIta tathA vAgha sahita nRtya karIne teo AnaMda meLavatA hatA. jyAre mRdaMgano avAja thayA tyAre kumAra citrasena nidrAmAMthI jAgI gayuM ane potAnA hRdayamAM atizaya nimaya pAmate te kutUhala tathA nRtyAdi jevA lAge. kaI suMdara vINA vagADatuM hatuM, ane keI suMdara nAca karatuM hatuM. A kautuka jevAthI kumAranuM citta bahu AkarSAyuM, ane sAhasapUrvaka hRdayamAM dharma dhAraNa karIne hAthamAM taravAra laIne te teonI sabhAnI madhyamAM gayo. tene dekhIne badhA deve vismayapUrvaka tenA tarapha jevA lAgyA, ane "manahara AkRtivALe A keNa che?" tema paraspara teo pUchavA lAgyA. te vakhate dhanaMjaya yakSe kahyuM ke "maMdiramAM rahela A mAro atithi che, tethI tenuM Atithya karavuM te ApaNuM pharaja che. AgaMtukanuM Atithya karavuM te saMpurUSanI pharaja che." yakSanAM AvAM vacana sAMbhaLIne samaya jANanAra kumAra tarata ja aMjaLI jeDI sarvane praNAma karI suMdara miSTa vacanevaDe bolyA ke--
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 adya me saphala janma, adya me saphalA kiyA / adya me saphalA vAcA, yajjAta N tava darzanam // 'Aje tamArA saMtuM mane dana thayuM tethI Aje mArA janma saphaLa thayA, mArI badhI kriyA saphaLa thaI, ane mArI vANI paNa Aje saphaLa thaI. A pramANenA vinaya pUrNAMka uccArelAM tenA zabdothI yakSa bahu khuzI thayA ane tenA tarapha joIne te khelyuM keH mArAM vacananA prabhAvathI tuM hamezAM yuddhamAM vijaya pAmIza, kAI sthaLe tArA parAbhava - thaze nahi. A pramANe uttama vara yakSa pAsethI meLavIne kumAra je sthaLe tenA mitra sutA hatA tyAM pAchA AnyA, ane mitrane jagADIne badhI hakIkata kahI sabhaLAvI, sanmi trathI kAMIpaNa gupta rAkhavAnu` hatu` ja nathI. prAtaHkALa thatAM ane mitro . sarAvarane kinAre prAta:kAryAM karIne nagaramAM dAkhala thayA ane bajAramAM AvyA. "" A samaye gAmamAM rAjAnA paTaThu vAgatA hatA. paTaha-dvArA rAjA udghASaNA karAvatA hatA ke -" mArI purUSadveSaNI putrIne je koI sAjI karaze-tenA purUSadveSa je koI maTADaze tene mArUM ardhuM rAjya ane mArI putrI vivAhamAM ApIza. " A pramANenI paheAhyeSaNA sAMbhaLIne jJAnI munimahArAjanAM vacanA saMbhArIne kumAra eka uttama citrakAranI pAse gayA ane jevu* caritra teNe munimahArAja pAsethI sAMbhaLyuM hatuM te ja caritra khatAvanArU eka suMdara
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ citra teNe taiyAra karAvyuM. "jyAre punyane udaya thAya che tyAre mANasane avazya IcchitanI prApti thAya che." ratnasAra te citrapaTTane hAthamAM laIne bhamavA lAgyA ane gItanAdapUrvaka te lokone raMjana karavA lAgyo. A citra ati manohara hatuM, tenI vAta tathA te sAthe gavAtA gAyananI hakIkata AkhA nagaramAM phelAI gaI. anukrame te gAyananI hakIkata padmAvatInA karNadvAra sudhI pahoMcI ane te citrapaTTa jevAnI tene atyaMta utkaMThA thaI. teNe te citrapaTTane pitAnA AvAsamAM maMgAvyuM ane tene jotAM ja te kumAra upara ekadama anurAgavALI thaI gaI. teNe te citrapaTTamAM uttama vana, aneka kamaLAthI zobhatuM mane hara sarovara, tenI najIka rahela vaTavRkSa, haMsa-haMsInuM yugala, haMsIne thayela apatya prApti, vanamAM lAgela dAvAnaLa, haMsI tathA tenA bALakane lAgela tRSA, temane cheDIne haMsanuM pANI mATe gamana, pAMkhamAM pANuM laIne Avate haMsa, vigere badhI hakIkata teNe layapUrvaka te citrapaTTamAM joI. vaLI bALaka sahita dAvAnaLamAM haMsInuM thayela mRtya tathA haMsanuM tyAM punarAgamana thatAM patnI tathA bALakone mRtyu pAmela joIne haMsane thayela atyaMta saMtApa paNa teNe joye. vaLI viga duHkhathI duHkhita thayela haMsane dAvAnaLamAM jhaMpApAta karate joIne tene atyaMta Azcarya ane kheda thaye. A pramANenuM suMdara citrapaTTa lakSya pUrvaka jotAM ane tene uhApoha karatAM te rAjaputrIne jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM, ane tarata ja te pRthvItaLa upara paDI gaI,
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ tene mUchI AvI gaI. zItapacArathI sakhIoe tene sacetana karI tyAre te vicAravA lAgI ke -"aho ! haMsanuM mArA kAraNe ja mRtyu thayuM. mAre viyega na sahana thavAthI teNe dAvAnaLamAM jhaMpApAta karI mRtyunuM zaraNa svIkAryuM. ahe! meM vicAryA vagara ja te samaye purUSa jAti upara dveSa karyo, ane tene pariNAme A bhavamAM huM purUSaSirNa thaI. A citra kharekhara te haMsanA jIveja mane jAgrata karavA banAvela jaNAya che. A pramANe te sakhIo sAthe vAtacita karatI hatI te vakhate mitrane sAthe laIne citrasena keI sthaLe cAlyo gayo. gavAkSamAMthI nIce jatAM jyAre teNe citravAhaka tathA tenI sAthe rahela kumArane dekhe nahi, tyAre te ekadama belI uThI ke -"ahe! A nIce ubhA rahela mAruM mana cerI janAra ane mArA cittane AkarSanAra te mArA priyatama kayAM cAlyA gayA ? are sakhIo ! tene tAkIde ahIM lAve, tenI tapAsa kare ane je sthaLethI te maLe tyAMthI tene jaladI ahIM mArI samakSa lAve." A pramANe te vilApa karavA lAgI, ane priyatamanA cAlyA javAthI atyaMta duHkhita thaIne te zeka karatI hatI, te vakhate sakhIoe madhura vAvaDe tene AzvAsana ApyuM ane zata karI. tyAra pachI putrIne yogya varanI prApti thAya te mATe pavaratha rAjAe svayaMvara maMDapa racA ane aneka sthaLanAM rAjAo ane kumArane svayaMvaramAM notaryA. aneka rAjAe ane kumAre uttama alaMkAra ane vastrAdi dhAraNa karIne padmAva
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ tInA svayaMvaramAM tene paraNavAnI hAMzathI utAvaLA utAvaLA padmapura nagaramAM AvyA, teo darekane ughAnAkrikamAM jude jude sthaLe utArA ApyA, temanuM yathAcita Atithya karavAno aMdeasta karyAM, ane aneka prakAranAM Azcaya tathA kutuhaLAdi jotA teo svasanya sahita AnadathI nagaramAM bhramaNa karavA lAgyA. svayaMvarane mATe eka suMdara maMDapa taiyAra karAvavAmAM Avye. aneka prakAranI putaLIe tathA dhvajA-patAkAdithI te maDapane zelAvavAmAM AvyeA ane judI judI jAtanAM citrAmaNe karAvI te ma`Dapane zeAbhAvavAmAM AvyeA. Avela rAjAe ane rAjakumArA maMDapanI maneAhara zaiAlA joIne bahu rAjI thayA--mAnadma pAmyA. padmaratha rAjAe svaya varama DapanI aMdara suMdara si hAsananI hAra gADhavI ane kapUra, agara, kasturI vigerenA vAsathI suga'Sita thayela te maMDapane judI judI jAtanA puSpa, hAra tathA teAraNeAthI ala'kRta karyAM. svayaMvara mATe Avela badhA kumArA niyata karela samaye te ma`DapamAM AvyA. teonA alakArI ane vastra tathA temaNe dhAraNa karela za vigerethI te addabhUta zAbhA dhAraNa karatA hatA. jyAre te kumAre yathAcita Asana upara geAThavAi gayA tyAre te maMDapamAM judA judA aneka prakAranA nRtya thavA lAgyA. gAyano gavAvA lAgyA ane ma`DapamAM AvanArAonuM mana AkarSAya tevA vAjitro vAgavA lAgyA. badhA kumArI caiAgya Asane geThavA gayA eTale padmaratha rAjA ubhA thayA, ane sane uddezIne teNe kahyuM ke-"A mArA hAthamAM rahela kuLakramathI Avela amArU
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24: vajrasAra dhanuSya che. te dhanuSyane upADIne tenI madhyamAM je koI kumAra khANane AreApaze tene mArI putrI svayaMvaramAM ApavAmAM Avaze--mArI putrI sAthe teno vivAha karavAmAM Avaze." A pramANenAM rAjAnAM vacano sAMbhaLIne te kumArA gava sahita aMdara aMdara khelavA lAgyA ke-ahe| ! AmAM te zuM meDhu parAkrama karavAnuM che ? dhanuvidyA tA ApaNI kuLa kramAgata vidyA che. A kAya karavuM te ApaNe mATe jarA paNa duSkara nathI." A samaye sarva avayavA upara uttama alakArA tathA vastrAdi dhAraNa karIne sakhIonA samudAya sAthe rAjaputrI padmAvatI svayaM varamaMDapamAM AvI. seAnAnI lAkaDI hAthamAM rAkhIne pratihArI tenI AgaLa cAlatI hatI ane tAjA vikaselA puSpAnI suMdara varamALA teNe hAthamAM dhAraNa karI hatI. sava dAsIno parivAra tenI sAthe judI judI kriyA karatA hatA. koI tene manohara tAMbuLa opatI hatI, te koI sugaMdhI 5 khAvaDe tene pavana DhALatI hatI. keI tenA upara chatra dhAraNa karatI hatI, te koi cAmara vIMjhatI hatI. sakhIonA parivAthI paravarelI padmAvatI jyAre ma`DapamAM AvI tyAre jevI rIte caMdramA AkhA pRthvI ma'DaLa upara kAMti phelAve che, tevI rIte tenI kAMtivaDe AkhA ma`Dapa zeAbhAyamAna thai gayA. maMDapamAM rahela dhanuSyane dekhIne rAjakanyA vicAravA lAgI ke--"are ! mArA mana mAnyA priyapati A dhanuSya upara khANu kevI rIte caDhAvaze ?" A pramANe ciMtAthI AkuLavyAkuLa thayelI te maMDapanA madhya bhAgamAM AvI,
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ thai gaThAbAra che, mATe AvA hAthI 25. tyAre tenI sakhIe suvarNanI lAkaDInA avAjathI sarvane bolatA baMdha karyA. sarve kumAre potAnA AsanamAM sAvadhAna thaIne beThA, temane uddezIne vetriNIe kahyuM ke -"tame badhA zrA ane gaMbhIra che, ane kanyAne varavAnI IcchAthI atre Avela che, te rAjAjJA pramANe tame dhanuSya upara bANa caDhAvo ane dhanuSyane uMcuM karo." tenAM AvAM vacano sAMbhaLIne tarataja lATa dezane rAjA rAjaputrIne varavAnI IcchAthI Asana uparathI ubhe thaye; ane pitAnuM uttarIya vastra sarakhuM karIne te dhanuSya pAse AvyuM. AnaMdathI AkuLa vyAkuLa thate te dhanuSyane uMcuM karavAnI IcchAthI jyAre te dhanuSya pAse AvyA, tyAre jANe ke te janmAMdha hoya tema teNe te dhanuSya dekhyuMja nahi. tenA hastamAM te dhanuSa AvyuMja nahi. ane phekaTa te Ama tema phaphAM mAravA lAgyA. te dekhIne AkhI sabhA hAsya karavA lAgI ane anya kumAre paraspara tALIo devA lAgyA. lajajAthI nIcuM mukha karI potAnA Asana pAse pAcho AvI te zaramAte zaramAto nIce besI gaye. tyAra pachI bAhunA baLathI garvane dhAraNa karate karyuM. Takane rAjA kanyAne varavAnI IcchAthI hAthamAM dhanuSya upADavA taiyAra thaye ane dhanuSyanI najIka gayo. te vakhate te dhanuSyanI AsapAsa vikarALa sapane dekhIne bhayathI AkuLavyAkuLa thaI jaIne te pitAnI beThaka tarapha pAcho doDI gayo ane A maMDapa tene dekhIne hasavA lAgye. tyAra pachI parAkramI
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzamIrane rAjA manamAM ahaMkAra rAkhato ane mUcha upara hAtha pheravate te dhanuSya pAse gaye, tyAre teNe devAdhiSThita te dhanuSyane cetarapha agnithI vIMTAyela dekhyuM, jethI dhanuSyane sparza paNa karyA vagara te pitAnA Asana tarapha pAchA vaLI gaye. A pramANe ghaNA rAjAo ane kumAre te dhanuSyanI najIka gayA, paNa judA judA kAraNethI te devAdhiSThita dhanuSyane kaI paNa upADI zakayuM nahi-tene keI sparza paNa karI zakayA nahi. A pramANe thavAthI padmaratha rAjA vicAramAM paDI gayA kemArI pratijJA keNa purI karaze ? A maMDapamAMthI kaI purI karI zakaze ke nahi?" kumArIne vicAra thavA lAge ke - "aho ! A kumAremAMthI kaI pitAzrInI pratijJA pUrNa karatuM nathI. vaLI A maMDapamAM mArA dhArela priyatama koI sthaLe dekhAtuM nathI, tethI A maMDapane ADaMbara badhe nakAme jaze tema lAge che." A pramANe te vicAratI hatI. te samaye gupta vezamAM teNe potAnA priyatamane mitranI sAthe dekhe, tarataja tenA marAya vikasvara thayA ane manamAM tene atizaya harSa thaye. A badhuM kutUhala jete citrasena manamAM AnaMda pAmate mitrane kahevA lAvyuM ke"mitravarya! tArI sahAyathI huM bANanuM dhanuSya upara avazya AropaNa karIza ane Icchita kAryanI siddhi thaze." A pramANe kahIne citrasena dhanuSyanI najIka gaye ane jine. zvara bhagavAnane namaskAra karI tathA paMcaparameSThIne saMbhArIne dhanaMjaya yakSanuM teNe smaraNa karyuM. pachI tarata ja te dhanuSya
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ teNe upADayuM, daivAe te caiAgya pati hAvAthI dhanuSya upADavA dIdhuM, teNe zarasaMdhAna yu, ane AkhI sabhA jANe ke citramAM citarela hAya tema zarasadhAna karatAM tene joI rahI. peAtAne maneAratha pUrNa thavAthI zajaputrI bahu huti thaI. ane kAmakhANuthI pIDAyelI te tarataja utAvaLe pagale kumA ranI najIka gai ane tenA kaMThamAM varamALA AropI. A ajJAta purUSanA kaMThamAM varamALA AreApavAthI badhA rAjakumArI kopAyamAna thaI gayA ane zastro grahaNu. karIne te kumArane mAravA doDayA. te khelavA lAgyA ke" are adhama ! nIcaajJAta kuLavALA ! durAtmana ! tu A kanyA kevI rIte laI jaIza? ame uttama kuLavALA atre hAjara chatAM tArAthI A rAjanyA kevI rIte laI javAze ? A pramANe khelatAM tee tenI sAthe laDavA taiyAra thaI gayA. vinayaguNuthI prApta thayela yakSanA varathI kumAra paNa zIghra tenI sAme laDavA taiyAra thayo. teonI vacce dArUNa yuddha thayuM, te yuddhamAM ekAkI citrasene ghaNA mRgalAone jema ekaja siMhu haThAvI de tema sarve ne haThAvI dai te sarvane teNe jItI lIdhA. padmaratha rAjA paNa te sane nivAravA lAgyA, teve samaye eka bhATa kumAranI birUdAvanI melyo ke--< ahA ! vasaMtapuranA rAjA vIrasenanA putra kaLA tathA vidyAne pAra pAmela A citrasena kumAra ghaNu' jIvo." A pramANenI khirUdAvaLI sAMbhaLIne padmaratha rAjAe sane kahyuM ke-"are! jarA sabura karA, sabura karA,
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 66 A bhATanI vANI sAMbhaLeA." rAjaputranI kuleAtpatti vigere sAMbhaLIne badhA rAjAe tarataja zAMta thaI gayA ane save khelyA ke- ahA ! AvuM zaurya ane AvI gabhIratA kSatriya kuLa vagara anya koI sthaLe dekhAya ja nahi." pachI badhA rAjakumArA tenA taraph prItiyukta manavALA thayA ane mastaka namAvIne sarvee tenI kSamA mAgI. pachI AnadathI bharapUra manavALA padmatha rAjAe bahu ullAsathI citrasena ane padmAvatInA pANigrahaNa mahAtsava karyAM. karamAcanamAM uttama hAthI, gheADA, ratha, vastra, alaMkAra tathA ghaNAM gAme teNe kumArane dIdhAM. pUrvabhavanA abhyAsathI tathA jAtismaraNa jJAnathI *jaNAyela pUnA saMbaMdhathI pati-patnI bahu harSita thayAM ane Ana'thI divaseA pasAra karavA lAgyA. padmaratha rAjAe Avela rAjAe tathA rAjaputronA ceAgya rIte satkAra karI temane visarjana karyAM, ane yAcakane icchita dAna ApyAM.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 prakaraNa 6 cahne varNavela bhAvi Apatti che." padmAvatI sAthe AnaMdathI sukhabhAga bhogavatAM keTalAka kALa vyatIta thayeA, tyArapachI eka vakhata rAtre sutAM sutAM citrasenane vicAra thayeA ke- zvasuragRhamAM sajjanAe ghaNA vakhata sudhI rahevu' vyAjabI nathI. vadhAre vakhata rahevAthI zaramanuM kAraNa mane che ane leAkeAmAM hAMsIpAtra thavAya che,. uttama manuSye svaguNathI, madhyama manuSyA mApanA guNAthI, ane adhama purUSa mAtula pakSanA guNeAthI vakhaNAya che, paNu adhamAdhama purUSAja zvasuranA guNAthI vikhyAta thAya prAtaHkALa thatAM mitra ratnasArane teNe A hakIkata kahI ane zvasuragRha cheADavAnI IcchA pradarzita karI. ratnasAra tarataja rAjA pAse gayA ane svanagara tarapha javAnI icchA darzAvI tyAMthI cAlavAnI rajA mAgI. teNe kahyuM ke- mAkhApa pAsethI nIkaLyAne amane bahu vakhata thayA che, have amArI tenI IcchA temane ane svajanane maLavAnI thaI che, teA kRpA karIne Apa rajA ApeA. A pramANenA ratnasAranAM vacana sAMbhaLIne padmaratha rAjAe temanA prayANunI sa sAmagrI taiyAra karAvI. padmAvatIne sukhAsanamAM besADI ""
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ nehaparAyaNa mAtA tene vAraMvAra nihALavA lAgI ane teNe zikhAmaNa ApI ke- azvazura juNA, zarIyA niraMtaramAM bhartI deva ivArAdhyaH, strINAM bhartI hi devtaa|| sAsu sasarAnI niraMtara sevA karaje, bharatArane devanI jema ArAdhaje, bharatAra te strIno khare devatAja che." mAtAnI Apela A zikhAmaNa hRdayamAM dhAraNa karIne padmAvatIe vAraMvAra sarvane pramANa kyAM ane rajA lIdhI. sinya sahita teoe prayANa karyuM. ane aneka vana, nagara, gAma tathA araNyAdika ullaMghana karatAM teo anukrame eka gahana vanamAM AvI pahoMcyA. te vanamAM eka bahu moTuM DikSa teoe joyuM. tenI zAkhA, prazAkhA ane pAMdaDAno vistAra bahu vadhI gayA hatA ane chatrIno AkAra teNe dhAraNa karyo hate. te vRkSanI nIce sainya paDAva nAkhe, ane tenI zItaLa chAyAmAM sarve vizrAma letA beThA. anukrame rAtrI paDI ane sarve sainike sukhapUrvaka nidrA levA lAgyA. rAjakumAra paNa mArganA zramathI bhramita thayela patnI sahita nidrAdhina thaye. hastamAM paga rAkhIne maMtrIputra rAjaputranI rakSA karavA mATe sAvadhAna thaIne beThe, ane AsapAsa nirIkSaNa karavA lAgyA. te vRkSano adhiSThAtA gomukha yakSa hatuM, tene te vRkSa upara vAsa hatA, ane devI cakezvarI tenI sAthe rahetA hatA. te yakSa ane yakSiNIe kumArane dIThe, te vakhate
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ cakSiNIe pitAnA patine pUchyuM ke "A rAjaputrane tene bApa rAjya Apaze ke nahi ?" tyAre jJAnano upaga mUkI bhAvI hakIkata jANuM yakSe kahyuM ke-" aho ! A kumAra te ApaNe svayamI baMdhu che, tethI tenA upara upakAra thAya tevAM mArAM vacana sAMbhaLa. A rAjaputra dezAMtara gayA pachI tyAM tenI mAtA mRtyu pAmI che, ane rAjA bIjI rANI paraNyA che, ane tene taddana vaza banI gayela che. A bIjI rANInuM 'vimaLA" evuM nAma che, tene eka guNavAna guNasena nAme putra thayela che. hRdayamAM malIna bhAva dhAraNa karatI te rAe potAnA putrane rAjya apAvavA ghaNA upAye jI rAkhyA che, ane rAjAne paNa Thape che. pitRsnehathI kheMcAyela A kumAra jyAre te nagare pahoMcaze, tyAre turaMgama (ghaDA)ne upAyathI rAjA tene mAraze. keI mahA punyanA vegathI te A upAyathI bacI jaze ane gAmamAM pesaze, paNa tyAM yaMtranA pragavaDe gAmamAM pesatAMja gAmano dasvAje tarataja A rAjaputranI upara paDaze. kadAca daivayogathI A saMkaTamAMthI paNa te bacI jAya, to vimaLA rANI jarUra Ane bhejanamAM vizva Apaze. he vahAlI priyA ! A nararatnane mAravA mATe A traNa upAye te duSTa rANIe vicArI rAkhyA che. vaLI A kumAra upara eka thI kudaratI Apatti AvavAnI che. te amuka vakhata pasAra thayA pachI tenA nagaramAM jyAre palaMga upara patnI sahita zayana karaze tyAre mahA bhayaMkara sarpa tene daMza deze. A cAre bhayamAMthI je te bacI jAya che te kharekhara meTo sArvabhauma nRpati thaze. A vRtAM je koI sAMbhaLatuM
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara 'haze te te tenu' rakSaNa karI zakaze, paNa jo te hakIkata anyane kaheze te te tarataja paththara thaI bhUmi upara paDaze." A pramANenI yakSanI mahA Azcaya tathA vismaya utpanna kare tevI vArtA sAMbhaLIne mitravatsala ratnasAra mauna rahyo, kAMI paNa te AlyA nahi, prAtaHkALa thatAM sava sainya ane rAjaputra prAta kRtya karI tyAMthI AgaLa cAlyA. avirata aharniza prayANa karatAM te thADA vakhatamAM peAtAnA nagaranI pAse AvI paheAMcyA. X prakaraNa 7 muM. citrasena upara Apatti. vasaMtapura nagaramAM temanA AgamananI khabara paDatAMja vIrasena rAjA temane maLavA temanI sAme AvyA. pitAne sAmA Avela dekhIne citrasena tarataja abdha uparathI utarI gayA, ane pitAne pAyavaMdana karyAM. pitAnA lAMbe samaye meLApa thavAthI snehavatsala kumAranA nayanAmAMthI harSoMnAM azru jharavA lAgyA. pitAe te kutrima snehathI kuzaLa samAcAra pUchyA, ane eka duSTa azva tene besavA mATe ApyA. ma`trIputra te adhI hakIkata jANatA hatA. teNe gupta rIte nagaramAMthI prathamathI samAcAra meLavI rAkhyA hatA, tethI kAI na jANe tema teNe rAjA ApavAnA hatA tevA ja khIjo azva maMgAvI rAkhyA hatA,
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 tethI te azva teNe badalI nAMkhIne kumArane besavA Ape. dhAmadhUmathI kumAranuM sAmiyu karyuM, ane bhATa-cAraNe birUdAvaLI bolavA lAgyA, judI judI jAtanAM vAjIMtro vagaDAvavAmAM AvyA ane "jaya jaya" zabdathI leke kumArane vadhAvavA lAgyA. AkhA parivArane sAthe laIne AgaLa cAlatAM teo nagara pravezanA daravAjA pAse AvyA. daravAjA najIka kumArane azva gaye, ke tarata ja maMtrIputre kumAra je azva upara beThela hato te azvanA moDhA upara eka jorathI cAbuka mArI, eTale azva ekadama pAchA haTha, ane te kSaNe ja daravAje tUTI paDaye. keTalAka nagaranA leke tenI nIce dabAI gayA. lokomAM hAhArava thaI gaye, aneka jAtanI kuzaMkAe loko karavA lAgyA, rAja vilakha thaI gaye, ane mRtyunA bhayamAMthI kumAranuM mitre rakSaNa karyuM. rAjAnA hRdayamAM bahu Azcarya thayuM. kheda paNa thaye, chatAM te badhuM manamAM samAvI daine kumArane te rAjamahelamAM laI gayA. kumAre te kSaNe thayela krodha cheDI dIdhe, ane vinayapUrvaka rAjAnI sAthe mahelamAM AvyuM. aparamAtA vimaLAdevIne maLavA tarataja kumAra aMtaHpuramAM gayA ane vinayathI tene praNAma karyA. tenA tathA putrAdika sarvanA kuzaLa samAcAra pUchI vinayathI pharIvAra namaskAra karI kumAra pitAnA maMdire AvyuM. duSTa cittavALI hadayamAM ISya dhAraNa karatI aparamAtA te kumArano bacAva thavAthI ane salAmata mahelamAM AvavAthI dudhdhana ke vA lAgI, ane viSamaya mAdaka khavarAvIne have ci. 5. 3
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 huM tene mArI nAMkhyuM tema vicAravA lAgI. A pramANe vicAra karIne viSamizrita dake teNe taiyAra karAvyA, ane mitra sahita kumArane jamavA mATe netaryo. ratnasAra te je banavAnuM hatuM te jANatAja hato, teNe tevAja rUparaMgavALA navA medake taiiyAra karAvyA, ane potAnA uttarIya vastramAM pavIne sAthe laI gaye. badhI jAtanI sAmagrI taiyAra karAvI, vividha prakA ranI rasavatI banAvIne te duSTa AzayavALI strIe ratnasAra ane citrasenane jamavA besADayA. bhejanane samaya thatAM rAjA virasena paNa parivAra sahita tyAM jamavA AvyuM, ane sAthe jamavA beTho. rANIe manamAM je duSTa Azaya dhArI rAkhyuM hatuM, tenI rAjAne muddala khabara nahotI. te te snehabhAvathI putranI sAthe jamavA beTho. vizALa thALa ane kaLAmAM svAdiSTa ane mane hara vividha rasavatI pIrasavAmAM AvI. vIrasena rAjAnI pAse judA judA sugaMdhI dravyothI mizrita modakano thALa mUkavAmAM AvyuM, ane citrasena tathA ratnasAranI pAse viSamizrita medone thALa mUkavAmAM A. catura ratnasAre hastanI lAghava vidyAvaDe te lADuone sthAne pite sAthe lAvela mAdaka pIrasI dIdhA, ane viSamizrita medake gopavI dIdhA.kumArane kaI paNa banAvanI khabara nahotI. vimAtA, pitA, anya parivAra tathA mitra sAthe AnaMdathI vAtacita karatA te te jamavA lAgyA. bhejana pachI suMdara sugaMdhI tAMbuLa khAIne AnaMdathI teo beThA, ane vimAtAe kRtrima sanehapUrvaka vastra tathA AbhUSaNa vigerethI kumArane bahu satkAra karyo. pachI mitra sahita kumAra pitAnA mahelamAM pAchA
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 AvyeA. vimaLArANIe putravadhUno paNa bhejanAdithI sArI rIte satkAra karyAM, ane tene A mAkalI. kahyu` che keH pamADI tene mahela devAnukUlyataH puMsAM, tathA puNyAnubhAvataH / bhavedvipa hi pIyUSa, bhavenmAlyaM bhujaMgamaH // "prANIone daivanI anukULatAthI tathA punyanA udayathI jhera heAya te amRta thai jAya che, ane sapa hAtha te phulanI mALA thaI jAya che. " ' prakaraNa 8 su. rAjA vIrasenane vairAgya vIrasena rAjAne rAtre sutAM sutAM vicAra thaye ke-"ahe ! AvA bhAgyazALI kumAranuM meM maraNu icchayuM ! tenuM maraNu thAya tevA meM prayatna karyAM ! ahA ! mArA A purUSAne dhikkAra che! mArI AvI duSTa buddhine dhikkAra che ! mArA duSTa manorathane dhikkAra che ! AvA suputranuM maraNa ci MtavanAra mane anekazaH dhikkAra che! A pramANe pazcAttApathI saMtapta thayelA te rAjA soMsAra upara udvigna cittavALA thayA, ane anityabhAvanA bhAvatA vairAgyanA prariNAmavALA te rAjA e ,,
