Book Title: Agam Satik Part 18 Jivabhigam Sutra Gujarati Anuwad 2
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009009/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda jIvAbhigama-2 ) - anuvAda-zreNInA sarjaka : Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 18 mAM che.. "jIvAbhigama"-upAMgara-3nI... - pratipatti-- saMpUrNa - pratipatti-3-mAM.. (1) nairayikAdi adhikAra pUrNa (2) dvIpasamudra vaktavyatAmAM - vijayadeva adhikAra sudhI muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - x- x-x-----x-- x -x-- 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. & TAIpa seTIMga -: mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. III ghIkAMTA roDa, amadAvAda (M) 9824419736 | ||| Tel. 079-25508631 18/1] Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNasvIkAra 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNasuda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI cayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vArA cUrNano kSepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vighnarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI RcakacaMdrasUrIzvarajI ma nA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza: vaMdanA * O * g * d 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravrajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratna- pUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAdhaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi moklAvI. ukta baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA presti saMgho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI pa.pU. A. deva zrI bhaktisUrIzvarajI ma.nA samudAyavartI 18 pUjya AcAryazrI RcAMdrasUrIzvarajI teozrInI preraNAthI lAbhalenAra zrI maMgaLa pArekhano khAMco, jaina saMgha zAhapura, amadAvAda. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasahakroso 4-prakAzano 11 A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI' jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdarbho sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalItho kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che 3 thI 4 paryaMtano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstALIze pIstALIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda jo judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. wwxxx vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttALi - saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIka mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakroso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza'. A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, cUrNi ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke dRSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakrama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke dRSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rUA. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM AgamasuttALi-saTI to che ja. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda prakAzano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tattvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A AgamasUtra-hindI anuvAd mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane Anama saTI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga 6-prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyoganuM saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthaMkara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuruSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nihavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane dRSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThAMka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. A "Agama kathAnuyoga'' kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rUA. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH 14-jIvAbhigama-upAMgara-3/2 bha -18) 0 A bhAgamAM Agama-14-jIvAjIvAbhigama sUtra, je trIju upAMga sUtra che, te cAlu ja che. A AgamanuM nAma prAkRta ane saMskRta baMne bhASAmAM navA nIfrTE che. te vyavahAramAM 'jIvAbhigama" evA nAme prasiddha che, sAkSI pAThomAM paNa jyAM jyAM A sUtranI sAkSI apAya che, tyAM-tyAM nAva nIvAbAne e rIte ja jaNAvela che, paNa kayAMya nA nIvA nIvAjane evuM sAkSI pAThamAM lakhela jovA maLatuM nathI. A jIvAjIvAbhigama sUtra ame traNa bhAgamAM vibhAjIta karela che. jemAM pahelI FvidhA nAme pratipatti, bhAga-13mAM mUkela che. pratipati--'fatvadhA'' ane pratipati3- vatufthayA -nA sUga-184 sudhI ame A ja bhAga-18-mAM noMdhela che. pratipati3-nA ma-185thI pratipati-9 ane satranIvAra sudhI zeSa AkhuM upAMgasUtra, have pachInA bhAga-19mAM noMdhela che. anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana e pramANe 'dvividhA' pratipati kahI have 'trividhA' kahe che - $ pratipatti-2-"gividhA" che - X - X - X - X - X - * sUjha-52,53 : [5] temAM je evuM kahe che ke saMsAra samApaHka jIvo traNa bhede che, teo ema kahe che ke te - strI, puruSa, napuMsaka che. [53] te strIo keTalA bhede che? traNa bheda - tiryaMcayonikI, mAnuSI rI, devI ... te tiyonika strI keTalA bhede che ? traNa bheda - jalArI, sthalacarI, eyarI... te jalacarI keTalI che? pAMca bhede che - mAchalI rAvatuM saMsamArI... te sthalacarI keTalI che? be bhede - catuudI ane parIsarNa... te catuudI keTalI che? cAra bhede - ekajurI yAvatuM sanakhapadI... parIsarpa keTalI che ? be bhede - ura parisarSa ane bhujagapasipIM... te ura parisa keTalI che 1 kaNa bheda - AhI, ajagarI, mahogI. te bhagaparisa keTalA che ? aneka bhede che - seraDI, seraMdhI, godhI, nakulI, sevA, saNA, saraDI, eraMdhI, bhAvA, khArA, vaNAiyA, catuSAdikA, mUrtikA, musi, gharolikA, gohikA, sodhikA, vIracirAlikA. - te khecarI keTalI che ? cAra bhede - carmapakSiNI yAvatuM te A khecarI kahI. te ticiyonikI kahI. te mAnuSI strI keTalI che ? traNa bhede - karmabhUmiLa, akarmabhUmiA, aMtadvipikA.. te aMtarliMpikA keTalI che? aThThAvIsa bhede che - ekorUpadvipA, AbhASikA yAvata zuddhadaMtadvipA. te aMtarliMpiA kahI. te kamabhUmiA keTalI che ? trIsa bhede che - pAMca haimavata, pAMca raNacavata, pAMca harivaMza, pAMca ramyagravAsa, pAMca devakuru pAMca uttarakuru. e jhINamAM utpanna thayelI. te akarmabhUmi kahI. te karmabhUmiA keTalI che ? paMdara bhede - pAMca bharata, pAMca airavata, pAMca mahAvidehamAM utpanna. te karmabhUmi kahI, te mAnuSI chI kahI. te devIo zuM che? cAra bheda - bhavanavAsI, vyaMtara jyotika, vaimAnikanI devI strIo... te bhavanavAsI deva strI keTalI che? daza bhede che - jIvAjIvAbhigama sUtra mukhyatve dravyAnuyoga pradhAna che. temAM adhyayana svarUpa nava pratipatti ane aMte sarvajIva pratipatti che. jemAM koIkamAM uddezA paNa che. jaLanIvamAM nava peTA pratipatio che. A upAMgasUtranA mULa sUtronA saMpUrNa anuvAda sAthe ame "malayagiri" kRta TIkAno anuvAda ahIM lIdhelo che. A upAMganI cUNino paNa ullekha jovA maLela che, paNa te mudrita thayAnuM amArI jANamAM nathI. taduparAMta jIvAjIvAbhigama-laghuvRttino paNa ullekha maLe che. A Agama pachInA upAMga-4-prajJApanA sAthe ghaNuM saMkaDAyela che, aneka sthAne mULamAM tathA malayagirikRta vRttimAM prajJApanA sUtranI sAkSI jovA maLe che. baMne upAMga sUtrone saMkalita svarUpe paThana-pAThana karatAM padArthanuM vistRta svarUpa jANI zakAya che. anukrame TAmAM ane samavAya nA upAMgarUpa A baMne upAMgo che. [18/2] Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-52,53 sukumAra yAvat nitakumAra bhavanavAsI devI-strIo che... te vyaMtaradevI strI keTalI che ? ATha bheda che - pizAca vyaMtara devI strIo cAvatuM te vyaMtaradevI o che... te jyotiSa devI strI keTalI che ? pAMca bhede - caMdra, surya, graha, nama, diaa vimAna jyotika devI A... te vaimAnika devI strIo keTalI che ? be bheda-saudharma ane IzAna kahyu vaimAnika devI strIo. te vaimAnika strIo. * vivecana-52,53 - nava pratipatti madhye AcAryo ema kahe che - saMsArI jIvo traNa bhede kahyA che. strI, puruSa, napuMsaka. ahIM strI Adi vedodayathI yonyAdi saMgata zrI Adi grahaNa kare che. yoni, mRdava, asvairya, mugdhatA, abalatA, stana, puraSakAmanA A sAta "zrI"nA cihno che. liMga, kharapaNuM, dRDhatA, zauDIrya, zmazra, dhRSTatA, strI kAmanA e sAta purapanA cihno che. stanAdi, zmazU-kezAdi bhAvAbhAvayukatane budhoe napuMsako kahA, moharUpa agnithI dIpta che - A vaktavyatA kahe che - strIo traNa bhede kahI che. tiryaca-manuSya-deva zrIo. ItyAdi * x * strInI bhavasthiti : * sUtra-54 : bhagavana! IonI keTalI kALasthiti che ? gautama! eka apekSAe jaghanyathI aMtamuhUd, utkRSTathI paMcAvana palyopama. eka apekSAe jaghanyathI aMtamahatta, utkRSTathI nava palyopama. eka apekSAe jaghanyathI aMtamuhUd, utakRSTathI sAta palyopama. eka apekSAo jaghanyathI aMtamuhUd, utakRSTathI pacAza palyopama sthiti che. * vivecana-54 - bhadaMta! strIonI keTalI kALa sthiti kahI che ? gautama ! Adeza zabda prakAvAsI che. eka prakArane AzrIne, jaghanyathI aMtarmuharta, A tiryaMca ane manuSya strI apekSAe che. anyatra ATalA jaghanyano asaMbhava che utkRSTathI-papa-palyopama, te IzAnakAnI aparigRhItA devI apekSAe che. utkRSTathI nava popama, IzAnatAnI parigrahItA devI apekSAe che. utkRSTathI sAta palyopama, saudharmakAnI parigRhItA devI AzrIne che. utkRSTathI-pa0-palyopama saudharmaktAnI aparigRhItA devI zrIne che. sthiti-mAna kahyuM. have tiryaMca zrI Adi bhedane AzrIne - * sUtra-pa5 : bhagavana ticiyoni-strIonI sthiti keTalo kALa che ? gautama! janmathI aMtarmahatta, utkRSTa traNa palyopama che. bhagavanA jalacara tiryaMcayoni AnI sthiti keTalo kALa che ? gautama! jaghanyathI tamuhUd, utkRSTa pUrvakoDI. bhagavan! catuSpada sthalacara tiyacakSmInI sthiti keTalI che? gautamI tici strI mAphaka kahetuM. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 bhagavAn ! uNaparisarSa sthalacara tiryaMcaNInI keTalo kALa sthiti che ? gautama! jaghanya aMtarmahatta, utkRSTa pUvakoDI. e rIte bhujapassirSa nI paNa kahevI. e rIte khecara ticINInI jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga. bhagavAna manuSya nI sthiti keTalo kALa che ? gautama kSetra AzrIne jadAjya aMtamahad utkRSTa traNa palyopama. cAaidhAmane AalIne ja aMtamuhUd, utkRSTa dezona pUvakoDI. bhagavAna ! karmabhUmaja manuSyanI keTalI kALa sthiti che ? gautama! phomane AzrIne jaghanya tamuhUrta, utkRSTa traNa palyopama, cADhiAdhamane AzrIne jaghanya aMtarmuhurta utkRSTa dezona pUvakoDI. bharad-airAvata kamabhUmaNa AnI keTalo kALa sthiti che ? gautama! kSetrane ANIne jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa traNa palyopama dharmacaraNane AzrIne jaghanya aMtarmuhUd, utkRSTa dezona pUvakoDI. pUrva-pazcima videha karmabhUmInI keTalI kALa sthiti che ? gautama! janmane AzrIne jaghanya dezona palyopama Athati palyopamano . asaMkhyAtabhANa UNa, utkRSTathI traNa palyopama, saMharaNane AzrIne jaghanya aMtarmahad, utkRSTa dezona mUkoDI. hemavatu - airacavata -janmane AzrIne dezona palyopama-palyopamano asaMkhyAta bhAga UNa palyopama. saMharaNane AzrIne jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa dezona-pUvakoDI. harivarSa-ramyapha varSa-mAnuSI chInI keTalo kALa sthiti che ? gautama ! janmane AzrIne jaghanyathI dezona be palyopama-palyopamano asaMkhyAtabhAga UNa, utkRSTa be palyopama. saMharaNa AgrIne jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa dezona pUvakoDI. devakuTu-uttaskUru akarmabhUmaga manuSya chInI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! janmane AzIne jaghanyathI dezona traNa palyopamapalyopamano asaMkhyAtabhAga UNa. utkRSTa-traNa palyopama. saMkaraNane AgrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa dezona pUvakoDI. - dvipaka kamabhUmaga manuSyazrInI keTalI kALa sthiti che ? gautama!. janmane AzIne jaghanya dezona palyopama-palyopamano asaMkhyAta bhAga uNapalyopamano asaMkhyAta bhAga. utkRSTa palyopamano asaMkhyAta bhAga. saMharaNane AzrIne aMtamuhUrta. utkRSTa dezona pUvakoDI. bhagavAna ! devInI keTalI kALa-sthiti che ? gautama ! jaghanya 10,ooo varSa, utkRSTa paMcAvana palyopama. bhavanavAsIdevInI ? jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa sADA cAra palyopama. e rIte asurakumAronI devInI paNa che. nAgakumAra bhavanavAsI devInI jaghanya 10,ooo varSa ane utkRSTa dezonapalyopama. e pramANe svanitakumAra sudhI. vyaMtaradevInI jadhanya 10,000 varSa. utkRSTa sthiti ardha palyopama. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/-/55 bhagavan! jyotiSThadevInI sthiti keTalA kALanI che ? gautama ! jaghanyathI palyopamano AThamo bhAga, utkRSTathI 50,000 varSa adhika apalyopama. caMdratimAna jyotiSThadevInI jaghanya caturbhAga palyopama. utkRSTa paNa eTalI ja che. sUryavimAnadevInI jaghanya catugi palyopama, utkRSTa ardhapopama ane 500 viidhaka. grahavimAnanI devInI janya satubhaga palyopama, utkRSTa ardha palyopama. nakSatra vimAna devInI jaghanya rAtumbaMga palyopama. utkRSTa sAtireka caturbhAga palyopama. tArAvimAnanI devInI jaghanya aSTabhAga palyopama, utkRSTa sAtireka aSTabhAga palyopama. 21 vaimAnikadevInI jaghanya palyopama. utkRSTa paMcAvana palyopama. bhagavan ! saudharmakalpavAsI devInI sthiti keTalI che? jaghanya palyopama, utkRSTa sAta palyopama. IzAnadevInI sthiti jaghanyathI sAtireka palyopama, utkRSTa nava palyopama. * vivecana-55 : tiryaMca strInI sthiti - utkRSTathI traNa palyopama, devakuTu AdimAM catuSpada strIne AzrIne che. jalacarInI utkRSTathI pUrvakoTI, sthalacarInI traNa palyopama. khecarInI palyopamano asaMkhyAta bhAga... manuSyastrInI kSetra AzrayI jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI devakuru Adi, bharatAdimAM ekAMta suSamAdi kALe traNa palyopama, cAstri dharmane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta. te bhavasthitinA pariNAma vazathI pratipAta apekSAo kahevI. - x - keTalIka strI tathAvidha kSaya-upazama bhAvathI sarva vitine AzrIne teTalA ja kSayopazamabhAvathI aMtarmuhUrtamAM pharI avirati samyagdaSTitva ke mithyAtvane pAme che. athavA cAstri dharmathI ahIM deza cAstrine ja svIkAravuM. dezacAtrithI jaghanya paNa AMtarmuhUrtikI, tenA ghaNAM bhaMgane kAraNe kahI. ubhaya cAstri saMbhava chatAM kema dezacAstri lIdhuM ? dezacAstripUrvaka prAyaH sarvacAstri che, tevuM jaNAvavA mATe. vRddho kahe che samyakatva prApta thatAM palyopama pRthI zrAvaka thAya. cAritra mohopazama kSayamAM saMkhyAtA sAgaropama aMtara thAya che. - 4 - pUrvanuM parimANa - 7,05,60,00,00,00,000 che. - have karmabhUmijAdi vizeSa strInI vaktavyatA kahe che - karmabhUmijA strInI karmabhUmika sAmAnya lakSaNa AzrIne jaghanyathI aMtar muhUrta, utkRSTathI traNa palyopama. te bharata-airavatamAM suSamasuSamA ArAmAM jANavuM. cAtridharmane AzrIne jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI dezona pUrvakoTI. ahIM vizeSa vicAraNA karatA kahe che - te sugama che. paNa vizeSa e ke bharata-caivatamAM suSamasuSamAmAM traNa palyopama, pUrva videhamAM kSetrathI pUrvakoTI, tethI AgaLa vadhu Ayu asaMbhava che. akarmabhUmaga-janmane AzrIne jaghanyathI dezonapalyopama, te aSTabhAgAdi nyUna chatAM dezona thAya che. - - 4 - A haimavata ane airaNyavata kSetrApekSAthI jANavuM. kemake tyAM jaghanyathI sthitinA ATalA pramANano saMbhava che. utkRSTa traNa palyopama jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 kurukSetronI apekSAthI che. saMharaNa-karmabhUmijA strInuM akarmabhUmimAM laI javAvuM te. tene AzrIne utkRSTa dezona pUrvakoTI. - 4 - 4 - tyAM saMharAyA pachI koIka aMtarmuhUrta jIve che, pharI paNa saMharaNathI koIka pUrvakoTI Ayu sudhI jIve che, to paNa tyAM aMtarmuhUrvathI pUrvakoTI sudhI rahe che. bharata-airavata karmabhUmimAM tyAM ekAMta suSamAmAM traNa palyopama sthiti thAya. saMharaNa paNa saMbhave che. to paNa dezona pUrvakoTI karmakALa vivakSAnA abhidhAnathI Ama kahyuM. haimavata-hairaNyavat akarmabhUmika manuSyastrIne janmathI jaghanya dezona palyopama ane palyopamanA asaMkhyabhAge nyUna, utkRSTa paripUrNa palyopama. saMharaNathI utkRSTa dezona pUrvakoDI. e rIte harivarSa-ramyak varSamAM che. vizeSa A - utkRSTa be palyopama, jaghanya tethI asaMkhyAta bhAga nyUna, devakuTu-uttakurumAM jaghanyathI palyopamanA asaMkhyAta bhAga hIna traNa palyopama, utkRSTa traNa palyopama. 22 aMtarlIpamAM janmathI jaghanyathI dezonapalyopama, te nyUnatA palyopamanA asaMkhyAta bhAga hIna che. - x - x - saMharaNane AzrIne jaghanya ane utkRSTathI teTaluM ja pramANa che. have devastrI vaktavyatA - devastrI sAmAnyathI jaghanya sthiti 10,000 varSa, te bhavanapatistrI ane vyaMtarIne AzrIne jANavI. utkRSTathI 55-5lyopama. te IzAna devIne AzrIne che. bhavanavAsI devI sAmAnyathI 10,000 varSa, utkRSTathI sADA cAra palyopama. A bhavanavAsImAM asukumAra devIne AzrIne che. - 4 - nAgakumAra bhavanavAsI devInI jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI dezona palyopama. e pramANe stanitakumArI sudhI jANavuM. vyaMtarInuM Ayu jaghanye 10,000 varSa, utkRSTa ardha palyopama. jyotIstrInuM jaghanya Ayu aSTabhAga palyopama, utkRSTa ardha palyopama ane 50,000 varSa adhika. ahIM vizeSa vicAraNAmAM caMdra-sUrya-graha-nakSatra-tArA vimAnanI devInuM Ayu che, te sUtrArtha mujaba jANavuM. vaimAnika devInuM Ayu sAmAnyathI-jaghanya palyopama ane utkRSTathI 55palyopama. ItyAdi kayana sUtrArthamAM lakhyA mujaba jANavuM. - x - x - have strI niraMtapaNAthI strItva choDyA vinA keTalo kALa rahe che ? te jijJAsAmAM - x - teno uttara kahe che - - sUtra-pa6 : bhagavan ! strI, strIrUpe kALathI keTalo kALa rahe ? gautama ! eka apekSAe jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI pUrvakoDI pRtha adhika 110 palyopama. eka apekSAe jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI pUrvakoDI pRthakatva adhika 18palyopama. eka apekSAe jAnyathI eka samaya, utkRSTathI yuvakoDI pRrtta adhika 14-palyopama. eka apekSAe jaghanya eka samaya, utkRSTathI pUrvakoDI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 2-56 pRthakatva adhika 1oo palyopama eka sApekSAe pUvakoDI pRthakata adhika palyopama pRthakrad. bhagavana / vica , tiyacIrUpe kALathI keTalo samaya rahe gautama jaghanya aMtamuhUta, utkRSTa pUvakoDI pRthakava-adhika traNa palyopama. jalacarI tiyacI jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa pUvakoDI pRthakad. catuSAda sthalacara tiyacI audhika mujaba jANavI. ucca parisarpa-bhujagaparisarpa mI jalacarI Avatu gaNavI. khecarI tiyacI jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa pUvakoDI pRthakad adhika palyopamano asaMkhyAta bhAga che. mAnuSI strI kALathI keTalo kALa rahe? gautama! kSetra AzrIne jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa pUvakoDI pRthakattAdhika traNa palyopama. cAuidharma AzrIne jaghanya eka samaya, utkRSTa dezona pUrvakoDI. e rIte kamabhUmiA paNa, bharadairAvatanI paNa strIo kahevI. vizeSa A-kSetrane AzIne jaghanya aMtamuhUta, utkRSTa dezonapUrvakoDI adhika traNa palyopama. cAstridharma AzrIne jaghanya eka samaya, utkRSTa dezonapUrvakoDI. pUrva-pazcima videhanI strI, kSetra AzrIne jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa pUvakoDI pRthakava. cAdhirma AzrIne jaghanya eka samaya, utakRSTa dezonA pUvakoDI. akarmabhUmija manuSya srarI, karmabhUmijA kALathI keTalo kALa hoya ? gautamAM janmane AzrIne jaghanya dezona palyopama, palyopamano asaMkhyAtabhAga jUna. utkRSTathI traNa palyopama. saMharaNa ApazrIne jaghanya aMtarmuhUd, uckRSTa traNa palyopama ane dezonA pravakoDI. himavata-airaNayavat akarmabhUmaNa manuSyamI, haimavata AdimAM kALathI keTalo kALa hoya ? gautama ! janma AzrIne jaghanya dezona palyopamamAM palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna. utkRSTa palyopama. saMharaNa AgrIne jaghanya aMtarmuhUd, utakRSTa palyopama ane dezonA pUvakoDI adhika. *** harivarSa, ramyapha akarmabhUma mAnuSI A janmane AzrIne jaghanya dezona be palyopama, palyopamano asaMkhyAtabhAga nyUna. utkRSTa be palyopama. saMharaNane AzrIne jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa ne palyopama, dezonapUrvakoDI adhika. - uttarakura-devakara janmane AzrIne jaghanya dezona kaNa palyopama, palyopamano asaMkhyAtabhAga nyUna. utkRSTa praNa palyopama. saMharaNa ANIne jaghanya aMtarmahad utkRSTa traNa palyopa-dezona pUvakoDI adhika... tadvIpa akamabhumaka manuSya zI ? janmane AzrIne jaghanya dezona palyopamano asaMkhyAta bhAga - palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna. utkRSTa palyopamano asaMkhyAta bhAga saMharaNa AkSIne jaghanya aMtarmahatta, utkRSTa palyopamano asaMkhyAta bhAga, dezonA pUrva koDI adhika. devI strI ? bhavasthiti e ja avasthAnakALa che. * vivecana-pa6 ; eka apekSAe jaghanya eka samaya yAvatu avasthAna, utkRSTa pUvakoDI pRthakAvAdhika 110 palyopama. koI yuvatI upazama zreNIthI traNa vedanA upazamanacI vedakava anubhavI, pachI zreNIthI paDIne strIvedodaya eka samaya anubhave, bIje samaye kALa karI devomAM puraSapaNe upaje, to jaghanya strItva samaya mAtra thAya. have pUrvakoDI pRthakatvAdhika 110 palyopama A rIte - koI prANI nArI ke tiryacImAM pUrvakoTI vAyu madhya pAMca bhavo pAmIne IzAna kalAmAM papa-palyopama pramANa utkRSTa Ayuka asvaparigRhItAdevImAM devIpaNe upajIne pachI sva Ayu kSaye te sthAnathI pharI nArI ke tiryaMcImAM pUrvakoTI AyumAM utpanna thaI bIjI vakhata IzAna devalokamAM 55-palyopama pramANa utkRSTAyu - asvaparigRhItA devI madhya devI thaI, pachI bIjA vedane pAme. - 4 - | (zaMkA) jo kuru AdimAM traNa palyopama sthitika strImAM upaje, to adhikapaNa AvedanI avasthiti pAme, to ATalI kema kahI ? A prazna abhipAyanA aparijJAnathI ayukta che. tethI kahe che - te devIthI Tyuta thaI asaMkhya varSAyu sI madhye ApaNe na upaje. devayonithI myatane asaMkhyAta varSAyu madhye utpAdano niSedha che. asaMkhyAta varSAyukA thaI utkRSTAyukA devImAM na upaje. tethI ukta sthiti ja thAya. bIjI apekSAthI jaghanyathI ekasamayAdi samaya bhAvanA sarvatra pUrvavatu. pUrvakoDI pRthakavAdhika 18-palyopama. nArI ke tiryaMcImAM pUrvakoTI pramANAyaka maLe koI jIva pAMya bhava anubhavIne pUrva prakAcI IzAna devalokamAM be vakhata utkRSTa sthitika devI madhye utpanna thatAM niyamA parIMgRhitAmAM upaje, aparigRhItAmAM nahIM. e rIte bIjI apekSAvALA vAdInA matathI strIvedanA utkRSTa avasthAnane pAme. trIjI apekSAe utkRSTa cauda palyopamAdi A rIte - pUrva prakAre saudharma devalokamAM parigRhItA devImAM sAta palyopama pramANa utkRSTAyu madhye be vakhata upajIne trIjA vAdInA matanuM pramANa Ave. cothI apekSAe utkRSTa so palyopama pUrvakoTI pRthakava adhika A rIte - nArI ke tiryacImAM pUrvakoDI AyumAM pAMya bhavo pAmI pUrva prakAre saudharma devalokamAM 50 palyopama pramANa utkRSTAyukA aparIgRhItA devI madhya devIpaNe upaje che. tethI cotho vAdI mata siddha thaze. pAMcamI apekSAe utkRSTa palyopama pRthakatva pUrvakoTi pRtva adhika. nArI, ke tiryaMcImAM paryakoTI AyukA madhya sAta bhavo pAmIne AThame bhave devakara AdimAM traNa palyopama sthitika strImAM ApaNe upaje. tyAMthI marI saudharmakaze jaghanyasthitikA devI thAya. pachI avazya bIjA vedane pAme. tyAre pAMcamAM vAdIno mata siddha thaze. A pramANe vividha bhava pramANa dvAramAM - jo strIvedanuM utkRSTa avasthAna Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-56 26 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda) vicArIe tyAre A pramANa thAya, adhika nahIM. A pAMca apekSAmAM koIpaNa bIjI samIcIna apekSA atizayajJAnI ke sarvotkRSTa labdhi saMpanna vaDe ja karavo zakya che. vartamAnamAM tevI sthiti abhAve sUtrakAre pAMce apekSA jaNAvI, potAno koI nirNaya Apela nathI. A rIte sAmAnyathI kALa pramANa jaNAvyuM che. dhe tiryaMca zrI tiryacatva na choDIne kAlamAnanI vicAraNA - jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTathI traNa palyopama pUrvakoTi pRthakatva adhika. temAM aMtamuhUrta koIka teTalA pramANa AyathI marIne bIjA vedane pAme ItyAdi. utkRSTa - manuSya ane tiryayanA utkRSTa ATha bhava pAme, adhika nahIM. temAM sAta bhavo saMkhyAta vaSayaka ane AThamo asaMkhyAta varSAyuka. - X - X - asaMkhyAta vaSayukathI marIne niyamo devalokamAM utpanna thAya. paNa navamo bhava manuSya bhava ke saMjJI paMcendriya tiryaMca bhava niraMtara prApta na thAya. tethI pAchalA sAta bhava niraMtara thatAM saMkhyAta vaSayamAM ja upaje, eka paNa asaMkhyAta varSAyu na thAya. asaMkhyAta vayui bhava pachI pharI manuSyabhava ke tiryaMcabhavano asaMbhava che. e rIte * x * utAyu thAya. jalayarI strI, jalacarIApaNe niraMtara thatAM jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI pUrvakoTi pRthakatva, sAta pUIkoTi Ayu bhava pachI avazya jalacara strIthI Tyuta thAya. catuSpada sthalacarI audhika tiryaMca strI mujaba jANavuM. * x * ura ane bhuja parisarSINI, jalayarI strIvata kahevI. khecarI * x * utkRSTathI palyopama asaMkhyAta bhAga ane pUrvakoTi pRthakatva adhika che...... have manuSya strIne kahe che - manuSya strI sAmAnyathI - jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTathI traNa palyopama, pUrvakoTi pRthakava adhika. te sAmAnya tiryaMca zrIvata kahevuM. karmabhumaka manuSyIo karmakSetra AzrIne jaghanya aMtamuhUrta. pachI teno parityAga asaMbhava che. utkRSTa traNa palyopama, pUrvakoTi pRthakava adhika. temAM sAta bhava mahAvidehamAM, AThamo bhava bharata vata ekAMta suSamAdimAM traNa palyopama che. cAaidharma AzrIne jaghanya eka samaya, Avaka kama kSayopazama vaividhyathI eka samaya saMbhave, pachI maraNa pAme. utkRSTa dezona pUrvakoDI... bharata-airavata manuSya strIne kSetrane AzrIne - x * utkRSTa traNa palyopama, dezona pUrvakoDI adhika. te A pramANe- pUrva ke pazcima videhanI mAnuSI strI, pUrvakoTI AyuThA hoya. koI vaDe bharatAdimAM ekAMta supamAdimAM saMhata thAya, te bhale mahAvidehamAM utpanna hoya, to paNa bharata-airAvatanI kahevAya che. te pUrvakoTi jIvIne potAno Ayu kSaya thatAM tyAM ja bharatAdimAM ekAMta supamA kALanA AraMbhe utpanna thAya, te apekSAe A kALa thAya. dharmacaraNa apekSAe karmabhUmijA Avatu kahevI. pUrva ke pazcima videha karmabhUmijA manuSya strIo kSetrane AzrIne utkRSTa pUrvakoTi pRthakava, tyAM ja punaHutpatti apekSAo jANavI. dharmacaraNa apekSAe uckRSTa dezona pUrvakoTi. have akarmabhUmiA manuSya strI vaktavyatA-janmane AzrIne jaghanyathI dezonA palyopama. * x * palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna. utkRSTathI traNa palyopama. saMhaNa apekSAthI jaghanyathI aMtarmuhUrta. utkRSTathI traNa palyopama ane dezona pUrvakoTI adhika. tenI bhAvanA - x - pUrvavat samajavI. AnA dvArA ema kahe che ke - jUna aMtamuhUrta Aya zeSa hoya tevI strI tathA garbhasthanuM saMkaraNa na thAya. haimavatu, airaNyavatu, harivarSa, ramya, devakura, uttarakuru, aMtarlipamAM janmane AzrIne je jenI sthiti, te tenuM avasthAna kahevuM, saMharaNane AzrIne jaghanya aMtarmuhad, utkRSTa sthiti che tenI dezona pUrvakITI adhika jANavI. haimavata- vatanI mAnuSI strI janmane AzrIne jaghanyathI palyopama-palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna, utkRSTathI palyopama. saMharaNane AzrIne jaghanya aMtarmahad. utkRSTathI dezonA palyopamapUrvakoTi adhika ItyAdi (harivarSa Adi badhAM kSetromAM sUkAI mujaba jANavuM. ahIM vRttinI punarukti karI nathI.]. A rIte sAmanyathI manuSya strI vaktavyatA kahI. have devaaiI vaktavyatA kahe che - devInA tathAbhava svabhAvatAthI kAyasthitino asaMbhava che. kemake devI marIne pharI devI nA thAya. strIpaNAno avasthAnakALa kahyo. have aMtaradvAra kahe che- * sUtra-pa3 - bhagavan! ane pharI strItva prAptimAM keTalA kALanuM aMtara hoya che ? gautama ! jAja aMtamuhUrta, utkRSTa anaMtakALa-vanaspatikALa. Ama badhI tici strIomAM kahevuM. manuSyanuM aMtara kSetrane AzrIne jaghanya aMtamuhurta utkRSTa vanaspatikALa. cAstri dharmane aAzrIne jaghanya eka samaya, ukRSTa anaMtakALa yAva4 dezona apaddha yugala parAvarta. A pramANe cAvatu pUrva-pazcima videhikAnuM jANavuM. karmabhUmaka manuSyanuM aMtara ? gautama! janmane AgrIne jaghanya dazahajAra varSa-tamuhUrta adhika, utkRSTa vanaspatikALa. seharaNa AvIne jaghanya aMtamuhad, utkRSTa vanaspatikALa. e rIte aMtadvipakA strI sudhI devI mInuM badhInuM jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. * vivecana-pa7 : strI thaI, trIpaNAthI rahita thaI, pharI keTalA kALe strI thAya. gautama! jaghanyathI aMtamuhUrta. koI strI strIpaNe marI bIjA bhavamAM puraSa ke napuMsaka vedane aMtamuharta anubhavI, tyAMthI marI, pharI rIpaNe janme to aMtarmuhad. utkRSTathI vanaspatikALa-asaMkhyaya pudgala parAvarta nAme kALa. teTalo kALa grIvano vyavaccheda thAya. vanaspatikALa A rIte - kALathI anaMtI utsarpiNI avasarpiNI. kSetrathI anaMta loka, asaMkhya pugala parAvarta-AvalikAno asaMkhyAta bhAga pramANa. A pramANe dhika tiryaMca ii Adi - X - kahevA. karmabhUmiphomane AzrIne jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMta kALa-vanaspatikALa Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-57 pramANa. dharmacaraNane AzrIne jaghanya eka samaya kemake te sauthI ocho che. utkRSTa anaMtakALa. dezona addha pudgala parAvarta sudhI. AthI adhika cAstri labdhipAta kALa na hoya. darzanalabdhipAta kALano saMpUrNa addhapudgala parAvartano niSedha che. akarmabhUmaka manuSyastrInuM janma AzrIne sAMtara jaghanya 10,000 varSa ane aMtamuharta adhika. ahIM koI akarmabhUmikA strI marIne jaghanyasthitika devamAM utpanna thAya. tyAM 10,000 varSAyu pALI, cyavIne karmabhUmimAM manuSya puruSa ke strIrUpe upaje, kemake devapaNAthI anaMtara akarmabhUmimAM utpAdano abhAva che. aMtarmuhUrtamAM marIne pachI akarmabhUmi strIpaNe janme, to ukta kALa thAya. saMharaNa apekSAe aMtamuhad. - x * utkRSTa vanaspatikALa - koI akarmabhUmithI karmabhUmimAM saMharAya, teNI potAnuM Ayu kSaya thatAM anaMtakALa vanaspatyAdimAM saMcarIne pharI karmabhUmimAM utpanna thAya. pachI koI dvArA saMharAya, tyAre yathokta saMharaNanuM utkRSTa kALa mAnA thAya, A rIte badhAM kahevA. devazrIno aMtakALa - koI devI devabhavathI yuta thaI garbha vyutkrAMtika manuSyamAM upajI, pati pUrI karI, tevA bhAvamAM marIne pharI devI thAya to aMtarmuhad, utkRSTa vanaspatikALa. A rIte asukumArIthI IzAnadevI sudhI utkRSTa aMtara kahevuM. have pAMca prakAre aAbahatvane jamAve che - * sUtra-58 : bhagavana ! A tiryaMcayoni, manuSya, deva IomAM koNa konAthI 1, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? gautama ! sauthI ochI manuSyastrI, tiryaMcI asaMkhyAtagaNI, tethI devI asaMkhyAtagaNI che. bhagavAna ! A tiryacImAM jalacarI, sthalacarI, becarImAM koNa konAthI azva, bahu tulya ke vizeSAdhika che ? gautamAM sauthI thoDI khecarI, lacI saMkhyAtagaNI, jalacarI tethI saMkhyAtagaNI. bhagavAna ! A mAnuSImAM karmabhUmijA, akarmabhUmiA, aMtadvIpajAmAM koNa konAthI A5 Adi che ? gautama ! sauthI thoDI aMtarlIpA karmabhUminA manuSIo, devakara-uttarakura akarmabhUmagA baMne tulya ane saMkhyAtagaNI, tethI harivarSa-ramyaphavAsa akarmabhUmanA baMne tulya ane saMkhyAtagaNI, tethI hemavata-airaNayavarSanI baMne tulya ane saMkhyAtagaNI, tethI bharata-airAvata kamabhUmanA baMne tulya ane saMkhyAtagaNI, pUrva-pazcima videha kamabhUmaLA manuSyanI baMne tulya ane tethI saMkhyAlagaNI che. bhagavad ! A devIbImAM bhavanavAsI, vyaMtarI, jyotikI, vaimAnikI strIomAM koNa konAthI azu, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDI vaimAnikI devI, bhavanavAsI devI tethI asaMgatANI, vyaMtaradevI tevI asaMkhyAtagaNI, tethI jyotika devI saMkhyAtagaNI che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) bhagavana! A ticImAM jalacarI, sthalacarI, khecarI, manuSyamAM kamabhumiA, akarmabhumina, aMtapitta, devImAM bhavanavAsiNI, jayotikI, vaimAnikImAM koNa konAthI A5 Adi che? gautama! sauthI thoDI aMtarlIpaja akamabhUmaLA mAnuSI chI, devakuru-uttarakuru akarma baMne saMkhyAtagaNI, harivarakravAsa kamabhUmim saMkhyAtagaNI, hemavata-raNavat karmabhUmi baMne saMkhyAtagaNI, bharata-airAvata karmabhumaLA mAnuSI strI baMne saMkhyAtagaNI, pUrvapazcima videha varSa kamabhUmija mAnuSIjhI baMne saMkhyAtagaNI, vaimAnika devIo asaMkhyAtagaNI, bhavanavAsIdevI asaMkhyAtagaNI, khecara tiyacI asaMkhyAtagaNI, sthalacara tiyacI saMkhyAtagaNI, jalacara tiryaMcI saMkhyAtagaNI, vyaMtaradevI saMkhyAtagaNI ane tethI jyotipha devI saMkhyAtagaNI che. * vivecana-pa8 : sauthI ochI manuSya, sakhyAta koTAkoTI pramANathI, tenAthI tiryacI asaMkhyAtagaNI- dvIpa, samudranI tiryayastrInA saMbhavathI, tenAthI devI asaMkhyAtagaNI, bhavanavAsI-vyaMtara-jyotika saudharma-IzAnanI pratyeka asaMkhyAta zreNI AkAza pradezarAzithI kahevI. bIjuM alAbahatva-sauthI ochI khecarI tiryacI, tenAthI sthalacara tiryaciNI saMkhyAtaguNa kemake khecarathI sthalacaranuM svAbhAvika prAcurya che, tenAthI jalacarI saMkhyAtagaNI kemake lavaNa, kAloda ane svayaMbhUramaNa samudramAM mAchalIonuM prAgurya che. trIje alpAhava-sauthI thoDI aMtarlIpijA mAnuSI strI, kSetranI alpatAthI che. tenAthI kuranI strI saMkhyAtagaNI, kSetranA saMkhyAta guNavathI, paNa svasthAne baMne tulyA che. tenAthI harivarSa-ramyakavarSathI saMkhyAtagaNI - kAraNa pUrvavatuM. tenAthI haimavataairaNyavatu manuSyI saMkhyAtagaNI, kSetranI alAtA chatAM, apa sthitikatAthI ghaNI strIno saMbhava che. tenAthI bharata-airavatanI strI saMkhyAtagaNI, karmabhUmipaNAthI svabhAvathI ja temanA prAyuryano saMbhava che. tenAthI pUrva-pazcima videhanI strI saMkhyAtagaNI, phonanI bahulatA ane ajitasvAmInA kALa jevA svabhAvathI ja tenuM prAyu che. - have cothuM alAbahatva - sauthI thoDI vaimAnikadevI, aMgulamAma kSetra pradeza zazinuM je dvitIya vargamULa, tene trIjA vargamULa vaDe guNatA je pradezarAzi ItyAdi * x * temanA AkAzapadezathI. tenAthI bhavanavAsIdevI asaMkhyAtaguNa, aMgula mAtra photra pradezarAzinuM prathama vargamULa, temAM bIjA vargamULathI guNatAM je pradezarAzi pramANa ItyAdi - x * hovAthI. tenAthI vyaMtaradevI asaMkhyAtagaNI, saMkhyAta yojana pramANa eka prAdezika kSeNimAtra khaMDa eka pataramAM hoya che ItyAdi *x* tenAthI jyotikadevI saMkhyAtagaNI 256 aMgula pramANa eka prAdezika zreNi mama khaMDo eka prataramAM hoya che ItyAdi * x - have samastastrI viSayaka pAMcamuM alAbadutva - sauthI thoDI tadvipakA manuSyazrI, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-58 tenAthI saMkhyAtagaNI devakara-uttarakuranI manuSya strI [ItyAdi sUtrArthamAM jaNAvyA mujaba ja vRttimAM che, tethI punarukti karela nathI.] bhAvanA paNa prApya jANavI. have strIvedakarmanuM jaghanya-utkRSTa sthitimAna kahe che - * sUtra-pa9 : bhagavAna ! strIveda kamanI keTalA kALanI baMdhasthiti kahI che ? gautama ! janyathI palyopamano asaMkhyAta bhAga nyuna doDha sAgaropamano sAtamo bhAga che. utkRSTa-paMdara koDAkoDI sAgaropama. 1500 varSa bAdhAkALa, bAhunika kasthiti kanaka. veda kayA prakAre phaMka ani samAna che. te pIo. * vivecana-59 - zrI veda nAmanA karmanI keTalo kALanI baMdhasthiti che ? gautama! doDha sAgaropamanA sAtamA bhAgamAM palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna. te A rIte - je prakRtino je utkRSTa sthiti baMdha che, temAM mithyAtvanI utkRSTa sthiti go koDAkoDI sAgaropamano bhAga devAthI je rAzi prApta thayA che, temAM palyopamano asaMkhyAtamo bhANa ghaTADI, te prakRtinI jaghanya sthiti prApta thAya che. strIvedanI utkRSTa sthiti paMdara koDAkoDI sAgaropama che, tethI 15/go koDAkoDI sAgaropama prApta thaze. tethI cheda uDADatA doDha saptamAMza koDAkoDI sAgaropama sthiti bane che. temAM pacopamano asaMkhyAtamo bhAga cuna karavAthI uparokta sthiti thAya che. A vyAkhyA mULa TIkA anusAra che. paMcasaMgrahanA mate paNa A ja jaghanya sthiti parimANa che, mAtra palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna na kahevo. kamaprakRti saMgrahaNIkAre jaghanya sthiti mATe bIjI vidhi batAvI che - jJAnAvaraNIyAdi - X - X * karmonI pota-potAnI prakRti jJAnAvaraNa Adi - X - X - varga kahevAya che. vargonI pota-potAnI utkRSTa sthiti hoya, temAM mithyAtvanI ukaSTa sthitino bhAga devAthI je prApta thAya che temAM palyopamano saMgAta bhAga ocho karavAthI jaghanya sthiti Ave che. ahIM veda nokaSAyamohanIya varganI prakRti che. tenI utkRSTa sthiti vIza koDAkoDI sAgaropamanI che. temAM sItera koDAkoDI sAgaropamano bhAga devAthI zUnyane zUnyathI kApatA , besatamAMza koDAkoDI sAgaropama sthiti thAya che. temAM palyopamano asaMkhyAta bhAga cuna karavAthI strI vedanI jaghanya sthiti prApta thAya. utkRSTa sthiti paMdara koDAkoDI sAgaropamanI che. sthiti be prakAre che - kamarUpatA avasthAnarUpa ane anubhava yogya. ahIM je sthiti batAvI che, te karmarUpatAvasthAnarUpa che. anubhavayogya sthiti to abAdhAkALathI hIna hoya che. je karmanI jeTalA koDAkoDI sAgaropamanI utkRSTa sthiti hoya che, teTalA ja so varSanI tenI abAdhA hoya che. jemake strIvedanI utkRSTa sthiti paMdara koDAkoDI sAgaropamanI che, to teno abAdhAkALa 1500 varSa thAya che. 30 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 arthAta ATalo kALa te bAMdhelI prakRti udayamAM AvatI nathI ane potAnuM phaLa ApatI nathI. abAghAkALa vItyA pachI ja kamaMdalikonI canA thAya che. tene karma niSeka kahevAya che. abAdhAkALathI hIna karmasthiti ja anubhava yogya hoya che. have strIveda koMdayajanita je strIvedanuM svarUpa kahe che. gautama ! te kuMkukachANanA agni samAna che, te dhIme dhIme jAgRta thAya che ane lAMbA kALa sudhI rahe che. strI adhikArapUrNa thayo. * sUtra-60 : te paronA prakAra keTalA che? traNa bheda - tiryaMcayonika paraSa, manuSa, devapura... te tiryaMcapuruSa keTalA bhede che? traNa bhede - jalacara, sthalacara, khecara. strI adhikAravata bhedo kahevo cAvata khecara. te khecaro, becara tiyaca paraSo uAI. te manuSya puraSo keTalA bhede che? kamabhUmakA, akarmabhUmakA, tadvapakA te manuSyapuruSo che... te devapuruSo keTalA bhede che? cAra bhede che. strI bhedavartI kahevA yAvatu savAthasiddha.. * vivecana-60 : puraSo traNa bhede kahyA che - tiryaMcayonikAdi (sUtravata). te tiryaMcayonika puraSo traNa bhede kahyA che - jalacara puruSAdi traNa. manuSyapuruSo paNa traNa bhede che - karmabhUmakAdi traNa deva puruSo cAra bhede che - bhavanavAsI, vyaMtara, jyotika, vaimAnika. bhavanapati-asurAdi bhedathI daza prakAre che. vyaMtara pizAcAdi bhedathI ATha prakAre che. jyotika caMdrAdi bhedathI pAMca prakAre. vaimAniko-kapopapa, kapAtIta be bhede. kalpopapanna saudharmAdibhedathI bAra bhede. kAtIta be bhede - zaiveyaka ane anutaropapAtika. have sthiti kahe che - * sUtra-61 - bhagavan! puruSonI keTalI kALasthiti che? gautama! jaghanya aMtarmahatuM, utkRSTa tetrIza sAgaropama. tiyacayonika puruSo ane manuSyonI strIonI sthitiva4 paraponI sthiti jANavI. devapuraSonI yAvatuM savarthasiddha, sthiti prajJApanAvata kahevI.. * vivecana-61 : puruSane pota-potAno bhava choDyA vinA keTalo kALa sthiti kahI che ? bhagavaMte kahyuM - jaghanyathI aMtarmuhUrta. utkRSTa 33-sAgaropama. te anuttarasura apekSAe jANavuM. bIjAne te sthitino abhAva che. tiryaMcayonikomAM audhika, jalacara, sthalacara, khecaronI onI je sthiti kahI che, tema kahevI. manuSyonI paNa audhikakarmabhUmikanI - x* akarmabhUmikanI - x - potapotAnA sthAne je strIonI sthiti che, te ja puruSonI kahevI. jemake - sAmAnya tiryaMcayonika puruSonI jaghanyathI Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-61 tamuhad, utkRSTathI traNa palyopama. - x - x - ItyAdi... sAmAnyathI manuSya puraSonI jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI traNa palyopama. cAritradharmane AzrIne jaghanyathI, aMtarmahatuM. A bAAliMga pravajyA pratipatti AzrIne jANavI. anyathA cAritra pariNAma eka samayano paNa saMbhave che, to eka samaya kahe athavA dezacA>>ine A kahyuM che. dezayAtri pratipattinA ghaNAM bhaMgothI jaghanyathI paNa aMtarmuharta saMbhave che. temAM sarva rAtri saMbhava chatAM paNa je A dezayAtri AzrIne kahyuM - te dezacAsTipUrvaka prAyaH sarva rAtri pratipatti che. kahyuM che ke- samyakatva prAptimAM palyopama pRthakvathI, zrAvaka thAya. cAstri kSayopazamane saMkhyAta sAgaropama AMtara thAya. ahIM Adha vyAkhyAna te strIveda vicAraNAmAM paNa kahevuM. je strIveda vicAraNAmAM kahyuM ke ahIM paNa jANavuM. utkRSTathI dezona pUrvakoTI kemake ATha varSanI vaya pachI cAtrino svIkAra saMbhave che. karmabhUmaka puruSone jaghanyathI aMtarmuhad, utkRSTa traNa palyopama. cAritrane AzrIne utkRSTa dezona pUrvakoTI. bharata-auravatanA puruSone utkRSTa traNa palyopama, te suSamasuSama ArAmAM jANavuM. cAstridharmane AzrIne utkRSTa dezona pUrvakITI. pUrva-pazcima videha puraSone ogane AzrIne utkRSTa dezona pUrvakaTI. cAaidharmane AzrIne paNa utkRSTa dezona pUrvakoTI. sAmAnyathI akarmabhUminA manuSya pakSone janmane AzrIne jaghanyathI palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna eka palyopama, utkRSTathI traNa palyopama. saMhaNane AzrIne jAnyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI dezona pUrvakITI [ityAdi tathA haimavata-kairavata, harivarSayak varSa, devakura-uttarakuru Adi dhevA.) aMtadvapaka kamabhUmaka manuSya puruSonA janmane AzrIne jaghanyathI dezonA palyopamano asaMcAta bhAga, utkRSTathI paripUrNa palyopamano asaMkhyAta bhAga. saMharaNane AzrIne jaghanyathI aMtarmuhUrta ane dezona pUrvakoTI. devapuraSone sAmAnyathI jaghanya-10,000 varSa ane utkRSTathI 31-sAgaropama. vizeSa vicAraNAthI - asurakumArone jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI sAtireka eka sAgaropama. nAgakumArAdi puraSomAM badhAne jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI dezona be palyopama. vyaMtarapuraSomAM jaghanya 10,000 varSa, utkRSTathI palyopama. jyotika devapuraSone jaghanyathI palyopamano AThamo bhAga ane utkRSTathI paripUrNa palyopama, eka lAkha varSAdhika, saudharmakaye devonuM jaghanya palyopama, utkRSTa be sAgaropama. IzAna kalo devapuraSonuM jaghanya sAdhika palyopama, utkRSTathI sAtireka be sAgaropama. sanakumAra devonuM jaghanya be sAgaropama, utkRSTa sAta sAgaropama. mAhendrakalpa devonuM jaghanya sAtika be sAgaropama ane utkRSTa sAtireka sAta sAgaropama. brahAlokanA devonuM jaghanya sAta sAgaropama, utkRSTathI daza. lAMtaka devonuM jaghanya daza sAgaropama, utkRSTa cauda. mahAzaka devonuM jaghanya cauda sAgaropama, utkRSTathI satara, sahasAradevonuM jaghanya sattara sAgaropama, utkRSTathI aDhAra. AmatadevonuM 32 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 jaghanya aDhAra sAgaropama, utkRSTathI ogaNIza. prANatadevonuM jaghanya ogaNIza, utkRSTathI vIza sAgaropama che. AraNa devonuM jaghanya vIza, utkRSTa ekavIza sAgaropama. aDhata devonuM jaghanya ekavIza, utkRSTa bAvIza sAgaropama. e rIte kramazaH adhatana adhatana raiveyakathI navamAM uparitana-uparitana zaiveyaka sudhI roka-coka sAgaropamAM vadhAratA javuM. vijaya-vaijayaMta-jayaMta-aparAjita cAra anuttaropapAtika devonuM jaghanya 31-sAgaropama, utkRSTathI 33-sAgaropama che. sarvArthasiddhamAM ajaghanyotkRSTa 13sAgaropama. kyAMka evo sUrapATha che ke- devapuraSonI sthiti "prajJApanA'nA sthiti pada mujaba kahevuM. tyAM paNa A pramANe sthiti kahI che. puruSanI bhavasthiti kahI, have kAyasthiti kahe che - * sUp-62 : bhagavat ! puraSa, puraSarUpe kALathI keTalo kALa rahe ? gautama jaghanyathI aMtamuhad, utkRSTathI sAtireka sAgaropama pRthad. bhagavana ! tiryaMcayonika puruSa kALathI keTalo kALa rahe ? gautama! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI pUrvakoDI pRthakrava adhika traNa palyopama. e rIte pUrvavata. saMsthiti >>IonI jema cAvatu khecara tiryaMcayonika puruSanI saristhati kahevI. bhagavAna ! manuSya puruSa kALathI keTalo kALa rahe ? gautama ! phonane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUvakoDI pRthakatvAdhika kaNa palyopama. cAdhimane AzcIne utkRSTa dezona pUvakoDI e pramANe saba yAvat pUrvapazcima videha. akarmabhUmaka puruSo akarmabhUmaka strI samAna jANavA yAvat aMtadvIpakonI je sthiti ja saMciTTaNA cAva4 savathisiddha kahevuM. * vivecana-62 : bhagava puraSa, puraSabhAvane choDyA vinA keTalo kALa rahe ? gautama ! jaghanyathI aMtamuhad, teTalA kALa pachI marIne strI Adi bhAvamAM jAya. utkRSTa sAtireka zatapRthakava sAgaropama. sAmAnyathI tiryaca, nara, deva bhavamAM ATalo kALa puSarUpe rahevAno saMbhava che. manuSyabhavanI apekSAe kaMIka adhikatA jANavI. tethI AgaLa puraNa nAma kamoMdayanA abhAvathI niyamA A AdimAM jAya. tiryaMcayonika pakSanI vaktavyatA tiryaMcayonika strI mAphaka kahevI. te jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama pUrvakoTi pRthakva adhika, temAM sAta bhava pUrvakoTi AyunA pUrvavideha AdimAM ane AThamo bhava devakuTu-uttarakurumAM traNa palyopamamAM. jemAM jalasaramAM jaghanyathI aMtarmuhUrta pachI gatyaMtara ke vedAMtaramAM jAya. utkRSTathI pUrvakoTi pRthakatva-tyAMja be Adi vAra upaje. catuSpada sthalacara puruSa utkRSTa traNa palyopama ane pUrvakoTi pRthakava adhika, sAmAnya tiryaMca puruSa mAphaka. umsa ane bhujaga parisarpa sthalacara puruSa utkRSTathI pUrvakoTi pRthakatva, jalacaravatuM. necara puruSa utkRSTathI pUrvakoTi pRthakatva adhika palyopamano asaMkhyaya bhAga, te sAta vakhata Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/-[62 pUrvakoTi sthitimAM upaje pachI AThamIvAra aMtartipAdi khecara puruSamAM palyopamanA asaMkhyAta bhAge upaje. 33 manuSya puruSa, manuSya strIvat. sAmAnyathI kSetrane AzrIne jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama, pUrvakoTI pRthak adhika. tyAM sAta bhava pUrvakoTi Ayu mahAvidehamAM, AThamo bhava devakuru AdimAM. cAstri dharmane AzrIne eka samaya utkRTa dezona pUrvakoTi. kemake ATha varSa pachI cAtri svIkAre tethI dezona kahyuM. vizeSa vicAraNAthI - karmabhUmaka manuSya puruSa karmabhUmi kSetrane AzrIne utkRSTa traNa palyopama, pUrvakoTi pRthakatvAdhika, bhAvanA pUrvavat. mAtra AThamo bhava ekAMta suSamAmAM bharata-airavatamAM jANavo. cAritradharmane AzrIne jaghanya eka samaya, sarvavirati pariNAmathI. utkRSTa dezona pUrvakoTI, samagracAstrikALathI. bharata-airavata karmabhUmaka manuSyapuruSa paNa bharata-aivata kSetrane AzrIne, jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama, dezona pUrvakoTi adhika. te pUrvakoTi AyuSka videhapuruSanuM bharatAdimAM saMharaNa karIne bhatAdivAsa yogathI bharatAdi pravRtta vyapadezanA bhavAyukSayamAM ekAMta suSamA prAraMbhe utpanna jANavA. cAstridharma AzrIne utkRSTa dezona pUrvakoTI. bhAvanA pUrvavat. pUrva-pazcima videha manuSya puruSa kSetrane AzrIne utkRSTathI pUrvakoTi pRthakatva, te pharI-pharI tyAM ja sAta vakhata utpatti bhAvavI. pachI avazya gatyaMtara ke coaMtara saMkrama thAya. cAstridharma AzrIne jaghanya eka samaya, utkRSTa dezona pUrvakoTi. sAmAnyathI akarmabhUmaka manuSya puruSa te bhAva na choDIne janmane AzrIne jaghanya eka palyopama ItyAdi tenI strInA viSayamAM kahyA mujaba jANavuM - X - x - e rIte haimavata-hairaNyavata, harivarSa-ramyak varSa, devakuTu-uttarakurumAM jANavuM vRttikArazrIe tene noMdhela che, paNa ame anuvAda choDI dIdhela che. aMtardIpaka manuSyapuruSa janmane AzrIne dezona palyopamano asaMkhyaya bhAga, utkRSTa paripUrNa palyopamano asaMkhyAta bhAga, saMharaNane AzrIne jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI pUrvakoTi adhika palyopamano asaMkhyAta bhAga. devonI je sthiti pUrve kahI, te ja kAyasthiti kahevI. devapuruSa devapuruSatva choDyA vinA keTalo kALa cAvat niraMtara rahe ? te devapaNAmAM marI, pachI anaMtara bhave daiva na thAya. ItyAdi - X A pramANe avasthAna kahyuM, have aMtara kahe che - * sUtra-63 H bhagavan ! puruSane keTalA kALanuM aMtara hoya? gautama ! jaghanya eka samaya, utkRSTa vanaspatikALa. ticiyonika puruSone jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa, e rIte yAvat khecara tiryaMcayonikapuruSonI... bhagavan ! manuSyapuruSonuM keTaluM kALa aMtara che ? gautama ! kSetrane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta 18/3 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 utkRSTa vanaspatikALa, dharmacaraNa AzrIne jaghanya eka samaya, utkRSTa anaMtakALa, anaMtI utsarpiNI yAvat dezonaapudgala parAvarda. karmabhUmakonuM yAvat videha yAvat cAstridharmamAM eka samaya. zeSa strIo samAna kahevuM yAvat aMtapakonI sthiti jANavI. 