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 sadhyAnamAM AkhI rAtrI pasAra karI. tenA bhAgyadayathI bIje divase savAre carama tIrthaMkara pRthvItaLane vidvArathI pAvana karatAM teja sthaLe samavasaryAM. suvarNa, rUpu' ane mANikayanA kAMgarAothI virAjita traNa gaDhavALuM uttama samavasaraNa devatA ee tarataja taiyAra karyuM; ane azeka vRkSanI nIce pU krizA sanmukha prabhu virAjamAna thatAM bAkInI traNe dizAe prabhunAM traNa rUpa viSuvI devAe sthApanA karyAM. `isaka prANIe svakIya vaira bhUlI jaIne huSathI te samavasaraNamAM ekaThA thayA, ane prabhunI dezanA sAMbhaLavA lAgyA. kahyuM che ke mRga ane siMha, maLada ane vAgha, mAra ane sarpa, mAra ane muSaka vagere janmanA vairI paNa zrI jinezvarane ane jinezvaranA samavasaraNane dekhIne janma vaeNra bhUlI jai zAMta cittathI prabhunI dezanA sAthe besIne sAMbhaLe che." carama tItha karanuM Agamana sAMbhaLIne parivAra sahita rAjA vIrasena tarataja temane vaMdana karavA udyAnamAM Avye ane bhUmi taLa sudhI mastaka namAvI jagapUjyane namaskAra karI cAgya sthaLe dezanA sAMbhaLavA beThA. bhavasaMsArathI tAranArI, karUNAnA rasane jharatI, amRtamaya dezanA bhavya thavAnA upakAra mATe jine'dra bhagavAne devA mAMDI. temaNe sa'sAranu' anitya paNuM darzAvatAM kahyu` ke: anityAni zarIrANi, vibhavA naiva zAzvataH / nityaM sannihita mRtyuH kartavyo dharmasaMgrahaH // ra zarIra tayA avayava save anitya che, sa'sAranAM
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 vaibhava eke zAzvatA nathI, haMmezA mRtyu najIka ubhela ja che, tethI dharmane saMgraha kara teja manuSyabhava pAmyAne sAra che." jainadharmane ArAdhIne aneka manuSya A bhavamAM ane parabhavamAM sukhanAM bhAjana thayA che, ane aMte "maMgaLa kaLaza" zreSThIputranI jema siddhi sukhane pAmyA che. zrotAvargo "maMgaLa kaLaza keNu thaye ane jaina dharma teNe kevI rIte ArAdhyuM?" tema pUchavAthI tIrthakara bhagavaMte tenI kathA nIce pramANe vistArathI kahI batAvIH prakaraNa 9muM. maMgaLa kaLazanI kathA ujjayinI nAmanI moTI nagarImAM risiMha nAme rAjA rAjya karate hato. tene prANathI paNa vadhAre vahAlI semacaMdrA nAme rANI hatI. teja nagarImAM dhanada nAmane eka moTo jhI rahetuM hatuM te ati vinayavALe, satyazIla, dayAparAyaNa, deva-gurUnI pUjA karavAmAM tatpara tathA paropakAra rasika hatuM, tene satyabhAmA nAme strI hatI. te uttama ziyALavALI ane tenA pati upara atyaMta prema rAkhanArI hatI, tene kAMI paNa saMtati na hovAthI te haMmezAM ciMtAparAyaNa rahetI hatI. tene pati paNa te zekathI muMjhAyela
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 rahyA karate. eka vakhate putranI ciMtAthI patine udAsa dekhIne teNue pUchayuM-"kAMta ! Ama duHkhI kema dekhAo che?" zreSTie satya hakIkata kahI, te sAMbhaLI teNe pharIthI kahyuM ke"prANanAtha ! AvI ciMtAthI zuM phAyado? AvI ciMtAthI saryuM! A lokamAM ne paralekamAM manuSyane vAMchita phaLa ApanAra dharmaja che. tethI te dharma vizeSa karIne sevave. ke jethI Icchita padArtha svayaM AvI maLe." te sAMbhaLI zreSTie kahyuM ke-"ApaNe dhamarAdhana kevI rIte karavuM ke jethI Icchita phaLanI prApti thAya tyAre patnIe kahyuM ke "svAmina! devAdhideva zrI jinezvaranI bhAvathI pUjA kare, saddagurUnI bhakita kare, supAtrane cogya dAna Ape ane siddhAMtanAM pustake lakhAvo. A pramANe dharma, dhyAna karatAM putra thaze te sAruM che ane he nAtha ! kadAca putra nahi thAya, tepaNa te karaNIthI paralokamAM nirmaLa akhaMDita sukha avazya maLaze. "A pramANe sAMbhaLIne harSa pAmatAM zreSThie kahyuM ke "priye ! te bahu sAruM kahyuM. sArI rIte ArAdhelo dharma, ciMtAmaNiratna ane kalpavRkSanI tulyatAne pAme che." A pramANe manamAM nizcaya karI devapUjA mATe puSpa lAvavA zreSThie mALIne belA ane tene ghaNuM dravya ApI puSpa maMgAvyAM. tyAra pachI dararoja prAtaHkALe UThIne zeTha pete vADImAM jaI tAjAM pupe lAvI potAnAM gharamAM rahelI jinapratimAnuM pUjana karI nagaranA madhyamAM rahela jinacaityamAM jatA hatA. tyAM kAramAM pesatA nadhikI kahevA vigere daza trikane egya rIte barAbara jALavI prAMte utkRSTa bhaktithI
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 catyavaMdana karatA hatA. pachI sAdhuone vAMDhIne vidhipUrvaka pratyAkhyAna karI uttama muniene tathA anya pAtrAne dAna ApatA hatA. A pramANe divase ane rAtrIe zubha bhAvathI sarva sukhadAyI dhama kRtya AcaravAthI te zreSThi upara zAsananI adhiSThAtA devI satuSTa thaI ane pratyakSa thaIne teNe tene putraprAptinuM varadAna ApyuM. te varadAnathI zraSTi mahu hu pAmyA. pachI punyanA prabhAvathI ane devInA varadAnathI teja rAtrie zeThANIe putranA gabha dhAraNa karyAM, ane svapnamAM magaLa sahita suvarNa nA pUrNa kaLaza joyA. tene dekhIne te jAgI ane putraprAptinuM te sucinha jANI harSa pAmI. anukrame samaya pUrNa thaye zubha samaye teNIe putra prasantheA. te vakhate zreSThie mahAtsava karyAM ane dInahIna janAne suvarNa, ratna vigerenuM dAna dai samagra svajanane ekaThA karI temanI samakSa svapnane anusare putranuM maMgaLakaLaza nAma pADayu, te anukrame vRddhi pAmatA ane vidyAbhyAsa karatA ATha varSanA thayA. "" eka divase maMgaLakaLaze tenA pitAne pUchyuM ke"pitAjI ! tame hamezAM savAre uThIne kaI dizAe jAe che ? " tenA pitAe kahyuM ke-"huM prAta:kALe hu'mezAM devapUjA mATe puSpA viSNuvA udyAnamAM jAuM chuM." te sAMbhaLI putre kahyuM-'huM haMmezAM have tamArI sAthe puSpA levA AvIza." pitAe prathama nA pADI, pazu AgrahathI te hamezAM sAthe javA lAgyA, mALIe zreSThiputra jANI sArAM kaLA ApIne tene rAjI karyAM. A pramANe puSpa levA te hamezAM jatA
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 hate. thoDA divasa pachI eka divasa te ekaleja vADIe puSpo levA gaye, ane mALI pAsethI suMdara puSpo laI ghera AvyA pachI teNe pitAne kahyuM ke-"havethI huMja dararoja pupe levA jaIza, Apa dharmadhyAnamAM niraMtara tatpara raheze." zeThe tenuM vacana kabula rAkhyuM. tyAra pachI teja haMmezAM pupe lAvavA lAgyo, ane zreSThi sukhethI devapUjA karavA lAgyA. te vakhate eka adbhUta vicitra banAva banyuM ke jenAthI maMgaLakaLazanA jIvanamAM vicitra pheraphAra thayo. A ja bharatakSetramAM caMpA nAmanI eka moTI nagarI hatI, temAM surasuMdara nAmano rAjA rAjya karato hato ane guNuvI nAme tene rANI hatI. anukrame te bannenA saMgathI zubha svapnasUcita eka putrI temane thaI ane kyasuMdarI evuM tenuM nAma pADayuM. anukrame vRddhi pAmatI te yuvAvasthAne pAmI, tyAre te bahu lAvaNyavALI ane manehara rUpavALI thaI eka vakhata tene joIne rAjA hadayamAM tene mATe varanI ciMtA karavA lAgyA. tyAre rANIe temane kahyuM ke -"he svAmin ! A bALikA amArA jIvitavyano AdhAra che. tenA vagara amArAthI chavAya tema nathI. mATe Ano vivAha Aja nagaramAM kare che, bIje sthaLe kare nathI. ApaNI nagarImAM ApaNuM maMtrI subuddhinA putrane ApaNI putrI paraNAvavI gya che." A pramANe rANInAM vacana sAMbhaLIne rAjAe manamAM vicAryuM ke -"aho! vivAhAdikamAM strIonI IcchA ja mukhya che." rAjAe tyArapachI
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ subuddhi maMtrIne bolAvIne kahyuM ke -"he maMtrIzvara! meM mArI putrI tamArA lAyaka putrane ApI che, have teno vivAha mahotsava karo egya che." te sAMbhaLI maMtrIe kahyuM ke-"he svAmin ! AvuM agya kema bole che ? ApanI putrI ke rAjaputrane ApavI gya che, mArA putrane ApavI egya nathI. jenAM kuLa, zIla vigere sarakhAM hoya tenoja paraspara vivAha cagya che, eka puSTa ane bIje apuSTa hoya teno saMbaMdha cogya nathI." AvAM maMtrInAM vacana sAMbhaLI rAjAe kahyuM ke-"he maMtrI ! A bAbatamAM tAre pharIthI belavA jevuM nathI. meM rANI sAthe vicAra karI te pramANe karavAno nirNaya karyo che, tethI te kArya teja pramANe thaze." AvAM rAjAnAM vacana sAMbhaLI anya adhi. kArIoe kahyuM ke-"he maMtrI ! ApaNe rAjAnuM vacana mAnya karavuM ja joIe." AvuM sAMbhaLI IcchA nahi chatAM paNa maMtrIe rAjAnAM vacane pramANu karyA. A banAva banyA pachI maMtrI ghera gaye ane ciMtAmagna thaI lamaNe hAtha daI beThe, ane cittamAM vicAravA lAgyuM ke are eka tarapha vAgha ane eka tarapha nadI e dustara nyAya mAre mATe thaye che, kAraNake rAjaputrI rUpamAM devAMganA tulya che, ane mArA putra kehanA rogathI parAbhava pAmele che. bALapaNathI ja te kuSTI che, paNa meM te vAta gupta rAkhela che, te banneno saMbaMdha mArA putranI AvI sthiti jANavA chatAM huM kevI rIte karUM?" A
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 pramANe ciMtA karatAM tene vicAra thaye ke-"mArI kuLadevI bahu prabhAvavALI che. tenI huM ArAdhanA karuM, tenI kRpAthI sarva vAMchitanI siddhi thaze." A pramANe vicAra karIne maMtrIe vidhipUrvaka kuLadevInI ArAdhanA karI. te pratyakSa thaIne bolI ke-"he maMtrI ! teM mAruM dhyAna zA mATe karyuM che?" maMtrIe kahyuM ke-"he mAtA ! tame jJAnathI badhuM jANe che, chatAM vRttAMta kahuM chuM te sAMbhaLe. mAre. putra duSTa kuSTanA vyAdhithI parAbhava pAmele che, tethI tame e upAya dekhADe ke jethI te vyAdhi rahita thAya." devIe kahyuM ke- "pUrve karelA karmanA bhegathI je vyAdhi. tene thaye che te dUra karavA huM samartha nathI, mATe tArI A prArthanA vyartha che. te sAMbhaLI maMtrIe pharIthI kahyuM ke je te pramANe na banI zake te tenA jevI AkRtivALA ane vyAdhi rahita bIjA keI purUSane koI paNa ThekANethI mane lAvI Apo, ke jethI rAjaputrI sAthe tene bhADe paraNAvI pachI mArA putrane te kanyA sopuM ane te bhADutI purUSanuM jema ThIka paDaze tema karIza." devIe kahyuM ke -"maMtrI ! evI koI suMdara AkRtivALA bALakane lAvIne A nagarInA daravAjAmAM gheDAonuM rakSaNa karanArA rAjapurUSa pAse huM mUkIza, tene tAre grahaNa karavuM. pachI tene mATe jema yogya lAge tema karaje." A pramANe kahI devI adazya thaI gaI. maMtrI paNa harSa pAmI bhejanAdi kAryathI paravArI vivAhanI taiyArIo karavA lAge.vaLI maMtrIe azvapALa purUSane belAvIne
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 kahyu ke " kAI khaLaka koI sthaLethI AvIne tamArI pAse ese tene tamAre tarata mArI pAse laI AvavA ane mane soMpI javA." azvapALake tenI te AjJA mAnya karI. 66 tyArapachI kuLadevIe jJAnathI jANyu ke te rAjaputrIno bhAvI vara magaLakaLaza thavAno che, tethI te ujayanI gaI, ane maoNMgaLakaLaza puSpA laIne AvatA hatA, te vakhate te sAMbhaLe tema AkAzamAM rahIne te khelI ke--je khALaka puSpA laine jAya che, te bhADAe karIne rAjakanyAne paraNaze." te sAMbhaLI maMgaLakaLaze vismaya pAmI A zuM?'ema vicAratAM manamAM nizcaya karyo ke- aheA je vANI me kAle sAMbhaLI hatI, teja vANI AkAzamAM Aje paNa saMbhaLAya che. kAle teA huM pitAne kahevu' bhUlI gayA, paraMtu Aje te| A hakIkata avazya kahIza." ema vicAratA te mA'mAM cAlye jatA hatA, tevAmAM meTA vAyunA jhapATAmAM te uDaye.. ane capAnagarInI pAsenA vanamAM te nIce utarI zakayA tyAreja pavana zAMta thayA. ekAeka tyAM AvavAthI te bhayabhIta thayA. pachI tRSAtura thavAthI ane thAka lAgavAthI eka niLa sarAvara dekhIne te tyAM gayA, ane jaLapAna karI svastha thayeA. pachI te nagaranI dizA tarapha cAlyA, ane TADha lAgavAthI gAmanI bhAgALe azvapALe agni pragaTa karI hatI tyAM TADha uDADavA te beThA. te tApato hato, tyAre tene joine A raka khALaka kANu che ? kayAMthI Avye che ? A pramANe azvapALA paraspara vAto karavA lAgyA. azvapALanA uparIe .
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 66 te vAto sAMmaLI, eTale matrIe kahela gupta sa`keta sabhArI teNe te bALakane peAtAnI pAse khelAvI tene zItanA upadravathI rahita karyAM, ane prAtaHkALe tene te maMtrI pAse laI gayA. tene joI maMtrI khaDuM hu pAmyA. tene gupta sthAnamAM rAkhyA, ane snAna, bheAjanAdithI tene satkArIne saMtoSa pamADaco, Avu' Atithya joine magaLakaLaze vicAryuM ke-'A ATale badhA mArA satkAra kema karavA heze ? vaLI mane A leka A pramANe gupta kema rAkhatA haze ?" Ave vicAra karIne teNe maMtrIne pUchyuM ke- mArA paradezIno ATalA badhA satkAra kema kareA che ? A nagarI kaI che? A deza kayA che ? mArU zu kAma che? A badhI satya hakIkata mane kaheA, mane tamArA vanathI bahu Azcaya thAya che. " te sAMbhaLI amAtye kahyu` ke--" A caMpA nAmanI nagarI che, anaMga nAmano deza che. ahI' surasu'dara nAmanA rAjA che. tenA huM subuddhi nAmano mukhya pradhAna chuM. mArAM eka meATA kArya mATe tane ahIM lAvavAmAM Avye che. " tyAre teNe pUchyuM ke:-" evu tamArU mATuM zu' kAya che krU' ma'trI elyeA keH-sAMbhaLa, rAjAe tenI traileAkayasuMdarI nAmanI kanyA mArA putrane AgrahathI ApI che, paraMtu mArA putra ke|DhanA vyAdhithI parAbhava pAmele che, te kAraNathI huM bhadra ! tAre mArA putrane badale te kanyA sAthe pANi grahaNa karIne te kanyA mArA putrane soMpavArUpa kArya karavAnuM che, A mahAn kArya mATe meM tane ahIM magAvyA che." AvAM matrInAM vacana sAMbhaLIne magaLakaLaza Alye ke- are 66
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 maMtrIzvara! tame ATaluM meTuM akRtya zA mATe kare che? te. atyaMta rUpavALI rAjaputrI kayAM ane tamAre kuSTI putra kayAM? huM te AvuM kaThera kArya kadApi nahi karuM. bheLA mANasane. kuvAmAM utArI deraDuM keNu kApe?" A sAMbhaLI maMtrI be ke-"re duSTa ! je A kArya tuM nahi kare, te huM tane mArA hAthathIja mArI nAMkhIza." A pramANe kahI te subuddhi maMtrIe hAthamAM khaDraga laI mArI nAkhavAne tene bhaya batAve te paNuM te mahAkulina hovAthI maMtrInuM dhArela akRtya kArya karavAnuM teNe svIkAryuM nahi. pachI anya mANasane samajAvavAthI tathA maMtrIe paNa mIThA zabdothI samajaNa pADavAthI teNe chevaTe vicAra karyo ke -"kharekhara Amaja thavAnuM haze, nahi. te pavanamAM uDIne ujajayinIthI huM ahIM kema AvuM? vaLI AkAzavANamAM paNa tevA zabdo saMbhaLAyA hatA, tethI mAre A vAta svIkAravI teja egya che, kAraNake je thavAnuM hoya. che te thAyaja che." A vicAra karI teNe chevaTe maMtrIne kahyuM ke-"je A niMdya kAryo mAre parANe paNa karavuM paDe. temaja hoya to chevaTa mAre eka mAgaNI karavAnI che te tamAre avazya svIkAravI paDaze." te sAMbhaLI maMtrIe kahyuM ke-"tAre je kAMI kahevAnuM hoya te khuzIthI kahe." teNe kahyuM ke-"rAjA kanyAdAnAdikamAM je kAMI vastu mane Ape te sarvanI mAlikI mArI ja samajavI ane te badhI ujajayinInA mArga para prAtaHkALamAM taiyAra rAkhavI." tenuM A vacana maMtrIe svIkAryuM. pachI law samaya AvatAM vastra,
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA alaMkAra vigerethI tene zaNagArI hastI upara besADI rAjAe taiyAra karAvela lagnamaMDapamAM laI gayA.rAjA tenuM rUpa joI bahu AnaMda pAmeleksasuMdarI paNa kAmadeva jevA surUpavALA - patine dekhI AnaMda pAmI, ane zubha muhUte temanA lagna thayAM, cAra maMgaLa varatANuM. temAM pahele maMgaLe rAjAe varane ghaNAM suMdara vastro ApyAM, bIje maMgaLe AbhUSaNe ApyAM, trIje maMgaLe maNi ane suvarNa vigere ApyuM. ane ethe maMgaLe ratha vigere vAhane ApyAM. A rIte te daMpatIne vivAhautsava AnaMdapUrvaka pUrNa thaye. vivAhanI kriyA pUrNa thayA chatAM jyAre -jamAIe vadhune hAtha na mUkyuM, tyAre rAjAe pUchyuM ke-"he vatsa ! haju vadhAre tamAre zuM joIe chIe?" te sAMbhaLI jamAIe pAMca jAtivaMta azvonI mAgaNI karI, tethI rAjAe tarataja harSa pUrvaka tevA pAMca uttama azvo ApyA. tyArapachI vAjiMtrenA nAda, suMdarIonAM dhavaLagIta ane bhATa cAraNenA jayajaya zabdapUrvaka vadhUsahita maMgaLakaLaza maMtrIne ghera gaye. rAtrIne samaya thatAM maMtrInA mANaso chAnuM chAnuM balavA lAgyA ke-"have kaI paNa upAyathI Ane ahIMthI zIgha kADhI mUka joIe." te sAMbhaLIne temaja AkAra ane ceSTA vigerethI bharatAranuM calacitta dekhIne leyasuMdarI tenI pAse ja rahI, tenI pAsethI jarA paNa dUra khasI nahi. tyAra pachI DIvAre maMgaLakaLaza dehaciMtA mATe Ubhe thaye; tyAre rAjaputrI jaLanuM pAtra laI tenI sAtheja gaI. pachI maMgaLakaLaza gharamAM pAcho Ave, paNa tene ciMtA thavA hmAgI.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 ,, r te vakhate ekAMtamAM geleAkayasuMdarI vihvaLa citta dekhIne patine pUchavA lAgI ke--"vhAlA prANanAtha ! Apane zu kSudhA khAdhA kare che ?'" teNe hA kahI, tethI teNIe dAsI pAse uttama mAika maMgAvyA. te medakA khAI pANI pItAM te melyA ke- ahA ! AvA sihu kezarIA medika khAdhA pachI tenI upara jo ujayanI nagarInuM jaLa hAya tA mahu tRpti thAya, anyathA na thAya. AvAM patinAM vacana sAMbhaLI vyAkuLa thaI te vicAravA lAgI ke- ahA ! A Avu' aghaTita kema khelatA haze ? ujjayinInA jaLanI mIThAza teo kevI rIte jANatA haze! athavA te| emanu meAsALa tyAM haze, te khAlyAvasthAmAM joyela hAvAthI tenu svarUpa jANatA haze." AvA vicAra karyAM pachI aneka sugadhI vastue mizrita eka tAMbuLa peAtAnA hastavaDe banAvI teNe *bharatArane mukhavAsa mATe Apyu. gheADIvAre ma`trIe magaLakaLaza pAse mANusa mokalI samaya jaNAvye; tyAre maMgaLakaLaze zaileAkayasuMdarIne kahyuM ke he priyA ! pharIthI paNa mAre deciMtA mATe javAnI IcchA che, udaramAM ghaNI khAdhA thAya che, paNa tAre pANInuM pAtra laine jaladI AvavAnI jarUra nathI, gheADIvAra rahIne Avaje, " ema kahI te matrInA gharamAMthI bahAra nIkaLI gayA. teNe matrIne pUchyuM' ke--'rAjAe Apela azva vigere vastue kayAM che ?" matrIe kahyuM" ke " te sava ujjayinInA mAga mAMja che. " te sAMbhaLI te te mAga tarapha cAlyA ane te vastuomAMthI uttama vastue rathamAM cr ,,
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 nAkhI khAkInI tyAM cheDI dai rathane azvo joDI te ujjayinI tarapha cAlyA. rastAmAM AvatA mA nA gAmAnA nAmeA pUchatA ane akhaMDa prayANa karatA maMgaLakaLaza anukrame tenI nagarIe sukhapUrvaka pahoMcI gayA. magaLakaLaza pavananA jhapATAthI guma thaI gayA pachI ujjayinImAM tenA mAtA pitAe tenI ghaNI zodha karI hatI; para'tu kAI sthaLe tenI zuddhi na maLavAthI atyaMta vilApa karI keTaleka divase tee zeAkarahita thayAM hatAM. A samaye eka divase ma'gaLakaLazanI mAtAe maMgaLakaLazane peAtAnA ghara tarapha rathamAM besIne Avato dekhyuM, paNa tene na oLakhavaHthI te ekadama khelI UThI ke;-"are rAjaputra ! tuM amArA gharamAM tha kema lAve che ? cAlu mAga paDato mUkIne zuM tAre A navA mAga karavA che ? " A pramANe niSedha karatAM paNa te aTakayA nahi, tyAre teNe gabharAine meTe svare zreSThIne gharamAMthI kheAlAvyA. zreSThI ghara bahAra AvyA, tevAmAM to magaLakaLaza rathamAMthI nIce utarI pitAnA pagamAM paDI. te vakhate tene eLakhIne haSa sahita pitAe putrane gADha AliMgana karyu. pachI harSoMnAM azru pADatAM mAtA-pitAe prathama tenA kuzaLa samAcAra pUchI pachI khIjI sarva hakIkata pUchI, ane AvI apUrva sa patti kevI rIte prApta thaI te paNa pUchyuM'. pachI teNe mAtA pitA pAse banela sa vRttAMta kahI batAyai. te sAMbhaLI temaNe manamAM vicAryuM keH-'ahA ! A putranuM bhAgya ane saubhAgya ghaNuM mATu' che. " tyArapachI
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 gharanI AsapAsa gaDha baMdhAvI zreSThIe azvone gRhamAM gupta rIte rAkhyA, ane putra AvyAne vadhAmaNa utsava karyo. ekadA maMgaLakaLaze pitAne kahyuM ke -"pitAjI ! haju mAre kaLAone abhyAsa bAkI che, te pUrNa kare che. eTale zreSThIe potAnA gharanI pAse rahetA eka kaLAcAryanI pAse tene kaLAbhyAsa AgaLa zarU karAvye. caMpAnagarImAM maMgaLakaLazanA gayA pachI maMtrIe potAnA putrane rAtrIne samaye maMgaLakaLazane veza paherAvI vAsagRhamAM rAjaputrI pAse meka tyA. te AvIne zagyA upara beTho. tene dekhIne TaulayasuMdarI manamAM vicAra karavA lAgI ke "A duSTa keNa mArI pAse AvyuM ?" pachI te maMtrIputra tene sparza karavA tenI najIka gaye, eTale aikayasuMdarI zayyAmAMthI utarIne jaladI bahAranA bhAgamAM jyAM potAnI dAsI e sutI hatI tyAM AvI. tene tyAM AvelI joI dAsIoe pUchayuM ke" are svAmini ! tame AkuLavyAkuLa kema dekhAo che?" te sAMbhaLI te belI ke:-"devatulya rUpavALe mAre pati koI ThekANe jato rahyo jaNAya che." teo belI ke-"hama. ja tamArA pati zayanagRDamAM AvyAne? teNIe kahyuM ke - "te mArA paraNela pati nathI, te te keI keDhIe AvyuM che." Ama kahIne te suMdarI dAsIonI sAthe suI rahIne rAtrI tyAM nirgamana karI. prAta:kALe zaileyasuMdarI pitAne ghera gaI. prabhAta samaye kubuddhithI prerAyela subuddhimaMtrI rAjA ci. 5. 4
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 pAse gaye. te vakhate tenuM mukha ciMtAthI zyAma dekhAtuM hatuM, te joI rAjAe tene pUchayuM ke:-"are maMtrI ! Aje harSane sthAne tamArA mukha upara viSAda kema dekhAya che ?" maMtrI be -"he rAjana ! mArA azubha karmane lIdhe harSane sthAne mane zaka prApta thayo che." rAjAe pUchayuM -"zuM thayuM che te jaladI kaho." te be -"he svAmin ! manamAM harSathI pUrNa thayela prANI je kAryanuM ciMtavana kare che te kAryane mahA zatrurUpa thayela vidhAtA anyathA prakAre ja kare che." A uttara maLavAthI rAjAe pharIthI du:khanuM kAraNa pUchayuM. tyAre te maMtrI dIrgha ni:zvAsa nAMkhIne be ke -he svAmin ! daivavaDe ThagA chuM, mAre putra je hatuM te gaI rAtreja Ape najare joye che. tenA upara koIno beTI najara na paDe tethI Aja sudhI tene bahAra kADhaja nahato. gaI kAle ja bahAra kADho tyAre te rAtrInA prasaMge ApanI putrInA sparzathI keDhIo thaI gayela che. zuM kahevuM ane kenI pAse pikAra kare ?" A hakIkta sAMbhaLI rAjA paNa da:khI thayo. te manamAM vicAra karavA lAgyo ke -"are ! kharekhara mArI putrI zubha lakSaNa rahita hevI joIe ke jenA zarIranA sparzamAtrathI maMtrIno A surUpavAna putra kuSTI thaI gayo. je ke jagatamAM sarve prANuo potapotAnAM karmanAM phaLa neja bhagave che, paraMtu bIje prANa tenuM nimitta mAtra paNa thAya che. keI paNa purUSanA sukhaduHkhane utpanna karavA ke tene dUra karavA keI paNa prANu zaktimAna nathI, paraMtu pUrve
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ kareluM kamaja bhagavAya che, eTale ke tene sukha duHkha ApanAra thAya che. A pramANe vicAra karI rAjAe maMtrIne kahyuM ke -"he maMtrI ! meM ja tamArA putrane kaSTamAM nAkhe che. je meM tamArA putra sAthe mArI putrIne AgrahathI vivAha karyo na hota te te kuSTha rogathI parAbhava na pAmata." te sAMbhaLI maMtrI bolyA ke -"tame te hitakAraka kArya karyuM, temAM Apane zuM deSa? khare mArA karmane ja doSa che." Ama kahIne maMtrI potAne ghera gaye. A pramANe ALa AvavAthI trileksasuMdarI rAjA ane sarva parivArane parama priya hatI te apriya thaI paDI. tenI sAthe kaI vAta karatuM nahi, tene sparza karavA keI IcachatuM nahi, ane tene daSTithI jovA paNa koIne mana thatuM nahi. tene rAjAe tene guptagRhamAM rAkhI. tyAM rahIne teNe vicAra karyo ke -"meM pUrve evuM zuM duSkarma karyuM haze ke jene lIdhe mAre paraNanAra pati nAsIne anya sthaLe jato rahyo ? ane ulaTuM lekamAM AvuM agya kalaMka prApta thayuM ? have huM zuM karuM? kyAM jAuM? kenI sAthe vAta karUM? huM atyAre mahA kaSTamAM paDI chuM!!" A pramANe ciMtavana karatAM tene ekadA vicAra AvyuM ke-"kharekhara mane paraNanAra pati ujjayinI ja gayA haze, kemake modaka khAdhA pachI teNe kahyuM hatuM ke -"je A modaka upara ujaja yinInuM pANI hoya te A modaka ghaNuM sArAM lAge." A nizAnIthI mArA caraNanAra pati tyAM gayA hoya te saMbhava rahe che, mATe je kaMI paNa upAyathI huM tyAM jAuM, te tene
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ para dhI kADhIne sukhI thAuM." A pramANe vicAra karI teNe tenI mAtAne kahyuM ke -"mAtAjI! tame have evuM kAMIka kare ke jethI mArA pitA mAruM vacana eka vakhata sAMbhaLe." A pramANe vAraMvAra kahyA chatAM tenI mAtAe te svIkAryuM nahi, tethI ekadA te suMdarIe siMha nAmanA sAmaMtane belAvI pitAne abhiprAya jaNAvyuM. te vakhate siMha sAmaMte tene AdithI aMta sudhI sarva vRttAMta sAMbhaLIne hRdayamAM vicAra karI teNune kahyuM ke -"bahena ! tuM utAvaLI thaIza nahi, vakhata Avaze tyAre huM rAjAne sarva hakIkata samajAvI tArI IcchA pUrNa thAya tema karIza." AvuM vacana sAMbhaLI te rAjaputrI saMtoSa pAmI. ekadA samaya joI siMhasAmaMte yuktipUrvaka rAjAne jaNAvyuM ke-"he rAjana ! ApanI putrI bicArI meTA kaSTamAM paDI che, teNInuM sanmAna karavuM te dUra rahyuM, paraMtu tenAM vacana sAMbhaLavA jeTale te tenA upara prasAda kare joIe." te sAMbhaLI rAjAnAM netro azruthI bharAI gayAM, ane teNe siMha sAmatane kahyuM ke-"he sAmaMta ! A mArI putrIe pUrvabhavamAM kaIne huM ALa ApavAnuM duSkarma karyuM haze, tenA prabhAvathI A bhAvamAM te kalaMkavALI thaI che ane ApaNane paNa ISTa chatAM aniSTa thaI che; paraMtu te je kAMI kahevA IcchatI hoya te sukhethI mArI pAse AvIne kahe," A pramANe rAjAnI AjJA maLavAthI te sAmaMte leyasuMdarIne kahyuM ke-"he putrI! pitAjI pAse
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvIne tAre je kahevuM hoya te sukhethI kahe." A pramANe AjJA maLavAthI rAjaputrI tenA pitA pAse AvI ane belI ke-"he pitAjI! mane kumArane gya veza Ape." te sAMbhaLI rAjAe siMhasAmaMtane kahyuM ke:-"are sAmaMta ! A putrI AvuM saMbaMdha vagaranuM zuM bele che?" sAmaMte kahyuM ke -"mahArAja ! teNe yogya kahyuM che. pahelA paNa e krama hatuM ke rAjaputrI meTA kAraNane lIdhe putrane veza dhAraNa karatI hatI. AmAM kAMI paNa ayukta nathI. temAM tame saMzaya na kare, tene khuzIthI purUSa veza Apa." A pramANe sAMbhaLI siMhasAmaMtanuM vacana yuktiyukta mAnIne rAjAe putrIne purUSaza Ape, ane dezATana mATe javAnI maMjurI ApI. tenI sAthe ceDA sainya sahita javAne siMhasAmaMtane hukama karyo. pachI kayasuMdarIe kahyuM ke -"jo ApanI AjJA hoya te amuka kAraNavazAt mAre hAla ujajayinI tarapha javAnI IcchA che." rAjAe maMjurI ApI ane kahyuM ke "mArA vaMzane dUSaNa na lAge tevI rIte sarvatra vartAje." ema kahIne tene IcchAnusAra javAnI AjJA ApI. tyArapachI purUSanA vezane dhAraNa karanArI suMdarI saunya sahita siMhasAmaMtanI sAthe akhaMDa prayANa karatI ujajayinI nagarIe pahoMcI. te vakhate te nagarInA rAjAe "A caMpApurIne rAjaputra Ave che. tema sAMbhaLIne banene paraspara prIti hovAthI tene egya satkAra karyo, ane AgatAsvAgatA pUrvaka tene nagarImAM praveza karAvI tene potAnA mahelamAM laI
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 go, pachI rAjAe tene AgamananuM kAraNa pUchyuM, tyAre teNIe kahyuM ke -"pRthvImAM prasiddha ane aneka AzcaryothI bharelI A ApanI nagarIne kaututhI jovA mATe huM ahIM Avela chuM." rAjAe kahyuM ke-"he rAjaputra! tamAre ahIM mAre gheraja rahevuM. mArAmAM ane tamArA pitAmAM jarA paNa aMtara jANa nahi" te sAMbhaLI rAjaputrI siMha sAmaMta tathA sainya sahita rAjAe Apela rAjamahelamAM rahevA lAgI. pachI teNIe patAnA sevakane te nagarImAM suMdara svAdiSTa jaLAzaya kayA kyA che tenI zodha karavA hukama karyo, tyAre teoe tapAsa karIne kahyuM ke "A gAmamAM svAdiSTa jaLAzaya pUrva dizAmAM che." te sAMbhaLI te suMdarIe rAjAnI AjJA laIne te dizAmAM eka mahela bhADe laIne te sthaLe vAsa karyo. eka divasa te pitAnA makAnanI bArImAM beThI hatI, tevAmAM te sthaLethI pANuM pIvAne jatA tenA pitAe kanyAdAnamAM ApelA ane jeIne teNIe manamAM vicAryuM ke"aho ! A avo te mArA pitAnAja che." A vicAra karI teNIe te avanI pAchaLa pitAnA sevaka mokalyA ane teone kahyuM ke-"A a pAchA pharatAM jyAM jaIne ubhA rahe, tyAM tamAre javuM ane je sthaLe temane rAkhavAmAM Ave che te sthaLanuM nAma, ThAma vigere sarva cekasa rIte jANIne pAchA AvavuM." sevakee te pramANe karyuM, ane te sthAna tathA nAma vigere jANIne rAjaputrIne badhI hakIkata nivedana karI. pachI tapAsa karatAM maMgaLakaLazane
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 abhyAsa karate jANIne zaileyasuMdarIe siMhasAmaMtane kahyuM ke-"kaI paNa upAyavaDe ApaNuM ane pAchA grahaNa karIe te ThIka." siMha bolyo ke -"tenA mAlikanI adhyApanazALA ahIM pAse ja che. tenA vidyArthIone bhejana mATe nimaMtraNa karIe. pachI zuM karavuM te sahaja samajAze." suMdarIe tema karavAnI hA kahI, eTale bhejanane lagatI sarva sAmagrI taiyAra karI teNe upAdhyAyane AmaM. traNa ApyuM. samaya thayo tyAre adhyApaka sarva vidyAthIo sahita jamavA AvyuM. temanA madhyamAM pitAnA patine joIne aikyasuMdarIe tarataja tene oLakhyo ane atyaMta harSa pAmI. pachI harSane lIdhe teNIe potAnuM Asana ane thALa vigere maMgaLakaLaza mATe mokalI tenI vizeSa bhakti karI. sarvane bhajana karAvI vastro ApyAM, ane maMgaLakaLazane teNe pitAnAMja zarIranAM be suMdara vacce ApyAM. pachI teNIe kaLAcAryane kahyuM ke:-"A sarva vidyArthIo mAMthI jene suMdara kathA kahetAM AvaDatI hoya te mArI pAse eka kathA kahe." A sAMbhaLI sarva chAtroe maMgaLakaLazanI vizeSa bhakti thatI joIne IrSyAthI kahyuM ke -"A sarvamAM maMgaLakaLaza vadhAre pravINa che, te eka kathA kaheze." A pramANe sarva chAtronA kahevAthI paMDite maMgaLakaLazane ja kathA kahevAnI AjJA ApI, eTale adhyApakanI AjJAthI te che ke -"kalpita kathAnaka kahuM ke anubhaveluM kahuM.?" te sAMbhaLI rAjaputrIe kahyuM ke "kalpita kathAthI saryuM,
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ anubhaveluMja kahe." tenA zabdo sAMbhaLI maMgaLakaLazane vicAra thaye ke -"caMpApurImAM huM je rAjaputrIne bhADe para hatuM, teja A tralekayasuMdarI jaNAya che." te kaI paNa kAraNathI purUSaveze ahIM Avela jaNAya che." A pramANe vicAra karIne te svAnubhava pramANenuM vRttAMta kahevA lAgyuM. zarUAtanuM, madhyanuM ane chevaTanuM pitAnuM caritra teNe subuddhimaMtrIe pitAnA gharamAMthI tene kADhI mUkyuM tyAM sudhInuM kahI saMbhaLAvyuM. te sAMbhaLI rAjakumArIe kRtrima kepa karIne kahyuM ke"are ! AvuM jUThuM bolanArane pakaDI le." tenA sevake tene pakaDavA lAgyA, eTale teNe tene aTakAvI tene gRhanA aMdaranA bhAgamAM laI gaI. tyAM tene Asana para besADI teNIe siMhasAmaMtane kahyuM ke "huM jenI sAthe paraNuM chuM teja A mArA svAmI che, mATe have zuM karavuM egya che?" tyAre te bolyo ke-"je A ja tamAro bharatAra hoya te tamAre tene aMgIkAra kare." rAjaputrI pharIthI bolI ke-"he sAmaMta ! je tamArA manamAM haju paNa saMzaya hoya te Ane ghera jaI mArA pitAe Apela vastuo vigere jeIne vizeSa khAtrI kare." A pramANe teNae siMhasAmaMtane kahyuM, tyAre te tene ghera gaye ane khAtrI karI. pachI maMgaLakaLazanA pitAne bolAvI tene sarva hakIkata kahI pAche rAjaputrI pAse AvyuM. siMhasAmaMtanI salAhathI teNu strIveza dhAraNa karI maMgaLakaLazane ghera gaI ane tenI strI thaIne rahI. ujajayi
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa7 nInA rAjAe te vAta jANuM, eTale zreSThIne belAvI teNe sarva vRttAMta sAMbhaLyuM ane manamAM atyaMta Azcarya pAmyo. pachI rAjAnI AjJAthI teja makAnamAM maMgaLakaLaza rAjaputrI sAthe AnaMdathI vilAsa karavA lAgyo kyasuMdarIe siMhasAmaMtane sinya sahita caMpApurI pAcho mekalya, ane tenI sAthe rAjAe tene Apela purUSaveza paNa pAcho meka. siMhasAmate caMpApurImAM AvI sarva vRttAMta rAjAne jaNAvyuM, te sAMbhaLI rAjA harSa pAmIne be ke-"ahe ! mArI putrInI kaLAkuzaLatA te juo ! ane A maMtrInI pApabuddhi paNa juo ! AvI mArI nirdoSa putrIne teNe sadeSa tathA kalaMkita karI." pachI rAjAe siMha sAmaMtane pharIthI ujajayinI mokalyo, ane jamAI sahita pitAnI putrIne teDAvI temane sArI rIte satkAra karyo. tyArapachI pelA duSTa maMtrIne viDaMbanA pamADIne tenuM sarvasva luMTI lIdhuM, ane tene mArI nAMkhavAne hukama karyo. te vakhate maMgaLakaLaze rAjAne atyaMta prArthanA karIne tene mukAvyuM. tene choDI detAM rAjAe kahyuM ke- "he pApIjha! tane huM mArA jamAInA AgrahathI mUkI dauM chuM, paraMtu tuM have mArA A rAjyamAMthI cAlyo jA." maMtrI paNa rAjAnA hukamathI te deza choDI cAlyA gaye. rAjAne kAMI putra na hovAthI maMgaLakaLazane putrane sthAne rAjAe sthApana karyo ane tene mAtApitAne tyAMja teDAvI lIdhA. pachI sarvanI saMmatithI rAjAe maMgaLakaLazane rAjyAbhiSeka karyo, ane teNe yazobhadrasUrinI pAse cAritra agIkAra karyuM.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. surasuMdara rAjAe dIkSA lIdhI tema jANIne tathA tenA rAjya upara koI vaNika Avela che tema sAMbhaLI IrSyAne lIdhe sImADAnA rAjAe tenu rAjya lai levAnI buddhithI sainya sahita tyAM AvyA, te vakhate magaLakaLaze peAtAnA punyanA prabhAvathI raNusa'grAmamAM te sane lIlAmAtramAM jItI lIdhA, eTale te sarva zatruo mitrarUpe thaI gayA. pachI te sukhethI rAjya pALavA lAgyA. anukrame traleAkayasuMdarIne putra prApti thatAM tenuM yaza zekhara nAma pADayuM. putranA janmanI vadhAmaNImAM maMgaLakaLaze sa` jinacaityeAmAM pUjA, amArI udghoSaNA ane rathayAtrA vigere ghaNAM zubha kAryo karyAM ane ucitadAna dIdhAM. ekadA te nagarInA udyAnamAM zrI jayasi'hari padhAryAM. te sAMbhaLIne maMgaLakuMbha rAjA rANIsahita gurUne udyAnamAM vAMDhavA AvyA. gurUne traNa pradakSiNA daI bhaktipUrvaka vaMdana karIne teNe pUchyuM ke:-" he bhagavan! mane vivAhanA samayamAM viDaMbanA prApta thaI ane mArI rANIne mAthe kalaMka Avyu te kayA kathI ? " sUri melyA ke-" A ja bharatakSetramAM kSitipratiSTha nAme nagara che. temAM eka seAmacadra nAme kuLaputra hatA. tene zrIdevI nAme bhAryAM hatI. te ba Mne arasaparasa prItivALA hatA. seAmacaMdra prakRtithIja sadguNI, sarala hRdayavALe ane salAkamAM mAnya hatA. tenI strI paNa tevAja guNavALI hatI. teja nagaramAM jinadeva nAmanA eka zrAvaka rahetA hatA, tene seAmacaMdranI sAthe gADha maitrI hatI. ekadA jinadeve tenI pAse puSkaLa dhana hatuM chatAM paNa aSika dravya
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 meLavavAnI IcchAthI paradeza javAne vicAra karI semacaMdrane kahyuM ke -"he mitra! huM dhana upArjana karavA mATe dezataramAM jAuM chuM, paraMtu huM tane ApI jAuM teTaluM mAruM dhana vidhi pramANe sAta kSetramAM vAparavuM. tene paNa te punyane chaThTho bhAga maLaze." A pramANe kahI dazahajAra senAmahore tene ApIne te paradeza gayo. tenA gayA pachI semacaMdra zuddha cittavaDe tenuM dhana vidhi pramANe cagya sthAne vAparyuM, te uparAMta teNe tenI sAthe pitAnuM paNa keTaluMka dhana vAparyuM, tethI teNe ghaNuM punya upArjana karyuM. tenI bhAryA paNa te. dhanavyayanA anudanathI ghaNA punyavALI thaI. have teja nagarImAM zrIdevIne bhadrA nAmanI eka sakhI hatI. te naMdazreSThInI putrI ane devadattanI bhAyI hatI. keTaleka kALe karmanA daSathI te devadatta zreSThI kuSThI thayo, tethI tenI bhAya bhadrA atyaMta kheda pAmI. ekadA teNIe potAnI sakhI. zrIdevIne kahyuM ke -"he sakhI! mAro pati keI duSTa karmanA yoge kuchI thayela che." te sAMbhaLI teNIe hAsyathI kahyuM ke-"he sakhI ! kharekhara tArA aMganA saMgathIja tAre pati kuSTI thaye jaNAya che, tuM ja mahA pApiNI jaNAya che, tethI mArI daSTithI dUra jA, tArUM mukha mane dekhADIza nahi." A pramANenAM sakhInAM vacana sAMbhaLI bhadrA manamAM atyaMta kheda pAmI ane kSaNavAramAM tenuM mukha zyAma thaI gayuM. thoDIvAre zrIdevIe tene kahyuM ke -"he sakhI! tuM kheda karIza nahi. meM te phakta tArI mazkarI karI hatI. te sAMbhaLI bhadrAnA
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ -manane kheda dUra thaye. semacaMdra pitAnI bhAya sahita muninA saMgathI jainadharma aMgIkAra karI zuddha rIte pALI prAMte samAdhi maraNavaDe mRtyu pAmI saudharma nAmanA pelA devalekamAM pAMca palyopamanA AyuSyavALe deva thaye. he rAjan ! te semacaMdrane jIva saudharma devakamAMthI cyavIne tuM maMgaLakaLaza thayo che ane zrIdevIne jIva tyAMthI evI grejyasuMdarI thaI che. he rAjana ! te semacaMdranA bhAvamAM pAradravyathI punya upArjana karyuM hatuM tenA prabhAvathI A janmamAM tuM bhADe rAjakanyAne para, ane aikyasuMdarIe zrIdevIne bhavamAM -hAsyavaDe paNa pitAnI sakhIne kalaMka ApyuM hatuM, tenA prabhAvathI teNIne A bhavamAM dUSaNa prApta thayuM." A pramANe gurUmahArAjanA mukhathI rAjA ane rANIe pitAnA pUrvabhavane vRttAMta sAMbhaLI vairAgya pAmI potAnA putrane rAjya seMpI gurUnI samIpe dIkSA grahaNa karI. tyArapachI te rAjarSi anukrame sarva siddhAMtanA pAragAmI thayA. gurUe tene AcAryapade sthApana karyA ane trileksasuMdarI sAvIne pravatinInA pade sthApana karyo. anukrame te baMne AyuSya pUrNa karI zubha dhyAnavaDe kALadharma pAmIne pAMcamA brahmadevalekamAM devapaNe utpanna thayA tyAMthI cyavI manuSya janma pAmIne trIje bhave te baMne mokSapadane pAmaze." Iti maMgaLakaLaza kathA. - *
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ "minAtha, ane vIrasena tathA vimaLA rANIe lIdhela dIkSA. adbhUta Azcaya utpanna karanAra maMgaLakaLazanuM A suMdara kathAnaka pUrNa karIne prabhue saMsAra uparathI vairAgya utpanna karAve tevI anya bedhaka vacanAthI bharelI dezanA samApta. karI, A dezanA sAMbhaLIne ghaNA jIvA vairAgyarasathI bhIjAyA, asAra sa'sArane cheADI devA tatpara thayA ane kSaye pazama pramANe tyAgabhAva AdaryuM. vIrasena rAjAne ci Mtavela putranA mRtyunA upAyAthI rAtrInA samayeja vairAgyarAga utpanna thayA hatA, temAM sAkSAt tIrthakara bhagavAna padhAravAthI ane amRta jevI temanI dezanAnA zravaNathI tene vizeSa vairAgya utpanna thaye, ane pANImAM jema vastra uparanA kAcA ra'ga uDI jAya tema tenI sa'sAra uparanI vAsanA uDI gai. ane dIkSA levA te tatpara thaI gayA. prabhune thADA vakhata tyAM sthiratA karavA vina'ti karI rAjama`dire AvI maMtrI vigerene pUchIne tarataja teNe citrasenane rAjya ApavAnI taiyArI karAvI, ane rAjyabhAra badhA citrasena upara nAkhyA. save` ma`trI, anya adhikArI tathA prajAnA AgevAnane khelAvIne teNe kahyuM ke: " hu mArA putrane mArA badhA bhAra ApuM chuM. jevI rIte tame sarve e mArI sAthe vana rAkhyu che tevI ja rIte tenI sAthe
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ -vartana rAkhaje, ane jevuM mane mAna ApatA hatA tevuMja mAna tene Apaje, ane mArI jemaja tenI AjJAnuM pAlana karajo." mehane saMgAtha choDavA tatpara thayela rAjAe rANIne kahyuM ke-"gharanuM yogya rIte pAlana karajo, citrasenane tamArA putratulya gaNaje, ane huM have dIkSA levA jinezvara pAse - jAuM chuM." rAjAnAM AvAM vacane sAMbhaLIne rANIe vinaMti karI ke -" svAmina ! huM tamArI vagara eka kSaNa paNa rahI zakuM tema nathI, tamArA vagara sRSTi mane te zUnyamaya ja lAge che. kuLavatI strIne mATe kahyuM che ke - tAvad rAjyasukha deva ! , tAvat zrRMgArabhUSaNaM / strINAM bhogasukhatAvad-, yAvannAtho hi sannidhau // jyAM sudhI pati sAmipyamAM hoya tyAM sudhI ja kuLavatI strIne rAjyasukha, dhanavaibhavasukha, zRMgAra-bhUSaNanI zibhA ane bhegasukha sArAM lAge che." vIrasena rAjAe kahyuM ke -"tAro putra haju nAnuM che, tenuM pAlanapoSaNa kara-te meTa thaze tyAre tane Icchita sukha Apaze, ane tenuM sukha joIne tuM AnaMdita thaje." te sAMbhaLI rANue kahyuM ke -"aho! kenA putra ne kenI saMpadA! kevuM sukha ane ke AnaMda! ke vaibhava ane kevI tRpti! strIne bharatAra vagara A duniyAmAM sarve viSa tulya ja che." A pramANe rANune Agraha thavAthI rAjAe tene potAnI sAthe dIkSA levAnI saMmati ApI, ane tenA
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgya raMgathI rAjI thayelA rAjA sarva kAryathI paravArI saMsAra bhAra ocho karI tene sAthe laIne dIkSA levA mATe zrI vIrabhagavAnanA samavasaraNamAM prabhu pAse AvyA. carama tIrthakarane namaskAra karIne ane jagadgurUnI zuddhabhAvathI stavanA karIne rAjAe rANI sahita vinayathI mastaka namAvIne bhavasaMsAramecinI dIkSA grahaNa karI. khaga dhAranI upamA jevA vratane dhAraNa karIne niraticArapaNe cAritrane pALatA bhavyajIne - pratibedhatA ane svakarmonI nirjarA karatA pRthvItaLane pAvana karatA bhagavaMtanI sAthe teo vihAra karavA lAgyA. prakaraNa 11 mu. sarpano upadrava ane ratnasAranuM pathara thaI javuM. citrasena rAjA prajAnuM sArI rIte rakSaNa karavA lAge, ane ratnasArane teNe maMtrIpade sthApana karyo. tenA sarva maMtrIemAM tene mukhya sthAna ApyuM. ane potAnA bhujAbaLa - tathA zauryathI pRthvI upara vijaya ke vagaDAvato te sukhethI rAjyanI paripAlanA karato hato, eka vakhate ratnasAra maMtrIne vicAra thayo ke-"punyanA vegathI rAjAnA traNe viDyo to dUra thayAM, duniyAmAM punya ane zubhakRtye ja kharekhara sArabhUta che." A pramANe vicArI ratnasAre citrasenane kahyuM ke
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 "ahA! A duniyAmAM punyaja rAjaya ane sukha ApanAra kahela che, sarva manovAMchita tenAthIja prApta thAya che, duSTa duzmanono ane sarva prakAranAM arIbdono paNa tenAthIja nAza thAya che, ane icchita kAryAnI siddhi thAya che; tethI zrI tIrthaMkara bhagavAne kahyAM che tevAM uttama kAryo karIne jema ane tema vadhAre punya upArjavA prayatna karI, ke jethI tamArAM mAM bhAvI vidnono nAza thaI jAya ane Icchita vastue zighra AvIne maLe. " buddhizALI manuSyane je kAMI upadeza maLe te tenA hRdayamAM tarataja vase che, tadanusAra vavA tarataja te ughukta thAya che. tethI mitranA AvA upadeza sAMbhaLIne citrasene jinAlaya, jina caityeAnA uddhAra, dInAnA uddhAra, jIvadayA, pazu-pakSI tathA sarva jIvAnI pratipAlanA, jinezvara bhagavaMtanI pUjA, yathAzakti vrata-niyamAdi grahaNa, vigere punyanAM kAryAM padmAvatInI sAthe zarU karyAM. A pramANe priyA ane trIjA ratnasAranI sAthe zubha kAryAM karavAmAMja sadA tatpara te punya zALI rAjA AkhA divasa paropakAramAMja parAyaNa rahetA hatA. te traNe badhA vakhata ekaja sthaLe rahetA hatA, eka sAtheja jamatA hatA ane zayana paNa sAtheja karatA hatA. ratnasAra mitranA gu@AthI AkarSAIne tenI bhaktimAMja sadA tatpara rahetA hatA. A pramANe AnaMdathI ekaThAM rahetAM, dharmAMkAryAM AcaratAM, sAMsArika sukhA bhAgavatAM tathA rAjakAryAM sukhethI karatAM keTaleAka kALa vyatIta thaI gayA. F
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ cr eka vakhate rAtrInA samayamAM sukhanidrAvaDe sarve sutA hatA, ane ratnasAra jAgrata avasthAmAM temanI rakSA karatA hatA, te vakhate pakanI bAjumAM eka mATA sapa` teNe dekhyA. yakSanAM vacanane saMbhAratA te tarataja beThA thayeA, hAthamAM teNe khaDraga lIdhuM ane ekaja ghAthI teNe te bhayaMkara sanA khe kakaDA karI nAMkhyA. tenA zarIramAMthI uDela viSamizrita leAhInu eka TIpuM padmAvatInI jadegdhA upara paDayuM' ane tene jhera caDhaze tevI bhItithI vastranA cheDAvaDe ratnasAre te lehInA TIpAne luchI nAkhyu. A samaye acAnaka daivayeAgathI rAjA jAgrata thayA, ane A tuM zu' akAya kare che?" tema teNe maMtrIne pUchyuM. rAjAne jAgrata thayela dekhIne ratnasAra kayAyamAna thaI gayA, ane tene vicAra thayA ke: A to eka bAju nI ane eka khAjI vAgha evA nyAya thayeA che. huM kharekhara saMkaTamAM AvI paDayA chuM. jo huM' satya elIza to huM patthara thaI jaIza, ane jo khATuM elIza te rAjAne mAre mATe khATA khyAla Avaze. mArA virUddhanA vicAra tene thaze. are! satya kahyuM che ke-rAjA koI vakhata kAInA thatAja nathI, te upakArane gaNutA nathI, karela sevA ke batAvela zo ne bhUlI jAya che, te kharekharA dujana jevAja che.' A pramANe vicAra karIne uttama maMtrIe rAjAne kahyuM ke--" svAmI pAse tene hitakara hAya tevu ane satya vacanaja buddhizALIe khelavu`. mitra pAse-satya, strI pAse priya lAge tevu', zatru pAse kheATu' ke madhura ci. 5. 5
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ # lAge tevuM, ane svAmI pAse anukULa ane satya vacanaja khelavu.. svAmin ! jo banelI badhI satya hakIkata ApanI pAse nivedana karIza, te| huM tarataja pASANurUpa thaI jaIza; mATe have te mAbatamAM zuM karavu te mATe Apane nizcaya jaNAve, tadanusAra vIza." A sAMbhaLIne rAjAe kahyuM ke"tuM je kAMI satya hakIkata hAya te nivedana kara. vacana mAtra bAlavAthI koI pASANamaya thaI jatuM nathI. tevA DhAMga karavAthI kAMI phAyado nathI." AvAM rAjAnAM ayukta vacanA sAMbhaLIne manamAM kheda pAmatA ratnasAre sAhasa tathA dhIrajane dhAraNa karIne yakSa pAsethI je hukIkata sAMbhaLI hatI te kahI batAvI. teNe kahyuM ke-"padmAvatI sAthe ApanAM lagna thaI gayA pachI padmapurIthI A tarapha AvavA ApaNe nIkaLyA tyAre jaMgalamAM eka meATA vaDavRkSanI nIce ApaNe visAme lIdhA hato te Apane yAda haze. te vakhate rAtre jAgatAM yakSa pAsethI ApanI upara AvavAnA bhAvI cAra sa'kaTAnI meM vAta sAMbhaLI hatI. prathama je azva Apane nagaramAM pravezavA ApyA hato tenAthIja Apane viSra hatuM, paNa mane te hakIkatanI khabara paDavAthI te gheADAne meM badalI nAkhyA," ATalI hakIkata kahetAM ratnasAra jAtu sudhI paththaramaya khanI gaye, ATalu' dekhatAM paNa rAjAe teno haThAgraha cheDayo nahi, ane AgaLa hakIkata kahevA durAgraha karyAM. AveA durAgraha thavAthI ma`trIe daravAjA pAse Avela kutrima daravAjAnI sa`cA sAthenI geADhavaNuno manAva varNavI khatAnyeA. A vadhu vatAM te
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ {7 kaTI paryaMta pASANamaya banI gayA, tApaNu tyArapachI zuM banyuM te kahevAnA Agraha rAjAe cAluja rAkhyuM, tyAre vimaLA rANIe Apela viSamaya mAdakA ane laghulAghavI kaLAthI temAM teNe karela pheraphAranA trIjo anAya teNe vaNu vI atAnyA, ane te vadhu vatAMja te kaMTha sudhI pASANamaya anI gayA. te rAtrIe anela pachIneA manAva varNavavA hajI rAjAe ThuTha pakaDI rAkhI, ane teNe te vadhu vatAM kahyuM ke" jyAre tame ane rANI pakSa kamAM sukhanidrAmAM sutA hatA, tyAre palaMganI khAjumAM sAMkaLa uparathI eka bhaya kara dRSTi viSa sapa` utarato me' nrITho. tethI me te duSTa sapane mArI nAkhyuM, paNa tema karatAM rANInA sAthaLa upara viSamizrita leAhInu eka biMdu paDI javAthI viSa caDhavAnI bhItithI meM te TIpuM vastranA cheDAvaDe luchI nAkhyuM. svAmina ! Apane bhaviSyamAM AvavAnI A cAra ApattienuM vRttAMta yakSa pAsethI me' sAMbhaLyu hatuM. te sava Apattie punyanA yAgathI visarALa thai gai che, ane have Apane bhAvI koI Apatti AvanAra nathI." ATalu' khelatAM to ratnasAranuM AkhuM zarIra pASANumaya thai gayu ane nizceSTa thaIne te bhUmi upara paDayo. devanI vANI kiMDha paNa khATI thatI nathI.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNuM 12 muM. New rAjAne vilApa ane ratnasArane pASANamaya maTADavA karelA prayatnA Bogorepe pesse '' mitra upara Avela A sa'kaTa DhekhIne rAjA te ekadama gabharAI gayA-muMjhAI gayA. peAtAnAM durAgrahane kheda karavA lAgyuM, ane mitranAM guNA vAravAra saMbhAratA mUrchA khAIne bhUmi upara paDI gayA. zIte pacArathI jyAre te zuddhimAM ALye tyAre te atizaya rUdana karavA lAgdhA ke;- are mitra ! mane ahI' cheDI daIne tuM kayA cAhyA gayA ? mArI Apattiene dUra karanAra, kRtajJa purUSAmAM zirAmaNa evA he mitra ! tArA vinA have mArAthI jIvI zakAze nahi. AvA duSprApya mitraratna hArI janAra mane dhikkAra che! tenI satya hakIkata lakSyamAM na lenAra mArI jevA mUDhane vAravAra dhikkAra che! ahA ! bhavitavyatA pramANeja manuSyane buddhi thAya che. ahA ! duSTa buddhivALA meM mArA paropakArI mitrane nakAme saMkaTamAM nAkhyA. are ! mitra vagara A mArUM rAjya nakAmu che, mArA deza phAkaTane che, sukha tathA vabhava artha vagaranA che, temaja mArU dhana, dhAnya ane mArU jIvita paNa niSphaLaja che. tenA viyeAgathI have huM... koI paNa rIte prANa dhAraNa karI zakuM tema nathI, tethI have huM paNa mArA prANune avazya