34 devapuruSonuM jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa, bhavanavAsI devapuruSonuM yAvat sahasAra, jaghanya AMtarmuhUrta utkRSTa vanaspatikALa. bhagavan ! Anatadeva-puruSone keTalA kALanuM aMtara hoya che ? gautama ! jaghanya varSa pRthakatva, utkRSTa vanaspatikALa. e rIte yAvat traiveyaka devapuruSanuM anuttaropAtika devapuruSonuM jaghanya varSa pRthakktva, utkRSTa sAtireka saMkhyAta sAgaropama. * vivecana-63 : - puruSa, puruSatvathI paDIne pharI keTalA kALe, te pAme che ? gautama ! jaghanyathI eka samaya pachI pharI puruSatvane pAme che jyAre koI puruSa upazamazreNi pAmI upazAMta puruSavedamAM eka samaya jIvIne, pachI mare, pachI niyamathI devapuruSomAM upaje che. jo ke strI-napuMsakane paNa zreNilAbha thAya, paNa teo zreNie caDIne avedaka bhAva pachI marIne zubhAdhyAvasAyathI devapuruSapaNe utpanna thAya che. utkRSTathI vanaspatikALa - 4 - 4 - jANavo. have tiryak puruSa viSayaka atideza kahe che - pUrve je tiryakmonika strInuM aMtara kahyuM, te ja tiryaMcayonika puruSonuM kahevuM. te A rIte - vRittino saMkSepa karela che--] sAmAnyathI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTathI asaMkhyAtapudgala parAvartana nAme vanaspatikALa. e rIte vizeSathI jalacara-sthalacara-khecara puruSonuM aMtara paNa kahevuM. have manuSya puruSatva viSaya aMtara pratipAdanArthe atideza kahe che - manuSya strInI mAphaka manuSya puruSonuM aMtara kahevuM. te A rIte - sAmAnyathI manuSyapuruSane kSetrane AzrIne aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa, cAstridharma AzrIne jaghanyathI eka samaya, cAstri parimANathI bhraSTa thaI samayAMtaramAM pharI paNa koIne cAstrinI pratipatti saMbhave che. utkRSTathI dezona addha pudgala parAvarta. A rIte bharata, aivata, pUrva-pazcimavideha puruSonI vaktavyatA kahevI. sAmAnyathI akarmabhUmaka manuSyapuruSane janmane AzrIne jaghanya aMtara 10,000 varSa aMtarmuhUtadhika - akarmabhUmimAM utpanna puruSa mare, jaghanya sthitika deva thaI, karmabhUmimAM utpanna thaI pharI koI akarmabhUmimAM puruSarUpe upaje. - x - utkRSTa vanaspatikALa. saMharaNane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta ItyAdi - 4 - 4 - 4 - strIvat kahevuM. A pramANe haimavata-hairaNyavata Adi karmabhUmimAM janmathI ane saMharaNathI jaghanya-utkRSTa aMtara aMtartIpaja sudhI kahevuM. have devapuruSanA aMtarane kahe che - jaghanyathI aMtarmuhUrta. deva bhavathI racavIne = Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-63 36 garbhaja manuSyamAM upajI pati pUrI karI, tathAvidha adhyavasAya maraNathI pharI koI devapaNe upaje. utkRSTa vanaspatikALa. A pramANe asurakumArathI sahasAra deva sudhI kahevuM. AnatadevanuM aMtara jaghanyathI varSamRtva. - x * x * AnatAdimAM utpatti niyamA cAstriyI pAme. cAstri AThame varSe maLe, tevI jaghanyathI varSa pRthakRtva kahyuM. utkRSTa vanaspatikALa. e rIte veyaka deva sudhI kahevuM. anuttara-upapAtika deva puruSanuM jaghanya aMtara varSapRthakag, utkRSTa sAtireka saMkhyAta sAgaropama. temAM saMkhyAta sAgaropama anya vaimAnikomAM saMkhyayavAra utpatti ane sAtireka manuSyabhava. sAmAnyathI A aparAjita sudhI jANavuM. savarthisiddhamAM eka ja vakhata utpatti thAya. bIjI kahe che - X - X - vijayAdi cAramAM be sAgaropama kahyuM che. have alAbadutva pAMca prakAre kahe che - * sUtra-64 - Alabahutva IonI mAphaka cAvata he bhagavana! A devapuraSomAM bhavanavAsI, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnikamAM koNa konAthI alpa, bahu tulya ke vizeSAdhika che? gautamAM sauthI thoDAM vaimAnika devapuraNo, tethI bhavanapati devo asaMkhyAtA, tethI vyaMtara devo asaMkhyAtA, tethI jyotika devapuro saMkhyAtajJA che. bhagavanA A ticiyonika puruSomAM jalayasthalaca-khecaronA manuSya puraNo, karmabhUmaka-ekamabhUmaka-aMtardIpaka, devaparaSomAM bhavanavAsI-vyaMtarajyotika-vaimAnikomAM saudharma yAvata savArthasiddhaka devomAM koNa konAthI abha Adi che ? gautamAM sauthI thoDA aMtarlIpaga manuSya puruSo, devaguru-uttarakuru akarmabhUmaka manuSya puruSo baMne saMkhyAlagaNA, harivarSa-ramyakravarSa puraSo baMne saMkhyAtagA, hemavata-herAyaado puruSo saMkhyAlagaNA, bharata-aurava karmabhUmagA baMne saMkhyAtagaNA, pUrva-pazcima videha puruSo baMne saMkhyAlagaNA. tethI anuttaropAtika devapuraSo asaMkhyAtagaNA, uparanA veyakadevo saMkhyAlagaNA, madhyama veyaka devo saMkhyAlagaNA, hephrima zaiveyaka devo saMkhyAlagaNA, tethI azrutadevo saMkhyAtapaNA cAvatu anita devo saMkhyAtagaNA, sahasAra devo asaMkhyAtaNA, tenAthI mahAzaka devo asaMkhyAtapaNA cAvatuM mAhendra devo asaMkhyAtaNA, sanakumAra devo asaMkhyAtagaNA, IzAna devo asaMkhyAtavANA, saudharma devo saMkhyAlagaNA, tethI bhavanavAsI devo asaMkhyAtaNA, becaratici paraSo tethI asaMkhyAtagaNA, sthalacara tiryaMcayoniko saMkhyAlagaNA, jalacara tiryaMcaparaSo asaMkhyAta-gaNA, vyaMtara devo saMkhyAlagaNA, jyotiSa devo saMkhyAlagaNA che. * vivecana-64 :sauthI thoDAM manuSyo, saMkhyAta koDAkoDI pramANatvathI, tethI tiryaMcapuruSo jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 asaMkhyAta gaNA-wtaranA asaMkhyayabhAgavartI asaMkhyAta zreNigata - AkAzapadeza rAzi pramANa_thI. tethI devapuruSo saMkhyA gaNA, bRhata pratararAzi vI - x* tiryaMca ane manuSya puruSonuM vaktavya, temanI strI samAna kahevuM. have devapuruSonuM aNbahuva kahe che - sauthI thoDAM anacropapAtika devo, palyopamanA asaMkhyaya bhAgavail AkAza pradeza rAzi pramANacthI. tenAthI uparitana veyakanA devo saMkhyAlagaNAbahuvara phogathI vimAnanA bahucathI. uparanA veyakamAM 100 vimAno che, prati vimAnamAM asaMkhyAta devo che. jema jema adho-adhovartI vimAno, tema-tema devonI pracUratA hoya che. tethI - x* uparitana karatA madhyama greveyaka devo saMkhyAtapaNA che, tethI adhatana zaiveyakanA devo saMkhyAlagaNA, e rIte AraNa sudhI. jo ke AraNa-ayutakalapo samazreNika-samavimAna saMkhyaka che, to paNa kRSNapAkSiko tathAsvAbhAvya prAyuryacI, dakSiNa dizAmAM upaje che. te kRNa pAkSiko koNa che ? jIvo be bhede - kRSNapAkSika ane zuklapAkSika. temAM jeno kiMcit jUna ardhapudgala parAvarta saMsAra che te zulapAkSiko, bIjA dIrdhasaMsAra bhAgI te kRSNapAkSiko tethI zulapAkSiko thoDAM che, ane saMsArInuM thoDuM pramANa saMbhave che. kRSNapAkSiko anaMtAnaMta dIrdha saMsArIpaNAthI ghaNAM che. kRSNapAkSiko pAsuryathI dakSiNa dizAmAM tathA svabhAvapaNAthI upaje che. pUrvAcAryoe paNa kahela che - kRSNa pAkSiko dIdhasaMsAra bhAjI kahevAya che. teo ghaNAM pApodayavALA ane krurakama che. tevA svabhAvathI A kurakamapaNuM che. tenA kAraNe tadbhava siddhika paNa dakSiNa dizAmAM upaje che. nairayikatiryakramanuSya-asurAdi sthAnomAM jAya che. tethI dakSiNadizAmAM prayurapaNe kRSNapAkSikonA saMbhavathI upaje che - azrutakA devapuruSa apekSAe AraNa devo saMkhyayagaNAM che, tenAthI prANatakalAnA devo saMkhyAlagaNA che. tenAthI AnatakalAnA devo saMkhyAlagaNA che. ahIM paNa prANatakalAnI apekSAe saMkhyAta gaNava kRSNapAkSikonA dakSiNa dizAnA prAcuryathI che. A anuttara vimAnavAsI Adi Anata kAvAsI paryanta devo pratyeka kSetra palyopamaasaMkhyAta bhAgavartI AkAza pradeza sazi pramANa jANavA. * * * AnatakalAnA devothI sahasAnA devo asaMkhyAtagaNI che, ghanIkRta lokanA eka prAdezikatAthI zreNinA asaMkhyAtamAM bhAgamAM jeTalA AkAzapradeza che, teTalA pramANavathI, tenAthI mahAzukAnA devo asaMkhyAtagaNAM che kemake bRhattara zreNI asaMgeya bhANa AkAza pradeza sazi pramANatvacI che. vimAna bAharAyI - 6ooo vimAna sahasAra kalAmAM, 40,000 mahAzukamAM, bIjA nIce-nIcenA vimAnavAsI devo bahu-bahatara che. sahasAka5 devothI mahAzaka devo asaMkhyAtagaNA che, tenAthI lAMtaka devo asaMkhyAtagaNI che. tenAthI brahmaloka devo asaMkhyAtapaNAM che, tenAthI mAhendradevo asaMkhyAtapaNAM che ahIM badhe bRhatuM AkAza zreNI asaMkhyayabhAga gata Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/-/64 AkAza pradezamAnatvathI jANavuM. tenAthI sanatkumAskala devo asaMkhyAtagaNA che kemake vimAnanI bahulatA che. ItyAdi - 4 - 4 - 4 - sanatakumAra devothI IzAna devo asaMkhyAtagaNA, aMgula mAtra kSetra pradeza rAzi saMbaMdhI bIjuM vargamULa, trIjA vargamULathI guNatA jeTalI pradezarAzi che teTalI saMkhyAmAM dhanIkRt lokanI eka prAdezika zreNImAM jeTalAM AkAzapradezo che tenA batrIzamAM bhAga pramANathI. temanAthI saudharma devo saMkhyAtagaNAM che. kemake vimAnanI bahulatA che. saudharmakalpa dakSiNa divartI che, tethI ghaNAM kRSNapAkSiko upaje che. - 4 - 4 - 4 - prajJApanA Adi badhAmAM Ama kahyuM che. 39 saudharmadevothI bhavanavAsI devo asaMkhyAtagaNAM che, aMgula mAtra kSetra pradeza rAzi saMbaMdhI pahelAM vargamULamAM, bIjA vargamULathI guNatA jeTalAM pradeza rAzi upaje, teTalI saMkhyAmAM dhIkRt lokanA eka prAdezikI zreNimAM jeTalA AkAzapradezo che, temAM jeTalo batrIzamo bhAga che, teTalA pramANathI. tenAthI vyaMtara devo asaMkhyAtagaNA che. - 4 - tenAthI jyotipuruSa saMkhyAtagaNAM che. - 4 - have pAMcamuM alpa bahutva - sauthI thoDAM aMtartIpaka manuSya puruSo, kemake kSetra nAnuM che. tenAthI devakuTu-uttarakunA manuSya puruSo saMkhyAtagaNA che, kSetranA bahupaNAthI svasthAne baMne tulya che. tenAthI havirSa-ramyavarSanA puruSo saMkhyAtagaNA, tenAthI haimavata-hairaNyavanA manuSyapuruSo saMkhyAtagaNA che - baMnemAM kSetra bahulatA kAraNarUpa che. te baMne svasthAne tulya che. tenAthI bharata-airavata karmabhUmaka puruSo saMkhyAtagaNA che, ajitasvAmI kALe utkRSTa padamAM ane svabhAvathI ja bharata aivatamAM manuSyonuM prAsurya saMbhave che. te baMne svasthAnathI paraspara tulya che. tenAthI pUrva-pazcima videhanA manuSya puruSo saMkhyAtagaNAM che, kSetra bAhulya ane svabhAvathI ja manuSya puruSonuM prAsUrya saMbhave che. svasthAnamAM baMne tulya che. tenAthI anuttaropapAtika devo asaMkhyAtagaNA che. kSetra palyopama asaMkhyeya bhAgavartI AkAza pradeza pramANatvathI. pachI uparanI traiveyaka-pachI madhyama traiveyakapachI nIcenI traiveyakathI cheka AnatakAnA devapuruSo sudhI anukrame saMkhyAtagaNA che. pachI sahasrArakA, pachI lAMtakakalpathI IzAnakalpa sudhI asaMkhyAtagaNAM che. tenAthI saudharmanA devo saMkhyAtagaNAM che, tethI bhavanavAsI devo asaMkhyAtagaNAM che, bhAvanA badhe ja pUrvavat kahevI. tenAthI khecara tiryaMca puruSo asaMkhyAtagaNAM che, pratara asaMkhyAtabhAgavartI asaMkhyAta zreNigata AkAzapradeza rAzi pramANathI. temanAthI sthalacara tiryaMca puruSo saMkhyAtagaNAM, tenAthI jalacara tiryaMca puruSo saMkhyAtagaNAM, yukti pUrvavat. tenAthI vyaMtara puruSo saMkhyAtagaNAM, saMkhyAta yojana koTI pramANa eka prAdezika zreNi mAtra khaMDa, jeTalAM eka prAramAM thAya che, tenA batrIzamAM bhAga pramANathI. tenAthI jyotiSTha devo saMkhyAtagaNAM che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 - sUtra-65 H bhagavan ! puruSaveda karmanI keTalo kALa baMdha sthiti che ? gautama ! jaghanya ATha saMvatsara, utkRSTa daza sAgaropama koDAkoDI. 1000 varSa abAdhA, abAdhAkALa rahita sthiti kaniSeka che. bhagavan ! puruSaveda kevA prakAre che ? gautama ! vana vAgni jvAlA sama. * vivecana-65 : puruSavedanI jaghanyathI ATha varSa, kemake tenAthI ochI sthitinA puruSaveda baMdha yogya adhyavasAya hotA nathI. utkRSTa daza koDAkoDI sAgaropama. abAdhAkALa AdinI vyAkhyA pUrvavat. A puruSaveda davAgni jvALA samAna prAraMbhamAM tIvra kAma dAha yukta. 36 - sUtra-66 H te napuMsako keTalA che ? traNa bhede che - nairayika napuMsaka, tiryaMcayonika napuMsaka, manuSya yonika napuMsaka. te nairayikanapuMsaka zuM che ? te sAta bhede che - ratnapabhA pRthvI nairayika napuMsaka yAvat adhaHsaptamI pRthvI nairayika napuMsaka. te A nairayika napuMsaka kahyA. te ticiyonika napuMsaka zuM che ? pAMca bhede - ekendriya tiyi napuMsaka yAvat paMcendriya tiryaMca napuMsako che. ekendriya tiryaMca yonika napuMsako keTalA che ? pAMca bhede - pRthvI sAvat vAyukAyika. - 4 - beIndriya tiryaMca yonika napuMsako ? aneka bhede che. e rIte teIndriya ane caturindriyo paNa jANavA. te paMcendriya tiryaMca yonika napuMsako keTalA che ? traNa bheda - jalacara, sthalacara, khecara. te jalacaro keTalA bheTe che ? te AzAlika sivAyanA pUrvokta bhedo karmabhUmaka, akarmabhUmaka, jAva. - X - te manuSya napuMsako zuM che ? traNa bheTe che tapaka. bhedo yAvat kahevA. * vivecana-66 : napuMsako traNa bhede kahyA che - nairayika, tiryaMcayonika, manuSya napuMsako. vairayika napuMsako keTalA che? pRthvIbhedathI sAta prakAre - ratnaprabhA Adi pRthvI vairayika napuMsako. tiryaMcayonika napuMsako pAMca bhede kahyA che - ekendriyAdi tiryaMca yonikanapuMsako. ekendriya napuMsako pAMca bhede kahyA che - pRthvIkAyika yAvat vanaspatikAyika ekendriya tirthayonika napuMsako. bhagavan ! beIndriya tiryaMca napuMsako keTalA che ? gautama ! anekavidha. pulAkRmika Adi pUrvavat kahevA. caturindriya sudhI kahevuM. paMcendriya tiryaMcayonika napuMsako traNa bhede kahyA che khecara. A pUrvavat bhedasahita kahevA. te manuSya napuMsako traNa bhede kahyA che karmabhUmaka, akarmabhUmaka-aMtartIpaka. A badhAM pUrvavat prabhedo sahita kahyA. bhedo - jalacara, sthalacara, - Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 2-66 kahyA. have sthiti pratipadanArthe kahe che - * sUtra-67 - bhagavAna ! napuMsakonI keTalo kALa sthiti che ? gautama jaghanya aMtamuhuta, utkRSTa tenIza sAgaroma. bhagavan! nairayika napuMsakanI keTalI kALa sthiti che ? gautama! jaghanya daza hajAra varSa, utkRSTa tenIza sAgaropama badhAM nAskonI sthiti ahIM kahetI. bhagavana / tiryaMcayonika napuMsakanI keTalI kALa sthiti che ? gautama jaghanya aMtamuhUta, utkRSTa pUvakoDI. ekendriya tiryaMca napuMsakanI jaghanya aMtamuhad, utkRSTa bhAvIza hajAra varSa, bhagavana | pRvIkAyika ekendriya tiryaMca yonika napuMsakanI keTalI kALa sthiti che ? jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 22,ooo varSa. badhAM ekendriya napuMsakonI sthiti kahevI. beIndriyathI caurindriyanI sthiti kahevI. bhagavAna ! paMcendriya ticiyonika napuMsakonI keTalI kALa sthiti che ? gautama jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa pUvakoDI. A pramANe jalacara tiyaci, catuda-sthalacara, uga parisarpa, bhujama parisarSa, khecara tiryaMca badhAMne jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa pUvakoDI. bhagavana ! manuSya napuMsakanI keTalI kALa sthiti che ? gautama kSetrane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUvakoDI. dharmAcaraNane AzrIne jaghanya aMtamuhUta, utkRSTa dezona pUrvakoDI. karmabhUmaja bharata-airavata-pUrvavidehapazcimavideha manuSya napuMsakanI paNa temaja bhagavad ! akarmabhUmaNa manuSyanapuMsakanI keTalI kALa sthiti che te gautama! janmane AzrIne janya aMtamuhUta, utkRSTa aMtamuhad. saMharaNane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa dezona pUvakoDI, e pramANe aMtadvapaka sudhI kahevuM bhagavad ! napuMsaka, napuMsakapaNe kALathI keTalo kALa rahe ? gautama jadAnya eka samaya, utkRSTa vanaspatikALa. bhagavana airasika napuMsaka ? gautama janya 10,000 varSa utkRSTa 13-sAgaropama e pramANe [pratyeka nakRSTavInI sthiti jANavI. - bhagavAna ! ticiyonika napuMsakanI sthiti ? gautama! jaghanya aMtamuhUta, utkRSTa vanaspatikALa. A pramANe ekendriya napuMsakanI, vanaspatikAyikanI paNa emaja jANavI. bAkInAnI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyAtakALa * asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI kALathI ane kSetrathI asaMkhyAta loka, be-traNa-cAra Indriya napuMsakonI jadAca tamuhUrta ane utkRSTa saMkhyAtakALa sthiti che. bhagavana! paMcendriya ticiyonika napuMsakanI sthiti gautama! jaghanya tamuhUrta, utkRSTa pUvakoDI pRthakatva. A pramANe jalacara vici-catuSAda, sthalacara, uragaparisarSa, bhujagaparisarSa, mahogone paNa kaheza. * * - bhagavAna ! manuSya napuMsakane ? kSetrane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrNa ukRSTa pUvakoDI pRthakad. dharmacaraNane AzrIne jaghanya eka samaya, ukRSTa dezona pUvakoDI. A pramANe karmabhUmaka, bharata-auravata-pUrva pazcima videhamAM paNa kahevuM. bhagavad ! kamabhUmaka manuSya napuMsaka janmane ApIne jaghanya aMtamuhUta, utkRSTa muhUrta pRthakRtva. saMkaraNane AkSIne jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa dezona mUkoDI. e rIte AMtadvIpaka sudhI. bhagavad ! napuMsakane keTalA kALanuM aMtara hoya ? gautama ! jaghanya aMtamuhad, utkRSTa sAtireka zata sAgaropama pRthakatva. nairayika napuMsakane keTalA kALanuM aMtara hoya ? jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. ratanapabhA pRthvI Adi nairayikonuM paNa emaja jANavuM. tiyacayonika napuMsakanuM ja aMtarmuhurta utkRSTa sAtireka sAgaropamAd pRthakatva ekendriya napuMsakanuM jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa ra000 sAgaropama, saMkhyAta vaSa adhika. pRthvI-apa-u-vAyunuM jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa, vanaspatikAyikanuM jaghanya aMtarmuhud, utakRSTa asaMkhyAtakALa yAva4 asaMkhyAta loka, bAkInA beIndriyAdinuM vAva4 khecara, jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa vanaspatikALa. manuSya napuMsakanuM kSetrane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrva, utakRSTa vanaspatikALa. cAstri dhamane AzrIne jaghanya eka samaya, utkRSTa anaMtakALa. cAvata dezonA as85gala parAvarta, e pramANe karmabhUmakanuM paNa. bharata-airavata, pUrva-pazcima videhanuM paNa che. bhagavAna ! ekamabhUmaka manuSya napuMsakanuM keTalo kALa ? jamane AzrIne jadAca tamuhUd, utakRSTa vanaspatikALa. saMharaNane AgIne jadaya tamuhUd, utkRSTa vanaspatikALa. tadvIpaka sudhI. * vivecana-67 : napuMsakamAM aMtamuhUrta sthiti tiryaMca manuSya apekSAe jANavI. tetrIza sAgaropama sAtamI nArakapRthvI apekSAe jANavA. A sthiti sAmAnyathI kahI. vizeSa vicAraNAnairayika napuMsaka viSayaka-sAmAnyathI jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa 33-sAgaropama. vizeSathI ranaprabhA pRthvI nairayika napuMsakanI sthiti jaghanyathI 10,ooo varSa, utkRSTathI eka sAgaropama. zarkarApRthvInairayika napuMsakanI jaghanyathI eka sAgaropama, utkRSTathI traNa sAgaropama. e rIte pUrva-pUrvanI utkRSTa sthiti te pachI-pachInI jaghanya sthiti jANavI. utkRSTa sthiti A rIte - vAlukApabhAi sAta sAgaropama, paMkAbhAi daza sAgaropama, dhUmaprabhA 13-sAgaropama, tamaHprabhA 22-sAgaropama, ukRSTa-13sAgaropama. kyAMka atideza che - prajJApanAnA sthitipada mujaba jANavuM. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-63. sAmAnya tiryacayonika napuMsakanI sthiti jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa-pUrvamoTI. sAmAnyathI ekendriya napuMsakanI jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa-22000 varSa. vizeSathI pRthvIkAyika ekendriya tiryaMcayonika napuMsakanI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 22,000 varSa, akAyika utkRSTathI varSa, teukAyika utkRSTathI traNa ahorAtra, vAyukAyika utkRSTa 3000 varSa, vanaspatikAyika napuMsakanI jaghanyathI tamuhUrta, utkRSTathI 10,000 varSa beIndriyaticiyonika napuMsakanI jaghanya aMtamuhad, utkRSTa 12-varSa, teIndriyanI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 49 ahoraba, caurindriyanI jaghanya aMtamuhad, utkRSTa cha mAsa. sAmAnyathI paMcendriya tiryaMcayonika napuMsakanI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoTI. - sAmAnyathI manuSya napuMsakanI utkRSTa pUrvakoTI. karmabhUmaka manuSya napuMsakanI phomane AzrIne utkRSTa pUrvakoTI. cA idharma-bAhya veza parikati pravajayA svIkArIne jaghanyathI aMtamuhad, pachI mRtyu pAme. utkRSTa dezona pUrvakoTI, janma pachI ATha varSa bAda dIkSA letA. A pramANe ja bharata, ravata, videhanAnapuMsakane kahevA. karmabhUmakA napuMsakane janmane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTathI paNa aMtarmuhad. karmabhUmimAM napuMsaka manuSyo samRmija hoya, garbhaja nahIM, kemake yugalagharmane napuMsakatvano abhAva che. saMmUrNimamAM jaghanyathI utkRSTa aMtarmuhUrta moTuM jANavuM. saMharaNane AzrIne jaghanya aMtamuhad, utkRSTa dezona pUrvakoTI. te garbhathI nIkaLatA ja saMhaNathI saMbhave che, te AmaraNAMtapaNAthI thAya. haimavata Adi cha akarmabhUmi ane aMtarlIpaka napuMsakamAM A kathana ja karavuM. have kAyasthiti - napuMsaka, napuMsakatvane choDyA vinA kALathI keTalo kALa rahe ? gautama! jaghanya eka samaya, utkRSTa vanaspatikALa. upazama zreNithI paDIne napuMsaka vedodayanA samaya pachI maraNa thAya. marIne devotpAdathI paMvedodaya pAme. vanaspatikALa-AvalikA saMkhyaya bhAga gata samaya rAzi pramANa asaMgeya pudgala parAvarta pramANa. *** naiyika napuMsaka kAyasthiti vicAraNAmAM sthitimAna mujaba kahevuM. tenI bhavasthiti ja kAyasthiti che. sAmAnyathI tiryAyonika napuMsaka kAyasthiti - jaghanya aMtarmuhUrva, pachI marIne bIjI gati ke vedamAM saMkrame che. utkRSTa vanaspatikALa. ekendriya tici napuMsaka paNa e pramANe ja che. vizeSa vicAraNA - pRvIkAyika napuMsakanI kAyasthiti utkRSTa asaMkhyAta kALa-asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI pramANa. * x * A pramANe a-teu-vAyu kAyasthiti paNa kahevI. vanaspatikAya, ekendriyavatuM. beIndriya tiryaMcayonika napuMsaka kAyasthiti jaghanya-aMtamuhUrta, utkRSaTa saMkhyAtakALa - te saMkhyAta hajAra varSa jANavA. e rIte teIndriya-caurindriya-tiryaMca yonika napuMsakanI kAyasthiti paNa kahevI. paMcendriya tiryacayonika napuMsakakAyasthiti 42 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 jaghanya aMtarmuhad, utkRSTa pUrvakoTi pRthakava. te niraMtara sAta bhava pUrvakoTi Ayu napuMsakatvathI anubhavato jANavo. pachI avazya tene choDe. A pramANe jaLacarasthaLa,khecara napuMsakonA viSayamAM jANavuM. sAmAnya manuSya napuMsaka kAyasthiti A rIte ja kahevI. karmabhUmaka manuSya napuMsakanI phogathI-jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoTi pRthakava. cAritradharmathI-jaghanya eka samaya, utkRSTa dezona pUrvakoTi. A pramANe bharata, airAvata, videhanA napuMsakonI kAyasthiti kahevI. sAmAnyathI akarmabhUmaka manuSya napuMsaka kAyasthitimAM janmane AzrIne jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa aMtarmuhUrta pRthakatva. saMharaNane AzrIne jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa dezona pUrvakoTI. A pramANe haimavatAdi cha akarmabhUmi, aMtardIpaka manuSya napuMsaka kahevA. have aMtarane kahe che - napuMsaka thaI, napuMsakatvathI rahita thaI, phI keTalA kALe napuMsaka thAya? jaghanyathI aMtarmuhad, utkRSTathI sAtireka sAgaropama zata pRthava. purapAdikALa ATalo ja saMbhave che. saMciTTaNA-sAtatyathI avasthAna. * x * * * bhagavad ! napuMsaka, napuMsakapaNe kALathI keTalo kALa hoya ? gautama ! jaghanya eka samaya. puruSanI saMciTTaNA ane napuMsakanuM aMtara utkRSTa sAgara pRthakravapakadezamAM padasamudAyopacArathI sAgaropamazata pRcaka che. tethI napuMsaka aMtarIka pratipAdaka A adhikRt sUtra kahyuM. sAmAnyathI nairayika napuMsakanuM aMtara jaghanyathI aMtara muhad. sAtamI nakazI udvartIne taMdula matsyAdimAM aMtarmuhUrta rahIne pharI sAtamI naa jAya. utkRSTa vanaspatikALa. narakanA bhavathI udvartIne paraMparAthI nigodamAM jaIne anaMtakALa rahe. sAmAnyathI ticiyonika napuMsakanuM aMtara-jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI sAgaropama zata pRthakava sAtireka. vizeSathI-ekendriya tiryaMcayonika napuMsakanuM aMtara ukATathI saMkhyAta varSa adhika be hajAra sAgaropama, kemake trasakAyanI ATalI kAyasthiti che pRthvIkAyika ekendriya napuMsakanuM aMtara utkRSTa vanaspatikALa che A ja pramANe apra-teu-vAyu napuMsakanuM paNa kahevuM. vanaspati napuMsakanuM jaghanya aMtarmuhad, utkRSTa asaMkhyAtakALa - te kALathI asaMkhyAta-utsarpiNI-vasarpiNI, phonathI asaMkhyAtaloka. vanaspatinA bhavathI cyavIne anyatra ATalo kALa avasthAna saMbhave. pachI saMsArI jIva niyamathI vanaspatikAyikamAM utpanna thAya. be thI pAMca Indriya tiryaMcanapuMsaka, jalacarAdi tiryaMca napuMsakonuM aMtara, sAmAnya manuSya napuMsakanuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMtakALa che, te anaMtakALa-vanaspatikALa che. karmabhUmaka manuSya napuMsakanuM aMtara kSetrane AzrIne jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI vanaspatikALa, zAstri-dharmane AzrIne jaghanya eka samaya, utkRSTa anaMtakALa. te anaMtakALa-anaMta utsarpiNI avasarpiNI kALathI, thobathI anaMtaloka, dezona ardhapudgala parAvarta. A pramANe bharata, airavata, videha Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/-/67 manuSya napuMsAnuM aMtara kahevuM. akarmabhUmaka manuSya napuMsakanuM janmane AzrIne jaghanyathI aMtarmuhUrva - 4 - utkRSTathI vanaspatikALa. saMharaNathI jaghanya aMtarmuhUrta-koI karmabhUmija manuSyanapuMsaka koI akarmabhUmimAM saMharAI, keTalA kALa pachI tathAvidha buddhi parAvartana bhAvathI pharI karmabhUmimAM saMharAya temAM aMtarmuhUrta pachI pharI akarmabhUmimAM lavAya. utkRSTa vanaspatikALa. A pramANe haimavata Adi badhI akarmabhUmimAM kahevuM. * sUtra-68 : bhagavan ! A nairayika-tiryaMca-manuSya napuMsakomAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI ochA manuSya napuMsako, nairayikanapuMsaka asaMkhyAtagaNA, tiryaMca anaMtagaNA che. bhagavan ! A pabhA yAvat adhaHsaptamI nairayika napuMsakomAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI ochA adhaHsaptamI pRthvInairayika napuMsaka che. chaThThI pRthvInA asaMkhyAtagaNA, yAvat bIjI pRthvInA asaMkhyAtagaNA che. tenAthI ratnapabhA pRthvInA nairayika napuMsaka asaMkhyAtagaNA che. 43 bhagavan ! A tiryaMcayonika napuMsakomAM ekendriya tiryaMconika napuMsakomAM pRthvIkAyika cAvartI vanaspatikAyika, be-traNa-cAra-pAMca Indriya tiryaMca napuMsaka, jalA-sthalacara-khecara A badhAmAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDAM khecara tiryaMcanapuMsako che, sthalacara tiryaMcanapuMsaka saMkhyAtagaNAM, jalacara tiryaMca napuMsaka saMkhyAtagaNAM, urindriya vizeSa adhika, teIndriya vizeSAdhika, beIndriya vizeSAdhika, teukAyika ekendriya tiryaMca asaMkhyAtagaNA, pRthvIkAyika vizeSAdhika, e pramANe ap vAyu-vanaspati, tiryaMcanapuMsaka anaMtagaNA che. bhagavan ! A manuSyanapuMsakomAM karmabhUmika-karmabhUmika-aMtardIpakomAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che? gautama ! sauthI ochA aMtartIpaka akarmabhUmaka napuMsako che. devakuTu-uttarasphurajA baMne saMkhyAtagaNA, e pramANe yAvat pUrva-pazcima videhakarmabhUmijA manuSya napuMsako baMne saMkhyAtagaNA che. bhagavan ! A nairayika napuMsakomAM ra5bhA yAvat adhaHsaptamI pRthvI nairayika napuMsako, tiryaMcayonika napuMsakomAM-ekendriya tiryaMcayonikomAM pRthvIkAyika yAvartI vanaspatikAyika ekendriya tiryaMca yonika napuMsako, betraNa-cAra Indriyo paMcendriya tiyonika napuMsakomAM jalacara-sthalacara-khecara, manuSya napuMsakomAM karmabhUmijA-akarmabhUmijA-aMtardIpakA napuMsakomAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDAM adhaHsaptamI pRthvI nairayika napuMsako che, chaThThI pRthvI asaMkhyAtaguNA yAvat bIjI pRthvI asaMkhyAtaguNA aMtardIpaka manuSya napuMsaka asaMkhyAtagaNA. devakuTu-uttarakuTu napuMsako baMne saMkhyAtagaNA cAvat jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 pUrva-pazcimavideha, manuSya napuMsako baMne saMkhyAtagaNA, ratnaprabhA, nairayika asaMkhyAtagaNA, khecara paMcendriya ticiyonika napuMsako asaMkhyAtagaNA, sthalacara saMkhyAtagaNA, jalacara saMkhyAtagaNA, caurindriya vizeSAdhikA, teIndriya vizeSAdhikA, beIndriya vizeSAdhikA, teukAyika asaMkhyAtA, pRthvIkAyika vizeSAdhika, kAyika vizeSAdhika, vAyukAyika vizeSAdhika, vanaspatikAyika anaMtaguNA. * vivecana-68 : sauthI thoDAM manuSya napuMsako che. zreNInA asaMkhyAta bhAgavartI pradezonI rAzi pramANa che. tethI nairayika napuMsaka asaMkhyAtagaNA che. aMgula kSetranI pradezarAzinA prathama vargane dvitIya vargamULathI guNita karatA je pradezarAzi hoya che, tenI barAbara dhanIkRt lokanI eka prAdezika zreNIomAM jeTalA AkAza pradezanI barAbara che. tenAthI tiryaMcayonika napuMsako anaMtaguNA che, kemake nigodanA jIvo anaMta che. vairayika napuMsakomAM - sauthI thoDAM adhaHsaptamI nairayika napuMsako che. tenAthI chaThThI pRthvInA asaMkhyAtagaNAM che, tethI pAMcamInA yAvat bIjI pRthvInA napuMsaka vairayiko eka-ekathI asaMkhyAtagaNA che. kemake badhAM pUrva-pUrva vairayika parimANa hetu zreNI asaMkhyAtabhAga apekSAthI asaMkhyAta-asaMkhyAtaguNa zreNInA bhAgavartI nabhaHpradeza rAzi pramANa che. bIjIthI pahelI pRthvInA nairayikanapuMsaka asaMkhyAtagaNA che. tenuM kAraNa - x - AkAzapradeza che. - 4 - pratyeka pRthvInA pUrva-uttara-pazcima dizAnA nairayika sarvathI thoDAM che, tethI dakSiNadizAnA vairayika asaMkhyAtagaNA che. pUrva-pUrvanI pRthvIonI dakSiNa dizAnA vairayika napuMsakonI apekSA pazcAnupUrvIthI AgaLa-AgaLa pRthvIomAM uttara ane pazcima dizAmAM rahela nairacika napuMsaka asaMkhyAtagaNA adhika che, prajJApanAmAM te kahyuM che. vRttikArazrIe prajJApanano pATha Apela che, teno saMkSepa upara karyo che. 44 - have tiryaMcayonika napuMsaka viSaya alpabahutva kahe che sauthI thoDAM khecara paMcendriya tiryaMcayonika napuMsako-pratara asaMkhyeya bhAgavartI asaMkhyAta zreNigata AkAza pradezarAzi pramANatvathI. tenAthI sthalacara tiryaMcanapuMsaka saMkhyAtagaNA, tenAthI jalacara tiryaMcanapuMsaka saMkhyAtagaNA, x - tenAthI carindriya tiryaMca napuMsaka vizeSAdhika, - 4 - tenAthI teIndriya tiryaMca napuMsaka vizeSAdhika che, tenAthI beIndriya tiryaMca napuMsaka vizeSAdhika, tenAthI teIndriya tiryaMca napuMsaka vizeSAdhika che, tenAthI beIndriya tiryaMca napuMsaka vizeSAdhika, - x . tenAthI teukAyika napuMsaka asaMkhyAtagaNA che. kemake sUkSma-bAdara bhedathI tenA asaMkhyAta lokAkAza pradeza parimANatva che. tenAthI pRthvIkAyika napuMsaka vizeSa-adhika che, prabhuta asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANatvathI che. tenAthI aAyika napuMsaka vizeSAdhika che - x tenAthI vAyukAyika napuMsaka vizeSAdhika che. * x - tenAthI vanaspatikAyika Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/-/68 ekendriya tiryaMca napuMsako vizeSAdhika che. kemake anaMta lokAkAza pradezarAzi pramANa che. have manuSya napuMsakanuM alpabahutva-sauthI thoDAM aMtar dvIpaja manuSya napuMsako che, te saMmUIjanaja jANavA. garbhaja napuMsako asaMbhava che. tethI devakuTu-uttarakura napuMsaka saMkhyAtagaNA che. - x - svasthAne A baMne tulya che. tenAthI havirSa-ramyak varSa napuMsako saMkhyAtaguNA, svasthAne tulya. tethI haimavata-hairaNyavatanA napuMsako saMkhyAtagaNA, svasthAne baMne tulya che. tethI bharata-aivata napuMsako saMkhyAtagaNA. tethI pUrva-pazcima videha napuMsako saMkhyAtagaNA che. have nairayika-tiryaMca-manuSyonuM aAbahutva-sauthI thoDA sAtamI nakanA napuMsako che. tenAthI chaTThI-pAMcamI-cothI-trIjI-bIjI pRthvInA nairayika napuMsaka anukrame asaMkhyAtagaNA che. bIjI pRthvI napuMsakothI aMtarhipaja manuSya napuMsaka asaMkhyAtagaNAM che. A asaMkhyeya guNatva saMmUrchanaja manuSya apekSAo che. tenAthI devakuTu-uttarakuru. manuSya napuMsako, harivarSa-ramyavarSa, napuMsako, haimavata-hairaNyavatanapuMsako, bharataauravata napuMsako, pUrva-pazcima videha napuMsako anukrame saMkhyAtagaNAM che. svasthAnamAM baMne tulya che. pUrva-pazcima videha napuMsakothI A pratyakSa upalabhyamAna ratnaprabhA pRthvInA vairayika napuMsako asaMkhyAtagaNA che. tenAthI khecara paMcendriya tiryaMca napuMsako asaMkhyAtagaNA che, tenAthI sthalacara, jalacara napuMsako anukrame saMkhyAtagaNAM che. jalacara napuMsakathI cAra-traNa-beIndriya tiryaMca napuMsaka vizeSAdhika che. beIndriya napuMsakathI teukAyika napuMsako asaMkhyAtagaNAM che, tenAthI pRthvI-ap vAyu tiryaMca napuMsako anukrame vizeSAdhika che. vAyu napuMsakathI vanaspati napuMsaka anaMtagaNA che. yukti pUrvavat. - have napuMsaka baMdhasthiti - 45 * sUtra-69 - bhagavan ! napuMsakaveda karmanI keTalA kALanI baMdhasthiti che ? gautama ! jaghanyathI be saptamAMza sAgaropamamAM palyopamano asaMkhyAtabhAga nyUna. utkRSTa vIza sAgaropama koDAkoDI. 2000 varSa abAdhAkALa. A abAdhAkALahIna kamasthiti te kaniSeka che. bhagavan ! napuMsaka veda kevA prakAre che ? gautama ! mahAnagaranA dAha samAna kahyo che. * vivecana-69 : napuMsakaveda karmanI, ItyAdi pUrvavat. vizeSa A - mahA nagara dAha samAna, sarva avasthA - sarvaprakAre kAma dAha samAna che. have alpabahutva ATha prakAre kahe che - te nIce mujaba. * sUtra-70 - bhagavan ! A strI, puruSa, napuMsakamAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI ochA puruSo che, tenAthI strIo saMkhyAtagaNI 46 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 che, tenAthI napuMsako anaMtagaNA che. bhagavan ! A tiryaMconA strI-puruSa-napuMsakomAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama ! sauthI ochA tiya puruSo che, tiryaMca strIo asaMkhyAtagaNI, tethI anaMtagaNA tiryaMca napuMsako che. bhagavan ! A manuSyonA strI-puruSa-napuMsakomAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama ! manuSya puruSo sauthI thoDAM che, tenAthI manuSya strIo saMkhyAtagaNI che, tenAthI manuSya napuMsako asaMkhyAtagaNAM che. bhagavan ! A devonA strI-puruSa, nairayika napuMsakomAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama ! sauthI ochA nairayika napuMsako che, deva puruSo tenAthI asaMkhyAtagaNA, devIo tenAthI saMkhyAtagaNI che. bhagavan ! A tiryaMconI strI-puruSa-napuMsako, manuSyonA strI-puruSanapuMsako, devastrI-puruSa, nairayikanapuMsakomAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama! sauthI ochA manuSyapuruSo, manuSyastrI saMkhyAtagaNI, manuSyanapuMsako asaMkhyAtagaNA, nairayika napuMsako asaMkhyAtagaNA, tici puruSo asaMkhyAtagaNA, tiryaMca strI saMkhyAtagaNI, devo asaMkhyAtagaNA, devIo saMkhyAtagaNI, tiyanapuMsako anaMtagaNA che. bhagavan ! A tiryaMca strIomAM jalArI, sthalArI, khecarI, tipuiruSomAM jalacara, sthalacara, khecara, tiryaMca napuMsakomAM - ekendriya tiryaMca napuMsakomAM - pRthvIkAyika yAvat vanaspatikAyika napuMsako, be-traNa-cAra Indriya napuMsako, paMcendriya tiryaMca napuMsakomAM-jalacara, sthalacara, kheAromAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDAM khecara tiryaMca puruSo, khecara tiryaMca strI saMkhyAtagaNI, sthalacara paMcendriya tiryaMca puruSo saMkhyAtagaNA, sthalacara paMcendriya tiya strI saMkhyAtagaNI, jalacara tiryaMca puruSo saMkhyAtagaNA, jalacara tiryaMca strIo saMkhyAtagaNI, khecara paMcendriya tiryaMca napuMsako asaMkhyAtagaNA, sthalacara paMcendriyatiryaMca napuMsako saMkhyAtagaNA, jalacara paMcendriya tiryaMca napuMsako saMkhyAtagaNA, caurindriyo vizeSAdhika, teIndriyo vizeSAdhika, beIndriyo vizeSAdhika, teukAyika asaMkhyAtA, pRthvIkAyika vizeSAdhika, aAyika vizeSAdhika, vAyukAyika vizeSAdhika, vanaspatikAyika ekendriyatiryaMca yonika napuMsako anaMtagaNA che. bhagavan ! A manuSya strIomAM karmabhUmikA-karmabhUmikA-aMtardIpikA, manuSyapuruSomAM karmabhUmaka-akarmabhUmaka-aMtardIpaka, manuSya napuMsakomAM karmabhUmakaakamabhUimaka-aMtardIpakomAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama ! AMtardIpaka manuSya strI ane puruSo baMne tulya ane sauthI thoDAM che, deva-uttaku karmabhUmaka manuSya strI-puruSo baMne tulya ane saMkhyAtagaNA, harivarSa-myavarSa Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/-/7 manuSya strI-puruSo baMne tulya ane saMkhyAtagaNA, hemavata-heraNyavat manuSya strI-puruSo baMne tulya ane saMkhyAtagaNA, bharata-airavata manuSya puruSo baMne saMkhyAtagaNA, bharata-auravata manuSya strI baMne saMkhyAta gaNI, pUrva-pazcima videha manuSya puruSo baMne saMkhyAtagaNA, pUrva-pazcima videha manuSya strI baMne saMkhyAtagaNI, aMtardIpaka manuSya napuMsako asaMkhyAtagaNA, devaku-uttakuTu manuSya napuMsako baMne saMkhyAtagaNA, te pramANe ja yAvat pUrva-pazcima videha manuSya napuMsako saMkhyAtagaNA, bhagavan ! A devIstrIomAM - bhavanavAsI, vyaMtarI, jyotikINI, vaimAnikI, devapuruSomAM bhavanavAsI yAvat vaimAnikamAM saudharmaka yAvat praiveyaka, anuttaropAtikA, nairayika napuMsakomAM - ratnaprabhA yAvat adhaHsaptamI pRthvI nairayikomAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama ! sauthI thoDAM anuttopAtika devo, uparI traiveyaka devo saMkhyAtagaNA, yAvat te rIte Anata devo saMkhyAtagaNA, adhaHsaptamI pRthvI nairayika napuMsako asaMkhyAtagaNA, chaThThI pRthvI nairayika asaMkhyAta gaNA, sahasrAradevo asaMkhyAtagaNA, mahAzukra devo asaMkhyAtagaNA, pAMcamI pRthvI nairayiko asaMkhyAtagaNA, lAMtaka devo asaMkhyAtagaNA, cauthI pRthvInairayika asaMkhyAtagaNA, brahmaloka devo asaMkhyAtagaNA, trIjI pRthvI nairayika asaMkhyAtagaNA, mAhendra devo asaMkhyAtagaNA, IzAna devo asaMkhyAtagaNA, IzAna devI saMkhyAtagaNI, asaMkhyAtagaNA, bhavanavAsI devI saMkhyAtagaNI, A ratnaprabhA nairayika asaMkhyAtagaNA, vyaMtara devo asaMkhyAtagaNA, vyataradevI saMkhyAtagaNI, jyotika devo saMkhyAta gaNA, jyotika devIo saMkhyAtagaNI che. *ka bhagavan ! A ticastrIomAM - jalacarI, sthalacarI, khecarI, tiryaMcapuruSomAM - jalacara, sthalacara, khecaro, tiryaMcanapuMsakomAM ekendriya tiryaMca napuMsakomAM - pRthvIkAyika cAvartI vanaspatikAyika napuMsako, be-traNa-cAra Indriya napuMsako, paMcendriya tici napuMsakomAM - jalacara-sthalacara-khecara, manuSyIomAM - karmabhUmikA, akarmabhUmikA, aMtardIpikA, tathA manuSyapuruSomAM karmabhUmikaakarmabhUmika-aMtardIpaka, manuSya napuMsakomAM karmabhUmika-akarmabhUmika-tapaka, devImAM bhavanavAsiNI-vyaMtarI-jyotikI-vaimAnikI, devapuruSomAM bhavanavAsI-vyaMtarajyotika-vaimAnikomAM saudharmaka sAvat traiveyaka-anuttaropAtika, nairayika napuMsakomAM ratnaprabhA yAvat adhaHrAptamI pRthvI nairayika napuMsakomAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama ! aMtardIpaka akarmabhUmaka manuSya strI-puruSo, baMne tulya ane sauthI ochA che. devakuTu-uttarakuTu manuSya strI-puruSo baMne tulya ane saMkhyAtagaNA che, e rIte harivarSa-ramyakrSa haimavata-heraNyavat bharata-auravata manuSya puruSo jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 baMne saMkhyAtagaNA che, bharata-auravata manuSya strIo baMne saMkhyAtagaNA, pUrvapazcima videha manuSyapuruSo baMne saMkhyAtagaNA, pUrva-pazcimavideha manuSya sastrIo baMne saMkhyAtagaNI, anuttaropAtika devo asaMkhyAtaga, uparI traiveyaka devo saMkhyAtagaNA yAvat Anata devo saMkhyAtagaNA, adhaHsaptamI pRthvI nairayika napuMsako asaMkhyAtaguNA, chaThThI pRthvInairayika asaMkhyAtagaNA, sahasAra devo asaMkhyAtagaNA, mahAzukra devo asaMkhyAtagaNA, pAMcamI pRthvI nairayika asaMkhyAtagaNA, lAMtaka devo asaMkhyAtagaNA, cothI pRthvInairayika asaMkhyAtagaNA, brahmaloka devo asaMkhyAtagaNA, trIjI pRthvInairayika asaMkhyAtagaNA, mAhendra devo asaMkhyAtagaNA, sanakumAra devo saMkhyAtagaNA, bIjI pRthvI nairayika asaMkhyAtaguNA, aMtardIpaka manuSya napuMsaka asaMkhyAtagaNA, devakuTu-uttakuTu. manuSya napuMsako saMkhyAtagaNA, e pramANe yAvat videha IzAna devo asaMkhyAtagaNA, IzAnadevI saMkhyAtagaNI, saudharmadevo saMkhyAtagaNA, saudharmadevI saMkhyAtagaNI, bhavanavAsI devo asaMkhyAtagaNA, bhavanavAsI devI saMkhyAtagaNI, A ratnaprabhApRthvI nairayika napusako asaMkhyAtagaNA, khecara tiryaMca puruSo saMkhyAtagaNA, khecara tiryaMcastrIo saMkhyAtagaNI, sthalacara tiryaMca puruSo saMkhyAtagaNA, sthalacara tiryaMca strI saMkhyAtagaNI, jalacara tiryaMca puruSo saMkhyAtagaNA, jalacara tiryaMca mI saMkhyAtagaNI, vyaMtara devo saMkhyAtagaNA, vyaMtaradevIo saMkhyAtagaNI, jyotidevo saMkhyAtagaNA, jyotika devIo saMkhyAtagaNI, khecara paMcendriyatiryaMca napuMsako saMkhyAtagaNA, sthalacara napuMsako saMkhyAtagaNA, jalacaranapuMsako saMkhyAtagaNA, carindriyo vizeSAdhika, teIndriyo vizeSAdhika, beIndriyo vizeSAdhika, teukAyiko asaMkhyAtagaNA, pRthvI vizeSAdhika, apa vizeSAdhika, vAyukAyika vizeSAdhika, vanaspatikAyika anaMtaguNA che. * vivecana-70 : sauthI ochA tiryak puruSo che. tenAthI tiryaMya strIo saMkhyAtaguNa-traNa guNatvathI che. tenAthI tiryaMca napuMsako anaMtaguNA che. nigoda jIvonA anaMtatvathI. - - have bIjuM - - sauthI thoDAM manuSya puruSo, saMya koDAkoDI pramANatvathI, tenAthI manuSya strI saMkhyAtaguNa, 27-gaNI hovAthI. tenAthI manuSya napuMsako asaMkhyAtagaNA che. - 4 - have trIju-sauthI coDAM nairayika napuMsaka, aMgula mAtra kSetra rAzimAM svaprathama vargamULathI guNatAM je pradeza rAzi pramANa ghanIkRt lokanA eka prAdezikI zreNI AkAza pradeza pramANatvathI. tenAthI devo asaMkhyeya guNA - 4 - tenAthI devastrIo saMkhyAtaguNa, batrIza guNatvathI. sala satmizra cothuM - sauthI thoDAM manuSyapuruSo, tenAthI manuSyastrI saMkhyAtaguNa, Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ No 2-30 tenAthI manuSya napuMsaka asaMkhyAtaguNa, tenAthI nairayika napuMsako asaMkhyAtaguNa - x * tethI tiryaMcapuruSa asaMkhyAtagaNA - x * tenAthI tiryaMca strIo saMkhyAtaguNa, guNavathI. tenAthI devo saMkhyAlagaNA - x * tenAthI devI saMkhyAtaguNa, batrIsagaNatvathI. tenAthI tici napuMsaka anaMtaguNa, nigoda jIvanA anaMtatvathI. have pAMcamuM - sauthI thoDA khecara paMcendriya tiryaMca puruSo, tenAthI khecara tiryaMca strIo saMkhyAgaNI, tenAthI sthalacara tiryaMca puraSo saMkhyAtagaNItenAthI temanI strIo saMkhyAtagaNI, tenAthI jalayara tiryaMca rUpo saMkhyAlagaNA, tenAthI tenI strIo saMprakhyAtagaNI, tenAthI khecara paMcendriya tiryaMca napuMsako asaMkhyAtagaNA, tenAthI sthalacara-jalacara tiryaMca napuMsako anukrame saMkhyAbaNA, tenAthI cAra-traNabe Indriyo anukrame vizeSAdhika, tenAthI teukAyika asaMkhyAtagaNA, tenAthI pRthvIa-vAyunAyikA anukrame vizeSAdhika che, tenAthI vanaspatikAyika ekendriya tiryaMcayonika napuMsako anaMtagaNA che. dhe chaThuM-sauthI thoDAM aMtadvapaka manuSya strI-puruSo che, A baMne paraspara tulya che, temAM strI-puruSonA yugaladharmapaNAthI che. tenAthI devakura-uttarakuraka manuSya strI-puruSa saMkhyAlagaNA che. svasthAne paraspara tulya che. e pramANe harivarSa-ramya strI-puruSa, haimavata-myavat strI-puruSo anukrame saMkhyAlagaNA che, svasthAne paraspara tulya che. tenAthI bharata-airavatanA manuSyo baMne saMkhyAlagaNA, svasthAne paraspara tulya, tenAthI tenI strIo saMkhyAtagaNI, 27gaNI hovAthI, svasthAne paraspara tulya. tenAthI pUrva-pazcima videhanA puruSo baMne saMkhyAtapaNA ane svasthAne paraspara tulya. tenAthI tenI strIo saMkhyAtagaNI, paraspara tulya. tenAthI aMtarlIpa manuSya napuMsako asaMkhyAtagaNA - zreNI asaMceya bhAgagata AkAza pradeza sazi pramANa_thI. tenAthI devakara-uttarakura manuSya napuMsako saMkhyAta gaNA ane paraspara tulya e rIte hasvirSa-ramyak varSa ane haimavata-araNyavata manuSyanapuMsako anukrame kahevA. tenAthI bharata-rasvata manuSya napuMsako saMkhyAtagaNA, svasthAne tulya, tenAthI pUrva-pazcima videha manuSyanapusaMko saMkhyAlagaNA, paraspara tulya. have sAtamuM - sauthI thoDAM anuttaropAtika devapuraSo, tenAthI uparI-madhyamanIcenA saiveyakanA-aTyuta-AraNa-prANata-Anata devo anukrame saMkhyAlagaNA, ityAdi badhuM sArthavat jANavuM. ' have AThamuM - sauthI thoDAM aMtaradvIpaka manuSya strI-puraSo svasthAne baMne tulya-yugaladharmatvathI, e rIte devakuTu-uttarakuru, harivarSa-ramyavarSa, haimavata-hairamyavanA manuSya strI-puruSo anukrame saMkhyAtagaNA, parasparatuze. tenAthI bharata-svatanA manuSyapuruSo baMne saMkhyAlagaNA, svasthAne tulya. tenAthI bharata-rasvata manuSyabI saMkhyAmaNA, svasthAne parasparatuca, tenAthI pUrva-pazcima videhanA manuSyarUpo baMne saMkhyAlagaNA [ityAdi badhuM sUtrArthamAM kahyA mujaba hovAthI ahIM vRttino anuvAda 1i8/4] jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 choDI dIdhela che.] - x * x - * sUtra-31 : bhagavana! AIonI keTalI kAyasthiti che ? gautama! eka apekSAo ItyAdi pUrvavata kahetuM. e rIte puruSa ane napuMsaka paNa jANavA. saMciTTaNA paNa traNenI pUrvavata kahevI. aMtara paNa temaja che. * vivecana-71 : A badhuM pUrve kahyA mujaba jANavuM. je kathana pahelAM alaga-alaga prakaraNomAM karela, te ahIM samudAyarUpe che, mATe punarukti doSa nathI. have strI-puruSa-napuMsakonuM aA bahuta kahe che - strI, puruSa, napuMsakomAM sauthI ochA puraSo, strI AdithI hIna saMkhyAvALA hovAthI, tenAthI strIo saMkhyAtagaNI, tenAthI napuMsako anaMtagaNA kemake ekendriyo anaMtAnaMta saMkhyAvALA che. have mInuM svajAti puruSathI bahad * sUtra-32,3 : [] tiryaMca ruzIo, tiryaMca yuraSothI traNagaNI ane traNarUpa adhika che, manuSya strIo - manuSya paraSothI ragaNI ane rarUpa adhika che. devIdevapuraSothI 3ra-gaNI, 3ra-raNa adhika che. [33] maNa vedarUpa A patipattimAM bheda, sthiti, saMciNA, aMtara, alAbahuva, vedonI baMdha sthiti, vedono prakAra kahyo. A rIte traNa bhede saMsArI jIvonuM kathana karyuM. * vivecana-72,73 - * * * * * vRddhAcAryoe paNa ukta sUtrane be gAthAmAM rajU karIne kahyuM che - rAgadveSane jitanAra jinezvaroe Ama kahyuM che. - pratipatti upasaMhAra gAthAmAM kahyuM - traNa vede kathanamAM pahelo adhikAra "bheTa" kahyo, pachI sthiti ItyAdi kahela che. muni dIparatnasAgare karela pratipatti-ra-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3|nara-1/4 * pratipatti-3-"yanarvidha" 0--0--0--0--0 0 bIjI pratipatti kahI, have trIjI pratipatti kahe che - * sUtra-4 : temAM je ema kahe che - saMsArI jIvo cAra bhede kahyA che, te ema kahe che - nairasika, tiryaMca, manuSya, deva. 51 * vivecana-34 : te daza pratipattiomAM je AcAryo ema kahe che ke - saMsArI jIvo cAra bhede kahyA che - teo vairayikAdi cAra bheda batAve che. pratipatti-3-nairayika" uddezo-1 che -- x -- x -- x -- x - x -- * sUtra-5 thI 80 - [5] te nairayiko zuM che ? te sAta bhede che - pahelI pRthvI nairayika, bIjI pRthvI nairayika yAvat sAtamI pRthvI nairayika. [6] bhagavan ! pahelI pRthvInuM zuM nAma, zuM gotra che ? gautama ! nAma'dhammA' che. gotra ratnaprabhA che bhagavan ! bIjI pRthvInuM zuM nAma, zuM gotra che ? gautama ! nAma'vaMsA' gotra zarkarAbhA che, e rIte A AlAvAthI badhAMnI pRcchA karavI nAmo A pramANe - zrIjI selA, sauthI aMjanA, pAMcamI riSThA, chaThThI maghA, sAtamI mAghavatI. [7] sAta pRthvInA kramazaH nAma che - dharmA, vaMzA, zailA, aMjanA, riSTA, maghA, mAghavatI... [8] sAta pRthvInA gotra kramazaH che - ratnA, zakarA, vAlukA, pakA, dhUmA, tamA, tamAmA. [9] bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvI keTalI moTI che ? gautama ! te 1,80,000 yojana bAhalsathI che. A AlAvA mujaba Ama jANavuM - [80] kramazaH sAtenuM bAhya eka lAkha uparAMta eMzI, batrIza, aThThAvIza, vIza, aDhAra, soLa, ATha hajAra yojana che. * vivecana-75 thI 80 : A nairayiko sAta bhede che - pahelI pRthvInA nairayika ItyAdi. have pratyeka pRthvInA nAma, gotra kahe che. temAM - anAdikALa siddha anvarya rahita te nAma, sAnvarTa nAma te gotra. tenA pratipAdana mATe kahe che - anAdi kALa prasiddha anvarTa rahita nAma kayA che ? ane anvarNayukta nAma [gotra] kayA che? nAmathI dharmA, gotrathI ratnaprabhA. anvartha A rIte - ratnonuM bAhulya jyAM che, te ratnaprabhA. A rIte bAkInA sUtro pratyeka pRthvI prazna-uttara rUpe kahevI. vizeSa A - zarkarAnuM bAhulya jemAM che te zarkarAprabhA, dhUmanA jevI prabhA dhUmaprabhA, tamasanuM bAhulya jemAM 52 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 che te tamaHprabhA, prakRSTa tamaHprabhA, te tamAmaprabhA. koIka pustakamAM saMgrahaNI gAthA che - jemAM sAta pRthvInA dharma Adi sAta nAmo, ratnA Adi sAta gotrono ullekha che. have pratyeka pRthvInuM bAhulya - nAmanI apekSA gotranI pradhAnatA che, tethI ratnaprabhAdi gotranA ullekhathI praznottara karAyA che. bhagavaMte kahyuM - 1,80,000 bAhalyathI che. e rIte badhAM sUtro kahevA. * sUtra-81 : bhagavan ! A napabhA pRthvI keTalA bhede che? gautama ! traNa bheTe khakAMDa, paMkabahulakAMDa, bahulakAMDa... bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvIno kharakAMDa keTalA bheTe che ? gautama ! 16-bheTe-ratna, vajra, vairya, lohitAkSa, masAragalla, haMsagarbhA, pulaka, saugaMdhika, jyotisa, aMjana, aMjanapulaka, rajata, jAtyarUpa, aMka, sphaTika ane STi. bhagavan ! A ratnapabhA pRthvIno ratnakAMDa keTalA bhede che? gautama! eka prakAre. abahulakAMDa keTalA bhede che ? eka prakAre... bhagavan ! zarkarAprabhA pRthvI keTalA bhede che ? gautama ! eka prakAre. A pramANe adhaHsaptamI sudhI kahevuM. vivecana-81 : A ratnaprabhApRthvInA keTalA prakAra, keTalA vibhAga kahyA che? gautama! traNa vibhAga che - kharakAMDa Adi, kAMDa eTale viziSTa bhUbhAga. khara-kaThina, temAM pahelA kharakAMDa, pachI paMkabahula, pachI abahula. ratnaprabhA pRthvImAM kharakAMDa keTalA bhede che? gautama! soLa vibhAga che. pahelo ratnakAMDa, bIjo vajrakAMDa, trIjo vaisUryakAMDa ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM temAM ratna - karketanAdi, tenI mukhyatAvALo kAMDa te ratnakAMTha, e rIte badhAM kahevA. ekaika kAMDanuM hajAra yojana bAhalsa che. ratnakAMDanA keTalA vibhAga kahyA che? eka prakAra. e rIte bAkInA kAMDanA praznottara kramathI kahevA. e rIte paMkabahula, abahula paNa kahevA. bAkI sUtro pATha siddha che. have pratyeka pRthvI nakAvAsa saMkhyA kahe che - * sUtra-82 thI 85 : [82] bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvImAM keTalA lAkha naka-AvAsa che ? gautama! 30-lAkha. A AlAvAthI badhI pRcchA-gAthA. [83] trIza, pacIza, paMdara, daza, traNa lAkha, pAMca nyUna eka lAkha ane pAMca anuttara nasko... [84] yAvat adhasaptamImAM pAMca anuttara mahA-moTA mahAnako kahyA che kAla, mahAkAla, raurava, atiaurava ane patiSThAna... [85] bhagavan ! A ratnaprabhApRthvI nIce nodadhi, ghanavAta, tanuvAta, avakAzAMtara che? hA, che. adhaHsaptamI sudhI kahevuM. - Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/naira-182 thI 85 * vivecana-82 thI 85 - ahIM saMgrahaNI gAthA kahI - trIza, pacIza, paMdara ItyAdi che. gha:saptamI pRthvImAM kAla Adi mahAnaka apratiSThAna naraka che. te A rIte - pUrvamAM kAla, pazcimamAM mahAkAla, dakSiNamAM raurava, uttaramAM mahArIsva. ratnaprabhAthI tamArUbhA sudhI cha pRthvImAM pratyekamAM be prakAranA narakAvAso che - AvalikA praviSTa, prakIrNaka rU. temAM ranaprabhAmAM tera prastaTa-gRhabhUmi tulya che. pahelA prastaTamAM pUrvAdi cAre dizAmAM pratyekamAM 49 narakAvAso che. cAre vidizAmAM 48-48 che. madhyamAM sImAMta nAme narakejaka che. pahelA prastamAM narakAvAsonI AvalikA praviTonI 389 saMkhyA che, bAkI bAra prastAmAM pratyekamAM dizA-vidizAmAM eka-eka narakAvAsa ocho thatAM ATha-ATha narakAvAsa ochA jANavA. sarvasaMkhyA nApabhAnA AvalikA praviTa narakAvAsonI 4433 che ane bAkInA 29,5,567 narakAvAsa prakIrNaka rUpa che. kula 30 lAkha nakAvAsa che. zarkarApabhAmAM agiyAra prataTo che. temAM pahelA prastAmAM cAre dizAmAM 3636 AvalikA praviSTa nakAvAyo che. vidizAmAM 35-35, madhyamAM eka narakendraka che. sarva saMdhyA-285 che. bAkInA daza prastAmAM pratyekamAM ATha-AThanI hAni che. * x * sarva saMkhyA AvalikApaviSTa naka-AvAso-265 che, bAkInA-24,97,35 puSpAvakIrNakA che. kula 25-lAkha. vAlukApabhAmAM nava prastuta che. prathama prastaTamAM pratyeka dizAmAM AvalikA praviSTa nArakAvAsa 5-5, vidizAmAM 24-24, madhyamAM eka naskendraka. sarva saMkhyA199. bAkInA ATha prastaTamAM eka-ekamAM ATha-AThanI hAni. sarvasaMkhyA AvalikApaviTa nakAvAsanI 1485, bAkInA puSpAvakIrNa 14,98,515 che. kula paMdara lAkha che. paMkapabhAmAM sAta prataTo che. pahelA prastaTamAM pratyeka dizAmAM 16-16 AvalikA praviTa narakAvAsA, vidizAmAM 15-15, madhyamAM eka narakendra, sarva saMkhyA-15 che. bAkInA cha prastaTamAM pUrvavata ATha-AThanI hAni. tethI sarvasaMkhyA te AvalikA praviTa nakAvAsanI 90s che, bAkInA puSpAvakIrNa 9,99,293, kula daza lAkha. dhUmaprabhAmAM pAMca prataTa che. pahelAM prataTamAM ekaika dizAmAM nava-nava AvalikA praviSTa narakAvAso, vidizAmAM ATha-ATha, madhyamAM eka nAkendraka, sarva saMkhyA 69, bAkInA cAra prastomAM pUrvavatu ATha-AThanI hAni. sarvasaMkhyA te AvalikA praviSTa narakAvAsanI 265, bAkInA puSpAvakIrNAnI 2,99,735, sarva saMkhyA 30-lAkha. tama:prabhAmAM traNa pradTa che. pahelA prataTamAM pratyeka dizAmAM cAra-cAra AvalikA praviTa narakAvAsa che. vidizAmAM traNa-traNa, madhyamAM eka najhendraka, sarva saMkhyA-29, bAkInA be pradTamAM pratyekamAM kramacI ATha-AThanI hAni che. badhAM maLIne 63 54 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) AvalikA praviSTa nakAvAyo che. bAkInA 99,932 puSpAvakIrSaka che. kula 99,995. sAtamI pRthvImAM kevaLa pAMca nakAvAyo che. A pratyakSa upalabhyamAna ranapabhA pRthvI nIce ghanodadhi, ghanavAta, tanuvAta, zuddha AkAza che, e rIte pratyeka pRthvImAM kahevuM. * sUtra-86 : bhagavAna ! A ratanapabhAvRtImAM khakAMDa keTalI jADAIvALu che ? gautama ! 16,ooo yojana. bhagavana! A ranapabhA pRthvIno ranakAMDa keTalI ghaDAIno che ? gautama! 1000 yojanA rIte sTikAMDa sudhI. bhagavAna ! A ratanApabhAno paMkabahula kAMDa keTalI jADAIno che ? gautama! 84, ooo yojana... bhagavAna ! A ratanapabhAno abadula kAMDa keTalI jaDAIno che ? gautamAM 80,ooo... A ratanapabhAno ghanodadhi keTalI jADAIno che ? gautama! asaMkhyAta hajAra yojana. A pramANe tenuvAta ane avakAzattara paNa kahevA. bhagavana zakApabhAno vanodadhi keTalI jADAIno che ? gautama! ra0,ooo yojana.. zarkarApabhAno dhanavAta keTalI jADAIno che ? gautama ! asaMkhyAta hajAra yojana e rIte tanavAta ane avakAzAMtara paNa che. zarkarApabhA pRtI mAphaka cAvatuM AdhazakhamI kahevuM. * vivecana-86 - A ratnaprabhA pRthvI saMbaMdhI je prathama 'khara' nAme kAMDa, te bAhalyathI keTalo che ? gautama ! 16,000 yojana. ratnaprabhA pRthvIno ra7 nAme kAMDanuM bAhalya keTaluM che? gautama! 