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69. tyAga karIza; kAraNa ke iSTa madhuone-STi vastunA viyAga thAya tyAre prANatyAga karavA teja hitAvaha che. tenI vagara jIvI zakAtuM ja nathI." A pramANe kalpAMta karatAM citrasena rAjAe peAtAne paNa prANatyAga karavAnA niNuya karyAM, ane te mAkhatanI jyAre te taiyArI karAvavA lAgyA, tyAre padmAvatIe tenA Azaya samajI jaIne manamAM vicAra karyAM keHare ! A teA mATA apavAdanu kArya thaze. rAjA ApaghAta kare tyAre mahA anatha thaI jAya, tethI kAI upAyavaDe hAla tA A kAryamAM vila a karAvaveA teja ceAgya che. pachI AgaLa jema khanavAnu' haze tema anI raheze." A pramANe vicAra karIne teNe rAjAne kahyuM ke:-svAmin ! kAyarapaNuM choDA, dheyanuM avalakhana kareA, hiMmata rAkheA ane Ave samaye je kAMi yathAcita kAya hAya te karI. AtmaghAtanA vicAra karavA te te kAyara purUSanu kAma che. ApanI jevA parAkramI ane himmatavALA nRpati mATe te te tadna ayeAgya che. ratnasAra mitra kIthI jIvitatrya pAme, tenuM pASANupaNuM cAlyuM jAya te mATe dhIraja rAkhIne udyama kareA. te mATe dAnazALA karAvA, ane bahArathI AvatA dareka atIthine temAM uttama vastuonu yathuSTa dAna maLe tevA prakhadha karI. A vAta bahAra phelAvAthI lAbhathI lAbhAIne rakta akhara dhAraNa karanArA jaTAdhArIe, sanyAsIe, yAgIo, kApAlikA, sa'tra-taMtra vidyAmAM nipuNa ane maraNu tathA jIvananI kaLAmAM kuzaLa aneka manuSyA te zALAmAM Avaze. temAMthI kaI
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharekhara A ratnasAranI pASANumayatA dUra thAya tevA upAyaH atAvaze jethI ApaNA manArtha siddhi pAmaze, ane mitranA viyeAga dUra thaze." A tenA upAya sAMbhaLIne rAjAe tarata ja dAnazALA karAvI, ane temAM meTAM meTAM dAna ApavA mAMDayAM, tenAthI khe'cAIne ghaNA videzI yAgIe tathA sAdhu ane khAvAe te nagarImAM AvyA. A sane rAjA mitranA nirogI thavAnA upAya pUchatA hatA. teo je je vidhi dekhADatA hatA, te pramANe rAjA badhu karatA hatA, paNa mitranuM' kaSTa gayuM nahi; ghaNAM upAye karyAM, pazu ratnasAra puna: cetanA pAmyA nahi, tethI rAjA rANI bahu du:khI thayA ane ci'tAmAM divaseA gALavA lAgyA. mitranA zAkathI. AkuLa vyAkuLa thayela rAjAe rAjasabhAmAMthI gIta, nRtya, vAdana badhu' aMdha karyuM, ane rAjyanI paNa teNe ciMtA cheDI dIdhI. A pramANe keTalAka kALa pasAra thaI gayA, tyAre eka vakhata rAjAne vicAra AvyeA ke: " je mahAtmA yakSe A viznonI hakIkata kahI hatI, teneja A mitranA niragI thavAne upAya pUchIe, te jarUra te bAbatanA pratikAra batAvaze." A pramANe rAtre sUtAM sUtAM rAjAe SicAra karyAM. rAtrI pUrNa thai ane sUryadiya thayA ke tarataja rAtrIe Avela vicArane amala karavA rAjA tatpara thaI gayA, ane junA maMtrIne rAjyanA bhAra ApIne teNe te vaTavRkSa pAse java priyAnI anumati laIne sAre divase zubha muhUrta hAthamAM khaDga dhAraNa karIne prayANa karyuM.. avicchinna prayANathI cAlatA te keTaleka divase icchita
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthaLe AvyuM, ane zAMta thaI jaIne ciMtAnA bhAvathI vyA, thayela ane mitranA zethI duHkhI thayela citrasena jhADanI nIce sUte. viga tathA zekathI A thayela tene nidrA na AvI ane jaLavagara jema mAchaluM taraphaDe tema te vRkSanI nIce sUte sUte taraphaDate hate. AvI sthitimAM vRkSa upara rahela yakSiNIe tene dharmo ane teNe hRdayamAM dayA AvavAthI yakSane pUchayuM ke-"savAmin ! A nIce keNu sutela che? te bahu du:khI dekhAya che, te evuM zuM mahAna duHkha tene AvI paDayuM che ? kRpA karIne A purUSanI hakIkata jaNAve." yakSe kahyuM ke-"priye! ghaNA vakhata pahelAM pitAnI patnI, sainya ane mitra vigerene sAthe laIne je ahIM AvyA hate, ane A vRkSanI nIce parivAra sahita rAtrI u9laMghavA jeNe paDAva nAkhyo hato, te A rAjaputra che. A rAjaputra guNenuM dhAma che. aneka uttama guNethI vibhUSita che, paNa priya mitranA viyogathI te duHkhI thayo che-zokAtaMta thayuM che, ane te ISTa mitrano viyoga TALavA ahIMtahIM bhramaNa kare che." A sAMbhaLIne yakSiNIe pUchyuM ke"svAmin ! tene mitrano viyAga kevI rIte thaye?" te sAMbhaLIne yakSe kahyuM ke-"priye ! tenuM kAraNa sAMbhaLa. te vakhate meM tane kahyuM hatuM ke A rAjakumAra upara cAra vidane AvavAnA che, ane te vine kevI rIte Avaze te paNa kahyuM hatuM. tenA mitre A hakIkata barAbara sAMbhaLIne buddhine upayoga calAvI te vine dUra karyA, ane A
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zajAne vikharahita karyo. meM vaLI kahyuM hatuM ke A hakIkata je sAMbhaLanAra keIne kaheze te te paththara rU5 thaI jaze. A hakIkta A rAjaputranA durAgrahathI tenA mitre tene vigatathI kahI saMbhaLAvI ane te kahetAMja te pASANamaya thaI gayo. tenA viyoga duHkhathI duHkhI thayelA A rAjAe tene mATe ghaNA upAyo karyA, paNa haju tene kAMI pratIkAra tene maLyo nathI. saneha duHkharUpI vRkSanuM mULa che, ane neha aneka prakAranAM anarthonA kAraNabhUta thAya che. A hakIkata sAMbhaLIne A dukhI manuSya upara dayA AvavAthI dayALu cittavALI yakSiNIe yakSane pUchyuM ke-"svAmin ! Ane kAMI pratIkAra che ke nahi?" tene A prazna sAMbhaLIne yakSe kahyuM ke-"A je kurUpatA tenA mitrane thaI che tene upAya kahuM chuM te sAMbhaLa. jo keI cAritrazALI ziyalasaMpanna zuddha sadAcAravALI strI tenA putra sahita te pASANane sparza kare te te tarataja asalarUpa pAmI jaze." A pramANenI badhI vAta sAMbhaLIne ane pratIkAra jANIne citrasenane hRdayamAM bahu AnaMda thayo ane sukhaniddhApUrvaka rAtrIe sUI gayo.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 13 muM. padmAvatInAM ziyaLa guNanI kasoTI ane ratnasAranA vidhanane nAza. - yakSanAM vacanathI hRdayamAM saMtuSTa thayela citrasena prAtaHkALe vahele jAgrata thaI namaskArAdinuM smaraNa karI prAtaHkRtya karIne pitAnA nagara tarapha cAlyo. avilaMba prayANa karatA te keTaleka divase vasaMtapura nagaramAM AvyA. tene Avela dekhIne AkhI prajA bahu AnaMdita thaI ane padmAvatI patine dekhIne premathI paravaza thayelI atizaya harSita thaI. te avasare rANIne prasUtine samaya najIka Avate hato, tethI "punyanA prabhAvathI mArAM vAMchitanI satvara siddhi thaze." tema vicArate rAjA AnaMdathI ubharAtA hadayavaDe divase nigamavA lAgyo. sadAcAranAM kAryomAM te vizeSa tatpara rahevA lAgyuM. dAnAdi vizeSa karavA lAgyo, dharmakAryomAM vizeSa lakSya ApavA lAgyo. ane priyA sAthe AnaMda karate rAjyabhAra sukhethI nirvahavA lAgyo. avasara thatAM sArA divase zubha muhUrta tathA grahAdine zubha saMcAra hato te vakhate jevI rIte pUrva dizAmAMthI dinakara pragaTe che tevI rIte nRpapriyAe suputrane janma Apyo. putrane janma thatAM rAja ane prajA bahu AnaMda pAmyA, sarve
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 vadhAmaNI ApavA lAgyA, rAjAe nagaramAM mATA mahAtsa karyAM, ane tIrthaMkara paramAtmAnI aneka sugadhI padArthAMnA upayega pUrNAMka mATI jinapUjA racAvI. vaLI dIna purUSAno uddhAra karyAM, RNI purUSAnAM RNu daI dIdhAM, baMdIkhAnA cheDI dIdhAM, leAkeAne karamukta karyAM, yAcakone icchita vastuo ApI, ane zubha vasro ane alakAro ApIne svajanone saMtoSyA. dhama parAyaNa te rAjAe anukrame Dhe divase jAga raNu karIne yAcakone krIthI manovAMchita dAna ApyuM.. mArame divase rAjAe sarva jJAtiba ene bheAjana karAyu ane putranuM garbhamAM saMkramaNu thavA pachI peAtAnA kuTuMbamAM dharmanI ghaNI vRddhi thaI hatI, tethI tevA uttama guNaniSpanna putranu dhrusena nAma pADayuM'. tyArapachI svajanothI paravarela rAjA padmAvatIne sAthe laine vAjate gAjate dAnazALAe garcA. yakSanAM vacano sabhArIne zilArUpa thaI gayela ratnasArane vidhipUrvaka AnaMdathI snAna karAvyuM, ane padmAvatIne te pASANamaya ratnasArane putrane kheALAmAM rAkhIne spa karavA teNe sUcanA karI. padmAvatIe dhamasenane peAtAnA khALAmAM besADIne ane hRdayamAM paMca parameSThI mahAmaMgaLakArI navakAra maMtranu` smaraNa karIne A pramANe kahyuM ke "are leAkapALA ! graheA ! sUrya ! caMdra ! nakSatrA ! kSetrapAlA ! najIka rahela save vaimAnika deve ! nagarajano ! jJAtima'e ! tame badhA dhyAnapUrvaka sAMbhaLeA. je mana, vacana ane kAyAthI mArU ziyaLa, ni`La heAya, jo, rAjA sivAya anyanI ma
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ kadipaNa ciMtavanA karI na hoya, to mArA hastanA sparzathI maMtrIrAja tarata sAjA thAo, temanI pASANumayatA dUra thAo." A pramANe sarvane saMbodhIne teNe te paththarane hAthavaDe sparza karyo, eTale yakSanAM vacanAnusAra jevI rIte sutela mANasa nidrAmAMthI jAge tevI rIte ratnasAra pASANu mayatA tajI daI ALasa maraDIne beThe thaye. rAjA to tene sacetana thayela joIne atizaya harSita thayo, harSAzruthI. ubharAI gaye, ekadama doDI jaIne tene bheTI paDyo, ane teNe pitAnAM azruthI tene nhavarAvI dIdhuM. ratnasAre paNa sarvane namaskAra karI yAcita vinayapUrvaka sarva sAthe meLApa karyo. putrajanmathI haju tAjo ja AnaMda. thayo hate, temAM mitranA uddhArathI atizaya vadhAre thayo. ghI ane sAkaranA saMyoga je uttama yoga . banavAthI sarve atizaya AnaMda pAmyA. pachI citrasena rAjA ratnasAranI sAthe AnaMda karatAM sukhethI rAjya pALavA lAgyo. haMmezAM dharma ane karmamAM parAyaNa thaI teo AnaMdamAM divaso pasAra karatA hatA. te ziSTa purU nuM rakSaNa karavAmAM, duSTa purUSanuM damana karavAmAM ane . dAnAdi zubhakAryo karavAmAM haMmezAM tatpara rahetA hatA. dharmakAryamAM parAyaNa rAjA, maMtrI ane padmAvatI sAthe vizeSa dharmakriyA karatAM AnaMda ane sukha jogavatA hatA.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14 muM. citrasenanuM zaurya, udAratA tathA parAkramo. eka vakhate maMtrI sahita sabhAmAM beThela te rAjAnI pAse eka videzI mANasa AvyuM ane kahyuM ke "mahArAja! siMhapurane rAja siMhazekhara garvathI uddhata thaI gayo che ane amArA sImADAne tenA sainya vaDe nAza kare che ane lekene raMjADe che. vaLI te ApaNe daMDa ApatuM nathI, ApaNA mANasanI sevA karatuM nathI ane musApharone sAmAna tathA dhana-mAla vigere luMTI le che, mATe te bAbatamAM tAkIde baMdobasta karavAnI jarUra che." A pramANenA tenAM vacane sAMbhaLIne citrasena rAjA kopathI ekadama ubhuM thaI gaye, myAnamAMthI taravAra bahAra kADhI ane yuddhanuM raNavAditra vagaDAvyuM. bherIne avAja sAMbhaLIne yoddhAo pitAnAM zastro laIne ekadama taiyAra thaI gayA ane teo yamanI jevA AkAravALA bhayAnaka dekhAvA lAgyA. pachI cAre prakAranA sainyathI paravArela citrasena rAjA vAjIMtranA nAdathI prerAyela pitAnA nagarathI tarata bahAra nIkaLyo. mahA parAkramI te -rAjA prayANa karate anukrame daMDakAraNyamAM AvyuM, ane eka chAyAvALA sthaLamAM paDAva nAkhyo. rAtrIne samaye sarva ddhAo nidrA letA hatA te vakhate akasmAtuM rAjAe dara
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 koIne rUdanane savAra sAMbhaLyuM ane teNe vicAra karyo ke AvI nirjana aTavImAM A kenA rUdanane svara saMbhaLAte. haze ? kharekhara keI duHkhI manuSyanuM rUdana saMbhaLAya che,. tethI tene sahAya karavI te mAre dharma che." A vicAra karI hAthamAM khaDUga laIne je dizAmAMthI svara Avate hate. te dizA tarapha te cAlyA. thoDe dUra te gayo te vakhate eka vRkSanI nIcenA bhAgamAM teNe eka purUSane dIThe. te purUSane sAMkaLavaDe bAMdhavAmAM AvyA hatA ane pagamAM leDhAnI beDIo nAkhI hatI. tene dekhIne rAjAe vicAryuM ke - aho ! A kaI rAMka du:khI mANasa jaNAya che." pachI. citrasena rAjAe te purUSa tarapha joIne pUchayuM ke - "tuM keNa che? ane AvI avasthA tane zI rIte prApta thaI che?" teNe kahyuM ke -"huM mahApIDAthI pIDAyela chuM. he purUSottama! huM kahuM te mArI vAta sAMbhaLe, paNa pahelAM. mane A baMdhanamAMthI mukta kare ane mArI pIDA dUra kare,. ke jethI mAruM pUrva vRttAMta vistArathI huM tamane kahI. saMbhaLAvuM." upakAraziromaNi citrasena rAjAe tarataja tene baMdhana mukta karyo. tenA baMdhana dUra thatAMja te be ke -"vaitADhaya. parvata upara Avela vidyAdharanA nagaranI uttama zreNimAM hemapura nAme eka nagara che. te nagarImAM vidyAdharamAM ziromaNi. ane dAnAdi guNethI saMyukta hemaratha nAmane eka rAjA. che. tene suvarNanI mALA jevI zobhatI hemamAlA nAmanI.
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ - patnI che, tenI kukSithI utpanna thayela huM hemamALI nAmane temane putra chuM. mArI hemacUlA nAmanI patnI sAthe saMsAraucita sukhe bhegavate huM mArA AvAsamAM AnaMdathI kALa nirgamana karatA hatA. A pramANe keTalAka samaya gayA pachI saMsArane nistAra karanArI tIrthayAtrA karavAnI amArI IcchA thaI tethI mArI priyapatnI sAthe eka vimAnamAM besIne tIrthayAtrAe jatAM jyAre ahIM sudhI ame AvyA tyAre mArI priyAmAM lubdha thayela manavALe ratnacUDa nAmane eka vidyAdhara tenA sainike sahita deDate AvyuM, ane te duSTAtmA khecara mane bAMdhIne A vRkSa sAthe jakaDI laIne te mArI patnIne upADIne tenI nagarI tarapha cAlyA gaye - che. A pramANenA tenAM vacane sAMbhaLIne citrasena rAjAe - traNasaMhiNuM auSadhithI tene tarata sAjo karyo. teNe bhUpatine - namana karyuM, ane vinaMti karI ke -"jevI rIte mane A duHkhathI tame mukta karyo, tevI rIte mArI priyAne paNa tame - lAvI ApI mArA upara vizeSa upakAra kare." kahyuM che ke - vRkSo yathA phalaM puSpaM, paropakRtihetave / tathA satpuruSaH prANAn, dhatte hi parahetave // .. jevI rIte vRkSane phaLa tathA puSpa vigere paropa. - kAranA hetu mATe ja hoya che, tevI rIte saMpurUSa pitAnA prANa paNa paranA upakAra mATeja dhAraNa kare che" A pramANe sAMbhaLIne popakAraparAyaNa te kumAra tarata ja tenI sAthe tenA vimAnamAM beThe. tenI sAthe keTaleka
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ :ce dUra gayA te vakhate citrasene eka vRkSanI nIce beThelA ratnacUDane teoe jAye. tene dekhIne tarataja citrasene hAka mArI keH- are duSTa ! are paradAAla paTa ! are harAmakhAra ! have tuM kayAM jaIza ? have huM tane mArIja nAkhIza. " A pramANe citrasenane khelatA sAMbhaLIne ratnacUDanI sAthenA sarva vidyAdharA ekadama nAsI gayA, ane ratnacUDa ekAkI ulle| rahyo. tarataja citrasene tene saMgrAma mATe elAnyA, teo vacce dArUNa yuddha thayuM, ane ghaNA prakAranI laDAI pachI citrasene tenA saMpUrNa parAbhava karyAM. ratnacUDa hArI gayA. mRtyunA bhayathI te ratnacUDa mukhamAM tRNu laIne tenA pagamAM paDaco, ane vinaMti karI ke- svAmin ! kAMtipuranA rAjAnA huM rahnacUDa nAme putra chuM, vidyAnI sAdhanA karavA huM gaMdhamAdana upara gayA hatA. tyAM vidyA sAdhIne mitravathI paravareza huM... parvata sRSTi uparanAM AzcaryoM jovA gaganamArge jatA hatA. te vakhate priyA sahita jatAM A hemamALIne ame dekhyA. tenI patnInuM suMdara rUpa joIne me* mArA mitrAne kahyuM keH- cAle, jue, huM... mArI vidyAnI parIkSA karU chu, tame badhA kautuka jIA. kahIne me' te strI upara mArI vidyA mUkI. te vidyAnA aLavaDe te vihvaLa thaI gaI-kAmAtura vadanavALI thaI gaI, ane vAravAra haMsavA lAgI. mArA mitra A dekhIne mahuja vismaya pAmyA. peAtAnI patnIne AvI rIte hasatI dekhIne hemamAnI bahuja kupita thayA, ane kaThora vacana vaDe mane gALA devA lAgyA, tyAre kApathI meM tene sAMkaLavaDe khAMdhI "" Ama "
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ co lIdhA ane tenI priyAne laIne A vanamAM huM Avyo. meM te strIne 'tuM kANu che ? keAnI kanyA che?' vigere vRttAMta pUchavAthI mane mAluma paDyu ke te mArA geAtranIja kanyA che. A samaye tamArA ugra avAja sAMbhaLIne mArA mitrA bhayathI si'hunA nAdathI jema mRgeA nAsI jAya tema adhA nAsI gayA. meM tA gurUmahArAjanI pAse ghaNA vakhatathI parastrItyAganA niyama lIdhela che, tethI huM adhu ! A strI mAre tA sathA bhiganItulyaja che." ratnacUDanAM A vacanA sAMbhaLIne vizuddha buddhivALA ratnacUDanI citrasene bahu praza'sA karI. kahyuM che ke: upakAraparA dhanyA, dhanyA dAnaparA narAH / parakAryakarA dhanyA, dhanyAH zIladharAstathA // " upakAraparAyaNa purUSone dhanya che, temaja dAnamAM tatpara rahenArane dhanya che; pArakAnAM kAryoM karanArane dhanya che, temaja uttama ziyaLa pALanArane paNa dhanya che.' hemamALIe pachI citrasenane bahu bahu praNAma karIne vinayapUrvaka kahyuM ke he svAmin ! tame mane Aje jIvi tadAna ApyuM che, ane DubI jatA hemarathanA kuLanA tame uddhAra karyAM che; mATe he svAminlR ! huM' tamane je vidyAe Apu' te kRpA karIne Apa grahaNa karI, ane mane kAMIka aMze anRNI karo. " A pramANe sAMbhaLIne citrasene te kabula karyuM. koInI prArthanAnA sajjana purUSo kadI bhaga
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 karatA nathI. pachI te vidyAdhara haSa thI ubharAtA manavaDe tene e durlabha vidyAe ApI. je sthaLe javu' heAya tyAM jenI upara besIne jaI zakAya tevA eka pa ka (palaMga) ane game tevA zatrune jItavAne samartha evA zatru Mjaya nAmanA eka daDa hemamALIe citrasenane ApyA. pachI ratnacUDe paNa mastaka namAvIne rUpaparAvatinI guTikA AnathI ApI. A pramANe paka, IMDa ane guTikA grahaNa karIne citrasena sarva vidyAdharA sAthe paraspara prema batAvatA AnaMda karavA lAgyo. prabhAta samaya thatAM te ane vidyAdharA te kumArane namaskAra karIne pAtapeAtAnI nagarI taraph gayA. citrasena sainyamAM palyakAdi laine pAche Avyo, ane peAtAnI senA sahita AgaLa prayANa karyuM.. "" ' gheADe dUra prayANa karyuM. tevAmAM jene mATe A prayAsa karyAM hatA te siMhaeNpuranA svAmInA dUta citrasena pAse Avyo ane teNe kahyuM ke:- hai svAminlR ! mArI dvArA mArA svAmIe kahevarAvyu' che ke jo tame sukhane IcchitA hai| tA mArI sImamAM Avaze nahi. " A pramANenAM kRtanAM vacanA sAMbhaLIne kApa pAmelA rAjAe kahyuM ke- dUta ! tuM atrethI cAlyo jA, tuM avadhya hAvAthI tane jItratA javA dauM chuM.' Ama kahIne te dUtane kADhI mUkayo. teNe peAtAnA svAmI pAse AvIne citrasenanA kApanI ane sainyanI mATI taiyArI. enI vAta karI. dUtanAM vacanA sAMbhaLIne kApathI hATha phaphaDA vatA te paNa sihunI jema citrasenanI sAme cAlyA. ci. 5. 6
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMnenA sau ne mArgamAM bheTa thatAM yoddhAo aMdara aMdara laDAI karavA lAgyA. rathInI sAthe rathI, ghoDAvALAnI sAthe ghaDAvALA, padAtinI sAthe padAti tevI rIte yuddha karavA lAgyA. sainike e arasaparasa mUkelA tIrethI AkAza chavAI gayuM, ane akALe meghAcchAdita AkAza hoya te dekhAva thaI gayo. jevI rIte viMdhyATavImAM hastIo krodhAyamAna thaIne mAMhomAMhe laDe che, tevI rIte lokone bhaya upajAvanAra A yuddha bhayaMkara thaI paDyuM, lehInI nIka vahevA mAMDI; ane aneka yoddhAo raNasaMgrAmamAM maraNa pAmyA. citrasena rAjAnuM yuddhakauzalya joIne ratnazekharanA sainike Azcarya pAmyA. ghaNA sainike marAyA chatAM paNa jyAre siMhapurIne svAmI saMgrAmathI pAche hakyo ja nahi tyAre citrasene vidyAdhare Apela zatruMjaya mahAdaMDa hastamAM dhAraNa karyo. paMcaparameSThInuM hadayamAM dhyAna karIne tathA te vidyAdharane saMbhArIne teNe krodhAyamAna thaIne zatru upara te daMDa mUkya, jethI duzmananA badhA sainikone nAza thaI gaye, ane phakta ratnazekharaja jIvate rahyo. te tarata ja azva uparathI nIce utaryo, ane ekadama citrasena pAse AvI vinayathI tene mastaka namAvI zaraNa mAgyuM. "bhaya vinA keI sthaLe prIti thatI nathI." be hAtha jeDI mastaka namAvI teNe citrasenane kahyuM ke -"mahArAja ! mane kSamA kare, mArI bhUla thaI ApanuM AvuM adbhuta parAkrama meM jANyuM nahotuM, have aparAdhIne je daMDa letA he te mATe daMDa laI mArA upara kRpA kare." AvuM sAMbha
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ <3 LIne te kupALu rAjAe te daMDane pAchA khe`cI lIdhA. pachI ratnazekharane sAthe laIne citrasena tenI nagarIe gayA, ane ratnazekharane pharIthI gADhI upara besADayo. tene sevaka banAvIne tathA mitranI jema tenI sAthe vatIne tathA tenA Adara satkAra svIkArIne citrasena lazkara sahita peAtAnA nagara tarapha cAlyA. cAre prakAranA lazkara sAthe judA judA dezA jotA ane aneka dezanA rAjAone namAvatA teo anukrame avicchinna prayANu karatAM vasaMtapura nagare AvyA. bharatAranuM AvAgamana sAMbhaLIne padmAvatI parama saMteASa pAmI. ratnasAra ma`trIe nagarane suMdara rIte zaNugAyuM ane AkhA parivArathI paravarela ane nagarajanAthI gherAyela matrI rAjAne levA tathA sAmaiyuM karavA AnaMdathI ubharAtA hRdayavaDe tenI sanmukha cAlyeA. thoDe dUra maMtrI vigerenA rAjAnI sAthe meLApa thayA, ane sarvee rAjAne sASTAMga namaskAra karyAM. rAjAe snehathI sarvene uThADIne Ali'gana kayuM, kuzaLa samAcAra pUchyA, ratnasArane khAsa Adara dIdhA ane peAtAnA Asana upara besADayo. snehamaya vANIthI ratnasAranA prathamane 'upakAra saMbhAratA rAjA tenI prazaMsA karavA lAgyA, ane badhAne hu thI khelAvI rAjA AnaMdasamAcAra pUchavA lAgyA. pachI sainyasahita rAjAe nagara tarapha prayANa karyuM, ane udyAnAdinI zAbhA jotAM anukrame nagaranA daravAjA najIka AvyA. te vakhate dharmasena kumAra rAjAnI sanmukha Avye, ane bhUmi sudhI mastaka namAvIne rAjAne praNAma karyAM. rAjAe tene premathI AliMgana karyAM, ane harSAzravaDe tene vyAkhyA. putraratnane
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitAnI pAse hatI upara besADIne rAjAe nagaramAM praveza karyo, suMdara vAjiMtre vAgavA lAgyA, bhATa tathA cAraNe jayA jaya zabda karavA lAgyA, AnaMdanA svare sarva dizAethI saMbhaLAvA lAgyA, purUSa tathA strIo sarvatra AnaMdathI tene nihALavA lAgyA, ane anukrame rAjA rAjamaMdira pAse AvyA. hastI uparathI utarI sabhAsthAnamAM beThA, kautuka maMgaLa karyA, ane sainikane visarjana karI te aMtaHpuramAM gayA. vijayI rAjA, rANuM ane maMtrI traNene meLApa thaye, ane AnaMdamaMgaLa vartAye. ghaNe vakhatane viraha guTayo, ane rANIe rAjAne vadhAvyA, dAnAdi ucita kAryo karyA; ane jinamaMdiromAM aSTAhUinakA mahetsava karAvyuM. A pramANe AnaMdakArya pUrNa thayA pachI rAjAe rAja kArabhAra saMbhALI lIdho ane dharmakAryamAM te traNe jaNa vizeSa prayatnavAna thayA. teo haMmezAM dharmadezanA sAMbhaLavA gurU pAse jatA hatA, vizeSa vizeSa dharmaparAyaNa thatAM teoe samakita grahaNa karyuM, parigrahanuM parimANa karyuM ane ghaNe prakAre gurUmahArAjanI sevA karavA lAgyA, tathA dharma ArAdhana karavA lAgyA. punyavaMta te traNe AtmAo haMmezAM punyanAM tathA dharmaparAyaNatAnAM kAryoja karatAM hatAM, ane nirmaLa manathI. AnaMda karatAM rAjyane sukhethI pALatAM hatAM.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15 muM. paryaka upa2 tIrtha paryaTana. eka divasa rAjA, rANu tathA maMtrI traNe AnaMdapUrvaka vArtA-oSThI karatA hatA, tyAre rAjAe potAne maLela svecchAcArI paryakanI hakIkata kahI batAvI. je sthaLe kautuka jevA ke yAtrA karavA javuM hoya te sthaLe gaganavihArI te paryaka upara jaI zakAya tema hatuM. rAjAnI A hakIkata sAMbhaLIne rANI bahu AnaMda pAmI, ane teNIe kahyuM ke -"he svAmina! je ApanuM vacana satya heya, Ape kahela palaMga tevI zaktivALo hoya te aneka judA judA jinezvaranI pratimAothI zitA zAzvatA manahara tIrtho A bhUmi upara vidyamAna che, aneka atizayAdithI te zebhatA che, te sarva sthaLo khAsa vaMdana karavA lAyaka che, bhAvathI te sthaLane juhAratAM aneka bhavamAM upArjana karelAM pApano nAza thAya che, ane ApaNu pAme te tIrthanAM darzana karI zakAya tevI sAmagrI hAjara che, te pachI temAM pramAda zA mATe kare ? chatI sAmagrIne lAbha zA mATe na le?" rAjAe kahyuM ke -" kahela hakIkata satya che, temAM jarApaNa pheraphAra nathI, mane maLela vastuomAMthI daMDanI te meM parIkSA karI che, have A cardhakanI parIkSA karIe." pachI pUjAnA save uttama upakaraNe
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA sAmagrI sAthe laIne te traNe judA judA tIrthonI yAtrA karavA javAnI IcchAthI palaMga upara beThA. tarataja teonI IcchAnusAra palaMga vAyuvegathI AkAzane raste cAlyuM, ane prathama teo aSTApada parvata upara gayA. te sthaLe bharata. cakravatIe karAvela traNa gAu uMcuM suvarNanuM manohara citya che. temAM pUrva dizAmAM be, dakSiNa dizAmAM cAra, pazcima. dizAmAM daza ane uttara dizAmAM ATha evI rIte cAre dizAmAM maLIne vartamAna ceviza bhagavaMtanI manahara prati mAe temanA varNa tathA temanA zarIramAna pramANe karAvIne sthApanA karelI che, A suvarNanuM caiitya anupama zelAvALuM AkarSaNIya dekhAvanuM te sthaLe zebhe che. citrasena rAjA, rANI tathA maMtrI sahita A cityane dekhIne atizaya harSane pAmyA, temane AnaMda ane utsAha temanA hRdayamAM te. samaye samAtA nahotA, temanA AnaMdanuM varNana vacanathI thaI zake tevuM nathI, anukrame te traNe jaNAe vividha dravyathI covIze tIrthakaranI pUjA karI ane barAsa, kusuma tathA anya sugaMdhI padArtho pratimAo upara caDhAvyA ane dhUpa tathA maMgaLa dI karIne zakastavathI prabhunI stavanA karIne jinezvara bhagavAnanI pAse zubhabhAvathI stavanAdi belyA ane vAgha sahita tyAM nRtya karyuM, harSathI ubharAtA hRdayavaDe jine zvaranI pUjA karatAM teoe te sthaLe keTaleka kALa AnaMdapUrvaka dharmadhyAnamAM magna thaI pasAra karyo. pachI te sthaLethI paryaka upara besI AkAzamAge uDatAM teo naMdIzvara dvIpa tarapha gayA, ane te sthaLe paNa jinezvaranI pUjA tathA prabhA
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanA vigere bhAvapUrNAMka teoe karyAM. karyuM, agara, kasturI, ghanasAra vigere ekaThA karI zasIne teoe arihaMta bhagavA nanI zuddhabhAvathI pUjA karI. vaLI AstI utArI, maMgaLa dIve pragaTAvIne teoe te sthaLe dhvajArApaNuM karyuM. A pramANe AnaMdathI judA judA sthaLAnI IcchAnusAra yAtrA karIne tee pAchA vasatapura nagarIe AvyA. A pramANe te payakanI parIkSA karI manuSyajanmaneA lhAvA laI pAchA peAtAnA mahelamAM AvyA, ane jinabhaktiparApaNuM tee sukhapUrvaka samaya gALavA lAgyA. A pramANe save tIthe mAM paTana karI teoe sarva sthaLeAnI bhaktinA uttama lAbha lIdhe. temanA punyaprabhAvathI rAjyamAM haMmezAM vRddhi thayA karatI hatI. AmadAnI sAI thatI jatI hatI. lAka sukhI hatA ane rAjya duSkALa ke vairInA parAbhavathI rahita hatuM. prakaraNa 16 muM. kevaLI bhagavaMtanuM Agamana ane upadeza, eka vakhate rAjasabhAmAM teo beThA hatA tyAre rAjAno pAse udyAnapALake AvIne kahyu ke--" svAmin! ApaNu suMdara udyAnamAM pAMca jJAnathI DhAlatA kramasAra nAmanA kevaLI bhagavata padhAryAM che, aneka uttama sunibAthI tenA paravarelA
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ che." rAjAe A hakIkata sAMbhaLI AnaMdita thaI vastrAlaMkArAdi tathA dhana vigere tene vadhAmaNImAM ApI, sarva sAmagrI taiyAra karAvI pradhAna ane rANunI sAthe kevaLIbhagavaMtane vAMdavAnI IcchAthI teo udhAna tarapha cAlyA. AkhA parivAranI sAthe muni mahArAjane vaMdanA karI vinayathI mastaka upara aMjaLI jeDIne gyasthAne sarve beThA, eTale A dustara saMsArathI tAranArI-A saMsArasamudramAM jahAja samAna uttama dharmadezanA ApavAne kevaLI bhagavaMte AraMbha karyo. dharmadezanAmAM temaNe kahyuM ke "je uttama jIvanuM citta saMsAra uparathI udvega pAmyuM hoya, saMsAranA rakhaDapATAthI je trAsI gayA haya, saMsAranI upAdhi cheDI zAMta Atmika dazAne anubhava meLavavA jene sadicchA thaI hoya ane mekSaprAptimAMja jene laganI lAgI hoya teNe kaSAyone avazya tajI devA. A kaSAyo kaTuka phaLavALA viSavRkSa jevA che, durbAna karAvanAra che-duSyana tarapha vizeSa dorI janAra che, ane tenA anubhavathI A bhavamAM duHkha maLe che, ane prAMte parabhavamAM durgatinA bhAjana thavAya che. vaLI ghaNA anarthonuM te kAraNe che. A pramANe sAMbhaLI rAjAe pUchayuM ke-"mahAtmana ! A kaSAye koNa che, tenA nAma tathA bheda zuM zuM che tathA tenI sthiti zuM che te kRpA karIne vistArathI jaNAve." rAjAnA A praznathI kevaLI bhagavaMte kahyuM ke-"kaSAya zabdamAM be zabda joDAyela che, kaSa tathA Aya, kaSa eTale saMsAranI Aya eTale vRddhi
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ ce karAvanAra te kaSAya kahevAya che. te kazAyanA cAra bheda che, krodha, mAna, mAyA ane leAla, te darekanA paNa tenA svabhAva tathA kALane avala'khIne cAra bheda pADelA che, (1) anaMtAnubaMdhI, (2) apratyAkhyAnI, (3) pratyAkhyAnI, (4) sa'javalana. te cAre kaSAyanA bhedAmAM anaMtAnubaMdhI krodha parvatanI rekhA jevA dArUNa, duHkhadAyI ane ana Mta saMsAra rakhaDAvanAra che, bIjo apratyAkhyAnI krodha pRthvInI rekhA jevA che, trIjo pratyAkhyAnI krodha dhULanI rekhA jevA che, ane cAcA sa'valana krodha pANInI rekhA jevA che. krodhanA guNa pramANe A bhAgeA pADelA che. parvatanI rekhA jema keme karIne bhuMsAtI nathI tema anaMtAnubaMdhI krodhanA udaya thAya tyAre te ghaNI muzkelIthI paNa zAMta thatA nathI. sArAMza ke ghaNI muzkelIthI pazu zAMta na thAya te pahelA krodha, te pramANe cADuM ochu durdhyAna karAvanAra ane AtmA upara AchI asara karanArA tathA AchA AchA samayamAM zAMta paDanArA khIjA, trIjA ane cAthA prakAranA krodha che. AvIja rIte mAna anukrame (1) paththaranA staMbha jevA, (2) hADakAnA samUhanA sta'bha jevA, (3) kASTanA staMbha jevA tathA (4) netaranI sATI jevAechI vadhavI asara dekhADanAra kahela che. mAyA kaSAya (1) vAMsanAM mULa, (ra) miDhALanI sIga, (3) gAyanA mUtranI dhArA, tathA (4) avaleha jevA anukrame samajavA, ane ceAtheA leAla kaSAya (1) kRminA raMga, (2) kAdavanA raMga, (3) ajananA raMga, (4) ridra (huLadara)nA raMganI jema vadhAre AchI AtmA
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara cAsara karanAra che. te cArenI anukrame sthiti janmaparvata, eka vazya, cAra mahinA ane paMdara divasanI che. bIjA paNa aMdara aMdaranA saMmelanathI A kaSAyenA aneka bheda thAya che. tenI tIvratA pramANe aneka prakAranAM duHkhe. A jIvane teo Ape che, ane adhika AraMbha samArabhanA kAvanArA ane parigrahanI vRddhi karAvanArA hevAthI prAMte nIcI gatimAM teo laI janArA che. A kaSAya alpa hoya te paNa duHkha denAra che. lebha kaSAya te yAvat agIAramAM guNaThANe pahecelane paNuM pADe che, ane pahelA guNaThANanI sthitie ghasaDI jAya che, tethI jema bane tema A kaSAye ghaTADavA ane tenAthI chuTA thavAya tevA prayatna kare. A kaSAya svalpa pramANamAM hoya tyAMsudhI te jIvane kevaLajJAna ke paramapadanI prApti karavA detA nathI. A kavAye a5 sevavAthI paNa mahA duSTa phaLa ApanAra thAya che. jevI rIte mitrAnaMda vigerene A ja kaSAye duHkha ApanA thayA hatA. rAjAe "mitrAnaM vigere kaNa thayA che? ane temane zuM dukha sahana karavAM paDyAM che?" te prazna pUchavAthI damasAra kevaLIe mitrAnaMda tathA tenA mitra amaradattanI kathA kahevAno AraMbha karyo.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17 mu. kaSAyanA kaTuMka vipAka upara mitrAnada tathA amadattanI kathA. devanagarInA jevI samRddhivALI ane aneka prakAranA suAAbhita AvAseAthI maneAhara A sRSTi upara eka amaratilakA nAmanI nagarI hatI. te sthaLe rahenArA leke muddhizALI ane sadguNI hatA. para chidro ughADavAmAM tee muMgA hatA, parastrI nirakSaNamAM aMdha hatA ane anyanu dhana grahaNa karavAmAM teo pAMgaLA hatA. muddhi ane lakSmIthI atizaya zeAlato ane makaradhvajane paNa rUpamAM parAbhava kare tevA makaradhvaja nAmanA ati maLavAna te nagarIne rAjA hatA. te zAmAM iMdranI prabhutA, sUryanA pratApa ane bRhaspatinI zuddhi hatI, tathA te rAjAnI caMdana jevI zItaLa vANI hatI, hAthInI gati jevI tenI gati hatI, merUparyaMta jevu' tenu dhairyaM hatu, sihunA jevuM. tenu' khaLa hatu. ane ati sudara tenuM rUpa hatuM. madana senA nAme tene rANI hatI, ane padmasarAvaranA svapnathI. sUcita thayela padmakrezara nAme temane eka putra hato. eka divasa rANI rAjAnA vALa ALatI hatI, te samaye rAjAnA mastakamAM sapheda vALa dekhIne rANIe kahyuM keH- mahArAja ''
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ -arine dUta Avye." "kone dUta Ave?" tema pUchatAM rAjAe saMbhramathI cAre dizAe avalokana karavA mAMDayuM, eTale rANIe ta vALa dekhADIne vRddhAvasthAne dUta AvyAnI hakIkta kahI. kahyuM che keaNgN galitaM palitaM muMDaM, dazanavihinaM jAtaM tuMDaM / vRddho yAti gRhItvA daMDaM, tadapi na muMcatyAzApiMDaM // "zarIra gaLI jAya, mastaka AkhuM sapheda vALathI - chavAI jAya, meTuM dAMta vagaranuM thaI jAya, cAlatAM hAthamAM lAkaDI rAkhavI paDe, te paNa AzAnI lupatA chUTI zakatI nathI." vaLI rANIe kahyuM ke -" A sapheda vALarUpI kUta mastaka upara AvIne sarva kene kahe che ke-have jarA ane mRtyu najIka AvatA jAya che. samaya thaDe che. mATe saMsAranI upAdhi cheDa, pApakarmothI virAma pAme ane dharmAcaraNa kare. dharmarAjA paLI (sapheda vALa)nuM miSa karIne eka dUta mekalIne kahevarAve che ke-jarA najIka Ave che, mATe dharmanuM ArAdhana kare, satkRtya kare, saMsAranI upAdhi choDo, kAraNake mRtyu laI jaze tyAre karelAM sukRtyeja sAthe Avaze, bAkI badhuM ahIM mATe karAvela to atreja raheze. upAdhipUrvaka pApAcaraNa AdaryA haze tenAM phaLa -tAreja bhegavavAM paDaze, mATe have ceto. dharma kRtye Adare." A pramANenAM rANInAM vacane sAMbhaLIne rAjAe vicAryuM
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 66 keH--"ahA ! mArA vaDIleAe to pachIA dekhAyA pahelAMja saMsAranA tyAga karyAM hato ane dhama dhyAnamAM tatpara manyA hatA, ane hu' to hajI saMsAramAMja chuM. vaDIla purUSAnI cAlatI praNAlikAnA cheda karanAra mane dhikkAra che!" A pramANe ciMtAmagna tathA viSaNu vadanavALA patine dekhIne rANIe temanA mAnasika Azaya samajyA vagara ja namravANIthI kahyuM ke:- svAmina ! mArA nAtha ! jo vRddhatvanI Apane lajjA AvatI haze, tenA ApanA manamAM tiraskAra haze. to AkhA nagaramAM pahu vagaDAvIza ke je kAI pRthvInAthane vRddhAvasthAthI gherAyelA kaheze te akAle paNa svaganA atithi thaze, eTale ke tenA vadha karavAmAM Avaze; mATe Ape jarAvasthAnI jarApaNa ciMtA karavI nahi." rAjAe kahyuM keH- rANI ! are, AvuM avivekavALu zuM Ave che ? kAraNake jA to ApaNI jevAne AbhUSaNarUpa thAya che. '" AvuM sAMbhaLIne rANIe pUchyuM keH-- to jarA avasthAnI ane panIyAnI vAta sAMbhaLIne tamArU mukha viSaNu kema thai gayu ? " eTale rAjAe tene peAtAne thayela vicAra ane vairAgyanAM kAraNanI hakIkata nivedana karI, ane sa`sAratyAga karavAnA nizcaya jAgyeA. rANIe rAjAne samajAvavA ghaNuMA prayatna karyAM, paNa rAjA peAtAnA nizcayamAMthI DagyA nahi. pachI rAjAe uMmaralAyaka putrane rAjyagAdI upara sthApana karyAM, ane rANInI sAthe teNe tApasadhama svIkAryAM. rANI te vakhate gUDhagarbhA hatI--theADA vakhatathI garbhavatI thayelI hatI. te anukrame gabha vRddhi pAmatAM tenuM udara: 66
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa mATuM thayuM, ane chevaTe tApasIothI gabhatuM pASaNa karAtI teNIe zubha lakSaNAthI zaeNAlatA, devakumAra jevI kAMtivALA eka uttama putrane janma ApyA. rANIne tApasapaNAnA tenA zarIrane anucita AhArathI tenA stanamAM dArUNa vyASi thayA, ane tenA duHkhathI du:khI thayelA tApaseAe vicAra karyAM ke - khALaka jananI vagara gRhasthAne paNa pALavA muzkela che, tethI kadAca A bALakanI mAtA mRtyu pAmaze to A khALakanI pAlanA ApaNAthI kevI rIte thai zakaze ?" A samaye ujjayinInA rahevAsI eka devadhara nAmanA vepArI vyApArane arthe bhamato bhamato daivayeAgathI te udyAnamAM mAgye, ane te tApaseAnA bhakta hAvAthI temane vaMdana karavA tyAM AnyA. te vakhate tApasAne udvigna cittavALA 'dekhIne teNe tenuM kAraNa pUchyuM. kuLapatie kahyu ke:- A bALaka atre eka tApasIe prasavela che, te amArI ciMtAnuM kAraNa che. jo amArA duHkhathI tuM dubhAto hA to, hu zreSThin! A khALaka amArI pAsethI laI jA, ane tenI sArI rIte pAlanA karaje." kuLapatinA kahevAthI te viNake te khALakane grahaNa karyAM, ane ujjayinI jaine devasenA nAmanI peAtAnI patnIne te aNu karyAM. te samaye te zreSThIpatnIe eka putrIne janma ApyA hatA, tethI peAtAnI patnIe putra ane putrInA yugalane janma ApyA che tema jaNAvI zreSThIe tene mahAtsava karyAM, ane putranu amaradatta ane putrInu' surasuMdarI e pramANe nAma pADayuM. rANI maDhanasenA putrane kulIna ane dhanavata sajjana
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ purUSane saMpAyela joI manamAM saMtoSa pAmI, ane anukrame thayela vyAdhithI te mRtyu pAmI. amaradatta anukrame yuvAvasthA pAmyuM, te vakhate te ujajayinI nagarImAMja mitrazrInI kukSithI utpanna thayela sAgarazreSThIne eka putra hato, jenuM nAma mitrAnaMda hatuM; te mitrAnaMda tathA amaradattane gADha maitrI thaI. eka vakhate varSARtumAM banne mitro kSiprA nadIne kAMThe vaTavRkSanI samIpe maIdAMDIe ramatA hatA, temAM amaradane je meI uDADI te daivayoge vaTavRkSa upara laTakAvelA keI ceranA maDadAnA moDhAmAM jaIne paDI. te joI mitrAnaMda hasIne be aho mitra ! A meTuM Azcarya to je ! tArI meI keI mRtakanA mukhamAM jaIne paDI che." te sAMbhaLI jANe krodhAyamAna thayuM hoya tema kepa darzAvatuM te mRtaka belyuM ke:-"are mitrAnaMda ! tuM paNa AvI ja rIte Aja vRkSa upara baMdhAIza-mRtyu pAmIza ane tArA mukhamAM paNa mAI paDaze." AvuM tenuM vacana sAMbhaLI mitrAnaMda mRtyuthI bhaya pAmya, ramatamAM maMda utsAhavA thaI gayA ane be ke-"A meI mRtakanA mukhamAM paDI, tethI apavitra thaI gaI che, mATe have te meIthI ramata ramAya nahi. te sAMbhaLI amaradatta be ke:-"mArI pAse bIjI meI che, cAle ApaNe te vaDe ramIe." paNa mitrAnaMdane ramata ramavAnI hoMza thaIja nahi, eTale te baMne mitro ghara gayA. bIje divase mitrAnaMdane utsAha vagara ane zyAma paDaze." ema kahyuM pAmaze. AvI ja rIte bezuM
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 "" mukhavALA dekhIne amaradatte pUchyuM. ke:- khaMdhu ! tArUM mukha zyAma kema thaI gayu che? tArA duHkhanu' zu' kAraNa che ? je hAya te khulAsAthI kahe." A pramANe teNe atya'ta Agra uthI pUchyuM, tyAre mitrAnaMde mRtake kahelAM vacanA mitrane kahI sabhaLAvyAM, kemake mitrathI kAMI gupta rAkhavAnuM hAtu' ja nathI. te sAMbhaLI amarado kahyuM ke:- OM mitra ! mRtaka tA koI divasa mele nahi, mATe kharekhara A vAkaye| kAi vyaMtaranA hAvAneA saMbhava che, paraMtu te viSe kAMI cAkkasa kahI zakAya nahi," pachI pharIthI amaradatte pUchyuM. ke mitra ! tane A vacana satya lAge che, asatya lAge che ke hAsyamAtra jaNAya che ? " tyAre mitrA naMda elyeA ke-" mane teA te vacane satyaja lAge che." te sAMbhaLI amaravrutta kahyu ke " kardi tema hAya tA paNa purUSa daivane anyathA karavA mATe purUSAtha karavA ceAgya che." mitrAna Avye ke- jyAM daivane AdhIna vAta DhAya tyAM purUSArtha zu kare ?" tyAre amarado kahyuM ke:" are mitra ! zu' te' sAMbhaLyuM nathI ke jJAnaga` nAmanA ma`trIne nimitti yAe kahelI jIvitanA aMta karanArI Apatti purUSAtha thI nivRtta thaI gaI hatI." mitrAnande te jJAnaga` ma`trInI hakIkata sa bhaLAvavAnu` kahevAthI amaradatta tenI kathA A pramANe kahI sa`bhaLAvI. ,,
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 18 muM ( mitrAnaMH-amaravrutta kAMtata) jJAnaga matrInI kathA. A bharatakSetramAM dhanyadhAnyathI paripUrNa caMpA nAmanI nagarI hatI, temAM jitrazatru nAme rAjA rAjya karatA hatA. tene jJAnagala nAme eka bahu buddhizALI, rAjyanI dareka prakAranI ciMtA karanAra ane rAjAnu' prItipAtra ma`trI hatA. te maMtrIne guNAvaLI nAme bhAryAM hatI. temane advitIya svarUpavALA subuddhi nAmanA putra hatA. eka vakhate jitazatru rAjA, maMtrI ane sAmatA sahita sabhAmAM beThA hatA, te vakhate aSTAMga nimittane jANanAra eka vidvAna naimittika rAjAnI rajA meLavI sabhAmAM AvyA ane rAjAne AzirvAda ApI rAjAe dekhADela uttama Asana para beThA. rAjAe tene pUchyu` ke:- are nimittajJa ! tane keTalu' jJAna che ? " te khelyA ke:-" he rAjan ! huM mArA nimitta jJAnanA prabhAvathI lAbha-lAbha, jIvita-maraNu, -Agamana ane sukha-duHkha vigere sava jANI zakuM chuM." te sAMbhaLI rAjAe kahyu` keH- A mArA piravAramAM phreinI kAMI paNa khAsa AzcaryakAraka ghaTanA anavAnI hoya ane te tuM jANatA hA tA kahe." te sAMbhaLI nimittajJa elye ci. 5. 7 gamana <<
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 ke-"tamArA A jJAnagarbha maMtrIne kuTuMba sahita maraNata kaSTa paMdarame divase prApta thaze ema mAruM nimittajJAna mane kahe che." te sAMbhaLI rAjA ane badhA sabhAjane atyaMta kheda pAmyA. pachI duHkhathI muMjhAtA maMtrIe te nimittajJane sAthe laI potAne ghera jaI ekAMtamAM tene pUchyuM ke-"he bhadra! kaI rIte tuM mArUM kaSTa jue che?" teNe javAba Apyo ke -"tamArA moTA putranA nimitta tamane Apatti thaze ema mArA jANavAmAM AvyuM che." ane kevI rIte Apatti Avaze te jJAnAnusAra teNe jANyuM te badhuM kahI batAvyuM. te sAMbhaLI maMtrIe tene satkAra karI yogya dAna ApI tene vidAya karyo. pachI maMtrIe putrane belAvIne kahyuM ke -"he vatsa! je tuM mArI AjJA mAne te ApaNuM upara AvanArI bhAvI jIvitane aMta karanArI Apattine ApaNe tarI jaIe." te sAMbhaLI vinayathI nagna thaIne putra be ke -"he pitAjI! tame je kAMI kArya kaheze te huM khuzIthI karIza." pachI maMtrIe purUSa samAya tevaDI eka meTI peTI maMgAvI, tenI aMdara paMdara divasa cAle teTaluM pANI ane bhejana mUkI temAM putrane suvADI tene ATha tALAMo vAsI te peTI rAjAne ApIne kahyuM ke -"he rAjana ! A mArUM sarvasva che, tenuM Apa yatnathI rakSaNa karaze." te sAMbhaLI rAjA be ke-"are maMtrI ! A piTImAM je kaMI dhana vigere tame mUkayuM hoya te IcchA
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANe dharmakAryamAM vAparI nAkhe, tamArA vize pachI huM te dhanane zuM karIza?" te sAMbhaLI sacive kahyuM ke"he svAmin ! sevakane eja dharma che ke prANutane prasaMge paNa teNe svAmInI vaMcanA na karavI." A pramANe tene atizaya Agraha thavAthI rAjAe te peTI eka gupta sthAnamAM mUkAvI. tyAra pachI maMtrIe jinamaMdiramAM aAphrikA mahatsava prAraMbhe, zrI saMghanI pUjA karI svAmIvAtsalya karyA, dInahIna janene dAna ApyAM ane amArInI Aghe. SaNa karAvI, tathA gharamAM haMmezAM zAMtipATha karavA lAgyo, tathA zastradhArI ane bakhtara paherelA subhaTo ane hAthI ghoDA vigerene gharanI tarapha rakhAvI gharanI rakSA karavA lAge. vaLI gRhatyamAM svasthatAthI besI te dharmadhyAna karavA lAgyA. ema karatAM paMdaramo divasa AvyuM, tyAre rAjAnA aMtaHpuramAM evI vANI pragaTa thaI ke - "he leke! doDe! doDe! A subuddhi nAmane maMtrIputra rAjaputrIne veNadaMDa chedIne nAsI jAya che." AvuM vacana sAMbhaLI rAjAne atyaMta krodha thaye, ane krodhanA AvezamAM teNe vicAryuM ke -"te duSTa maMtrIputranuM AvI rIte sanmAna karyuM ane sarvatra gamanAgamananI rajA ApI, tethI AvuM duSTakArya karavA te prerAye lAge che." A pramANe vicArI rAjAe sabhAjane samakSa keTavALane AjJA karI ke -"A maMtrIputranA aparAdhane lIdhe kuTuMba sahita maMtrIne haNI nAkhe, tene ghera kAma karanAra nekarane paNa jIvatA rAkhaze nahi, kAraNake tenA duSTa putre rAjyane meTo aparAdha karyo
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 che." A pramANe kahI rAjAe sainyasahita keTavALane maMtrIne ghera mokalyuM. A vakhate pradhAnanA sainya sainyasahita Avela keTavALane re. A badhA samAcAra dhyAnamAM beThela maMtrIe potAnA mANasanA mukhethI sAMbhaLyA. teja vakhate maMtrIe bahAra jaIne pitAnA subhaTane yuddha karatAM aTakAvIne rAjA taraphathI Avela kaTavALane kahyuM ke -"bhAI ! mane ekavAra rAjAnI pAse laI jAo. pachI te je pramANe hukama kare te pramANe karaje. huM kAMI tamArA kabajAmAMthI nAsI javAne nathI." eTale keTavALa maMtrIne tarataja rAjA pAse laI ga. maMtrIne jotAMja rAjAe krodhathI mukha tenA taraphathI pheravI nAMkhyuM. pharIthI maMtrI rAjAnI sanmukha gaye ane namaskAra karI vinaMti karI ke -"he svAmina ! ApanI pAse meM je peTI mUkI che te atre maMgAvI khelAvIne Apa juo. tenI aMdaranI vastuo upayogI che, te vastuo laIne pachI Apane rUce tema karaje." te sAMbhaLI rAjA bolyA ke -"are ! tArA putre A ugra aparAdha karyo, ane tuM zuM mane dhana ApIne saMtoSa pamADavA Icche che?" tyAre maMtrIe kahyuM ke:-"he rAjana! mArA prANa ane mAruM AkhuM kuTuMba Apane ja AdhIna che; paNa ekavAra piTI maMgAvIne te juo." A pramANenA tenA atyaMta AgrahathI rAjAe te peTI gupta sthAnamAMthI rAjasabhAmAM maMgAvI, ane sarvanI samakSa badhAM tALAM ughADayAM. tenI aMdara maMtrIne putra sutela hatuM, tenA jamaNe hAthamAM zastra hatuM, DAbA hAthamAM veNudaMDa hatA ane tenA paga bAMdhelA
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1201 ,, hatA. AvI sthitimAM tene dekhIne badhA atyaMta vismaya pAmyA, ane rAjAe ma'trIne pUchyuM' keH-" A zuM navAi ? A kevI jAtane banAva ? " maMtrIe khulAsA karyAM ke:"he rAjana! huM kAMI paNa jANatA nathI. Apaja badhI hakIkata jANA che. satya vAtane kharAkhara jANyA vinA mAre janmapa tanA sevakanA mULathIja uccheda karavA Apa taiyAra thayA che. A peTI ApanI samakSa ApanAja guptabhaDAramAM maiM mUkI hatI, tALAnI kuMcIe paNa ApanIja pAse hatI. tenI aMdara jyAre AvuM thayuM tyAre temAM mAre zuM aparAdha ? " te sAMbhaLI rAjA lajjA pAmI khelyA keH" are matrI! mane A badhI bAbatanuM rahasya kahe. maMtrIe kahyuM keH " he svAmin! koipaNa rASa pAmelA vyaMtaradeve mArA putra nirdoSa chatAM paNa AgaLanA verane kAraNe tenA doSa pragaTa karavA mATe Ama karyuM hoya evA saMbhava lAge che. anyathA AvI rIte peTImAM gupta rIte rAkhevAnI AvI avasthA kema thAya ? " te sAMbhaLI prasanna thaI rAjAe putra sahita maMtrInA satkAra karyAM, ane krIthI matrIne 99 pUchyuM. ke- te A badhI hakIkata zI rIte jANI ?" tyAre matrIe nimittiyA sAthe thayela tenI vAtacita kahI saMbhaLAvI, ane te khAkhatamAM teNe kevI rIte yatna karyAM hatA te paNa kahyuM. tyArapachI rAjA ane maMtrI svaputrone peAtapeAtAne sthAne sthApI dvIkSA laI duSkara tapa tapIne sadgati pAmyA. Iti jJAnagabha matrIthA x