1000 yojana. - x - A pramANe paMbakula - abadula kAMDa sUtra paNa kahevA. paMkabahulakAMDa 84,000 yojana bAharAvI che, aybahulakAMDa 80,000 yojana che. ratanapabhAnA bAhAnI sarvasaMkhyA 1,80,000 che. tenI nIce dhanodadhi 20,ooo yojana bAhalya che, tenI nIce ghanavAta asaMkhyAta hajAra yojana bAhalya che. tenI nIce asaMkhyAta hajAra yojana tanuvAtanuM bAhalya che. tenI nIce teTaluM ja avakAzAMtara bAhalya che. * sUtra-87 - bhagavAna ! A ranapabhA, je 1,80,000 yojana bAhalsa vALI ane prata-kAMDArdirUpe vibhakata A ranapabhA pRthvImAM vaNathI kALA-lIlA-lAla-pILAsapheda, gaMdhathI sugaMdha-durgadhI, rasathI tikta-skuTuka-kaSAya-aMbila-madhura, thiI karkaza-mR6-gara-dha-zIta-uNa-nizca-rukSa, saMsthAnathI parimaMDala-vRtta-kamacaturaya : Ayata saMsthAna pariNata anyonya baddha, anyonya sRSTa, anyonyAvagADha. anyonya neha pratibaddha, anyonya saMbaddha che? hA, che. bhagavAna ! A ratanapabhAnA barakAMDanA 16,000 yojana bAhalyavALA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/nara-1/87 ane buddhithI pratarAdirUpamAM vibhakta khakAMDamAM varNa-AdimAM pariNata dravya yAvat paraspara saMbaddha che ? hA, che. A ratnapabhAnA ratna nAmaka kAMDanA 1000 yojana bAhalyavALA ane pratarAdirUpamAM buddhi dvArA vibhatamAM pUrvavat dravyo che? hA, che. e pramANe STikAMDa sudhI kahevuM. bhagavan ! A ratnAbhAnA paMkabahula kAMDanA 84,000 yojana bAhalyavALA ane buddhi dvArA pratarAdi rUpamAM vibhakta che, temAM paNa pUrvavat. e pramANe abahulanA 80,000 bAhalsavALAmAM jANavuM. e pramANe ratnaprabhAnA 20,000 yojana bAhalyavALA ane buddhithI vibhakata ghanodadhimAM temaja che. e rIte asaMkhyAta hajAra yojana bAhalyavALA ghanavAtamAM, avakAzAMtaramAM temaja che. bhagavan ! zakaraprabhAnA 1,32,000 yojananA buddhi kalpita vibhAgamAM dravyathI vaNa yAvat saMbaddha che zuM? hA, che. e rIte nodadhinA 20,000 yojana bAhatyamAM ane asaMkhyAta hajAra yojana bAhalyavALA ghanavAta ane AkAzanA viSayamAM jANavuM. 55 zarkarASabhA mAphaka adhaHsaptamI pRthvI sudhI kahevuM. * vivecana-87 : A 1,80,000 yojana bAhalsavALI tnaprabhAmAM kSetraccheda-buddhi vaDe prataskAMDa vibhAgathI chedAtA. - 4 - varNathI kALA Adi pAMca dravya, gaMdhathI baMne gaMdha, rasathI tiktAdi pAMca, sparzathI karkazAdi pAMca, saMsthAnathI parimaMDalAdi pAMca. A badhAM kevA che ? paraspara sparza mAtra yukta, tathA paraspara avagADha, jemAM eka dravya avagADha tyAM bIjA paNa dezathI kvacit sarvathI avagADha che. paraspara snehathI pratibaddha hovAthI ekane calAvatA ke grahaNa karatA bIjuM paNa calanAdi dharmayukta thAya che. paraspara dhakattAC - paraspara pragADha rUpe maLIne rahe che. bhagavaMte kahyuM. hA, rahe. A pramANe ratnaprabhA pRthvImAM kharakAMDanA 16,000 yojana bAhalsa, pachI ratnakAMDa 1000 yojana bAhalsa, pachI SThikAMDa sudhI kahevuM. pachI A ratnaprabhA pRthvI pachI paMkabahulakAMDa - 84,000 yojana bAhalya, pachI bahulakAMDanuM 80,000 yojana bAhalya, pachI ghanodadhi, ghanavAta, tanuvAta, avakAzAMtara sUtrArthamAM jaNAvela pramANa mujaba jANavuM. pachI zarkarAprabhA pRthvI - 1,32,000 yojana bAhalyathI che, tenI nIce cayokta pramANa ghanodadhyAdi che. e rIte adha-saptamI pRthvI sudhI sUtrArtha mujaba badhuM kahevuM. * x " have saMsthAnanuM pratipAdana kare che- * sUtra-88 H bhagavan ! A ratnaprabhAno AkAra kevo che ? gautama! jhallarI AkAra. ratnaprabhAno kharakAMDa kyA AkAre che ? jhallarI AkAra, ratnAbhAno ratnakAMDa 56 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 kayA AkAre che ? gautama ! jhallarI. e rIte SThikAMDa sudhI. e pramANe paMkabahula, e rIte abahula, ghanodadhi, ghanavAta, tanuvAta, avakAzAMtara e badhAM jhAlara AkAre ja che. bhagavan ! zarkarASabhA pRthvI kayA Akare che? gautama ! jhAlara AkAre. zarkarAprabhA ghanaudhi kayA AkAre che ? gautama ! jhAlara AkAre. e rIte avakAzAMtara sudhI kahevuM. e rIte adhasaptamI sudhI kahevuM. * vivecana-88 : A ratnaprabhA kayA AkAre rahelI che ? gautama ! jhAlaravat saMsthita-vistIrNa valayAkAratvathI. A pramANe ratnaprabhA pRthvI khakAMDa paNa che, pachI ratnakAMDa, pachI vajrakAMDa yAvat STikAMDa ItyAdi - x - adhaHsaptamI pRthvI sudhI kahevuM. tenI nIce kramathI ghanodadhi Adi badhuM jhAlara saMsthAne kahevuM. A sAte pRthvI badhI dizAe alokane sparze che ? * sUtra-89 : bhagavan ! A ratnaprabhApRthvInI pUrvAdazAnA uparImathI keTalA patarAla pachI lokAMta che ? gautama ! bAra yojananA aMtara pachI lokAMta che. A pramANe dakSiNa, pazcima, uttaramAM paNa jANavuM. zakaraprabhA pRthvInA pUrvIya caramAMtathI keTalA aMtare loka che ? gautama ! traNa bhAga jUna 13 yojananA aMtare lokAMta che. A rIte cAre dizAmAM kahevuM. vAlukAprabhAnI pUrvadizAthI ? gautama ! tribhAga sahita tera yojana aMtare lokAMta che. e rIte cAre dizAmAM paNa kahevuM. A pramANe badhI tarapha cAre dizAmAM pUchavuM joIe. paMkaprabhAmAM cauda yojana aMtare lokAMta che. pAMcamImAM tribhAga nyUna paMdara yojana aMtare lokAMta che. chaThThImAM tribhAga sahita paMdara yojana aMtare lokAMta che. sAtamImAM 16 yojana aMtare lokAMta che. A pramANe uttaradizAnA caramAMta sudhI jANavuM. bhagavan ! A ratnaprabhAnuM pUrvIya caramAMta keTalA prakAre che ? gautama ! traNa bheTe ghanodadhivalaya, dhanavAtavalaya, tenuMvAtavalaya. bhagavan ! A ratnaprabhAnuM dakSiNI saramAMta keTalA bhede che ? gautama ! traNa bhe. e pramANe utarilla sudhI kahevuM. e pramANe adhaHsaptamI sudhI badhI pRthvInA uttarI caramAMta sudhI kahevuM. * vivecana-89 : ratnaprabhA pRthvInA pUrvadizAvartI caramAMtathI, keTalA aMtare lokAMta-alokanI avadhi che ? bAra yojana pramANathI. pachI lokAMta che. ratnaprabhA pRthvInI pUrva dizAmAM caramaparyantathI pachI aloka pUrve bAra yojana apAMtarAla che. e rIte dakSiNAdi Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3|nara-1/89 traNenuM apAMtarAla kahevuM. dizAnA grahaNathI cAre vidizA paNa jANavI. bAkInI pRthvInI badhI dizA ane vidizAmAM carama paryantathI aloka kramathI nIce-nIce traNa bhAga nyUna yojana adhikathI bAra yojanathI jANavuM. te A rIte - zarkaraprabhA pRthvImAM - 4 - tribhAga nyUna tere yojana, vAlukAprabhAmAM traNa bhAga sahita tera yojana. paMkaprabhAmAM paripUrNa cauda yojana Adi. have A ratnaprabhAdinA bAra yojana pramANa aMtarAlamAM zuM che? ghanodhi Adi vyApta che. temAM keTalAM apAMtarAle keTalAM ghanodadhyAdi. - 4 - 4 - ahIM traNa prakAre vibhAga che. valayAkAre rahela ghanodadhi, ghanavAta, tanuvAta. pUrve badhI naskapRthvInI nIce ghanodadhi AdinuM je bAhalya che, te teno madhyabhAga che. pachI pradeza hAnithI ghaTatA ghaTatA pota-potAnI pRthvI paryanta tanutara thaIne pota-potAnI pRthvIne valayAkAthI veSTita karatA rahe che. tethI valaya kahevAya che. A valayonuM uccatva badhe potapotAnI pRvI mujaba che. tiSThu bAhalsa AgaLa kahevAze. ahIM apAMtarAlono vibhAga mAtra kahyo che. - 4 - have ghanodadhi valayanuM tiI bAhalsa kahe che- 53 * sUtra-90 - bhagavan ! A rapabhApRthvInuM ghanodadhi valaya bAhalyathI keTaluM che ? gautama ! cha yojana... zarkarApabhApRthvInuM ghanodadhi valaya keTaluM bAhalyavALuM che ? gautama ! tribhAga sahita cha yojana. vAlukAprabhAnI pRcchA - gautama ! tribhAga nyUna sAta yojana. e rIte A AlAvAthI paMkaprabhAnuM bAhalsa sAta yojana dhUmapabhAnuM tribhAgasaha sAta yojana, tamaprabhAnuM tribhAga jaina ATha yojana, tamAma prabhAnuM ATha. A ratnaprabhApRthvInuM ghanavAvilaya bAhalsathI keTaluM che ? gautama ! sADA cAra yojana. zakaraprabhAnuM ? koza nyUna pAMca yojana. e rIte A AlAvAthI vAlukAprabhAnuM pAMca yojana, paMkaprabhAnuM eka koza sahita pAMca yojana, dhUmaprabhAnuM sADA pAMca yojana, tamaprabhAnuM koza nyUna cha yojana, adhaHsaptamInuM cha yojana jAhalsa che. bhagavan ! A ratnapabhAnuM tanuvAta valaya bAhatyathI keTaluM che ? gautama ! cha koza, e rIte A AlAvAthI zaraprabhAnuM tribhAga saha cha koza, vAlukAprabhAnuM sAta koza, paMkaprabhAnuM sAta koza, dhUmapabhAnuM tribhAga saha sAta koza, tama5bhAnuM tribhAga nyUna ATha koza, adhaHrAptamI-pRthvInuM ATha koza bAhatya kahyuM che. bhagavan ! A ratnaprabhAnA cha yojana bAhalyavALA ane buddhi kalpita patarAdi vibhAgavALA ghanodadhi valayamAM varNathI kALA Adi dravya che ? hA, che. bhagavan ! zarkarApabhAnA satribhAga cha yojana bAhasya ane patarAdi vibhAgayukta ghanodadhi valayamAM varNathI kALA Adi dravya che ? hA, che. A rIte adhaH saptamI 5 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 sudhI kahevuM. bhagavan ! A ratnapabhAnA sADA cAra yojana bAhalyavALA ane patarAdirUpe vibhakta dhanavAta valayamAM varNAdi pariNata dravya che zuM? hA, che. e rIte adhaHsaptamI sudhI kahevuM. e rIte tanuvAta valaya saMbaMdhe potapotAnA bAhathI adhaHsaptamI sudhI che. bhagavan ! A rApabhA pRthvInuM ghanodadhi valaya kayA kAre che ? gautama ! vRtta, valayAkAra saMsthAna saMsthita che. je A ratnaprabhA pRthvIne cotaraphathI gherIne rahela che. e rIte sAte pRthvInA ghanodadhi valayane kahevuM. vizeSa e ke te pota-potAnI pRthvIne gherIne rahela che. A ratnaprabhAnuM ghanavAta valaya kayA AkAre che ? gautama ! vRtta, valayAkAra, pUrvavat yAvat jema A ratnapabhAnuM vanodadhi valaya cotaraphathI gherIne rahela che, adhaHsaptamI sudhI kahevuM. A ratnaprabhAnuM tanuvAta valaya karyA AkAre che ? vRtta-valayAkAra saMsthAna saMsthita yAvat jema A ratnaprabhAnuM ghanavAta valaya cotaraphathI gherIne rahela che, adhaHsaptamI sudhI kahevuM. bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvI keTalI lAMbI-pahoLI che ? gautama ! asaMkhyAta hajAra yojana lAMbI-pahoLI, asaMkhyAta hajAra yojana parikSepathI che. e pramANe adhaHsaptamI sudhI kahevuM. bhagavan ! A ratnapabhA aMte ane madhye sarvatra samAna bAhalyavALI che ? hA, gautama ! che. adhaHsaptamI sudhI kahevuM. * vivecana-90 : bhagavan! A ratnaprabhA pRthvI badhI dizA, vidizAmAM ane caramAMte ghanodadhi valaya keTalA tIrjhA bAhalyathI che? gautama! tircha bAhalsa cha yojana. AgaLa pratyeka pRthvI yojananA tribhAge kahevI. jemake zarkarAprabhA satribhAga cha yojana - 4 - ItyAdi. have ghanavAta valayanA titi bAhatyanuM parimANa pratipAdana karavA kahe che - A ratnaprabhAnuM ghanavAta valaya titi bAhalyathI sADA cAra yojana che, tethI AgaLa pratyeka pRthvIne ekeka gAu vadhAravI. tethI kahe che - bIjI pRthvI koza nyUna pAMca yojana, trIjI pRthvI paripUrNa pAMca yojana, ItyAdi sUtrArthavat jANavuM. have tanuvAta valayanA tirchAbAhasya parimANane batAvatA kahe che - A ratnaprabhA pRthvInuM tanuvAta valaya bAhalyathI keTaluM pramANa che ? tiSThu bAhalsa cha koza che. tethI AgaLa pratyeka pRthvI kozano trIjo bhAga vadhAravI. tethI kahe che - bIjI pRthvI tri bhAga saha cha koza, trIjI pRthvI tribhAga nyUna sAta koza ItyAdi. - 4 - 4 - 4 - have te ja ghanodadhyAdi valayomAM kSetracchedathI kRSNavarNAdi yukta dravya astitva pratipAdana kare che. - X - pachI ghanodadhyAdi saMsthAna pratipAdanArthe Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3naira-1/0 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda) kahe che - A ratnaprabhAnuM ghanodadhi valaya kayA AkAre che ? gautama ! vRAyakavAlapaNe parivartala, valaya-madhyamAM poluM, AkRti valayAkAra, tenA jevA saMsthAnathI saMsthita. valayAkAra saMsthAna kaI rIte ? je kAraNe ranaprabhA pRthvI badhI dizA-vidizAmAM samastapaNe vIMTAIne rahela che. te kAraNe valayAkAra saMsthAna saMsthita kahyuM. A pramANe ghanavAta ane tanuvAta valaya sUra kahevuM. vizeSa A - ghanavAta valaya, ghanodadhi valaya saMparikSiya kahevuM. tanuvAta valaya ghanavAtavalaya saMparikSipya che. e rIte bAkInI pRthvImAM pratyekamAM traNa traNa sUtro kahevA. - - - ranapabhA pRthvI keTalI laMbAI-pahoDAIthI che ? asaMkhyaya hajAra yojana laMbAI-pahoDAI. ahIM laMbAI-pahoDAI baMne tulya che. - x - A rIte sAte pRthvI kahevI. ranapabhAdi pRthvI aMte-maLe badhe bAhalyathI sama che. * sUtra-91 - bhagavAna ! zuM A ratanapabhAmAM badhAM jIvo pUrve ujha thayela che tathA yugapata utpanna thayA che ? gautama ! sarve jIvo kALakrame utpanna thayA che, eka sAthe nahIM ratanapabhA pRthvInI mAphaka yAvat adha:sAtamI pRthvI sudhI kahevuM. bhagavanA A ranapabhapRedI sarve jIvo dvArA pUrve parityakta che ? yugapatu parityakad chegautama! A ranapabhA pRedI kALakrame sarve jIvo dvArA pUrve parityakata che, yugapata parityakata nathI. A pramANe adhaHsaptamI pRthvI sudhI kahevuM. bhagavAna ! A ratanapabhAmRedImAM sarve pudgala pUrve pravezela che ? yugapatuM pravezela che gautamAM ratanapabhAmAM sarve pagalo pUrve pravezyA che, paNa yugapatuM nahIM. e pramANe AdhasaptamI sudhI kahevuM. bhagavAna ! ratanapabhA pRedI sarve mugalo dvArA pUrve parityakata che ? yugapatu parita che ? gautama! nabhA kALakrame sarve pudgalathI parityakta che, yugamatuM nahIM. A rIte rAdha:saptamI sudhI kahetuM. * vivecana-1 - bhagavan! ratnaprabhA pRthvImAM sarve jIvo sAmAnyathI pUrve-kALakramathI utpanna thayA che ? sarve jIvo ekasAthe utpanna thayA che ? he gautama ! ranapabhA pRthvImAM sarve jIvo sAMvyavahArika jIvarAzi aMtargata prAyaH vRttine AzrIne sAmAnyathI kALakrame utpanna pUrva che, kemake saMsAra anAdi che, paNa sarve jIvo ekasAthe utpanna thayA nathI. sarve jIvonA eka kALe ratnaprabhA pRthvItvamAM utpAdathI badhAM deva-nAkAdi bhedano abhAva thAya, jagatanA evA svabhAvathI AvuM kadI na bane.. | sarva jIvo vaDe ranapabhA pRthvI pUrve kALakrame parityakta che ? sarva jIvoe ekasAthe tyajela che ? uparokta uttaranI mAphaka kahevuM kemake tevA nimittanA abhAve eka kALe parityAga asaMbhava che. A ranaprabhA pRthvImAM sarve pudgala-lokodara vivaravartI kALakramathI te bhAvathI pariNata pUrva che, tathA sarva pudgalo eka kALe tadbhAvathI pariNata che? saMsAranA anAditvathI sarve pudgalo lokavartI tabhAve pariNamela che, paNa eka kALe badhAM pagalo tadabhAve pariNata thayA nathI. kemake tevA jagata svabhAvathI bAkI badhe pudgalAbhAva na thAya. A pramANe adhaHsaptamI pRthvI sudhI kramathI badhuM kahevuM. A ratnaprabhA pRthvI badhAM pudgalothI kALakamathI pUrve parityakta che ? badhAM pugalo eka kALe parikta che ? uttara pUrvavat -x-x- zAzvatatvathI tevA jagatuM svAbhAvathI eka kALe na thAya. * sUtra-2 : bhagavana! A napamAM pRnI zuM zAzvata che ke aarPld? gautamAM kaMIka zAzvatarkaMIka azAzvata che. bhagavana! evuM kema kahyuM? gautamAM dravyAtiAthI zAzvata, varNa-gaMdhamasanA paryAyothI azAzvata che, tethI he gautamAM evuM kahyuM ke - kaMIka zAzvata * kaMIka AzAzvata che. e rIte adhasaptamI sudhI kahetuM. bhagavAna ! A ratanapabhAgRtI kALathI keTalo kALa raheze ? gautama ! kadI na hatI tema nahIM, kadI nathI tema nahIM, kadI nahIM haze tema nahIM. hatI - che ane raheze. yuva, nitya, zAzvata, akSaya, avyaya, vasthita nitya che, A pramANe adhasaptamI sudhI jANavuM. * vivecana-92 - bhagavad ! rApabhA pRthvI zAzvatI ke azAzvatI ? gautama ! koI nathI zAzvatI, koI nayathI azAzvatI. jijJAsu AgaLa pUche che - AvuM kema kaho cho ? dravArthapaNe zAzvatI. dravya satrapaNe sAmAnya kahevAya che. te-te paryAya vizeSane pAme te dravya. dravya e ja artha-tAvika padArtho jenA che te paNa paryAya nahIM te dravyavArthadravya mAganA astitvanA pratipAdaka, A nayanA abhiprAyathI zAzatI, kaMthAthika naya matanA paryAlocanAmAM AvA prakAre ranarabhAno sadA AkAra che. kRNAdi varNa, surabhi Adi gaMdha, tiktAdi sa, kaThinava Adi sparzathI azAzvatIanitya. kemake tenA varNAdi pratikSaNe athavA keTalAMka kALe aAvyA thAya che. anitya ke avasthitvanA abhAvathI paNa bhinna adhikaraNamAM nityasvaanitya nathI. - x * dravyane choDIne payaya na rahe, paryAya vinA dravya na rahe. - X - X - anaMtara kahela kAraNathI ema kahyuM ke kathaMcit zAzvatI, kathaMcit azAzvatI. A pramANe adha:saptamI sudhI pratyeka pRthvI kahevI. * x * x * ahIM zaMkA kare che ke - A ratnaprabhA pRthvI sakalakAlAvasthitirUpa zAzvatI che ke anya rIte ? jema anyatIrthI kahe che ke - A pRthvI AkA zAzvata che. tenuM samAdhAna kare che ke * * * * * A pRthvI anAdivathI sadAkALa hatI, sarvadA vartamAnakALa vicAraNAthI Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3naira-1/2 che kemake sadA asitva yukta che, anaMtakALa hovAthI bhAvi vicAraNAthI sadA haze. e pramANe bikALa vicAraNAmAM astitvano pratiSedha jaNAto nathI. astitvathI pratipAdita kare che - hatI, che, raheze. e rIte trikALabhAvitvathI dhruva che, niyata avasthAna dhamastikAyAdiva che niyatatvathI zAzvatI che kemake pralayano abhAva che. zAzatatvathI ja satata gaMgA-siMdhu pravAha pravRta chatAM pA poMDarIka draha mAphaka bIjA pudgala vicaTana chatAM bIjA pudgalanA upacayathI. akSaya, avyaya, sUryamaMDalAdi mAphaka svapramANa avasthita, sadA avasthAnathI vicAratA jIvasvarUpa mAphaka nitya che athavA dhruva Adi zabda paryAyavAcI che. vividha dezanA ziSyonA anugrahAyeM kahela che . - have aMtarane jaNAve che - * sUtra-93 : nApabhAnA uparanA caramAMtathI nIcenA caramAMtanuM keTaluM abAdhA aMtara kahyuM che ? gautama ! 1,80,ooo yojana. bhagavAna ! A ratanapabhAnA uparanA caramAMtI barakAMDanA nIcenA caramata sudhI bAdhA aMtara keTaluM che ? gautama! 16,ooo yojana. bhagavanuM . ratanapabhAnA uparanA caramatithI nakAMDanA nIcenA caramAMd sudhI keTaluM abhAdhA aMtara che? gautama 1ooo yojanA bhagavAna ! A ranapabhAnA uparanA caramAMtathI vaja kAMDanA uparanA caramAMta sudhI keTaluM abAdhA aMtara che ? gautama! 1000 yojanA. A ratanapabhAnA uparanA cazmAMtathI vajakAMDanA nIcenA caramatanuM keTaluM AbhAdhA aMtara che ? gautamAM rahaoo yojanA. e pramANe yAvata riTakAMDanA upara sudhI 15,ooo yojana, nIcenA caramAMta sudhI 16,ooo yojana abAdhA aMtara kahela che. bhagavana! A ratanapabhAnA uparanA caramAMtathI pakabhahula kAMDanA uparanA caramAMta sudhI abAdhAthI keTaluM aMtara che? gautama! 16,ooo yojanA nIcenA caramAMta sudhI eka lAkha yojana abadula kAMDanI upara eka lAkha yojana, nIcenA caramAMte 1,80,000 yojana. vanodadhinI upare 1,80,000 yojanA nIcenA camata sudhI be lAkha yojana. bhagavana! A ratanapabhAnA dhanAvAtanA uparanA caramAMtathI ? be lAkha yojana. nIcenA camate asaMkhyAta lAkha yojana. ratanapabhAnA tanuvAtanA uparanA camate asaMkhyAta lAkha yojana abAdhA aMtara, nIcenuM paNa asaMkhyAta lAkha yojana abAdhA aMtara che. e pramANe avakAzAMtaramAM paNa jANavuM. bhagavad ! bIjI pRvInA uparanA caramAMtathI nIcenA camate keTaluM bAdhA aMtara kahyuM che? gautama! 1,32,000 yojana. zarkarApabhAnA uparanA vanodadhithI nIcenA caramAMta sudhI 1,52,000 yojana abAdhA aMtara che ghanavAtanuM asaMkhyAta lAkha yojana che. e pramANe cAvatu avakAzAMtara cAvatuM adhaHsaptamI, jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/2 vizeSa e-je pRthvInuM jeTaluM bAhalya che, teno vanodadhithI saMbaMdha buddhithI eDavo. zarkarApabhA anusAra ghanodadhi sahita A pramANa che. jemake - trIjInuM 1,48,ooo yojana, paMkapabhAnuM 1,44,000, dhUmApabhAnuM 1,38,ooo yojana, tamAnuM 1,36,ooo yojana, adhaHsaptamInuM 1,28,000 yojanA aMtara yAvatuM adhaHsaptamImAM uparanA caramAMtathI avakAzaltanA nIcenA camata sudhI keTaluM abhAdhA aMtara kahyuM che ? gautama! asaMkhyAta lAkha yojana abAdhA aMtara kahyuM che. * vivecana-93 - ratnaprabhA pRthvInA ratnakAMDanuM pahelA prakAMDa vibhAganuM uparanA caramAMtathI je nIcenuM carama paryantanuM aMtara keTalA yojana pramANa, avyAghAtarUpathI aMtara kahyuM che ? bhagavaMte kahyuM - eka lAkha yojana pramANa aMtara kahyuM che. [bAkI sUtrArtha mujaba ja nRtyartha che. mATe noMdhela nathI.] - x * x * pratyeka kAMDamAM babbe AlAvA kahevA. kAMDanA nIronA caramAMtathI vicAratA 1000 yojanA parivRddhi karavI cAvatu riSThakAMDanA aghatana caramAMtathI kahetA 16,000 yojana abAdhA aMtara kahyuM che. e pramANe ratnaprabhAnA ratnakAMDanA uparI caramAMta thakI paMkabahala kAMDanuM uparI caramAM ItyAdi [vRttimAM je kaMI praznottara che, te badhAM sUtrArtha anusAra hovAthI noMghela nathI.] bhagavan! bIjI pRthvInA uparI caramAMthI nIcenA caramAMta sudhI keTalA pramANamAM abAdhA aMtara kahyuM che? 1,32,000 yojana abAdhA aMtara kahyuM che. ItyAdi * x * x * x * sUtrArthavatuM. sUtra-94 - bhagavAna ! A rastApabhA pRtI, bIjI pRthvInI apekSAthI bAhalyathI zuM tulya, vizeSAdhika ke saMkhyAtagaNI che ? vistAra apekSAe tulya, vizeSahIna ke saMkhyAtaguNa hIna che? gautama! ranapabhA, zarkarAghabhA apekSAthI bAhalya thakI tulya nathI, vizeSAdhika che, saMkhyA guNa nathI. vistArathI tulya nathI, vizeSa hIna che, saMkhyAlaguNa hIna nathI. bhagavA bIjI pRthvI, trIjI pRthvI apekSAe bAhalyathI zuM tulya che ? pUrvavata kahevuM. e rIte cothI, pAMcamI, chaThThI kahevI. bhagavAna ! cha&I pRthavI, sAtamI pRthvInI apekSAe che tulya vizeSAdhika, saMkhyAtaguNa bhAhacathI che? pUrvavat kahevuM. - 4 - * vivecana-94 : A ranapabhA pRdI, bIjI pRthvI zarkarApabhAne AzrIne bAhalya-piMDa bhAvathI zuM tulya, vizeSAdhika, saMgeya guNa che ? A traNa prazna che. [zaMkA pahelI 1,80,000 yojana che, bIjI 1,32,000 yojana che, te artha jJAta hovAthI A prazna ja yukata che. * x * satya che, kevala A jJa prazna che, anyanA mohanA apoNArthe che. te sva Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3naira-1/94 avabodha mATe che kemake prastAMtara upanyAsathI. tethI kahyuM ke - viThaMbhathI zuM tulya, vizeSa hIna, saMkhyAtaguNa hIna che ? vizeSAdhika che, tulya ke saMkhyayaguNa nahIM. kemake bIjI karatA pahelAM pRthvI 48,000 yojana vadhu hovAthI vizeSAdhika che. * x - vistAranI apekSAe vizeSahIna che kemake pradezAdinI vRddhithI pravarlDamAna hovAthI teTalAM ja kSetramAM zarkarApabhAdimAM vRddhi hoya che ema badhAmAM kahevuM. 0 - X - X - X - X - X - 0 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 $ pratipatti-3-nairayika, uddezo-ra che. - X - X - X - X - X - o have bIjo uddezo AraMbhIe chIe, tenuM Adi sUNa kahe che* sUtra-kya : bhagaLanA praNanI keTalI che? gautama! sAta. te A - ranapabhA cAvatuM adhaHsaptamI. 1,80,000 yojana bAha2nI nApabhAnI upara keTalA dUra javANI ane nIce keTalo bhAga choDIne madhyanA keTalA bhAgamAM keTalA lAkha narakAvAsa kahyA che ? gautama! 1,80,000nA uparanA ane nIcenA eka-eka hajAra yojana choDIne madhyanA 1,38,ooo yojanamAM ranapabhA pRedInA nIza lAkha narakAvAso hoya che, ema kahyuM che. te narako aMdarathI vRtta, bAhya catustra yAvatu azubha vedanAvALa che. A AlAvA mujaba rasthAna' pada anusAra badhI vakatavyatA kahetI. jyAM jeTaluM bAhalya, jyAM jeTalA lAkha nakAvAsa che, te mujaba AdhasaptamI sudhI kahevuM. adhasaptamInA madhyavartI keTalA kSetramAM keTalA anuttara moTA-moTA mahAnarako che, ema pUchI pUrvavata uttara kahevA. * vivecana-95 - pRthvI keTalI che ? vizeSa abhidhAnArthe A kahyuM che. pUrve kaheluM ke pharI kahe che, tyAre kAraNa hoya, te kAraNa pratiSedha, anujJA ke pUrva viSayamAM vizeSatA pratipAdana mATe paNa hoya. A ratnaprabhA pRthvInA uparanA keTalA bhAgane atikamIne ane nIce keTalAM pramANane vajIne, maNe keTalA pramANamAM narakAvAso kahyA che ? * * * * * 1,38,000 yojanamAM, gIza lAkha narakAvAso hoya che, evuM meM ane bIjA tIrthakaroe kahela che. AnA dvArA sarva tIrthakaronI avisaMvAdI vacanatA jaNAvI che. te nakko madhyabhAge vRtAkAra, bAhya bhAge corasa AkAre che. A pITha uparavartI madhyabhAgane AzrIne kahela che. sakala pIThAdi apekSAthI AvalikA praviNa vRta-casa-caturasa saMsthAne ane puSpAvakIrNa vividha saMsthAnavALA jANavA. pachI AgaLa svayaM ja kahe che. bhUmitala nIce praharaNa vizeSa samAna je AkAra vizeSa tINatA lakSaNa che, tenA vaDe saMsthita che, te kSaraprasaMsthAna saMsthita. te nakAvAsamAM bhUmitalamAM masraNatvano abhAva che. kAMkarAthI yukta che, tenA sparza mAtrathI paNa kapAya che. nityAMdhakAra - udhota abhAvathI je tamasa tethI nitya-sarvakALa aMdhakAra jemAM che che. temAM apavarakAdimAM tamasa-aMdhakAra hoya che, kevaLa bahAra maMdatama sUryaprakAza hoya che. tIrthakaranA janma-dIkSAdi kALa sivAya anya sarva kALe udhotanAM abhAve jAtyaMghanI mAphaka meghAcchAdita ardharabavat atI aMdhakAra che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) 3/naira-25 vAgata-paribhraSTa, graha-caMdra-sUrya-nakSatrarUpa upalakSaNathI tArArUpa paNa jyotikonA mArga jemAM che te tathA svabhAvathI te nakAvAsa meda, carabI, pUti, lohI, mAMsa, kAdavathI lipta che. punaHpunaH lipta bhUmi che. tethI ja apavitra, bIbhatsa darzanathI ati jugupsA utpanna kare che. te mRta gAya AdinA kalevarathI paNa atI aniSTa durgadhavALI che. dhamAtA loDhA jevI ati kRNarUpa agninA varNavALI thatu ghaNI kALAvaNarUpa agnijavAlA nIkaLe che, tenA jevA varNarUpa te kapotAgni vaNabhA, ati dusahya asipatravat sparzavALI. tethI ja duHkhe karIne sahana thAya te duradhyAsa tathA gaMdha, rasa, sparza, zabda vaDe azubha-atI asAtArUpa naraka vedanA. e pramANe badhI pRthvImAM AlApaka kahevo. te A rIte zarkarApabhA pRthvInA 1,32,000 yojanamAM upara-nIce keTalA yojana choDIne maNe keTalA lAkha narakAvAso che ? gautama ! upara-nIce eka-eka hajAra yojana choDIne vaccenA 1,30,000 yojana madhya pacIza lAkha narakAvAso che cAvatu azubha vedanAvALA che. vAlukAprabhAnA 1,28,000 yojanamAM upara-nIce keTalA yojana choDIne madhya keTalA yojanAmAM keTalA nakAvAso kahyA che ? gautama ! upara-nIce eka-eka hajAra yojana choDIne maNe 1,26,ooo yojanamAM vAlukApabhAnA paMdara lAkha nakAvAyo che, te nako cAvatu azubha vedanAvALA che. paMkaprabhAnA 1,20,000 yojanamAM upara-nIce ekaeka hajAra yojana choDIne madhyanA 1,18,000 yojanamAM paMkaprabhAnA nairayikonA daza lAkha nakAvAso che, tema kahyuM che te nako yAvatu azubha naraka vedanA hoya che.. dhamapabhAnA 1,18,ooo yojanamAM upara-nIce eka-eka hajAra yojana choDIne madhyanA 1,16,000 yojanamAM A dhamaprabhA pRthvI nairayikanA traNa lAkha narakAvAso che, ema kahela che. te narako madhyamAM vRtta cAvat azubha naka vedanA hoya che. tamaprabhAnA 1,16,ooo yojanomAM upara-nIce eka-eka hajAra yojana choDIne madhyanA 1,14,000 yojanamAM A tamAbhAgRvI nairayikanA 9,995 narakAvAso che, ema kahela che. te narako madhyamAM vRtta cAvatu azubha naraka vedanA hoya che. adhaHsaptamI pRthvInA 1,08,000 yojanomAM upara-nIce pa2,500-52,5oo yojana choDIne madhyanA 3000 yojanomAM adha:saptamI pRthvI nairayikanA pAMca anuttara ati vizALa mahAnako kahyA che te A rIte - kAla, mahAkAla, raurava, mahAraurava ane madhyamAM apratiSThAna. te mahAtako maLe vRd cAvatu azubhavedanAvALI che. A badhAM sUtro saMgama che. [vRttikArazrIe ahIM cAra saMgrahaNI gAthA noMdhelI che] pahelI gAthA bAhalAnuM pramANa dazavi che. bIjI ane bIjI gAthA madhya bhAga pramANa batAve che. je pramANa upara noMdhela che.] cothI gAthAmAM nakAvAsonI saMkhyA kahI che. te pAThasiddha che. 1i8/5] * sUtra-96,97 [6] bhagavatu ! A ratanapabhA pRvInA naskAvAsono AkAra zo che ? gautamAM be bheda : AvalikA pratiSTa, AvalikA bAhya, temAM je AvalikA praviSTa che ke traNa bhede che - vRta, caDha, catustra. temAM je AvalikA bhANA che, te vividha saMsthAna saMsthita che. te A rIte - loDhAnI koThI-pisTa pAcanaka - kaMDU - loDhI - kaDAha - thALI - piThakka - kRmika - kIrNa puTaka - uTaja-murajamuvaMga * naMdimuyaMga - AliMgaka - sughosa - dardaka - paNad - Taha - bherI - jhallarI - kutuMbaka ke nAli AkAre saMsthita che. A pramANe tamAbhA sudhI kahevuM. bhagavana! adhasaptamI pRdI nArakAvAsa karyA kare che ? gautama be bhede kahyA che, te A pramANe - vRtta ane stra. [6] bhagavad ! A ranapabhA pRthvInA nakAvAso bAhalyathI keTalA che ? gautama! praNa lAkha yojana bAhalyathI che te A rIte - nIce 1ooo yojana ghana, madhya 1ooo yojana sudhI polI, upara 1ooo yojana saMkucita che. e rIte adhaH-nsaptamI sudhI kahevuM. bhagavana A ratanapabhA pRedInA narako AyAma-viEbha thakI keTalA, parikSepathI keTaluM kahela che ? gautama be bhede - saMprakhyAta vistRta ane asaMkhyAta vistRta. temAM je saMkhyAta vistRta che, te saMkhyAta hajAra yojana AyAmavirkamathI ane saMkhyAta hajAra yojana parikSepathI kahela che. temAM je te asaMkhyAta vistRta che, te asaMkhyAta hajAra yojana AyAma-viSThabhathI, asaMkhyAta hAra yojanA pariznopathI kahela che. e pramANe tamasabhA sudhI kahevuM. bhagavAna ! AdhasatamInI pRcchA. gautama ! be bhede kahela che, te A - saMkhyAta vistRta ane asaMkhyAta vistRta. temAM je te saMkhyAta vistRta che, te eka lAkha yojana AyAma-vichaMbhathI, tenI paridhi-3,16,ra7 yojana, traNa koza, 128 dhanuSa, 1al aMgula karatAM kaMIka adhika che. temAM je asaMkhyAta vistRta che, te asaMkhyAta lAkha yojana AyAma-vikuMbhathI, asaMkhyAta yAva paridhi che. * vivecana-96,97 : ratnaprabhA pRthvInI nakAvAsa kayA saMsthAne saMsthita che ? gautama ! narakAvAsa be bhede che - AvalikA praviSTa, AvalikA bAhya. 'tra' zabda baMnenI azubhatAtulyatAno sUcaka che. AvalikApaviSTa - AThe dizAmAM samazreNi avasthita, temAM AvalikA - zreNi, praviTa-vyavasthita, te AkAracI traNa bhede - vRta, caya, caturasa. AvalikA bAhA, te vividha AkAre che. loDhAnI koThI jevA AkAre, madirA banAvavA mATe loTa jemAM pakAvAya te bhAjana jevuM, * * * * * kaMDu-pAkasthAna, loDhI-kaDAI-thALI jevA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3naira- 26,67 68 AkAre, piDaTha-jemAM ghaNAM loko mATenuM dhAnya pakAvAya, uTaja-tApasa Azrama, naMdImRdaMga-bAra prakAranA vAjiMtro aMtargata mRdaMga, te be prakAre - mukuMda, mardala. AliMga-mATI maya muraja, sughoSa-devalokanI ghaMTA, darda-eka vAdha, paNava - bhAMDanuM paha, bherI-DhakkA, jhallarI-jhAlara, nADI-ghaTikA. - X - zarkaraprabhA pRthvI narakAvAsa kayA AkAre che. te be bhede che - AvalikApaviSTa, AvalikAbAhya A rIte badhA narakAvAsa kahevA. sAtamI adhaHsaptamI naraka viSayaka sUNa sAkSAt kahela che. te be bhede che - vRta, cusa. adhaHsaptamI pRthvInA narakAvAso AvalikA praviSTa ja che, AvalikA bAhya nathI. te paNa pAMca bheda che, adhika nathI. temAM madhye rahela apratiSThAna naskendra vRta che. bAkInA cAra casa pUvadimAM che. have narakAvAsa bAhalya-ratnaprabhA pRthvI naraka bAhalya- piMDabhAva usedha. te Booo yojana che. adhatana pAdapITha ghana-nicita. madhya-pIThanA uparanA bhAge poluM, upara saMkucita-zikharAkRti. te traNe eka-eka hajAra yojana che. e pramANe sAte pRthvI kahevI. * x - - have narakAvAsano AyAma-vikhaMbha ane pariNopa-ve be bhede che - saMdhyeya vistRta ane asaMkhyaya vistRta. 'va' zabda svagata aneka bheda dekhADe che. ItyAdi sarva pATha sUNArthamAM kahyA mujaba che. A pramANe sAte pRthvI jANavI * x * temAM adhaHsaptamI nako keTalA AyAma-vikhaMbha ane paridhithI che ? gautama ! be bhede - saMkhyaya vistRta eka, te pratiSThAna nAmaka naskendraka jANavuM. bAkInA cAra asaMgeya vistRta che. temAM apratiSThAna nakkendra eka lAkha yojana AyAma-viThaMbhathI che, ItyAdi sUgArca mujaba. A parikSepa pramANanuM gaNita jaMbUdvIpa parikSepa pramANavat kahevuM. bAkInA cAra nakAvAso eka hajAra yojana AyAma-vikuMbhathI, asaMkhyAta hajAra yojana paridhithI have narakAvAsa varNa pratipAdanA kahe che * sUtra-98 (adhu) - bhagavAna ! nApabhA pRthvInA nakAvAsa vaNathI kevA che ? gautama ! kALa-kALI AbhAvALA, gaMbhIra, ruMvADA ubhA karI de tevA, bhayAnaka, prAsadAyI, paramakRSNa varSathI kahyA che. e rIte cAvatu AdhasaptamI. bhagavana ! A ratanabhA pRetInA nArakAvAso kevI gaMdhavALA che ? gautama! jema koI sagAya-kutarAbIlADA-manuSya-bheMsa-uMdara-dhoDo-hAthI-sIMha-vAgha-vRka-slIpikanuM mRta kalevara hoya, je dhIme-dhIme sUjha, phUlI, saDI gayuM hoya, durgadha phUTatI hoya, mAMsa saDI gayu hoya, atyaMta zuci ane bibhatsa darzanIya hoya, jemAM kIDA khadabadatA hoya, zuM tevI dudhi tyAM hoya ? nA, A artha samartha nathI. gautama ! A ranapabhAnA narako AnAthI aniSTatara ane ekAMtatara yAvata mAmatara gaMdhathI kahelA che. e rIte cAvata AdhasaptamI pRedI kahevuM. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 bhagavan! A rastanapAnA nakAvAso kevA sAI vALA chegautamAM jema Asitra, surapatra, kadaMbarIrikApatra, zakita-kta-tomara-nArAya-phUlalaguDa-bhiMDimAlano agrabhAga, soyano samUha, kapikaccha, viMchInA kAMTA ke aMgArA, vAlA, mura, , alAta ke zuddhAni jevo te paNa hoya? nA, te artha samartha nathI. gautamAM A ranapabhAnA narakAvAsa AnAthI aniSTatara yAvat amarAmata sparzavALA kahyA che. e rIte adhaHsAtamI pRthvI sudhI kahevuM. * vivecana-98 (adhuru) : A ranaprabhAno varNa - 8 - kALo che. temAM koI vaLI maMda kALo che tevI zaMkA kare to ? tethI kahyuM - kALI prabhAvALA, kALI prabhAvALA paTalathI yukta. atI utkaTa romAMca bhayanA vazathI thAya tevA. te jovA mAtrathI nAkIne bhaya upajAvatA. tethI ja bhayAnaka, bhImavathI trAsajanaka - X - varNathI paramakRSNa-jenAthI vadhu kaMIpaNa bhayAnaka nathI tevA. ema adhaHsaptamI sudhI kahevuM. gaMdhathI-marelA sarpanuM maDada, gAya-ghoDo-bIlADI-hAthI-siMha-vAgha-yitAnA maDadA. vaLI A maDadA turaMtanA hoya to gaMdhAya nahIM, tethI kahe che - maryA pachI te maDadu saDI gayuM hoya, te sUjhI-phUlI javAthI cAya, durgadha phUTatI hoya, te paNa teTaluM durgadhI na hoya, tethI kahe che - jenuM mAMsa saDI-gaLI gayela hoya, sauthI vadhu duSTa gaMdhayukta hoya, azuci ane dhRNA utpAdaka hoya, tenI pAse koI bhaTakatuM na hoya, jenuM darzana niMdanIya hoya, kRminA jALAthI saMsakta hoya, zuM A vizeSaNo kahyA, tevI gaMdha hoya? nA, A artha samartha nathI - yukta nathI. cokta vizeSaNa viziSTa sapanA mRtakAdithI aniSTatara ja che, kayAMka ramya hovA chatAM niSNatara hoya, tethI kahyuM - 'akAMtatara' svarUpathI ja akamanIya, arthAta abhavya. kAMta chatAM koIne priya hoya che, jema laMDane azuci, tethI kahyuM - apiyatara che, tethI ja amanojJatara - manane pratikULa, vaLI svaviSayamAM manane atyaMta Asakta kare te maNAma, tethI viruddha te amaNAma. athavA A badhAM zabdo ekArthika che. sparzane AzrIne- asipatrAdi, temAM asi-khaDjha, kadaMbarIrikA-tRNa vizeSa, zakti-praharaNa vizeSa, bhiMDimAla-praharaNa vizeSa, kapikachU-khujalI karanArI vanaspati, aMgAra-nirdhama agni, juvAlA-agni saMbaMdhI, murmara-agninA kaNiyA, arci-agnithI chuTI paDela javAlA, alAta-ulkA, zuddhAgni-lohanA piMDano anugata agni ke vidhatu. 'vA' zabda, paraspara samuccayamAM che. A koIpaNa narakano sparza (koIne) zarIranA avayavano chedaka, bIjAne bhedaka, anyane vyathAjanaka, bIjAne dAhaka ItyAdi, tethI sAmyatA jaNAvavA asipatrAdi vividha upamA svIkArI che. - - have nakAvAsanuM moTApaNuM batAve che - Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/naira-298 sUga-8 (adhurethI) : bhagavAna ! A ranapabhA pRthvInA nakAvAsa keTalA moTA kA che ? gautamAM A jaMbudvIpa dvIpa badhAM dvIpa samudromAM sauthI atyaMtara, sauthI nAno, vRd-telamAM taLela pUDalA AkAre che, vRtta rathanA cakrAkAre che, vRtta-yukta kaNikA AkAre che, vRtta-patipUrNa caMdra AkAre che, eka lAkha yojana laMbAI-pahoDAIthI cAva4 kiMcita vizeSAdhika paridhithI che. mahaddhika yAva4 mahAnubhAga deva yAvatu hamaNAM-hamaNAM kahetA, A saMpUrNa jaMbudvIpane traNa capaTI vagADatA thatAM samayamAM ekavIza vakhata pradakSiNA karIne jaldI AvI jAya, te deva tevI utkRSTIvaritA-capalA-caMDA-zighA-uddhatA-jaya karanArI - nipuNa divya devagati vaDe jatAM-jatAM jaghanyathI eka be ke traNa divasamAM, utkRSTa cha mAsa sudhI cAle che, to paNa te naphAvAsomAM keTalAMkane pAra karI zake, keTalAMkane na karI zake che gautama! ATalA moTA mAM ratanapabhA pRnInA nakAvAyo che. Ama adhaHsaptamI sudhI kahevuM. viroSa o - adhasaptamInA keTalAMka nakAvAsano pAra pAme che, keTalAMkano para pAmI zakato nathI. * vivecana-98 (adhurethI) : bhagavanuM rApabhA pRthvInA nasko keTalA pramANamAM moTA kahyA che ? pUrve asaMkhyAta vistRta kahyA che, te asaMkhyayatva na samajAyuM tethI pharI prazna che, bhagavaMta upamAthI javAba Ape che. ane jyAM ApaNe chIe, ATha yojana uMcu ranamaya aMbU vRkSa upalakSita jaMbudvIpa che. badhAM dvIpa samudramAM pahelo, sauthI nAno che. tethI ja kahe che - badhAM lavaNAdi samadra, ghAtakIkhaMDAdi dvIpo A jaMbudvIpathI AraMbhIne pravacanamAM kahela kramathI bamaNA-mbamaNA AyAma-vikabhAdithI che, tethI bAkInA dvIpAdi apekSAe sarva laghu che. vRta-jema telathI pakAvela pUDalo ja prAyaH paripUrNa thAya che, ghIthI pakavelA nahIM, mATe 'tela' vizeSa kahyuM. tenA jevo AkAra tathA vRta puSkarakarNikA Adi sutrokata aneka upamAna-upameya bhAva vividha dezanA ziSyone jaNAvavA mATe che. eka lAkha yojana laMbAI-pahoLAIcI, 3,16,227 yojana, traNa koza, 28-dhanuSa, 1all gulathI kaMIka vizeSAdhika paridhithI che. te pramANa kSetrasamAsAdithI jANavuM. deva, jene moTI vimAna-parivArAdi Rddhi che te, zarIra-AbharaNa viSayaka je mahAdhati, mahA zarIra balavALA, mahA khyAtivALA, mahAsaukhya athavA mahAnuM Izvara ema je kahevAya che te athavA Izama-aizvarya AtmAnI khyAtivALA - x - athavA prabhUta satu vedodaya vazathI saukhya jene che ke, bIjA kahe che - mahA zrAkSa, athavuM azva * mana, akSa - Indriya, sva viSaya vyApakatvathI. mahAnubhAga - manubhA - viziSTa vaikriyAdi karaNa viSaya aciMtya zakti. - 4 - A maharvikAdi vizeSaNa, temanA sAmarthya atizayanA pratipAdaka che. traNa ka0 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 capaTI kALanI avadhi dazavi che. hamaNAM-hamaNAM pAra karuM te avajJA vacana che. paripUrNa jaMbUdvIpane traNa capaTI vagADatA, arthAt ATalA kALamAM, ekavIza vakhata sAmanyathI bhamIne jadI pAcho Ave che. te AvI gamana zakti yogya deva. devajana prasiddha utkRSTa prazasta vihAyogati nAmodayathI prazasta zIgha saMcaraNa varitapaNAthI * zIutarapaNAthI bIjA pradezamAM javuM. capalA-caMDA-zIghAparama utkRSTa vega pariNAma yuktatAthI javanA, vipakSane jitavAthI jayanA, nipuNatAthI, digaMtavyApI rajanI mAphaka je gati, te udghatA ke darpanA atizayathI. devalokamAM thanAra te divya, devagatithI jatAM, jaghanyathI eka-be-traNa divasa cAvatu cha mAsa cAle. to paNa keTalAMka nako oLaMge, keTalAMka na oLaMge. ghaNA vizALa hovAthI tenA aMtane pAmavo azakya che, ATalA moTA te narakAvAso che. adhaHsaptamImAM apratiSThAna nAmaka naraka lAkha yojana hovAthI teno aMta pAme, paNa bAkInA cAra asaMkhyaya koDAkoDI yojana pramANanA hovAthI ghaNAM moTA che, teno pAra pAmavo azakya che. have A narako zenA banelA che, te kahe che - * sUtra-EUR : bhagavAn ! A ranapabhA pRtInA naskAvAsa zonA banelA che ? gautama ! sarva jamaya kahA che. te nakAvAsamAM ghaNAM jIvo ane pudagalo ave che ane upaje che - Avakame bhUtakame che. dravyArthika nayathI te nakko zAzvata che, vaNagaMdha-rasa-sAI pacayithI azAzvata che. e rIte yAvat adhaHsaptamI sudhI kahevuM. vivecana-99 : A ratnaprabhA pRthvI - x- sarvacA vajamaya kahI che. - x * te narakomAM ghaNAM jIvo khara bAdara pRthvIkAyika rUpa ane pudgalo che te strave che ane upaje che. * x - keTalAMka jIvo ane pudgalo yathAyoga jAya che, bIjA Ave che, je pratiniyata saMsthAnAdi rUpa AkAra, te tadavastha ja che, tethI ja zAzvata che dravyArthapaNe te narako tathAvidha pratiniyata saMsthAnAdi rUpapaNe che, vaNadi payayathI azAzvata che. vaNiidanA anyathA-anyathA thavAthI have upAta vicAraNA - * ga-1oo thI 12 - [1eo] bhagavan! ranapabhA pRnI nairayiko kayAMthI AvIne upaje che ? asaMtIthI ? sarisRpothI ? pakSIthI ? catuSpadathI ? ugathI ? rIothI ? matsya ane manuSyothI AvIne upaje che ? gautama! asaMjJIthI yAvatu macchamanuSyothI AvIne upaje che. [11] asaMjJI pahelI naka sudhI, sarisarSa bIjI sudhI, pakSI trIjI sudhI, siMha cauthI sudhI, uo pAMcamI sudhI... [10] >>Io chaThThI sudhI, matsya ane manuSya sAtamI sudhI upaje che. cAvata Adha:saptamI pRdI nairayika saMjJIthI AvIne na upaje, yAvat IothI Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3nira-2/100 thI 102 AvIne na upaje. matsya-manuSyothI AvIne upaje che. bhagavan ! A ratnaprabhApRthvI nairayika eka samayamAM keTalAM upaje che ? gautama ! jaghanyathI eka-be ke traNa, utkRSTa saMkhyAta ke asaMkhyAtathI upaje che. e rIte yAvat adhaHrAptamI kahevuM. bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvInA nairayika samaye samaye apahAra karAtA keTalA kALe khAlI thAya? gautama ! te asaMkhyAta che. samaye-samaye apahAra karAtA asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI vItyA pachI paNa khAlI na thAya. adhaHsaptamI sudhI Ama kahevuM. bhagavan ! A ratnapabhA pRthvInA nairayikonI keTalI moTI zarIrAvagAhanA che? gautama ! zarIrAvagAhanA be prakAre che bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya. temAM je bhavadhAraNIyA che, te jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI sAta dhanu-traNa hAtha ane cha AMgaLa che. uttara vaikriya avagAhanA jaghanyathI aMgulano saMkhyAtamo bhAga, utkRSTathI 15 dhanuSu ane ra hAtha che. bIjImAM bhavadhAraNIya jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga ane utkRSTathI 15-dhanuSu ane ra hAtha che. uttaravaikriyA jaghanya aMgulano saMkhyAta bhAga, utkRSTathI 31-dhanyU eka hAtha che. trIjImAM bhavadhAraNIya 31-dhanui ane 1-hAtha. uttara vaikriya 6-dhanuSa ane be hAtha che. sauthImAM bhavadhAraNIya dura dhanup ane be hAtha, uttara vaikriya-125 dhanup che. pAMcamImAM bhavadhAraNIya 125 dhanup, uttaravaikriya-250 dhanuSu che. chaThThImAM bhavadhAraNIya 250 dhanup, uttaravaikriya-500 dhanur che. sAtamImAM bhavadhAraNIya avagAhanA-500 dhanup ane uttaravaikriya-1000 dhanur che. * vivecana-100 thI 1026 - 31 bhadaMta ! ratnaprabhA pRthvImAM nairayiko kyAMthI AvIne upaje che ? asaMjJIthI ? ItyAdi sUtrArya mujaba jANavuM. zarkarAprabhA Adi pRthvImAM be gAyA kahI che. saMmUrNima paMcendriya asaMjJI pahelI naraka sudhI jAya che, ahIM sattu zabda avadhAraNArthe che. tenAthI asaMjJI pahelImAM ja yAvat jAya che, AgaLa nahIM. vaLI teo ja prathamAmAM jAya che, tema nahIM garbhaja sarIsRpAdi AgaLanI cha pRthvImAM janArA paNa pahelImAM jaI zake che. Ama AgaLa paNa jANavuM. bIjI zarkarAprabhA pRthvI sudhI sarIsRpa-godhA, nakula Adi garbha vyutkrAMtA jAya, AgaLa nahIM. trIjI sudhI gIdha Adi garbhaja pakSIo - X - chaThThImAM mahA krura adhyavasAyI strIratnAdi, sAtamI sudhI garbhaja matsya, manuSya atikrura adhyavasAyI, mahApApakArI jAya che. AlAvA pratyeka pRthvImAM A pramANe che - bhagavan ! zarkaraprabhA pRthvI nairayika zuM asaMjJIthI yAvat matsya-manuSyothI jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 AvIne upaje che ? gautama ! asaMjJIthI AvIne na upaje, paNa sarIsRpa yAvat matsya-manuSyothI upaje. bhagavan ! vAlukAprabhAmAM ? ityAdi prazno jANavA. temAM pUrva-pUrvano pratiSedha kahevo. yAvat adhaHrAptamImAM strI sudhI pratiSedha. have eka samayamAM A ratnaprabhAmAM keTalA nArako upaje ? - X - jaghanyathI 32 eka, be ke traNa. utkarSathI saMkhyeya ke asaMkhyeya. - x - have pratyeka samaye eka nArakanA apahArathI sarva nAraka apahAra kAlamAna vicAraNA bhagavan ! tnaprabhA pRthvI nairayiko samaye samaye eka-eka saMkhyAthI apahAra karAtA keTalA kALe badhAMno apahAra thAya? gautama ! ratnaprabhA pRthvI vairayiko asaMkhyeya che, tethI samaye-samaye eka-eka saMkhyAthI apahAra karAtA asaMkhyeya utsarpiNI, aparArpiNI vaDe apahAra thAya, A nAka parimANa pratipatti arthe kalpanA mAtra che, paNa apahAra thatA nathI. apahAra karAyA nathI ane karAze paNa nahIM. A pramANe adhaHsaptamI sudhI kahevuM. have zarIra parimANa - ratnaprabhA pRthvI nairayikonI zarIra avagAhanA keTalI moTI che ? prajJApanAnuM avagAhanA saMsthAna pada kahevuM. te be bhede che - bhavadhAraNIya ane uttavaikriyA zarIrAvagAhanA. temAM je bhavadhAraNIyA che, te jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI sAta dhanuSa, traNa hAtha ane cha paripUrNa aMgula. uttavaikriya jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI 15-dhanuSu, be hAtha ane eka veMta. zarkarAprabhAnI bhavadhAraNIyA utkRSTa 15-dhanuSu, be hAtha eka veMta. uttaravaikriyA utkRSTa 31-dham, eka hAtha. - vAlukAprabhAnI bhavadhAraNIyA utkRSTathI 31-dhanu, eka hAtha, uttaravaikriyA utkRSTathI 62aa dhanuSa. paMkaprabhAnI bhavadhAraNIyA utkRSTathI 62aa dhanup, uttaravaikriyA utkRSTathI 125 dhanup. dhUmaprabhAnI bhavadhAraNIyA utkRSTathI 125-dhanup, uttaaikriyA utkRSTathI 250 dhanup, tamaHprabhAnI bhavadhAraNIyA utkRSTathI 250 dhanuSa, uttara vaikriyA-utkRSTathI 500 dhanup. tamastamaprabhAnI bhavadhAraNIyA utkRSTathI 500 dhanuSu, uttara vaikriyA utkRSTathI 1000 dhanup jo punaH prati pastaTamAM vicAraNA karAya to A pramANe jANavuM - bhavadhAraNIya jaghanyA avagAhanA sarvatra aMgulano asaMkhyAta bhAga che. uttara vaikriyA paNa aMgulano asaMkhyAta bhAga che. mUla TIkAkAre anyatra kahyuM che - uttara vaikriyA tathAvidha prayatna abhAvathI Adha samaye aMgulanA asaMkhyAta bhAga mAtra ja che. utkRSTA bhavadhAraNIyA ratnaprabhAnA prathama prastaTamAM traNa hAthanI che, tenAthI AgaLa pratyeka prastaTamAM 56 // aMgulanI vRddhi kahevI. tethI A rIte parimANa thAya che - bIjA prastaTamAM eka dhanuSa, eka hAtha, tA aMgula. trIjA prastaTamAM dhanu-1, hAya-3, 17 gula. cothAmA be dhanu, be hAtha, 1 // aMgula, pAMcamAmAM traNa dhanuSa, daza aMgUla chaThThAmAM Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 naiira-2/100 thI 102 traNa dhanuSa, be hAtha, 18II gula, sAtamAmAM cAra dhanuSa, eka hAtha, traNa aMgula, AThamAmAM cAra dhanuSa, gaNa hAtha, 11ii aMgula - - e rIte pratyeka pratare vRddhi jANavI. zarkarApabhAmAM pahelA prastAmAM sAta dhanuSa, traNa hAtha, cha aMgula avagAhanA che. pachI AgaLa prati prataTe traNa hAtha, traNa aMgula kamathI umeratA javA. tenAthI A pramANe parimANa thAya che - bIjA prataTamAM ATha dhanuSa, be hAtha, nava gula. bIjAmAM nava dhanuSa, eka hAtha, bAra AMgaLa, cothAmAM daza dhanuSa, 15 AMgaLa. pAMcamAmAM daza dhanuSa, traNa hAya, 11-AMgaLa, chaThThAmAM 11-dhanuSa, be hAtha, 21AMgaLa, sAtamAmAM bAra dhanuSa, be hAtha, AThamAmAM 13-dhanuSa, eka hAtha, traNa AMgaLa, navamAmAM 14-dhanuSa, cha aMgula, dazamAmAM 14-dhanuSa, traNa hAtha, nava gula, agIyAramAM prastaTamAM 15-dhanuSa, be hAtha, eka veMta. tethI vRttikArazrIe be gAthA noMdhI ukta vAta jaNAvI kahyuM che - pahelI pRthvImAM 13mAM prastaTamAM ubhedha kaho. sAta dhanuSpa, traNa hAtha, cha aMgula, te bIjI zarkaraprabhA pRthvImAM pahelA pradTano utsadha thAya che. bAkI sugama che. vAlukAprabhAnA pahelA prataTamAM 15 dhanuSa - be hAya-12 aMgula, tyAMthI AgaLa prati padTe 9-hAtha, 19l aMgula kramathI vadhAratA javA. tyAre AvuM parimANa thAya che . bIjA prataTamAM-17 dhanuSa, be hAtha, nA aMgula. trIjAmAM 19-dhanuSa, be hAtha, 3-aMgula. coyAmAM, 21-dhanuSa, 1-hAya, razI aMgula pAMcamAmAM 23-dhanuSa, 1hAtha, 18-aMgula, chaThThAmAM - 5 dhanuSa, 1-hAtha, 1all gula. sAtamAmAM 27-dhanuSa, 1-hAya, nava gAMgula AThamAmAM 31-dhanuSa, 1-hAya, 4ll aMgula, navamA-pradTamAM 31dhanuSa, yoka hAya. * * * bIjI zarkarApabhAnA 11-mAM pradTano umedha che. te ja bIjI vAlukApabhAnA pahelA pradTamAM hoya che. paMkaprabhAnA pahelA prastaTamAM 31-dhanuSa, 1-hAtha che. tenAthI AgaLa pratyeka prastAmAM pAMca dhanuSa, 20 aMgula kramathI umeratA javA tyAre AvuM parimANa thAya che. bIjI prastaTamAM 36-dhanuSa, 1-hAtha, 20-aMgula. trIjAmAM 41-dhanuSa, be hAtha, 16aMgula. cothAmAM 46-dhanuSa, 3-hAtha, 12-aMgula. pAMcamAmAM para-dhanuSa, 8-aMgula. chaThThAmAM pa7-dhanuSa, 1-hAtha, 4-aMgula. sAtamAmAM 62-dhanuSa, 2-hAtha. - x * cothInA sAtamA pratarano usedha, te pAMcamInA pahelA prataramAM hoya che. dhUmapabhAnA pahelA prataramAM 62-dhanuSa, rUhAtha che. tethI AgaLa prati pratare 15-dhanuSa, zA hAtha kramathI umeratA javA. tenAthI A parimANa thAya che - bIjA prataramAM 38 dhanuSa, eka veMta. bIjAmAM 0-dhanuSa, 3-hAya. cothAmAM 109 dhanuSa, 1hAtha, 1-veMta. pAMcamAmAM 125 dhanuSa avagAhanA che. * * * * - zeSa sugama che. tama:prabhAnA pahelA prastaTamAM 125 dhanuSa, pachInA be prastaTamAM kramathI 6zA dhanuSa, umeravA. tenA vaDe parimANa A pramANe thAya - bIjA prastAmAM 18elii dhanuSa. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/ra bIjAmAM 50 dhanuSa. have saMghayaNanA pratipAdana mATe kahe che - * sUtra-103 - bhagavan ! A ranapabhAthuranI nairayikonuM zarIra kayA saMghayaNathI kahela che ? gautama! cha saMghayaNomAMthI eka paNa nahIM - teo saMghayaNI che. temane hADakA, zirA, nAyu ke saMghayaNa nathI. je aniSTa cAvatu amaNAma pudagalo che. te teone zarIra saMghAtapaNe pariName che. e pramANe yAvat AdhasaptamI kahevuM. bhagavAna ! A ranapabhA pReLInA nairayikonuM zarIra kayA saMsthAne kahyuM che ? gautama! te be bheda che . bhavadhAraNIya ane uttaraaikriya. temAM ja bhavadhAraNIya che, te huMDa saMsthita che, je te uttara vaikriya che, te paNa huMDa saMsthita che. e rIte AdhasaptamI sudhI. bhagavan! ranIpabhAmRdI nairayikonuM zarIra kevA varNathI che ? gautama ! kALA-kALI AbhAALA yAvatu paramakRSNa varSathI kahyA che. A pramANe adha:saptamI sudhI kahetuM. bhagavAna ! ratanapabhA pRnI nairayikonuM zarIra kevI gaMdhathI yukata che ? gautamAM jema koI sapanuM mRtaka hoya ItyAdi pUrvavat yAvat adhaHsaptamI. bhagavAna ! A nApabhA pRtI nairayikonuM zarIra sparzathI kevuM che ? gautama ! phATela cAmaDI ane kAcalIone kAraNe temanA zarIra kAMti rahita che. karkaza, kaThora, edavALI, baLelI vastu mAphaka kharabacaDuM che, A pramANe sAtamI pRthvI sudhI kahevuM. * vivecana-103 : bhagavat ! ratnaprabhA nairayika kyA saMghayaNathI yukta che? gautama! chA saMghayaNAdi badhuM pUrvavat jANavuM. ratnaprabhAnA nairayikanA zarIro kayA saMsthAne che ? zarIra be bhede che, temAM bhavadhAraNIya zarIra tathAbhavya svAbhAvathI avazya huMDa nAma karmodayathI huMDa saMsthAne che. je uttaravaikriya rUpo che, te "huM zubhanI vikuNA karIza" ema ciMtave to paNa tathAbhava svAbhAvathI huMDa saMsthAna nAma karmodayathI utpAdita sarva romapiMchAvALA potapakSI mAphaka huMDa saMsthAna hoya che. * * * nAkonA zarIrano varNa - kALo ane kALI AbhAvALo hoya che ItyAdi prAqtuM. have gaMdha pratipAdanA - zarIranI gaMdha, jema koI sapanuM mRtaka ItyAdi pUrvavatuM jANavuM. adha:saptamI sudhI kahevuM. zarIranA sparzane kahe che - "TitaRvivicchavayaH" ahIM eka 'jIva' zabda vadvAcI che, bIjo chAyAvAcI che. arthAt seMkaDo kaDacalI ane saMkucita vayAthI chAyA-kAMti rahita. tathA ati kaThora, baLela chAyAvALA, seMkaDo zuSiyukta sparzathI che. adhaHsaptamI sudhI kahevuM. have uzvAsa pratipAdanArthe kahe che - Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/naira-2/103 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda * sUtra-104 - bhagavat ! ranapabhA pRthvI nairayikonA zvAsocchavAsarUpe kevA pugalo pariName che ? gautama! je yugalo aniSTa cAvatuM amaNAma che, te temane zAsocchavAsarUpe pariName che. A pramANe cAvatuM adhaHsaptamI kahevuM. sAtamAM AhAkathana karavuM. bhagavad ! A ranapabhAnA nairayikone keTalI lezyA kahI che? gautama ! eka ja kApotalezyA. ema zarkarApabhAmAM paNa che, vAlukApabhAnI pRcchA-be le che - nIla ane kApota leze. temAM je kApota lerI che, te ghaNAM che, je nIlaleyI che, te thoDAM che. paMkAbhAno prasta - eka nIlaleyI che. dhUmapabhAno prazna gautama! be leyA che - kRSNa ane nIla leyA. nIlaleksI ghaNAM ja che ane kRNAlezyI thoDAM che. tamasyabhAno prazna - gautama! eka kUNavezyA che. AdhasaptamImAM eka ja paramakRSpaleksI che. bhagavAna ! A ratanapabhA pRthvI nairayiko zuM samyak daSTi che, misyA daSTi ke samyapha micchAdaSTi ? gautamasamyapha daiSTi, mithyA daSTi, samithyA daiSTi paNa che. AdhasaptamI sudhI kahetuM. bhagavana! A ranapabhA pUratInA nairasiko jJAnI che ke ajJAnI ? gautama! jJAnI paNa, ajJAnI paNa. je jJAnI che, te niyamA traNa jJAnI che - abhinibhodhika, zuta, avadhijJAnI. je ajJAnI che, temAM keTalAMka le ajJAnavALA, keTalAMka traNa ajJAna vALA che. je be ajJAnI che te niyamo mati - zrutajJAnI che. je traNa ajJAnI che, te niyamA mati ajJAnI, cuta ajJAnI ane vibhaMgaDuzAnI che. bAkI AdhasaptamI sudhI traNe jJAna-ajJAnavALA che. bhagavana nIpabhA nairayiko manoyogI che, vacana yogI che ke kAyayogI ? traNe. Ama adhaHsaptamI sudhI kahevuM. bhagavan! A ratanapabhA pRthvI nairayiko sAkAra upayukata che ke AnAkAropayukta ? gautama / sAkAropayukta paNa che, AnAkAropayukta paNa. Ama AdhasaptamI sudhI kahevuM. bhagavana! A ratanapabhAnA nairayiko avadhi vaDe keTalA kSetrane jANe che? : jue che? gautamAM jaghanyathI sADA traNa gAuM, utkRSTathI cAra gAuM. zarkarApabhAnA jaghanya traNa gAuM, utkRSTa sADA traNa gAuM. e rIte aDadhoaDadho gAu ghaTe che yAvat adhaHsaptamImAM jaghanya ardha gAu, utkRSTa eka gAuM. bhagavAna ! rApabhA pRdI nairayikone samudto keTala che ? gautama! cAra - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, zaikriya samuThThAta. e pramANe adhaHsaptamI sudhI kahevuM. * vivecana-104 : ratnaprabhA pRthvI nairayikone ucchavAsapaNe kevA pudgalo pariName che? je pulo aniSTa, ekAMta, apriya, azubha, amanojJa, amanAma pudgalo ratanapabhA nairayikone uzvAsapaNe pariName che. A rIte adhaHsaptamI pRthvI sudhI kahevuM. have AhAra pratipAdanA - ratnaprabhA nairayikone kevA pudgalo AhArapaNe pariName che ? je pudgalo aniSTa, akAMta, apriya, azubha, amanojJa, amanAma che, te AhArapaNe pariName che. A pramANe adhaHsaptamI sudhI kahevuM. ahIM pratomAM ghaNAM anyathA pATho kahyA che. paNa badhAM vAcanA bhedo darzAvavA zakya nathI. * * have vaizyA pratipAdanA - ratnaprabhA pRthvI nairayikone keTalI vaizyA kahI che? gautama! kApotaleksI. zarkarApabhA nairayiko paNa kApotalezyI che, paNa temane ati saMkliSTa jANavA. vAlukApabhA nairayikone be lezyA che - nIla ane kApota. temAM upanA prastaTavartI nAsko kApotalezyI ane ghaNAM che. nIlalezyI thoDAM che. paMkaprabhA pRthvI nairayiko nIlalezyI che. te trIjI pRthvIgata nIlalezyAnI apekSAe avizuddhatara che, dhUmaprabhA pRthvI nairayikone kRSNa ane nIla be lezyA che - bAkI pUrvavatuM. tamaprabhA pRthvI nairayikone kRSNa legyA che, te pAMcamI pRthvIgata kRSNalezyA apekSAo vadhu avizuddha che, adhaHsaptamI pRthvI nairayikone eka paramakRNavezyA che. have samyagurdaSTivAdi pratipAdanArthe kahe che - bhagavan! ratanapabhA pRthvI nairayiko samyam daSTi che, mithyA dRSTi che ke samyamithyA daiSTi ? gautama ! traNe che. tamatamAM sudhI kahevuM. - have jJAnI-ajJAnI vicAraNA - ratnaprabhA pRthvI nairayika jJAnI che ke ajJAnI ? baMne. kemake samyak dRSTithI jJAnIpaNu ane mithyArdaSTivathI ajJAnIpaNuM che. temAM jJAnI che, te niyamA traNa jJAnI che. aparyAptAvasthAmAM paNa temane avadhijJAna saMbhave che. kemake saMjJI paMcendriyothI temano utpAda che. - x - je ajJAnI che, temAM keTalAMka be ajJAnavALA, keTalAMka traNa ajJAnavALA che. je asaMjJI paMcendriyothI utpanna thAya, teone aparyAptAvasthAmAM virbhAgajJAna asaMbhava che, mATe be ajJAna che, bAkInA kALe temane traNa ajJAna che. saMjJI paMcendriya thakI utpanna thanArane to sarvakALe traNa ajJAnatA che. kemake apayapti avasthAmAM paNa temane virbhAgajJAna hoya che. - X - X - zarkaraprabhA pRthvI nairayiko jJAnI che ke ajJAnI ? jJAnI paNa che, jJAnI paNa che. samyagu ke mithyA daiSTivathI. jJAnI ke ajJAnI baMne niyamA kaNa bheda yukta che. kemake saMjJIpaMcendriyathI temano utpAda che. A pramANe bAkInI pRthvImAM paNa kahevuM. temAM paNa saMjJI ja upaje che. have yoga pratipAdanArthe kahe che - ratnaprabhAnA nairayiko manoyogI che, vacanayogI che ke kAyayogI ? gautama! traNe. e rIte adhaHsaptamI sudhI kahevuM. - Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/naira-2/104 - have sAkAra-anAkAra upayoga vicAraNA - ranapabhA pRthvI nairayiko sAkAropayukta che ke nirAkAropayukata ? baMne. adhaHsaptamI sudhI Ama kahevuM. * * halve samudyAta vicAraNA - raktaprabhA pRthvI nairayikone keTalA samuThThAto che ? cAra. - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika ane vaikriya. A rIte adhaHsaptamI sudhI kahevuM. have bhukha-tarasanI vicAraNA kare che - * sUtra-105 - bhagavAna ! A ranapabhA pRnI nairasiko kevI bhukha-tarasa anubhavatA rahe che ? gautama asa4 kalAnAthI mAno ke je koI eka ratanapabhA pRtI nairayikane badhAM samudronuM jaLa tathA badhAM khAdha yugalo tenA mukhamAM nAMkhavAmAM Ave, to paNa te ratanapabhA pRedI nairayikanI bhukha ke tarasa zAMta na thaI zake. gautama ! rajApabhA nairayiko AvI bhukha-tarasa anubhave che. A rIte yAvat adhaHsaptamI bhagavAna ! A ratanapabhA pRthvI nairayika, eka rUpa vikuvA ke pRthapha rUpa, vikavA samartha che ? gautama ! eka ane pRthapha baMne prakAre vikuvA samartha che. eka rUpa vikRvatA eka moTuM muLararUpa vikuvA samartha che. e pramANe mukuMDhI, karavata, talavAra, zakti, haLa, gadA, mUsala, cakra, bANa, tomara, zUla, lAThI, bhiMDamAlarUpa vikurte che. ghaNAM rUpa vikuvA mugara yAvatuM bhiMDamAlarUpa vidurve che. vikadNa karatA teo saMkhyAtanI kare - asaMkhyAtanI nahIM saMbaddhanI kare * asaMbaddhanI nahIM, sardezanI kare - asadezanI nahIM. vikuvana parasAra kAyAne hasatA-hasatA vedanAne udIra che, te vedanA ujjavala, vipula, pragADha, karkaza, karka, kaThora, niSphara caMDa, tiva, duHkha, durga, duravyAsa hoya che. A pramANe cAvatuM dhUmapabhA jaNavuM. chaThThI-sAtamI pRedImAM nairayiko ghaNAM moTA lAla kuMthu rUpone vidurve che. je vajamaya mukhavALA, chANanA kIDA jevA hoya che. te vikvane ekabIjAnA zarIranI upara caDhatA, khAtA-khAtA so parvavALA iqnA kIDAnI mAphaka aMdara ja aMdara praveza karatA karatA ujjavala yAvata asahya vedanA utpanna kare che. bhagavan! A ratanapabhA pRthvI nairayika zuM zIta vedanA veda che, uNa vedanA vede che ke zItoSNa vedanA chede che? gautama ! uSNa vedanA veda che, zIta ke zItoSa vedanA nahIM. [teo alAtara uSNuyonika veda che e pramANe cAvata vAlukApabhA jANavuM. paMkapabhAnI pRcchA - gautama ! zIta ane uNa vedanA vere che, zItoSNa vedanA nahIM. temAM uNa vedanA ghaNAM vede che, zIta vedanA vedanAra thoDAM che. - dhUmapabhAnI pRcchA * gautamAM zIta vedanA paNa veda, uSNa paNa veda. zItoSNa na veda. zIta vedanA vedanAra vadhu che, uSNa vedanA vedaka thoDAM che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 tamasabhAnI pRcchA * mAtra zIta vedanA vede che, uNa ke zItoSNa vedanA nahIM, e rIte dhasaptamI, mAtra parama zIta bhagavan! A ranaubhA pRdI nairayika kevA narakabhavane anubhavatA vicare che? gautama ! teo tyAM nitya Darela, nitya kasita, nitya bhukhyA, nitya udvigana, nitya upaddhavagata, nitya vazcika, nitya parama zubha-atula-Anubaddha nakabhavane anubhavatA vicare che. e rIte yAvat adhaHsaptamI kahevuM. sAtamI pRadImAM pAMca anuttaro - ati vizALa mahA narako kahA che - kALa, mahAkALa, raurava, mahAraurava, apratiSThAna. temAM A pAMca mahApuraSo anuttara daMDa samAdAnathI kALa mAse kALa karIne patiSThAna narakamAM nairavikapaNe utaom thayA che. jamadaniputra rAma, leRviputra DhAyu, upasthira vasu, kauravya subhrama, calanipuma bahaEd. teo tyAM kALA, kALI bhAvALA yAva4 varSathI paramakRNa che. teo tyAM ujjavala-vipula-asahya vedanA vede che. bhagavAna ! uNa vedanAvALA narakomAM bairasiko kevI uNa vedanA anubhavatA rahe che ? gautama ! jema koI kamariputra hoya, je taruNa-baLavAna-yugavAna hoya, aAtaMkI-sthirAgrahad-deDha hAtha-paga-pAMsaLI-pITha- saMghAta pariNata, laMghanalavana-javaNa-valsana-pramANasamartha, tala-camala-yugala+bahu sphaTika-puSTabAhuvALA, ghana-niyita-valita-vRtta rUMdhavALA, carmeTaka-kvaNa-mauSTika samAhata nizcita gamayukata, aMtaranA baLathI yukta cheka, dakSa praccha, kuzala, nipuNa, medhAvI, vipuNa zilpopagata eka moTA lokapiMDane-pANInA ghaDA samAnane laIne tene tapAvI-tapAvI, kuTI-kuTI, kApI-kApIne, cUrNa banAvI-banAvIne yAvatu eka, be ke traNa dinamAM, utkRSTathI ardhamAsa AvuM karatA rahe. te tene ThaMDA kare, te ThaMDA loha ghaDAne sANasIthI grahaNa karI asat kalpanAthI uNa vedanAvALA narakamAM. rAkhI che. te vicAre ke tene unmeSa-nimeSa aMtaramAM pharI bahAra kADhI laIza. paNa te 1NamAtramAM ja tene kuTato evo jue che. pIgaLato jue che, bhasmIbhUta thato. jue che paNa tene asphaTid, agalita ane avivasvarUpe pharI kADhavAmAM samartha thato nathI. jema koI matta mAtaMga hAthI kuMjara je sAITha varSano che. prathama zaradakALa samayamAM ke carama nidAgha kALa samayamAM garamI-tRSNA ke davAni javAlAthI haNAIne Atura, zuSita, pipAsita, dubaLa, katAMta thaIne eka moTI puSkariNIne jue, je catuSkoNa, samatIra, anukrame sujAta-vapa-gaMbhIrUzItaLa jaLayukata, kamaLama-kaMda-mRNAlathI DhAMkela, ghaNAM utpala-kumuda-nalina-subhaga-saugaMdhikapaMDarIka-mahApuMDarIka-zataka-sahasa-kesarAdi yukta che, jenA kamaLo upara bhamara sapAna kare che. je svaccha-nimaLa-jaLathI pUNa. jemAM ghaNAM kAcabA-masya ahIM-tahIM ghUme che, aneka pakSIgaNa mithunaka viracita zabdothI je madhura svare Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ urni-2/105 zadAyamAna thaI rahelI yukariNIne jue che, joIne praveze che. pachI tyAM garamItRSA-bhUkha-javara-dahine zAMta kare tyAM nidrA le, vadhu nidrA le, smRti-rati-zrutimatine prApta kare, ThaMDo thaIne ati zAMtine anubhavatA, ghaNAM zAstra saukhyane anubhavatA vicare, * - A pramANe che gautama! asata kalpanAthI uNa vedanIya naskothI nIkaLI koI nairayika jIva ahIM manuSyalokamAM goLapakAvavAnI - zarAba banAvavAnI - bakarInI viMDIvALI bhaThThImAM loDhuM-tAMbu-ravA-sIsu-rapu-suvarNa-hiraNya-kuMbhAranI bhaThThImAM, musa-uMTa-kavelu pakAvavAnI bhaThThIno agni, luhAranI bhaThThI-zeraDInA vADanI sullI : tala tuSa ke vAMsa, A badhAMnI aninuM je sthAna che, je tata che, tapIne agni tulya thaI gayuM che, phUlelA palAzanA phUla mAphaka lAla che, jemAMthI hajAro ukA nIkaLI rahI che, hajAro vAlA ke aMgArA nIkaLe che, ati jAjavalyamAna che, aMdaraaMdara dhagadhage che. tevA sthAnane joIne temAM nairayika jIva praveza kare, to pravezIne potAnI uNata-tRSA-sudhA-tAha dine dUra karI de che, pachI tyAM nidrA, gADha nidrA leto mRti-rAti-dhRtimatine pAme che. zIta-zItIbhUta thaI, dhIme-dhIme tyAMthI nIkaLatA atyaMta sukha-zAMtAno anubhava kare che. he bhagavAna ! zuM nAskonI AvI uNa vedanA che ? nA, A artha samartha nathI. gautama! nakamAM nairayikanI uNa vedanA AnAthI aniSTatarika adine anubhavato viyare che. bhagavana ! zIta vedanIya naskomAM nairayika jIva kevI zIta vedanAno anubhava kare che ? gautama! jema koI kamariputra varuNa, yugavAna, balavAna hoya vAva4 kuzaLa zilathI nirmita eka moTA pANInA ghaDA samAna lopiDane tapAvItapAvI, kuka-kukI janyathI eka-be ke traNa dina, utkRSTathI eka mAsa sudhI pUrvavatu badhI kriyA kare, pachI te uSNa-uNIbhUta goLAne loDhAnI sANasIthI pakaDI, asata kakSAnAthI tene zIta vedanIya naskamAM nAMkhe, "huM hamaNAM unmeSanimeSa samaya marAmAM tene kADhI laIza" ema vicAre paNa yAvata tene AskUTitarUpe kADhavAmAM saphaLa thato nathI. ItyAdi pUrvavatuM. matta hAthInuM daSTAMta paNa pUrvavatuM. A pramANe che gautama! asata kalAnAthI zIta vedanAvAlA naskothI nIkaLela nairayika manuSyalokamAM je zItapadhAna sthAna che. jemake - hima-himaNuMja-hima paTala-himapaTalapuMja tuSA-tuSArapuMja, himakuMDa-himakuMDavuMja Adine jue, joIne temAM praveza kare praveelIne tyAM te potAnI zIta-tRSA-bhukha-1varUdAhane dUra karI zAMti anubhavI nIdrA-gADha niddhA leto uSNa - ati uSNa thaI, tyAMthI dhImedhIme nIkaLIne sAta-sukhane anubhave che. he gautamAM zItavedanIya naskomAM nairayika AnAthI paNa aniSTatA zItavedanAne anubhave che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) * vivecana-105 - bhagavatu ! ratnaprabhA nairayiko kevI bhukha-tarasa vede che ? gautama! ratnaprabhA nairayikanA mukhamAM asatubhAva kalAnAthI badhAM khAdha pudgalo ane badhAM samudronuM jaLa nAMkhavAmAM Ave, to paNa temanI tarasa chIpatI nathI. ahIM prabala bhasmaka. vyAdhivALA puruSanuM daSTAMta che. AvI bhukha-tassane anubhavatA rahe che. * * * have vaikiya zaktinI vicAraNA * ratnaprabhAnA nairayiko ekarUpa ke anekarUpa vikuIvA samartha che ? karmaprakRti saMgrahaNI cUrNikAra paNa kahe che - pRthaka zabda bahutva vAcI che. * x bhagavaMte kahyuM - eka paNa vikarvI zake, aneka paNa vikarvI zake. eka rUpane vikRvato - mulgara, mukuMDhI sAvat bhiMDamAlarUpane vidurve che. * * * * * pRthane vikuvato murgArarUpa yAvat bhiMDamAlarUpane vikurve, te paNa samAna rUpone - asamAna rUpone nahIM, tathA parimitane saMkhyAtItane nahIM, visardeza ke asaMkhyAta karavAnI zaktino abhAva che. tathA saMbaddha-zarIra saMlagnane, potAnA zarIrathI pRthabhUtane nahIM. vikrvIne parasparanI kAyAne haNatAM vedanAne udIre che. kevI vedanA ? duHkharUpapaNAthI jAjavalyamAna, leza sukha paNa nahIM tevI. saMkala zarIra vyApitAthI vistIrNa, prakarma thakI marma pradeza vyApitAthI ati samavagADha karkaza evI. jema karkaza pASANa saMgharSa zarIranA khaMDane toDatAM vedanA upajAve che tevI karkaza. pita prakopa mAphaka kaTaka, tenA kAraNe ati aprItijanaka, manathI atI rukSatAjanaka, azakya pratikArI durbheda, raudrAdhyavasAya hetutvathI raudra, atizaya, du:kharUpa, dudhyi, ati asahya. A pramANe pAMcamI pRthvI sudhI jANavuM. chaThThI-sAtamI pRthvInA nairayiko ghaNAM moTA kIDA vikurve che, te lAla-kuMthuA jevA - vajamAM mukha vALA hoya che. tenAthI ekbIjAnA zarIrane ArohIne khAtA-khAtAM zarIramAM pravezIne * x * zarIramAM saMcarIne vedanA udIre che. have kSetra svabhAvajanya vedanA kahe che - ranapabhAnA nairayika zIta-uNa ke zItoSNa vedanA vede che ? gautamAM teo uSNa vedanA vede che. te nAka zItayotivALA che, yonisthAna sivAya sarva bhUmi kheranA aMgArAthI adhika tapta che. tethI teo uSNa vedanA vede che, zIta vedanA nahIM zItoSNa vedanAnA to mULathI abhAva ja che - zarkaraprabhA ane vAlukApabhAM A pramANe ja kahevI. paMkaprabhA nairayikonI pRcchA-gautama! zIta ane uSNa baMne vedanA vede che. nakAvAsanA bhedathI Ama kahyuM. zItoSNa vedanA na vede. temAM ghaNAM uNa vedanA vede che, zItayonitvathI thoDAM zIta vedanA vede che. A pramANe dhUmaprabhAmAM paNa kahevuM. vizeSa e - ghaNAM uNayonivathI teo ghaNI zIta vedanA vede che. alpatara zItayotitvathI thoDAM uNa vedanAne vede che. tamaprabhAnA nairayikonI pRcchA - mAtra zIta vedanA vede che. kemake tyAM badhAM uNa yonika che. yoni sthAnone choDIne badhuM kSetra atyaMta baraphanI mAphaka ThaMDu che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3naira-105 A rIte tama prabhA nairayikone paNa kahevA. vizeSa e ke - parama zIta vedanAne vede che kemake chaThThI karatAM sAtamI pRthvInI zItavedanA ati prabaLa che. dhe bhavAnubhava pratipAdanA - ratnaprabhA nairayiko kevI nakabhava vedanA vedatA rahe che ? gautama! sarvakALa - phona svabhAvajanya mahAnibiDa mAMdhakAra darzanathI DarelA ane zaMkita rahe che, paramAdhArmika deva tathA parasparoTIrita duHkha saMghAtathI nitya prasta rahe che. nitya du:khAnubhavane kAraNe udvigna rahe che nitya upadravaNastathI thoDI paNa zAtA pAmatA nathI. te sadA azubha-azubharUpathI ananya sadaMza tathA azubharUpathI, niraMtara upayita nakabhavane anubhave che. adhaHsaptamI sudhI kahevuM. A adha:saptamImAM kUkarmA puruSo ja upaje che, bIjA nahIM. te jaNAvavA pAMca paraponA nAma kahyA che. - x* teo ati utkRSTa sthitinA ane utkRSTa anubhAgano baMdha karAvanArA kUrakamane bAMdhIne utpanna thAya che. manodaMDa-prANa hiMsAnA adhyavasAyarU5. temanA vaDe kALamAse kALa karIne utpanna thayelA - (1) rAma - jamadagni parazurAma, (2) chAtIsuta dADhAdAla, (3) upasthira vasurAjA - te devatA adhiSThita AkAza sphaTika siMhAsane besato. te siMhAsana ardazya rahetuM. lokamAM evI prasiddhi hatI ke - A vasurAjA satyavAdI che, te prANanA bhoge paNa jUThuM nA bole. tethI devatAkRta prAtihArya mAphaka uparanA AkAzamAM care che. te koI divase hiMsavedArtha prarUpaka parvatano pakSa laIne ane samyaSTi nAradano pakSa na laIne jUThuM bolatA, devatAe siMhAsanethI tene pADI dIdho, te raudradhyAnamAM ArUDha thaI sAtamI narake gayo. subhUma-AThamo cakravartI, kairava gotra culanIputra brahmadad. A parazurAma Adi, pratiSThAna nakke vedanA - x * vede che. Q nakamAM uNa vedanAnuM svarUpa - narakomAM nairayika kevI uNa vedanAne anubhave che ? jema koI luhAraga hoya, te taruNa vadhatI uMmaravALo hoya. * * * pravartamAna vayavALA Asanna mRtyu na hoya, kemake AsamRtyukane viziSTa sAmarthya na saMbhave. tethI viziSTa sAmarthanA pratipAdanArthe bIjA vizeSaNo kahyA che. bIjA kahe che - je dravya viziSTa vadi guNayukta ane abhinava hoya te lokamAM taraNa kahevAya. tethI - x - te luhAputra abhinava ane viziSTa vaNadi guNopeta hoya. sAmarthyavAnuM hoya. yuga - suSamakSamAdi kALavALA te yugavAnuM. kAlopadrava paNa sAmarthyavidana hetu che, te jene nathI te. cauvanastha - kemake yuvAvasthAmAM balAtizaya hoya che. apAtaMka - sarvathA avidhamAna javAdi jene che te. sthirAgrahad. dea - atinibiDa * * - ghana-atizaya - x * x cAmaDAnI beMta, mudgara, muThThInA AghAtathI ghana ane puSTa banela avayavavALo AMtara utsAha vIryayukta. tAlavRkSanA samazreNika yugalanI jevA ati sarala ane pIvara bAhu jenA che te. - - - - laMghana - atikramaNa, plavan - kaMIka pRyutara vikama gati gamana, javana [18/6] 82 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 * ati zIvra gati, pramardana - kaThIna vastunuM paNa cUrNa karavAmAM samartha. kyAMka vAvAmA zabda paNa che, teno artha che vyAyAmakaraNa. che - 32-kalApaMDita, vakSa - avilaMbapaNe kArya karanAra, praNa * vAcAkuzaLa, sana - samyaka kriyA parijJAnavAna, dhAvI -pavapira anusaMdhAna dakSa, tethI kriyAmAM kauzalyane prApata. eka nAnA pANInA ghaDA samAna lohapiMDane laIne tene tapAvI - tapAvIne, ghaNa vaDe kuTI-kuTIne - 4 - te lohapiMDane bahArathI ane aMdarathI ThaMDo kare. loDhAnI sANasI vaDe pakaDIne asatuM bhAva kalAnAthI ati AvuM banyuM nathI ke banaze nahIM, te piMDane uNavedanA narakamAM mUke. pachI unmeSa-nimeSa kare arthAt AMkhanA palakArA mAtra kALamAM huM pAcho laI lauM, ema vicArIne jue teTalAmAM phUTI jAya ke mAkhaNanI jema pIgaLI jAya ke savatha bhasmIbhUta thaI jAya. * x * paNa pharI tyAMthI kADhI na zake, ATalI uNa vedanA tyAM hoya. A ja ane bIjA deTAMtathI kahe che - A daSTAMta vivakSita arthanI pratipati arthe jANavuM. madayukta hAthI, ahIM mAtaMga zabda aMtyaja arthamAM paNa saMbhave che, tethI te zaMkA nivAraNArthe ke vividha dezanA ziSyonA anugrahArthe be paryAyo kahe che, uttapa: - be mukha vaDe pIe che te. kuMjara-gahana vanamAM rati pAme che te. 60 varSano je che te. kArataka mAsa samaye. pravacanamAM aSADha Adi babbe mAsa pramANa kahela che. te mujaba pahelI prAvR, bIjI vaSariba, bIjI zarada, cothI hemaMta, pAMcamI vasaMta, chaThThI grIma * x * temAM prathama zarakAla te kArataka - X* carama nidAghakALa - jeTha mAsa paryanta, temAM sUryanA kaThora kiraNonA pratApathI abhibhUta tethI ja uSNa sUrya kiraNa vaDe sarvathA pratad aMgapaNe tRSA vaDe haNAyela. temAM pANIne zodhavA svecchAthI bhamatAM koIka davAgnimAM jatAM davAnivAlAthI haNAyela, tethI kyAMya paNa svAdhya na pAmatAM AkuLa thayela, gaLuM sukAtuM hoya tevo ke kSINa zarIrI, asAdhAraNa tRSA vedanA yuktatAthI zarIra ane manathI durbaLa thayela, glAnine pAmela hoya. eka moTI puSkariNI hoya, kevI ? cAra khUNAvALI, viSama ane unnatapaNAM rahita, sukhe utarI zakAya tevI kinArAvALI, nimna-nimnatara bhAvarUpe paNa kyAMka khADA-kyAMka TekarArUpa nahIM, atizaya yukta kyArAvALI, taLa sthAna na dekhAtI, zItalajaLayukta hoya, pANIne DhAMkatA patra-bisa-mRNAla yukta, pakiAnIpatra yukta, tayA ghaNAM utpala-kumuda nalinAdinA kesarA vaDe vikasita rUpathI upasthita hoya, te kamaLa-kumudAdinI ja bhamaro vaDe bhogavAtI hoya, svarUpathI te puSkariNI sphaTikavatuM zuddha hoya, AvatA maLatI sahita hoya, pANI vaDe pUrNa hoya, temAM atirekapaNAthI bhamatAM matsya, kacchapAdi hoya, aneka pakSIMgaNa yugalanA ahIM-tahIM svecchA vaDe pravRta unnata zabda ane madhura svara vaDe je nAdita hoya, tene joIne temAM praveza kare. karIne zarIranA dAhane te hAthI prakarSathI sarvathA dUra kare, kSadhAne zamAve. kaI rIte? nIkaTanA taTavartI zallakI Adi kisalayanA bhakSaNa ane jaLapAna caDI. varanA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3nira-2/105 saMtApane paNa zAMta kare. e pramANe sarva bhukhAdi doSa cAlyA jatAM sukha bhAvathI nidrA pAme, suprabodhA nidrAne pAme, pracalA pAme, kSaNa mAtra nidrA lAbhathI ati svastha thAya... 83 -- - smRti - pUrvAnubhUta smaraNa, rati - tadavasthAnI AsaktirUpa, dhRti - citta svAsthya, mati - samyag IhA-apoha rUpa. A badhAMne pAme che. pachI zIta - bAhya zarIra pradezanA zIta bhAvathI, zItavRta - zarIranI aMdara paNa nivRttirUpa, pachI ekI bhAvathI jatA sAtA-AhlAda, tatvadhAna saukhya, paNa abhimAna mAtra janita AhlAda nahIM. A sAtAsaumyanI bahulatAthI svecchAe paribhramaNa kare. A rIte A dRSTAMtanI mAphaka he gautama ! asat bhAva kalpanAthI - 4 - uSNa vedanA narakathI te vairayika anaMtara uddhartIne nIkaLe, ahIM pratyakSa upalabhya manuSya lokanA je sthAno che. jevA ke - goLa pakAvavAnI bhaThThI ItyAdi... piSTa pAcanaka agni bhedathI AnuM svarUpa kahe che te paNa aviruddha ja che - talano agni, tuSano agni ItyAdi. loDhuM gALavAnI bhaThThI, e rIte tAMbupu-zIzA Adi gALavAnI bhaThThI jANavI, iMTano nibhADo ityAdi ke loDhAnI koThI, yaMtra vADacullI - zeraDI pIlavAnuM yaMtra, temAM jyAM IkSurasa pakAvAya che, AvA prakAranA je sthAno manuSyalokamAM che ke je agninA saMparkathI ati tapelA che, te keTalAMka lohabhaThThI Adi, keTalAMka uSNa sparzavALA paNa saMbhave che, tethI vizeSamAM kahe che - sAkSAt agni varNa thayA, A ja upamAne spaSTa kare che - vikasita palAzapuSpa samAna thAya, ulkA-mULa agnithI chuTI-chuTIne je agnikaNo prasare che, te ulkA kahevAya che. tevI hajAro ulkAne mUkatA, hajAro jvAlAne choDatAM, hajAro aMgArAne vikheratA, ati jAjvalyamAna, sArI rIte pragaTela agni jemAM che, tene jue che. joIne temAM praveze che. pravezIne naskanI uSNa vedanA janita bAhya zarIranA paritApane zAMta kare che. kemake narakanA uSNa sparzAdi, bhaThThI AdinA uSNasparza karatA atIva maMda che. e rIte tRSA-kSudhA-dAhAdine zAMta kare che. tema thatAM nidrA-pracalAne pAmIne, smRti-dhRti-ratine pAme che. pachI zIta-zItIbhUta thaIne nIkaLatA ghaNI sAtApAmI vicare che. Ama kahI gautamasvAmI pUche che - zuM uSNa vedanIya naskomAM AvA prakAranI uSNavedanA hoya che ? gautama ! A artha samartha nathI. uSNa vedanIya narakomAM je uSNa vedanA che, te AnA karatA ghaNI aniSTatara, apriyata, amanojJatarAdi vedanA vede che. have zIta vedanIya naskomAM zItavedanA svarUpa kahe che - zItavedanIya naskomAM vairasiko kevI zItavedanA anubhavatA rahe che ? jema koI luhAraputra, taruNa ityAdi vizeSaNayukta hoya ItyAdi pUrvavat. vizeSamAM ahIM utkarSathI eka mAsa kahevo. te luhAraputra, loDhAnA uSNa piMDane, ahIM muLa - bAhya pradeza mAtra apekSAthI kahe che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 A uSNIbhUta - sarvathA agnivarNarUpa. loDhAnI sANasI vaDe pakaDIne asadbhAva prasthApanAthI zItavedanIya naskomAM pheMke. bAkI pUrvavat - te A rIte - "tene palakavAramAM pAcho laI laIza' ema vicAre, teTalAmAM tene phUTato-pIMgaLato-naSTa thato jue che. paNa tene asphUTita svarUpe bahAra kADhavAmAM samartha thato nathI cAvat sAtA saukhyathI vicare che. * A ukta adhikRt dRSTAMta prakArathI, gautama ! sadbhAva prasthApanAthI zIta vedanIya naskothI anaMtara uddharDIne, je A manuSyalokamAM sthAno che - jemake - hima, himapuMja, himapaTala, himakUTa. A paryAya pado che. te zIta-zItapuMja ityAdine jue che. joIne temAM praveze. pravezIne narajanita zItatvane dUra kare. pachI sukhAsikA bhAvathI tRSA, kSudhA, javara, naraka vedanIya, naskasaMparkathI utpanna ThaMDIne paNa dUra kare. pachI A doSo dUra thatAM anuttara svAsthya prApta thatAM nidrA-pracalA pAme, smRti Adi pAme. pachI nakagata ThaMDI dUra thavAthI bAhyapradezathI uSNa, AMtaski rIte paNa ThaMDI dUra thatAM utsAha janmatAM, sukhe saMkramato ghaNA sAtA-sukhathI vicare - 4 - have nairayikonI sthiti pratipAdana kare che - * sUtra-106,107 : [106] bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvI nairayikonI keTalA kALanI sthiti kahI che? gautama ! jaghanyathI ane utkRSTathI paNa sthiti kahevI. yAvat adhaHsaptamI. [177] bhagavan ! A prabhA nairayika anaMtara udghardIne kyAM jAya che ? kyAM upaje che ? zuM nairasikomAM ke tiryaMca yonikomAM upaje che ? uddhartanA kahevI. jema vyutkrAMti padamAM che tema ahIM paNa adhaHsaptamI sudhI kahevI. - vivecana-106,107 : bhagavan ! ratnaprabhApRthvI nairayikonI sthiti keTalA kALanI che ? jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI sAgaropama. e rIte zarkarAprabhAnA nairayikonI jaghanyathI sAgaropama, utkRSTathI traNa sAgaropama. vAlukAprabhA nairayikonI jaghanya traNa sAgaropama, utkRSTa sAta sAgaropama. paMkaprabhAnA vairayikonI jaghanya sAta sAgaropama, utkRSTathI daza dhUmaprabhAnI jaghanya-daza, utkRSTa-17, tamaHprabhA nairayikonI jaghanya-17, utkRSTa22, tamastamaprabhAnI jaghanca-22, utkRSTa-33-sAgaropama. kyAMka evuM kahe che ke - "jema prajJApanAnA sthitipadamAM'' kahyuM che. dareka prastaTanuM sthiti parimANa A rIte - ratnaprabhAnA pahelA prastaTamAM jaghanya sthiti 10,000 varSa, utkRSTa-90,000 varSa. bIjA prastaTamAM jaghanya daza lAkha varSa, utkRSTa 90 lAkha varSa. trIjA prastaTamAM 90 lAkha varSa, utkRSTa pUrva koTI, [AgaLa-AgaLanI jaghanyA sthiti, pUrva-pUrvanI utkRSTa sthitivat che.] cothA prastaTamAM utkRSTI sAgaropamano 2/10 bhAga. chaTThA prastaTamAM utkRSTI 3/10 sAgaropama, sAtamAmAM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 3naira-2/106,107 utkRSTI */10 AThamAmAM utkRSTa paI10 navamAmAM utkRSTa 6/10, dazamAmAM utkRSTa sAta dazAMza, agIyAramAmAM utkRSTa '/1, bAramAmAM utkRSTa 10 teramAmAM utkRSTa eka sAgaropama pUrNa. zarkarApabhAnA pahelAM prastaTamAM jaghanyA eka sAgaropama, utkRSTI eka sAgaropama ane 211 sAgaropama che. pratyekanI jaghanya sthiti pUrva-pUrva<Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3nira-2/108 thI 116 [111] pRthvInI saMkhyA, keTalA kSetramAM avagAhita che ?, nakanuM saMsthAna, bAhatya, vikeMbha, parikSepa, varNa, gaMdha ane sparza... [11] narakonI vistIrNatA batAvavA devanI upamA, jIva ane pudgalonI temAM vyutkrAMti, zAzvatAdi prarUpaNA... [113] upapAta, parimANa, apahAra, uccatva, saMghayaNa, saMsthAna, varNa-gaMdhasparza, ucchavAsa, AhAra... [114] leA, dRSTi, jJAna, yoga, upayoga, samudghAta, sudhA, tRSA, viSuvaNA, vedanA, bhaya... [115] pAMca mahApuruSono upapAta, be prakAranI vedanA, udvartanA, pRthvIno sparza, sarve jIvono upapAta. [11] A saMgrahaNI gAthAo che. 3 * vivecana-108 thI 116 H bhagavan ! ratnaprabhA pRthvInA nairayika kevo sparza anubhavatA vicare che? gautama ! aniSTa, akAMta, apriya, amanojJa, amaNAma. teno artha pUrvavat. tamastamA sudhI Ama kahevuM. A rIte ap, teu, vAyu, vanaspatinA sparza sUtro paNa kahevA. vizeSa e ke - teu sparza - uSNa rUpatA pariNata nakukuDI Adi sparza athavA bIjA dvArA udati vaikriyarUpa jANavI. paNa sAkSAt bAdara agnikAyano sparza, temAM asaMbhava che. - - - ratnaprabhA pRthvInA 30 lAkha narakAvAsamAM pratyeka nakAvAsamAM badhAM prANo - beIndriyo, badhAM bhUto-vanaspatikAyika, badhAM satvo - pRthvI Adi, badhAM jIvo-paMcendriyo. pUrve pRthvI-ad-vAyu-vanaspati-nairayikapaNe utpanna thayA che zuM ? hA. gautama ! saMsAranA anAditvathI anekavAra ke anaMtavAra thayA che - A pramANe adhaHsaptamI sudhI kahevuM. vRttikAzrIe noMdhela sUtra, sUtrArthamAM kahevAI gayuM che.] bhagavan ! ratnaprabhA pRthvImAM nAvAsa paryaMtavartI pradezomAM bAdara pRthvIkAyikaap-vAyu-vanaspatikAyika jIvo mahAkarmata-ghaNAM ja asAtAvedanIya karmovALA, atizaya mahAkarmI che. mahAkarmI kaI rIte ? mahAkiyitara che - prANAtipAtidika, pUrva janmamAM te bhavamAM te adhyavasAyanI anivRtti jene che te mahAkriyA, tenuM atizayapaNuM. - 4 - mahAkriyAvALA che mATe mahAkarmavALA che. mahAkriyataratvam kaI rIte ? mahAzravatara. moTA pApa upAdAnanA hetuo AraMbhAdi, jemAM che te mahAzravA. je kAraNe mahAkarmI che, te ja kAraNe mahAvedanAvALA cho. kemake narakamAM kSetrajasvabhAvaja vedanA ghaNI duHsaha hoya che. bhagavaMte kahyuM - hA che. badhI nakamAM Ama kahevuM. have uddezakArya saMgrahaNI gAthA kahe che. tenI akSara gamanikA - pRthvI. bhagavan ! pRthvI keTalI kahI che ? ogAhiAnaragA. je pRthvImAM je avagAhya ane jevI nasko che te. jemake - bhagavan! A 1,80,000 yojana ratnaprabhA pRvI bAhalyathI upara keTalI avagAhe che, ItyAdi. pachI naskonuM saMsthAna, pachI bAhalya, jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 pachI vikhuMbha-parikSepa, pachI varNa-gaMdha-sparza, deva vaDe nakanI moTAInI upamA, pachI jIvo ane pudgalonI te narakamAM vyutkrAMti, tathA zAzvatA-azAzvatA narako kahevA. pachI upAta kahevo. te A rIte - bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvImAM kyAMthI AvIne upaje che ? ItyAdi. pachI parimANa, apahAra, uccatva, saMhanana, saMsthAna, pachI varNa, gaMdha, sparza, ucchvAsa, AhAra, lezmA, dRSTi, jJAna, yoga, upayoga, samudghAta, bhukha-tarasa, virtuNA, vedanA, bhaya, pAMca puruSono adhaHsaptamImAM upapAta, aupamya vedanA, sthiti kathana, udghardanA, sparza, sarva jIvono upapAta kahyo che. -- * -- * - * - * -- * -- Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9o jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/2 3naira-3/117 thI 129 & pratipatti-3-nairayika uddezaka-3 & - X - X - X - X - X - 0 narakoddezaka-2-samApta thayo. have bIjo AraMbhe che - * sUtra-117 thI 129 - [11] bhagavatu A ratanapabhA pRedInA nairayika kevA prakAranA pagalA pariNAmone anubhavatA vicare che ? gautama ! aniSTa yAvata AmAma. e rIte AdhasaptamI sudhI jANatuM. [118] A sAtamI pRedImAM prAyaH naravRSabha, vAsudeva, jalacara, mAMDalika, rAjA ane mahAraMbhI gRhastha utpanna thAya che. [19] nAskomAM aMtamuhUrNa, tiryaMca ane manuSyomAM cAra aMtamuhUd, devomAM ardhamAsa utkRSTa vikavaNA kALa kahyo che. [1ra0] je pugala aniSTa che, te niyamA teo AhAra kare che temanuM saMsthAnA niyamo jaghanya ane huMDa jANavuM. [1ra1] bAdhAM nairamikonI vikuNA azubha ja hoya che. vaikriya zarIra paNa asaMhanInayukata ane huMDa saMsthAna hoya che. [1] sarve naraka pRthavIomAM ane koIpaNa sthitivALA nairayikano janma ane nakabhava zAtAvALo ane duHkhamaya hoya che. [13] bairayika jIvamAM koI jIva uparAta samaye, pUrva sAMgalika devanI nimite, koI zubha adhyavasAyathI athavA kamanubhAvathI sAtAnuM vedana kare che. [12] seMkaDo vedanAthI avagADha hovAthI duHkhothI vyApta nAka utkRSTa 5oo yojana uchaLe che. [15] rAta-dina duHkhothI pacatA nairasikone naskamAM palaka jhapakAvavA maka kALa paNa sukha nathI, sadA du:khI ja rahe che. [16] taijasa-kArpaNa zarIra, sUkSma zarIra ane apayA jIvo dvArA mukAtA zarIra hajAro khaMDomAM khaMDita thaI vikharAya che. [1ra naskomAM nairamikone atizIta-atiutNAtitRSA, atimukha, atibhaya ane seMkaDo du:kha niraMtara rahe che. [118] A gAthAomAM bhinna muhUrtA yugala, zubha, asAtA, upAta, utpAta, akSI, zarIranuM varNana che. [129] te A nairayikonuM varNana thayuM. * vivecana-117 thI 129 : bhagavan! ratnapabhA pRthvI nairayiko AhArAdi pudgala vipAkane pratyekane vedatA vicAre che ? gautama ! aniSTa Adi. A pramANe adha:saptamI sudhI kahevuM. e rIte vedanA-lezyA-nAma-gotra-arati-bhaya-zoka-kSudhA-vRSA-vyAdhi-ucazvAsaanutapa krodha Adi, mahArAdi saMjJA sUtro kahevAya. A viSayone jaNAvatI saMgrahaNI gAthAo vRttikAre mUkI che. have sAtamI nakke janArane batAve che - A parigraha saMjJA pariNAma kathanamAM chelluM sUtra, sAtamI naraka pRthvI viSayaka che, pachI A gAthA che, tethI adha:saptamI pRthvI lIdhI che. temAM * x * bahulatAthI nara vRSabho, vAsudevo, taMdula majyAdi jalacaro, vasu Adi mAMDaliko, subhUmAdi cakravartI, kAlasaurikAdi mahAraMbhI gRhasthIo jAya che. have nakanA prastAvathI tiyayAdino uttara vaikriya avasthAnakALa kahe che - frgna * khaMDa muhUrta te aMtarmuhUrta. naskomAM te utkRSTa vikavaNA sthitikALa che, tiryaca-manuSyamAM cAra aMtarmuharta che. devomAM ardhamAsa kahela che. A kALa tIkAdie kahela che. have narakamAM AhAradi svarUpa kahe che - je aniSTa pudgalo che, te niyamathI temano AhAra thAya che. temanuM saMsthAna huMDa che. huMDa paNa jaghanya, ati nikRSTa, aniSTa jANavuM. A bhavadhAraNIya zarIrane AzrIne jANavuM. uttara vaikiya saMsthAna have kahevAze. have vikRNA svarUpa kahe che - badhAM nairayikonI vikrvaNA nizcita azubha che. "huM zubha vikuvaNA karIza" ema te vicAre, to paNa tayAvidha pratikUla karmodayathI temane azubha vikuNA thAya che. temanuM uttara vaikiya zarIra paNa asthinA abhAve asaMhananI * tathA kuMDa saMsthAna ja hoya kemake huMDa saMsthAna nAme bhava pratyaya. udaya hoya che. koI jIva ranapabhAthI tamatamAM paryanta badhAmAM jaghanyAdi rUpomAM asAtA udaya yukta hoya, utpatikALe paNa pUrvabhava maraNakAlAnubhUta mahAduHkhAnuvRttithI tema kahyuM. utpatti pachI paNa asAtodaya yukta ja sarve paNa niracabhava che. janmIne lezamAtra paNa sukhane pAme che. to pachI kyAreka temAM sAtAno udaya kaI rIte thAya ? te kahe che - upapAta kALe koIka sAtA vedanIya karmodaya vede che. je koI pUrvabhavamAM dAha-chedAdi vinA sahaja rUpe mRtyu pAmIne adhika saMkSipta pariNAmI na hoya, tyAre tene pUrvabhavamAM bAMdhela AdhirUpa du:kha ke kSetra svabhAvajA pIDA na hoya, paramAdhAmIkRta ke parasparoTIrita vedanA na hoya. e rIte du:kha abhAve sAtAne vede che. koI jIva deva prabhAvathI sAtA vede che. jema - kRNavAsudevanI vedanAnA upazamana mATe baladeva nakamAM gayelA. A rIte pUrvamAMgatika devanA prabhAvathI thoDA samaya mATe nairayika sAtAne anubhave che pachI to niyamA phoga svabhAvanA anya-anya vedanA temane thAya che. adhyavasAna nimite samyakatva utpAda kALe ke pachI kyAreka tathAvidha viziSTa zubha adhyavasAya nimite koI nairayika bAhya phoga-svabhAvanA vedanA chatAM sAtodaya anubhave. samyakatvotpAda kALe paNa mahA pramoda upaje che. pachI paNa kyAreka Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3naira-3/117 thI 129 tIrthakarAnuNAnumodana anugata viziSTa bhAvanA bhAvatA sAtodaya hoI zake. athavA kamanubhAva-bAhya-tIrthakarajanma, dIkSA, jJAna, nivaNi kalyANakAdi nimite tathAvidha sAtA vedanIya karmanA vipAkodaya nimite nairayika sAtodaya pAme. A vyAkhyAna anArtha nathI. vasudevacaritramAM paNa kahyuM che. A nairayiko kuMbhi AdimAM pakAvAtA, bhAlAthI bhedAtA bhaya ane trAsathI uMce uchaLe che. - x * jaghanyathI eka kosa, utkRSTathI 500 yojana uchaLe che, evo paNa pATha che, naiyikone - x * uNa ke zIta vedanAthI rAta-dina pakAvAtA kSaNa mAga paNa sukha na pAme. mAtra duHkha ja pAme. tairayikonA vaikriya zarIranA pudgalo, te jIvo zarIra choDe tyAre hajAro khaMDomAM chinna bhinna thaIne vikherAI jAya che. - x * x - 4 - ukta daza gAthA pachI * x * x * pUrvokta badhI gAthAmAM kahela bAbatonuM saMkalana karela che, je sUtrArthamAM kahela che. muni dIparatnasAgara dvArA karAyela pratipatti-3-narakoddezakano TIkAsahita anuvAda pUrNa | jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 6 pratipatti-3, tiryaMca adhikAra - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 nArakAdhikAra kahyo. have tiryaMcAdhikAra kahe che - che pratipatti-3-tiryaMca uddezo-1 & - X - X - X - X - X -- * sUtra-130 : te ticiyonika zuM che ? te pAMca bhede che . ekendriya ticayonika, beIndriya-kleIndriyancaurindriya-paMcendriya ticiyonika. te ekendriya tiryaMcayonika zuM che ? pAMca bhede che, te A - pRdhIkAyika yAva4 vanaspatikAyika ekendriya ticiyonika. te pRvIkAyika ekendriya tironika zuM che ? bhede che, te A - sUkSma ane bAdara pRthvI ekendriya tiyayayonika che. te sUkSma pRthavI. zuM che ? be bhede che, te A * payata sUkSma piyata sUkSma te sUphama kahyA. te bAdara, pRthavI, zuM che ? be bheTe che, te A - paryApta bhAdara apayata bAda te bhAdara pRenI eke kahyA. te akAyika ekendriya zuM che ? be bhede che. e pramANe pRvIkAyikavatuM kahevuM. e rIte vAyukAyika yAvata vanaspatikAyikanA bhedo kahevA. te vanaspatikAyika ekendriya tiryaMcasonika kahyA. te beIndriya ticiyonika zuM che? be bhede che, te A * pasataka ane apatika beIndriya e rIte caurindriya sudhI kahetuM. te paMcendriya ticiyonika zuM che ? traNa bhede che, te A - jalacara, sthalacara ane khecara paMcendriya tiryaMcayaniko. te jalacara paMce. zuM che ? be bhede che . saMmUrNima jalacara pacendriya viraciyonika ane garbha bukAMtika jalacara. te saMmUrNima jalacara paMcendriya tiraciyonika zuM che ? be bhede che. te A - paryApta saMmUrNima Apati saMmUrNima te saMmUrrima kahyA. te garbhavya kAMtika jalacara pAMcendriya tiryacayonika zuM che? be bhede che, te A * payata garbhaja* rAparyAptagarbhaja te garbhavyuAMtika jalacara kahyA. te A jalacara paMcendriya tiryaMca kahyA. te A sthalacara paMcendriya tiryaMca yonika zuM che ? be bhede che. te A - catuSpada ane passirSa sthalacara paMce tici. te catuSpada sthalacara paMcendriya zuM che ? catuda be bhede che, te A - saMmUrNima ane garbha sukAMtika catuSpada sthalacara paMcendriya ticiyonika. jalacaronI mAphaka temaja cAra bhedya kahevA. te A catuSpada sthalacara paMcendriya Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3)tiryaca-1130 tiryaMca kahyA. te parisarpa sthalacara pacendriya tiryaMcayonika zuM che? be bhede che, te A - ugra parisarpa ane bhujaLa parisarSa sthalacara paMcendriya tiryaMcayonika. te uga parisarSa thalacara pacendriya ticayonika zuM che ? be bhede che, te A - javayara nI mAphaka cAra bhedya kahevA. A rIte bhujaga parisapati paNa kahevA. te jaga passirSa kahyA. te sthalacara paMcendriya ticiyanika kahyA. te khecara paMcendriya ticiyonika zuM che ? be bhede che - saMmUrNima ane garbha bukAMtika khecara paMcendriya tiryaMcayonika. te saMmUrchAima khecara zuM che? be bhede che, te A - pati ane apacatA saMmUrNima khecara paMcendriya tici yonika. e pramANe gabhavya kAMtika paNa jANavA yAvat pati garbha bhutakAMtika vAva4 apati garbha. | becara paMcendriya tiryaMcayonikono yonisaMgraha, bhagavan! keTalA prakAre che ? gautama ! traNa bheda che, te A - aMDaja potaja, saMmUrchAima. aMDaja traNa bheda che - mI, puraNa, napuMsaka. potaja traNa bhede che - strI, puraSanapuMsaka. temAM je saMmUrhimo che, te badhAM napuMsako che. * vivecana-130 : te tiryaMcayoniko keTalA bhede che ? pAMca bhede che. ekendriya ityAdi sUtra prAyaH sugama che. - x - ahIM akSara saMskAra mAga karIe chIe - ekaeNndriya yAvatuM 'paMcendriya. te ekendriyo keTalA bhede che ? pAMca bhede - pRthvIkAyika yAvat vanaspatikAyika. pRthvIkAyiko be bhede - sUkSma ane bAdara. sUmapRthvIkAyiko be bhede - paryAptaka, aparyAptaka. bAdara pRvIkAyiko paNa be bhede - paryAptika ane apayatika. A rIte vanaspatikAyika sudhI kahevuM. te beIndriyo keTalA bhede che ? be bhede che - paryAptA, apatiA . A pramANe teIndriya-caurindriya paNa che. paMcendriya tiryayayotiko traNa bheda - jalacara, sthalacara, khecara. jalacaro be bhede - saMmUrhima ane garbhavyutkrAMtika. saMmUrNimA be bhede che - paryAptaka ane patika. garbhavyutkrAMtika be bhede che - patika ane apayatika. e pramANe catuSapada, ura:parisarpa, bhuja-parisarpa ane pakSIo pratyeka cAra prakAre kahevA. have pakSInA bIjA prakAre bheda pratipAdanArthe kahe che - bhagavan! pakSIno keTalA prakAre yonino saMgraha - yonine upalakSIne grahaNa kahyuM che ? gautama ! traNa bhede - mayUradi aMDaja, vAgulI Adi potaja, khaMjarITAdi saMmUrchAima. aMDaja ane potaja traNa-traNa bhede che - strI, puruSa, napuMsaka. saMmUrchAima badhAM napuMsaka che, kemake temane te veda ja hoya. * sUjha-131 - bhagavana! A jIvone keTalI vaizyAo kahI che gautamacha vezyAo, 94 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 te A - kRSNa yAvata zukla vezyA. bhagavan! te jIvo zuM samyagRSTi, miyAdeSTi ke samyagRmithyASTi che ? gautama ! teo samyagRSTi paNa che, miyArdaSTi paNa che, samyagRmizrAdeSTi paNa che, bhagavA te jIvo jJAnI che ke ajJAnI che ? gautama! jJAnI paNa che, ajJAnI paNa che. traNa jJAna, traNa ajJAna bhajanAe che. bhagavan! te jIvo manoyogI - vacanayogI - kAyayogI che? gautama! traNe paNa che. bhagavana! te jIvo sAkAropayukta che ke anAkAropayukta ? gautama sAkAra-anAkAra baMne upayukta che. bhagavana! te jIvo kyAMthI AvIne upaje che ? nairAyikathI ke tiryaMcayonikathI AvIne upaje ? gautama! asaMkhyAta vayuika, AkarmabhUmaka, aMtadvIpakane vajIne upaje che. bhagavan! te jIvonI keTalA kALanI sthiti kahI che ? gautama ! jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa palyopamano asaMkhyAta bhAga. bhagavana ve jIvone keTalA samuddhAto kahyA che ? gautama ! pAMca samudAto. te A - vedanA yAvatuM taijasa samughAta. bhagavana te jIvo mAraNAMtika samughAtathI samavahata thaI mare che ke asamavahata thaI mare che ? gautama bane rIte kare che. bhagavana! te jIvo anaMtara udvatane kayA jAya che ? kayA upaje che ? zuM nairayikomAM upaje che ke tiryaMcayonikomAM ? gautama ! e pramANe uddhatanA kahevI jema kAMtipadamAM kahI che. bhagavAna ! te jIvonI keTalI lAkha jAti phula koDI yoni pramukha kahyA che ? gautama ! bAra lAkha jAtikula koDI pramukha che. bhagavad ! bhujaLa parisarpa sthalacara pAMcendriya tiryaMcayonikono keTalA bhede yonisaMgraha kahyo che? gautama! traNa bheTe che, te A - aMDaja potaja saMmUrNima. e pramANe khecaromAM kahyA mujaba ahIM kahevuM. vizeSa e ke - sthiti jadAca aMtamuhUrta utkRSTa pUvakoDI. uddhadI be naraka sudhI jAya che. tenI navI lAkha jAti kula koDI kahI che, bAkI pUrvavatuM. urama parisarSa sthalacara paMcendriya tiricayonikanI pRcchA. bhujama sivita kahevuM. vizeSa e - sthiti, jaghanya aMtara muhad utkRSTa pUvakoDI. uddhatIne pAMcamI pRdI sudhI jAya. temanI daza lAkha jAti kula koDI che. catuSpada sthalacara paMcendriya tiryaMca pRcchA gautama ! te be bhede che - jarAyuja [potajo ane saMmUrchAima. te jarAyuja zuM che ? traNa bhede che - rumI, puruSa napuMsaka. saMmUThThimo napuMsaka che. bhagavan ! te jIvone keTalI leyAo kahI che ? bAkInuM paHnI mAphaka kahevuM. vizeSa e ke - sthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama, uddhatIne cothI naska sudhI jAya che. daza lAkha jAtikula koDI che. jalacara Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3}tica-1/131 paMcendriya tiryaMcayonikonI pRcchA. bhujama parisarSa mujaba kahevuM. vizeSa e - uddhatIne Adha:sAtamI naraka sudhI jAya. sADA bAra lAkha kula koDI yoni pramukha cAvata kahI che. bhagavAna ! caturindriyanI keTalI jAti kula koDI yoni pramukha kahI che ? gautama ! nava lAkha jAti kula koDI pramukha yAvatuM kahI che. kendriyonI pRcchA.. gautama ! ATha lAkha jAti kula vAva kahI che. bhagavAna ! beIndriyonI ? gautama ! sAta lAkha jAti kula koDI pramukha. vivecana-131 - bhagavanpakSIone keTalI vezyA che ? gautama ! cha - kRSNa yAvatu zukla lezyA. pariNAmanA saMbhavathI temane dravya ke bhAvathI badhI lezyA che. te jIvonI daSTi samyaka - mithyA - samyakamiTyA che ? gaNe che. te jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? baMne che, je jJAnI che, te be ke traNa jJAnI che. ajJAnI paNa be ke traNa ajJAnavALA che. te jIvo mana-vacana-kAya yogI che ? gaNe. te jIvo sAkAropayukta che ke anAkAropayukta? gautama ! baMne che. te pakSIo marIne kyAM utpanna thAya che ? jema prajJApanAnA vyutkrAMtiSadamAM kahyuM che, tema jANavuM. bhagavana! te pakSInI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhad, utkRSTathI palyopamano asaMkhyAta bhAga. te jIvone keTalA samuddhAto che ? pAMca - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, vaikriya ane taijasa samuThThAta. te jIvo mAraNAMtika samuddhAtathI samavahata thaIne mare che ke asamavahata? baMne rIte mare. te jIvo anaMtara udvartIne kayA jAya che ? jema dvividha pratipattimAM kahyuM che tema kahevuM. te jIvonI keTalA pramANamAM yoni pramukha jAti kulakoTi che ? bAra lAkha. temAM jAti kula yoninuM sthULa deTAMta pUrvAcAryoe A prakAre batAvela che - jAti eTale tiryagRjAti, vana - kRmi, kITa, vRzcikAdi. A kula yonipramukha che athatu eka yonimAM aneka kuLa hoya che. jemake chagaNa yonimAM kRmikuLa, kITakuLa, vRzcikakuLa Adi athavA "jAtikuLa' eka pada che. jAtikuLa ane yonimAM paraspara A vizeSatA che ke eka yonimAM aneka jAtikuLa saMbhave che. * x * A prakAre eka ja yonimAM avAMtara jAtibheda hovAthI aneka yonipramukha jAtikuLa hoya che. dvAronA saMbaMdhamAM ahIM saMgrahaNI gAthA che - yoni saMgraha, lezyA, daiSTi, jJAna, yoga, upayoga, upapAta, sthiti, samuThThAta, cyavana, jAti kulakoTinuM A sUtramAM pratipAdana che. bhagavad ! bhujagono keTalA bhede yonisaMgraha kahyA che ? ityAdi pakSivat saMpUrNa kahevuM. vizeSa A- sthiti, cyavana, kulakoTimAM taphAvata che. sthiti - jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa pUrvakoTI. cyavana-udvartanA. narakamAM nIce bIjI pRthvI sudhI ane upara sahasAra kA sudhI upaje che. jAtikula koTi yoni pramukha nava lAkha che. e jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) pramANe ura:parisarpa paNa kahevA. vizeSa A - udvartanA pAMcamI naraka sudhI kahevI. jAtikula koTi daza lAkha che. catuSadono yonisaMgraha be bhede che - potaja ane saMmUrNima. je aMDaja sivAyanA garbha bukAMta che, te badhAM jarAyuja ke jarAyuja 'potaja' kahyA che. tethI ja be prakArano yoni saMgraha kahela che. anyathA gAya Adi jarAyuja che ane sapadi aMDaja che A be ane eka saMmUrNima ema traNa prakAre yonisaMgraha kahevAta. potaja traNa bhede kahyA - strI, puruSa ane napuMsaka. temAM saMmUrNima che te badhAM napuMsaka che. bAkInA dvArA pUrvavat kahevA. vizeSa A - sthiti jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama. udvartanA cothI naka sudhI ane upara sahasAra kA sudhI. ItyAdi - 4 - jalacarono keTalo yonisaMgraha che ? traNa bhede che - aMDaja, potaja, saMmUrNima. bAkI sUtrArtha majuba jANavuM. - x *x - caurindriyanI jAtikula koDI yoni pramukha nava lAkha, teindriyanI ATha lAkha ane beIndriyanI sAta lAkha. - - - A jAtikula koTI yonijAtiyA che, tethI bhinna jAtiyanA avasarathI bhinnajAtiya gaMghAMgonI prarUpaNA kare che - * sUtra-13ra : bhagavana! gaMdha keTalA kahyA che? gaMdhazata keTalA che? gautama! sAta gaMdha, sAta gaMdhazata kahela che. bhagavAna ! phUlonI keTalA lAkha jAtikula koDI yoni pramukha kahI che? gautama! 16 lAkha. te - cAra lAkha jalaja yuponI, cAra lAkha sthalaja puSponI, cAra lAkha mahAvRkSonA phUlonI, cAra lAkha mahAmubhika phulonI. bhagavAna ! vallI ane vallIzata keTalA prakAre che ? gautama cAra vallI, cAra vallIzata che... bhagavana ! latA keTalI che, latAzata keTalA che? ATha latA ane ATha utArazata che. bhagavana! haritakAya ane haritakAyazata keTalA che ? gautama traNa haritakAya, traNa haritakAyata kahela che. biMTabaddha phaLanA hajAra prakAra, nAlabaddha phaLanA hAra prakAra, e badhAM haritakAmamAM samAviSTa che. A pramANe sUjha dvArA vaya samajavAthI, bIjA dvArA sUtramAM samajAvavAthI, ciMtana karavAthI, punaH payalioyana karavAthI A badhAM trasa ane sthAvara be kAyomAM samAviSTa thAya che. A pramANe pUafpara vicAraNAthI AjIvika daiSTAMtathI 84-lAkha pati kula koDI yoni pramukha thAya che tema jinavaroe kahela che. * vivecana-132 : ahIM mULapAThamAM "gaMdha" zabda che, te 'gaMdhAMga'no vAcaka che. tethI 'gaMdhAMga' keTalA che ? gaMdhAMgazata * gaMdhAMganI peTA jAti keTalA 100 che ? gaMdhAMga sAta che, gaMdhAMgazata sAta che. sAta gaMdhAMga A pramANe - mUla, vacA, kATha, niyati, patra, Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3)tiryaca-1/132 phUla, phUla. temAM mULa * mustA, vAlukA, uzIrAdi. ca " suvarNa chAla, tvacA. 