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 19 muM mitrAnaMda amaradattanI kathA. (cAlu) (uparanI jJAnagarbha maMtrInI kathA kahIne munirAje citrasena vigere 5rSadAne kaSAyanAM phaLa upara zarU karelI mitrAnaMda-amaradattanI vAta AgaLa calAvatAM kahyuM ke, A kathA kahIne pachI amaradatta mitrAnaMdane uddezIne belyo ke "he mitra! jema te maMtrIe parAkamathI ane yatnathI bhAvI vipattine nAza karyo, tevI ja rIte ApaNe paNa tene nAza karavA prayatna karazuM. tuM khedano tyAga kara." A pramANe amaradane kahyuM. te sAMbhaLI mitrAnaMda balya ke baMdhu! tyAre tuM kahe ke ApaNe have zuM karavuM?" amaradane kahyuM ke -" A ApaNuM sthAna cheDI daIne ApaNe dezAMtaramAM cAlyA jazuM." te sAMbhaLI amaradattanI parIkSA karavA mitrAnaMde kahyuM ke -bahAragAma javAnuM tArAthI kevI rIte banI zakaze? tArUM zarIra ati kemaLa che. zabe kahela mArUM kaSTa te keTaleka kALe thaze, paraMtu kamaLatAne lIdhe dezAMtaranA kalezathI kadAca tArUM maraNa thAya te vizeSa Apatti Ave, mATe tArAthI dezAMtaramAM AvavAnuM kema banaze?" te sAMbhaLI amaradatta be ke " he mitra! game tema thAya paNa mAre te sukha-dukha tArI sAtheja
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 bhogavavAnuM che. huM keIpaNa rIte tArAthI chuTo rahI zakuM tema nathI." A pramANe tene nizcaya jANI mitrAnaMdane bahuja AnaMda thaye, ane paraspara teo vizeSa ekacittavALA thayA. tyAra pachI teo karelA saMketa pramANe eka rAtrIe gherathI nIkaLI anukrame pharatA pharatA pATalIpura nagaramAM AvyA. te nagaranI bahAra naMdanavana jevA manahara udhAnamAM uMcA gaDhathI vITAyele ane dhvajA patAkAthI zobhate eka suMdara mahela teoe je. pAsenI vAvamAM hAtha, paga dhaMI mukha prakSAlana karI zrama utArI prAsAdanI suMdaratA jevA teo tenI aMdara gayA. tyAM amarada eka suMdara putaLI joI te rUpa ane lAvaNyathI sAkSAt devAMganA jevIja lAgatI hatI. tene dekhIne amararatta jANe ke citramAM AlekhAI gayuM hoya tema sthira thaI gayuM ane animeSa daSTithI tenI sAme jovA lAgyo ane sudhA, tRSA ke zrama badhuM bhUlI gaye. ghaNe vakhata pasAra thaI gaye, ane madhyAhna thavA AvyuM, tyAre mitrAnaMde kahyuM ke -"baMdhu! cAle, ApaNe have nagaramAM jaIe, bahu moDuM thAya che, nagaramAM jaI sudhA vigerenI bAdhA maTA DIe." te sAMbhaLI amaradatta bolyo ke:he mitra! thoDI kSaNe sudhI tuM rahe che, teTalA vakhatamAM huM A putaLIne barobara nIrakhIne joI lauM." A pramANe tenA kahevAthI thaDA samaya sudhI rAha joI. pharIthI mitrAnaMde nagaramAM
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 ,, javAnuM sabhAyu`' ane kahyuM keH- priya mitra ! have ApaNe nagaramAM jaie ane koi sthaLe sthiratA karI bhejanAdika karIe. pachI vaLI pharIne ahIM pAchA Avazu. " te sAMbhaLI amaradatta melyA ke " huM mitra! jo huM A sthAnethI cAlIza to avazya tarataja mArUM mRtyu thaze," te sAMbhaLI mitrAnada elyA ke " are badhu! A paththaranI ghaDelI putaLI upara tane ATale badhA meha kema thAya che? jo tAre strI vilAsanI icchA haze te nagaramAM jaI bhejana karIne tArI IcchA tuM khuzIthI pUrNa karaje." A pramANe vAraMvAra kahyA chatAM paNa jyAre teNe te putaLInuM paDakhuM kei rIte cheDavA icchA dekhADIja nahi, tyAre mitrAna kroSa ane udvegamAM AvI jaIne mATe svare rUdana karavA lAgyA. te sAMbhaLI amaradatta paNa rAvA lAgyeA, pazu te sthaLa ke te putaLI cheDavAnI teNe spaSTa nA pADI. te vakhate te prAsAda karAvanAra ratnasAra zreSThI tyAM AnyA. teNe ane mitrone pUchyuM ke-" are ! tame ane strInI jema rUdana kema kare che? te sAMbhaLI mitrAnaMde pitAnI jema te zreSThI pAse samasta hakIkata kahI saMbhaLAvI. amaradattanI AvI vicitra ceSTA sAMbhaLIne te zreSThIne paNa bahu navAI lAgI. teNe tene bahu bedha ApyA, samajAbyA, dhamakAvyA ane vinayaiA, paNa jyAre teNe te putaLI uparanA rAga ke tenuM paDakhu` koI pazu upAyathI cheDavAnI spaSTa nA ja kahI, tyAre zreSThI kheda pAmIne vicAra
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 karavA lAgyo ke:-"je paththaranI banAvelI AvI nArI paNa mANasanuM AvI rIte mana haraNa karI jAya che, to sAcI strInI to vAtaja zuM karavI? mahAtmAe satya kahI gayA che ke - tAvanmaunI yatirjJAnI, sutapasvI jite driyaH / yAvanna yoSitAM dRSTi,-rgocaraM yAti puruSaH // purUSa jyAM sudhI strInI daSTigocara thayuM na hoya eTale ke jyAM sudhI teNe strIne joI na hoya tyAM sudhI ja te mauna vratavALe. jJAnI, tapasvI ke jiteMdriya rahI zake che." - A pramANe te zreSThI vicAra karate hato, tyAre mitrAnaMde tene pUchayuM ke -"he pUjya! A viSama kAryamAM mAre upAya karavo? Apa kAMI cogya rasto dekhADI mArA upara upakAra kare." zreSThIne paNa kAMI rasto sUryo nahi, tyAre mitrAnaMde pharIthI kahyuM ke -"he tAta! A putaLI jeNe ghaDI heya te sUtradhAra keNa che ane kayAMne rahevAsI che te je Apa mane jaNAve to huM tene pUchIne mArA mitranI IcchA pUrNa karavA prayatna karUM." te sAMbhaLI zreSThI be ke:-"kekaNa dezamAM sepAraka nAmanA nagaramAM ghara nAmane haziyAra ane prakhyAta sUtradhAra rahe che, teNe A putaLI ghaDI che. A prAsAda meM karAvela hovAthI A hakIkata huM jANuM chuM." tyAre mizra be ke -
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 "Apa pUjya kRpA karIne mArA A mitrane je sAcave, to huM pAraka nagaramAM jaI te sUtradhArane pUchI AvuM ke A putaLI teNe pitAnI buddhithI ghaDI che ke koI strInuM rUpa joIne tene anusAre ghaDI che? A samAcAra jANyA pachI je te koI strInA rUpa pramANe ghaDI haze te mArA mitranI IcchA pUrNa karavA huM banaze teTale prayatna karIza. je svamatithI kalpanA karIne teNe putaLI banAvI haze to tene kAMI upAyaja nathI." te sAMbhaLI upakAraparAyaNa te zreSThIe jyAM sudhI mitrAnaMda pAchA na Ave tyAM sudhI amaradattane sAcavavAnuM kabula karyuM, ane mitrAnaMde amaradatta pAse te sUtradhAranI tapAsa karavA mATe pAraka nagara tarapha javAnI rajA mAgI. amaradane kahyuM ke -"je huM tane kaSTa paDayuM jANIza te teja vakhate mArA prANa cAlyA jaze." mitrAnaMde kahyuM ke -"he mitra! je huM be mAsa sudhImAM pAchA na AvuM te tAre jANavuM ke mAre mitra hayAta nathI. je huM jIvate haIza to te mudata sudhImAM game te prakAre avazya atre pAchA AvI jaIza." A pramANe tene samajAvI muzkelIthI tenI rajA laI zreSThIne tenI vAraMvAra bhalAmaNa karI mitrAnaMda akhaMDa prayANa karate anukrame pArakapura nagare pahoMcyA. tyAM potAnI mudrikA vecI megya poSAka dhAraNa karI hAthamAM tAMbulAdika laI te zUra sUtradhArane ghera gaye. teNe paNa tene lakSamIvAna jANa tenI yogya baradAsta karI, ane egya Asana upara
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 besADI AgamananuM kAraNa pUchyuM . mitrAnaMde kahyuM ke - "he bhadra ! mAre tamArI pAse eka suMdara prAsAda karAvo che, paraMtu tamArI kaLAnI kaI pratikRti hoya-tame kaI jagyAe prAsAda bAMdhyuM hoya te te dekhADo." te sAMbhaLI sUtradhAra che ke -"are zreSThI ! pATalIpura nagaranI bahAra udyAnamAM je moTo prAsAda bAMdhelo che te mAro kare che. tame te che ke nahi ?" mitrAnaMde kahyuM ke -"hA, te meM hAlamAMja je che; paraMtu te prAsAdamAM amuka ThekANe je putaLI che te keInuM rUpa joIne karelI che ke mAtra tamArI kaLAkuzaLatAthIja karelI che?" sUtradhAre javAba Ape ke -"vANArasI nagarImAM mahAsena rAjAne ratnamaMjarI nAme putrI che, tenuM rUpa joIne te rUpane anusAre. meM te putaLI karelI che." A hakIkata sAMbhaLI teNe sUtra dhArane kahyuM ke -"bahu sAruM, tyAre have huM sAre divasa pUchIne prAsAda karAvavA nimitte tamane bolAvavA AvIza." ema kahI te bajAramAM gaye. lIdhela vastrAdi vecI nAMkhI bhAtA vigerenI taiyArI karI; niraMtaranA avicchinna prayANa vaDe te anukrame vANArasI nagarIe pahoMcyA, ane vANarasI nagarInA daravAjA najIkaja nagaradevInA maMdiramAM jaIne teNe vizrAma lIdhuM. te vakhate nagarImAM thatI udgheSaNa. teNe sAMbhaLI ke -"je koI purUSa rAtrInA cAra pahAra A zabanuM rakSaNa karaze tene Izvara nAmano zreSThI eka hajAra senAmahora Apaze." te sAMbhaLI mitrAnaMde pAse rahela maMdiranA eka mANasane pUchayuM ke "eka rAtrIne mATe
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 A zreSThI ATaluM badhuM dhana Ape che tenuM zuM kAraNa?" te mANase javAba Apyo ke -"he bhadra! A nagarImAM marakInuM bahu jora che. zreSThIne ghera A marakInA vyAdhithI keI marI gayuM che, tenuM A zaba che, tene bahAra smazAnamAM laI javA pahelAM rAtrI paDI gaI che, tethI nagarInA daravAjA baMdha thaI gayA che. have AkhI rAtrI sudhI marakIthI mRtyu pAmelA A zabanuM rakSaNa karavA keI samartha nathI; sahune mRtyunI bIka lAge che, tethI tenA rakSaNa nimitte zreSThIe ATaluM badhuM dhana ApavAnuM jAhera kareluM che." te sAMbhaLI mitrAnaMde vicAra karyo ke -dhana rahita mANasanI kAryasiddhi satvara thaI zakatI nathI, mATe sAhasa karIne A paDaho svIkArI hiMmata rAkhI kArya karI A dravya meLavuM." A vicAra karI hiMmatathI mitrAnaMde te svIkAryuM, Izvara zreSThIe mitrAnaMdane adhuM dhana ane te mRtaka sepyuM ane bAkInuM dhana savAre AvIza ema kahI te pitAne ghera gaye. mitrAde te mRtakane pAse rAkhI sAvadhAnapaNe tenuM rakSaNa karavA lAgyA. madhyarAtrIe zAkinI, bhUta, vetALa vigere pragaTa thayA ane aneka prakAranA upasarga karavA lAgyA, paraMtu dhIratAthI teNe te sarva sahana karI rAtrI nirgamana karI ane zabanuM rakSaNa karyuM. pachI prabhAte tenA svajanee AvI te zaba smazAnamAM laI jaI tene agnisaMskAra karyo. bAkInuM dhana mitrAnaMde zreSThI pAse mAgyuM,
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10e paNa Izvara zreSThIe te ApyuM nahi, tyAre mitrAnaMde kahyuM ke -"je ahIM mahAsena nyAyI rAja che, to mAruM dhana. avazya mane maLazeja." A pramANe kahI te bajAramAM gaye,. ane se senAmahora khacI uttama vastro kharIdI te paherI vasaMtatilakA nAmanI vezyAne ghera gaye. uttama vastrovALA tene joI teNIe ubhA thaI tene satkAra karyo, mitrAnaMde tene cArase senAmahoro ApI. tenI ATalI badhI udAratAthI akakA harSita thaI, ane teNe potAnI putrIne kahyuM ke -A purUSane tAre sArI rIte vaza kare; kAraNake teNe eka vakhata mATenuM paNa ghaNuM dhana ApyuM che. vadhAre zuM kahuM ? A purUSa kalpavRkSa je jaNAya che." A pramANe akkAnA kahevAthI vasaMtatilakAe jAteja tene snAna tathA bhejana vigere karAvI AnaMdathI divasa pasAra karAvyuM. sAyaMkALe apUrva zAne viSe uttama zaNagAra sajI rUpa sauMdaryathI devAMganA jevI te vezyA viSayalAlasAvALI thaI mitrAnaMdanI pAse AvI, ane hAvabhAvapUrvaka zaMgAramaya madhura vANI bolavA lAgI. te vakhate mitrAnaMde manamAM vicAra karyo ke -"viSayamAM lubdha thayela prANIonI kharekharI kAryasiddhi thatI nathI, mATe mAre AnAmAM lalacAvuM ghaTita nathI." A pramANe vicArI teNe te vezyAne kahyuM ke -"bhadra! prathama to mAre kAMIka smaraNa (dhyAna) karavuM che, mATe eka pATale lAva." tarataja teNIe eka suvarNamaya pATalo lAvI Ape. tenA upara draDha padmAsana vALI vastravaDe cAre tarapha zarIrane DhAMkIne te mUrtApaNuM dhAraNa
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 karI cegInI jema jANe ke dhyAnamAM hAya tema beTho. A pramANe prathama paheAra gayA, vezyAe sukhazayyAmAM AnaMda karavA vinaMti karI, paNa teNe kAMI paNa uttara ApyA vagara dhyAnadazAja cAlu rAkhI. A pramANe AkhI rAtrI teNe dhyAnamAMja pasAra karI. prAtaHkALa thatAM dhyAna cheDI te deciMtA mATe gayA, tyAre vezyAe rAtre banelI badhI hakIkata akkAne kahI sa'bhaLAvI. te sAMbhaLI te kuTTanI khelI ke:-"te jema kare tema karavA deje, tenuM mana du:khAya tema vIza nahi, tAre tA yuktipUrvaka tenI sevA karyAM karavI, '" te sAMbhaLI teNIe temaja karavA mAMDayu. khIjI rAtrI paNa mitrAnaMde teja pramANe dhyAnanA DhoMgamAM pasAra karI. savAre kuTTinIe te vRttAMta jANI ThapakApU ka kahyuM keH- he bhadra! A mArI putrI rAjakumArane paNa durlabha che, tenI tu viDaMbanA kare che tenuM zuM kAraNa ?" te: sAMbhanI mitrAnada elyA ke:- he mAtA ! samaya Avaze tyAre huM sa yeAgya karIza, te khabatanI tame ciMtA karI nahi. vaLI mane eka hakIkata kahA ke rAja. maMdiramAM tamAre javA AvavAne paricaya che ke nahi ?'' teNIe kahyu ke " A mArI putrI rAjAnA cAmarane dhAraNa karanArI che, tethI jayAre IcchA thAya tyAre huM paNu rAjamadiramAM jaI zakuM chuM. mAre tyAM javAmAM kAI paNu vakhate pratimadha nathI." te sAMbhaLI mitrAna Mde kahyuM ke:" tyAre tame rAjaputrI ratnamaMjarIne eLakhA che ? " teNIe kahyuM keH-" te to mArI putrInI khAsa sakhI che."
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 (6 ' mitrAnaMde kahyuM ke:- he mAtAjI ! tamAre avakAze tenI pAse jaIne kahevu. ke-jjaina ! lekemAM gavAtA je amaradattanA guNe! sAMbhaLIne te prItivALI thaI tenA upara prema lekha mAkalyA hato, te amaradattanA mitra ahI Avye che." A pramANe kahevAnuM svIkArI te akkA rAjaputrI pAse gaI. rAjaputrIe tene joI kahyuM ke:- are akkA ! AvA, AveA, kAMI navIna hakIkata hAya te kaheA." tyAre teNe kahyu` ke: " Aje tamane tamArA vallabhanA zubha samAcAra kahevA huM AvI chu." te sAMbhaLI Azcaya pAmI rAjaputrI kheAlI ke- mArA vallabha kANu ? huM to te khAbatamAM kAMI jANatI nathI !'' pachI te akkAe mitrAnaMde kahela sa hakIkata tene kahI saMbhaLAvI. te sAMbhaLI rAjaputrIe vicAyuM keH- hajI sudhI mAre Ave! koI vallabha nathI, meM koInA upara lekha paNa mekakScA nathI, tema amaradattanuM nAma paNa huM' jANatI nathI; paraMtu A kAMI dhUtanA vilAsa hAya teve saMbhatra jaNAya che; teApaNu AvI phUTa racanA jeNe racI che tene ekavAra najare to jo...." A pramANe vicAra karI teNe kahyuM' ke;-" jeNe mArA vallabhanA samAcAra tArI mAraphata kahevarAvyA, tene tAre geAkhane mAge Aje ahI jarUra lAvavA. " te sAMbhaLI manamAM harSa pAmatI te akkA ghera AvI ane rAjaputrIe kahelI madhI hakIkata mitrAnandvane kahI tethI te paNa haSa pAmyA. ,, rAtrInA samaya thayA tyAre aA mitrAnane rAja
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra mahelanI pAse lai gai ane kahyu` ke:- he bhadre ! A sAta *IdyAethI vITAyele rAjamahela che, temAM pelu' gRha rAjakanyAnuM che. have jo tArAmAM zakti hoya te tuM tyAM jA. '' te sAMbhaLI mitrAnaMde te makkAne rajA ApI ane peAte vAMdarAnI jema phALa mArI sAte killAe eLaMgI rAjamahelamAM peDhA. te vakhate tene sAte killAe ulladhatA joI akAe vicAra karyAM ke:- A koI mahA vIrapurUSa jaNAya che, AnuM parAkrama arcitya lAge che." ema vicAratI te peAtAne ghera gaI. have jyAre mitrAnaMda rAjaputrInA mahela upara caDhayA tyAre tenI vIracaryAM joI Azcaya pAmelI rAja kanyA khATI nidrAthI sUi gai. te vakhate te vIrapurUSa tene sUtelI joI tenA hAthamAMthI rAjAnA nAmanA cinhavALuM kaDu" kADhI laI tenA jamaNA sAthaLamAM charIvaDe trizULanu cinha karI jema AvyA hato tema rAjamaMdiramAMthI pAche nIkaLI kAI devakULamAM jaIne sUto. tenA gayA pachI rAjaputrIe vicAyuM keH- A koI sAmAnya purUSa jaNAto nathI. meM mUrkhAI karI ke kapaTanidrAe sUi rahI, paNa tene belAbyA nahi. A pramANe vicAra karatI rAjaputrI rAtrInA atasamaye nidrAvaza thaI. ,, (6 prAta:kALe mitrAna uThayA ane rAjama`diranA dvAramAM mATe svare peAkAra karavA lAgyA ke- ahA ! anyAya ! anyAya !" te sAMbhaLI pratihArIdvArA tene khelAvI meAkAra karavAnuM rAjAe tene kAraNa pUchyuM. teNe namaskAra karI khulAsA
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 kI~ ke huM svAmin! pracaMDa pratApavALA Apa rAjA jatAM Izvara zeThe mane paradezIne parAbhava pamADayA che. " pachI. rAjAnA pUchavAthI mitrAnaMde Izvara zreNInI putrInu' zama sAcavavA peTe TharAvela seAnAmaDheArA paikI pAMcase seAnAmahAranI karelI luccAInI te zreSThInI hakIkata kahI dekhADI. te sAMbhaLI kApa pAmelA rAjAe pAse uselA ArakSakane AjJA karI ke:- ekadama Izvara zreSThIne ghera jAe ane te duSTa viSNukane bAMdhI lAve. ' AvA rAjAnA hukamanI izvara zreSThIne khabara paDatAMja te dravya laIne rAjasabhAmAM Avye ane mitrAnaMdane gaNI ApI. pachI rAjAne teNe kahyuM ke: " huM deva ! te vakhate putrInA maraNanA zekanI vyagratAne lIdhe tathA zamanuM saMskAra vigere kAryamAM rokAvAthI tathA pachInA traNa divaseA leAkAcAramAM vyatIta thavAthI A vIrane dravya ApavAnI DhIla thaI che tenI kSamA karaze. " AvAM madhura vacane melI rAjAne prasanna karI te peAtAne sthAne gayA. tyAra pachI rAjAe mitrAnadane zamanA rakSaNu samaye kAMi navIna anyu hAya chtA tenI hakIkata pUchI, tyAre teNe kahyuM ke:"he rAjana! jo te vAta sAMbhaLavAnuM Apane kautuka hAya te sAvadhAna thaIne sAMbhaLe. dhananA leAbhathI zamanuM rakSaNa karavAnu svIkArI hAthamAM charA lai huM sAvadhAnapaNe tenI pAse beThA, tyAre pahele pahAre pILA rU vADAvALA ziyALA me' joyA, tenA bhayaMkara zabdothI huM' kSeAbha paNa nahi, khIje paheAre ati bhayaMkara ane zyAma vavALA rAkSase pragaTa thaI kilakila zabdo karavA lAgyA, tethI paNa jarApaNu ci. 5. 8
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 bhIti pAmyA vagara mArU' khaLa dekhADavAthI tee nAsI gayA. trIje pahAre " are dAsa ! tuM kayAM jaIza ?" ema khelatI hAthamAM zao laIne zAkinIe AvI, paNa mArA dhaiyathI aMte thAkIne teo nAsI gaI. pachI he rAjan ! ceAthe par3Are divyavastrane dhAraNa karatI, vividha AbhUSaNeAthI zeAlatI, devAMganA jevA rUpavALI, chUTA kezavALI, bhaya'kara mukhavALI, hAthamAM katikAne dhAraNa karatI tathA bhaya utpanna karatI koI bhayaMkara strI mArI pAse AvI, ane ' huM duSTa ! huM tArA hamaNAMja kSaya karI nAkhuM chuM', ' tema khelavA lAgI. tene joI meM vicAryuM ke:- je marakI kahevAya che teja A jaNuAya che.' ema vicArI me tene mArA DAkhA hAthe pakaDI, ane jamaNA hAthamAM charI uMcI karI, eTale te mArA hAtha maraDIne nAsI javA lAgI, tyAre nAsatAM nAsatAM tenA jamaNuA sAyaLamAM me' charInA carakA karyAM ane kheMcAkhecamAM tenA hAthanu kaDu' mArA hAthamAM rahI gayuM, ane te nAsI gaI, eTalAmAM sUryAMya thayA, A pramANe cAre paDeAra judA judA Azcaye' jotAM meM rAtrI vyatIta karI." Azcarya utpanna karanArI tenI A hakIkata sAMbhaLIne rAjAe tene kahyu. ke-"te' te bhayaMkara srI pAsethI je kaDuM lIdhuM temane dekhADa." eTale tarataja vajrane cheDe khAMdhela rAjakanyA pAsethI lIdheluM kaDu teNe rAjAne dekhAyuM. peAtAnA nAmavALuM te kaDuM joine rAjA vicAramAM paDayA ke zu' mArI putrIja marakI haze ?" A AbhUSaNa tenA hAthanu ja che !!" ema vicArI dehaci: '
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 tAnA miSathI rAjA tyAMthI ubhe thaI kanyAnA mahelamAM gayo. te vakhate potAnI putrInA sAthaLa upara thayelA traNa upara pATo bAMdhele teNe joye, tathA kaDuM guma thayeluM dekhAyuM. te sarva joI rAjA jANe vajathI haNAye hoya te thaI gayo. teNe vicAryuM ke -"aho ! mAro nirmaLa vaMza A duSTa kanyAe kalaMkita karyo. have kaI paNa upAyathI Ane nigraha kare teja yukta che, nahi te A samagra nagarInA lekene kSaya karI nAkhaze." Ama vicArI te rAjasabhAmAM pAcho Abe, ane mitrAnaMdane pUchayuM ke-"he bhadra! te mRtakanuM je rakSaNa karyuM te mAtra sAhasathIja ke kAMI maMtra zakti paNa tArI pAse che?" teNe javAba Ape ke"he rAjana ! kuLakramathI Avela maMtra zakti paNa mArI pAse che." pachI rAjAe ekAMtamAM mitrAnaMdane laI jaIne kahyuM ke:-"he bhadra! mArI putrIja marakI jAya che, temAM mane kAMI saMdeha jaNa nathI, mATe tArI maMtrazakitathI tuM tene nigraha karo nagaranAM lekene upAdhi rahita kara." tyAre mitrAnaMda belyo ke-"are rAjana ! A vAta asaMbhavita che. ApanA kuLamAM utpanna thayelI kanyA marakI kevI rIte hoI zake ?" tyAre rAjAe kahyuM ke-"he bhadra ! temAM asaMbhavita zuM che? meghathI utpanna thayelI vIjaLI zuM prANane nAza nathI karatI ?" tyAre mitrAnaMde kahyuM ke - "he rAjana te mane te kanyA dekhADe, ke jethI te mArI maMtrazaktithI sAdhya che ke asAdhya che tenI mArI draSTithI ja huM khAtrI karUM." rAjAe kahyuM ke -" jA, tenA
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 AvAsamAM tenI pAse jaIne tuM jo." rAjAnA AdezathI te rAjaputrInA mahelamAM gayA. te vakhate kumArI jAgI hatI. tene Avate joI teNIe vicAryuM ke "A teja purUSa jaNAya che ke jeNe rAtre mAruM kaDuM haraNa karyuM che ane mArA sAthaLamAM charInA praDA karyA che, paraMtu atyAre ahIM te nizaMkapaNe Ave che tethI jaNAya che ke rAjAe tene ahIM AvavAnI AjJA ApI haze." ema vicArI teNIe tene besavA Asana ApyuM. te upara besIne te bole ke -"bhadre ! meM tane marakInuM beTuM kalaMka ApyuM che, tethI Aje rAjA tane mane arpaNa karaze, tethI je tArI IcchA hoya te tane mArI sAthe mAre sthAne laI jAuM, ane amaradatta ke je tAre mATe gure che tenI sAthe tAre meLApa karAvI ApuM; chatAM te tane rUcatuM na ja hoya te ATaluM thayA chatAM paNa tane kalaMkarahita karIne cAlyo. jAuM." te sAMbhaLI tenA guNathI raMjIta thayelI te kanyAe vicAra karyo ke -"aDe ! A purUSa mArA upara akRtrima prema rAkhe che, tethI mAre du:kha aMgIkAra karIne paNa Aneja Azraya le yeAgya che. rAjyane lAbha te sulabha che; paraMtu AvA kudaratI prema rAkhanArA snehI mANase maLavA durlabha che." A vicAra karI te bolI ke -"he bhAgyavAna ! tamArI udAratAthI huM bahu rAjI thaI chuM. mArA prANa paNa tamAre AdhIna che. huM tamArI sAthe AvavA taiyAra chuM. tame sAMbhaLyuM ja haze ke:-"aMdha mANasa,
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 rAjAnuM citta, varasAdanuM pANI ane strI-ATalI vastuo jyAM tenA preranArA derI jAya tyAM jAya che." A pramANe rAjakanyAnAM vacane sAMbhaLI pitAne maratha saphaLa thaye jANa mitrAnaMde tene kahyuM ke-"he bhadra ! jyAre huM tArA upara sarasavanAM dANA nAMkhuM tyAre kuMphADA mAravA maMDavuM." teNIe te vAta aMgIkAra karI. pachI mitrAnaMda rAjA pAse AvyuM ane teNe kahyuM ke:"he rAjana ! te marakIne huM satvaraja sAdhI zakIza; paraMtu eka zIghragativALo azva taiyAra rakhAvaje, ke jenA upara besIne A rAtrImAMja huM te duSTa marakIne tamArA dezanI hadabahAra laI jaI zakuM. je mAgamAM sUryodaya thaI jaze te te pachI tyAMja rahI jaze." te sAMbhaLI bhayabhIta thayelA rAjAe eka vegavALI jAtivaMta ghaDI taiyAra karAvI tene seMpI rAkhI. pachI saMdhyA samaye rAjakanyAne kezathI pakaDIne rAjAnA hukamathI rAjasevake e mitrAnaMdane saMpI. te vakhate maMtrapATho bhaNavAne dekhAva karIne teNe tenA upara sarasavanA dANuM chAMTayAM, eTale prathamanA saMketa pramANe te kuMphADA mAravA lAgI. mitrAnaMde gADhasvare tene dezapAra cAlyA javA hAkala mArI, ane muzkelIthI zAMta karI. pachI teNIne taiyAra rAkhela gheDI upara besADI tene AgaLa karI te tenI pAchaLa cAlyA. rAjA tathA samAjane vigere daravAjA sudhI vaLAvavA AvyA. pachI mArgamAM cAlatAM rAjakanyAe mitrAnaMdane kahyuM sevA huvA
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 ke -"he suMdara ! tame paNa azva upara sAthe besI jAo. Avu sArUM vAhana chatAM tame zA mATe page cAle che?" te sAMbhaLI mitrAnaMda be ke -" jyAM sudhI A rAjyanI sImA ullaMghana na thAya tyAM sudhI huM page cAlIza." A pramANe tenA kahevAthI jyAre te rAjyanI hada pUrI thaI tyAre pharIthI rAjakanyAe azva upara besI javA mitrAnaMdane kahyuM. teNe pratyuttara Ape ke-"ghaDI upara na besavAmAM kAMIka kAraNa che." AgrahathI te kAraNa pUchavAthI teNe kahyuM ke:-"he suMdarI ! huM tane mAre mATe laI jato nathI, paraMtu mArA mitra amara dattane mATe laI jAuM chuM." ema kahI teNe rAjakanyAne samasta banela vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM, ane kahyuM ke-"he bhadrA A kAraNane lIdhe tArI sAthe mAre eka Asane ke zayane besavuM yogya nathI." mitrAnaMdanuM AvuM vacana sAMbhaLI vismaya pAmI rAjaputrIe ciMtavyuM ke-"ahe! A purUSanuM caritra lakattara che, kAraNa ke jene mATe leke pitAnA pitA, mAtA, brAtA ane mitrane paNa chetare che, te huM manehara rUpavALI strI prApta thayA chatAM paNa A purUSa mane Iccha nathI, tethI A keI cAritravAna mahApurUSa jaNAya che, svakAryanI siddhine mATe leke game te prayAsa kare ane saMkaTa bhega; paraMtu anyanuM prayeAjana sAdhavAmAM kaI virala purUSaja AvuM mahAkaNa aMgIkAra kare." A pramANe vicAra karatI pite cAritravAn purUSanA hAthamAM hovAthI harSita thatI ratnamaMjarI tenA guNathI bahu AnaMdita thaI.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 anukrame te baMne prayANa karatAM pATalIpura nagaranI samIpe AvI pahoMcyA. ahIM be mAsanI avadhi pUrNa thavA AvI chatAM mitrAnaMda Avyo nahi, tyAre amaradatte ratnasAra zreSThIne kahyuM ke -"he tAta! mArA mitra haju A nahi; mATe have kASTanI eka citA mane taiyAra karAvI ApavAnI kRpA kare ke jemAM paDIne duHkhathI baLate huM duHkhamukta thAuM. Ape je mahA upakAra mArI upara karyo che tene badale mArAthI kaI rIte vALI zakAya tema nathI." te sAMbhaLI zreSThI atyaMta duHkhI thayA. thaDe vakhata muzkelIthI pasAra karAvI, chevaTe amaradattanA atyaMta Agrahu ane kAlAvAlAthI te nagarInA keTalAka leke sahita gAma bahAra teo gayA ane eka kASTanI citA racAvI. pachI temAM agni pragaTa karAvI temAM paDavAnI amaradatta taiyArI karatA hatA, tyAre te zreSThI tene AgrahapUrvaka vAravA lAgyA ke-"he bhadra! Ajane divasa tuM rAha je, kAraNa ke mane lAge che ke AjanA divasamAM te jarUra AvI pahoMcaze." zreSThI tathA anya purajanenA atyaMta AgrahathI te rAtrI sarvanI sAthe tyAM ja udyAnamAM rahevAnuM TharAvI ciMtAmAM paDI baLI maravAnuM eka divasa mulatavI rAkhyuM. divasanA pAchalA pahere mitrAnaMda ratnamaMjarI sahita tyAM AvI pahoMcyo. tene Avate joI amaradane ubhA thaI sAmA doDI jaI tene daDha AliMgana karyuM te vakhate te baMnene je sukha thayuM te te beja jANI
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 zake tevuM hatuM. bIjuM koI tenuM varNana karavA samartha nahotuM. pachI mitrAde kahyuM ke-"he mitra! ghaNu kaSTa ane upAdhi sahana karIne tArA cittane haraNa karanArI A rAja putrI tAre mATe lAvyo chuM, tene grahaNa kara." amaradatte kahyuM ke "te kharekhara tAruM nAma sArthaka karyuM che. kharA mitra tarIke pharaja bajAvI te mArA cittane parama AnaMda upajAvyuM che." pachI teja ThekANe agni pragaTa karAvI tenI pAse parijana ane lekapALa samakSa mitrAnaMde zubha samaye te baMnenuM pANigrahaNa karAvyuM. te baMne samAna vayavALAne suMdara yuga thavAthI paurajane bahu khuzI thayA. ratnamaMjarInuM rUpa ane suMdaratA dekhI keTalAka belyA ke-"A strInuM rUpa joI tenA upara A mehita thaye temAM kAMI Azcarya nathI." A pramANe vivAha mahotsava thayA pachI amaradattanuM bhAgya vizeSa khulyuM, ane tyAM tene bIjA paNa sArAM pega prApta thayAM, te have varNavIe chIe. te pATalIpurano rAjA teja vakhate maraNa pAme, tene putra nahi hovAthI rAtrIne samaye rAjakoe pAMca divya pragaTa karyA. prAta:kALe te pAMca divya nagaramAM sarvatra bhamatAM bhamatAM jyAM amaradatta udyAnamAM hatA tyAM AvyA. te vakhate ave haSArava karyo, hAthIe garjanA karI, chatrI potAnI meLe ughaDI gaI, cAmara vIMjhAvA lAgyA, ane jaLathI bharelA kaLaza vaDe hAthaNIe tenA mastaka upara svayaM rAjyAbhiSeka karyo ane pitAnI sUMDha
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 vaDe tene potAnI pITha upara besADyo. pachI ghaNA mANasethI sevAtA, vAjiMtrenA nAda ane jaya jayanA vini sAthe amaradatte AnaMdathI nagaramAM praveza karyo. te vakhate puranI strIo tene jovA mATe ToLeToLA maLIne ekaThI thaI, ane leke te daMpatInAM bhAgyanAM vakhANa karavA lAgyA, strIo paNa tenuM rUpa varNavavA lAgI. puranI strIo tathA nagarajanenA vidhavidha prakAranA potAnA, ratnamaMjarInA ane mitrAnaMdanA lAghAnA zabdo sAMbhaLate amaradatta sarvanI sAthe rAjamahelanA dvAra pAse AvyA. pachI hastI uparathI nIce utarI rAjamaMDaLathI sevA rAjasabhAmAM jaI te siMhAsana upara ArUDha thaye ane ratnamaMjarI ane mitrAnaMdane potAnI bAjumAM besADayA. anya adhikArI tathA paurajane vastrogya Asane beThA. pachI maMtrI ane sAmaMtoe maLI tene rAjyAbhiSeka karyo. te vakhate rAjAe ratnamaMjarIne paTTarANI karI, buddhimAna mitrAnaMdane sarva rAjyanI mudrAne adhikArI banAvyuM ane ratnasAra zreSThIne pitAne sthAne sthApana karyA ane nagarazreSThInI padavI ApI. A pramANe yaMgya vyavasthA karI kRtajJamAM ziremaNi te amaradatta nyAyapUrvaka akhaMDita rAjyanuM pAlana karato prajAne AnaMda upajAvavA lAgyA mitrAnaMda rAjakAryamAM vyagra thayo hato, to paNa pitAnA maraNane sUcavanArUM te zabanuM vacana te vismarI gayo nahato, tethI tenA manamAM aharniza te bAbatanI
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 khelyo azAMti rahyA ja karatI hatI. eka vakhate teNe amaravruttane vinaMti karI ke- hai mahArAja ! te zake kahelA zabdathI maraNanI ciMtA mArA manamAMthI kAI rIte jatI nathI. dezAMtaramAM rahyA chatAM hajI te zabdo huM bhUlI zakatA nathI " te sAMbhaLI rAjAe kahyu` ke-" huM mitra ! tu kheda na kara. e sa to phakta te duSTa vyaMtaranIja ceSTA hatI." te sAMbhaLI mitrAnaMdya ke_' najIkapaNAne lIdhe ahI rahyA chatAM paNu mArU mana duHkhAya che, ciMtAthI vyagra rahe che, tethI mane kaI dUranA sthaLe meAkalA. " te sAMbhaLI rAjAe kAMIka vicAra karIne kahyuM keH-" he mitra ! jo evI ja tArI IcchA hAya tA tuM vizvAsu mANasane sAthe laI vasaMtapura jA. " mitrAnada yogya taiyAra karI joitA mANase sAthe laI vasaMtapura tarapha cAlyo. rAjAe tenI sAthe janArA vizvAsu mANasAne badhI hakIkata samajAvI. cAlatI vakhate kahyuM ke-- vasaMtapura pahoMcyA pachI tamArAmAMthI kAie paNa ahIM AvIne mitrAnaMdanI kuzaLa vArtA mane kahI javI." te purUSoe rAjAjJAneA svIkAra karI mitrAna sAthe prayANa karyuM. "" mitranA viyeAgathI vihvaLa thayela amaradatta rAjA thADA vakhata zAkamAM pasAra karI rANI sAthe rAjyalakSmI bhAgavato mitrane vAra'vAra saMbhAryo karato hato. ghaNA divase pasAra thayA to paNa sAthe mAkalela purUSAmAMthI koi pA AbyA nahi, tyAre rAjAe tenA samAcAra jANavA mATe bIjA mANasA melyA. teo keTaleka divase pAchA AvyA,
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 ane teoe rAjAne kahyuM ke -"he svAminuM ! ame vasaM-- tapura sudhI jaI AvyA; paraMtu te nagaramAM athavA mArgamAM keIpaNa ThekANe ame mitrAnaMdane ja nahi, temaja tenI vArtA paNa sAMbhaLI nahi." A samAcAra sAMbhaLI cittamAM AkuLavyAkuLa thaIne rAjAe rANune kahyuM ke:-"he priye! have zuM karazuM ? mitranA keI jAtanAM samAcAra AvyA nahi." te sAMbhaLI rANIe kahyuM ke "svAmin ! je kaMI jJAnI mahAtmA atre padhAre to temane pUchavAthI saMdeha dUra thAya, te vinA saMzaya dUra thavAnuM keI sAdhana nathI." A pramANe teo vicAra karatA hatA, te vakhate udyAnapALake AvIne vijJapti karI ke:-"he rAjana ! ApaNuM nagaranI bahAra azokatilaka nAmanA udyAnamAM cAra jJAnane dhAraNa karanAra dharmazeSa nAmanA AcArya padhArelA che." tene vadhAmaNamAM egya dAna ApI te samAcArathI atyaMta AnaMdita thaI ghaNuM sAmagrI sahita rANunI sAthe tarataja temane vaMdanA karavA, dharmopadeza sAMbhaLavA ane pitAnA manane saMyama dUra karavA rAjA ughAna tarapha cAlyA. rAjayogya cihune bahAra mUkI AcArya pAse AvI traNa pradakSiNapUrvaka vaMdanA karI vinayapUrvaka ucita sthAne parivAra sahita rAjA beThA. gurUe kahyuM ke -"he rAjana ! DAhyA ane buddhimAna mANasee sarva duHkhane sarvathA nAza karanAra, ane samagra sukhane ApanAra A bhava parabhavamAM sarvarIte sukhakArI dharmaja kharekhara AcaravA lAyaka che." e pramANe dharmamArgamAM prayAsa karavA munirAje upadeza Apyo.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa ra muM. amaradatta-mitrAnaMda kathAMtargata azekazrInuM caritra owedecesses A avasare azokadara nAmanA eka zreSTha vaNike gurUne pUchyuM ke-"he pUjya! azozrI nAme mAre putrI che, te kayA karmanA doSathI zarIre gADha vedanA thavAthI duHkha pAme che? vaLI te vedanA nivAravA ghaNuM upacAra karyA chatAM tene reganI leza paNa zAMti kema thatI nathI?" te sAMbhaLI sUri bolyA ke -"he zraSkina ! A tArI putrI pUrvabhave bhUtazALI nAmanA nagaramAM bhUtadeva nAmanA zeThanI kusumavatI nAme bhAryA hatI. ekadA gharamAM bilADI dUdha pI gaI, tyAre teNIe krodhathI devamatI nAmanI pitAnA putranI vahune kahyuM ke "are zuM tane DAkaNa vaLagI che ke jethI te dUdhanI saMbhALa paNa rAkhI zakatI nathI?" A pramANe sAMbhaLI te bALikA bhayathI tharathara kaMpavA lAgI. te joI tarataja tenA gharanI najIka ubhela keI caMDALaNI, je DAkaNane maMtra jANatI hatI teNe chaLa maLavAthI te vahunA zarIramAM praveza karyo. tethI te atyaMta vedanA pAmavA lAgI. teNInI ghaNA vaidyoe vividha prakAranI cikitsA karI to paNa te vahu deSarahita thaI nahi. eka vakhate tyAM koI
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 yegI Ave, teNe maMtranA baLathI agnimAM pitAnuM yaMtra tapAvyuM, te vakhate vedanAthI pIDA pAmatI te caMDALaNI kezane chUTA mUkI tyAM AvI. te vakhate bhegIe tene pUchayuM ke - "he duSTA ! tuM A vahunA zarIramAM zA mATe peThI che?" te belI ke-"tenI sAsue tevA prakAranuM vahune ALa. ApyuM, tethI vahune bahu bIka lAgI, te vakhate huM pAse ubhI hatI, ane samaya maLavAthI meM A vahunA zarIramAM praveza karyo che." te sAMbhaLI maMtranA baLathI yegIe putravadhUnA zarIramAMthI tene bahAra kADhI. te hakIkta rAjA pAse pahoMcatAM rAjAe te caMDALaNIne nagaranI hada bahAra kADhI mUkI, ane tenI sAsu kusumavatIne leke kALajavA. evA nAmathI belAvavA lAgyA. AvA nAmathI vairAgya pAmIne teNIe sArIjI pAse dIkSA aMgIkAra karI, ane zubha bhAvavaDe. cAritra pALI maraNa pAmI svargamAM gaI he zreSThim ! te kusumavatI svargalekamAMthI avIne tArI putrI thaI che. teNIe. pUrvabhavamAM putravadhUne je duSTa vacana kahyuM hatuM, tenI teNe aMtaparyata gurU pAse AvecanA karI nahi, tethI te AkAza devInA doSathI dUSita thaI che, paraMtu have tuM te putrIne ahiM laI Ava. tenuM te karma bhegavAI javA AvyuM che, tethI mArUM vacana sAMbhaLI jAtismaraNa pAmI te potAne pUrvabhava jaze, tethI pazcAttApa thavAthI te deSathI te mukta thaze." sUrimahArAjanAM AvAM vacana sAMbhaLI zreSThI tarataja pitAnI putrIne sUri pAse laI AvyuM, ane pitAnuM caritra sAMbhaLI jAtismaraNa pAmIne pUrvabhavane dekhIne te bolI ke -"he.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhu! tame je kahyuM te saMpUrNa satya che. have mArI saMsAramAM rahevAnI vAsanA nAza pAmI che. tethI mane dIkSA Apo." te sAMbhaLI gurUe kahyuM ke "he bhadre ! haju tAre bhegakarmaphaLa bAkI che, te bhogavyA pachI cAritra aMgIkAra karaje." te sAMbhaLI gurUne vaMdanA karI yathAyogya zrAvakadharma aMgIkAra karI zreSThI tathA tenI putrI pitAne AvAse gayA. prakaraNa 21 muM. mitrAnaMdanA mRtyunI hakIkata. A sarva hakIkata sAMbhaLI tathA najare dekhIne amara -datta rAjAe vicAra karyo ke-"A gurUnuM jJAna mahA ad-bhUta jaNAya che; kAraNake A zreSThIputrIne pUrvabhava jANe ke temaNe pratyakSa dekhe hoya tevI rIte kahI saMbhaLAvyo." A pramANe vicAra karI teNe sUrimahArAjane vinaMti karI ke -"he bhagavan ! kRpA karIne mArA prANapriya mitra 'mitrAnaMdanI zuM hakIkata banI te Apa kaho." gurUe tenI -vinati sAMbhaLI kahyuM ke he rAjana ! te tArA mitra atrethI tArI pAsethI cAlyA pachI mArgamAM anukrame jaLadune ullaMghI sthaLadugamAM AvyuM. tyAM araNyamAM kaI parvatamAMthI nadI jamIna
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 upara paDatI hatI, te sthaLe tArA mitra parivAra sahita bhAjana karavA tathA vizrAma levA beThA. sarve sevakA bhAjananI taiyArI karavA lAgyA, te vakhate acAnaka tyAM bhilale keAnI dhADa paDI. te pracaMDa bhaleAe tArA mitranA sa mANasAnA parAbhava karyAM. te vakhate bhaya pAmeaA mitrAna te sthaLethI nAsI gaye, tenA sevake paNa keTalAka marAyA ane keTalAka nAsI gayA. tyArapachI tArA mitra araNyamAM bhaTakatA hatA, te vakhate tyAM eka sarAvara joi jaLapAna karI eka vRkSanI nIce ArAma levA te sUtA, te vakhate te vRkSanA kepTaramAMthI eka kRSNe sapa` nIkaLIne tene karaDayeA. gheADIvAre tyAM eka tapasvI ALye, teNe tevI avasthAmAM sarpa DaMsathI acetana thaI gayela mitrAnaDhane dekhIne dayA AvavAthI vidyAvaDe jaLa ma`trI tenAM sarva aMge para te jaLa chAMTayuM, tethI te tatkALa eTho thayA. yAgIe tene pUchyuM ke:-" he bhadra ! tuM ekaleA kayAM jAya che ?" tyAre tArA mitra peAtAnI sarva hakIkata yathA kahI saMbhaLAvI. pachI te ceAgI te svasthAne cAlyA gayA. mitrAnaMDhe manamAM vicAyuM keH--" are mRtyunuM kAraNu maLyA chatAM huM maraNu pAmyA nahI', ane mArA kadAgraDane lIdhe mitranA sauMsaga thI paNa bhraSTa thayeA. have pAche mitranI samIpeja jAuM, " ema vicArI tArI pAse AvavA te A tarapha cAlyA. raste cAlatAM cArAe tene pakaDayA, ane tene peAtAnI pallImAM laI gayA, ane pachI gulAma kharIdI vecanArA vepArIone teoe tene vacceA. te vepArI pArasakuLa
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 nAmanA dezamAM gulAme vecavAno dhaMdho karatA hatA. raste jatAM ujajayinI najIka teo udhAnamAM rahyA. rAtre alpa baMdhana hovAthI te kApI nAkhI mitrAnaMda ujajayinInA. khALa mAge gAmamAM pesI gayo. te avasare te nagarImAM cerane bahu upadrava hato, tethI corene sakhta nigraha karavA rAjAe keTavALane tAkIda karI hatI. daivage keTavALanA mANasee ceranI jema khALane mAge pesatAM mitrAnaMdane joyo. teeAe tarata tene pakaDe, ane koI paNa vigata pUchayA vagaraja sakhta mAra mArI kSiprA nadInA kAMThA upara sarvanA dekhatAM vaTavRkSa upara laTakAvI mArI nAkhavA cAMDAbane sepyo. teonI sAthe te raste jatAM mitrAnaMdane vicAra Avyo ke-"prathama zabe je zabda kahyAM hatAM te satya thayAM. zAstramAM paNa kahyuM che ke - yatra vA tatra vA yAtu, yadvAtadvA karotyasau / tathApi mucyate prANI, na pUrvakRtkarmaNA // 1 // vibhavo nirdhanatvaM ca, baMdhanaM maraNaM tathA / yena yatra yatra labhyaM, tasya tatra tadA bhavet // 2 // jAti dUramasau jIvo, paapsthaanaadbhytH| tatravAnIyate bhUyo-bhinavaprauDhakarmaNA // 3 // prANa game tyAM jAya ane game te kArya kare, to paNa te pUrve karelA karmathI kadi mUkAto nathI; vaibhava, nirdha. natA, baMdhana ke maraNa je kAMI prANIne je ThekANe je vakhate
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 pAmavAnu... hAya che, te prANIne teja ThekANe teja vakhate teja pramANe prApta thAya che; kaSTanA sthAnathI bhaya pAmele A jIva game teTalA dUra jAya to paNa udayamAM AvelA draDha kame karIne pAchA tyAM phrIthI svayamevaja Ave che athavA tene lAvavAmAM Ave che. " A pramANe vicAra karatAM mitrAnadane vinA aparAdhe te cAMDALAe teja vaDa upara phAMsIe laTakAvyA ane te maraNa pAmyo. bIje divase geAvALanA mALake te vaDa pAse meAidAMDIe ramatA hatA, tenI meAI pUrvakanA yAgathI uDIne tenA mukhamAM paDI. ' tr A pramANe gurUnA mukhathI mitrane vRttAMta sAMbhaLI tenAM guNuAnu smaraNa karatA amaradatta rAjA gADhasvare vilApa karavA lAgyo, tathA ratnamaMjarI paNa tenA guNAnuM smaraNa karatI atyaMta duHkhI thaI. te baMnene vilApa ane zeka karatAM joI AcAya mahArAje temane upadeza ApatAM kahyuM keH " duHkhanA tyAga karI sa'sAranA svarUpanI bhAvanA karI. A cAra gativALA saMsAramAM prANIone vAstavika sukha te leza mAtra paNa maLatuM nathI, satra duHkha ane du:khaja che. dekhAtuM sukha paNa sukha nathI paNa sukhAbhAsaja che.. sa'sAramAM kAi paNa jIva evA nathI ke je maraNunI pIDA pAmyo na hAya. cakravartI ane vAsudeva jevA mahApurUSA paNa maraNa pAmyA che; tethI he rAjan! tame mane zAkanA tyAga karI dhamakA mAM vizeSa udyama kareA, ke jethI phI ci. pa. 9
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avu duHkha prApta na thAya." pachI rAjAe pUchyuM keH- " he bhagavan ! huM avazya dharma karIza, paNa mArA mitra mitrAnaDhanA jIva marIne karyAM utpanna thayA che te kaheA." sUri khelyA ke;-" huM rAjan ! AA tArI rANInI kukSimAMja te mitrAnaMdanA jIva putrapaNe utpanna thayA che; kAraNa ke teNe maratI vakhate tevI bhAvanA bhAvI hatI. samaya pUrNa thaye te putranA janma thaze, tenu' nAma kamaLagupta pADe vAmAM Avaze. te prathama kumArapaDhavI pAmIne anukrame rAja thaze." prakaraNa 22 muM. mitrAnaMda, amaradatta tathA ratnama'jarInA pUrvabhava, A pramANe sAMbhaLI rAjAe krIthI pUchyuM ke--" he mahAtman ! mitrAna Mdanu aparAdha vagara paNa cAranI jema mRtyu kema thayuM? vaLI A ratnamaMjarI rANI mazkInu 8 kala'ka' kema pAmI ane mane mAlyAvasthAthIja khaMdhuenA viyeAga kema thayA ? tathA amAre paraspara ati sneha hAvAnuM. zuM kAraNa ? A saMdehAnA kRpA karIne Apa khulAsA karI." A pramANe rAjAe pUchavAthI sUrimahArAje jJAnanA upayAga mUkI tenuM svarUpa jANI vistArathI temane
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 "C pUrva bhava kahI saMbhaLAvyo. temaNe kahyuM ke- he rAjan ! sAMbhaLa- A bhavathI trIjA bhava upara tu' kSema kare nAmane kuTu khika ( kaNamI ) hatA. tene satyazrI nAme bhAryAM hatI. tene ghera caDasena nAmanA eka kamakara hatA. te ka kara peAtAnA svAmI upara bhaktimAna, prItivAna ane vinayavAna hatA. ekadA te kamakara kSetramAM kAma karatA hatA, te vakhate pAsenA kSetramAMthI kAI musApharane teNe anAjanI zIMgA letA joyA. te joi te kama kare kahyuM ke- aDDA ! A cArane pakaDIne vRkSa upara laTakAve." te sAMbhaLI te kSetranA svAmIe te tene kAMI kahyuM nahi, paNa te musAphara A kama karanAM vacanathI manamAM duHkhI thayA ane teNe vicAryuM ke--" ahA, kSetranA svAmI te| kAMi paNa kahetA nathI ane A paDakhenA kSetramAM rahelA pApI kevuM kaThAra vacana mele che!" ema vicAratA te peAtAne sthAne gayA. A pramANe te krama kare kApathI kaThora vANIvaDe cIkaNu* kama mAMdhyu. eka vakhata bheAjana karatI vakhate putravadhUnA gaLAmAM utAvaLane lIdhe kALIe aTakI gayA, tyAre te kuTu bikanI strI satyazrIe kahyuM keH--" are rAkSasI ! tuM nAne kALIe kema khAtI nathI ? zuM bhUkhALavI thai gaI che ? dhIme dhIme khA ke jethI gaLe tA na vaLage !" tyArapachI eka vakhate te kaNabIe kamakarane kahyuM ke-" huM nRtya ! Aje amuka gAmamAM amuka kAma che, mATe tuM tyAM jA. tyAre te khelyA keH- Aje mAre mArA svajanene maLavA javAnI utkrama chaeN, mATe Aje ""
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 te gAma nahIM jAuM" te sAMbhaLI IthI kaNabIe kahyuM ke -"tArA svajane tane kadApi na maLe." te sAMbhaLI karma kara manamAM bahu duHkhI thaye, ane te kaNabIne gheraja rahyo, tenA svajanene maLavA gaye nahi. anyadA te kaNabIne ghera be munie bhikSA mATe AvyA. te vakhate kaNabIe pitAnI priyAne kahyuM ke-"A munione yegya. dAna Apa." te sAMbhaLI te atyaMta harSa pAmI ane bhAgyayoge A supAtrane vega maLyo che ema vicArI zubha bhAvanApUrvaka prAsuka annapANIthI teNe temane pratilAgyA. te joIne te kamakara paNa manamAM vicAravA lAge ke "A strI purUSane dhanya che ke jemaNe pitAne ghera AvelA AvA mahAtmA munione bhaktithI satkAra karyo." A avasare AvA zubha dhyAnamAM te traNe magna hatA te. vakhate temanA traNenA mastaka upara vIjaLI paDI, tethI te traNe eka sAthe mRtyu pAmI saudharma nAmanA pahelA devalokamAM. paraspara atyaMta prItivALA deva thayA. saudharma devalekamAMthI cavIne je kSemakara kauTuMbikane jIva hatA te tuM amaradatta thayo che, satyazrIne jIva A ratnamaMjarI thaye che ane karmakarane jIva mitrAnaMda thaye che. je jIve pUrvabhavamAM mana, vacana ke kAyAthI jevuM nikAcita karma bAMdhyuM hoya tevuM tene avazya pachInA bhAvamAM prApta thAya ja che. he rAjana ! pUrvabhavamAM je karma hasatA hasatA kAMI paNa bhaviSyane vicAra paNa karyA vagara baMdhAya
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 '' che te pachInA bhavAmAM rAtAM rAtAM bhAgavavu paDe che. tame traNee vacanavaDe AMdhelAM karyAM traNene te pramANe udayamAM AvyA che." A pramANe peAtAnA pUrvabhava sAMbhaLI rAjA rANIne jAtismaraNu jJAna prApta thayuM, temane tarataja jJAnanI mUrchA AvI gai, tethI temaNe peAtAno samagra pUrva vRttAMta jANyA. pachI zuddhimAM AvIne rAjA ekScA ke- - huM bhagavan ! jJAnarUpI sUrya samAna Ape je kahyuM te sa' meM teja pramANe hamaNAM pratyakSa joyu che. have je dharma mATe mArI ceAgyatA hAya te dhama kRpA karIne mane kaheA." gurU khelyA ke he rAjan ! tAre putraprApti thaze. tyAra pachI tane cAritradhama prApta thaze. hajI teTalu bhAgAvaLI kama tamAre tene bAkI che, tethI hAla to tamAre manee zrAvakadhama aMgIkAra karavA teja yAgya che." A pramANe sUrimahArAja pAsethI sAMbhaLIne rAjAe rANI sahita mAra prakAranA zrAvakadhama aMgIkAra karyAM. pachI pharIthI rAjAe gurUne pUchyuM ke- te vakhate vaTavRkSa uparathI je pelA mRtake mitrAnaMdane vacana kahyuM hatuM te mRtaka kANu hatuM?" sUri khelyA ke- pele dhAnyanI zIMgA pAsenA khetaramAMthI lenAra musAphara anukrame maraNa pAmI saMsAramAM paribhramaNa karI teja vaTavRkSa upara byaMtara thayA hatA; teNe jyAre mitrAnaMdane joyA tyAre pUrvabhavanA vairane saMbhArI zakhanA mukhamAM utarIne teNe tevuM vacana saMbhaLAvyuM hatu. A pramANe sAMbhaLI amaradatta rAjA ""