19 * caMdana, agara Adi. nirvANa - karparAdi, patra - jAtipatra, tamAlapatra. puSpa - priyaMgu nAgapupAdi, na * jAIphaLa, kakala ItyAdi. A sAta gaMdhAMgone kALo Adi pAMca varSathI guNatAM 35 bheda thayA. A sugaMdhavALA ja che tethI ekathI guNatAM 35 x 1 = 35 ja thAya. pratyeka varNa bhedamAM pAMca rasa prApta che. pUrvokta 35 ne pAMca vaDe guNavAthI 135 bheda thayA. jo ke sparza ATha hoya che, paNa gaMdhAMgomAM prazasta sparzarUpa mRdu-laghu-zIta-uNa cAra sparza ja vyavahArI gaNAya che, tethI pUrvokta 135 x 4 = 900 thAya. A saMbaMdhamAM vRttikArazrIe ne gANA paNa TAMkela che.) puSpa jAti kula koTI keTalAM lAkha che ? soLa lAkha. te A pramANe - cAra lAkha jalaja, padonA jAti bhedathI. cAra lAkha laja, koraMTakAdi jAtibhedathI, cAra lAkha mahAgubhika, jAI Adi. cAra lAkha madhuka Adi mahAvRkSo. vali ane valizata keTalA che? cAra valli che. trapuSi Adi mUlabhedathI. mULa TIkAkAre tenI alaga vyAkhyA karI nathI. tethI saMpradAyathI jANavuM. tenA avAMtara jAtibheda-zoo che. bhagavad ! latA ane latAzata keTalA che? gautama ! mULa bhedathI ATha latA che, te paNa saMpradAyathI jANavI. mULa TIkAkAre vyAkhyA karI nathI. avAMtara jAtibhedathI Koo latA kahela che. haritakAya ane haritakAyata keTalAM che ? gautama ! haritakAya traNa che - jalaja, sthalaja, ubhayaja. pratyekanA avAMtabheda 100 che. tethI 30o haritakAyo che. vRtAka Adi kuLa hajAra bhede che, nAlabaddha phaLa paNa hajAra bhede che. te badhAM ane bIjA paNa tevA prakAranA bhedo haritakAmAM samAviSTa che. haritakAya vanaspatikAyamAM, vanaspati sthAvaramAM, sthAvaro jIvamAM samAveza pAme che. A pramANe samajIne - sUjhAnusAra svayaM samajIne, bIjA dvAra samajAvavAthI, arthAlocanarUpe vicAravAthI, yukti Adi dvArA ciMtana karavAthI, A badhAM saMsArI jIvono trasakAya ane sthAvara kAyamAM samavatAra thAya che. ema pUvapira paryAlocanathI jANavuM. te AjIvaka dRSTAMtathI jANavuM. T - sarva jagatamAM abhivyApta che je dRSTAMta, tenA vaDe sarva jIvanA darzanathI. mULa TIkAkAre paNa Ama ja kahyuM che. 84 lAkha jAti kula koTi yonipramukha thAya che, tema meM ane bIjA RSabhAdi jinavaroe kahela che. A 84 lAkha saMkhyAthI, tenA sivAyanI paNa jAti kulakoTi yoni pramukha jANavA. tethI kahyuM che - jAti kula koTi yoni pramukha pakSInI 12-lAkha, bhujagonI nava lAkha, ugonI daza lAkha, catuSpadonI daza lAkha, jalacaronI sADA bAra lAkha, caturindriyonI nava lAkha, teIndriyonI ATha lAkha, beIndriyonI sAta lAkha, puSa jAtinI 16-lAkha. e rIte kula 93 lAkha jAti kula koTi yoni pramukha thAya che. 98 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 tethI 84 lAkha saMkhyA upAdAna lakSaNa jANavI. A ame amArI buddhithI kahetA nathI, cUrNimAM paNa tema kahyuM che. kula koTi vicAraNAmAM vizeSAdhikArathI kahe che - * sUtra-133 : bhaNavanA za svastika, svastikAlad, svastikaprabha, svastikakAMta, svastikavaNa, svastikalezya, svastikaqja, svastikazRMgAra, svastikakUTa, svastikaziSTa, svastikotarAvatuMsaka nAmaka vimAna che ? hA, che. bhagavAna ! te vimAno keTalA moTA che? gautama! jeTale dUra sUrya udita thAya che, jeTale dUra sUrya asta thAya che. evA traNa avakAzAMtara pramANa kSetra, koI devano eka pada nyAsa hoya ane te deva te utkRSTa, varita yAvatuM divya devagatithI cAlatAcAlatA yAvatu eka ke be divasa, utkRSTa cha mAsa cAle, to keTalAMka vimAno paNa karI zake che ane keTalAMka vimAno pAra pAmI zakatA nathI. gautama ! ATalA moTA te vimAno kahyA che. bhagavana! zuM arci, arcirAvatuM Adi cAvatuM arcirAvatuMsaka nAma vimAna che? hA, che. te vimAna keTalA moTA che? gautama! svastikAdi vimAnavat kahevuM. vizeSa - pAMca avakAzAMtara koI devano padanyAsa kahevo. bAkI pUrvavatu. bhagavAna ! zuM kAma, kAmAtad cAvatuM kAmottarAvatuMsaka vimAno che? hA, che. bhagavAna te vimAno keTalA moTA che? gautama svastikAdi vimAnava4 kahevuM. vizeSa - sAta avakAzAMtara padanyAsa kahevo. bAkI pUrvavatu. bhagavana ! vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita nAmaka vimAno che? hA, che. bhagavad ! te vimAno keTalA moTA che? gautama ! yAvata jeTalA dUrathI sUrya udaya eTalA nava AkAzAMtara kahevA. bAkI pUrvavatuM. keTalAMka vimAnone pAra karI zakatA nathI. suSamAnuM jamaNA ATalA moTA te vimAno kahI che. * vivecana-133 - * x * vimAna * vizeSarUpe puNyazALI jIvo dvArA targata sukhono anubhava karAya che te vimAna che. tene nAma laIne kahe che - arci: - arciH nAmathI acirAvAdi agiyAra nAmo che. * x - A vimAno keTalA pramANamAM moTA che ? ItyAdi. [ahIM upamAthI kahe che.] . jaMbUdvIpamAM sarvotkRSTa divasamAM sarvAtyaMtara maMDalamAM vartato sUrya jeTalAM phogamAM udaya pAme che ane jeTalAM kSetramAM asta pAme che. A udaya-asta pramANane AzrIne jeTaluM kSetra che, te avakAzAMtara gaNatA, tenAthI traNa gaNuM kSetra. kalpanA karo ke koI eka devano ATalo vikama-padabhyAsa hoya. temAM jaMbUdvIpamAM sarvotkRSTa divase 47,263 ane 1da0 yojana tenuM udaya kSetra che, ATaluM ja tenuM astakSetra che. te baMne maLIne * 94,526 - 42lso yojanA kSetra parimANa thAya che. A eka avakAzAMtaranuM [187] Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3)tiryaca-1/133 1oo jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/2 parimANa che. AvA traNa avakAzAMtarathI - 28,03,580 ane 50 parimANa thAya che. hadhe te vivakSita deva, sarva devajana prasiddha utkRSTa, varita, capaLa, caMDa, zIgha, uddhata, javana, cheka, divya devagati vaDe cAlatAcAlatA jaghanyathI coka ke be, utkRSTathI cha mAsa cAle. to paNa keTalAMka vimAnono pAra pAme, keTalAMkano nahIM. - x - x - ATalA moTA te vimAno kahyA che. bhagavan! svastika, svastikAvado Adi vimAno che ? kUijhamAM svastikadi vimAna pahelA kahyAM che, arSi Adi pachI hyA che, ahIM vRttikAgrIe A kama AgaLapAchaLa kema karyo te na samajAyuM !] hA, che. ItyAdi pUrvavatuM. mAtra udaya-asta avakAzAMtara kSetra pAMca gaNuM kahevuM. bhagavanuM kAma, kAmAvarta Adi vimAno che ? hA, che Adi badhuM pUrvavatuM. mAtra ahIM udaya-asta avakAzAMtara kSetra sAta gaNuM che. vijayAdi cAra vimAno che ? hA, che. ItyAdi pUrvavatuM. vizeSa e ke - nava avakAzAMtara kahevA. [ahIM vRttikArazrIe cAra gAthA Apela che. je ukta arthane ja pratipAdana karanArI che.] $ pratipatti-3-tiryaMca uddezaka-2 $ - X - X - X - X - X - o pahelo uddezo kahyo. have bIjA uddezAno avasara che. * sUga-134 : he bhagavana! saMsArI jIvo keTalA bhede che? gautama! cha bhede che, te A - pRvIkAyika yAvata trasakAyika. te pRvIkAyiko zuM che ? be bhede che - sUkSma ane bAdara praNavIkAyika. te sUkSma pRvIkAyika zuM che ? be bhede che . patika ane apasataka. te sUkSma pRvIkAcika kahyA che. te bAdara pRvIkAyika zuM che ? be bhede che - patika ane aparyAptaka. e pramANe prajJApanApadamAM kahyA mujaba kahevuM. aNa sAta bhede che. khara0 aneka bhede che. sAva asaMkhyAta che. te bhAdara pRvIkAyika kahyA. te pRvIkAyika kahyA. e pramANe prajJApanA padamAM kahyuM che tema badhuM ja kahevuM. cAvatuM vanaspatikAsika. e pramANe cAvatu jyAM eka vanaspatikAya che, tyAM kadAca saMkhyAta, kadAca asaMkhyAta, kadAca anaMta vanaspatikAyika jANavA. te bAdara vanaspatikAyika kahA te vanaspatikAyika kahA. te trasakAyika zuM che? caturvidha che. te A - beIndriya, teIndriya, caurindriya, paMcendriya. te beIndriyo zuM che ? aneka bhede che. e pramANe jema prajJApanA padamAM kahyuM, te badhuM saMpUrNa kahevuM yAvat savathisiddha devo. te anuttaropAtika kahA. te devo kahyA, paMcendriyo kahafo * vivecana-134 - bhagavad ! saMsArI jIvo keTalA bhede che ? cha bhede. te A - pRthvI cAvatuM basakAyika, prajJApanA sUtranA pahelAM prajJApanA padanI saMpUrNa vakatavyatA yAvat "te devo kahyA". sudhI kahevuM. have vizeSa abhidhAnArthe pRthvIkAyika viSaya sUtra kahe che - * sUtra-135,136 : [135 bhagavad ! pRthvI keTalA bheTe che ? gautama ! cha bhede che - kSakSaNapRvI, zuddha pRthvI, tAlukA pRthvI, manozilA pRthvI, zarkarA pRthvI ane khara pRedI... bhagavAna ! GNa pRdInI keTalI kALa sthiti kahI che ? gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa 1000 varSa zuddha pRedIno prazna. gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 12,000 varSa vAlukA pRthvIno prazna. gautama! jaghanya aMtarmahatta, utkRSTa 14,000 varSa. manozilA pRtIno prazna. gautama! jaghanya aMtarmahad, utkRSTa 16,ooo varSa. zarkara pRthvIno prazna. gautama! jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 18,000 varSa para pRhIno pravA. gautamI jAnyathI aMtarmuhUrta, utkRSTI 22,000 varSanI sthiti jANavI. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiryaca-2135,136 101 bhagavAna ! nairayikonI keTalI kALa sthiti che ? gautama jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa 33-sAgaropama sthiti. e pramANe sAIsiddha deva sudhI badhuM ja (prajJApanAnusAra) kahevuM. bhagavAna ! jIva, avarUpe kALathI keTalo kALa rahe ? gautama savakALa rahe. bhagavana | pRvIkAya, pRthavIkAyarUpe kALathI keTalo kALa rahe gautama! savakALa. e pramANe trasakAyika sudhI kahetuM. [16] bhagavat ! prabhutA pRedIkAyika keTalA kALamAM nirNopa thaI zake che ? gautama! jaghanya pade asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI, ukRSTapade paNa asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI. ahIM jaghanyapadathI utkRSTapadamAM asaMkhyAtagaNI adhikatA jANavI. A pramANe pratyutpanna vAyukAyika sudhI kahevuM. bhagavAna ! pratyutta vanaspatikAyika keTalA kALe nirlepa thAya ? gautama ! jaghanya pade apada, utkRSTa pade pada, pratyutpanna vanaspatikAyikane nirlepanA nathI - kadI nirlepa na thAya. pratyutaw AsakAyikane prazna. jaghanya pade sAgaropama zad-pRtharva, utkRSTa pade paNa sAgaropama zatapRthakrad. [paraMtu] jaghanya padathI utkRSTa padane vizeSAdhika jANavuM. * vivecana-135,136 - * x * pRthvI keTalA bhede che ? gautama! cha bhede kahela che. te A - glaNapRthvI - cUrNita loTa samAna mRdu mATI. zuddha pRthvI * parvatAdinA madhyanI mATI, manaHzilA, vAlukA-retI 5, zarkarA-kAMkarA, khara-pASANAdi... che AnI sthitinA nirUpaNArthe kahe che - glaNa pRthvIkAyikonI bhagavad ! keTalo kALa sthiti kahI che ? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhad, utkRSTathI 1000 varSa. A AlAvAthI bAkInI pRthvInI utkRSTa sthiti jANavI. GNa pRthvInI 1000 varSa, zuddha pRthvInI 12,000 varSa, vAlukA pRthvInI 14,000 varSa, manaHzilA pRthvInI 16,000 varSa, zarkara pRthvInI 18,000 varSa, khapRthvInI utkRSTa sthiti-22,000 varSa jANavI. badhAMnI jaghanya aMtarmuhUrta. have sthiti nirUpaNAnA prastAvathI nairayikAdine covIza daMDanA kramathI sthitine nirUpavAne kahe che - nairayikonI keTalI kALa sthiti che? prajJApanAnA sthiti padAnusAra covIza daMDa kramathI sarvArthasiddha vimAnanA devo sudhInI sthitinI nirUpaNA karela che. A rIte bhavasthiti nirUpaNA karI, have kAyasthitine kahe che - vAsthati - jIvano vivakSita sAmAnya ke vizeSarUpa paryAya-vizeSa, temAM sthiti te kAyasthiti. je vastu je paryAya-jIvavalANacI-pRthvIkAyAdita lakSaNathI Adeza karAya tenuM chedana te kAyasthiti. 102 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 temAM nIva - prANone dhAraNa kare te jIva. prANa be bhede - dravyapANa ane bhAvaprANa. temAM dravyaprANa - Ayu vagere. pAMca Indriya, traNa baLa, Ayu, zvAsozvAsa e daza dravya prANa che. jJAna, darzana, sukha ane vIrya e cAra bhAvakhANa che. vizeSa upAdAnathI baMnenuM grahaNa karavuM. nod - jIvana paryAya viziSTa, #nata: kALane AzrIne keTalo kALa rahe ? bhagavaMte kahyuM - sarvakALa. kemake saMsArI avasthAmAM dravya-bhAva prANane AzrIne ane mukti avasthAmAM bhAvapANone AzrIne badhe jIvananuM vidhamAnava che. athavA nava koI eka jIvane nahIM paNa jIvanasAmAnyane kahe che, tethI "prANa dhAraNa lakSaNa' - jIva mAnavAmAM doSa nathI. - x * jIva, jIvarUpe keTalo kALa rahe che ? sarvakALa. kemake jIva sAmAnyanuM anAdi anaMtatva che. A vyAkhyA ame amArI buddhithI karI nathI. mUlaTIkAmAM paNa te kahyuM che. - x x * e pramANe gati, Indriya, kAyAdi dvAro vaDe prajJApanAganA agiyAramAM 'kAyasthiti' nAmanA padamAM kAyasthiti kahI che, tema ahIM badhuM saMpUrNa kahevuM. [jIva] gati-Indriya-kAyAdi dvAra saMgrAhaka A gAyA che, gati, Indriya, kAya, yoga, veda, kapAya, lezyA, samyakatva, jJAna, darzana, saMyata, upayoga, AhAra, bhASaka, parita, paryApta, sUma, saMjJI, bhavasiddhika, astikAya ane carama. A padonI kAyasthiti hoya che, tema jANavuM. thoDo sUjhapATha kahe che - bhagavat ! nairayika nairayikapaNe kALathI keTalo kALa hoya ? gautama ! jaghanya 10,000 varSa, ukRSTa 13sAgaropama. bhagavana! tirdharAyonika, tiryaMcayonikapaNe kALathI keTalo kALa hoya ? gautama! jaghanyathI aMtarmahad, utkaTa anaMtakALanaMtI utsapiNI-avasarpiNI kALathI. phogathI anaMta loka-asaMkhya pudgala parivarta, AvalikAno asaMkhyAtabhAga ItyAdi. have sAmAnya pRthvIkAyAdi gata kAyasthiti nirUpaNI-pRthvIkAya kALathI keTalo kALa hoya? gautamAM sarvakALa. kemake pRvIkAya sAmAnyathI sarvadA hoya che. A rIte akAyAdi pAMce sUtro kahevA. have vivakSita kALe jaghanya ke utkRSTa pade keTalA abhinava utpadhamAna pRthvIkAyikAdi che ? te kahe che. tatkALa utpanna thanAra pRthvIkAyika keTalA kALe nirlepa thAya che ? nirlepa eTale - jo prati samaya eka eka jIvano apahAra karAya to keTalA samayamAM te jIvo badhAM ja apahata thaI jAya te kALa. jaghanya pade thatuM jyAre sauthI thoDAM hoya tyAre asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI. utkRSTa pade sauthI vadhu hoya tyAre paNa asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI. vizeSa A - jaghanya padathI utkRSTa pada asaMkhyAtagaNuM che. vanaspati sUgamAM - abhinava utpanna thanAra vanaspatikAyika keTalA kALe nirlepa thAya che ? te jIvo anaMtAnaMta hovAthI jaghanya ke utkRSTa eka paNa padamAM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3tiryaca-2135,136 103 nirlepanA saMbhava nathI. "ATalA samayamAM te nirlepa thaI jaze' tema kahevuM asaMbhava hovAthI apada kahyA. pratyutpanna trasakAyika keTalA kALe nirlepa thAya? gautama ! jaghanya ke utkRSTa baMne pade sAgaropama zatapRthakva. vizeSa e ke - jaghanya karatA utkRSTa pada vizeSAdhika jANavuM. have avizuddha-vizuddha vezyA viSayamAM kaMIka kahe che - * suga-13 bhagavAna ! vizuddha lerI ANagAra asamavahata AtmAthI vizuddhalethI deva, devI anagarane jANe che ? jue che? gautama! A artha samartha nathI. bhagavan! vizuddhaleksI aNagara asamavahata AtmA dvArA vizuddhaleyI deva, devI, aNagArane jANe che ? jue che? gautama! A artha samartha nathI. bhagavana avizuddhaleyI aNagAra samavahata thaI AtmA dvArA avizuddhalezyI deva, devI, aNagArane jue che? jANe che ? gautama ! A artha samartha nathI. avizaddhalecI aNagara samavahata thaI AtmA vaDe vizuddhaleksI deva, devI, aNagArane jue che? jANe che ?. nA, te artha samartha nathI. bhagavat / avizuddhahecI aNagara samavahata ke asamavahana thaI AtmA vaDe avizuddhaleksI deva, devI, aNagArane jANe che? jue che? nA, te artha samartha nathI.. avizuddha leyI aNagara samavahata ke asamavahata thaI, AtmA vaDe vizuddha ucchI deva, devI, aNagArane jue che ? jANe che ? te artha samartha nathI. bhagavAna vizuddha lerI ANagAra samavahata thaI AtmA vaDe vizuddha leyI deva, devI, aNagArane jANe che? jue che? hA, jANe che. jue che. je rIte avizuddha vezyAnA lAvA kahyA e rIte vizuddhalecInA paNa cha AlAvA kahevA. yAvata bhagavat ! vizuddhaleyI aNagara samavahalAsamavahata thaI AtmA vaDe vizuddhavezyI deva, devI, aNagArane jANe-jue ? hA, jANe-jue che. * vivecana-137 : vimurta: - kRSNAdi lezya. manamAra - jene agAgRha vidhamAnuM nathI, te anagAra - sAdhu. masamavati - vedanAdi samuhnAta rahita. samavata * vedanAdi samuThThAta yukata. A rIte be sUtra asamavahata-samavahata AtmA vaDe avizuddha lezyAvALAnA viSayamAM, be sUtra samavahata-asamavahata AtmA vaDe vizuddhalezyI viSayamAM vicAravA tathA anya avizuddhalezya-vizuddhalezyI viSayamAM be sUjha samavahadasamavahata AtmA vaDe che. samavahatAsamavahata eTale vedanAdi samuThThAta kriyAviSTa, paripUrNa samavahata nahIM ane sarvathA asamavahata paNa nahIM. A rIte avizuddhalespInA cha sUtro kahyA, e pramANe vizuddhalezvInA paNa cha sUtro jANavA. vizeSa e ke temAM jANe che - jue che kahevuM. kemake yathAvasthita jJAna-darzana che. 104 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda) mUla TIkAkAre paNa A kahyuM che. -x-x-x- have samyam - mithyA kriyAno eka sAthe hovAno niSedha kahe che - * sUga-138,139 : bhagavana! atIrthiko ema kahe che, bhAse che, prajJApe che ane parUpe che ke - eka jIva eka samaye be kriyAo kare che. te A - samRkava kriyA ane mithyAtva kriyA. je samaye samyakatva kriyA kare che, te samaye mithyAtva kriyA kare che ane je samaye mithyAtva kriyA kare che, te samaye samyakatva kriyA kare che. samyakatva kriyAne karatI veLA sAthe miyAd kiyA kare che, mithyAtve kriyA karatI veLAe sAthe samyakatva kriyA paNa kare che. e pramANe eka jIva eka samaye be kriyA kare che - samyaka kriyA ane mithyAtva kriyA. bhagavana ! Ama kaI rIte bane ? gautama! anyatIrthiko je Ama kahe che, bhAse che, prajJApe che, parUpe che ke - eka jIva eka samaye be kriyAo kare che Adi pUrvavata yAvatu samyaka kriyA ane mithyAtva kriyA, te jeo Ama kahe che mithyA che. he gautama ! huM pramANe kahuM chuM yAvat prarUpaNA karuM chuM ke nize eka jIva eka samaye eka kriyA kare che. te A - samyaka kriyA ke mithyAtva kriyA. je samaye samyaka kriyA kare che. te samaye mithyAtva kriyA karatA nathI ane je samaye misrAva kriyA kare che, te samaye samyakatva kriyA karatA nathI. e rIte eka jIva eka samaye eka kriyA kare che, samyakatva ke mithyAtva kriyA. [13] tiryaMcayonika adhikArano bIjo uddezo pUrNa thayo. * vivecana-138 - bhagavat ! anyatIrthiko - caka Adi sAmAnyathI ema kahe che - zravaNa abhimukha thayela potAnA ziSyone vistArathI vyaktarUpe kahe che, prakarSathI jaNAve che - potAnA AtmAmAM je rIte jJAna raheluM che, te rIte bIjAne jaNAve che. tatva vicAraNAthI A asaMdigdha che evuM nirUpe che. eka jIva eka samaye yugapatuM be kriyA kare che, te A rIte - sagavathI - suMdara adhyavasAyarUpa ane mithyAtvayA - asuMdara adhyavasAya. je samaye samyakatva kriyA kare che, te samaye mithyAtva kriyA kare che, je samaye mithyAtva kriyA kare che te samaye samyakatva kriyA kare che ItyAdi - X - X - bhagavanuM Ama kaI rIte bane ? A pramANe gautame pUchatAM bhagavaMte kahyuM - anyatIciko je pUrvavat kahe che, te khoTuM che. huM ema kahuM chuM, boluM chuM, prajJApuM chuM, prarUpuM che ke eka jIva eka samaye eka kriyA kare che. samyakacva kriyA ke mithyAva kriyA. tethI je samaye samyakatva kriyA kare che, te samaye mithyAtva kriyA karato nathI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3)tiryaca-2/138 105 106 ane je samaye mithyAtva kriyA kare che, te samaye sakhyatva kriyA karato nathI. paraspara vaivikatya niyama jaNAvavA kahe che ke - samyaka kriyA karavA vaDe mithyAtva kriyA karato nathI ane mithyAva kriyA karavA vaDe samyakatva kriyA karato nathI. samyakatva ane misrAva kiyAnA paraspara parihAra avasthAnAmakapaNAthI jIvane tadubhaya karaNa svabhAvatvanA ayogathI Ama kahyuM. anyathA sarvathA mokSano abhAva thAya, kemake kadApI mithyAtva chUTuM paDatuM nathI. A rIte tiryacayoni adhikArano bIjo uddezo A trIjI pratipattimAM puro thayo. muni dIparatnasAgare karela pratipatti-3, tiryaMcAdhikArano TIkA sahita anuvAda pUrNa jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 pratipatti-3-manuSyAdhikAra che - X - X - X - X - X - * tiryaMcayonija adhikAra kaho. have manuSyAdhikAra - * sUtra-140 : te manuSyo keTalA che ? manuSyo be prakAre che - saMmUrNima manuSyo ane garbha vyutkrAMtika manuSyo. te saMmUrNima manuSyo keTalA che? te eka ja prakAranA hoya che. bhagavanuM ! te mUrchAima manuSyo kyAM utpanna thAya che ? gautama! manuSya kSetramAM, jema prajJApanAmAM kahyuM cAvatuM te saMmUrNima manuSyo kahyA che. * vivecana-140 : te manuSyo be bhede che - saMmUrNima ane garbhaja. 2 zabda baMne paNa manuSyatva jAtinI tulyatAnA sUcaka che. te saMmUchimo eka prakAre kahyA che. temano saMbhava kyAM che ? * x * manuSya thotramAM ItyAdi prAgvat kahevuM. cAvat aMtarmuhUrva Ayu pALIne kALa kare che. * x - have garbhaja manuSyane kahe che. * sUtra-141,142 : [11] te garbhabhukAMtika manuSyo keTalA bhede che ? traNa bhede - karmabhUmaja akamabhUmaja aMtarlIpaja. [14] te aMtarlIpaja keTalA bhede che ? 28 bhede. te A pramANe - ekorukA, AbhASikA vaiSANikA yAvat : x * zuddhadetA. * vivecana-141,142 : te garbhavyakAMtika manuSyo -x - traNa bhede kahyA che - karmabhUmaka, karmabhUmaka, aMtadvapaka. temAM anAnupUrvIthI kathana karAya che, A nyAyathI pahelA aMtarlIponuM kathana karavA kahe che ke- te aMtara dvIpako kayA che ? lavaNa samudra madhya aMtare aMtare dvIpa te aMtarlIpa. aMtadvIpamAM thanAra te AMtadvapakA, te 28 che. te A pramANe ekorakA, AbhASikA, vaiSANikA, nAMgolika, hacakarNa, gajakarNa, gokarNa, zakalIkarNa, Adarzamukha, meMDhamukha, ayomukha, gomukha, azvamukha, hastimukha, siMhamukha, vAghamukha, azvakarNa, siMhakarNa, akarNa, karNapAvaraNa, ulkAmukha, meghamukha, vidhuta, ghanadaMta, laTadad, gUDhAMta ane zuddhadaMta. - - A ekorakAdi nAma dvIpo che. te ekoka Adi manuSyo kahyA. jema paMcAla dezano nivAsI puruSa "paMcAla" kahevAya che. koTaka manuSyonA ekoruka dvIpane vize pUche che - * sUtra-143 : bhagavana! ekoTaka manuSyono ekoka nAme dvIpa kayAM Avela che ? gautama / jaMbUdvIpamAM meru parvatanI dakSiNe ladhu himavaMta vadhira parvatanA IzAna Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/manuSya/143 09 camatathI lavaNa samudramAM 300 yojana gayA pachI dakSiNa dizAmAM ekoTaka manuNono ekoraka nAme dvIpa kahyo che. te dvIpanI laMbAI-pahoLAI 300 yojana che, 95o yojanathI kaMIka adhika paridhiyukta che. te eka pAvara vedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI gherAyela che. te pAvara vedikA ATha yojanA uccatvathI ukta che, 500 dhanuSa vikaMbhathI ekokadvIpane gherIne rahI che. te pAvara vedikAnuM AvA prakAre varNana che - tenI nimA vajamaya che. e pramANe vedikA varNana rAjAzmIya sUtramAM jema karela che, tema kahevuM. * vivecana-143 : dakSiNa dizAnA ekorukAdi manuSyo zikharI parvatAdi upara paNa hoya che, te meranI uttare che, tethI tenA vyavacchedArthe ahIM 'dakSiNa dizAno' ema kahyuM. gautama ! jaMbUdvIpa dvIpanA meru parvatano anya saMbhava hovAthI, ahIM "A jaMbUdvIpamAM" ema kahyuM meranI dakSiNe culla himavat varSadhara parvatanI. ahIM "culla' grahaNa mA himavaMta varSadhara parvatanA vavacchedArce che. pUrvarUpa caramAMtathI izAna khUNAmAM lavaNa samudramAM 300 yojanA gayA pachI culla himavaMta dADhAnI upara, dakSiNa dizAno koka dvIpa che. te laMbAI-pahoLAIthI 300 yojana, sAdhika 949 yojanA paridhicI che. * sUtra-144 - te pAvara vedikA eka vanakhaMDa vaDe cotaraphathI gherAyela hatI. te vanakhaMDa dezona be yojana cakavAta vikhaMbhathI vedikAsama ridhithI kahela che. te vanakhAMDa kRNa, kRNAvabhAsa ItyAdi jema rAjapanIyamAM vanakhaMDa varNana che, tema saMpUrNa kahevuM. tRNonA varNa, gaMdha, sparza, zabda tathA vAvaDI, utpAta parvata, pRedIzilApaTTaka kahevA yAvatuM tyAM ghaNAM saMta deva-devIo yAvat vicare che. * vivecana-144 : te ekoka nAmaka dvIpa eka pAvaravedikArI, eka vanakhaMDathI badhI dizAmAM samastapaNe gherAyela che. temAM pAvara vedikA Adi varNana kahevAnAra jaMbUdvIpa jagatI uparanI pAvara vedikA ane vanakhaMDa varNanavat kahevuM. * * * * sUjha-145 koraThadvIpa dvIpano aMdarano bhUmibhAga bAmaramaNIya kahela che. jema koI AliMgapura hoya e rIte zayanIya kahevuM yAvatu pRedIzilApaka, tyAM ghaNAM ekokadvIpaka manuSyo ane strIo bese che yAvat vicare che. he AyuSyamAna zramaNa ! ekoka dvIpamAM te-te dezamAM, tyAM-tyAM ghaNAM uddAlaka, koddAlaka, kRtamAla, nayamAla, nRtyamAla, zRMgamAla, zaMkhamAla, daMtamAla, zelamAlaka nAme humagaNa kahyA che. te kusa-vikusa-viyuddha-vRkSa mULavALA, mUlamaMta cAvatu bIjamaMta, stra ane puSpothI Acchanna patijIjJa che ane zrI vaDe atIatI zobhatA-sohatA rahelA che. te ekoka dvIpamAM ghaNAM vRkSo che - temAM huM 108 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) tAla : bharatAla - meratAla - seratAla - sAla - sarala-saptaparNa-sopArI-khajUranAriyelanA vana che. te kuza-kAMsAdi rahita cAvat che. te koTakatIpamAM tyAM tyAM ghaNAM tilaka, lavaka, vyagodha yAvat rAjavRkSa, naMdivRkSa che. je darbha-kAMsathI rahita che. cAvata zobhe che. ekorDadvIpamAM tyAM ghaNI latA yAvana zyAmalatamAM che. je nitya kusumita che ItyAdi utA varNana uvavAI sUra mujaba pAvatu pratirUpa sudhI kahevuM. ekorUkadvIpamAM tyAM ghaNAM serikAmulma cAvata mahAjAti gulma che. te gulmo paMcavaNa phUlothI kusumita rahe che. tenI zAkhA pavanathI halatI rahe che, tethI tenA phUlo ekorukadvIpanA bhUmibhAgane AcchAdita karatA rahe che. - ekokadvIpamAM tyAM ghaNI vanarAjIo che. te vanarAjI kRSNA, kuSNAvabhAsA yAva4 ramyA, mahAmeLa nikuraMbarUpa yAvatuM mahAna gaMdhane muktI tathA prAsAdIyAdi che. | [] ekoTaka dvIpamAM tyAM ghaNAM mattAMga nAme vRkSagaNo kahyA che. jema caMdraprabhA, maNizalAkA, zreSTha sIdhu pravara vAruNI, jAtivaMta phaLa-ma-puNa sugaMdhita dravyothI kADhela sArabhUta rasa ane vividha dravyothI yukta ane ucita kALe saMyojita karIne banAvela Asava, madhu, meraka, riTAbha, dugdhatulyasvAdavALI prasati, mellaka, tAju, khajUra ane drAkSano rasa, kapiza vano goLano rasa, supakva kSaudasa, varasUrAdi vividha madha prakAromAM jevo varNa-rasa-gaMdhA tathA baLavIrya pariNAmI che. te rIte ja te mattAMga vRkSa vividha prakAre vividha svAbhAvika pariNAmavALI madhavidhithI yukta, phaLothI paripUrNa ane vikasita che. te kuzakAMsarahita cAvat rahela che. ]i koka dvIpamAM tyAM ghaNAM bRttAMga nAme vRkramaNa kahelA che. jema vAska, ghaTa, kaccha, kaLaza, karkarI, pAdakaMcanikA, urdaka, vaddhaNi, supatiSThaka, pANI, cakSaka, bhaMgApha, karoTI, zaka, kapha, pAkhI, thALI, pANI bharavAno ghaDo, vijhi vartaka, maNInA vataka, sonA ane maNiratnanA banelA zukti Adi vAsaNa ke jenA upara vividha citrakArI karelI che, tevA A bRttAMga vRkSa bhAjana vidhimAM vividha prakAranA visA pariNata bhAjanothI yukta hoya che. phaLothI paripUrNa ane vikasita hoya che. kuza-kAsa rahita yAvat rahelA che. ]i ekorakIpamAM tyAM tyAM ghaNAM buTitAMga nAme vRkSagaNo kahyA che. jema koI muraja, mRdaMga, praNava, paTaha, dardaka, riTI, DiDama, bhaMbhA, horaMbha, kavaNita, kharamukhI, mukuMda, zaMkhikA, pariNI, parivAdinI, vaMza, vINA, sughoSA, vipaMcI, mahI, kacchI, riMgamakA, talatAla, kAMcatAla Adi vAjiMtra, je samyapha prakAre vagADAya che. vArdhakaLAmAM nipuNa ane gaMdharvazAstramAM kuzala vyakti dvArA je paMdita karAya che. je Adi-madhya-avasAnarUpa traNa sthAnothI zuddha che, te rIte A truTitAMga vRkSa vividha prakAre svAbhAvika pariNAma thakI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/manuSya/145 109 pariNata thaI tata-vitata-dhana-zuSira rUpa cAra prakAranI vAdha vidhithI yukta hoya che. phaLothI paripUrNa ane vikasita hoya che. kuza-vikuzathI rahita yAvat zobhAyamAna rahelA che. [] ekora,dvIpamAM ghaNAM dIpazikhA nAmanA vRkSagaNo kahyA che. jema saMdhyA virAga samaye navanidhipatine tyAM dIpikAo hoya che. jenuM prakAzamaMDala cotarapha phelAyela hoya che. jemAM ghaNI batti ane bharapura tela bharela hoya che. je potAnA ghana prakAzathI aMdhakAranuM mardana kare che, jeno prakAza kanakanikA jevA prakAzayukta kusumovALA pArijAtanA vananI prakAza jevo hoya che. suvarNamaNiratanathI banela, vimala, bahumUlya ke mahotsavomAM sthApya, tapanIya ane vicitra daMDayukata, * * * jenuM teja khUba pradIpta thaI rahela che. je nirmaLa grahagaNo mAphaka prabhAsita tathA aMdhakArane dUra karanAra sUryanI phelAyela prabhA jevI camake che. potAnI ujjavala javAlAthI jANe hasI rahI hoya, evI te dIpikAo zobhita che. e ja rIte dIpazikhA vRkSa paNa vividha viyasA pariNAmI udhotavidhithI yukata che phaLothI pUrNa ane vikasita che yAvat zrI vaDe atI zobhAyamAna che. [N] ekoka dvIpamAM tyAM ghaNAM jyotizikhA nAme vRkSagaNo kahyA che. jema tatkALanuM udita zarakAlIna sUryamaMDala, kharatI evI hajAro ukA, camakatI vijaLI, vAlA sahita nidhUma ani, agnithI zuddha tapanIya suvaNa, vikasita kiMzukanA phUlo, azoka ane japA puSpono samUha, maNiratanonA kiraNo, zreSTha hiMgaloka samudAya, pota-potAnA varNa ane AbhArUpa tejasvI lAge che. e rIte jyotizikhA vRkSa potAnA ghaNAM prakAranA aneka viyasA pariNAmathI udhota vidhithI yukata hoya che. teno prakAza sukhakArI, maMda, maMda AtAya che. potAne sthAne sthita hoya che, ekabIjAmAM mizra thaI potAnA prakAzathI potAnA pradezamAM rahela padArthone cotaraphathI prakAzita-udhotita-prabhAsita kare che. kuza-vikuza AdithI rahita cAvatu atI zobhe che. 6i] koTakalIpamAM tyAM-tyAM ghaNAM citrAMga nAme vRkSa gaNo kahelA che. jema koI prekSAgRha, vividha prakAranA citrothI citrita, ramya, zreSTha phUlonI mALAthI ujjavala, vikasita-vikharAyelA pukha paMjothI suMdara pRthakSe sthApita ane vividha prakAranI gUMthela mALAonI zobhAnA pakathiI atIva mohaka hoya che. graMthima-veSTitapUrima-saMghAtima mALA, je cheka zithI dvArA guMjI che. sArI rIte sajAvavAnI jenuM saudarya vadhI gayela che. vividha pe dUra laTakatI paMcavaNa phUlamAlAthI sajAvela hoya tenAthI dItimAna evA prekSAgRha samAna, te citrAMga vRkSa paNa vividha prakAranA viyA pariNAmathI mAlyavidhithI yukta che. te kuzavikuza rahita cAvata zobhe che. 110 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/ra [9 ekoTaka dvIpamAM tyAM ghaNAM bistra nAme vRkSo kahelA che. jema sugaMdhI zreSTha kalama jAtinA cokhA ane viziSTa gAya thakI nikRta, doSa rahita zuddha dUdhathI pakAvela zaradaRtunA ghI, goLa, khAMDa ane madhathI mizrita ati svAdiSTa ane uttama varNa-gaMdhayukta paramANa niSpanna karAya che athavA jema cakavartI rAjAnA kuzaLa sUpakAro dvArA niSNAdita cAra ukALAthI sekela, kalama odana-jeno eka eka dANo varALathI sIjhIne mRdu thaI gayela che. jemAM aneka mevAdi nAMkhela che, sugaMdhita dravyothI saMskArita che. je zreSTha-vaNa-gaMdha-rasasArathiI mukta thaI baLa-vIryarUpe pariNata thAya che. IndriyanI zaktine vadhAranAra, bhUkha-tarasane zAMta karanAra, pradhAna goLa-sAkara-khAMDa AdithI yukta, gama karela ghI nAMkhela, aMdaranA bhAge mulAyama ane niSpa, atyaMta priyakArI dravyothI yukata evo parama AnaMdadAyaka paramAnna hoya che. evI bhojana vidhi sAmagrIthI yukata risa nAmaka vRkSa hoya che te vRkSomAM A sAmagrI vividha prakAranA viyasA pariNAmathI thAya che. te vRkSa kurA-kAzAdithI rahita yAvatu zobhe che. | 0i koTaka dvIpamAM ghaNAM maracaMga nAme vRkSagaNo kahelA che. jema hAra adhahAra, vesTanaka, mugaTa, kuMDala, vAmottaka, hemAla, maNilAla, sUtraka, uccayita kaTaka, mudrikA, ekAvalI, kaMThasUtra, makarAkAra AbhUSaNa, uraskaMdha grIveyaka, zoNIsUma, cUDAmaNI, suvarNatilaka, biMdiyA, siddhArthaka, kaNavALI, caMdra-sUryavRSabha-cakrAkAra bhUSaNa, tala bhaMgaka, guTika, mALAkAra harakhAbhUSaNa, valakSa, dInAra mAlikA, mekhalA, kalApa, pataraka, prAtihArika, , kiMkiNI, ranamaya kaMdora, napura, caraNamALA, kanakanikaramALA Adi sonA-maNi-ranAdi anAthI ciyita, suMdara AbhuSaNonA prakAra che, tenI jema A maracaMga vRkSa aneka bahuvidha viyasA pariNAmathI pariNata bhUSaNavidhithI yukta che. kuzAdi rahita cAvat zobhe che. [e] koTaka dvIpamAM tyAM-tyAM ghaNAM gehAkAra nAmaka vRkSo kahelA che. jema prAkAra, aThThAlaka, carikA, dvAra, gopura prAsAda, AkAzatala, maMDapa, ekabe-traNa-cAra khaMDavALA makAna, garbhagRha, mohanagRha, valabhidAra, citrazALAthI sajita prakoTha gRha, bhojanAlaya, goLa-trikoNa-corasa-naMdAvatarakAranA gRha, pAMDura talamuDamALA, harma athavA dhavala-ardhamAgadha-vibhama gRha, pahADa-pahADano adhabhAga-parvata zikharanA AkAranuM gRha, suvidhi koSTaka gRha, anekagRha, zaraNa-layana-Apama-viDaMga-jAla-caMda nigRha, pavaka, hAravALA gRha, cAMdanI AdithI yukata vividha prakAranA bhavana hoya che, e ja prakAre te gehAkAra vRkSa paNa vividha prakAranA, ghaNAM visasA pariNata sukhArohaNa, sukhonA, sukha, niSkramaNa praveza, dardasopAna-paMkitayukata, sukhavihAka, mano anukUla bhavana Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 3/manuSya/145 vidhithI yukata, kurUdi rahita yAvata zobhe che. [10] ekokadvIpamAM tyAM-tyAM ghaNAM anagana nAmaka vRSaNo kahelA che. jema * aneka prakAranA carma vastra, sauma vastra, kaMbala vastra, dakUla vastra, kozeyaka, kAlamRgapaTTa, cInAMzuka, varaNAta, varavANigamatu, AbharaNa cikita, GNa, kalyANaka, bhaMvarI-nIla-kAjaLa jevA vaNanA vastra, bahuvaNa, lAlapILA-sapheda vaNanA vastra, akSata mRgaromanA vastra, sonA-cAMdInA tAranA vastra, pazcima ke uttara dezanuM vastra, siMdhu-RSabha-tAmila-baMga-kaliMga dezanuM sUkSma taMtumaya bArIka vastra ItyAdi vao, je zreSTha nagaromAM kuzaLa kArIgaro vaDe banAvAyela che, suMdara varNavALA che, te prakAre A anana vRkSa paNa aneka prakAre ane bahuvidha visasA pariNAmathI pariNata vividha vastra yukta che, te kuzakAzathI rahita cAvatu atI zobhe che. bhAvanuM / koTakatIpamAM manuSyono AkAra-prakAra Adi svarUpa kevA che ? he gautama te manuSya anupama saumya ane suMdara rUpavALA che. uttama bhogasucaka lakSaNavALA, bhoga janma zaubhAthI yukta che. temanA aMgo janmathI ja zreSTha ane sabaga suMdara che. temanA paga supratiSThita ane kAcabA mAphaka suMdara che. temanA paganI taLIyA lAla ane utpala >> samAna mRdu, mulAyama, komaLa che. temanA caraNamAM parvata, nagara, samudra, magara, cakra, caMdramA AdinA ciha che. temanA caraNanI AMgaLI kramaza: moTI-nAnI ane maLelI che. temanI AMgaLInA nakha uad, pAtaLA, tAmavarNa, snigdha che. temanA gulpha, piMDalikA kramaza: zULa, sthULatara ane goLa che, temanA ghuMTaNa saMpuTamAM rAkhelanI jema gUDha che. temanI jAMgha hAthInI sUMDhanI mAphaka suMdara, goLa ane puSTa che. zreSTha madonmatta hAthInI cAla jevI cAla che. zreSTha ghoDA mAphaka temano guhya deza sugupta che. AkIrSaka A% mAphaka maLamUtrAdi lepathI rahita che temanI kamara yauvana prApta zreSTha ghoDA ane siMhanI kamara jevI pAtaLI ane goLa che. saMkocelI jhipAI, mumatI darpaNano daMDa ane zuddha karela sonAnI mUTha vaccethI pAtaLI hoya che, tevI pAtaLI temanI kamara che. tenI romarAji saraLa-sama-saghana-suMdara zreSTha pAtaLI-kALI-nidha-Adeya-lAvaNyamaya-sukumAra-sukomaLa ane ramaNIya che, temanI nAbhi gaMgAnA AvarNa samAna dakSiNAvarta, taraMganI jema vakra ane sUryanI ugatA kiraNothI khIlelA kamaLanI mAphaka gaMbhIra ane vizALa che. temanI kukSi matsya ane pakSI mAphaka suMdara ane puSTa che, temanuM peTa mAchalI mAphaka kRza che. temanI Indriyo pavitra che. temanI nAbhi kamaLa samAna vizALa che. temanA pAbhAga nIce namela che. pramANopeta che. suMdara che, parimita majhAyukata, sthULa ane AnaMdadAyI che. temanA paThanI hI mAMsala hovAthI anupalakSita hoya che. temanA zarIra kaMcananI kAMtivALA nirmaLa suMdara ane nirupahata hoya che. teo 112 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) zubha bagIza lakSaNothI yukta hoya che. temanuM vakSasthaLa kaMcananA zilAtala jevuM ujjavala, prazasta, samatala, puSTa, vistIrNa ane moTu hoya che. temanI chAtI upara zrIvatsanuM cihna aMkita hoya che, temanI bhuja nagaranI agalA samAna lAMbI hoya che. temanA bAhu nAganA vipula zarIra tathA AThAvela AliA samAna lAMbI hoya che. temanA hAthanI kalAI cupa samAna dea, AnaMdadAyI, puSTa, susthita, suzliSTa, viziSTa, ghana, sthira, subaddha, nigUDha parva saMdhivALI che. temanI hatheLI lAla vanI, puSTa, komaLa mAMsala, prazasta, lahANayukata, suMdara chidra jALa rahita AMgaLIvALI che. temanA hAthanI AMgaLI puSTa, goLa, sAta ane komaLa che. temanA nakha, tamavargIya, pAtaLA, svaccha, manohara ane nidha che. temanA hAthomAM caMdra-sUrya-zaMkhacakra rekhA, dakSiNAvarta svastika rekhA ane caMdrAdinI saMyukta rekha hoya che. aneka zreSTha lakSaNayukta uttama, prazasta, svaccha, AnaMdaprada rekhAothI yukta hAtha che. temanA skaMdha zreSTha bheMsa varAha, siMha, zArdUla, baLada, hAthInA skaMdha mAphaka pratipUrNa vipula ane uard che. temanI Doka cAra AMgaLa pramANa ane zreSTha zaMkha samAna che. temanI dADhI avasthita, suvibhakata, vALatI yukata, mAMsala, suMdara saMsthAna yukad, prazasta ane vAghanI vipula dADhI samAna che. temanA hoTha parikarmita zilApavAla ane biMba phaLa samAna lAla che. temanA dAMta sapheda caMdramAnA TukaDA jevA vimala che ane zaMkha, gAyanA dUdhanA phINa, jalakaNa, mRNAlikAnA taMtu samAna sapheda che. temanA dAMta akhaMDita hoya che, alaga-alaga hotA nathI, teo suMdara dAMtavALA che. temanI jIbha ane tALavuM agnimAM tapAvI dhoyela ane tapAvela ravaNa samAna lAla che. temanI nAsikA gaDa jevI lAMbI, sIdhI ane uMcI hoya che. temanI AMkho sUryakiraNothI vikasita puMDarIka kamaLa jevI, khIlelA zveta kamaLa jevI, khuNAmAM lAla, vacce kALI ane dhavala tathA pamapuTavALI hoya che. temanI saMvara kaMIka Aropela dhanaNa samAna vaka, ramaNIya, kRSNa megharAji samAna kALI, saMgata dIdha, sujAta, pAtaLI, snigdha hoya che. temanA kAna mastakanA bhAga sudhI kaMIka coTelA ane pramANapata che. teo suMdara kAnovALA che. temanA koLa pInI ane mAMsala hoya che. temanA lalATa navIna udita bAlacaMdra jevuM prazad, vistIrNa ane samatala hoya che. temanuM mukha pUrNimAnA caMdramA jenuM saumya che, mastaka chatrAkAra ane uttama hoya che. temanuM sira ghana-nibiDa-subaddhaprazasta lasaNavALuM, kUTakAra mAphaka uad ane pASANanA piMDa mAphaka goLa ane majabUta hoya che. temanI kezAMtabhUmi dADamanA puSpavat lAla, tapanIya suvarNa samAna nimala ane suMdara hoya che. mastakanA vALa zAbhali phaLa mAphaka ghana ane nibiDa hoya che. te bAla mRdu, nimaLa, prazasta, sUma, lakSaNayukata Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/manuSya/145 113 114 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 sugaMdhita, suMdara, bhujabhojaka, nIlamaNi, bhramarI, nIla ane kAjaLa samAna kALA, harSita bhramara samAna ati kALA, snigdha, nizcita hoya che. ghugharAlA ane dakSiNAvarta hoya che. te manuSyo lakSaNa, vyaMjana ane guNa yukata hoya che. teo suMdara, suvibhakata svarUpavALA hoya che. teo sAdIya, darzanIya, abhirUpa, tirUpa hoya che. A manuSyo haMsa-kauMca-saha-maMju-suravaravALA, naMdi-saha-maMju-suvara poSavALA, aMga-aMgamAM kAMtivALA, vajaRSabhanArAya saMghayaNI, samacaturastra saMsthAnavALA, nivacAvALA, nirAlaMka, uttama prazasta atizaya yukata ane nirupama zarIravALA, svedAdi mela kalaMkathI rahita, sveda-rAdi doSothI rahita upalepa rahita, anukULa vAyuvegavALA, kaMkapakSIvat nirlepa gudAbhAgavALA, kabUtara mAphaka badhu pacAvI lenAra, pakSI mAphaka nirlepa apAnadezAvALA, suMdara pRSTabhAga, uMdara ane jeghAvALA, unnata ane muSTigrAhya ku#ivALA, pas-upala samAna sugaMdhI zvAsocchavAsa ane mukhavALA che. A manuSyonI uMcAI 800 dhanuNa hoya che, te manuSyone 64-pAMsaLI hoya che. teo svabhAvathI ja bhakta, vinIta, zAMta, svAbhAvika pAtaLA krodhamAna-mAyA-lobhamukata, mRdu-mArdava saMpanna, allIna, bhadra, vinIta, abhecchA, asaMnidhi saMcaya, aDa, vRkSonI zAkhAmAM rahenAra, IcchAnusAra, vicaraNa karanArA, evA te manuSya gaNane he AyuSyamAna zramaNo ! kahelA che. te manuSyone keTalAM kALe AhArecchA thAya che ? he gautama ! catubhika AhAranI IcchA utpanna thAya che. bhagavAna ! te ekoka dvIpanI strIono AkArUprakAra-bhAva kevo ko che ? te strIo sujAta savama suMdarI che, pradhAna mahilA guNothI yukata, atyaMta vikasIta #kamaLa mAphaka sukomaLa ane kAcabA mAphaka utd caraNavALA che, temanA paganI AMgaLIo sIdhI, komaLa, sthaLa, niraMtara, puSTa ane maLelI che temanA nakha uwtta, ratidenArA, pAtaLA, tAmravarNa, svaccha ane niSpa che. temanI pIMDIo romarahita, goLa, suMdara, saMsthita, utkRSTa zubha lakSaNavALI ane potikara hoya che. temanA ghuMTaNa sugUDha, sunirmita, subaddhasaMdhivALA che. temanI baMgha keLanA staMbhathI adhika suMdara, vaNAdi rahita, sukomala, mRdu, nIkaTa, samAna pramANavALI, maLelI, sujAta, goLa, moTI ane niraMtara che. temano nitaMba bhAga aSTApada dhutanI paTTa AkAre, zubha, vistIrNa ane moTo che, mukha pramANathI bamaNuvizALa, mAMsala ane subaddha temano jaghana pradeza che, temanuM peTa vaja mAphaka suzobhita, zubha lakSaNovALuM ane pAtaLuM che. temanI kamara zivalIthI yukata, pAtaLI, lacIlI hoya che. temanI romarAji saraLa, sama, maLelI, janmajAta pAtaLI, kALI, snigdha, zobhatI, suMdara, suvibhakad, sujAta, [18/8] kAMta, zobhAyukata, rucira ane ramaNIya che, temanI nAbhi gaMgAnA Avarta mAphaka dakSiNAvata, taraMga, bhaMgura, sUryavikAsI kamaLa jevI gaMbhIra che. temanI kukSi ugratArahita, prazasta ane sthaLa che, paDakhAM kaMIka kela ane pramANopeta, janmajAta suMdara che. parimita mAmAvALA, sthaLa ane AnaMdadAyI che. zarIra mAMsala hovAthI temAM pIThanI hatI ane pAMsaLI dekhAtI nathI. zarIra suvarNa jevI kAMtivALu, nirmaLa, janmajAta suMdara, javarAdi upadravothI rahita che. temanA stano suvarNakaLaza samAna pramANopeta, barAbara maLelA, sujAta ane suMdara che. stanonI DIMTaDI stano upara mugaTa jevI lAge che, baMne stano goLauwd-ratika saMsthita che. tenI baMne bAhu sapanI jema nIcenI tarapha ane pAtaLI gopucchava4, parasapara samAna, pota-potAnI saMdhIthI joDAyelI, nakSa, ati deya tathA suMdara hoya che. nakho tAmavarNa, paMjA mAMsala, AMgaLIo puSTa komaLa ane zreSTha hoya che. hAthanI rekhAo snigdha, hAthamAM surya-caMdra-zaMkhacakra-svastikanI alaga-alaga ane suviracita hoya che, temanI kAMkha ane basti bhAga pIna, uSata che. temanuM kapola bharyuM-bharyuM hoya che. temanI garadana cAra aMgula pramANa ane zreSTha zaMkha jevI hoya che. dADhI mAMsala, suMdara AkAranI ane zubha hoya che. nIceno hoTha dADamanA phula jevo lAla ane prakAzamAna, puSTa ane kaMIka vaLela hoya che. uparano hoTha suMdara hoya che. temanA dAMta dahIM-jakaNacaMdravRMda-vAsaMtIkalI samAna sapheda ane AkSata hoya che. temanuM Hlu, jIbha lAla kamaLanA ba samAna, mRdu ane komaLa hoya che. temanA nAka kaNeranI kaLI samAna sIdhI, uta, Rju ane tIkSaNa hoya che. temanA jha zaradaRtunA kamaLa ane caMdra vikAsI nIlakamaLathI vimukata x dala samAna kaMIka zeva kaMIka lAla ane kaMIka kALA ane vacce kALI kIkIthI . aMkita hovAthI suMdara lAge che. temanI locana pamrapuTayukata, caMcaLa, kAna sudhI lAMbA ane kaMIka kata hoya che. temanI samara kaMIka namela dhanavRvata vAMkI, saMdara, kALI ane meghAji samAna pramANopeta, lAMbI, sujAta, kALI ane nidha hoya che. temanA kAna mastakathI kaMIka joDAyelA ane pramANayukta hoya che. temanI gaMDalakhA mAMsala, cIkaNI, ramaNIya hoya che. temanuM lalATa corasa, prazasta ane samatala hoya che, mukha kArtika pUnamanA caMdra mAphaka nirmaLa ane paripUrNa hoya che. mastaka chama samAna uwta, vALa ghugharALA-nigdha-lAMbA hoya che. te strIo A mIza lakSaNadhArI hoya che - chaba, tvaja, yuga, sUpa, dAminI, kamaMDala, kaLaza, vApI, svastika, patAkA, yava, matsya, kuMbha, zreSTharatha, makara zukaWAla, kuza, aSTApadavIcidhuta phalaka, supatiSThaka, mayUra, zrIdAma, abhiSeka, toraNa, medinIpati, samudra, bhavana, prAsAda, darpaNa, manojJa hAthI, Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/manuSya/145 baLada, siMha ane camara, te ekorukadvIpanI strIo haMsa samAna cAlavALI, koyala samAna svaravALI, kamanIya, badhAMne priya che. temanA zarIramAM kaDacalIo paDatI nathI, vALa sapheda thatA nathI. teo vyaMgya, vavikAra, vyAdhi, daubhagni, zokathI mukta hoya che. teo uMcAImAM puruSa apekSAe kaMIka nIcI hoya che. teo svAbhAvika zRMgAra ane zreSTha vezavALI hoya che. teo suMdara cAla, hAsya, bola, ceSTA, vilAsa, saMlApamAM catura, yogya upacAra kuzaLa hoya che. temanA stana-jana-mukha-hAthapaga-netra ghaNAM suMdara hoya che. teo suMdara varNavALI, lAvaNyavALI, yauvanavALI, vilAsayukta hoya che. naMdanavanamAM vicaraNa karanArI apsarA mAphaka teo AzcaryathI darzanIya che. te strIo prAsAdIyAdi che. 115 bhagavan ! te strIone keTalA kALanA aMtare AhAra-abhilASA thAya che? gautama ! caturthabhakta pachI thAya che. bhagavan ! te manuSya kevo AhAra kare che? teo pRthvI-puSpa-phaLono AhAra kare che. bhagavan ! te pRthvIno svAda kevo che ? jemake - goLa, khAMDa, sAkara, mizrI, kamalakada, Timodaka, puSpa vizeSanI zarkarA, kamala vizeSanI zarkarA, akozitA, vijayA, mahAvijayA, AdarzopamA, anopamAnA svAda jevo teno svAda hoya che athavA catuHsthAna pariNata, goLa-khAMDa-mizrI yukata gAyanuM dUdha, je maMdAgni upara pakAvAyela tathA zubha viidathI yukta hoya, evo gokSIra jevo te svAda hoya che? nA, A artha saMgata nathI. te pRthvIno svAda tenAthI ISTatara yAvat maNAmatara che. bhagavan! tyAMnA puSpo ane phaLono svAda kevo hoya che? gautama! jema koI cAturaMta cakravartInuM bhojana, je kalyANa bhojananA nAme prasiddha che, je lAkha gAyothI niSpanna thAya che. je zreSTha va-gaMdha-sa-sparzathI yukta che, AsvAdanIya che. je dIpanIya, bRhaNIya, darpaNIya, madanIya, samasta Indriya ane zarIrane AnaMdadAyaka hoya che. zuM te puSpAdino Avo svAda che? nA, A artha saMgata nathI. te puSpa-phaLono svAda AnAthI adhikatara yAvat kahelo che. bhagavan ! te manuSyo te AhArano upabhoga karIne kevA nivAsomAM rahe che? gautama ! te manuSyo gehakAra pariNata vRkSomAM rahe che, te vRkSonA AkAra kevo che? gautama ! te kUTAkAra-pekSAgRha-chatrAkAra-dhvaja-stUpa-toraNa-gopurarautya pAlaka-laka-prAsAda-hatila-gavAkSa-vAlAgrahapattiya ane valabhI AkAre rahelA che. bIjA paNa tyAM ghaNAM uttama bhavana, zayana, Asana, viziSTa saMsthAna saMsthita sukhazIla chAyAvALA vRkSagaNo ke AyuSyamAnlR zramaNa ! tyAM kahelA che. bhagavan ! ekoruka dvIpamAM ghara ane mArga che ? nA, te artha saMgata 116 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 nathI. manuSyo gRhAkAra banela vRkSamAM rahe che. bhagavan ! ekokadvIpamAM gAma, nagara yAvat sanniveza che? nA, te arthasaMgata nathI. te manuSyo IcchAnusAra gamana karanArA kahyA che. bhagavan ! ekokadvIpamAM asi-masi-kRSi-paNya ane vANijyAdi che ? nA, te artha samartha nathI. te manuSyo asi, misa, kRSi, pathya, vANijyAdi rahita kahelA che. bhagavan ! ekokadvIpamAM hiraNya, suvarNa, kAMsya, vastra, maNI, motI, vipula dhana-kanaka-ratna-maNi-motI-zaMkha-zila-pravAla-saMtasAra dravya che ? hA, che. paNa te manuSyone temAM tIvra mamatvabhAva upajato nathI. bhagavan ! ekokadvIpamAM yuvarAja, Izvara, talavara, mADaMbika, kauTuMbika, Imya, zreSThI, senApati, sArthavAhAdi che ? nA, te arthasaMgata nathI. te manuSya Rddhi satkAra rahita che. bhagavan ! ekorkadvIpamAM dAsa, pethya, ziSya, bhRtaka, bhAgIyA, karmakara puruSo che ? nA, te artha saMgata nathI. te manuSyo AbhiyogyAdi vyavahAra rahita kahelA che. bhagavan ! ekorukadvIpamAM mAtA, pitA, bhAI, bahena, bhAI, putra, putrI, pUtravadhU che zuM? hA, che. paraMtu te manuSyone tIvra premabaMdhana hotuM nathI. teo alpa premabaMdhanavALA kahyA che. bhagavan ! ekorukadvIpamAM ari, bairI, ghAtaka, vadhaka, patyanIka, pratyamitra che zuM? nA, te artha saMgata nathI. te manuSyo vairAnubaMdha rahita kahelA che.... bhagavan ! ekoNUka dvIpamAM mitra, vyaska, premI, sakhA, suhRda, mahAbhAga, saMgatika che? nA, te artha samartha nathI. te manuSyagaNa premarahita hoya che. bhagavan ! ekorukadvIpamAM AbAha, vivAha, yajJa, zraddhA, sthAlipAka, caulopanayana, sImaMtonnayana, pitR piMDadAnAdi saMskAra che? nA, te artha samartha nathI. te manuSyo AbAdhA, vivAha, yajJa, zrAddha, bhoja, colopanayana, pitRpiMDadAnAdi vyavahAra rahita che. bhagavan ! ekorukadvIpamAM Indra-skaMda-rudra-ziva-vaizramaNa-mukuMda-nAga-yakSabhUta-kUpa-taLAva-nadI-draha-vati vRkSAropaNa-caitya ke stUpa mahotsava che ? nA, te artha saMgata nathI. he zramaNo ! te manuSyagaNa mahotsavAdi rahita che. bhagavan ! ekomukadvIpamAM naTa-nATya-mala-mauSTika-viDaMbaka-kathaka-plavaka akSATaka-lAsaka-lekha-maMkha-tUNaIlla-TuMbavINa-kAyaNa-mAgadha-jallapekSaka che. nA te artha saMgata nathI. he zramaNo ! te manuSyo vyagata kutUhalavALA che. bhagavan ! ekorukadvIpamAM zakaTa, ratha, yAna, yugya, gillI, cillI, pipillI, pravahaNa, zibikA, svayaMdamAnikA che ? nA, te artha samartha nathI, te manuSyo page cAlanArA kahelA che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/manuSya/145 113 bhagavAna ! ekokadvIpamAM azva, hAthI, uMTa, baLada, pADA, bara, ghoDA, bakarA, gheTA che ? hA, che. paNa te manuSyonA paribhogapaNe AvatA nathI.... bhagavAna ! ekAdvIpamAM sIMha, vAgha, vRka, hIpikA, Accha, paccha, parAzara, ta, biDAla, sunaka, kolazunaka, kokaMtika, zazaka, cittala, cilalaga che. hA, che. paraMtu te parara ke manuSyone kaMI AbAdhA, pabAdhA utpanna karatA nathI ke chaviccheda karatA nathI. te zApadamaNa prakRtibhadraka che. bhagavad ! kokadvIpamAM zAlI, vIhI, godhUma, yava, tila ke Izu che. hA, che. te manuSyanI paribhogamAM na Ave. bhagavan! ekorukadvIpamAM gaI, darI, ghasa, bhRgu, upAta, viSama, vijala, dhULa, reNu, paMka ke calaNI che ? nA, te Arya saMgata nathI. ekokadvIpamAM bahusama maNIya bhUmibhAga kahela che. bhagavan! ekokadvIpamAM sthANu, kaMTaka, hIpha, zarkarA, tRNa kacaro, mA kacaro, zuci, pUti, durabhigaMdha, cokSa che. nA, te artha samartha nathI. sthANu, kaMTaka, hIrakAdithI rahita A dvIpa che. bhagavAna ! ekoka dvIpamAM DAMsa, mazaka, pisuka, 6 lIkha, DhekuNa che ? nA, te artha samartha nathI. DAMsa, mazakAdi rahita dvIpa che. bhagavana koTakadvIpamAM sarpa, ajagara, mahoya che ? hA, che. paNa teo para ke te manuSyone kaMI AbAdhA, prabhAdhA, chaviccheda karatAM nathI. te cAla gaNa prakRtiddhika kahela che. bhagavan ! koTaka dvIpamAM grahadaMDa, grahamusala, graha garjita, grahayuddha, grahasaMghATaka, grahapasava, Abha, bhavRkSa saMdhyA, gaMdhavanagara, garjita, vidhuta, ulkApAta, dizAdaIha, nighati, pAMsu vRSTi, cUpaka, cakSAlita, dhUSita, mahita, roghAta, caMdroparAga sUyoMparAga, caMdra pariveza, sUrya pariveza, praticaMdra pratisUrya, IdInuSa, udaka masja, amogha, kapikasita, pUrva vAyu-pazima vAyu vAvatuM zuddha vAyu, gAma-nagara yAvata sanniveza dAha, praNa-jana-kuLa ke dhanakSaya, vasanabhUta anAdi aaN che? nA, te artha samartha nathI. bhagavanA kodvIpamAM Diba, Damara, kalaha, bola, khATa vaira, viruddharAjyAdi che zuM? nA, te artha samartha nathI. te manuSyagaNa Diba, garAdithI rahita che. bhagavanekorukadvIpamAM mahAyuddha, mahAsaMgrAma, mahA zAnipAta, mahApuruSonA bANa, mahArudhira bANa, nAga bANa, AkAza bhANa, tAmasa bANa, dubhurtika, kaLa roga, gAma-nagaramaMDala roga, zira-a-ika-nAka-dAMtanAMkhanI vedanA, kAza-zAsa, jarA-dAha-kaccha-dAdara-koDha-DamaravAta-jalodara-el-ajIrNabhagaMdara ke Indra-skaMda-kumArUnAga-nyakSa-bhUta-udvega-dhanuSa-graha hoya, ke ekabe-traNacAra aMtarIyo tAva, hRdaya-mastaka-pAzva-kukSI-coni jULa ke gAma mArI cAvatuM sapiveza mArI, ke prANakSaya yAvata varasanabhUta anAryA che ? nA, te artha 118 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/ra samartha nathI. te manuSyagaNa rogAtakAdithI rahita che. bhagavat ! korukadvIpamAM ati vaSa, maMda vaSa, suvRSTi, maMdabRSTi, udvAha, pravAha, udakabheda, udakapIDA, gAmavAha cAvatu saMnivezavAha, prANAya yAvat du:kharUpadi upadrava che zuM? nA, te artha samartha nathI. te manuSyagaNa udaka upadvavAdi rahita kahelA che. * * * bhagavad ! koTaka dvIpamAM loDhA-tAMbAzIzA-suvarNa-jana-djanI khANo ke vasudhArA ke hiraNya-suvarmaratna-dja-AbharaNama--phaLa-bhIja-mArca-gaMdha-varNa-jUnI varSA ke kSIra-mana-hiraNa-suvAdi cAvatuM cUrNa vRSTi, sukALa-duSkALa, subhikSa-durbhikSa, -mahAI kaca-vikraya, saMnidhi-saMcaya, nidhi-nidhAna, ghaNI jUnI, prahINa svAmI, prahINa secanaka, prahINa gogAgara evA je A gAma, Akara nagara, kheDa, karbhaTa, marDaba, droNamukha, pATaNa, Azrama, saMbhAha, saMnivezamAM zRMgATaka, mika, catuSka, cavara, catumukha, mahApatha, pathomAM tathA nagara-niddhamaNa, mazIna, girikaMdara saMtiola, upAna, bhavanagRhomAM rAkhela dhana hoya che zuM? nA, te artha saMgata nathI. bhagavAna ! ekorakIpamAM manuSyonI keTalI kALa-sthiti kahI che gautama ! jaghanya palyopamano asaMkhyAtabhAga ane asaMkhyAtabhAga nyUna. utkRSTathI palyopamano asaMkhyAta bhAga. bhagavAna ! te manuSyo kALa mAse kALa karI kayAM jAya che ? kayAM upaje che ? gautama ! te manuSyo cha mAsa Ayu zeSa rahetA eka mithunane janma Ape che, 96 rAtadivasa temanuM saMrakSaNa, saMzopana kare che, pachI . ucchavAsa ke niHzvAsa letA athavA khAMsI, chIMkIne, koI kaSTa-duHkha-paritApa vinA sukhapUrvaka, mRtyunA avasare marIne koI paNa devalokamAM devaye utpanna thAya che. he AyuSyamAna zramaNa ! te manuSyagaNa devalokamAM janArA ja che. bhagavana / dakSiNa dizAnA abhASika manuSyono AbhASika dvIpa kyA che ? gautama! jaMbUdvIpanA laghuhimavaMtanA vadharaparvatanA agnikoNa camatathI lavaNa samudramAM traNa yojana zeSa kathana badhuM ekoTakIpa mujaba karavuM. bhagavandAkSiNAtya lAMgUlika manuSyono hIpa kayAM che? gautamAM jaMbudvIpanA meru parvatanA dakSiNamAM laghu himavaMta varSadhara parvatanA IzAna camatathI lavaNa samudramAM 300 yojana gayA pachI lAMgUlika dvIpa che. zeSa kathana koTaka dvIpavat che. bhagavAna ! dAkSiNAtya vaiSANika manuSyonI pRcchA. gautama / bhUdvIpanA mera parvatanI dakSiNe vadhu himavaMta vadhara parvatanA naiRtya khUNAnA camatathI lavaNa samudramAM 300 yojana zeSa kathana ekoraThadvIpa mujaba karavuM. * vivecana-145 : ekorukadvIpanA bhUmi Adi svarUpa kevA che? tyAM ghaNo ja sama, ramya bhUmibhAga che. jema koI AliMgapukara ahIM uttakurano AlAvo anusaravo. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/manuSya/145 vizeSa A - manuSyo 800 dhanu, uMcA kahevA, 64-pITha karaMDaka, 79 ahorAtra potAnA saMtAnane pALe, sthiti-jaghanyathI dezona palyopamano asaMkhyeya bhAga, utkRSTa, paripUrNa palyopamano asaMkhyAtabhAga - 4 - AbhASika dvIpa kyAM che ? meru parvatanI dakSiNe ItyAdi - 4 - 4 - sUtrArtha mujaba jANavuM. dAkSiNAtya nAMgolika dvIpa kyAM che? gautama ! jaMbudvIpamAM meru parvatanI dakSiNe ItyAdi - 4 - 4 - sUtrArtha mujaba che. vaizAlika dvIpa kyAM che ? gautama ! jaMbudvIpanA meru parvatanA dakSiNa dizAmAM ItyAdi - 4 - 4 - sUtrArtha mujaba che. - sUtra-146 thI 151 : [146] bhagavan ! dAkSiNAtya hayakarNa manuSyono hayakarNa nAmaka dvIpa kyAM che ? gautama ! ekoruka dvIpanA IzAna saramAMtathI lavaNasamudramAM 400 yojana gayA pachI dAkSiNAtya hayakarNa manuSyono hayakarNa nAme dvIpa kahyo che. 400 yojana laMbAI-pahoLAIthI, 1265 yojanathI adhika tenI paridhi che. te eka pAvaravedikAthI maMDita che. te pAvaravedikAthI maMDita che. zeSa sarva kathana 119 ekorukadvIpa anusAra karavuM. bhagavan ! dAkSiNAtya gajakarNa manuSyonA dvIpano patra - gautama ! AbhASika dvIpanI dakSiNa-pazcima caramAMtathI lavaNa samudramAM 400 yojana jatAM zeSa badhuM hayakarNa mujaba kahevuM. e pramANe gokarNa manuSyanI pRcchA. vaizAlika dvIpanA dakSiNa-pazcima cAramAMtathI lavaNa samudramAM 400 yojana jatAM. bAkI hayakavat jANavuM. zakulikanI pRcchA. gautama ! naMgolika dvIpanA uttarapazcima caramAMtathI lavaNasamudramAM 400 yojana jaIne AdarzamukhanI pRcchA, hayakarNa dvIpanA uttara-pUrvI caramAMtathI 500 yojana jaIne dAkSiNAtya Adarzamukha manuSyono Adarzamukha nAmaka dvIpa che. 500 yojana laMbAI-pahoLAIthI che. azvamukhAdi cAra dvIpa 600 yojana AgaLa javAthI, azvakAdi cAra dvIpa 700 yojana javAthI, ulkAmukhAdi cAra dvIpa 800 yojana javAthI, ghanaEtAdi cAra dvIpa 900 yojana javAthI tyAM Ave che. [147] ekoruka dvIpAdinI paridhi 949 yojanathI kaMIka adhika, hayakaNiidanI paridhi 1265 yojanathI adhika che. [148] AdarzamukhAdinI paridhi sAdhika 1581 yojana che. e rIte A kramathI cAra-cAra dvIpa eka samAna pramANavALA che. avagAhanA, vikuMbha, paridhimAM bheda jANavo. pahelA-bIjA-trIjA caturthInuM avagAhana, vibha ane paridhinuM kathana karela che. cothA catuSkamAM 600 yojanano AyAma-viSkabha, 1897 yojanathI kaMIka adhika paridhi che. pAMcamAM catuSkamAM 700 yojana AyAma vibhraMbha ane 2213 yojanathI adhikanI paridhi che. chaTThA catuSkamAM 800 yojana AyAma jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 vikama ane ra529 yojanathI adhikanI paridhi che. sAtamAM catuSkamAM 900 yojana AyAma-vikhaMbha, 2845 yojanathI kaMIka adhikanI paridhi che. [14] jeno je vikama che, te tenI avAhanA che. prathamathI bIjAnI adhika-316 yojana, bAkI e rIte adhika jANavI. 120 [15] AyuSyamAna zramaNa ! zeSa varNana ekoTukadvIpa mAphaka zuddhadaMta dvIpa paryanta samajavuM yAvat te manuSyo, devalokamAM utpanna thAya che. bhagavan ! uttarIya ekoka manuSyono ekoruka nAmaka dvIpa kyAM che ? gautama ! jaMbudvIpanA meru parvatanI uttaramAM zikharI vadhara parvatanA uttara-pUrvI cAramAMtathI lavaNa samudramAM 300 yojana jaIne, e pramANe jema dakSiNamAM kahyuM tema uttaramAM paNa kahevuM. vizeSa e ke ahIM zikharI varSadharanI vidizAmAM sthita che, ema kahevuM. e rIte zuddhadaMtadvIpa sudhI kahevuM. - pAMca [15] te akarmabhumaka zuM che ? trIzabhede kahyA che. te A haimavatamAM ItyAdi, jema "prajJApanA padamAM che, tema kahevuM yAvat pAMca uttakuTu A karmabhUmiko kahyA. te karmabhUmika zuM che? te 15-bhede che, te A - pAMca bhata, pAMca aivata, pAMca mahAvideha. te saMkSepathI be bhede che - Arya ane mleccha. e rIte "pajJApanApada" mujaba kahevuM. yAvat te Aryo kahyA. te A garbhaja, te A manuSyo kahyA. * vivecana-146 thI 151 : bhagavan ! hayakarNadvIpa kyAM che ? gautama ! ekoruka dvIpanA pUrva caramAMtathI uttarapUrva dizAmAM ItyAdi - 4 - sUtrArtha mujaba jANavuM. e rIte AbhASika dvIpanA pUrva caramAMtathI dakSiNa-pUrva dizAmAM - 4 - 4 - yAvat gajakarNadvIpa che. A rIte gokarNadvIpa - 4 - vaizAlikadvIpa - 4 - zazkulIkarNa dvIpAdi sUtrArthavat kahevA. A AlAvA mujaba [pahelA ane bIjA catuSka mujaba hayakarNAdi cAra dvIpa pachI yathAkrame pUrvottarAdi vidizAmAM lavaNasamudramAM 500 yojana gayA pachI 1581 yojana paridhiyukta, pAvara vedikA ane vanakhaMDa maMDita bAhya pradezayukta, jaMbUdvIpanI vedikAnA aMtathI 500 yojana pramANAMtare Adarzamukha, meMDhamukha, ayomukha, gomukha nAmanA cAra dvIpo che. - 4 - A AdarzamukhAdi cAra dvIpa pachI yathAkrame pUrvottara Adi vidizAmAM lavaNasamudramAM 600-600 yojana gayA pachI sAdhika 1897 yojananI paridhiyukta, vedikAdithI pavRitta, jaMbUdvIpa vedikAMtathI 600 yojana pramANAMtare azvamukha, hastimukha, siMhamukha, vyAghramukha nAmaka cAra dvIpo kahevA. A cAra dvIpa pachI yathAkrame pUrvottarAdi vidizAmAM 700-700 yojana lavaNa samudramAM gayA pachI 2213 yojanathI adhika paridhi ane 700 yojana vilkebhavALA ItyAdi - 4 - 4 - azvakarNa, harikarNa, akarNa, karNa prAvaraNa nAmanA cAra dvIpo jANavA. - X - 4 - Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/manuSya/146 thI 151 121 A azakaNiida cAra dvIpocI AgaLa yathAkrame pUrvotarAdi vidizAmAM 800800 yojana pratyekanA lavaNa samudramAM jaIne 800 yojana vikhaMbha, sAdhika rapara9 yojana paridhi yukta, vedikA ane vanakhaMDathI parisvarela ane jaMbUdvIpa vedikAMtathI 800 yojana pramANAMtarathI ulkAmukha, meghamukha, vidhumukha, vidhuta nAmanA cAra dvIpo kahyA che. e rIte AgaLa - 00 yojana jatAM 900 yojana viThaMbhathI ane 2845 yojana paridhithI jaMbUdvIpa vedikAMtathI 900 yojana pramANAMtarathI ghanadaMta, laTadaMta, gUDhadaMta, zuddhadaMta nAme cAra dvIpo ulkAmukhAdithI anukrame che. A dvIpono avagAha, viThaMbha, paridhinA parimANano saMgraha karanArI che gAyA kahI che - (1) pahelA catukamAM avagAha, virkabhAdi 300 yojana che, pachI 1oo100 vadhatAM 900 sudhI jANavuM. (2) pahelA catukanI paridhithI 316 yojana paridhi bIjAnI adhika che, bIjA catukathI A ja krame AgaLa-AgaLa 316 yojana kahevA. ekorukAdi caturkano parikSepa 949 yojana, hayakarNa caturkano 1265 yojana, A krame 316-316 vadhAratA sAtamA catuka ulkAmukhAdinI paridhi-2845 yojana che. 'sAdhika' zabada badhe ja joDavo. AnI vyAkhyA kahe che - avaITInA - avagAha ane viDaMbha, viThaMbhanA grahaNathI AyAma paNa grahaNa kaQo. kemake baMne tulya pariNAmapaNe che. * * * * * pahelA catukamAM 300 yojana che, pachI 100-100 yojana, bIjA catukathI vadhAratA jatAM sAtamA caturkImAM 900 yojana thayA. pahelA dvIpa caturkanI paridhinA parimANathI bIjA dvIpa caturkanI paridhinuM parimANa 316 yojana adhika che. A prakAre bAkInA dvIpacatukonI paridhinuM parimANa pUrva-pUrvanA catuka karatAM ATaluM adhika-adhika jANavuM. * * * * * * * A pramANe pUrve jaNAvyA mujaba * x * pahelA catuka ekATukAdimAM paridhi sAdhika 949 yojanA ane ulkAmukhAdi sAtamAM catukamAM anukrame 316-316] 2845 yojana thaze. ahIM fsamafo zabdathI badhAmAM kaMIka vizeSAdhika ema 'paridhi' sAthe joDavuM. A pramANe himavatu parvatamAM cAre dizAmAM rahela sarva saMcAthI caDhAvIza dvIpo che. e rIte himavata talya varNa pramANa, pAddhaha pramANa AyAma-vikuMbha avagAha paMDarIka draha upazobhita zikhariNI parvate paNa * x * cokta pramANa cAre vidizAmAM kokAdi nAme - X * 28 dvIpo jANavA. *x * x * badhuM dakSiNavat jANavuM. mAtra zAda uttara kahevo. A rIte aMtara dvIpanI sarva saMkhyA-pa6-thaI. A tadvIpo kahyA. A rIte akarmabhUmaka ane karmabhUmaka manuSyonI sUcanA sUmakAre ApI, prajJApanA sUtronusAra jANavuM tema kahyuM.. muni dIparatnasAgare karela | pratipatti-3-manuNAdhikArano saTIkAnuvAda pUrNa jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 @ pratipatti-3-"devAdhikAra" che. - X - X - X - X - A pramANe manuSyo kahyA, have devone kahe che - * sUtra-15ra thI 155 - [15] te devo koNa che ? cAra bhede che, te A - bhavanavAsI, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika. [15] te bhavanavAsI zuM che ? daza bhede kahelA che - asurakumAradi, jema prajJApanApadamAM devonA bhedo kahyA che, tema kahevA yAvatu anuttaropAliko pAMca bhede kahyA che - vijaya, vaijayaMta, yAvata sArthasiddhaka. A anuttaropAti kahyA. [154] bhagavana ! te bhavanavAsI devonA bhavano kyAM kahyA che ? bhagavana ! bhavanavAsI devo kyAM vase che ? gautama! A 1,80,000 yojana bAhalyavALI rApabhA pRedImAM ItyAdi prajJApanA sUbAnusAra cAvatuM bhavanAvAsa kahevuM. tyAM bhavanavAsI devonA ,72,00,000 bhavanAvAso kahelA che. tyAM ghaNAM bhavanavAsI devo vase che - asura, nAga, suvaNadi prajJApanA mujaba kahe che. [15] bhagavAna ! AsukumAra devonA bhavano kayAM kai che ? e pramANe prajJApanAnA "sthAnapada"mAM kahyA mujaba jANavuM yAvat vicare che. bhagavAna ! dakSiNanA asukumAra devonA bhavanonI pRcchA. sthAnapada mujaba 'camara' sudhI kahevuM. tyAM asurakumArarAja asukumArendra vase che yAvat vicare che. - vivecana-15ra thI 155 - te devo cAra bhede kahyA - bhavanavAsI Adi. A zabdonI vyutpatti prajJApanA TIkAnusAra jANavI. te bhavanavAsI daza bhede kahyA che - A pramANe devonA prajJApanA sUtranA prajJApanApada mAphaka savathisiddhanA devo sudhI bhedo kahevA. have bhavanavAsI devonA bhavana-vasana pratipAdanArthe kahe che - bhavanavAsInA bhavano kyAM che ? bhavanavAsI devo kyAM vase che ? bhagavad kahe che - gautama ! A pratyakSa upalakhyamAna ratnaprabhApRthvInA 1,80,000 yojana bAhathe jenuM che te. tenA upara ane nIcenA eka-eka yojana vajIne madhyanA 1,78,ooo yojanamAM bhavanavAsI devonA 7,72,00,000 bhavano che, tema meM ane bIjA badhAM tIrthakaroe paNa kahela che. temAM asurakumAranA 64 lAkha, nAgakumAranA 84-lAkha, suparNakumAnA-2 lAkha, vidhutu-agni-dvIpa-udadhi-dikaratanita e badhAM kumAronA 96-96 lAkha, vAyukamAronA-96 lAkha bhavano che. e rIte sarva saMkhyA thaze. te bhavano bahArathI goLa, aMdI samacaturasa, adhadla bhAgamAM puNakarNikA saMsthAna saMsthita che. ukta prakAre bhavanavarNana kahevuM - jema prajJApanAnA bIjA sthAna padamAM kahyuM che. te A rIte- te bhavanonI cAre tarapha uMDI ane viratIrNa khAI ane parikhA khodelI che. prAkAra-aTTAlaka-kamADa-toraNa-pratidvAra-dezabhAga vaDe zobhe che, Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva/152 thI 155 123 tyAM vividha yaMtra, zatadanI, musala, musaMDhI Adi che. * X - X - X * ItyAdi sUtra pATha vRttikAre noMdhyo che, tenI vyAkhyA - df - ati vyakta. je khAI-parIkhAnuM aMtara ati vyasta che te 3rfnA. - X - X - vipula - vistIrNa, khIra - je khAI, pariNAno madhya bhAga prApta nathI te -x - x - pariNA - upara vizALa ane nIce saMkucita. 3 - baMne tarapha sama. * x x - 3TTAna - prAkAranI upara mRtyAzraya vizeSa, kapATa - pratolI dvAra - X - toraNa, pratidvAra-mULadvAranI aMdaranA nAnA dvAra. naMta - caMga, zataba * moTI lAkaDI ke mahAzilA pADe to sau puruSone haNe che. murI * zastra vizeSa, parivarita-cotaraphathI veSTita, madhya - bIjA vaDe laDavuM azakya, ayodhyavathI kahe che - sA - sarvakALa jaya jemAM che, te sadAjayasarvakALa jayavALA tathA sarvakALa gupta praharaNa ane puruSa yoddhA vaDe, cotarapha niraMtara parivarita hovAthI bIjA vaDe sahana na thatAM thoDAM paNa pravezano asaMbhava che. aDatAlIza koThA vaDe racita, 48-vanamALAmAM susajjita, kSemamaya, zivamaya, kiMkara devonA daMDothI uparakSita che. te bhUmi chANAdinA upalepanacI lepita che. bhIMta ane mALA cUnA vaDe saMmArjita che. mahita - pUjita, gozISa ane sarasakata caMdanathI thApA lagAvela che. jemAM maMgalakaLazo rakhAyelA che tevA bhavano che. te caMdanakaLazo vaDe zobhe che evA toraNo che, je dvAranA dezabhAge rahelA che. te bhavano uparathI nIce sudhI laTakatI evI lAMbI, vipula ane goLAkAra puSa-mALAothI yukta che. tathA paMcavarNIsugaMdhone choDatA, puujja lakSaNa pUjA vaDe yukta, kAlAgaru-pradhAna-kuMdaraka-tukanA dhUpanI je maghamaghatI gaMdha, ahIM-tahIM phelAya che, tenA vaDe ramaNIya, tathA jenI, zobhana gaMdha che te ane uttama gaMdha che, tenA vaDe yukta. tethI ja gaMdhavabhUta, saurabhya atizayathI gaMdhadravyaguTikA samAna che. [vaLI te bhavano apsarAonA samadAya vaDe ramaNIyapaNe vyApta, tathA divya veNa-vINA-mRdaMgonA zabdo vaDe samyaka kSotra manohAripaNe prakarSathI sarvakALa zabda kare che. samasta ratnamaya, AkAza ane sphaTikavat svaccha, glaNa pudgala skaMdha niSa paTavatuM, gheTalA paTava makRNa, vRSTa, mRTa, svAbhAvika ja hitavaNI nija, AgaMtuka matanA asaMbhavathI nirmaLa, kalaMka ke kardama rahita, nivaya-nirAvaraNanirapaghAta diptI jenI che tevA, svarUpathI prabhAvALA, bahAra nIkaLatA kiraNAla, bahAra rahela vastune prakAza karatA, manane prasaktikAriNI, darzana yogya-jene jotAM cAne zrama na lAge, badhAM jonAranA manane prAsAda anukULatAthI abhimukha rUpavALA arthAtu ati kamanIya, tethI ja prati viziSTa rUpavALA athavA pratikSaNa navI-navI rUpavALA A bhavano che. * * anaMtara ukata bhavanomAM ghaNAM bhavanavAsI devo rahe che, tene jAti 124 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 bhedathI kahe che - asura, nAga, suvarNa Adi daza bhede che. temanA cihno kramathI A rIte - cUDAmaNi, nAganI pheNa, garuDa, vaja, pUrNakaLazathI aMkitamugaTa, siMha, zreSTha azva, zreSTha hAthI, magara, vartamAnaka. te bhavanavAsI devo surUSa, mahaddhika, mahAdyutika, mahAyazA, mahAbalI, mahAnubhAga, mahAsaukhya ItyAdi - X - X - divya bhoga bhogavatA vicare che. masura * asurakumAra, e rIte nAgakumArAdi daza bheda. teo anukrame cUDAmaNI Adi cihnothI yukta che. jenA mugaTamAM cUDAmaNi cihna che te cUDAmaNi mugaTa rajanI. e rIte vRttikArazrIe ahIM daze bhavanavAsIne temanA pota-potAnA darzanA cihnothI oLakhAvela che. * x * vaLI te badhAM kevA che? te kahe che - mupa - jemanuM zobhanarUpa che te - atyaMta kamanIya rUpavALA. mahaddhikAdi vizeSaNa pUrvavatu. hAra vaDe virAjita chAtI vALA, kaTaka ane guTita vaDe khaMbhita bhujAvALA aMgada, kuMDala, mRgaMDa, kaNapITha AbharaNane dhAraNa karanArA, vicitra hastAbharaNa vALA, vicitra mALA-mugI yukta, kalyANakArI uttama vastra paherelA, kalyANakArI zreSThamALA ane anulapananA dhAraka, dedIpyamAna zarIravALA, lAMbI vanamALAnA dhAraka, divya evA varNa-gaMdha-sparza-saMtanana-AkRti-ddhi-dhuti-prabhAchAyA-arci-veja-lezyA vaDe daze dizAone prakAzita karatA, suzobhita karatA teo svasthAnamAM pota-potAnA lAkho bhavano, pota-potAnA hajAro sAmAniko, pota-potAnA bAyaaiMzako, pota-potAnA lokapAlo, agramahiSIo, sainyo, sainyAdhipatio, AtmarakSaka devo, bIjA paNa ghaNAM svasva bhavana-AvAsa-nagarImAM vasatA bhavanavAsI devo ane devIonuM - - - - Adhipatya-adhipatikarma, rakSA karatA. A rakSA sAmAnyathI AraphAka kare che, tethI kahe che - purano pati te purapati, tenuM karma te paropatya arthAtu badhAM AtmIyonuM agresarava, te agresarava nAyakava aMtarathI paNa thAya. nAyaka-tathAvidha gRhaciMtaka sAmAnya puruSa paNa hoya, tethI kahe che - vAmitva - nAyakatva te nAyakava, poSakatva vinA paNa thAya, tethI kahe che - mAtRtva - poSakava. tethI ja mahatarakatva paNa mahArakatva, koI AjJAvikalane paNa saMbhave che, tethI kahe che - Agezvara ane senApatitva. sva sainya prati adabhUta AjJA prAdhAnya. - X * svayaM pAlana karato. Hva - AkhyAnaka pratibaddha athavA avyAhata - nityAnubaMdhI je nRtya, gAna, taMtrI-tAla-guTita je vAjiMtro, kuzaLa puruSo vaDe vagADAtuM ghanamRdaMga. A badhAMnA madhura sva vaDe divya ke pradhAna zabdAdi bhogone bhogavato tyAM rahe che. - X - X - asurakumAra devonA bhavano kyAM che ? te devo kyAM vase che ? e pramANe sthAnapadamAM je vaktavyatA che, te kahevI. - x - te kathana kaMIka AvuM che - Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva/152 thI 155 15 1,80,000 yojana bAhalyavALI A raktaprabhA pRthvInA upara-nIcenA eka-eka hajAra yojana choDIne madhyanA 1,38,000 yojanamAM A asurakumAra devonA 64lAkha bhavano kahA che. te bhavano bahArathI vRta, aMdarathI corasa, nIce pukakaNikA saMsthAna saMsthita, vipula-gaMbhIra khAta-parikhA sAva pratirUpa che. ahIM asurakumAra devonA bhavano kahyA che. ahIM ghaNAM asurakumAra devo vase che. jeo kALA, lohitAkSA biMba hoThavALA, dhavala puSpadaMtavALA, azveta kezavALA, DAbA kAnamAM kuMDalane dhAraNa karelA, Adra caMdanAnuM lipta gAmavALA ziliMgha puSpa samAna kiMcit rakata, saMkleza utpanna na karanAra, pravara sUma vastra dhAraNa karelA, prathama vayane samatikAMta, bIjI vayane asaMpAta, bhadra, cauvanamAM vartatA, talabhaMgaka, guTita ane anyAnya zreSTha AbhUSaNothI jaDita nirmaLa maNI tathA ranothI maMDita bhujAvALA, daza mudrikAthI zobhita AMgaLIovALA, cUDAmaNi cihnavALA, surUpa, mahartika, mahAvutika, mahAyazasvI, mahAprabhAvayukta, mahAsukhI, hAra vaDe zobhita chAtIvALA cAvatu daze dizAne udhotIta-prabhAsita karatA vicare che. teo tyAM pota-potAnA lAkho bhavano yAvata divya bhogopabhogone bhogavatA vicare che. asurakumAra rAjA ane amukumArendra camara ane bali evA be Indro vase che. te kALA, mahAnala sadeza, nIla-gulika-gavala-prakAza, vikasita zatapatra nirmaLa kaMIka zveta-rakta-nAma nayana, garuDa jevI nAsikAvALAsa upacita zilaDavAla, biMbaphaLa jevA agharoThavALA, zeta-vimala-caMdrakhaMDa, jAmela dahIM, zaMkha, gAyanuM dUdha, kuMda, jalakaNa, mRNAlikA samAna dhavala daMtapaMktivALA, agnimAM tapAvela ane dhoyela sonA samAna lAla tALavA ane jIbhavALA, aMjana ane megha samAna kALA caka rana samAna ramaNIya ane niSpa vALa vALA, DAbA eka kAnamAM kuMDalanA dhAkAdi pUrvavat kahevuM. dakSiNanA asukumAra devonA bhavano kyAM che ? te devo kayAM vase che ? gautama ! jaMbUdvIpanA meru parvatanI dakSiNe A ranapabhA pRthvInA 1,80,000 cojana madhyanA 1,38,000 yojanamAM dakSiNanA asurakumAra devonA comIza lAkha bhavano kahyA che. varNana pUrvavatuM. tyAM ghaNAM dakSiNa dizAnA asurakumAra devo vase che. * x * ahIM asurakumAra zar surendra camara vase che. * x * tyAM 34-lAkha bhavanAvAsa, 64,000 sAmAnika devo, 33-gAyaaiMzaka deva, cAra lokapAla, saparivAra pAMca agramahiSI, praNa parSadA, sAta atika, sAta atikAdhipati, 2,56,000 AtmarakSaka devo tathA bIjA dakSiNa dizAnA devo-devInuM Adhipatya, pauropatya karatAM cAvat vicare che. A sUgapATha prAyaH sugama che. vizeSa A - nodiyavaNa fdhavoTTA - lohitAkSaratA ane biMbavat hoThavALA. azveta-kALA vALa vALA. ahIM dAMta ane keza vairiya jANavA, svAbhAvika nahIM. vAmeyakuMDaladharA - eka kAnamAM kuMDala dhAraNa karanArA. 126 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) ArTa - sasa caMdanathI anulipta gAmavALA. saMvat - kaMIka. avinarna * atyaMta sukhajanakatAthI thoDAM paNa saMlezano anutpAdaka. - 4 - vaya * uMmara, prathama - kumArasva lakSaNane oLaMgI gayela arthAt tenA cheDe rahela ane dvitIya - madhya lakSaNa vayane na pAmela. ma - ati prazasya cIvanamAM vartatA. tastrAva - bAhunuM AbharaNa, guTata - bAhu rakSaka, temAM je nirmala - caMdrakAMtAdi, ratna-IndranIlAdi tenA vaDe maMDita, jemane cUDAmaNi nAme abhUta cihna raheluM che te. amara bali sAmAnya sUtramAM zuM kahe che ? - TnA - kRSNa varNanA, Ane ja upamA vaDe kahe che - mahAnI koI vastu lokamAM hoya, tenA samAna. vana - bheMsanA zIMgaDA, temanA jevA prakAza-pratimAvALA. * * * * * garaDa jevI lAMbI, akuTila, unnata nAsikA jemanI che te tathA pAMDura, saMdhyAkALabhAvi Akta nahIM. zazizakata-caMdra khaMDa. vaLI jarahita ke kalaMka rahita, ghana dahIM, zaMkha, gAyanuM dUdha Adiva nirmaLa evI dhavala daMtazreNi jemanI che te. tathA agni vaDe dhamIne pachI dhoIne nirmaLa karela, tapanIya, lAla suvarNa jevA hAthapaganA taLIyA, tALavuM ane jIbha jenA che te. aMjana-vaSafkALanA meghavat kRNacaka ranavat maNIya ane niSpa vALavALA. camara sUtranI parSadA vizeSane have kahe che - * sUtra-156 : bhagavanA asurendra asurAjanI keTalI parvadA che ? gautama / praNasamitA, caMDA, jAtA, AtyaMtara te samitA, madhyA caMDA ane bAhyA te jatA kahevAya che. - bhagavAn ! asurendra surarAja camaranI atyaMtara parSadAnI keTalA hajAra devo kahyA che? madhyamAnI ane bAhya padAnA keTalA hajAra devo kahyA che? gautama! asurendra camaranI agnetara pArSadAmAM 24,ooo madhyama parSadAnI 28,ooo ane bAhya padAmAM 32,000 devo che. bhagavAna ! AsurAja asurenadra camaranI asvaMtara-madhyama ane bAhya padAmAM keTa-keTalA so devIo che? gautama ! asurarAja Asurendra camaranI atyaMtara parSadAmAM 35o, madhyama paNEAmAM-Boo ane bAhya padAmAM ra5o devIo kahelI che. bhagavAna ! Asurendra asurarAja camaranI abhyatara dizAnA devonI-madhyama paSadIya devonI - bAhya paddIya devonI keTalI kALa sthiti kahI che? abhyatamadhyama-bAhya dAnI devInI keTalo kALa sthiti kahI che? gautama! asurendra camaranI abhyatara parSadAnA devonI sthiti aDhI palyopama, mayama parmadAnA devonI be palyopama, bAhA parSadAnA devonI doDha palyopama sthiti che. devIomAM AvyaMtaranI doDha, madhyamanI eka ane bAhya parSadAnI aDadho palyopamanI che. bhagavAna ! ema kema kahevAya che ke - surendra camaranI traNa parvadA kahI Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/deva/156 127 che - samitA, caMDA, pAyA ItyAdi ? gautama! asurAja Asurendra camaranI abhyatara dizAnA devo bolAvAtA jaldI Ave che, bolAvyA vinA nahIM, madhyama padAnA devo bolAvatA paNa Ave, na bolAvatA paNa Ave che. bAhya dAnA devo na bolAvA chatAM jaldI Ave che. gautama! bIjuM e ke - Asurendra AsurAja camara koI UMca-nIca kuTuMba kArya utpanna thatAM atyaMtara dA sAthe vicAraNA kare che, temanI saMmati le che. madhyama parSadAne pote nizcita karela kAryanI sUcanA ApIne temane spaSTatA sahita kAraNAdi samajAve che, bAhya dAne AjJA ApatA vicare che. tethI he gautama! ema kahevAya che ke surendra asurarAja camaranI traNa pedA che. ItyAdi - 8 - 4 - * vivecana-156 : asurakumAra rAja surendra camaranI traNa parSadA che. * * * temAM AvyaMtara parSadA 'samitA' nAme che. madhyamikA 'caMDA" nAme ane bAhyA "jAtA' nAme che. camarendranI atyaMtara-madhyama ane bAhya parSadAmAM keTalA-keTalA devo che? ItyAdi prazno ane tenA uttaro vRttikAre noMdhyA te sUtrArtha mujaba ja che. *x* x * e pramANe ja traNe parSadAnA devo ane devInI sthiti viSayaka praznottara paNa vRttikArazrIe nodhela che. je sUkAryamAM lakhyA pramANe hovAthI ahIM punarukti karI nathI. jo ke vRttikArazrI noMdhe che ke - jo ke ahIM ghaNAM vAMcanA bhedo che, tethI sUga akSaranuM ja vivaraNa karyuM che. * * have atyaMtarikAdinA vyapadezanuM kAraNa kahe che - amarendranI traNa parSadA samitAcaMDA-jAtA Adi kema kahevAya che ? - 4 - atyaMtara parSadAnA devo vAhitA - bolAvatA, - zIgha Ave che. madhyAhana * na bolAvelA nahIM. AnA dvArA temanuM gaurava kahyuM. madhyama parSadAnA devo bolAvatA paNa Ave, na bolAvatA paNa Ave. kemake madhyamapatipatti viSaya che. bAhya parSadAnA devo na bolAvavA chatAM jaldI Ave che. kemake teo evA gauravane yogya nathI. vaLI zobhana-azobhana kauTuMbika kAryomAM atyaMtara parSadA sAthe saMmati-saMpanubahalathI vicare che. ahIM saMmati-uttama matti vaDe, saMprazna-paryAlocana bahala. je atyaMtara parSadA sAthe je paryAlocanA karI te kartavyapaNe mAdhyamika 5rmadA sAthe kartavyapaNe nizcita kare che. - x - bAhya parSadA-je atyaMtara parSadA sAthe paryAlocana karela che, madhyamA sAthe guNadoSa prapaMca kathananI vistArela che tene bAhya parvadA AjJA pradhAna thaIne avazya kartavyapaNe nirUpatA rahe che. jemake tamAre A karavA yogya che ane A karavA yogya nathI. A rIte ekAMta gausvane yogya che, jenI sAthe uttama mativathI sva5 kArya paNa prathamathI paryAloce che, te gaurava viSayamAM paryAlocanAmAM atyaMta atyaMtara varte che tethI atyaMtara, * * * pachI je paryAlocanAnA madhyama bhANe varte che, te madhyamikA ane je gauravane yogya nathI - X - X - jene mAtra Adeza apAya che te gausvane 128 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) ayogya ane paralocanAnA bAhya bhAge varte che, te bAhya. have -x - upasaMhAra kare che. je samitA-caMDA-jAtA nAmo che, te bIjA kAraNe che. te kAraNo bIjA graMthothI jANavA. ahIM vRttikAra zrI saMgrahaNI gAthA noMdhe che, jemAM parSadAnA devAdinI saMkhyA kahI che. * sUtra-157 : bhagavana! uttara dizAnA asukumAranA bhavano kyAM kahyA che? 'Anapada' anusAra "balI' sudhI kahevuM. ahIM vairocanendra svarocanarAja bali nivAsa kare che, yAvatu vicare che. bhagavana vairoganendra vairocana rAja balinI keTalI parvadA kahI che ? gautamAM traNa-samitA, caMDA, jayA. abhyatarikA-samitA, madhyamiko-caMDA, bAhya-jAyA. roganendra vairocanarAja balinI atyaMtara papadAnA keTalA hajAra devo che ? madhyamAM padAnA keTalA hajAra devo che? yAvatu bAhya parSadAnI keTalI so. devIo che ? gautama vairoyanendra balinI atyaMtara parSadAnA 20,ooo devo che, madhyamAM padiAnA ra4,ooo devo che, bAhya parmadAnA 28,ooo devo che. devIo aSNutara padAmAM 4pa, mayamAM padamAM 4oo, bAhya padAmAM 35o helI che. balinI sthitinI pracachA yAvatu bAhya parmadAnI devInI keTalI kALanI sthiti che ? gautama vairoganendra balinI atyaMtara parSadAnA devonI sADA traNa palyopama, madhyama parmadAnI traNa palyopama, bAhya parSadAnI aDhI palyopama sthiti kahI che. devIomAM atyaMtara parSadAnI aDhI palyopama, madhyamA paNEAnI be palyopama ane bAhya pArSadAnI doDha palyopama sthiti kahI che, zeSa kathana asurakumAra rAja asurendra camara mujaba jANavuM. * vivecana-153 : bhagavat : uttara dizAnA asurakumAranA bhavano kyAM che ? prajJApanA sUtranA bIjA 'sthAna' padamAM kahyA mujaba che. -x - te A pramANe - uttarIya surakumAro kyAM vase che ? gautama! jaMbUdvIpanA meru parvatanI uttare A 1,80,ooo yojanA ratnaprabhA pRthvInA upara-nIcenA eka-eka hajAra yojana varjIne madhyanA 1,78,000 yojanamAM A uttara dizAnA asurakumAra devonA trIsa lAkha bhavano kahyA che. te bhavano bahArathI vRta, aMdarathI corasa, bAkI dakSiNa dizA mujaba kahevuM. ahIM balIndra vase che. te kALA, mahAnala sadeza cAvat prabhAse che. te tyAM trIsa lAkha bhavanomAM 60,000 sAmAnika cAvatu 2,40,000 AtmarakSaka devo ane bIjA paNa uttara dizAnA asurakumAra devo ane devIonuM Adhipatya karatA yAvatuM vicAre che. badhuM pUrvavatuM. have parSadA nirUpaNArthe sUga che, badhuM pUrvavatuM. mAtra ahIM deva-devInI saMkhyA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/deva/157 sthitimAM bheda che. je sUtrakArazrIe batAvela che. * sUtra-158 : nAgakumAra devonA bhavano kyAM kahyA che ? 'sthAnapada' mujaba sAtat dakSiNa dizAnA paNa pUchavA joIe. sAvat dharaNa. ahIM nAgakumAre nAgakumAra rAjA vase che, yAvat vicare che. 129 bhagavan ! nAgakumArarAjA nAgakumArendra dharaNanI keTalI paryAdAo che? gautama ! traNa, samaramAM kahyA mujaba badhuM kahevuM. bhagavan ! dharaNendranI atyaMtara paryAdAmAM keTalA hajAra devo che? yAvat bAhya paryAdAmAM keTalI devI che ? gautama ! nAgakumArAja nAgakumArendra dharaNanI atyaMtara paryAdAmAM 60,000 devo, madhyama paryAdAmAM 70,000 devo, bAhya paryAdAmAM 80,000 devo che. Atara paryAdAmAM 175 devIo, madhyamamAM 150, bAhyamAM 125 devIo che. dharaNendranI atyaMtara paryAdAmAM devonI keTalI kALa sthiti kahI che ? madhyama paryAdAmAM devonI keTalI kALa sthiti che ? bAhya paryAdAnA devonI keTalI kALa sthiti che ? AtyaMtara-madhyama-bAhya paryAdAnI devInI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! dharaNendranI atyaMtara paryAdAnA devonI sAtireka artha palyopamanI sthiti che. madhyama paryAdAnA devonI addha palyopama sthiti che, bAhya paryAdAnA devonI dezona ardha palyopama sthiti che, atyaMtara padAnI devInI sthiti dezona apopama che. madhyama paryAdAnI sAtireka satubhagi palyopama, bAhya padAnI devInI tugi palyopama sthiti che. zeSa kathana samarendra samAna che. uttara dizAnA nAgakumAro sthAna pada mujaba kahevuM. bhagavan ! nAgakumArarAja nAgakumArendra bhUtAnaMdanI atyaMtara paryAdAmAM keTalA hajAra devo che ? madhyama paryAdAmAM keTalA hajAra devo che ? bAhya paryAdAmAM keTalA hajAra devo che ? atyaMtara-madhyama-bAhya paryAdAmAM keTalA so devIo che ? gautama ! nAgakumArendra nAgakumAra rAjA bhUtAnaMdanI atyaMtara 5ryAdAmAM 50,000 devo che, madhyamA paryAdAmAM 60,000 devo che, bAhya paryAdAmAM 30,000 devo che. aAMtara padAmAM 225 devI, madhyamA padimAM 200 devI, bAhya padAmAM 175 devIo kahelI che. bhagavan ! nAgakumArarAja nAgakumAre bhUtAnaMdanI anvaMtara padAnA devonI keTalo kALa sthiti che ? yAvat bAhya paryAdAnI devInI keTalo kALa sthiti che ? gautama ! bhUtAnaMdendranI atyaMtara paryAdAnA devonI sthiti dezona palyopama che, madhyama paryAdAnA devonI sAtireka apilyopama sthiti che. bAhya paryAdAnA devonI ardhapopama sthiti che, bAhya parSadAnA devInI sthiti sAtireka catugi palyopama che, madhyamA paryAdAnA devInI dezona ardha palyopama sthiti che, atyaMtara papadAnI devInI apilyopama sthiti che. zeSa kathana samarendra 18/9 130 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 mujaba jANavuM. bAkInA veNudevathI mahAghoSa paryantanuM kathana sthAna padanI vaktavyatA mujaba saMpUrNa kahevuM. dharaNa ane bhUtAnaMdanI paryAdA mAphaka bAkInA bhavanapati kahevA. dharaNa mAphaka dakSiNa dizAnA, bhUtAnaMda mAphaka uttara dizAnA Indro kahevA. parimANa-sthiti paNa jANavA. * vivecana-158 : nAgakumAra devonA bhavano kyAM che ? prajJApanA sUtranA 'sthAna' nAmaka bIjA padamAM kahyA mujaba jANavuM. - 4 - te A rIte - bhagavan ! nAgakumAra devo kyAM vase che ? gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA - 4 - madhyanA 1,38,000 yojanamAM vase che. ahIM nAgakumAra devonA 84-lAkha bhavano kahyA che. te bhavano yAvat pratirUpa kahyA che. ahIM nAgakumAra devonA bhavano kahyA, temAM ghaNAM mahaddhika, mahAdhutika devo vase che. bAkI badhuM audhika mujaba yAvat vicare che. ahIM dharaNa ane bhUtAnaMda e be nAgakumArendra vase che, bAkI audhika mujaba jANavuM. bhagavan ! dakSiNanA nAgakumAra devonA bhavano kyAM che ? te devo kyAM vase che ? gautama ! A ratnaprabhA pRthvImAM - 4 - vase che. ahIM dakSiNa dizAnA nAgakumAra devonA 44-lAkha bhavano kahelA che. te bhavano bahArathI vRtta yAvat pratirUpa che. ahIM dakSiNa dizAnA nAgakumAra devonA bhavano che. ahIM ghaNAM mahaddhika dAkSiNI nAgakumAro vase che yAvat vicare che. ahIM dharaNendra rahe che. te tyAM 44 lAkha bhavanAvAsa, 6000 sAmAniko, 33-trAyatriMzaka devo, cAra lokapAla, cha agramahiSI, traNa parvadA, sAta sainya, sAta sainyAdhipati AdinuM Adhipatya karatA vicare che. have parmadA nirUpaNa - pUrvavat che. vizeSa e ke - atyaMtara 5rSadAmAM 60,000 devo che cAvat bAhya parSadAmAM 125 devI che. - 4 - 4 - atyaMtara parmadAnA devonI sthiti sAtireka addha palyopama che ItyAdi - 4 - x - badhuM sUtrArtha mujaba kahevuM. . bhagavan ! uttaranA nagAkumAronA bhavano kyAM che ? ItyAdi. prajJApanA sUtranA 'sthAna' nAmaka pada mujaba kahevuM. te A pramANe - bhagavan ! uttalli nAgakumAro kyAM vase che ? gautama ! jaMbudvIpanA meru parvatanI uttara A ratnaprabhA pRthvInA madhyanA 1,78,000 yojanamAM uttalli nAgakumAranA 40 lAkha bhavanAvAsa kahyA che. te bhavano bahArathI vRtta yAvat dakSiNavat kahevuM. ahIM bhUtAnaMda nAgakumArendra vase che - 4 - te tyAM 40-lAkha bhavanonuM ityAdi pUrvavat yAvat vicare che. paryAdA nirUpaNa - bhUtAnaMdanI paryAdA pUrvavat vizeSa e ke atyaMtara paryAdAmAM 50,000 devo ItyAdi saMkhyA sUtrArtha mujaba jANavuM tathA atyaMtara parSadAnA devonI sthiti dezona palyopama ItyAdi saMkhyA sUtrArtha mujaba jANavI, bAkI pUrvavat. nAgakumAra rAja sivAyanA veNudevAdithI mahAghoSa sudhInI vaktavyatA prajJApanAnA "sthAnapada" mujaba kahevuM. te A pramANe - suvarNakumAra devonA bhavano kyAM che ? Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/deva/158 131 te devo kyAM rahe che ? gautama ! A ratnaprabhA pRthvI maLe - x che. ahIM suvarNakumAra devonA 72-lAkha bhavano kahyA che. te bhavano bahArathI vRtta cAvat pratirUpa che. ahIM suvarNakumAranA bhavano che, temAM ghaNAM suvarNakumAra devo vase che, bAkI audhika mujaba jANavuM. veNudeva ane veNudAlI A be suvarNakumArendro tyAM vase che yAvatuM vicAre che. dakSiNadizAnA suvarNakumAronA bhavano kyAM che ? te devo kyAM vase che ? gautama ! A ratnaprabhApRthvI madhye 1,39,000 yojanamAM dakSiNa dizAnA suvarNakumAranA 38-lAkha bhavano kahyA che te bhavano cAvatu pratirUpa che. ahIM dakSiNI suvarNakumAranA bhavano che. temAM ghaNAM dakSiNI suvarNakumAro vase che. ahIM veNudeva suvarNakumArendra vase che. teo mahaddhika yAvata prabhAse che. teo tyAM 38 lAkha bhavanonuM cAvatuM vicAre che. papaidA kacana dharaNavat che. bhagavanuM ! utaranA suvarNakumAranA bhavano kyAM che ? te devo kayAM vase che ? gautama ! A ranaprabhAskRtI maLe 1,38,ooo yojanamAM uttarilla suvarNakumAra devonA 34-lAkha bhavano kahyA che. te bhavano bahArathI vRta yAvatu pratirUpa che. ahIM ghaNAM suvarNakumAro vase che. ahIM maharbika evo suvarNakumArendra suvarNakumAra rAja vase che. te tyAM 34-lAkha bhavanAvAsanuM bAkI nAgakumAravat kahevuM. parSadA vaktavyatA bhUtAnaMdavat saMpUrNa kahevI. savarNakamAravata bAkInAnI vakatavyatA kahevI. vizeSa A - asuranA-64, nAganA-84, supanA-2, vAyunA-96, dvipa- diudadhi-vidhuta-rAnita-agnikumAranI pratyekanA 36-lAkha bhavano che. dakSiNa dizAnA asuranA-34, nAganA-44, suvarNanA-38, vAyunA-50, hIpAdi cha nA 40-40 lAkha bhavano che. uttara dizAnA surakhA-30, nAga-40, suvarNa-34, vAyu-46, bAkInA cha nA pratyekanA 36-36 lAkha bhavano che. IndronA nAma A pramANe che :- camara, dharaNa, veNudeva, harikaMta, agnizIkha, pUrNa, jalakAMta, amita, velaMba ane ghoSa tathA bali, bhUtAnaMda, veNudAli, harissaha, animANava, viziSTa, jalapabha, amitavAhana, prabhaMjaNa, mahAghoSa sAmAnika devo camaranA 64,000, balinAM 60,000, bAkInA badhA cha-cha hajAra. AtmarakSaka devo tenAthI cAra gaNAM jANavA. * * * jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/ra @ have vyaMtaranI vaktavyatA che. - X - X - X - X - * sUtra-159 - bhagavana vyatara devonA bhavana (bhaumeya nagaro] kyAM kahyA che ? 'sthAnapada' mujaba kahevuM. cAvatuM vicare che. bhagavan! pizAca devonA bhavano kyAM che ? sthAna padamAM kahI mujaba jANavuM yAvatuM vicAre che. tyAM kAla ane mahAkAla nAme be pizAcakumAra rAja vase che yAvana vicare che. bhagavAna ! dakSiNilla pizAcakumAranA bhavano kyAM che ? yAvat vivAre che. ahIM pizAcakumArAja, pizAcakumArendra kAla vase che. te mahartika che cAvavuM vicare che. bhagavAna ! pizAcakumArarAja pizAcakumArendra kALanI keTalI parSadA che ? gautama traNa - IzA, guTitA, deDhathA, AtarikA-IsA, madhyamikA-kuTitA, bAhyA-bdaDharathA. bhagavAna ! pizAcakumArendra kAlanI vyaMtara pArSadAmAM keTalAM hajAra devo che ? yAvata bAhya padAmAM keTalA so devIo che? gautama ! pizAcendra kALanI abhyatara padimAM 9ooo, madhyama padiAmAM 10,ooo, bAhya parSadAmAM 12,ooo devo che. asvaMtara-madhyama ane bAhya traNe parSadAmAM 1oo-1oo devIo che. bhagavAna ! pizAcendra kALanI atyaMtara papadAnA devonI keTalI kALa sthiti che ? madhyama parSadAnA devonI keTalI kALa sthiti che ? bAhya parSadAnA devonI keTalI kALa sthiti che ? cAvatuM bAhya parSadAnI devInI keTalI kALa sthiti che ? gautama! pizAcendra kALanI atyaMtara dAnA devonI addhapalyopama, madhyama dinA devonI dezona ardha palyopama, bAhya parSadAnA devonI sAtireka catubhagi palyopama sthiti che. atyaMtara dAnI devInI sAtireka catubhagi palyopama, madhyama parmadAnI devInI catubhaga palyopama, bAhya parSadAnI devInI dezona catubhaga palyopama sthiti kahI che. zeyakathana camarava kahevuM. e pramANe uttaranA vyaMtaro paNa kahevA. e pramANe gItayaza paNad kahevuM. - * vivecana-159 : bhagavan! vyaMtara devonA bhaumeya nagaro kyAM che ? prajJApanA sUtranA bIjA "sthAna" pada mujaba kahevuM. te A rIte - gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA aMtamAM kAMDanA 1000 yojana bAharacanA upara-nIcenA 100-100 yojana choDIne madavenA 800 yojanomAM ahIM vyaMtaronA ticha asaMkhya lAkha bhaumeya nagarAvAsa hoya che. te bhaumeya nagaro bahArathI vRta, aMdarathI corasa, nIce pukarakarNikA saMsthAna saMsthita che. tenI cotarapha uMDI ane vistIrNa khAI ane parikhA khodelI che. te yathAsthAne 0 - X - X - X - X - X - 0 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/deva/159 prAkAra, aTTAlaka, kapA, toraNa, pratidvArothI yukta che. ItyAdi varNana * * * x * camara sUtravat samajI levuM cAvat te bhaumeya nagaro prAsAdIya, darzanIya Adi che. tyAM ghaNAM vyaMtara devo vase che. jemake - pizAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kiMnara, kiMpuruSa, bhujagapati mahAkAya gaMdharvagaNa ane nipuNa gaMdharvagItaramaNa aNapatti, paNapanni, RSivAdI, bhUtavAdI, kaMdita, mahAmaMdita, kuhaMDapataMga devA caMcala capala citta krIDana ane parihAsa priya hoya che. gaMbhIra hAsya, gIta, nRtyamAM temanI anurakti rahe che. vanamALA, kalagI, mugaTa, kuMDala ane IcchAnusAra virvita AbhUSaNothI teo maMDita rahe che. sarvaRtuka sugaMdhI puSpothI racita, lAMbI, zobhanIya, suMdara ane khIlatI vanamALAthI temanuM vakSa:sthaLa zobhe che. potAnI kAmanAnusAra kAmabhogone seve che. IcchA anusAra rUpa ane dehanA dhAraka, vividha varNI vezabhUSA kare che. temane pramoda, kaMdarpa, kalaha, keli, kolAhala priya che temanAmAM hAsya, bolacAla ghaNAM hoya che. temanA hAthomAM khaDga, mudgara, zakti ane bhAlA paNa rahe che. teo aneka maNi ane ratnonA vividha cihnavALA hoya che. teo maharSika, mahAdhutimAt, mahAyazasvI, ItyAdi, hArathI zobhita vakSa:sthaLavALA yAvat daze dizAone udhotIta ane prabhAsIta karatA vicaraNa kare che. 133 teo tyAM pota-potAnA lAkho bhomejja nagarAvAsa, hajAro sAmAniko, agramahiSIo, parSadAo, sainiko, sainyAdhipati, AtmarakSaka devo, bIjA paNa ghaNAM vyaMtara deva-devIonuM Adhipatya yAvat bhogavatA vicare che. prAyaH sugama che. vizeSa A pramANe - mAya - mahoraga. gaMdharvagaNa - gaMdharva samudAya. kevo ? nipuNa - parama kauzalayukta, gaMdharva-gaMdharvajAtIya devo, temanA je gIta, temAM jemanI rati che te. AvA vyaMtaronA ATha mULa bhedo ane ATha avAMtara bhedo - 'aNapazcika' Adi che. A soLe vyaMtara devo kevA che ? anavasthita cittavALA, atizaya capaLa, vividha krIDA ane parihAsa jemane priya che tevA. gaMbhIra hasita, gIta, nartanamAM jemanI rati che tevA. vanamAlAmaya zekharavALA mugaTa ane kuMDala tathA svacchaMda vikurvita AbhUSaNone dhAraNa kare che tathA sarva RtuvartI sugaMdhI phUlothI zobhita lAMbI, zobhatI, kamanIya, amukulita, amlAna puSpamasI vicitra vanamALA hradaye dhAraNa kare che. teo svecchAcArI che. jAma - svecchAthI, jAma - maithunasevA jemane che te mAmA - aniyatakAmA. svecchAthI rUpa ane Icchita dehane dhAraNa karanArA, te kAmarUpadehadhArI. - X + X + X - varSa - kAmoddIpana vacana ceSTA, haiM - rATi, keli-krIDA, kolAhala-bola. ati prabhUta hAsya-bola yukta, hAthamAM asi, mudgara, zakti, kuMtavALA, maLi - caMdrakAMtAdi, ratna - karketanAdi, aneka maNi-ratno vaDe niyukta cihnavALA. bhagavan ! pizAca devonA bhaumeya nagaro kyAM che ? prajJApanA sUtranA 'sthAnapada' jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 mujaba jANavuM. te A rIte - bhaMte ! pizAca devo kyAM vase che ? gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA rajatamaya kAMDanA 1000 yojana bAhalyanA upara-nIcenA 100 100 yojana choDI vaccenA 800 yojanomAM pizAca devonA tirthA asaMkhyAtA bhomejja 134 nagaro che te bhomejjanagaro bahArathI vRtta, ItyAdi audhikavat kahevuM. tyAM ghaNAM pizAca devo vase che. kAla, mahAkAla nAme be pizAcendro vase che ItyAdi. bhagavan ! dAkSiNilla pizAconA bhomejja nagaro kyAM che? yAvat te bahArathI vRtta Adi audhivat kahevuM. ahIM pizAconA bhomejja nagaro kahyA che. bhagavan ! dAkSiNilla pizAcadevo kyAM vase che ? gautama ! jaMbudvIpanA meru parvatanI dakSiNe A ratnaprabhA pRthvInA rajatamaya kAMDanA madhyanA 800 yojanomAM dAkSiNilla pizAcadevonA bhaumeya nagaro che. tyAM ghaNAM dAkSiNilla pizAca devo varase che. tyAM kAla pizAcendra rahe che. te tyAM tirchA asaMkhyAtA lAkha bhaumeya nagaro, 4000 sAmAnika, cAra agramahiSI saparivAra, traNa parSadA, sAta sainya, sAta sainyAdhipati, 16,000 AtmarakSaka devAdinuM Adhipatya karatAM yAvat vicare che. parmadA nirUpaNa-bhagavan ! pizAcendra kALanI keTalI parSadA che ? gautama ! traNa. IsA-truTitA-dRDha rathA ItyAdi pUrvavat. deva-devInI saMkhyA Adi sUtrArthamAM kahyA mujaba jANavA - 4 - 4 - bhagavan ! uttalli pizAcanA bhaumeya nagaro kyAM che ? te devo kyAM vase che ? dAkSiNilla jevI ja vaktavyatA kahevI. e rIte pizAca mAphaka bhUtathI gaMdharva sudhI kahevuM. bhUtanA-sUrUpa ane pratirUpa, yakSanA pUrNabhadra-mANibhadra, rAkSasanA bhIma-mahAbhIma, kiMnanA kiMna-kiMpuruSa, kiMpuruSanA satpuruSa-mahApuruSa, mahoraganA atikAya-mahAkAya, gaMdharvanA gItarati-gItayaza. 0 e pramANe vyaMtaro kahyA. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/deva/160 che have jyotikone kahe che che. - X - X - X - X - * sUtra-160 - bhagavAna ! jyotika devonA vimAno kyAM kahelA che ? bhagavAna ! jyotiSa devo jyAM vase che ? gautama dvIpa samudrothI upara, ratanapabhA pRvInA bahurAmaramaNIya bhUmi bhAgathI 90 yojana upara gayA pachI 110 yojana pramANa uMcAIrUpa kSetramAM tichaf jyotika devonA asaMkhyAta lAkha vimAnAvAsa kahA che. te vimAno addha kapicchaka saMsthAna saMsthita che. e rIte thAnapadamAM kahyA mujaba cAvatuM tyAM caMdra ane sUrya jyotindra, jyotiSarAja nivAsa kare che. teo mahartika yAvatuM bhoga bhogavatA vicare che. - bhagavAna ! jyotiSendra jyotiSarAja sUryanI keTalI parSadAo kahI che ? gautama ! traNa parSadA - tuMbA, kuTitA, pelyA. atyaMtakiA-tuMbA, madhyamikAtruTitA, bAhA-pretyA. bAkI badhuM "kAla' Indra mujaba jANavuM. parimANa ane sthiti paNa temaja jANatA. bAkI badhuM 'camara*vatu jANavuM. caMdra vize paNa temaja kahevuM. * vivecana-160 : jyotika devonA vimAno kyAM kahyA che ? te devo kyAM vase che ? gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA bahusamaramaNIya bhUmi bhAgathI cakane upalakSIne 90 yojanA uMce-buddhi vaDe jaIne 110 yojana bAhAmAM ticha asaMkhyAta yojana koTAkoTI pramANa jayotirviSayamAM A pradezamAM jyotika devonA ticha asaMkhyAta lAkha jyotika vimAno che, tema meM ane bAkInA tIrthakaroe paNa kahyuM che. te vimAno addha kapittha saMsthAna saMsthita che. ahIM AkSepa-parihAra caMdraprajJaptiTIkA, sUryaprajJapti TIkA ane saMgrahaNITIkAmAM batAvela che, tyAMthI avadhAravA. sarva sphaTikamaya. jema prajJApanA sUtramAM 'sthAna' nAmaka bIjA padamAM caMdra-sUrya sudhI kahela che, tema kahevuM. ItyAdi A pramANe - abhyadgata ucita prahasita evA vividha maNi-kanaka ratna vaDe citrita, vAyuthI uDatI vijaya vaijayaMtI patAkA, chatrAtichatra yukta, tuMga, gaganatalane sparzatA zikharovALA che. tenI jALIomAM ratna jaDela che, te vimAna AcchAdana khaseDyA pachI pragaTa thayela vastu mAphaka camakadAra che. te maNi ane ratnonI stupikAthI yukta che temAM zatapatra ane puMDarIka kamaLa khIlelA che. tilako ane ranamaya ardhacaMdrothI te citra-vicitra che, vividha maNimayamAlA vaDe suzobhita che. aMdara ane bahArathI snigdha che. tenA prataTa sonAnI rucira retIvALA che. te sukhada sparzavALA, zrIsaMpanna, surUpa, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa che. ahIM jyotika vimAno che. ahIM jayotika devo vase che, te A - guru, 136 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIka anuvAda/ra caMdra, sUrya, zuka, zanaizcara, rAhu, dhUmaketu, maMgaLa. A devo tapelA suvarNa samAna kanakavartI che tathA jyotika kSetramAM vicaratA, gatiratika, aThThAvIsa bhede naba devagaNo, vividha saMsthAna saMsthita ane paMcavarNI tArAo sthita lezya, saMcAra karanAra, avizrAma maMDala gati yakta, potAnA nAmAMkita cihnadhArIo tyAM vase che. teo tyAM pota-potAnA lAkho vimAno, hajAro sAmAniko, saparivAra agramahiSI, parSadA, sainya, sainyAdhipati, AtmarakSaka devo AdinuM AdhipatyAdi karatAM cAvat vicare che. ahIM be mahartika jyotiSendra, jyotirAja caMdra ane sUrya vase che. teo tyAM potapotAnA lAkho vimAno, cAra-cAra hajAra sAmAniko, saparivAra cAra-cAra hajAra sAmAniko, saparivAra cAra-cAra agramahiSI ItyAdinuM AdhipatyAdi karatAM vicAre che. ahIM prakhyAta - sarvathA AbhimukhyathI gayela * * * * * * * vAto dvatA * vAyu vaDe kaMpita, vinaya - abhyadaya sUcikA vaijayaMtI nAmaka patAkA athavA vijaya e vaijayaMtInI pArzvakarNikA kahevAya che - x * uparI-uparI sthita cho vaDe yukta taMga-ucca, gaganatala-AkAzatala, * * * * * * * rUpikA-zikhara, - 4 - x * tinau * bhiMta AdimAM rahela paMDa, ane ranamaya ardhacaMdra. - X - X * glaNamakRNa, tapanIya-suvarNa vizeSa, tenAthI yukta rudhira vAlukA-retI, prataTa-pratara tathA sukha ke zubha saMyukta. guru-caMdra-sUrya Adi graho kaMIka suvarNa vaNI che. jyoti cakamAM je cAra care che, te bAhya dvIpa samudramAM che te agatiratika che. je 28-nakSatra devagaNo che, te badhAM paNa vividha saMsthAna saMsthita che. tArAo paMcavarNI che. A badhAM avasthita tejalezyAvALA che, cAra sva hovAthI avizrAma maMDala gatika che. badhAM pota-potAnA nAmathI aMkita cihna mukuTavALA che. caMdranA svamugaTamAM caMdramaMDala lAMchana, sUryamAM sUryamaMDala, grahamAM grahamaMDala, nagamAM maMDala che. parSadA nirUpaNArthe kahe che - jyotikendra sUryanI keTalI parSadA che ? traNa - tuMbA, guTikA, pretyA ItyAdi pUrvavat. muni dIparatnasAgare karela pratipatti-3-mAM devAdhikArano saTIkAnuvAda pUrNa Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BJdvIpa /161 che. pratipatti-3-"dvIpasamudrAdhikAra" che - X - X - X - X - X - * have tochalokanA prastAvathI dvIpa-samudra vaktavyatA kahe che* sUtra-161 - bhagavana! hIpa-samudro kyAM che ? bhagavanA dvIpasamudro keTalA che ? bhagavAna ! dvIpa samudro keTalA moTA che? kyA saMsthAne che? kyA AkAra-bhAva pratyAvatArathI che ? gautama! jaMbUlIpa Adi dvIpo, lavaNa Adi samudro che. saMsthAnathI ekavidha vidhAnavALA, vistArathI anekavidha prakAre che. bamaNAM-bhamaNAM che, pratyutpadhamAna-vistAramAsa-vibhAsamAna taraMgavALA, ghaNAM upala, pau, kumuda, nalina, subhaga, saugaMdhika, poMDarIka, mahApoMDarIka, zatapama, sahakyama, praphulla kesarA yukata, pratyeke pratyeka paDAvaravedikAthI gherAyelA, pratyeke pratyeka vanakhaMDaNI parikSita che. he AyuSmAna zramaNa/ tichaliokamAM asaMkhyAta dvIpa samudro svayaMbhUramaNa samudra paryanta kahelA che. * vivecana-161 : wta - parama kalyANayogI ! dvIpasamadro kyAM che ? AnA vaDe dvIpasamudronuM avasthAna pUchyuM. keTalI saMkhyAmAM che ? AnA vaDe dvIpasamudronI saMkhyA pUchI. keTalA mahAlayaAzraya, vyApya kSetrarUpa arthAta keTalAM moTA che ? - x * AnA dvArA dvIpasamudronuM AyAma-parimANa pUchyuM. tenuM saMsthAna-AkAra zuM che te pUchyuM. temALaTY mAva - svarUpa vizeSa te dvIpasamudronuM zuM che ? - gautama ! jaMbUdvIpa Adi dvIpa, lavaNasamudrAdi samudro che. AnA dvArA hIpasamudronI Adi kahI. A na pUchavA chatAM bhagavaMte kahyuM, AgaLa te upayogI che. ziSyae na pUchavA chatAM jANavA mATe A kathana karyuM che. saMsthAnane AzrIne eka prakArano vidhAnavALA che arthAt eka svarUpavALA che. kemake badhAM vRtasaMsthAnA saMsthita che. vistArane AzrIne vaLI aneka prakAranA che arthAt vistArane AzrIne vividha svarUpavALA che. te kahe che - je rIte bamaNAM-bamaNAM thAya, e rIte guNana karAtA prakarSathI vistArane pAme che. tethI kahe che - jaMbudvIpa eka lAkha yojana, lavaNasamudra be lAkha yojana, dhAtakIkhaMDa cAra lAkha yojana ItyAdi. dRzyamAna jaLataMgothI taraMgita che. A vizeSaNa samudromA to pratIta che ja, dvIpomAM paNa te jANavuM. temAM paNa nadI, draha, taLAvA AdimAM kallolano saMbhava che. A dvIpa-samudro ghaNAM utpala, pA, kumuda Adi vaDe vikasita kesara vaDe upalakSita-atyaMta zobhita che. temAM utpala-gardabhaka, padA-sUryavikAsI, kumuda-caMdra vikAsI, nalina- kaMka kta pA. subhaga-pAvizeSa, saugaMdhika-kalhAra, poMDarIka 138 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIka anuvAda/ra sitAMbuja, te ja mahApauMDarIka. * * pratyeka dvIpa-samudra pAvaravedikA ane vanakhaMDathI gherAyela che. jaMbUDIpAdi dvIpa svayaMbhUramaNa dvIpa paryanta, lavaNasamudrAdi samudra svayaMbhUramaNa samudra paryanta A tichalokamAM jyAM ApaNe chIe te asaMkhyAta dvIpa samudro kahyA che. "A tichalokamAM" zabdathI 'sthAna' kahyuM. mANeka - saMkhyA kahI. bamaNAM-bamaNAM zabdathI 'mahatva' kahyuM. - X * have svarUpa kahe che - * sUtra-162 - temAM A jaMbudvIpa nAmaka dvIpa badhAM dvIpasamudromAM atyaMtara, sauthI nAno, vRttadlanA pUDA jevA AkAre rahela, vRttaratha cakravAla saMsthAna saMsthita, vRd-pukara karNikA saMsthAna saMsthita vRtta-patipUrNa caMdra saMsthAna saMsthita, eka lAkha yojana laMbAI-pahoLAIthI, 3,16,227 yojana, traNa koza, 128 dhanuSa, 1all gulathI kaMIka adhika paridhivALuM che. te eka jagatI vaDe cotaraphathI gherAyelo che. te jagatI ATha yojana ud uccapaNe, mULamAM 1ra-yojana viSThabhathI, maNe ATha yojana, upara cAra yojana viEbhathI che. mULamAM vistIrNa, madhya saMkSipta, upara tanuka, gopuccha saMsthAna saMsthita sarva vajamaya, svaccha, GNa, laSTa, dhRSTa, pRSTa, nIraja, nirmaLa, niyaMka, nikaMTaka chAyA, sapabhA, sakiraNa, saudhotu, (tathA) prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa hatI. te jagatI eka jalakaTaka vaDe cotaraphathI gherAyelI che te jAlakaTaka ardhayojana urSa uccatvathI 500 dhanuNa viSaMbhathI sarva ranamaya, svaccha, GSNa cAvatu pratirUpa che. * vivecana-162 : te dvIpa-samudra maNe jyAM ApaNe vasIe chIe. te jaMbudvIpa nAme dvIpa che. badhAM dvIpa-samudromAM sarvAtyaMtara. - x * tethI kahe che - badhAM paNa bAkInA hIpasamudro jaMbudvIpathI AraMbhIne Agama abhihita kramathI bamaNAM-bamaNAM vistAracI che, tethI sarva dvIpa samudromAM savavyaMtara che. AnA vaDe jaMbUdvIpanuM avasthAne kahyuM. te badhAM dvIpasamadrathI lagha, tethI kahe che - badhAM lavaNAdi samudra, badhAM dhAtakIkhaMDAdi dvIpo, jaMbUdvIpathI AraMbhI bamaNAM-bamaNAM AyAma, viDaMbha, paridhi che, tethI bIjA dvIpa-samudrApekSAthI laghu che. AnAthI sAmAnyathI parimANa kahyuM. * * * vRta-tela vaDe pakava apUya, prAyaH paripUrNa vRta hoya che, ghIthI pakavela nahIM, tenA jevuM je saMsthAna, tenA vaDe saMsthita. tathA vRta-rathacakravAla saMsthita * sthanA avayava evA caka-maMDala, tenA jevuM saMsthAna. vRta-pukakarNikA arthAt padAbIja koza saMsthAnathI saMsthita. vRta-paripUrNa caMdra saMsthAna. A rIte jaMbUdvIpa saMsthAna kahyuM. have AvAmAdi parimANa - AyAma-viThaMbhathI eka lAkha yojana che. paridhisUtrArthamAM kahI che. A parikSepa parimANa-svayaM gaNavuM athavA phobasamAsa TIkAthI bhAvanA karavI. * x - Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvIpa /162 139 have AkAra-bhAva pratyavatAra-anaMtarokta AyAma, viDaMbha, parikSepa parimANa jaMbUdvIpa eka jagatI je sunagaranA prAkAra samAna che, tenAthI badhI dizAmAM sAmasyathI samyam veSTita che te jagatI uMcI ATha yojana che ItyAdi sUtrArthavat jANavuM. A jagatI gopuchanA saMsthAnathI saMsthita, uMcA karela gopuccha AkAre che. te sarvathA vajaranAbhika, AkAza-sphaTikavat ati svaccha, glaNa pudgala skaMdha niSas, ghaMTita paTa mAphaka makRNa, zAnapatthara vaDe ghasela pASANa pratimAvatu pRSTa, pRSTa-sukumAra zAnathI gaDelapASANa pratimAvata. svAbhAvika