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMdeha rahita thaI sUrine namI rASTra sahita pitAne AvAsa gayA. gurUe tyAMthI anyatra vihAra karyo. prakaraNa ra3 muM. amaradatta-ratnamaMjarInuM dIkSA grahaNa ane upadezAtmaka kathA kathana. tyAra pachI samaya pUrNa thaye ratnamaMjarIe putra prasa . gurUnA kathanAnusAra tenuM kamaLagupta nAma pADyuM. dhAtrIothI lAlanapAlana karAtA te putra anukrame bAlyAvasthA ulaMghIne bahetara kaLAone adhyApaka pAse abhyAsa karI rAjyane bhAra upADavA yogya umarane the. A samaye eka vakhata teja sUrimahArAja pharIthI udyAnamAM samavasaryA. udyAnapAlake gurUnA AgamananI hakIkata rAjAne jaNAvI. te samAcAra sAMbhaLI umaranA thayelA putrane rAjyabhAra seMpI rAjAe rANI sahita te sUrimahArAja pAse vairAgyarasane piSanArI dIkSA grahaNa karI. te sUrie te baMnene tathA sAthe Avela sarva janone pravajyA ApyA pachI dharmamArgamAM tathA dIkSA pAlanamAM vadhAre draDha karavA dezanA ApI ke-"A saMsArarUpI samudrane taravAmAM naukA samAna A dIkSA utkRSTa punyanA vegathI prApta thAya che.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa tene pAmIne pharIthI pAchA je jIvA viSayAdimAM lakhA thAya che te nirakSitanI jema ghera sa sArasAgaramAM paDe che, ane je prANIe prAthanA karyA chatAM paNa jinapAlitanI jema viSayakaSAyAdithI parAsmukhaja rahe che tee tenI jema sukhI thaI uttama gati prApta kare che." rAjiSa amaradattanA pUchavAthI te 'nenu' vRttAMta gurUmahArAje nIce pramANe varNavI khatAvyuM. jinapAlita ane jinarakSitanI kathA. caMpApurImAM jitazatru nAme rAjA rAjya karatA hatA. tene dhAriNI nAme rANI hatI. te purImAM mAka'dI nAme eka zreSThI raheto hato. te zAMta, sarala cittavALA ane udAra buddhivALA hatA. tene bhadrA nAmanI bhAryA hatI. te zreSThIne te bhAryAMnI kukSithI be putro thayA hatA, jenAM nAma teNe jinapAlita ane jinarakSita rAkhyA hatA. tee ane anukrame yuvAvasthAne pAmyA; tyAre vahANumAM esI paradezamAM jaI krayavikraya karI dravya upArjana karavA lAgyA. te manee te pramANe agyAra vakhata vahANumAM gamanAgamana karyuM, ane dhana paNu ghaNuM upArjana karyu"; jyAre mAsI vakhata dhananA leAlathI te bane bhAI pharIthI jaLamArge javA taiyAra thayA, tyAre temanA pitAe kahyu` ke-" huM putro ! ApaNA gharamAM puSkaLa dhana che, te dhana IcchA pramANe dAnamAM tathA bhAgamAM vAparA. agyAra
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ vakhata musApharI karI tame kSemakuzaLatAthI AvyA che, paraMtu have bAramI vakhata kadAca tamane kAMI vinna thAya to badhI vakhatanI mahenata niSphaLa jAya, mATe ati lebha kare ThIka nathI. je mAruM vacana mAne te have ghera rahevuM teja zreyaskara che. A pramANe pitAe kahyuM tyAre teo belyA ke-"he pitAjI! AvuM vacana na bele, A vakhatanI vahANanI yAtrA paNa tamArI kRpAthI kSemakuzaLa ane vizeSa lAbhadAyIja thaze." e pramANe kahI baMne baMdhuoe aneka prakAranAM kariyANuM laI jaLa, IMdhana vigere sarva sAmagrI taiyAra karI vahANa upara ArUDha thaI samudramArge cAlyA. teo madhya samudramAM pahoMcyA, te vakhate dariyAmAM akasmAt meghane adhikAra thaye, AkAzamAM garjanA thavA lAgI, vIjaLInA jhabakArA thavA lAgyA ane pracaMDa vAyu vAvA lAge, tethI te vakhate teonuM vahANa bhAMgI gayuM, ane vahANamAM rahelA sarva leke DubI gayA. te vakhate jinapAlita ane jinarakSita baMnene karmane eka pATIyAno ciMga maLI javAthI tene teo draDha rIte vaLagI paDyA, eTale trIje divase ratnadviIpane kAMThe nIkaLyA. te dvIpamAM nALIerInAM phaLa (zrIphaLa) khAIne teo prANavRtti karavA lAgyA, ane nALIerInuM tela coLI teo zarIre sAjA-nirogI thayA. eka vakhate kaThora, nirdaya ane tiNa khaDUgane dhAraNa karatI te ranadvIpanI adhiSThAyikA devIe temanI pAse
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 AvIne kahyuM ke-" jo tame mArI sAthe viSayasevana karazeA, tAja tame kuzaLatAthI ahIM rahI zakaze|, huM te A khaDUgathI tamArAM mastaka IMdrI nAMkhavAmAM Avaze." te sAMbhaLI bhayabhIta thai te khelyA ke--" he devI ! amArU vahANa bhAMgI javAthI ame ahIM tamAre zaraNe AvyA chIe; tethI tame je kAMI amane AjJA karaze! te pramANe karavA ame taiyAra chIe." A pramANe temanAM vacana sAMbha LIne te devI prasanna thai ane te anene peAtAne ghera laI gaI. pachI temanA zarIramAMthI azubha pugaLA kADhI nAMkhI zubha pudgaLAnA prakSepa karI te khanenI sAthe te yatheccha viSayasukha bhAgavavA lAgI. temane te devI huMmezAM amRtaphaLa AhAra karavA lAvI ApatI haitI. A pramANe te ane keTalAka divase| sudhI AnaMdathI tyAM rahyA. eka vakhate devIe temane kahyuM ke- lavaNusamudranA adhiSThAyaka susthita nAmanA deve mane AjJA karI che ke A lavasamudramAMthI ekavIzavAra kacarA kADhI nAMkhI tene zuddha kara. temAM tRNu, kASTa ke bIjA je padArthoM hAya te khahAra phekI daI samudrane zuddha anAva." A pramANenA hukama thayela hAvAthI mAre tyAM javAnu che. tamAre sukhethI ahI rahevuM. A suMdara phaLe. khAIne tamArI AjIvikA karavI. kadAca ekAMtamAM ahI rahevAthI nijanapaNAne lIdhe tamane manamAM du:kha thAya to tamAre krIDA karavA mATe pU dizAnA vanamAM javuM. te vanamAM huMmezAM grISma ane varSAM e
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ be eja vate che. tyAM te be Rtu hevAthI tamane AnaMda thaze athavA je tamane tyAM paNa AnaMda na thAya to tamAre uttara dizAnA vanamAM javuM, tyAM zaradu ane hemaMta te be tuja sarvadA vate che. je kadAca tyAM paNa tamArA manane tuSTi na thAya te pazcima dizAnA vana tarapha javuM, tyAM zizira ane vasaMta e be Rtuo niraMtara varte che. tyAM jaI tamAre vineda kare; paraMtu dakSiNa dizAmAM je vana che, te dizAmAM tamAre kadI javuM nahi, kAraNa ke te dizAnA vanamAM moTA zarIravALe zyAmavaNa daSTiviSa sarpa rahe che, te tyAM janArA sarvane bhakSya karI jAya che." A pramANe sUcanA ApI te devI tene soMpAyela kAma karavA mATe gaI pachI te zreSThIputro paNa devInA kahelA traNe vanemAM vecchAthI pharavA lAgyA. eka divase temaNe vicAryuM ke "devIe ApaNane dakSiNa dizAnA vanamAM javAnI vAraMvAra nA kahI che tenuM zuM kAraNa? mATe ApaNe te vanamAM jaIne jevuM te kharuM ke tyAM zuM che?" ema vicArI baMne manamAM zaMkA sahita te vanamAM gayA eTale temane atyaMta durgadha AvavA lAgI, nAsikAne uttarIya vastra vaDe DhAMkI teo AgaLa cAlyA, tyAre teoe manuSyanAM hADakAMene moTo samUha che. te joI teo bhaya pAmyA, to paNa AgaLa vadhIne teo te vana vizeSa jovA lAgyA. te vakhate eka sthaLe zULI upara caDhAvele eka purUSa jIvate ane vilApa karate teoe dIThe. tenI pAse jaI teoe
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ para tene pUchayuM ke-"are bhAI! tuM keNa che? tArI AvI. sthiti kema thaI che? vaLI ahIM cAre tarapha maDadAM ane hADakAMo ja dekhAya che tenuM zuM kAraNa?" A pramANe teoe pUchavAthI zULI upara rahelA te mANase javAba A ke-"huM kAkaMdI nAmanI nagarImAM rahuM chuM, jAte vaNika chuM, vyApAra mATe vahANa upara ArUDha thaI samudramAge huM cAlyuM. mArgamAM pavananA tophAnane lIdhe mAruM vahANa bhAMgI gayuM. mane daivayege eka pATIyuM maLI javAthI huM A ratnadvIpe nIkaLe. ahIM viSayamAM lubdha thayela. A dvIpanI adhiSThAyikA devIe mane viSayasevana karavA rAkhe. tenI sAthe viSayasevana karatAM tathA te lAvI Ape tene AhAra karatAM keTalAka divaso pasAra thayA. tyAra pachI mAtra thoDA aparAdhane mATe teNIe mane zULIe. caDhAvyo che. A sarva maDadAMo paNa teNue AvI rIte mArela manuSyanAM ja che. tame paNa te duSTa devInA pAsamAM sapaDAyA jaNAo che, te tame kayAMthI ane kevI rIte A duSTa devInA pAsamAM paDayA te kaho." pachI teoe pitAne sarva vRttAMta tenI pAse nivedana karI tene pUchayuM ke - "he bhAI! amAre AmAMthI bacavAne kAMI upAya khare ke nahi?" tyAre teNe kahyuM ke -"hA, eka upAya che. ahIMthI pUrva dizAmAM eka vana che, temAM zailaka nAmane eka yakSa rahe che, te amuka divase azvanuM rUpa dhAraNa karIne bele che ke - "huM kenuM rakSaNa karUM? kene.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 vipattimAMthI ugAruM?" mATe bhAIo! tame te silaka yakSanuM bhaktithI ArAdhana karaze. jyAre te parvane divase upara pramANe rakSaNa karavAnA zabdo bele, tyAre tamAre kahevuM ke -"he yakSarAja ! amAruM rakSaNa kare." A pramANe kahevAthI te tamAruM rakSaNa karaze." A pramANe kahyA pachI thoDA samayamAM te purUSa maraNa pAmyA. te pachI te baMne bhAIo zULI upara rahelA mANase batAvelA vana tarapha gayA. ane manahara puSpo ekaThAM karI te yakSanI pUjA karI tenI sevA karavA lAgyA. ema karatAM te parvane divasa Ave, tyAre te yakSa belyo ke-"huM konI rakSA karUM? kone ApattimAMthI ugArUM? te yakSanAM tevAM vacana sAMbhaLI te baMne baMdhue tatkALa belyA ke he yakSarAja ! amAruM rakSaNa karo, ane amane A dukhasAgaramAMthI pAra utAre." te yakSa belyo ke-"huM tamane dukhamAMthI avazya tArIza; paraMtu tame sAvadhAna thaIne mAruM eka vacana sAMbhaLe. tame jyAre ahIMthI mArI sAthe Avaze, tyAre te devI pAchaLa AvIne prItivALAM madhura AkarSaka vacane belaze. tamane samajAvavA kAlAvAlA ane vinaMti karaze. te vakhate je tame tenA upara manathI paNa prIti karaze, to huM tamane uchALIne te ja vakhate samudramAM nAMkhI daIza, ane tenI jarA paNa darakAra karyA vagara athavA tenI tarapha lezamAtra paNa pratibhAva upajAvyA vagara tame rogarahita raheze, te huM tamane
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ avazya kSemakuzaLa caMpAnagarIe pahoMcADI daIza. te devI pachavADe AvI mIThAM vacana bele te paNa tamAre lalacAvuM nahi, bhayanAM vacane bole te paNa tenAthI jarA paNa bIvuM nahi. A pramANe nirvAha karavAnI je tamArI zakti hoya. te jaladI mArI pITha upara caDhI jAo, ane huM tamAre gAma tamane laI jAuM." A pramANe yakSe kahyuM te baMne bhAIoe aMgIkAra karyuM. ane azvarUpa thayelA te yakSanI pITha upara baMne bhAIo besI gayA. te azva AkAzamAge . samudra upara tarata ja uDavA lAgyA. te ja samaye te dvIpanI adhiSThAyikA devI tene saMpAyela lavaNasamudranI zuddhi karavAnuM kArya pUrNa karI potAne sthAne AvI ane potAnA maMdiramAM te baMne bhAIone teNe joyA nahi, tethI sarvatra vanamAM bhamI, tyAM paNa tene patto maLyo nahi, eTale jJAnane upayoga mUkIne teNe joyuM, te azvarUpa thayelA zailakyakSanI pITha upara besI temane caMpAnagarI tarapha jatAM teNe joyA, tethI te tarata ja khaga hAthamAM dhAraNa karI temanI pachavADe deDI. tyAM jaI prathama bhItinAM ane prItinAM aneka prakAranAM vAkyo temane lalacAvavA te bolavA lAgI, paNa yakSe temane punaH cetavyA ke tamAre bIvAnuM ke lalacAvAnuM jarApaNa mana karavuM nahi, tethI tenAM bhayanAM zabdothI temaja madhura prItiyukta zabdathI teo jarApaNa calAyamAna thayA nahi. pachI teNIe ekalA jinarakSitane uddezIne kahyuM ke -" are
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinarakSita ! tuM to mane tArA bhAI karatAM ghaNuM vadhAre priya hato ane tArA upara to mAre neha paNa nizcaLa hato. are, tArA vinA huM viSayasukha kenI sAthe bhegaviza? mArA divaso tArA vagara kevI rIte jaze? are, -tArA vagara avazya mAruM mRtyu thaze. tane mArI jarA paNa dayA AvatI nathI, tane meM ATale badhe AnaMda karAvyuM, to kRpA karIne eka vakhata to mArI sanmukha je, ke jethI maratAM maratAM paNa mane zAMti thAya." A pramANenAM mAyAyukta tenAM madhura vacano sAMbhaLIne jinarakSita kSe pAmyo, manathI caLAyamAna thayo, manamAM tene dayA upajI, prathamanuM viSayasukha sAMbharyuM ane te devI tarapha prItivALI daSTithI teNe joyuM. teNe te pramANe karyuM ke tarataja zailake pITha uparathI tene uchALI dariyAmAM nAMkhI dIdhe. devIe samudramAM paDato tene uMcakI lIdhe, ane trizULa vaDe tene vIdhI nAMkhI khagavaDe tenAM kakaDAM karI dariyAmAM pheMkI dIdhe. pachI jinapAlitane #bha pamADavA te AvI, eTale yakSe tene cetavyo ke -"je jarA paNa AnAM vacanothI bhAIza to jinakSita jevI ja tArI dazA thaze." te jinapAlita yakSanAM AvAM vacanothI manamAM bahu draDha thaI gaye. devIe tene caLAvavA ghaNu ghaNA prayatno karyA, paNa te draDha rahyo, eTale yakSanI sahAyatAthI kSemakuzaLa te caMpApurIe pahoMcI gayo. te vyaMtarI nirAza thaIne ratnadvIpe pAchI gaI. yakSa paNa jinapAlitane tenA sthAne pahoMcADI pAcho jato hato,
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAre jinapAlite tene khamAvyo ane aneka prakAranAM vinayanAM vAkayo belI tenI prazaMzA karI. jinapAlita pitAne ghare jaI savajanene maLe ane zekapUrvaka baMdhunA maraNanI hakIkta vigatathI kahI saMbhaLAvI. mAkaMda zreSThIe te putranI uttarakriyA karI ane eka putra sahita gRhavAsa pALavA lAgyA. ekadA zrI mahAvIrasvAmI te purInA udyAnamAM samavasaryA, te vakhate mArkadI zreSThI jinapAlita tathA anya parivArane laIne prabhune vAMcavA AvyA. prabhunA upadezathI pitA-putra baMne pratibodha pAmyA. ghera AvI jinapAlitanA putrane yogya zikhAmaNa sAthe gRhakAryabhAra seMpI dharmakAryAdimAM cogya dhanano vyaya karI prabhu mahAvIra pAse baMnee dikSA grahaNa karI. baMne pitA putra yogya rIte yatidharma pALI AtmAnuM hita sAdhI sukha pAmyA. Iti jina pAlita-jinarakSita kathA.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 24 mu. kathA upasa'hAra ane amaradattanuM meAkSagamana A pramANenI sUrimahArAje kahelI kathA sAMbhaLIne amaradatta rAjiSa e te kathAmAMthI zuM zu' epa levA lAyaka che ane kevI rIte epa levA lAyaka che tevA prazna pUchyA. te praznanA pratyuttaramAM gurUmahArAja melyA keH--" te zreSThInA ane putrAne sthAne sava' saMsArIjIvA jANavA, je ratnadvIpanI devI te avirati jANavI. te aviratine vaza thavAthI prANIAne duHkha thAya che, bhavabhramaNa kavu paDe che, ane prAMte nIcI gatimAM javAnu thAya che. zULI upara caDAvela purUSa te gurUne sthAne hitanI vAta kahenAra jANavA. te purUSe ratnadvIpanI devInuM svarUpa pAte anubhaveluM nivedana karyuM, tema avirativaza jIvane thatuM du:kha AgAmI bhavAmAM te anubhave che ane pAte atyAra sudhI anubhavyuM che te saMsArIjIvane vaNuvI batAve che. te devInA duHkhamAMthI chuTavAnu' sAdhana zailaka yakSa vaNuvI matAnye, tema gurU paNa A saMsArathI chuTavAnA mAga saMsArI avirati jIvane dhama ArAdhanarUpa batAve che. samudrane sthAne sa`sAra jANavA. jema ratnadvIpanI devIne vaza thayelA jinarakSita vinAza pAmyA, tema aviratine vaza thayelA sa'sArIjIvA vinAza pAme che
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 ema samajavuM. jema devInA vAkayanI apekSA rAkhyA vinA yakSanA Adezane AdhIna rahevAthI jinapAlita anukrame pitAnI nagarIe pahoMcyo, tema je jIva aviratine tyAga karI pavitra cAritramAM nizcaLa thAya che, te sarva karmane kSaya karIne thoDA kALamAM ja mekSasukha pAme che. mATe he rAjarSi! cAritra aMgIkAra karyA pachI Atmika hita sAdhavA tathA svasthAna-mekSanagarane prApta karavA mATe kaI paNa vakhata sAMsArika viSayabhegamAM manane pravartavA devuM nahi." A pramANe gurumahArAjanA vacana sAMbhaLI te rAjarSi atyaMta AdarathI aticAra rahitapaNe saMyama pALavA lAgyA. ratanamaMjarI sAdhvIne gurUe pravatinIne soMpI. te paNa temanI sAnidhyamAM niraMtara tapa ane saMyamanuM pAlana karavA lAgI. anukrame te baMne nirmaLa tapa karI ghaNA bhavyajIvone pratibadhI zuddhabhAvathI cAritra pALI mokSapadane pAmyA. Iti amaradatta mitrAnaMdanI kathA.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 25 muM citrasena, padmAvatI ane ratnasAre karelA saMsAratyAga ane AtmasAdhanA, A pramANe mitrAnaMda ane amaradattanuM adbhuta vistRta kathAnaka sAMbhaLIne ghaNuM bhavyajIve pratibaMdha pAmyA. keTalAeka bhae te ja kSaNe gurumahArAja pAse dIkSA grahaNa karI, keTalAke gRhastha dharma svIkAryo ane keTalAke yathAzakti vrata-niyamAdi Acaya. citrasena rAjA, padmAvatI rANuM ane ratnasAramaMtrI paNa laghukamI bhavya jIva hatA. ceDA bhava pachI ja zivasukha pAmavAnA hatA, ane tyAM sudhI paNa devagatimAM ane manuSyagatimAM zAtAdanIyanA anubhavathI uttama vaibhava pAmI dharmArAdhana karavAnA hatA. gurumukhethI uparanI dezanA ane kathAnaka sAMbhaLIne teo bahu AnaMda pAmyA, badha pAmyA ane A saMsAranA kSaNika dekhAtA sukha upara teone vairAgya Ave, ane haMmezane mATe 'prAMte duHkha ApanAra sAMsArika viSayone cheDIne te ja guru pAse saMyama grahaNa karavA ane Atmahita sAdhavA teo ughukta thayA. pachI gurUmahArAjane ceDA kALa sudhI tyAM rahevA vinaMti karI. gurUe te vinaMti svIkAratAM kahyuM ke -"dharmanA
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147. kAryamAM vizeSa vilaMba na kara." pachI teo traNe parivAra sahita nagaramAM AvyA, ane egya taiyArI karI. rAjaputra puNyasArane rAjyAbhiSeka karI prajApAlana vigerene upadeza ApI rAjyabhAra tene bhaLA, ane adhikArIone tathA prajAnA mahAjanene potAnI sAthe jevI rIte vartatA hatA, tevI ja rIte vartavA ane puNyasArane rAjyabharamAM sahAya karavA bhalAmaNa karI. vaLI ratnasAranA sumati nAmanA putrane ratnasAranI jagyAe maMtrIpade sthApana karyo. pachI. dharmakAryamAM yathArUci dravya vAparI tathA jinamaMdiramAM aAphrikA mahotsava karAvI tathA dAnAdi sArI rIte ApI puNyasAra tathA nagarajanee jemane niSkramaNamahotsava karyo che tevA citrasena rAjA, padmAvatI rANuM ane ratnasAra pradhAna bIjA keTalAka temane vairAgyaraMga joI saMyama levA udyakta thayA hatA te sarvane sAthe laI nagaranArIothI pUjAtA ane nagarajanethI prazaMsAtA jainadharmanI vizeSa vizeSa mahattvatA vadhAratAM te traNe gurU sanmukha udyAnamAM AvyA, teo traNee jema vastrAdi alaMkArane tyAga karyo tevI ja rIte kaSAya vigere saMsArane vadhAranArA doSone paNa sAthe tyAga karyo. rAjyabhAra tathA saMsAravRddhi karanArAM anya sarva sAdhano jema choDI dIdhA, tevI ja rIte pAMce pramAdone paNa choDI dIdhAM. vaLI nave prakAranA parigrahane paNa teoe sarvathA tyAga karyo, ane zuddha bhAvathI. mananA vadhatA jatA zubha pariNAma sAthe gurUmahArAja pAse udyAnamAM AvIne bhavacinI, zivadAyinI, saMsAratApa
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 "" nivAranArI, Atmikasukha pragaTAvanArI, uttama prayA vidhisahita ApavAnI gurUmahArAjane teoe vina`ti karI. teoe gurUmahArAjane kahyuM keH-" svAmin! A saMsAranI duHkhadAyI upAdhithI ame bahu bhaya pAmyA chIe. vaLI bhavabhramaNathI ame muMjAI gayA chIe. tethI saMsAranA duHkhathI ugAranArI ane bhavabhramaNa TALanArI jinezvara bhagavAne kahelI dIkSA amane ApIne kRtA karo. A pramANenI temanI vinati sAMbhaLI tathA teenI yeAgyatA jANIne gurUmahArAje jinezvare kahela vidhipuraHsara teone saMsArasamudramAMthI pAra utaravA mATe jahAjatulya dIkSA ApI. pachI te sane sAthe laIne gurUmahArAje pRthvItaLa upara anyatra vihAra karyAM, padmAvatIne pravRtinIne sAMpyAM. teNe tathA citrasena ane ratnasAre sArI rIte dharmArAdhana karyuM; yathAzakti tapasyA karI ane zubha bhAvathI anI teTalI ArAdhanA karI. padmAvatIe paNa yathAzakti pravRtinI pAse tapasyAdi ArAdhanA karI. prAMte te traNe mahApurUSo zuddha bhAvapUrvaka dIkSAparyAMya pALI AyuSya pUrNa thaye anukrame sAmudAyika kama nA yeAge bAramA acyuta kalpamAM devatAo thayA ane sAthe rahI devagatinuM sukha bhAgavavA lAgyA. tyAM paNa traNe devA yathAzakti tIrthaMkaranA kalyANukA samaye jinezvaranI bhakti tathA tItha paTana vigere dhama kRtyA sAthe sAthe karIne samakitane vizeSa nirdeLa karatA hatA, ane bhAvI uttama gatine ane zAtAvedanIya
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 krane khAMdhatA hatA. A pramANe je sAmudAyika kama teoe azruta kalpamAM khAMdhyuM te bhAvI janmamAM sAtheja teo bhAgavaze, ane prAMte sa ghAtI-aghAtI karmone khapAvI eka sAtheja muktipadane prApta karaze. prakaraNa 26 muM. x upasa'hAra tathA levA cAgya upadeza. A pramANe ziyaLanA prabhAvathI peAtAnI rAjalakSmI teoe sArI rIte bhAgavI ane prAMte jainadhama pAmI, dharmAMrAdhana karI, yathAzakti vrata niyamAdi AcarI te traNe vAMchitaphaLane pAmyA, ane prAMte meAkSasukhane pAmaze. A duniyAmAM ane sarvatra sarva gatimAM ziyaLanA prabhAva adbhuta che. zuddha bhAvathI ane zuddha mana, vacana, kAyAnA trikaraNayAgathI ziyaLa pALatAM vAMchita lakSmI ane sukha avazya prApta thAya che. zarUAtamAM kaseATI mATe zuddha ziyaLa pALanArane kadAca kaSTa sahana karavuM paDe, paNa prAMte te avazya sukhane leAkatA ane AkhI sRSTimAM dRSTAMtarUpa nIvaDe che, ane uttama strI putra, pautranA parivArane, sukha ApanArA dhana vaibhavane, zAtAvedanIyane tathA satra gaurava
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 ane svajanAdikamAM sArI rIte krIti tathA yaza pAme che, ane A bhava tathA parabhava khaMnemAM sukhI thAya che. vaLI A ziyaLa mahAvratanA prabhAvathI dareka prakAranA vyAdhie nAza pAmI jAya che, mAnasika Adhi ke sAMsArika kAi, pazu jAtanI upAdhi rahetI nathI, tevA ziyaLavata purUSa ke strInA smaraNamAtrathI paNa Adhi, vyAdhi ke upAdhinA nAza thaI jAya che, te pachI ziyaLa pALanAra-zuddhabhAvathI ziyaLavrata sevanArane kAIpaNa jAtanI mAnasika, zArIrika ke sAMsArika upAdhi rahe nahi te nizcayAtmaka che. vaLI A ziyaLanA mAhAtmyathI zAkinI, bhUta, preta, DAkiNI ke vyaMtara kAInA upadravathI upadravita thavAnA sa'bhava rahetA nathI, tevA duSTa devA ke upAdhi karanAra vyaktie te ziyaLavrata dhAraNa karanAranI sAmuM paNa joI zakatA nathI, temaja ziyaLavata sAcavanAranA pratApathI anyanI paNa tevI upAdhio vilaya thaI jAya che, tevA duSTa devA tenI pAse ubhAja rahI zakatA nathI. vaLI sihrAdi rhiMsaka pazuo tathA sapa vigere jherI janAvarAnA upadrava A vratanA pAlana karanArane thatA nathI. siMhAdi jagalI pazue mRga jevA zAMta thai jAya che, sarpa phulanI mALA thaI jAya che, ane tevA hiM'saka pazue arasparasanu' vaira bhUlI jaI ulaTA A vrata AcaranAra pAse peAtAnA jAtiya svabhAva aeDI zAMti dhAraNa karI bese che, ane temanA mAhAtmyanI manamAM stavanA kare che. ziyaLavatanA AvA uttama adbhuta
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 prabhAva dRSTAMtAdvArA sarvatra suviditaja che. anekanAM Adhi, vyAdhi, upASi tathA vaimanasya A vratanA mAhAtmyathI nAza pAmI gayA che, tethI bhAvI A bhava ane parabhava khaMnemAM sukhazAMti IcchanAra strI ane purUSa jema bane tema yathAkita vadhAre ne vadhAre trikaraNazuddhithI A vrata pALavAmAM udyamavAna rahevu', ane anyane paNa A vratanuM mAhAtmya tathA prabhAva samajAvI te vrata pALavAmAM vizeSa udyamavAn karavA. A vrata A bhavamAM sukha ApanAra che, paraleAkamAM uttama gati ApanAra che. vaLI satra caza-kItti phelAvanAra che, manAvAMcchita sadhAvanAra che, paramapada prApta karAvanAra che, bhavanA nistAra karAvanAra che. nAgalAka tathA anya sava devagatinA sukha ApanAra che, manuSyagatimAM utkRSTa pada apAvanAra che, ane prAMte paramapada prApta karAvanAra A vrata khAsa AcaravA lAyaka, anumADhavA lAyaka ane praza'savA lAyaka che. dareka baMdhu tathA nhene A caritra vAMcIne jema bane tema ziyaLa pALavAmAM tathA dharma ArAdhana karavAmAM vizeSa udyamavAn banavuM, tAja A kathA vAMcavAnA prayAsanu' sAtha che. A kathA 1524nI sAlamAM Azvina mAsanI kRSNa yeAdazIne divase zIlatara'giNI graMthamAMthI uddharIne kartAe racI che. zrI dharmasUrinA anukrame temanIja mULa pATa upara Avela zrI padmacaMdra sugurUnA suziSya zrI mahicaMdrasUri sAdhuone viSe uttama vrata pALanArA sAdhu thayA.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 temanA ziSya upAdhyAya zrI rAjavallabha-muni, ke jeo cAritra pAtra tathA svaguNethI zobhatA hatA temaNe vapara kalyANanA hetubhUta jANIne A citrasena-padmAvatInI kathA racI che. te sarvanAM kalyANa mATe thAo evI zubhAziSa sAthe A kathA samApta karavAmAM Ave che. guma thAta ! [ samAptaya citrasena-padmAvatI caritra]
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
_