johita, AgaMtuka malanA abhAvathI, kalaMka ke kardama rahita, nirkaTaka-nikavaca, niravaraNa, nirupaghAta. saprabhA-svarUpathI prabhAvALI, samarIca-bahAranIkaLatI kiraNonI jALa, tethI ja sodhota-bahAra rahela vastune prakAzakArI, prAsAdIya-manane prahalAdakArI, darzanIyajene jotAM cakSana thAke. abhi-jonAranA manane prAsAdanukULa. pratirUpa-asAdhAraNarUpa. te - anaMtarodita svarUpavALI jagatI jALakaTakathI-bhavananI bhIMtomAM rahela jAlaka, temano samUha. jAlakAkIrNa ramya saMsthAna pradeza vizeSa paMkti, te jAla kaTakA vaDe badhI dizAmAM gharela. tenuM uccatvAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. sarvaratnamayAdi pUrvavatuM. : (ma-163 - - a mtInI upara bahu madhya deza bhAgamAM ahIM eka moTI pAvara vedikA che. te pAvaravedikA utd uccatvathI addha yojana, 5oo tInuSa virlabhaNI,. savaratanamaya, jagatI samAna paridhithI che. tathA sarva ratanamaNIya, svaccha cAvatuM patirUpa che. te pAvara vedikAnuM varNana A pramANe che - vajamAya nema, risTaranamaya pratiSThAna, vairyamaya saMbha, sonA-rUpAmaya phalaka, jamaya saMdhi, lohitAkSamaya zacio, vividhamaNimaya kalevara ane kalevara saMghAta, vividhamaNimaya rUpa ane rUpa saMghAta, kamaya pakSa ane pakSabAhA, jyotirasamaya vaMza ane vaza kaveluka, rajatamaya paTTikA, jAtyarUpamI avaghATanI, vajamaNI uparanI puMchaNIo, sarva zveta rajatamaya kavelUnA AcchAdana che. te pAvara vedikA eka hemAla, eka gavAkSAla, eka miMkhiNijAla vAva4 ma#ijAla, kanakAla, ranajala, eka zreSTha pasiAla [A badhal] vaDe cotaraphathI gherAyelI che. te jAlo tapanIya jhUmakhAM, suvarNa pratara maMDita, vividha maNiratana, vividha hAraardhahAra vaDe upazobhita samudaya kaMIka anyonyasaMpata pUrva-pazcima-dakSiNa-uttaragata vAyu vaDe maMda-maMda halatI-calatI, kaMpatI-kaMpatI, laMbAtI, TakarAtI, zabdo karatI, te udara manojJa, kAna ane manane sukhakArI zabdo vaDe cotaraphathI pUratI, zrI vaDe atIva zobhatI rahelI che. te pakAvara vedikAmAM te-te dezamAM, tyAM-tyAM ghaNAM Aa-hAthI-manuSya 140 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) kiMnara-kiMdharaSa-mahorama-gaMdharva-vRSabha saMghATako che, je sarva ranamaca, svaccha, GNa, vRSTa, mRSTa, nIraja, nirmaLa, niSAMka, niSThaTaka chAyA, prabhA-kiraNoudhota sahita che temaja prAsAdIya, darzanIya, abhirUSa, pratirUSa che. te paSAvara vedikAnA tene dezamAM, tyAM-tyAM ghaNI azvapaMkitao Adi pUrvavat yAvatu pratirUpa che. e rIte azvavIthI, azvayugala Adi cAvatu pratirUpa che, te pAvara vedikAmAM tyAM-tyAM, te-te dezamAM ghaNI ja pAlatA, nAgalatA, azoka-caMka-mUtavana-MAsaMti-atimuktaka-kuMda ane cAmalatA nitya kusumita cAvatu suvibhakata piMDamaMjarI vataMsakadharI che. te sarve ranamaya, lUNa, pRSTa, kRSTa, nIraja nimaLa, niyaMka, nikaMTaka chAyA, prabhA-kiraNo-udhota sahita che, prAsAdIya-darzanIya-abhirUpa-pratirUpa che. te pAvara vedikAmAM te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNAM akSaya svastika kahA che. te sarve ranamaya, svaccha ItyAdi che. bhagavAna ! AvuM kema kahe che ke pAvaravedika pAvara-vedikA che ? gautama ! padAvaravedikAnA te-te dezamAM tyAM-tyAM vedikAmAM, vedikAlAhAmAM, vedikA zaphilakamAM, vedikApuTaramAM, saMbha-khaMbhanI bAhA zIrSa ane paDataramAM, bhUci cimana phalaka ane puTataramAM, pakSa-pakSabAhA ane pakSa veratamAM ghaNAM ja utpala, pA cAvatu zatasahasa patro che. te sarve ranamaya, svaccha, lUNa, GSTa,dhRSTa, mRDha, nIraja, nirmaLa, niSpaka, nikaMTaka chAyA, prabhA-kiraNo-udhota sahita prAsAdIya-darzanIya-abhirapa-pratirUpa che. moTA-moTA vaSa kALa samaye lagADelA chatrAkAra che. te kAraNathI che gautama! ema kahyuM ke pAvaravedikA e pAvara vedikA che. bhagavana ! pAvaravedikA zAzvata che ke azAzvata ? gautama kiMcit zAzvata che - kiMcit azazcata che. bhagavad ! ema kema kahyuM ke kiMcit zAzvatakiMcit azAzvata che ? gautama! dravyApaNe zAzvata che. varSa-gaMdha-rasa-sparza payayithI AzAzvata che. tethI he gautama! ema kahyuM che ke kiMcit zAzvata-kiMcita aAzcata che. bhagavAna ! pAvaravedikA kALathI keTalo kALa raheze ? gautama! kadI na hatI tema nathI, kadI nathI tema nathI, kadI nahIM hoya tema nathI. te hatI - che * raheze. te yuva, niyata, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita, nitya evI pAvara vedikA che. * vivecana-163 : [A sUtramAM paDAvara vedikAnuM varNana che.] te jagatInA uparanA taLamAM je bahumadhyadezabhAga che - X - X - tyAM pUrvavatu eka moTI pAvaravedikA meM tathA baghAM tIrthakare kahela che. tenI uMcAI aDadhuM yojana arthAt be gAu che. 500 dhanuSya Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3)dvIpa/163 146 vilaMbha che. jagatI samAna paridhi che. te sarva ranamaya che. svaccha, gla@ ItyAdi vizeSaNa pUrvavat. te parAvara vedikAnuM svarUpa - yathAvasthita svarUpa kIrtana, varNaka niveza A pramANe che- ne eTale pAvara vedikAnA bhUmibhAgathI urvanIkaLato pradeza vajanamaya che. mULa pAda riTarazna maya che. staMbha vaiDUrya ratnamaya che. phalako sonA-rUpAnA che. zUcio lohitAkSa ranamaya che. saMdhi-Le phalaka chUTA na paDe tevA hetu pAdukA sthAnIya saMdhi badhI vajamaya che. arthAt vaja na paDe te phalakonI saMdhio pUrelI che. vivida maNimaya-manuSya zarIra, manuSya zarIyugma, rUpaka, rUpayumma che. karadanamaya pakSo ane pakSanI bAhAo che. *x * jyotIsa raktamaya mahAnuM pRSThavaMza, pRSThavaMzanI baMne bAju tIcha sthapAtA vaMza kaveluka che. vaMzonI upara kaMbAsthAnIya paTTIkA rajatamayI che. suvarNa vizeSamaya avaghATinya-AcchAdana kiliMcikAo che. vaja ranamaya evI avaghATanInI upara puchaNI-nibiDa AcchAdana hetu glaNatara tRNa vizeSa che. * x - X - sarva zveta jatamaya che. AvI paDAvasvedikAnA te-te pradezamAM ekaika-sarvathA suvarNamaya laTakatA mALAsamUha, gavAkSAgRti raktavizeSa mALAsamUha, kSudra paMTikA jALa, mahatI ghaMTikA jaLa, muktAphaLamaya mALA samUha, maNImaya mALA samUha, pILA suvarSanI mALAno samaha, rAjALa-ratanamaya padALa ItyAdithI badhI dizA-vidizAmAM gherAyela che. * x - 4 - lAla suvarNamaya mALAnA agrabhAge jhumakhA che. paDakhe samastapaNe suvarNapatraka vaDe maMDita che. vividha maNI ane ranonA je vicitra varNavALA aDhArasarA hAra, navasarA hAsthI zobhe che. kaMIka anyonya asaMlagna che pUrvAdi vAyu vaDe te maMda maMda ko che - X - kaMIka kaMpananA vazathI prakarSathI ahIM-tahIM kaMIka calana vaDe laMbAtAvizeSa laMbAtA, paraspara saMparka vaDe zabdo karatA-karatA, udAra zabdo thAya che. te manane pratikULa paNa hoya, tethI kahe che manonukULa che. vaLI A manonukUlava thoDuM paNa hoya. tethI kahe che - zrotAnA manane hare che, tethI manohara che te manoharatva kAna ane manane sukhanuM nimitta che. AvA zabdo vaDe te nIkaTanI dizA-vidizAne Arita kare che te rIte zobhA vaDe atIva upazobhita rahe che. te pAvara vedikAnA te-te dezamAM, jyAM eka che tyAM bIjA paNa vidhamAna che (zuM ?) azvayugma. e rIte hAthI-kiMmara AdinA yugmo paNa kahevA. e kevA che ? saMpUrNa ratnamaya, AkAza sphaTikavat ati svaccha, cAvat pratirUpa arthAt pUrvokta vizeSaNo levA. A badhAM ayugmAdi pupAvakIrNa kahyA. have A azvAdinI paMkti Adi pratipAdanArthe kahe che - tenI paMkti, vIthI, yugalo che. - x : paMkti eTale eka dizAmAM je zreNI che. baMne bAju ekaika zreNi bhAvathI je be zreNI te vIthI. * x * A azva AdinI strI-puruSa yugma te mithuna kahevAya che. jemake 142 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 azramithuna Adi. te pAvara vedikAnA te-te dezamAM. jyAM eka latA che, tyAM bIjI paNa ghaNI latA che tema jANavuM. ghaNI paddiAnI, nAga vRkSanI latA-tIrdI zAkhAno prasAra. vanataru vizeSa. A badhI latAM je sUtramAM kahI che te kevI che ? sarvakALa cha Rtuka. kusumita - jemAM puSpo AvelA che tevI. mukulita-kaLIo hovI te. pallavita, stabakita, gubhita, camalita, yugalita. sarvakALa phaLanA bhAsthI namela-kaMIka namela ane mahAbhArathI vadhAre namela. suvibhakta, prativiziSTa maMjarIrUpa avataMsakane dhAraNa karanArI. ahIM kusumitavAdi dharma ekaika latAno kahyo. have keTalIka latAno sarva kusumita Adi dharma kahe che - nityaM kusumitAdi A latA sarvathA ranamaya, svaccha, glaNa Adi che. have pAvara vedikAnuM zabda pravRtti nimitta pUche che - * x * x * pAvara vedikAnA deza-pradezamAM, vedikA-besavA yogya mata vAraNarUpa, vedikAnA paDakhA, vedikA puTanA apAMtarAlamAM, e rIte staMbha, khaMbhapArtha, khaMbhazIrSa, be staMbhana, aMtaramAM, phalaka chuTA na paDe te mATe pAdukA sthAnIya bhUcimAM, jyAM ci, phalakane bhedIne maLe praveze, tenI nIkaTanA dezamAM, sUci saMbaMdhI phalaka pradezo, be zUcinuM aMtara, ItyAdimAM ghaNAM utpala, sUryavikAsI-caMdravikAsI kamaLa ItyAdi kamaLo che. te saMpUrNa ranamaya Adi che. varSAkALe pANIthI rakSaNArthe karela te vArSika evA cho, tenA samAna che. A kAraNothI tene pAvara vedikA kahe che - x * paDApradhAna vedikA te parAvaravedikA. pAvara vedikA zAzvatI che ke azAzvatI ? kathaMcit nitya [zAzvatI ane kacita azAzvatI che. kema ? vyAstika nayanA mate zAzvatI. dravyAstika naya dravyane ja tAtvika mAne che. paryAyone nahIM. dravya tvayipariNAmI che. anyathA dravya vano ayoga thAya. anvayitvathI sarvakALa bhAvithI zAzvatI che paraMtu samutpanna thanAra varNa-gaMdha-rasa-parzanA paryAyothI ane upalakSaNa thakI anya pudgala vicaTanauccaTanathI azAzvatI che, kemake payayAstika nayanA mate paryAyanI pradhAnatA che. paryAya keTalAMka kALe to vinAza pAme ja che. ahIM dravyAstika nayavAdI kahe che - utpAda atyaMta asatu nathI, vinAza sata nathI, je vastuno utpAda ane vinAza dekhAya che, te AvirbhAva ke tirobhAva mAga che mATe nitya che. pharI pUche che he parama kalyANayogI ! pAvara vedikA keTalo kALa raheze ? anAdi hovAthI sarvadA hatI, sarvadA rahelI che ane sarvadA raheze ja. kemake anaMta che. traNe kALamAM astitva dharAve che. dhruva hovAthI sadA svarUpe niyata che. niyatatvathI zAzvatI che - x * x * vaLI yazota svarUpa AkArathI paribhraMza te kSaya. jemAM TrAya vidyamAna nathI te akSaya. akSayatvathI ja avyaya. potAnA svarUpathI calita thavAnuM asaMbhava hovAthI avyaya. avyayavathI svapramANamAM avasthita, mAnuSottara parvatanA Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BJdvIpa /163 143 bahAranA samudravatuM. svapramANamAM sadA vasthAnathI nitya-dhamastikAyAdivatuM. * sUtra-164 - te jagatInI upara bahAranI pAvaravedikAmAM ahIM eka moTuM vanakhaMDa kahyuM che. te dezona be yojana cakavAla viddhabhathI che ane tenI paridhi jagatI samAna che. te vanakhaMDa kRSNa, kRNa bhAvALuM cAvatu aneka zakaTa-razya-cAyugya parimocana, suramya, prAsAdIya, RkSaNa, laSTa, pRSTa, pRSTa, nIraja, nika, nimaLa, nirakaMTakachAyA, prabhA-kiraNa-udhota sahita, prAsAdIyAdi che. te vanakhaMDanI aMdara bahusamaraNIya bhUmibhAga che. jemake - AliMgapukara, mRdaMgapuSkara, saratala, karadla, AdamiMDala, caMdramaMDala, sUryamaMDala, gheTAM-vRSabhavarAha-sIMha-vAgha-vRka ke dIpaDAnuM cAmaDuM hoya. te jyAre zaMku pramANa hajAro khIlIthI tADita hoya tyAre te saMpUrNa samatala thaI jAya che. te vanakhaMDa AvatuM, pratyAvarta, zreNI, prazreNI, svastika, sauvastika, puSyamANava, vardhamAnaka, masjakaMDaka, makaraMDaka, jAramAra lakSaNavALI puSpAvalI, pAtra, sAgarataraMga, vAsaMtIlatA, padAlatAdi vividha cijhayukata maNi ane tRNothI suzobhita che. te maNio chAyA-kiraNa-udhota sahita vividha paMcavaNa chUNa ane maNithI zobhe che. te A pramANe - kRSNa yAvata zukala temAM je te kRSNa tRNa ane maNI che tenuM varNana A pramANe che - jema koI jaLa bharela vAdaLa, aMjana, khaMjana, kAjala, masI, gulikA, gavala, gavalagulikA, bhamara, bhamarAvali, bhamara gatasAra, jAMbunA phaLa, addha arITho, paripuSThaka, gaja, gajakalabha, kRNasarpa, kRSNa kesara, AkAza gnila, kRNAloka, kRSNakaNabIra ke kRSNabhadhujIvaka hoya. tenA jevo kALo varNa teno hoya ? gautama! nA, A artha samartha nathI. te kRSNa tRNa ane maNI AnA karatAM paNa ISTataka, kAMtataka, piyataka, manojJataraka, mahAmataka vaNavAnuM kahela che. - temAM je nIla vRNa ane maNI tenuM varNana A pramANe kahela che - jema koI bhaMga-bhaMgama, cAsa-sAsapiccha, zuka-zukapiccha, nIlI-nIlIbhedanIlIgulikA, 2yAmaka, ucaMtaka, vanarAjI, baLadevanuM vastra, moranI grIvA, pArevAnI grIvA, atasIkusuma, aMjanakezikAkusuma, nIlotpala, nIlAzoka, nIlakaNabIra ke nIlabaMdhujIvaka hoya. zuM tenA jevA nIlavaNa A varu ane maNIno hoya ? nA, te Arya samartha nathI. te nIla tRNa ane maNI AnA karatAM paNa ISTataraka yAvata mAmataraka vaNazI kahevAyela che. temAM je lohitaka tRNa ane maNI che, tenuM varNana A pramANe che - jema koI sasalAnuM lohI, gheTA-manuSya-varAha ke mahisanuM lohI, bhAla Indragopa, bAlasurya saMdhyAnA vAdaLano raMga, ardha caNoThIno raMga, jAtihiMgaloka, zilaDavAla, pravAjAMkura, lohitAkSamaNi lAkSAsa, kRmirAga, tarkabala, caNAnA loTano 144 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda Dhagalo, jAsudanuM phUla, kiMzukanuM phUla, pArijAtanA phUla, toyala, hatAzoka, phakta kaNesa, tuM badhujIvaka A badhAM jeNe lAla raMga teno hoya ? nA, te artha samartha nathI. te lohitaka (lAla) tRNa ane maNI AnANI paNa ISTaka ityAdi cAvatuM varNathI kahyA che. temAM je pILA tRNa ane maNInuM AvuM varNana che - jema koI - caMpaka caMpakanI chAla-caMpakakhaMDa, haLadara-haLadara khaMDa-haLadaranI goLI, haritAlaharitAlakhaMDahaLadaranI goLI, haritAla-haritAlakhaMDa-haritAla gulikA cikuraciraMgarAga, vakanaka-vakanakanighasa, suvarNazipiya, uttara pUrapanuM vastra, zalakI kusuma, caMpaka kusuma, kuhaMDakA-koraMTaka-taDapuTa-ghoSADiyA-juvarNamUthikA-suharazmikA ke bIjaga kasama, tAzoka, pIta koTa, pIyabaMdhujIva. e badhAM jevo pILo vaNa che zuM ? nA, A artha samartha nathI. te pILA tRNa ane maNI AnA karatAM paNa ISTatara cAvat varSathI kahela che. temAM je zveta vRNa ane maNI che, tenuM AvuM varNana che - ka, zaMkha, caMdra, kuMda, kusuma, dakaraja, ghanadahIM, kSIra, kSIrapUra hasa-UMca-hAra-bhalAka-caMdrazAradIyabhalAhakanI zreNI, daMtadhota-nyUyag, cokhAnA loTano Dhagalo, kuMdapuparANI, kumudarANall, zukachivADI, pehuNamiMja, biya, mRNAlikA, gajadaMta, lavaMgadala, puMDarIka dala, siMduvAramAzadAma, zveta zoka, zveta kaNabIra, zreta baMdhujIvaka, zuM A badhAM jevo zeta varNa che? nA, A artha samartha nathI. tenAthI paNa te zukala tRNa ane maNI ISTatakAdi yAvata vaNazI che. bhagavAna ! te tRNa ane maNInI kevI gaMdha kahI che? jemake - koipuTa, paA-coya-nagara-elacI-kirimerI-caMdana-kuMkuma-usIra-caMpaka-marutaka-damanaka-jAtijuhikA-malliya-nomAliya-vAsaMtika-ketakI ke kapUranuM puTa hoya. anuvAtamAM ughADatA, bheda karatA, kUTatA, nAnA khaMDa karatA, uDAData-vikheratA, paribhoga karAtA, eka bhAMDathI bIja bhAMDamAM saMharatA, jevI manojJa ane udAra, prANa ane manane sukhakArI, cotaraphathI gaMdha phelAya che, AvI gaMdha tenI hoya che ? nA, artha samartha nathI. te vRNa ane maNInI gaMdha AnAthI paNa ISTatara yAvat maNAmatara kahI che. bhagavAna ! te tRNa ane maNIno kevo sparza kahyo che ? jema koI ajina, * bhUra, navanIta, haMsagarbhatulI, zirISakusumano samUha, bAla kumuda mano Dhagalo hoya. A badhAM jevo sparza teno che? nA, te artha samartha nathI. te tRNo ane maNIo AnA karatA paNa ISTataka Adi cAvatu pathiI kahela che. bhagavAna te tRNa ane maNIo, pUrva-pazcima-dakSiNa-uttara dizAthI AvatA vAyathI maMda-maMda ejita-vejita-kaMpita-kSobhita-cAlita-spaMdita-pati-udarid karAtA kevo zabada thAya che ? jema koI zibikA, caMdamAnikA, zreSTha ratha je Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BJdvIpa /164 145 chatra-daqja-ghaMTa-zreSTha toraNa-naMdighoSa-ghaMTikAthI yukta evI suvarSanI mALA samUhothI cotaraphathI vyApta che. je himavaMta parvatanA ci-vicitra-tiniza lAkaDIthI banela, sonAthI khacita che. jenA ArA sArI rIte lAgela che, jenI dhurA majabUta che. jenA paiDA upara loDhAnI lhI caDhAvela hoya, guNayukata zreSTha ghoDA jaDela hoya. kuzaLa ane dakSa sArI hoya. pratyekamAM so-so bANavALA bagIza tUNIra jemAM lAgela hoya, kavaca jeno mugaTa hoya, dhanuNa sahita bhANa ane bhAlA Adi zastro tathA AvaraNothI paripUrNa hoya, yuddha nimitte sajAvAyela hoya. rAjAMgaNa ke aMtaHpuramAM maNIthI jaDela bhUmitalamAM vAraMvAra vegathI cAlato hoya, Avato-jato hoya, tyAre je udAra, manojJa, mana ane kAnane tRpta karanAra zabda cotaraphathI nIkaLe, tenA jevo zuM vRkSo ane maNIno zabada hoya che? he gautama! A artha samartha nathI.. - jema koI vaitAlikA, vINA, uttaramaMdA mUchanAthI yukata, khoLAmAM sArI rIte rAkhela hoya, caMdanasArathI nirmita koNa vaDe gharSita karAtI hoya, vagADavAmAM kuzaLa nara-nArI che saMgRhIta hoya, prAta:kALa ane saMdhyAkALe maMda-maMda ane vizeSarUpe kaMpita karAtI, vagADAtI, kSobhita, dalita, spaMdita, gharSita ane udirita karavAthI jevo udAra, manojJa, kAna ane manane tRptikara zabda cotaraphathI nIkaLato hoya, zuM tevo te vraNa-maNIno zabda che? gautama! A artha samI nathI. jema koI kiMna, kiMmara, mahoraNa, gaMdharva hoya. te bhadrazAla-naMdanasomanasa-pAMDuka vanamAM gayela hoya, himavamalaya-meru-giNuiphAmAM beThela hoya, eka sthAne ekaThA thayA hoya, paraspara saMmukha beThA hoya, sukhapUrvaka AsIna hoya, samAne sthita hoya, je pramudita ane krIDAmAM magna hoya, gItarati hoya, gaMdharva nATyAdithI jenuM mana harSita thaI rahyuM hoya, te gaMdhavadinA gad, padha, kathya padabaddha, pAdabaddha, ukSipta, pravartaka, maMdAka e ATha prakAranA geyane, rocitAvasAnane, sAta svarothI yukata geyane, ATha sa supayukad, cha doSa vipamukata, agiyAra guNAlaMkAra ane ATha guNothI yukata, vAMsaLInI surIlI avAjathI gavAtA geyane, rAgathI kta, prasthAna-karaNa zuddha, madhurasama-sulalita, vAMsaLI ane taMtrI vagADAtA baMnenA meLa sAthe gavAtuM geya, tAla-laya-graha saMpayukata, manoharamRdu ane ribhita pada saMcAra vALA, zrotAne AnaMda denAra, aMgonA suMdara sukAvavALA, zreSTha-suMdara divya gIto gAnAra te kinnarAdinA mukhathI nIkaLatA zabda jevA te tRNa-maNInA zabda hoya che zuM? , gautama ! AvA prakAre te zabdo hoya. * vivecana-164 - te jagatI upara pAvara vedikAnA bahirta pradeza, temAM eka mahAnuM vanakhaMDa che. aneka uttama jAtIya mahIruha samUha vanakhaMDa che. *x* te pratyeka dezona be yojanA 18/10] 146 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 viThaMbhathI che. te vanakhaMDa kevuM che ? kRSNa ityAdi. ahIM prAyaH vRkSonI madhyavayamAM vartamAna patro kRNa nahIM paNa tevo pratibhAsa paNa che. tethI kahyuM - jeTalA bhAgamAM kRNa patro che, teTalA bhAgamAM te vanakhaMDa kRSNa bhAse che tethI kRSNAvabhAsa kahyuM. tathA hastitvane oLaMgIne kaSNavane asaMprApta kho che, te nIla gonA yoge vanakhaMDa paNa nIla che. te rIte ja nIlAvabhAsa pUrvavat samajavuM. cauvanamAM te ja pago kizalayava ane tatvane oLaMgIne kaMIka haritanA lAbhathI pAMDU hoya tyAre harita kahevAya che. tenA yogathI vanakhaMDa paNa harita kahevAya che. haritAvabhAsa pUrvavatu. bAlyapaNAne oLaMgIne vRkSonA no zIta thAya che, tenA yogathI vanakhaMDa paNa zIta che. zItAvabhAsa - adhobhAgavartI vyaMtara deva-devInA yoge zIta vAta saMsparza che. * x - tathA A kRNa-nIla-haritavaNa je kAraNe potAnA rUpe atyartha ukaTa snigdha kahevAya che, tethI tenA yogamAM vanakhaMDa paNa nigdha ane tIvra kahyuM. teno avabhAsa paNa jANavo. Avo avabhAsa bhrama paNa hoya, jema mRgajaLa. tethI avabhAsa mAtranA upadarzanathI yathAvasthita vastu svarUpa vaNita na thAya, paNa yathAvastu svarUpa pratipAdanathI pachI kRNavAdi tathA svarUpa pratipAdanArthe anuvAda saha vizeSathI kahe che - kRNachAya * sarva avisaMvAditatAthI temAM kRSNa AkAra pAme che. bhrama ke avabhAsamAgathI nahIM * x * A pramANe nIla, nIlacchAya paNa kahevuM. mAtra zItazItaLAya na kahevuM. kemake chAyA zabda Atapano pratipakSa vastu vAcI jANavo. ghaDavachANa - ahIM zarIranA madhya bhAgamAM keDa che, tethI bIjAnA madhya bhAgane paNa 'keDa'-kamara ja kahe che ghana - cAnyazAkhA-prazAkhAnA pravezathI nibiDa madhya bhAgamAM chAyA jevI che te. pAThAMtathI vaDe sajAta te #data - kaTanA aMtarathI upara AvRta kaTita evo A kaTa te kaTita kaTa. tenA jevI adhobhUmimAM chAyA jevI che te ghanakaTitacchAya. tethI ja ramaNIya. jaLanA bhArathI namela varSAkALabhAvI meghasamUha, te guNathI prApta. te vanakhaMDa aMtargatuM vRkSo mULavaMta, kaMdavata e rIte kaMgha-cvaka-zAkhA-pravAlapatra-pupa-phaLa-bIjavaMta kahevA. temAM mUna - prasiddha che, vara nI nIce prasare che, kaMda te mULanI upara varte che, te paNa prasiddha che. skaMdha - thaDa, jemAMthI mULazAkhA nIkaLe che. vai - chAla, pravAta - pallavAMkura. te mUlAdi kramathI sArI rIte utpanna te AnupUrvI sujAta, ruvita - snigdhatAthI dedIpyamAna. vRtabhAvathI pariNata * badhI dizA-vidizAmAM zAkhA ane prazAkhA vaDe prasuta jethI vartala thayela. te vRkSo pratyeka eka skaMdhavALA che. aneka zAkhA-prazAkhA vaDe madhya bhAgamAM vistAra jeno che te. tirthI be bAhu prasAraNa pramANa te vAma. aneka puraSa thAma vaDe agrAhya. ghana ane vistIrNa skaMdha jemAM che te. advipama - te pramAM vAta ane kALa doSathI temAM Iti upajatI nathI, te patromAM chiddho nathI zAkhA-prazAkhAnA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/dvIpa./164 147 anupravezathI patromAM kaMIpaNa apAMtarAla ke chidra thatAM nathI, tethI avilatra kahyuM. te patra vAyu vaDe upahata ke pADela nathI arthAt tyAM prabaLa vAyu nathI, jenAthI patro tuTIne bhUmi upara paDe che. tethI avAtInapatratvathI avilapatra kahyuM. mArrapha - jemAM Iti vidhamAna nathI te. anItipatrapaNAthI acchidra patra kahyuM. jemAMthI jaraTha ane pAMDu patra dUra karAyela che te. arthAt je vRkSasthAne jaraTha pAMDu patro che, te vAyu vaDe ghasaDI-ghasaDIne bhUmi upara pADIne, tyAMthI bIje laI jAya che. pratyagraMthI harita-nIla bhAsatA, snigdha tvacAthI dIpatA, dala saMcayathI thatAM aMdhakAra vaDe madhyabhAga na dekhAto hoya tevuM tathA niraMtara vinirgata navataruNa pallava vaDe tathA komala ane zuddha evA kaMIka kaMpatA zilaya-pallava vizeSa, sukumAra pallava aMkurathI zobhatA, zreSTha aMkurayukta agrazikhara jemAM che te. - 4 - 4 - 4 - ahIM aMkurapravAlAdithI kALakRt avasthA vizeSa jANavI. nitya kusumita, mukulita ityAdi pUrvavat. pakSIgaNonuM mithuna-strIpuruSa yugala vaDe ahIM tahIM vicarita, unnata zabdaka madhurasvara ane nAdita, tethI ja suramya che. ahIM zu - popaTa, vartuLo - mayUra, manazalAkA, sArikA, kokIlA, cakravAka ItyAdi jIva vizeSa, ekatra thayelA. madonmatapaNe darpathI mAta, bhramara ane madhukarIno saMghAta tathA paliIyamAna - bIjethI AvI-AvIne unmatta Sa5do bhame che. kiMjalka pAnamAM laMpaTa ane madhura zabda vizeSane kare che. - 4 - 4 - vAtapattanna - bahAra patra vaDe channa-vyApta. savajInnattijInna - atyaMta AcchAdita. nIleza - roga varjita. jhaTa - kaMTaka rahita, tenI madhye babulAdinA vRkSo na hoya. - 4 - 4 - nAnA prakAranatA gucchAthI - vRMtAkI Adi. gulmanavamAlikAdi, maMDapa-drAkSAdino mAMDavo, tenA vaDe upazobhita. zubha - maMgalabhUta, Rtu - dhvajA, azubha - vyApta. vApI-cAra khUNAnA AkAre, rIdhiA - RjusAriNI. nitima - te sugaMdhane dUra laI jatI. muzamevadhuna - temAM zuma - pradhAna, setu - mArga, zvetu - dhvajA, vadhuna - anekarUpa jenA che te. aLedanALanusiviya saMmALipazcimoyA - temAM ratha - be bhede che - krIDA stha ane saMgrAma stha, yAna - sAmAnyathI vAhana, yu" - golla deza prasiddha be hAtha pramANa vedikA vaDe upazobhita jaMpAna. zividhA - kUTAkArathI AcchAdita jaMpAna vizeSa, sthAniA - puruSa pramANa jaMpAna vizeSa. pAya - prAsAdIya Adi cAra pado pUrvavat. te vanakhaMDanA aMta - madhyamAM bahusama ramaNIya bhUmi bhAga kahela che. kevo ? mAniApura - muraja nAme vAdha vizeSa, tenuM puSkara-carmapuTaka, te kharekhara atyaMta sama hovAthI upamA kahI. kRti zabda, badhe ja sva-sva upamAbhUta vastu parisamApti dhotaka che. mRdaMga-loka pratIta markala, tenuM puSkara. takALa - sarovara, tenuM tatva - uparano jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 bhAga te sarastala. caMdramaMDala jo ke tatvavRttithI uttAnIkRta kapitya AkAra pITha prAsAda apekSAthI vRtta Alekha che, temAMno dRzyamAna bhAga samatala nathI, to paNa samatala jevo lAge che tethI upamA kahI. 148 urabhacarma ItyAdi. ahIM sarvatra aneLasaMdhujInA sammavitate e vizeSaNa joDavuM. temAM 3 - gheTuM, vRSabha, varAha Adi prasiddha che. dvIpI - citto, A badhAM carma aneka zaMku pramANa hajAro khIlAo vaDe ThokavAmAM AvatA prAyaH madhyakSAma thAya che paNa samatala nahIM, tethI zaMku grahaNa karyu. vitata-kheMcIne ThokavAmAM AvyuM. e rIte jema atyaMta bahusama thAya, tema te vanakhaMDano aMdarano bhUmibhAga ghaNo sama hato. vaLI kevo ? vividha paMcavarNI maNI ane tRNa vaDe upazobhita. nAnAvidha - jAtibhedathI vividha prakAranA, je paMcavarNa maNIo ane tRNo vaDe upazobhita, kevA maNI ? Avaka - Avadi maNI lakSaNa, pratyAvarta - eka AvartanA pratyabhimukha Avarta. zreNi - tathAvidha biMdu jAtAdinI paMkti, prazne - te zreNithI nIkaLela anyA zreNi. - 4 - khAramAra samyag maNi lakSaNa jaNAvatA lakSaNa vizeSa, puSpAvali padma Adi prasiddha che. - 4 - 4 - Ava'di lakSaNayukta, sacchAca-chAyA sahita, zobhana prabhAkAMti jenI che te satpubhA. samarIcika - bahAra nIkaLatA kiraNajAlasahita sodhot-bahAra rahela najIkanI vastune prakAzakara. have paMcavarNone kahe che - te maNI-tRNamAM je kALA maNi ane tRNa che, tenuM varNana karIe chIe - temAM khImUta - megha vAdaLa te A varSAnA prAraMbha samaye jaLamRta jANavuM. te prAyaH ati kALu saMbhave che. 'vA' zabda bIjI upamAnI apekSAe samuccaya mATe che. zaMkhana - sauvIrAMjana ke ratnavizeSa, khaMjana-dIvAnI mesa, kajala-kAjaLa, mI - te ja kAjaLa taNabhAjanAdimAM sAmagrI vizeSathI gholita. mIgulikA - gholita kAjaLa guTikA. gavala-bheMsanuM zIMgaDu, te paNa uparanA tvacAnA bhAge kahevuM. tyAMja viziSTa kALApaNuM saMbhave che. te ja bheMsanA zIMgaDAnI nibiDatara sAra nirvartita guTikA. bhramarAvalI-bhramara paMkti, bhramarapataMgasAra - bhramaranI pAMkhamAM rahela viziSTa kAlimAyukta pradeza. AdraSTi-komaLa kAka. parapuSTa-kokila. kRSNasarpa - kALAvarNano sarpa jAti vizeSa, Adhina - zaradamAM megha sahita AkAzakhaMDa tenA jevo kRSNa lAge che mATe te upamA lIdhI. to zuM maNi-tRNono varNa Avo kRSNa che ? nA, tema nathI. paNa kRSNa maNI ane tRNa ukta bhUta AdithI ISTataka - kRSNa varNathI vizeSa ISTataka hoya che. temAM kaMIka akAMta hovA chatAM koIne ISTatara hoya, tethI akAMtatAno vyavaccheda karavA kahe che :- kAMtataska - ati snigdha manohArI kAlimA yukta jImUtAdithI kamanIyatara. tethI ja manojJataka-manathI anukULapaNe svapravRttiviSayI karAya che tethI manojJa. manojJatara chatAM kiMcit madhyama hoya che, tethI sarvotkarSa pratipAdanArthe kahe che - maNAmata-jotAnI sAthe ja manamAM-Atmavaza thAya. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udvIpa /164 149 temAM je nIla maNI-tRNo che, tenuM AvuM varNana karyuM che - jema koI na * kITaka vizeSa, japatra - bhRga nAmaka kITa vizeSanI pAMkha, zukra - popaTa, zukrapiccha - popaTanI pAMkha. vAva - pakSi vizeSa, nIlIbheda - nIlIno cheda, gulikA-guTikA. thApA - dhAnya vizeSa. ucaMtaga-daMtarANa, haladhabaLadeva te nIla hoya che. kemake tathA svabhAvavathI baLadeva nIlavastra dhAraNa kare che. -x - IndranIlAdi ratna vizeSa che. maMtanaziva - vanaspati vizeSa nIlotpala-kuvalaya. tenA jevo nIlavarNa ? ItyAdi pUrvavatuM. temAM je lohita maNi-tRNa che, tenuM varNana kahe che - urabha-gheTuM tenuM lohI, vAha-zUkara, mahiya-bheMsa, bAkInA rudhira karatAM lohitavarNa ukaTa hovAthI te upamAnuM upAdAna karyuM. vArtanna paddha , sadha janmela Indragopaka. te ja pravRddha thaI kaMIka pAMDukta thAya che, tethI 'bAla' grahaNa karyuM che. Indragopaka - pahelI varSamAM thayelA kITa vizeSa. vArtAvAra - pahelo ugelo sUrya, saMdhyAbharAga - varSamAM saMdhyA samaye thanAra abharAga. guMjA-caNoThI, teno ardhabhAga, te ati lAla hoya che, agha ati kRSNa. tethI guMjAddha grahaNa karyuM. zilApavAla-pravAla nAme rana, te ja ranavizeSanuM pravAla nAme aMkura, te prathama udgatapaNe atyaMta kta hoya che, tethI te upamA lIdhI. lohitAkSamaNi paNa eka rana che. zeSa pUrvavata. temAM je haridra [pILA) maNi ane tRNo che, tenuM AvA svarUpanuM varNana che. jemake - caMpavA - sAmAnyathI suvarNacaMpaka vRkSacaMpakachallI-suvarNa caMpakatva, caMpakabheda - suvarNacaMpakano TukaDo. haridrAmeTuM - haLadarano TukaDo haridvagulikA - haridrAsAranI banela goLI. haritAla-pRthvI vikArarUpa - X - X * vasura - rAma dravya vizeSa, cikusaMgarAma - cikura saMyoga nimitta vastrAdimAM rAga. vakanaka-jAtyasuvarNa. varapuruSavAsudeva, tenuM vastra, te pILuM ja hoya che. mATe te upamA lIdhI. kRmAMDIkusuma - pupalI kusuma, koraMTaka-puNanI eka jAti vizeSa, tenI mALA. A rIte bIjA puSpo paNa sUramAM kahyA mujaba jANavA. suratha - vanaspati vizeSa, lAyaka eka vRkSa che. * x * zuM Avo varNa hoya ItyAdi pUrvavat. te tRNa maNImAM je sapheda varNanA che, tenuM varNana-jema koI aMta * rana vizeSa. zaMkha-caMdra-kumuda Adi upamA prasiddha che. caMdrAvarta - taLAva AdimAM jaLamaNe pratibiMbita caMdra paMkti. sAraIyabalAhaga- zarada RtumAM thanAra megha. dhaMtadhoyarupapaTTaaninA saMparkathI nirmaLa karela, rAkhAdithI kharaDela hAthe saMmArjana vaDe ati zita karAyela rajatapaTa athavA agni saMyogathI zodhita evo rUmrapaTTa. zAli piTAzi - cokhAnA loTano Dhagalo. sukka chevAyArU temAM chevADa - vAla AdinI zIMga, te koI dezavizeSamAM sukAyA pachI zveta thAya che, mATe tenI upamA ApI. pavrfmaniyArU - mospIMcha, tenA madhyavartI miMjA, te ati zukla hoya che. visa - paddiAnI kaMda, pRUTTA pAtaMtu. A badhAM jevA zveta che zuM ? ItyAdi prAgvat. 150 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 have gaMdha svarUpane pratipAdana karavA kahe che - te maNI ane vRkSonI kevI gaMdha kahI che? "jevI gaMdha A padArthomAMthI nIkaLe che te" - e saMbaMdha joDavo. koNa - gaMdha dravya, tenI puTa tAra - e gaMdha dravya che. grotha - gaMdha dravya che. ra - vIraNImUla, snAna yogya mallikA vizeSa. anuvAta - saMghanAra koI puruSane anukUla vAyu vAya tyAre. ImAna - ughADatAM, nidhimAna - atizaya bhedatA, puTa vaDe parimita je koThAdigaMdha dravyo, te paNa parimeya parimANa upacArathI koThapuTa kahevAya che temane khala AdimAM kUTatA, glaNa khaMDa karAtA. x - charI Adi vaDe koThAdi puTa ke koThAdi dravyonA nAnA-nAnA TukaDA karAtA, ahIM-tahIM vikherAtA, paribhogane mATe upayoga karAtA, pAse rahenArane thoDoka bhAga ApatA, eka sthAna ke eka bhAjanamAMthI bIjA sthAne ke bIjA bhAjanamAM laI javAtA udAra gaMdha prasare che. te amanojJa paNa hoI zake, tethI kahe che manora - manane anukULa. te manojJatva kaI rIte ? manohara-manane hare che. manoharatva kaI rIte ? ghANa ane manane sukhakArI. e pramANe badhI dizAmAM, sAmatyathI gaMdha suMghanAranI sanmukha nIkaLe che. - x - te maNI ane vRNono kevo sparza kahyo che ? gautama ! jemake - magana - carmamaya vastra, pUra - vanaspati vizeSa, navanIta-mAkhaNa, thAnakumuvapArasI * turaMtanA kALanA ugela je kumudabo, teno Dhagalo. zuM Avo sparza che ? ItyAdi pUrvavatuM. te tRNone pUrvAdi vAyu vaDe maMda-maMda kaMpita, vizeSa kaMpita, A ja paryAya zabdathI kahe che - kaMpita, ahIM-tahIM vikSipta, spaMdita, paraspara gharSaNathI saMghati. kSobhita-svasthAnathI calita svasthAnathI cAlana kaI rIte ? prAbalyathI prerita karIne, kevA zabdo kahe che ? bhagavaMte kahyuM - gautama! jema koI zibikA ke rathAdi hoya. temAM zibikA-jaMpAnavizeSarUpe uparathI AcchAdita koSTha AkAre hoya che. vIrya - jaMpAna vizeSa, puruSane svapramANa avakAzadAyI te caMdamAnikA. A baMnene puruSo upADIne cAle tyAre laghu hema ghaMTikAdinA calanavazathI [zabdo thAya tema jANavuM. 'ratha' zabdathI ahIM saMgrAma ratha jANavo, krIDAratha nahIM, kemake tene AgaLanA vizeSaNo asaMbhava che. *x* te rathanA vizeSaNo kahe che - tvaja, chatra sahita, baMne paDakhAne avalaMbIne moTA pramANanI ghaMTAyukta, patAkA sahita, toraNayukta, bAra vAjiMtra ninAda rUpa sanaMdighoSa, zuddha ghaMTikA sahita, je hemamaya mALAno samUha, badhI dizAmAM bAhya pradezomAM vyApta. tathA himavat parvatamAM thanAra manohArI citropeta tiniza kASTha saMbaMdhI kanaka niyukta kASTha jevuM che te haimavata citravicitratainizakanaka niyukata dAru [kASTha]. * x * x - vAsnAyaNa - loDhuM muTha - atizaya, nena - yaMtranI bAhya paridhi, ArA upara phalaka cakavAlanuM karma jemAM te. sAkSa - guNo vaDe vyApta. cara * pradhAna, murNa - atizaya samya, pravuf - joDela. sArathI karmamAM je kuzala nara, teonI madhye atizaya che* - dakSa sArathI, teNe sArI rIte grahaNa karela. * * * x * x - 48 - kavaca, kaMkaTa sahita te sakaMkaTa, cApa sahita te sacApa. * * * Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvIpa/164 151 15ra jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 x * x * maNikamitala-maNibaddhabhUmitala x * ma namAir - vega vaDe jatA abhighayamAna, kalAra - manojJa, kAna-manane sukhakArI cotaraphathI zabdo nIkaLe che. zuM te maNI ane tRNono zabda Avo hoya che ? bhagavaMte kahyuM - nA, A artha samartha nathI. pharI gautame kahyuM - savAre ke sAMje devatAnI AgaLa je vagADavA mATe sthapAya che, te maMgalapAThikA tAla abhAve paNa vagADe che mATe vitAna kahyuM. vaitAlikI-vINA. jemAM mUInA thAya te mUrNitA, gAMdhAra svara aMtargata, sAtamI mUInA, arthAt gAMdhArasvaranI sAtamI mUchanA te A rIte - naMdI, buddhimA, pUrimA, zuddha gaMdhArA, uttara gaMdhAra, sUmottarayAmA, sAtamI mUInA te uttamaMdA jANavI. mUInA kayA svarUpanI che ? A sAta mUInA eTalA mATe sArthaka che ke A gAnArA ane sAMbhaLanArAne anya-anya svarothI viziSTa thaIne mUrNita jevA karI de che. gAMdhAra svara aMtargatu mUchanAnI vacce uttaramaMdA nAme mUchanA jyAre ati prakani prApta thaI jAya che, tyAre te zrotAjanone mUrNita jevA banAvI de che. eTaluM ja nahIM paNa svara vizeSone karato gAyaka paNa mUrjita samAna thaI jAya che. AvI uttaramaMdA mUInAthI yukta vINAno jevo zabda nIkaLe che, zuM evo zabda te vRNa ane maNIono che ? tyAre bhagavaMte kahyuM - nA, A svasthI paNa adhika ISTa, kAMta, priya, manojJa, manohara te tRNa-maNIno zabda hoya che. pharI gautamasvAmI trIjI upamA kahe che - bhagavana! jevA kiMmara, liMpura, mahoNa ke gaMdharvano, je bhadrazAlavana, naMdanavana, somanasevana, paMDakavanamAM sthita hoya ke himavaMta-malaya-maMdara parvatanI guphAmAM beThA hoya, eka sthAne ekatrita thayela hoya, ekabIjAnI samakSa beThA hoya, e rIte beThA hoya ke koIne bIjAnA ragaDavAthI bAdhA na hoya, potAne paNa koI potAnA cAMgathI bAdhA na pahoMcatI hoya, jenA zarIra harSita hoya, je AnaMdathI kIDA ravAmAM rata hoya, gItamAM jenI rati hoya, nATyAdi dvArA jemanuM mana harSita thaI rahyuM hoya evA gaMdharvonA ATha prakAranA geyathI tathA AgaLa kahela geyanA guNo sahita ane doSo hita tAla ane layathI yukta gItonA gAvAthI je svara nIkaLe che, tevo zuM A tRNa ane maNIno zabda che ? geya ATha prakAre hoya che - (1) gadha - je svara saMcArathI gavAya che. (2) padha * je jIMdAdirUpa che, (3) kazya-kathAtmakagIta, (4) padabaddha-je ekAkSAdi rUpa hoya, (5) pAdabaddha - zlokanA caturtha bhAgarUpe hoya, (6) ukSita - jo pahelA AraMbha karela hoya, (9) pravartaka - pahelA AraMbhathI upara AkSepapUrvaka thanAra, (8) maMdAka-madhya bhAgamAM sakala maInAdi guNopeta tathA maMda-maMda svarathI saMcarita hoya. - A ATha prakAranuM geya rocitAvasAna vALA hoya. arthAt je gItano aMta rucikara rIte dhIme - dhIme thato hoya, tathA je saptasvarothI yukta hoya, tathA je saptasvarothI yukta hoya, geyanA sAta svara A rIte - pa4, RSabha, gaMdhAra, madhyama, paMcama, dhaivata ane naiSAda, A sAta svara che. A sAta svara puruSa ke strInA nAbhi dezathI nIkaLe che. kahyuM che ke - 'HHHYT nAno: aTarasa saMpayukta - te geya, zRMgArAdi ATha sayukta che. paddoSa vipayukta - te geya cha doSothI rahita hoya che te cha doSa A prakAre che - bhIta, kuta, upiccha, uttAla, kAkavara ane anunAsa. A geyanA cha doSa che. ekAdaza guNAlaMkAra - pUrvonI aMtargata svaraprAkRtamAM geyanA agiyAra guNonuM vistArathI varNana che. vartamAnamAM pUrvI vicchinna che, tethI AMzika rUpomAM pUvathI nIkaLela je bharata, vizAkhila Adi geya zAstra che - tenAthI jANavuM. aSTaguNopeta - geyanA ATha guNa A prakAre che - (1) pUrNa - je svara kalAothI paripUrNa hoya, (2) rakta-rAgathI anukta thaIne je gavAya. (3) alaMkRta * paraspara vizeSarUpa svarathI je gavAya. (4) vyakta - jemAM akSara ane svara spaSTa rUpe gavAya (5) avipuSTa - je visvara ane Akroza yukta na hoya, (6) madhura - je madhura svare gavAya. (3) sama-je tAla, vaMza, svara Adi sAthe meLa khAtuM hovuM gavAya. (8) sulalita - je zreSTha dholanA prakArathI zromendriyane sukhada lAge e rIte gavAya. A geyanA ATha guNa che. junaMta vaMzavadaram - je vAMsaLImAM traNa madhura avAjathI gavAyela hoya evuM geya. ratta - rAgathI anurakta geya. tristhAnaVIbhuddha - je geya ura, kaMTha, mastaka A traNa sthAnothI zuddha hoya arthAt ura ane kaMTha glemavarjita hoya ane mastaka vyAkulita hoya. AvuM geya bisthAnakaraNazuddha hoya che. javAharajunaMtarvAtaMtIsusaMpatti - je gAmamAM eka bAju vAMsaLI vagADAtI hoya ane bIjI bAju vINA vagADAtI hoya, A baMnenA svarathI je gAna aviruddha hoya arthAt te baMnenA svarothI maLatuM evuM je gavAI rahyuM hoya. tAnasusaMprayu - hAthanI tAlIothI sAthe susaMvAdI gavAtuM hoya che. e rIte tAla, laya, vINAdinA svara sAthe saMvAdI evuM gavAtuM geya te tAtaNapa nathaHprabhu prabhusaMdhrapuf, modara - manane haranAruM geya. saE - tAla vaMza svarAdi samanugata. mRribhitapada saMcAra - mRdu svaracI yukta paNa niSphara nahIM. jemAM svaraakSaromAM arthAt dholanA svara vizeSamAM saMcarI sagamAM atI pratibhAse te pada saMcAra ribhita kahevAya che. mRduribhita padomAM geya nibaddhamAM saMcAra je geyamAM che te mRduribhitapada saMcAra. sura - zrotAone AnaMda denAra geya. murti - aMgonA suMdara hAvabhAvathI yukta geya. vara vAyurUpa - viziSTa suMdara rUpavALuM geya. ucca - pradhAna nRtya geya gAna anasAra dhvanimAnune jevA zabdo ati manohara thAya, kaMIka evA svarUpanA tRNo ane maNIono zabda hoya ? tyAre bhagavaMte kahyuM - hA, AvA zabdo hoya. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3dvIpa/165 153 * sUtra-165 - te vanakhaMDanA madhyamAM te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNI ja nAnI-nAnI cokhaNI vAvaDIo che. goLa-goLa ke kamaLayukta puSkariNIo che. sthAne sthAne naherovALI dIrthikAo che. vAMkI-cUkI gaMAlikAo che. sthAne-sthAne sarovara che, sarovaranI paMktio che. aneka sarasara paMktio ane ghaNAM ja kuvAnI paMktio che. te svaccha che ane mRdu yugalothI nirmita che. enA tIra sama che. tenA kinArA cAMdInA banela che, kinAre lAgela pASANa vajamaya che. teno talabhAga tapanIya suvarNano banelo che. teno taTavartI ati uard pradeza vaidUmiNi ane phaTikano banelo che. tenuM taLa mAkhaNa jevuM sukomaLa che. retI sonAcAMdInI che. A badhAM jaLAzaya sukhapUrvaka praveza ane niSkramaNa yogya che. vividha prakAranA maNIothI tenA ghATa majabuta banelA che. kuvA ane vAvaDI cokhUNA che. tenA jaLasthAna kramaza: nIce-nIce uMDu hoya che ane tenuM jaLa agAdha ane zItaLa che. pazinIjha, kaMda, pAnAlathI te Dhakela che. te jiLAzayamAM ghaNAM ja utpala, kumuda, nalina, subhaga, saugaMdhika, paMDarIka, zataw, sahasatra, puNo rahelA che, te parAgathI saMpanna che. A badhAM kamaLa bhamaro vaDe paribhujayamAna che. Athata bhramara tenuM rasapAna karatA rahe che. A badhAM jaLAzaya svaccha ane nirmaLa jaLathI paripUrNa che. parihanda [ghaNA] matsya ane kacchapa ahIM-tahIM dhUmatA rahe che. aneka pakSI yugala paNa bhame che. A jaLAzayomAM pratyeka jaLAzaya vanakhaMDathI cotaraphathI gherAyela che ane pratyeka jaLAzaya pAvaravedikAthI yukta che. temAM keTalAMkane pANI Asava jevA svAdavALuM che, keTalAMka vAsaNa samudra jevA jaLa che, koIkanuM jaLa dUdha jevuM, koInuM jaLa thI jevuM, koInuM Irasa jevuM, koInuM amRtasa jevuM ane koI jaLa svabhAvathI udaka sa jevuM che A badhAM jaLAzaya prAsAdIyAdi che. te nAnI vAvaDI yAvatuM bilapaMkitaomAM te-te dezamAM tyAM-tyAM yAvat ghaNAM basopAna pratirUpako kahelA che. te gisopAna patirUpakano AvA svarUpano vaka niveza che. te A - djamaya nemA, rijhamaya pratiSThAna, vaiDUkiya staMbha, suvarNa-rUdhyamaya phalaka, vajamaya saMdhI, lohitAkSamaya sUcio, vividhamaNimaya avalaMbano ane avalaMbana bAhAo che. te sopAna patirUpakonI AgaLa pratyeka-pratyekane toraNo kahelA che. te toraNo vividha maNimaya staMbho upara upaniviSTa ane sAiviSTa che. aneka prakAranI racanA yukta motI tenI vacce vacce lAgelA che. vividha prakAranA tArAothI te toraNa upasthita che. te toraNomAM IhAmRga, vRSabha, ghoDA, manuSya, magara, pakSI, vyAla, kira, sarabha, hAthI, vanalatA ane pAlatAnAM citro banelA che. A toraNonA staMbho upara vajamarI vedikAo che. samagreNi vidhAdhara 154 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 yugalonA maMtronA prabhAvathI A toraNo hajAro kiraNothI prabhAsita thaI rahyA che. A toraNo dIpyamAna che, vizeSa dIpyamAna che, jenAranA che tenA upara coMTI jAya che. te toraNo sukhasparzavALA, saNIka rUpavALA, prAsAdIyAdi che. toraNonI upara aneka ATha-ATha maMgalo kahelA che - svastika, zrIvatsa, naMdyAvata, vartamAna, bhadrAsana, kalaza, matsya, dapaNa. te sarve ratanamaya, svaccha, GNa yAvata patirUpa che. te toraNonI upara ghaNAM kRSNa-cAmaradhvaja, nIla-cAmaradhvaja, lohitacAmaradja, hAddhi cAmaradadja, zukla cAmaradhvaja che. te dhvaje svaccha, aNa, rApyapa, vajadaMDa, kamaLa samAna gaMdhavALA, surUpa ane prasAdIyAdi cAre prakAre che. te toraNonI upara ghaNAM chamaticho, patAkA-atipatAkA, ghaMTAyugala, cAmara yugala, utpala hastaka cAvata zad-sahasatra hastakA che, te sarve ranamaya svaccha cAvatu pratirUpa che. - te laghu vAvaDI yAvat bilapaMkitaonA te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNAM utpAta parvato, niyati parvato, jagati parvato, gharu parvato, dakamaMDapaka, dakamaMcaka, dakamAlaka, dakapAsAdaka che. jemAM koI uMA che - koI nAnA che, koIka nIcA che paNa lAMbA che. tyAM ghaNAM hIMcakA, pakSIonA hIMcakA che. te sarvaranamaya cAvata pratirUpa che. te utpAtu parvatomAM cAvata pakSInA hIMcakAomAM ghaNAM hasAsana, kaucAsana, garuDAsana, uwtAsana, pranatAsana, dIdhasina, bhadrAsana, pakSAsana, makarAsana, vRSabhAsana, sIMhAsana, padmAsana, dizAsauvastikAsano che, te sarve ratanamaya, svaccha, aNa, vRSTa, kaSTa, nImya, nimaLa, nirdhaka, niSkaTekachAyA, sapabhA, sakiraNa, sodhota, prasAdIyo, darzanIyo, abhirUpo ane pratirUpo che. te vanakhaMDamAM te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNAM tigRho mAligRho, kadaligRho, latAgRho, aNagRho, prekSAgRho, majjanagRho, prasAdhanagRho, garbhagRho, mohanagRho, zAlagRho, jAgRho, kusumagRho, citragRho, gaMdharvagRho, AdagRho che. te badhAM saMpUrNa ranamaya, svaccha, glajja, vRSTa, mRSTa, nIraja, nirmaLa, niSpaka, nirkaMTaka chAyA, sabhA, sakiraNo, sodhota, prAsAdIya yAvatu pratirUpa che. te AtigRho yAva4 AdarzagRhomAM ghaNAM hasAsana cAvatuM dizA sauvastikAsana che. te sarve ranamaya cAvatu pratirUpa che. te vanakhaMDanA te-te dezamAM, tyAM-tyAM ghaNAM rAI-maMDapa, jUhikamaMDapa, mallikAmaMDapa, navamAlikAmaMDapa, vAsaMtamaMDapa, dadhivAsukamaMDapa, sUrislimaMDapa, dbolImaMDapa, mudrikAmaMDapa, nAgalatAmaMDapa, atimuktamaMDapa, AsphoTakamaMDapa, mAlukAmaMDapa, cAmalatAmaMDapa che. te nitya kusumIta cAvatu pratirUpa che. jAIe pAdimAM ghaNAM pRvIzilapaTTako kahelA che. te A pramANe - Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BJdvIpa /165 15 hasAsana saMsthita, kacarAna saMsthita garuDAsana saMsthita, ugttAsana saMsthita, pranatAsana saMsthita, dIdhasina saMsthita, bhadrAsana saMsthita, pakSAsana saMsthita, makarAsana saMsthita, vRSabhAsana saMsthita, sIMhAsana saMkSita, paSHsana saMta, dizAsauvastikAsana saMsthita kahelA che. he AyuSyamAna zramaNa ! tyAM ghaNAM zreSTha zayana-Asano viziSTa saMsthAna saMsthita kahelA che. teno sparza jinaka, rata, bUTa, navanIta, lUlI samAna che te mRdu, sarva ranamaya, svaccha yAvatu pratirUpa che. - tyAM ghaNAM vyaMtara devo-devIo vizrAma kare che, suve che, ubhe che, bese che, paDakhAM pherave che, e che, lIlA kare che, krIDA kare che, mohana kare che. jUnA purANA suciNa, supaskiAMta, zubha, kalyANa, kRta karmonA kalyANakArI phaLa vRtti vizeSane anubhavatA vicare che. te jagatInI upara aMdaranA bhAge pAvara vedikAmAM tyAM eka moTuM vanakhaMDa kahela che. dezona be yojana kiMbhathI, vedikA samAna paridhithI che. te kRSNa-kRSNAvabhAsa che ItyAdi vanakhaMDa varNana, maNi-tRNa zabda sivAyanuM pUrvavat jANavuM. tyAM ghaNAM vyaMtara devo-devIo vizrAma kare che, suve che, ubhe che, bese che, paDakhAM pherave che, rame che, lIlA kare che, kIDA kare che, mohana kare che. junApurANA suciNa, supakriAMta, zubha, kAMta karmonA kalyANakArI phaLa-vRtti vizeSane anubhavatA vicare che. * vivecana-165 - vanakhaMDanA madhyamAM te-te dezamAM, te ja dezanA te-te eka dezamAM ghaNI laghulaghu-ladhu caturasAkAra vAva, vRtAkAra puSkariNI athavA jemAM puro vidyamAna che te puSkariNI, sAriNI-vakA guMjAlikA, ghaNAM kevaLa-kevaLa puSpAvakIma sarovaro, ghaNAM sarovara eka paMkti vyavasthita che, ghaNAM bahu paMkita vyavasthita che, je sarapaMktimAM kavAnuM pANI nAlikA vaDe saMcare che, te sasara paMkti, tathA bila jevA kavA, tenI paMktio. A badhAM kevA che? TikavatuM bahirnirmala pradezavALA, slaNa mugala nipAdita bahiHpradezA, jItamaya kAMThAvALA, tathA agatanA sadbhAvathI aviSama tIra - kAMThAvALA - X * vajamaya pASANa, tapanIya suvarNamaya bhUmitalavALA, pILI kAMtivALA suvarNa, rUDha vizeSa, rajata maya retI temAM che. paiDarya maNimaya, sphaTika paTalamaya, taTa samIpavartI ati unnata pradezavALA che. jaLamaNe pravezana ghaNuM sukhamaya che. jamaNethI bahAra nIkaLavAnuM paNa saraLa che. vividha maNI vaDe subaddha tIrtho che. cAra khUNA che jenA te catuSkoNa, A vizeSaNa vAva ane kUvA mATe kahela che. kemake temane ja catukoNa saMbhava che, bIjAne nahIM. mAnupUrvI - kramathI, suku - atizaya, yag - kedAra. gaMbhIra - alabaddhasthAna saMchA * jaLa vaDe aMtarita patra 156 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 bisa-mRNAla, paga-paDiAnI patro jANavA. visa - kaMda, kRUTwta - pahAnAla. ghaNAM utpala, kumuda, nalinAdi yukta. bhramara vaDe paribhogamAM AvatA kamaLo. svarUpathI sphaTikavatuM zuddha, vimala - AgaMtuka malarahita, jaLa vaDe pUrNa paDihatya - atiprabhUta. aneka matsya, kAcabA, zakunamithuna vaDe pravicarita che. A vApI vagere sastapaMkti sudhI. pAvara vedikA ane vanakhaMDathI gherAyela che. keTalIka vAvaDImAM. caMdrahAsAdi parama Asava samAna udaka jemAM che, te Asavodaka, vAraNa samudranI mAphaka udaka jemAM che te vAruNodakA, kSIra jevA udakavALA te kSIrodakA ItyAdi sUtrArthava jANavuM. prAsAdIya Adi cAra vizeSaNa pUrvavatu jANavA. te nAnI-nAnI vAvaDI cAvatuM bilapaMktinA pratyekanI cAre dizAmAM - eka eka dizAmAM ekaikanA bhAvathI misopAna pratirUpaka che. te jhisopAna pratirUpakanuM have kahevAnAra svarUpe varNana che - vajaratnamaya nemA-bhUmithI uMco nIkaLato pradeza, riTha ratanamaya gisopAnamULapAda, vaiDUryarananA staMbha, sonArUpanA phalaka - bisopAnanA aMgabhUta vajamaya-vajaratnApUrita, saMdhi- be phalakanA aMdaranA pradezo, lohitAkSamaya saci ItyAdi tathA caDatI utaratI vakhate avalaMbana hetubhUta bAhAo - baMne baMne paDakhe avalaMbananA AzrayabhUta bhiMto prAsAdayAdi che. te sisopAna pratirUpakane pratyekane toraNo kahelA che. te toraNonuM varNana - waa - caMdrakAMtAdi, upaviSTa - samIpatAthI sthita, vivAnuiAviyA - vividha muktA phaLone aMtaramAM Aropita. * * * * * fatvatArA vIrA - vividha tArikA rUpo vaDe upacita. toraNomAM zobhArthe tArA baMdhAya che, te lokamAM paNa pratIta che. IhAmRga - vara, vyAna - zvApada bhajaga. te badhAMnA citro AlekhelA che. staMbhoggata - staMbhanI upara rahela vajaranamayI vedikA vaDe parigata hovAthI abhiramaNIya che. viMAra naMta ItyAdi-vidhAdharanA je samazreNika yugala tenA prapaMcothI yukta, hajAro arci. vaDe paQiAraNIya. ahIM acimAlinI-prabhAnA samudAyayukta, viziSTa vighAzaktivALA puruSa vizeSanA prapaMcayukta. hajAro rUpaka vaDe yukta. dIpatA ane ati dapatA ItyAdi sUtrArthavatu jANavuM. te toraNonI upara ATha-aSTamaMgalo che, ItyAdi sugama che. te toraNonI upara ghaNAM kRSNa cAmarayukta dhvajo che. e rIte ghaNAM nIla-lohita-hAridra-zukla cAmara dhvajo paNa che. te dhvajo kevAM che? AkAza sphaTikavat ati nirmaLa, kRNA pudgala skaMdhathI nirmita, vajamaya daMDanI upara jatamaya paruM te raNapaTTa te rUNa paTTa madhyavartI vajaratnamaya daMDa. jalajakusuma ane pAdinI mAphaka amala-nirmala, kudravyagaMdha saMmizra je gaMdha, jemAM vidhamAna nathI te jalajAmalagaMdhikA. tethI ja suramyAdi jANavI. te toraNonI upara ghaNAM chatrAticchaka - lokaprasiddha saMgAthI atizAyI be saMkhyaka, chago. ghaNI patAkA-lokaprasiddhathI atizAyI dIdhatva ane vistArathI patAkA. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BJdvIpa/165 153 ghaNAM ja ghaMTAyugala ane cAmara yugalo, utpala nAme jalajakusuma samUha vizeSa. e rIte padAhastaka, nalinahastaka Adi. A badhAM ratnamaya che yAvat zabdathI svaccha, glaNa, laSTa cAvatu pratirUpa che. te nAnI vAvaDI sAvat bilapaMktinA apAMtarAlamAM te-te dezamAM, te dezanA te-te edezamAM ghaNAM utpAta parvato che. jyAM AvIne vyaMtara deva-devI vicitra krIDA nimite vaikriya zarIranI racanA kare che, taiyatyathI parvata te niyatiparvatA. niyata-sadA, bhogyatvathI avasthita parvata. ahIM vyaMtara devo-devI bhavaghAraNIya ane vaikriyA zarIrathI prAyaH sadA ramaNa karatA rahe che. jagatIparvata - eka parvata vizeSa. dAru parvata * lAkaDAmAMthI banelo evo parvata. dakamaMDa5-sphaTika maMDaN. -* A maMDapa Adi keTalAMka utkRta-ucca, keTalAMka kSadra-laghu, keTalAMka nAnA ane lAMbA tathA aMdolaka Adi jayAM AvI manuSyo potAne hIMcoDe che, te aMdolaka. jyAM pakSIo AvI potAne hIMcoDe che te pazcaMdolaka. te vanakhaMDamAM te-te pradezamAM vyaMtara deva-devI krIDA yogya ghaNAM hoya che. te utpAtparvatAdi sarva ranamaya, svaccha ItyAdi che. te utpAtaparvatamAM cAvatuM pakSyadolakamAM ghaNAM ja haMsAmano che, temAM je AsanonA adho bhAge haMso rahelA che, jema siMhAsanamAM siMha hoya tema haMsAsanA jANavuM. e pramANe phIMcAsana, garuDAsanAdi kahevA. unnata Asana nAme je urayAsana, praNatAsana-nimnAsana, dIrdhAsana-zadhyArUpa, bhadrAsana- jemAM adhobhAgamAM pIThikAbaMdha hoya che. pasyAsana - jenA adho bhAge vividha pakSIo che. e pramANe makarAsana, sIMhAsana kahevA. pAAsana-pA AkAra Asana. dizA sauvastikAsana - jenA adho bhAgamAM diku sauvastika Alekhela che. ahIM vRttikArazrIe AsanonI saMgrAhaka gAthA noMdhI che. A badhAM Asano kevA che ? sarve ratnamaya ityAdi pUrvavatu. te vanakhaMDa maLe te-te pradezamAM te ja dezanA ekadezamAM ghaNAM AlijhaTako ItyAdi che. ahIM mAtra * vanaspati vizeSa che, tenAthI yukta gRhaka te AligRhaka. e rIte mAni - vanaspati vizeSa che. kadalI ane latA prasiddha che. avasthAnagRhaka - jemAM game tyAre AvIne ghaNAM loko sukhe besIne rahe che. prekSaNakagRha - jyAM AvIne prekSako nirakhe che. majjanakagRha * jyAM AvIne svecchAe majjana kare che, prasAdhanagRhaka - jyAM AvI sva ane parane maMDana kare che. mohatagRha - maithuna sevA, tenAthI pradhAnagRha te mohanagRha-vAsabhavana. zAlAgRhaka - pazAlA pradhAna gRhaka, jAlagRhaka * jAlayukatagRhaka. kusumagRhaka-kusuma prakopacita gRhaka. vigRhaka - yina pradhAnagRhaka. gaMgharvagRhaka " gIta, nRtya, abhyAsa yogya gRhako. badhAM ratanamaya che. te AlIgRhAdimAM haMsAsanAdi pUrvavat jANavA. te vanakhaMDa madhye te dezamAM, te dezanA ekadezamAM ghaNAM jAti maMDapo, cUcikA 158 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) maMDapo ItyAdi che. temAM dadhivAsukA ane sUrilli baMne vanaspati vizeSa che. tenAthI yukta maMDapa samajavo. tAMbUlI-nAgavallI, tenAthI yukta maMDapaka. nAga-drumavizeSa, te ja latA. * x * x - mova - vanaspati vizeSa, tenAthI yukta maMDapa. mAnu - ekAsthika phaLa vRkSa vizeSa, tenAthI yukta maMDapa, te mAlukA maMDapa. A badhAM maMDapo kevA che ? sarva ratnamaya ItyAdi. te jAtIyamaMDapa yAvat mAlukAmaMDa5. tyAM ghaNAM zilApaka kahela che. te A rIte - keTalAMka haMsAsana vat saMsthita, vAva keTalAMka diku sauvastikAsana saMsthita. cAvata zabdathI keTalAMka kacAsana saMsthita, keTalAMka garaDAsana saMsthita, keTalAMka unnatAsana saMsthita, keTalAMka praNatAsana saMsthita, keTalAMka bhadrAsana saMsthita, keTalAMka pakSAsana saMsthita, keTalAMka makarAsana saMsthita, keTalAMka vRSabhAsana saMsthita, keTalAMka sahAsana saMsthita, keTalAMka pAAsana saMsthita, keTalAMka dIrdhAsana saMsthita, ema grahaNa karavuM. bIjA paNa ghaNAM zilApaka, je viziSTacihno ane viziSTa nAmo che. te pradhAna zayana ane Asana, tenI jema saMsthita. pAThAMtarathI bIjA ghaNAM zilApaka mAMsalanI mAphaka mAMsala - akaThina hatA. murNa - atizaya makRNa. viziSTa saMsthAnA saMsthita. tyAM A utpAtu parvatAdinA haMsAsanAdimAM jyAM vividha saMsthAnA saMsthita pRthvIzilApaTTakamAM pUrvavatu ghaNAM vyaMtara devo ane devIo sukhe bese che. kAyAne prasArIne rahe che paNa nidrA karatA nathI. kemake temane deva yonipaNAthI nidrAno abhAva hoya che, uddhasthAne rahe che, bese che, paDakhAM pherave che. ti-ramaNa kare che. manane INita lAge tema varte che yathAsukha ahIM-tahIM gamanavinoda ke gItanRtyAdi vinodathI rahe che. maithuna sevA kare che. pUrvabhave karelAM karmo je sucarita hoya. kAryamAM kAraNanA upacArathI sucarita kahyA. viziSTa tathAvidha dhamanuSThAna viSaya pamAda karaNa kSAMtyAdi sucarita tathA suparAkAMta ke tenA vaDe janita karmo. sarva jIvo pratye maitrI, satya bhASaNa, padravya na levuM, suzIla Adi rUpa suparAkrama janita karyo. tethI ja zubha phaLavALA. have keTalAMka azubha phaLa paNa Indriya ane mati viparyAsathI zabhaphaLa jevA lAge che. tethI tAtvika zubhatva pratipatti arthe tenA paryAya zabdane kahe che - kanyA - dvavRttithI talAvidha viziSTa phaLa denAra athavA kalyANa - anartha upazamakArI ke kalyANarUpa phaLa vipAkane anubhavatA vicare che. have te ja pAvaravedikAnI pUrvanI gatI upara je vanakhaMDa tenI jema vaktavyatA jaNAvatA kahe che - te jagatI upara pAvaravedikAnA madhya bhAge eka moTuM vanakhaMDa kahela che. badhuM ja bahirvanakhaMDavat saMpUrNa kahevuM. mAtra ahIM maNI-tRNonA zabdo na kahevA. kemake pAvara vedikAthI aMtaritapaNe hovAthI tathAvidha vAyunA abhAve maNI ane tRNonA calanano abhAva thavAthI paraspara saMgharSano abhAva che. have dvAra saMkhyA kahe che - Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/dvIpa0/165 159 - sUtra-166,167 : [166] bhagavan ! jaMbudvIpa dvIpanA keTalAM dvAro kahyA che ? gautama ! cAra. te A - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita [16] bhagavan ! bhUdvIpa dvIpanuM vijaya nAme dvAra kyAM che ? gautama ! jaMbudvIpa dvIpanA meru parvatanI pUrve 45,000 yojana abAdhAe gayA pachI jaMbudvIpa dvIpanA pUtimAM tathA lavaNa samudranA pUrvArdhanA pazcima bhAgamAM sItA mahAnadI upara jaMbUDhIpanuM vijayadvAra che. A dvAra ATha yojana uMcu, cAra yojana pahoLuM ane cAra yojana pravezamAM che, A dvAra zvetavarNI che, tenuM zikhara zreSTha sonAnuM che. A dvAra upara IhAmRga, vRSabha, azva, manuSya, magara, pakSI, sarpa, kinnara, ruru, sarabha, samara, hAthI, vanalatA ane padmalatAnA vividha citro banelA che. tenA staMbha upara vavedikA hovAthI te ramya lAge che. te vidhAdhara yamala yugala yaMtra yukatanI mAphaka arcIsahasramAlinInA hajAro rUpathI kalita, dIpyamAna, dedIpyamAna, jotAM ja AMkha coMTI jAya tevuM, sukha sparzavALuM, sazrIkarUpa che. te dvAranuM varNana A pramANe vajramaya nemA, riSTharatnamaya pratiSThAna, vairyamaya staMbha, jAtyarUpa upacita pravara paMcavarNI maNi-ratnothI jaDita taLa, haMsagarbhamaya dehalI, gomejja ratnanI IndrakAla, lohitAkSa ratnamaya dvArazAkhA, jyotisamaya uttaraMga, vairyamaya kamADa, vajramaya saMdhI, lohitAkSaratnamaya sUci, vividha maNimaya samudgaka, vajramI argalA ane argalApAsA, vajramayI Avartana pIThikA, karatnanuM uttara pArzva, niraMtati ghana kapATa ane bhIMtomAM 168 bhittIgulikA hoya che. teTalI ja gomAnasI hoya che. dvAra upara vividha maNi-ratna vyAla rUpaka lIlAsthita zAlabhaMjikA, vajramaya kUDa, rajatamaya utsedha, sarva tapanIyamaya ulloka, vividha maNi ratnanA jAlapaMjara maNi vaMzaka, lohitAkSa ratnanA prativaMzaka, rajatamaya bhUmi che. aMkaratnamaya pakSabAhA, jyotisamaya vaMza ane vaMza kavelyuga, rajatamI paTTikA, jAtyarUpamatI avaghATanI, vajraratnamayI uparanI puMchalI, sarva zveta rajatamaya chAdana, karamiyA kanakakUTa, tapanIya rUpikA, zveta-zaMkhatala-vimala-nimaladadhighana-gokSIra-phINa-rajata nikara samAna che. tilakaratna ane ardhacaMdrothI te vividha maNimaya mALAthI alaMkRt che. aMdara ane bahArathI lakSaNa, tapanIya rucira vAlukA pastaTa che. sukha sparzavALA, sazrIkarUpa, prAsAdIyAdi te dvAra che. vijaya dvAranI baMne paDakhe be nisidhikA che. babbe caMdana kaLazanI paripATI che. te caMdana kaLazo zreSTha kamaLo para pratiSThita che. sugaMdhita ane zreSTha jaLathI bharelA che. tenA upara caMdanano lepa karelo che. tenA kaMThomAM maulI bAMdhelI che. pAkamaLa vaDe DhAMkela che. te sarvaratnonA banelA che, svaccha, lakSma yAvat pratirUpa che. he AyuSyamAna zramaNa ! te kaLazo moTA moTA mahendrakuMbhanI 160 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 samAna che. te vijayadvAranI baMne bAju be naiSadhikAomAM be-be nAgadaMtonI paMkti che. te mukatAjALonI aMdara laTakatI suvarNanI mALAo ane gavAkSanI AkRtinI ratnamALAo ane nAnI-nAnI ghaMTikAothI yukta che. AgaLanA bhAgamAM kaMIka uMcI che, uparanA bhAge AgaLa nIkaLelI che ane sArI rIte ThokelI che. sapanA nIcalA addhabhAganI mAphaka tenuM rUpa che pagarlsa saMsthAna saMsthita che. te saMpUrNa ratnamaya, svaccha yAvat pratirUpa che. moTA-moTA gardata samAna kahela che. te nAgadaMtomAM kALA dorAmAM bAMdhela ghaNI mALAno samUha laTakI rahyo che. yAvat zukla dorAmAM bAMdhela mALAno samUha laTakI rahyo che. te mALA tapanIya taMbUrAka ane suvarNapatara maMDita, vividha maNiratna, vividha hAra - ardhahArathI upazobhita samudaya yAvat zrI vaDe atIva atIva zobhatuM-zobhatuM rahela che. te nAgadaMtakonI upara bIjI babbe nAgadaMta paripATI kahelI che. te nAgadaMtaka motInA jALamAM laTakatI ItyAdi pUrvavat he AyuSyamAna zramaNa kahelI che. te nAgadaMtakomAM ghaNAM rajatamaya sikkA kahela che. te ratnamaya sikkAomAM ghaNI vaiDUryamaya dhUpaghaTIo kahelI che. te A rIte - te dhUpaghaTikA kALo agaru, pravara kuNDa, turka, dhUpathI gaMdhikA-gaMdhavabhUta evI udAra, manojJa, ghANa manane sukhakArI gaMdhathI te pradezane cotaraphathI AprIta karatI-karatI, atI atI zobhA vaDe yAvat rahe che. vijaya dvArane baMne paDakhe, baMne naidhikAmAM babbe zAlabhaMjikAnI paripATI kahI che. te zAlabhaMjikA lIlAsthita, supratiSThita, sualaMkRta, vividha AkAravayukta, vividha mALAone dhAraNa karelI, muSTImAM grAhya madhya bhAgavALI che tathA tenA payodhara samazreNika, sucuka yugalathI yukta, kaThina, goLAkAra che. te sAme tarapha uThelA ane puSpa che, tethI rati-utpAdaka che. A putaLInA AMkhanA khUNA lAla che, vALa kALA ane komala che. vizada, prazata lakSaNa che teno agrabhAga mugaTathI AvRtta che. te azokavRkSano kaMIka sahAro laIne ubhelI che. DAbA hAthe teNe azokavRkSano agrabhAga pakaDI rAkhela che. potAnA tirNa kaTAkSathI darzakonuM mana AkarSI rahI che. parasparanA ti avalokanathI lAge che ke eka-bIjIne khinna karI rahI che. A putaLI pRthvIkAyanA pariNAmarUpa ane zAzvata bhAvane prApta che. temanuM mukha caMdramAM jevuM che. lalATa ardhacaMdra samAna che, darzana caMdramA karatAM paNa saumya che. ulkA samAna camakatI che. temano prakAza vijaLInA pragADha kiraNo ane anAvRtta sUryanA tejathI paNa adhika che. AkRti zrRMgArapradhAna che. vezabhUSA zobhAvAna che. te prAsAdIya - darzanIyAdi che. tejathI Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 3dvIpa/166,167 atI zobhatI evI rahelI che. vijaya dvAranI baMne paDakhe banne naivikImAM banne jAlakaTako kahyA che, te lakaTako saMpUrNa ranamaya, svaccha pAvana pratirUpa che. vijaya dvAranI baMne paDakhe banne naivevikI, baLe ghaMTA-paripATIo kahI che. te ghaTAno AvA svarUpe vaka niveza che. te A - jAMbunadamayI ghaMTA, vajamaNI lAlA, vividha maNimaya ghaMTAnA pAzvabhAga tapanIyamayI sAMkaLo, rajatamayI rajU che. te ghaTAo odhavarA, meghasvarA, haMsaravarA, kauMcasvarA, nadIsvarA, naMdighoSA, sIsvasa, sIMhaghoSA, maMjuvarA, maMjughoSA, suvarA, susvara nighoMpA che. te pradezamAM udAra, manojJa, kAna-manane sukhakArI zabdothI yAvat rahela che. vijaya dvAranI ubhaya paDakhe banne naidhikAo che. banne vanamAlA paripATI kahI che. te vanamAlA vividha dramalatA, kizalaya, pallava samAkula, papada paribhujayamAna kamaLothI zobhaMta, sazrIko, prasAdIyAdi, te pradezamAM udAra yAvatu gaMdhathI vyApta karatI yAvata sthita che. * vivecana-166,167 : bhagavanjaMbUdvIpane keTalA dvArA kahyA che ? gautama ! cAra dvAro kahyA che. te A - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita. jaMbudvIpanuM vijaya dvAra kyAM che. gautama ! jaMbUdvIpanA meru parvatanI pUrva dizAmAM 45,000 yojana pramANanA apAMtarAlathI, je jaMbUvIpano pUrva paryantano lavaNasamudra tenA pUrvArdhanA pazcima bhAgamAM zItA mahAnadI upara jaMbUdvIpanuM vijaya dvAra che. ATha yojana uccatvathI, cAra yojana vikaMbhathI, cAra yojana pravezathI kevA che ? zvetavarNa yukta. bAhAthI aMkaranamayavayI. vara kanakamaya zikharacukata. IhAmRga, vRSabhAdi citrothI yukta ItyAdi badhuM sUtrArtha mujaba jANavuM. vakho - vaka niveza, vijaya nAmaka dvAranuM. A pramANe thaze. te kahe che - vajamAya nema - bhUmi bhAgathI ud nIkaLato pradeza, riTaranamaya mULa pAda, vaiDUca ranamaya rucira staMbha. suvarNa vaDe upacita pradhAna paMcavaNa maNi vaDe - caMdrakAMtAdi vaDe, rana-kaEtanAdi vaDe. viimatina - baddhabhUmitala jenuM che te tathA haMsa garbha - rana vizeSa, tenAthI yukta tu - dehalI, gomeksa ranamaya IndrakIla, lohitAkSa ranamaya dvAra zAkha che. jyotirasa maya uttaraMga-dvAranI upara tirNa vyavasthita kAThA che. vairya ranamaya klATa che, lohitAkSa ranAmika zUcio - be phalaka saMbaMdha vighaTananA abhAve hetu pAdukA sthAnIya. vajamaya phalakonA saMdhimelA. kevA ? vajaratanathI pUrita phalakonI saMdhio. vividha maNimaya samudgaka - sUtikA gRho, te vividha maNimaya che. argalAprAsAdA - jyAM argalAnuM niyamana thAya che. *x* A baMne vajaranamaya che. Avartana pIThikA jyAM IndrakIlikA hoya che. jenA paDakhAM ekaratnamaya che te. jemAMthI laghu [18/11] 162 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) aMtararUpa cAlyuM gayela che, te niraMtarika, tethI ja ghana kapATa jeno che te niraMtaraghana kapATa. tenA dvAranI baMne paDakhAnI bhiMtomAM bhitigulikA - pIThaka saMsthAnIya che, te chappaNa-gaka pramANa che. gomAnasya-zamyA te paNa 56 x 3 pramANa ja che. nAnAmaNi ratnamaya vAlarUpaka lIlA sthita zAla bhaMjikA-lIlA sthitaputrikA. vajaranamaya vaTa - mADa bhAga che, rajatamaya utsadha-zikhara. - x - kevaLa zikhara, tenA ja mADa bhAganA saMbaMdhI kahevuM, dvAranuM nahIM. te pUrve kahevAI gayela che. saMpUrNa tapanIya evo ulloka-uparibhAga, nAnAmAravA ItyAdi. maNimaya vaMza jenA che, te maNimayavaMzaka. lohitAkSamaya prativaMzA jemAM che te. rAta * jatamayI bhUmi jemAM che te jatabhUmi. * * * vividha maNiratnamaya jAlapaMjara - gavAkSAno apara payayi je dvAramAM che te. * * * * * * * eNvAmI - bAhulyarI aMka rattamaya kemake pAnA bAhu Adi karanAtmaka che. vanavA - kanakamaya, sUra - zikhara jene che, te kanakakUTa, tapanIyamayI pikA - laghu zikhararUpa jenI te tapanIya stupikA. * * * * * * * have te ja zvetava upasaMhArArthe pharI dazavi che - - zvetava ja upamA vaDe daDha kare che. zaMkhatala, vimala - je zaMkhatala - zaMkhanA uparanA bhAgamAMthI mala cAlyo gayela che te. dadhighana-ghanIbhUta dahIM, gAyanA dUdhanA phINa, jatano Dhagalo, tenA jevo prakAza - pratimata. tilakaratna-puMDra vizeSa, tevA ardhacaMdrathI vitra - vividha rUpa tilakAddha caMdra citra. - x - 4 - nAnA maNimaya lAmAna - mALA, tenA vaDe alaMkRta. aMdara ane bahAra, glaNa pudgala skaMdha vaDe nirmita. tapanIya-tapanIya macya je vAlukA - retI, tenA prataTa-prastAra jemAM che te. sukha sparza, sazrIka, prAsAdIya yAvat pratirUpa che. vijaya dvAranA baMne paDakhe ekaika naiSedhikIbhAvathI - be prakAre, naiSadhikI - niSIdana sthAna. * x - pratyekamAM babbe caMdana kaLazo kahelA che. te caMdanakaLazo pradhAna, je kamaLa, tapratiSThAna-AdhAra jeno che te vakamalapatiSThAna. tathA surabhi vara vAri vaDe pratipUrNa caMdana kRta uparAga. Aviddha - Aropita kaMThamAM lAla dorA rUpa jemAM tevo, pA utpalane yathAyogya DhAMkela che, jemAM te. madhyAmahayA - atizaya mahAnuM, mahendrakuMbha samAna. kuMbhono Indra te IndrakuMbha. mahendra kuMbha samAna - mahAkaLaza pramANa. vijayadvAranA baMne paDakhe ekaika naiSedhikI bhAvathI be naivedhikI vaDe baLe nAgadaMtaka arthAt aMkuTako. te nAgadaMtaka-muktajAlanA aMtaramAM je unRta-laTakatI hemAla - hemamaya mALA samUha, je gavAkSa jALa - gavAkSAgRti rana vizeSa mALA samUha. je liMvALI - laghu ghaMTikA. tenA vaDe parikSipta * sarvathA vyApta. mAmuvA - abhimukha udgata, abhyargata athatui amibhAge kaMIka unnata. maffsa - bahibhaga abhimukha nikRSTa te abhinisRSTa. utaravuM supawrdavA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BJdvIpa /166,167 163 * bhitanA pradezamAM sArI rIte atizayathI samyaka - kaMIpaNa calana rahita parigRhIta. kopannA dva[vA - nIce rahela je pannaga-sapanuM addha, tenA jevo rUpa-AkAra jeno che te, adhapagAddhavat ati saraLa ane dIrdha. A ja vAtane kahe che - adhaH pagAddha saMsthAna saMsthita. sarvayA vajamaya. mAyA maLyA - atizaya gajadaMta AkAra kahela che. te nAgadatakomAM kALA dorA vaDe bAMghela ghaNAM avalaMbita puSa mALA samUha, nIla sUtra baddha ghaNo puSpamALA samUha, A pramANe lohita-hAridra-zukla dorAthI baddha paNa kahevo. te mALAo tapanIyakAya laMbUsaga - mALAnA AgaLanA bhAge laTakatuM AbhuSaNa vizeSa golaka AkRti jemanI che te. suvaiUT patharAIva - paDakhAMo sAmasyathI suvarNanA patarA vaDe maMDita. nAnAmArayauratvada vividharUpa maNI ane ranonA je vicitra varNavALA aDhAra saro, mahAra - navasarohAra, tenA vaDe upazobhita samudAya jeno che te tathA cAvatu atI zobhato rahe che. ahIM cAvat zabdathI paripUrNa pATha A pramANe - kaMIka anyonya saMpAd, pUrva-pazcima-dakSiNa-uttarathI AvatA vAyuthI maMda-maMda kaMpatA, laTakatA-zabdo karatA, udAra-manojJa-manahara-kAna manane sukhakArI zabdothI te pradezamAM cotaraphathI Arita karatA-karatA zrI vaDe zobhatA-zobhatA rahe che. - 4 - te nAgadaMta upara bIjA be nAgadaMtako kahela che. te nAgadaMtako muktAjALatI ItyAdi pUrvokta badhuM kahevuM cAvat gajadaMta samAna kahela che. te nAgadaMtakamAM ghaNAM jatamaya sikkAmAM ghaNAM vairyaratnamaya dhUpaghaTikAo kahI che, te dhUpaghaTikAo kAlAvara, praghAna kuMdaraka, turaka temanI dhUpano je madhamadhatI gaMdha je ahIM-tahIM prasare che, tenA vaDe ramya. tathA jemAM zobhana gaMdha che, te sugaMdha, tevI uttama gaMdha temAMthI Ave che mATe te sugaMdhavara gaMdhikA kahyuM. tethI ja gaMdhavartIbhUta-saubhyanA atizayathI gaMdhadravya guTikA samAna. udAra - manojJa anukULathI kaI rIte ? ghANA ane manane sukha karavAnA hetuthI, te gaMdha vaDe te nIkaTavartI pradezone ApUrita karatAkaratA tethI ja zrI vaDe atIva zobhatA tyAM rahela che. vijaya dvAranA baMne paDakhe ekaika auSadhikIbhAvathI be prakAre naiSedhikImAM babbe zAlabhaMjikA kahI che. te zAlabhaMjikA lIlA vaDe lalitAMga niveza rUpathI sthita che. te manojJapaNe pratiSThita che. atizaya ramaNIyapaNe alaMkRta che. jemAM vividha prakAre rAga che, te nAnAvidha gANi, tevA vastro jene paherAvela che. jenA AMkhanA khUNA kta che. jenA kALA vALa che. pR6 - komaLa, virA - nirmaLa, prazasta-zobhana, arUTitatva vagere lakSaNo jemAM che, te prazasta lakSaNa, jemAM zekharakaraNathI agrabhAga saMvRtta che, te saMvellitAgrA. zirIna - mastakanA keza. nAWITHpauTdvAmI - vividharUpa mAtra-puSpo, pina-viddha. * X - muThigrAhya, zobhana madhya bhAga jemano che te muSTi grAhya samudhya. menananana guITna temAM 164 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 vIra - pIvara racita, saMsthita-saMsthAna. sAmetrI - ApIDaH arthAt zekhaka. teno vamana - samazreNika yugala, tenI jema varNita - baddha svabhAva upayita kaThina bhAva, abhyamta evA payodharavALI. uSa - kaMIka, uttama azokavRkSe samavasthita, tathA DAbA hAthathI grahaNa karela agra zAkhAnA arthAta azokavRkSanI zAkhA DAbA hAthe pakaDI che tevI. t - - kaMIka, ma - tirthI valita AMkhamAM je kaTAkSarUpamAM - ceSTitamAM, devajanonA manane AkarSita kare che. paraspara cakSanA avalokanathI teno saMgleSa paraspara vidhyamAnavatuM rahe che arthAtu paraspara saubhAgyane sahana na karatA ticha valita kaTANAthI paraspara kheda pAmatI evI jaNAya che. pRthvI pariNAmarUpa zAzvatabhAvane pAmI vijayadvAranI mAphaka, caMdranA jevA mukhavALI te caMdrAnanA, caMdrava manohara vilAsa karavAnA svabhAvathI caMdravilAsiNI. AThamanA caMdranI samAna lalATa jemanuM che te caMdrAIsama lalATA. caMdrathI paNa adhika subhaga kAMtima darzana-AkAra jeno che te. ulkA jevI camakatI. vidhutanA je bahulatara kiraNo ane sUryanuM dIpatuM anAvRta teja, te baMnethI adhikatara prakAza jeno che tevI. maMDala-bhUSaNanA ATopI pradhAna, 3/5 - jenI AkRti che, te zRMgArAkAra ane cATavela jeno che te. prAsAdIyAdi vizeSaNa pUrvavatuM. vijayadvAranA baMne paDakhe eka-eka vaiSedhikIbhAvathI be prakAre taiSedhikInA baLe jAlakaTaka kahyA che, te jAlakaTaka AkIrNa ramya saMsthAna pradeza vizeSa che. te sarva ranamayAdi che. vijayadvAranA baMne paDakhe be prakAranI auSadhikI che. temAM babbe ghaMTA kahela che. te ghaMTAnuM AvuM varNana che - jemake - jAMbUnadamaya ghaMTA, vajamayalAlA, vividha maNimaya ghaMTA pAzva, tapanIyamaya sAMkaLa jemAM che, te tamaya jUmAM laTake che. te ghaTAo moyasvarA - pravAha vaDe svara jeno che te oghasvara, meghasvara-meghanI jema ati dIdha svara jemAM che te. haMsa jevo madhura svara jeno che te. siMhanI jema prabhUta dezavyApI svara jeno che te siMhasvasa, dubhisvara-naMdi svara, bAra vAjiMtrano saMghAta te naMdI. naMdIvat ghoSa jeno che te naMdighoSa. maMju-priya svaravALI. e rIte maMjughoSa. vizeSa zuM kahIe ? suvarA, susvaraghoSA. udAra ItyAdi pUrvavatuM. | vijaya dvAranA baMne paDakhe be prakAranI taipedhikImAM banne vanamAlA kahI che. te vanamAlA vividha vRkSa ane latAnA je kizalayarUpa thatu atikomaLa, pallavo vaDe saMmizra. bhamaro vaDe bhogavAtA hovAthI zobhatA, tethI ja sazrIka- che. * sUtra-168 : vijaya dvAranA baMne paDakhe baMne naidhikImAM banne pakaMThako kahelA che. te prakaMThako cAra yojana AyAma-nikaMbharI, be yojanA bAhalsathI che, te sarva vajamaya, svaccha cAvata pratirUpa che. te prakaMThako upara pratyeka-pratyeka prAsAdAvatuMsaka kahelA che. te prAsAdAvatasaka Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) * vivecana-168 : vijaya dvAranI baMne paDakhe be prakAre auSadhinImAM banne prakaMThako kahyA. prakaMThaka eTale pITha vizeSa mULa TIkAkAra ane cUrNikAra baMne Ama ja kahe che. te pratyeka cAra yojana AyAma-vikaMbhathI che ane be yojana bAhalyathI che. te prakaMThako sarvathA vajamayAdi che. te prakaMThakonI upara pratyekane prAsAdAvatuMsaka che. arthAt prAsAda vizeSa che. tenI vyutpatti A pramANe - prAsAdonA avataMtakavatu - zekharakavatu te prAsAdAvataMsaka, te pratyeka cAra yojana urva uccatvathI ane be yojana AyAma-viThaMbhathI che. AbhimukhyatAthI sarvathA vinirgata, prabaLatAthI badhI dizAmAM pravRta je prabhApaNe baddhavat rahela che. arthAt anyathA kaI rIte te ati ucca nirAlaMba rahe ? athavA prabaLa zveta prabhA paTalathI prahasita mAphaka prakarSathI hasatA evA. tathA vidhiSaforra thaUT vattA * vividha-aneka prakAranA je maNI-caMdrakAMtAdi, je rano-kaEtanAdi tenA vaDe cikita - vividharUpa AzcaryavaMta athavA vividha maNirana vaDe citrita. thAdiddhavinayanati vAyu vaDe kaMpita vijaya-abhyadaya, tene sUcavatI vaijayaMtI nAmanI je patAkA athavA vijayA eTale vaijayaMtInI pArzvakarNikA, tapradhAna vaijayaMtI BJdvIpa /168 165 cAra yojana ud uccavathI, be yojana AyAma-vichaMbhathI, abhyargata-utiprahasita samAna vividha maNirana vaDe citrita che, vAyu vaDe udbhUta vijayavaijayaMtI-patAkA, chAtichatra yukta hatI tuMga, gaganatalane ullaMghatI ke sparzatA zikharo hatA. tenI jALImAM rana jaDelA hatA, te AvaraNathI bahAra nIkaLela vastu mAphaka navA navA lAgatA hatA. tenA zikhara maNI ane sonAnA che. vikasita zatatra, puMDarIka, tilakarAna, addhacaMdronA citronI citrita che. vividha prakAranI maNInI mALAthI alaMkRta che. aMdara-bahArathI glaNa che. tapanIya suvaNanI retI tenA AMgaNamAM bichAvelI che. teno artha atyaMta sukhadAyI che, AkarSaka rUpa che. A prAsAdAvartasako prasAdIya Adi viroSaya yukta che.. te prAsAdAvataMsakonA uparI bhAga pAlatA yAvatu yAmalatAnA citrothI simita che. te sarve tapanIyamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. te prAsAdAvartasakomAM pratyeke pratyekano ghaNo sama-ramaNIya bhUmibhAga kahela che. jema koI AliMga puSkara cAvatuM maNI vaDe upazobhita hoya. maNInA gaMdha-varNasparza jANavA. te bahurAma ramaNIya bhUmibhAgonA bahu madhyadeza bhAge pratyeke pratyekamAM maNipIThikAo kahI che. te maNipIThikA yojana AyAma viddhabhathI, aSTa yojanA bAharANI, sarva ranamaya yAvatu pratirUpa che. te maNipIThikA upara eka eka sIMhAsana kahela che. te sIMhAsananuM AvA prakAranuM varNana che - tapanIyamaya cakravAla, rajatamaya saho, suvaNanA pAda, vividha maNimaya pAdapIThaka, jaMbUnadamaya gALa, vajamaya saMdhI, vividha maNimaya madhya bhAga che. te sIMhAsano IhAmagR-vRSabha yAvat pAlatAdi citrothI cikita che. sasAssArovayita vividha maNi rajatapAdapITha, mRdu sparzavALA Ataraka yukata gAdI, jemAM navIna chAlavALA mulAyama-mulAyama dabha ane ati komaLa kesara bharI che, gAdI upara velakUMTAthI yukta sutarAu cAdara bichAvelI che, tenA upara ramaNa che. te ramaNIya lAla vastrAthI AcchAdita che, suramya che, jinaka, , bUru vanaspati, mAkhaNa, arkalUlAnI samAna mUlAyama sparzavALA che. te sIMhAsana pAsAdIyAdi che. te siMhAsananI upara pratyeka pratyekamAM vijayaduSya kahela che. te vijayakUdhya jota zaMkha-kuMda-dakaraja-amRtamathita phiNanA puMja saEza sarva ranamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. te vijayaESyanA bahu madhya dezabhAgamAM pratyeka pratyeka jamaya. aMkuza kahela che. te vajamaya aMkuzamAM pratyeka-pratyekamAM kuMbikA mukatAdAma kahela che. te kuMbikA muktAdama bIjA cAracAra tenAthI addha uccapramANa mAtrathI ardhakubhikka mukatAdAmathI cotaraphathI gherAyela che. te dAma tapanIya jaMbusaka ane suvarNa pratakathI maMDita yAvat rahela che. te prAsAdAvartAsakanI upara ghaNAM ATha-ATha maMgalo kahela che. svastika thI cha.. chatrAtichatra * upara upara rahela Ataba, tenA vaDe yukta. tuMDa - ucca, uccatvathI cAra yojana pramANa. tethI ja mAnatata - AkAza, tene ullaMghatA zikharo jemAM che te. nAstAna - jAlaka, je bhavananI bhIMtomAM lokamAM prasiddha che. tenA AMtarAmAM viziSTa zobhA nimita ratno jemAM che te kAlAMtara rana tathA pAMjarAthI bahiSkRta evA. jema koI vastu vaMzAdimaya pracchAdana vizeSathI bahiskRtu atyaMta avinaTachAya thAya che, e rIte te paNa prAsAdAvAMsakA che. maNikanakamacya svapikA-zikharo jemAM che te tathA vikasita je zatapatro ane puMDarIko dvArAdimAM pratikRtitvathI sthita, tilakarano bhiMta AdimAM paMDra vizeSa, ardhacaMdrahArAdimAM, tenA vaDe vizeSa AzcaryarUpa che. - x - x - zrA - masRNa, tapanIya-suvarNa vizeSamayI vAlukAno prastaTa jemAM che te. zeSa pUrvavatuM. - te prAsAdAvataMsakonA uparanA bhAgamAM pAlatA, azokalatA AdinA citronI citrita che te saMpUrNa tapanIyamaya, svaccha, zlaSNa sAva pratirUpa che te prAsAdAvataMsakonI aMdara bahusama-ramaNIya bhUmibhAga kahela che. tenuM samasta bhUmivarNana, maNIno varNapaMcaka, surabhigaMdha, zubha sparza e badhuM varNana pUrvavat jANavuM. te prAsAdAvataMsakonI aMdaranA bahusama ramaNIya bhUmibhAganA bahu madhya deza bhAgamAM eke eka maNipIThikA kahI che. te maNipIThikA eka yojana AyAmaviThaMbhathI, ATha yojana bAharAvI, sarva ranamacya yAvatu pratirUpa che. te maNipIThikA upara siMhAsana che. te siMhAsananuM varNana A pramANe che - rajatamaya siMha vaDe Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BJdvIpa /168 163 upazobhita, sonAnA pAyA, tapanIyamaya calA-pAyAno adho pradeza che vividha maNimaya pAda zirSaka-pAyAnA uparanA avayava vizeSa che. jaMbanadamaya gaNa, vajarattamaya pUrita gAtronI saMdhi che ItyAdi tathA IhAmRga, RSabha, tuNa, nara, manuSya AdinA citrothI cikita che. pradhAna-pradhAna, vividha maNi ratna vaDe upacita pAdapITha sAthe che. tenuM stara - AcchAdana. mRdu AcchAdana jene che te. jene navI vasyA che te navatvam. kuzAMta-darbha paryA. te ati komaLa che. 0 mananavana - carmamaya vA, te svabhAvathI ja ati komaLa hoya che. sUta-kapAsanuM palma. pUra - vanaspati vizeSa navanIta * mAkhaNa, tUla-arkatula tenA jevo sparza jeno che te, tathA pratyekanI upara suviracita jasmANa jemAM che te. sAta - parikamita je kSamadukUla - kapAsanuM vastra, te strANa upara bIjuM AcchAdana te pratyekamAM che. tenI upara ati ramaNIya lAla vastrathI saMvRta - AcchAdita, tethI ja suramya che. ahIM prAsAdIya ItyAdi cAra pado pUrvavat kahevA. te siMhAsananI upara pratyeka-pratyeka vijaya duSya-vA vizeSa kahela che. te vijayaSya kevuM che? zaMkha, kuMdakuMdakusuma, dakaraja-udakakaNa, amRta-kSIrodadhijaLanA mathanathI je pheNajja-phINono Dhagalo thAya, tenI sadeza-nasama pramANa. vaLI te kevA che? sarva ratnamaya, svaccha-glaNa cAvat pratirUpa pUrvavat. te siMhAsananI upara rahela vijaya dUSyonA pratyeka-pratyekanA bahu madhyadeza bhAge vajamaya-vajaranAmaka aMkuza-aMkuzAkAra mAdAma avalaMbana AzrayabhUta kahela che te vajamaya aMkuzamAM pratyeka-pratyeka kuMbhapramANa muktAmaya mukatAdAma kahela che. te proke proka bIjA cAra kuMbhANa muktAdAma ke je tenAthI addha pramANa mAtra che, te badhI dizAmAM sAmatyathI parIvarela che. te dAma tapanIya laMbasaka vividha maNiratna vividha hAra, addhahAra vaDe upazobhita samudAyavALA che. kaMIka anyonya asaMpAta pUrva-pazcima-dakSiNa-uttarathI AvatA vAyu vaDe maMda-maMda kaMpatA, vizeSa kaMpatA, prakaMpatA-prakaMpatA, udAra-manojJa-manohara-kAnA manane sukhakArI zabdo te pradezamAM cotarU pUrita karatA rahe che. * sUtra-169 - vijayadvAranA baMne paDakhe be prakAranI niSivikAmAM bhaLe toraNo kahyA che. te toraNo vividha maNimaya Adi pUrvavat kahevuM yAvatu ATha aSTamaMgalo ane chatrAtichama jANavuM. te toraNo AgaLa baLe zAlabhaMjikA kahI che. varNana pUrvavatu te toraNonI AgaLa babbe nAgadaMtako kahyA che. te nAgadatako mukatAjalamAM aMdara laTakatI mALA yukta che. te nAgadatako ghaNI kALA verAmAM guMthela vRtta-laTakatI-mAAdAmathI yukta yAvat rahela che. te toraNonI AgaLa baLe zAlabhaMjikAo kahI che. te pUrvavat kahevI. te toraNonI AgaLa baLe nAgadaMtako kA che. te nAgadatako mukatAjALanI 168 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 aMdara laTakadI mALAothI yukta che Adi pUrvavatu. te toraNonI AgaLa babbe agra saMghATako kahelA che. saMpUrNa ranamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. e pramANe pati vIzI, mithunako jaNavA. baLe paDAvatA yAvatu pratirUpa che. te toraNonI AgaLa akSata sauvastika, sarva ratanamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. te toraNonI AgaLa baLe caMdanakaLazo kahyA che. te caMdana kaLazo zreSTha kamaLa pratiSThAna che. pUrvavata sarve ranamaya yAvata patirUpa che. te toraNonI AgaLa babbe bhaMgAka kahela che. zreSTha kamaLa pratiSThita yAva4 sarve ratanamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. moTA moTA mata gaja mukhAkRti samAna che Ayumana zramaNa ! kahela che. te toraNonI AgaLa baLe Adarzaka kahela che. te Adarzakone AvA svarUpanuM varNana che. te A - tAnIyamaya prakaMThaka, vaiDUryamaya staMbha, vajamaya varAMga, vividha maNimaya valAkSa, aMkamaya maMDala, anavagharSita nimaLa chAyAthI yukata sarvataH samanubaddha, caMdramaMDala samAna goLAkAra che. A paNa moTA-moTA ane adhakAya samAna che. te toraNonI AgaLa baLe jamaya Ala hyA che. te zALA svaccha, traNa vakhata sUpa Adi dvArA sApha karela, mUsalAdithI khaDela sued Tika jevA cokhAthI bharela che te sarva svaNamaya, svaccha pAvatu pratirUpa che. moTA-moTA ratha caktamAna ne kahyA che. te toraNonI AgaLa babbe pAtrIo kahI che. te pAbIo svaccha jaLathI paripUrNa che. vividha paMcaraMgI lIlA phaLothI bharelI hoya evI lAge che. te pIo sarva ranamacI cAvatu pratirUpa che. moTA-moTA gokaliMjara cakranI samAna che AyuSyamAna zramaNa ! kahelI che. te toraNonI AgaLa baLe supatiSThaka kahela che. te supatiSThako vividha paMcavaNI prasAdInaka bhAMDa viracita saSadhi patipUrNa, savarAmaya, svaccha cAvatuM pratirUpa che. te toraNonI AgaLa baLe manogulikAo kahela che. te manogulikAmAM ghaNAM sonA-rUpAnA phalako kahI che. te sonA-rUpAnA phalakomAM ghaNAM vajamaya nAgadataka, mukatAjalanI aMdara laTakataie suvarNa yAvatu gajadaMtaka samAna kahela che. te vajamaya nAgadatakomAM ghaNAM rajatamaya sikkA kahela che. te rajatamaya sikkAmAM ghaNAM vAto kahela che. te vAtakakka kALa dorAnA banelA DhAMkaNathI yAva4 sapheda sUjhanA banela DhAMkaNathI AcchAdita che. badhAM vaiDUryamaya vAva pratirUpa che. te toraNonI AgaLa baLe citra ratnakaraMDaka che. jema koI cAturaMta cakavartI rAjAnuM citra ratnakaraMDaka vaiDUryamaNi ane sphaTika maNIonuM DhAMkaNa Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BJdvIpa/169 169 lAgela hoya, potAnI prabhAthI te pradezane cotaraphathI AvabhAsita kare che, udhotita-tApita-prabhAsita kare che. e pramANe te citra ratanakaraMDaka vaiDUcarinanA DhAMkaNathI yukata thaIne potAnI prabhAthI te pradezane badhI taraphathI AvabhAsita kare che.. te toraNonI AgaLa baLe azva kaMThako yAvatu banne RSabhakaMThako kahyuM che te sarve ratanamaya, svaccha yAvata pratirUpa che. te azvakaMThako yAvatuM bha kaMThakomAM banne puSpa caMgerI, e pramANe mAlya-gaMdha-pUrNa-vA-AbharaNa aMgerIo, siddhArtha caMgerI, romahatta caMgerIo che. te sarva ranamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. te toraNonI AgaLa babbe puSa paTala cAvatu lomaharata paTala che. sarve ranamaya yAvatu pratirUpa che. te toraNonI AgaLa baLe sIMhAsana kahyA che. te sIMhAsanonuM AvuM varNana che. te badhuM pUrvavat kahevuM yAvat prAsAdIya che. te toraNonI AgaLa bababe cAMdInA AcchAdanavALA chax kahela che. te chatronA daMDa vaimaNInA che, te camakatA ane nirmaLa che. tenI karNikA varSanI che, temanI saMdhio vajaratanI pUrita che. te chatra motInI mALAthI yukata che. te 1008 zalAkAthI yukata che, je zreSTha suvarNanI banela che. hAthI chaNela caMdananI gaMdha samAna sugaMdhita ane sarva RtumAM sugaMdhI rahenArI tenI zItaLa chAyA che. te cho upara maMgala cikita che. te caMdrAkAra samavRtta che. toraNonI AgaLa babbe cAmaro kahI che. te cAmara caMdraprabha-djavanyadi vividha maNi ratna khacita daMDa, vividha maNi-kanaka-rana-vimala-mahAItapanIya-ujjavala vicitra daMDacamakatA che. tei cAmara| efkha, aMka, kuMda, jaLakaNa, amRta mazita pheNanA puMja sardeza tuma rajata dIdha bAlamukata, sarva ratanamaya, svaccha gAvata pratirUpa che. toraNonI AgaLa baLe tela samugaka, koi samuka, >> samudraka, coya samugaka, tagara samuka, ela samudgaka, haritAla samudgaka, hiMgaloka samugaka, manozIla samugaka, jana samugaka che. te savaranamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. * vivecana-169 :| vijaya dvAranA baMne paDakhe be prakAre niSidhinAmAM babbe toraNo kahyA che. te toraNo vividha maNimaya ItyAdi toraNa varNana saMpUrNa pUrvavat kahevuM. te toraNonI AgaLa babbe zAlabhaMjikA kahI che. zAlabhaMjikA varNana pUrvavatuM. te toraNonA baLe nAgadaMtako kahyA che. te nAgadaMtakonuM varNana jema pUrve kahyuM tema kahevuM. te toraNonA baLe nAgadaMtako kahyA che. te nAgadaMtakonuM varNana jema pUrve kahyuM tema kahevuM. mAtra uparanA nAgadaMtako na kahevA, kemake teno abhAva che. te toraNonI AgaLa baLe azva saMghATaka, baLe gajasaMghATaka, baLe narasaMghATaka. babbe kinnara 130 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 saMghATaka, banne kiMdhurapa saMghATaka, babbe mahoraga saMghATaka, baLe gaMdharva saMghATaka, baLe vRSabhasaMghATaka che. e badhAM sarva ranamayAdi pUrvavat che. A pramANe paMkti, vIvI, mithunaka paNa pratyekamAM kahevA. te toraNonI AgaLa baLe - pAlatA, nAgalatA, azokalatA, caMpakalatA, cUtalatA, vAsaMtIlatA, kuMdalatA, atimukatalatA ane zyAmalatA che. te kevI che ? nitya kusumita, nitya mukulita, nitya lavacika, nitya tabakIta, nitya gubhika, nitya yamalika, nitya vinamita, nityapaNamita, nitya vibhakata-pratimaMjarI-vataMsakadharI che. vyAkhyA pUrvavatu. vaLI te kevI che ? sarvaranamaya cAvatu prati5. ahIM paNa svaccha, glaSNAdi vizeSaNa kahevA. te toraNonI AgaLa baLe caMdanakaLaza kahyA che. te zreSTha kamaLe pratiSThita che, ItyAdi varNana pUrvavat kahevuM. te toraNonI AgaLa baLe vRMgArako kahyA che. tenuM paNa caMdana kaLazavatuM varNana kahevuM. vizeSa e ke - mata gaja mahAmukhAkRti samAna kahela che, tema kahevuM. mata evo je hAthI, tenA ati vizALa je mukha, tenI AkRti AkAra, tenI samAna-tatsardeza kahela che. te toraNonI AgaLa baLe Adarzako kahyA che. te Adarzono A AvA svarUpe varNakaniveza kahela che. jemake tapanIyamaya. pIThaka vizeSa. vairyamaya staMbha - Adarzaka gaMDa pratibaMdha pradeza, arthAt Adarza gaMDono muSTi grahaNa yogya pradeza. vajarattamaya varAMga, vividha maNimaya valakSa-zRMkhalAdirUpa avalaMbana. zaMkaranamaya maMDala, jemAM pratibiMba paDe che. avagharSita-bhUti Adi vaDe nimajjana anavagharSita vaDe nirmala, tenI chAyA vaDe samanubaddha. caMdramaMDala sadeza. atizaya mahAnuM. zarIranA addha pramANa kahela che. te toraNonI AgaLa babbe vajanAbha thALA kahela che. te zALAo ma9 nirmaLa, zuddha sphaTikavat bichaTita. - x - ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. pRthvI parimANarUpa te thALo tyAM sthita che. mAtra AkArAdithI upamA che tathA kahe che - sarvathA jAMbunadamaya che. he AyuSyamAna tene atizaya mahAna rasakasamAta kahela che. te toraNonI AgaLa baLe pANIo kahela che. te pAmIo svaccha pANIthI paripUrNa che. nAnAvidha harita phaLa vaDe ghaNI pratipUrNa evI rahela che. kharekhara tevA phaLo ke jaLa nathI, paNa tayArUpa zAzvata bhAvane pAmela, pRthvI pariNAmane te upamA ApI che. * X - atizaya mahatI gokaliMjara caka samAna kahela che. - te toraNonI AgaLa baLe supatiSThaka-AdhAravizeSa kahela che. te supatiSThaka savapadhithI patipUrNa, nAnAvidha paMcavarya prasAdhana bhAMDathI bahu paripUrNavatu che. upamA bhAvanA pUrvavat. te toraNonI AgaLa babbe manogulikA kahela che. manogulikA nAme pIThikA che. te manogulikA saMpUrNa vaiDUrya ratnamaya, 'majha' ItyAdi pUrvavat che. te manogulikAmAM Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BJdvIpa /169 11 ghaNAM suvarNamaya ane rUmaya phalako kahelA che. te phalakomAM ghaNAM vajamaya nAgadaMtakokuTaka kahAA che. te nAgadaMtakomAM ghaNAM rUpAnA sikkA kahelA che. te jatamaya sikkAmAM ghaNAM vAtakaraka-jaLazUnya ghaDAM kahelA che. te vAtakarako. AcchAdana gavasthAthI saMjAta te gavasthita, kRSNa sUtramaya gavastha vaDe. kALA dorAvALA sikkAmAM avasthita. A pramANe nilasUjha sikkaga avasthita Adi kahevuM. te vAtakakko sarvathA vaiDUryamaya, svaccha ItyAdi pUrvavatu. - te toraNonI AgaLa babbe bi vaNapata Azcarya bhUta ratnakaraMka kahela che. jema koI sajA - cAturaMta cakavartI hoya. cAra - pUrva, pazcima, dakSiNa, uttara rUpa pRthvI pattimAM cakra vaDe vartavAno svabhAva jeno che te, AzcaryarUpa, nAnA maNimayavathI ke varNathI bAhucathI vaiDUryamaNimaya tathA sphaTika-paTala-maya-AcchAdana che. te potAnI prabhA vaDe nIkaTanA pradezane badhI dizAmAM samaratapaNe avabhAse che. e ja traNa paryAyathI kahe che - udhota kare che, tapAve che, prabhAse che. ItyAdi sugama che. te toraNonI AgaLa baLe azvakaMTha pramANa ratta vizeSa kahela che. e pramANe gaja-kinnara Adi paNa jANavA. * * - sarva ratnavizeSarUpa ItyAdi pUrvavatuM. te toraNonI AgaLa babbe puNacaMgerI che. e rIte mALA, cUrNa, gaMdha ItyAdinI caMgerI paNa kahevI. A badhAM sarvayA ratnamacya che. e rIte puSpAdi paTala baLe kahevA. te toraNonI AgaLa babbe siMhAsana kahela che. tenuM varNana pUrve kahyA mujaba saMpUrNa dAma varNana sudhI kahevuM. te toraNo AgaLa rUpya AcchAdana chatra kahela che. te chatro vaiDUrya ratnamaya vimala daMDa ane jAMbUnada karNikA che, vajaratna vaDe ApUrita daMDazalAkA saMdhi che, mukatAjAla parigata 1008 uttama kAMcanamacya zalAkA jemAM che che. daravara vaDe DhAMkela kuMDikAdi bhAjata mukha, tenA vaDe gALela ke temAM pakavela je malaya - malayodbhava zrIkhaMDa, tatsaMbaMdhI sugaMdha, gaMdhavAsa, tenI jema badhI RtumAM surabhi ane zItaLa chAyAvALuM. tathA aSTamaMgalanA citra vaDe Alekhela che jemAM te. tathA caMdrAkAra-caMdrAkRti upamA jemAM che te tathA caMdramaMDala vat vRtta. te toraNonI AgaLa babbe cAmara kahela che. te cAmaro caMdrakAMta-va-vairya tathA bAkInA vividha maNiratna vaDe khacita je daMDamAM che te. e prakAre citra-vividha prakAranA daMDa, je cAmaromAM che te. sUkSma-jatamaya-dIrdha vALa jemAM che te. tathA zaMkha, karAvizeSa, kuMdapuSpa, jalakaNa, kSIrodanA jaLanuM mathana karavA samulya pheNa puMja, tenI jema prabhA jenI che te. zeSa pUrvavatuM. te toraNonI AgaLa baLe taila samudgaka che, te sugaMdhi tailAdhAra vizeSa che. e rIte koThAdi samuka paNa kahevA. ahIM saMgrahaNI gAthA che. je vRttikArazrIe noMdhela che. te badhAM ja saMpUrNa ratnamaya, svaccha, glaNa che ItyAdi pUrvavat. * sUjha-130 - vijaya dvAra upara 108 cakradhvaja, 108 mRgadhvaja 108ngaruDadhvaja, 108 132 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda2 vRkadja, 108 garuDadhvaja, 108 chAdja, 108 piccha tvaja, 108 zakunidavaja, 108 sahadhvaja, 108 vRSabha dhvaja 108 zveta cAra dAMtavALA hAthI [zI aMkita] davA - A rIte badhI maLIne 108o qjAo vijayadvAre kahelI che. vijaya dvAre nava bhoma kahelA che. te bhomanI aMdara bahusama ramaNIya bhUmibhAga kahela che cAva4 maNIno sparza. te bhomanI upara ulloka, padAlatA cAvatu cAmalatAnA citro yAvata sarva tapanIyamaya svaccha cAvatu pratirUpa che. te bhomanA bahu madhya deza bhAge je pAMcamuM bhoma che, te bhomanA bahu madayadeza bhAgamAM eka moTuM sIMhAsana kahela che. sIMhAsana varNana vijayakULa cAvatu aMkuza rAvata mALAo rahelI che. pUirvavat jANavuM) - te sIMhAsananI pazcima-uttaramAM, uttaramAM, uttara-pUrvamAM A vijaya devanA ooo sAmAnikonA 4ooo bhadrAsana kahyA che. te sIMhAsananI pUrve ahIM vijaya devanI saparivAra cAra agramahiNInA cAra bhadrAsana kahyA che. te sIMhAsananI dakSiNa-pUrvamAM vijaya devanI atyaMtara padiAnA 8ooo devonA 8ooo bhadrAsano. kahela che. te sIMhAsananI dakSiNe vijaya devanI madhyamAM parSadAnA 10,ooo devonA 10,000 bhadrAsano kA che. te sIMhAsananI dakSiNa-pazcime vijayadevanI bAhya parmadAnA 12,ooo devonA 12,ooo bhadvArano kahyA che.. te sIMhAsananI pazcime A vijaya devanA sAta senAdhipatinA sAta bhadrAsano kahela che. te sIMhAsananI pUrvamAM, dakSiNamAM, pazcimamAM, uttaramAM A vijaya devanA 16,ooo AtmarakSaka devonA 16,000 bhadrAsano kahyA che. te A rIte - pUrvamAM 4ooo e pramANe cAremAM vAva4 uttaramAM 4ooo che. bAkInA bhomomAM pratyeka-pratyekamAM bhadrAsana kahelA che. * vivecana-130 : te vijayadvAramAM 108 cakatvaja - cakra AlekharUpa cihnayukta dhvaja, e pramANe mRgathI hAthI sudhI bIjA nava paNa kahevA. badhAM 108-108 kahevA. A rIte badhAM maLIne 1080 dhvajo thAya che. e pramANe meM tathA bIjA badhAM tIrthakaroe kahela che. vijaya dvAranI AgaLa nava bhauma-viziSTa sthAna kahela che. te bhaumono bhUmibhAga ane ulloka pUrvavata kahevo. te bhaumonA bahu madhya deza bhAgamAM pAMcamAM bhaumanA bahamadhyadezabhAgamAM vijayadvArAdhipati vijaya devane yogya siMhAsana che. te siMhAsananuM varNana, vijayakUNa, kuMbhAgra-muktAdAma varNana pUrvavat che. bhadrAsanAdinI saMkhyA sUNAmAM kahyA mujaba che. tethI ahIM punarukti karI nathI. mAtra viziSTa zabdAdi ahIM noMdhela che. pottara * vAyavya khUNo, uttarapUrva-IzAna, dakSiNapUrva-agnikoNa, dakSiNa pazcima-naiRtya khUNo. vijaya deva saMbaMdhI AtmarakSaka devonA 16,000 bhadrAsano kahelA che. bAkInA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BJdvIpa/1eo pratyeka pratyeka siMhAsana saparivAra sAmAnikAdi deva yogya bhadrAsanarUpa parivAra sahita kahela che. * sUjha-131 - vijaya dvArano uparano bhAga soLa prakAranA ranothI upazobhita che. te A pramANe - rana, vaja, vairya yAvata riTa. vijayadvAranI upara ghaNAM AThaATha maMgalo kahyA che. te A - svastika, zrIvatsa yAvat darpaNa, sarve ratanamaya, svaccha yAvat pratirUpa che. vijaya dvAranI upara ghaNAM kRSNa cAmaradja che yAvatuM sarvaramiya, svaccha pAvatu pratirUpa che. vijaya dvAranI upara ghaNo chamAliko che. A badhAMnuM varNana pUrvavatu jANavuM. * vivecana-101 - vijaya dvArano uparitana AkAra - utaraMgAdi rUpa soLa prakAranA ratnothI, upazobhita che. te A rIte- karketana, vaja, vaiDUrya, lohitAkSa, masAgala, haMsagarbha, pulaka, saugaMdhika, jyotirasa, aMka, aMjana, rajata, jAtarUpa, aMjanapulaka, sphaTika, ane riTa. vijayadvAranI upara ATha-ATha vastikAdi maMgala kahela che. te badhAM sarvaranamaya che, ItyAdi pUrvavat jANavuM. * sUtra-172 bhagavan! ema kema kahevAya che ke vijayadvAra e vijayadvAra che ? gautama! vijaya dvAre vijaya nAmaka maharvika, mahAvutika yAvatuM mahAnubhAva evo palyoma-Nitika deva vase che. te tyAM 4ooo sAmAnika, saparivAra cAra agamahiNI, traNa parSadA, sAta sainya, sAta geMnyAdhipati, 16,ooo AtmarakSakadeva, vijayadvAra, vijayA rAjadhAnI, bIjA paNa ghaNAM vijayI rAjadhAnImAM vasatA devo, devIonuM Adhipatya cAvatuM divya bhogapabhogane bhogavato vicare che. tethI he gautama ! vijayadvArane vijayadvAra kahe che athavA he gautama ! vijayadvAra e zAzvata nAma che. je kadI na hatuM-nathI ke nahIM haze tema nahIM yAvatuM avasthita, nitya evuM A vijaya dvAra che. * vivecana-2 : praznasUga sugama che. bhagavaMte kahyuM - vijayadvAre vijaya nAmano. pravAhathI anAdikALa saMtati patitathI vijaya nAme deva che. magIddhava - bhavana parivArAdi moTI trAddhivALo. matiyA jene zarIramAM rahela ane AbharaNamAM rahela moTI yuti che te. moTuM baLa - zArIra prANa jene che te mahAbala, moTI khyAti jene che te mahAyaza athavA maheza nAme prasiddha athavA za - aizvarya, AtmAnI khyAti, mahA evI A IzA te maheza. mahAsaumya - ghaNAM sata vedhanA udayanA vazathI che te. palyopamanA AyuvALo deva vase che. 134 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 te tyAM 4000 sAmAniko, saparivAra cAra agramahiSI - te pratyekane ekaeka hajArano parivAra che, atyaMtara - madhyama - bAhya rUpa yathAkrame ATha-daza-bAra hajAra devonI parSadA, sAta sainya-azva, hAthI, ratha, padAti, mahiSa, gaMdharva, nATya rUpa. sAta sainyAdhipati, 16,000 AtmarakSaka devo ItyAdinuM Adhipatya - adhipatikama arthAta rakSA, te rakSA sAmAnyathI ArakSaka kare che, tethI kahe che - purano pati te purapati, tenuM karma paropatya - sarvanuM agresarava. te agresarata nAyakava vinA paNa thAya. * * * tethI nAyakatvanI pratipati arthe kahe che - svAmI atui nAyaka. te nAyakava kadAca poSakatva sivAya paNa thAya - X * tethI kahe che - bhatRtva arthAt poSakatva tethI ja mahatarakava, te koI AjJArahitane paNa thAya, tethI kahe che - Aphozcara senApati - sva sainya prati abhuta AjJA prAdhAnya. TRvanuM - bIjA niyukta puruSa vaDe ke svayaM pAlana karatA moTA-moTA zabdothI e joDavuM. satya - AkhyAnaka pratibaddha athavA avyAhata nitya tha inityAnubaMdhI. je nRtya-gAna ane vAjiMtra, taMtrI-vINA, tala-hasatala, tAla-kaMsikA, buTita-vAjiMtra tathA je ghana mRdaMga paTa puruSa vaDe pravAdita che. temAM nivRta - ghana samAna vani je mRdaMga, te badhAMno rava-avAja. vyi - pradhAna, mokA - zabda Adi, te bhogone bhogavatA vicAre che. A kAraNathI gautama! ema kahevAya che, vijayadvAra e vijayadvAra che, vijaya devathI "vijaya" evuM nAma che. * sUtra-173 - vijaya devanI vijayA nAme rAjadhAnI kyAM kahI che ? gautama ! vijayadvAranA pUrvamAM tichI asaMkhya dvIpa-samadra oLaMgyA pachI anya jaMbudvIpa dvIpamAM 12,ooo yojanA gayA pachI A vijaya devanI vijayA nAme rAjadhAnI che. te 12,ooo yojana lAMbI-pahoLI ane 46,948 yojanathI kaMIka vizeSAdhika paridhi kae che. te eka prakAra vaDe gherAyela che. te pAkAra 3 ll yojana uMcA che, teno viSThabha mULamAM 1 yojana, madhyamAM 6-yojana eka kosa ane upara [ne cheDe 3 yojana ane aDadho kosa che. e rIte mULamAM vistRta, madhyamAM saMkSipta, upara pAtaLuM che. te bahArathI goLa, aMdarathI corasa, gAyanI pUMchanA AkAre saMsthita che. te sarva kanakamaya, svaccha gAvata tirUpa che. te pAkAra vividha paMcavarSa kapizIrSakathI zobhe che. te A pramANe - kRSNa cAvata zukla. te kapizIrSaka addha koza lAMbA, 500 dhanuSa vikhaMbhathI, dezonA addhakoza uM uccatvathI che. te sarve maNimaya, svaccha gAvata pratirUpa che. vijayA rAjadhAnInI eka-eka bAhAmAM 1rapa-1rapa dvAra hoya che, ema kahela che. te dvAro zA yojana UMcA, 31 yojanA vikaMbha ane teTalo ja praveza che. te dvAra zetava che, zreSTha praNanI stupikA che, tenA upara IhamRgAdinA mi banelA che ItyAdi. yAvata tenA pATamAM svarNamaya retI bichAvelI che Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvIpa/173 135 176 teno sparza zubha ane sukhada che. te prAsAdIyAdi viroSaNayukta che. te dvAronI baMne bAju baMne niSivikAmAM banne caMdana kaLazanI paripATI che ItyAdi yAvata vanamAlA kahetuM.. te dvAranI baMne bAju baMne naiBdhikAmAM banne pakaMThako kahyA che. te pakaMThaka- 31 yojana eka koza laMbAI-pahoLAIthI ane 15- yojana aDhI koza bAhacathI che. sarve ratanamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. te prakaMThaka upara ekaika prAsAdAvatuMsaka che. te prAsAdAvataMsaka 35 yojana utd uccattathI, 15 yojanaaDhI koza laMbAI-pahoLAIthI che. bAkI pUrvavat yAvata samugapha vizeSa e ke A badhuM bahuvacanamAM kahevuM. vijaya rAjadhAnImAM ekaika dvAramAM 108 cakadevaja cAvat 108 zveta catuta zreSTha hAthInI AkRtivALI che. e pramANe te badhI maLIne vijayA rAjadhAnInA ekaika dvAramAM 108o djAo hoya che, ema kahela che. vijaya rAjadhAnInA ekaika dvaTe - te dvAranI AgaLa 1-bhauma kahyA che. te bhaumono bhUmibhAga, ulloka pAlatAdi citrothI citrita che. te bhaumanA bahu madhyadeza bhAgamAM je nava-nava bhauma che. te bhaumanA bahumadhyadeza bhAgamAM pratyeka pratyeka sIMhAsana kahela che. sIMhAsana varNana dAma ghana pUrve kaar mujaba jANatuM. ahIM avazeSa bhaumamAM pratyekapratyeka bhadrAsana che. te dvAronA uparano bhAga soLa prakAranA ranothI zobhita che Adi pUrvavata yAvat chamAtichatra, e pramANe badhAM maLIne vijayA rAjadhAnImAM 5oo dvAra che ema kahela che. * vivecana-13 : bhadaMta ! vijaya devanI vijayA rAjadhAnI kyAM che ? gautama ! vijaya dvAranI pUrva dizAmAM ticha asaMkhyAta dvIpa samadro oLaMgIne tenA aMtaramAM je anya jaMbUdvIpa, adhikR dvIpa tulya nAmaka, AnA dvArA jaMbUdvIpanuM paNa asaMkhyayavA sUcave che. temAM 12,000 yojana avagAhyA pachI tenA mArgamAM vijaya devanI yogyA vijayA nAmanI rAjadhAnI meM ane badhAM tIrthakare kahI che. te 12,ooo yojana lAMbIpahoLI che ItyAdi sUmArca mujaba kahevuM. vijayA nAmanI rAjadhAnI eka moTA prAkAra vaDe badhI dizAthI samastapaNe parikSita che. te prAkAra 3 yojana urva uccatvathI che ItyAdi mApa pramANa sUkAthI mujaba jANavuM. A prAkAra mULamAM vistIrNa, madhyamAM saMkSipta-mULa vikaMbhanuM aDadhuM thavAthI, upara tanu-pAtaLuM, kemake madhya vikaMbhathI paNa aDadhuM thavAthI che. te uMcA karAyela gAyanI pUMchanA AkAre rahela che. saMpUrNa suvarNamaya che, svaccha ItyAdi vizeSaNa pUrvavatu, te prAkAra vividha paMcavarNI - kRNAdi varNa tAratamyatAthI kahevA. paMcavarNatvane ja jaNAve che - "kRSNa' ItyAdi. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 te kapizIrSaka pratyeka addhakroza-1000 dhanu pramANa AyAmathI - dItiAthI, 500 dhanuSTra vistArathI Adi che. * x * vijayA rAjadhAnInI ekaika bAhAmAM 125125 dvAro kahelA chesarva saMkhyA 5oo dvAra che. te dvAro pratyeka zo yojana udad, 31ii yojana vi&mathI ane 31ii yojanA pravezathI che. dvAronuM varNana saMpUrNa, vanamALAnA varNana paryanta kahevuM. te dvAronA pratyeka ubhaya paDakhAmAM ekaika naiSedhikI bhAvathI be prakAre naipedhikImAM babbe prakaMka-pITha vizeSa kahI che. te prakaMkko pratyeka 31ii yojana laMbAI-pahoMDAIthI ItyAdi kahevuM. te prakaMThako vajanamaya, svaccha, glaNa ItyAdi pUrvavat. te prakaMThako upara pratyeka prAsAda vizeSa kahela che. te prAsAdAvatuMsaka 31 yojana ud uccatvathI ItyAdi kahevuM. te prAsAdonuM abhyargata ItyAdi sAmAnyathI svarUpa varNana, ulloka varNana, madhyabhUmi bhAga varNana, siMhAsana varNana, vijayaduSya varNana, mutadAma varNana e badhuM vijayadvAravat jANavuM. bAkInA toraNAdi vijayadvAravat have kahevAnAra gAthA mujaba jANavA. tArA ItyAdi traNa gAthA, dvAromAM pratyeka ekaika naipedhikImAM banne toraNa kahyA. te toraNonI upara pratyekamAM ATha-ATha maMgalo che. te toraNonI upara kRNA cAmara vijAdi che. pachI toraNonI AgaLa zAlabhaMjikA, pachI nAgadaMtako, nAgadaMtakomAM mALA, pachI azvasaMghATAdi saMghATo kahevA. pachI azvapaMkti Adi, paMkti pachI azvavIthI Adi vIvIo, pachI azvamithunakAdi mithuno, pachI padAlatAdi latA, pachI caturdika sauvastika kahevA. pachI vaMdana kaLaza, pachI bhaMgAraka, pachI Adarzaka, pachI svAla, pachI pAnI, pachI supatiSTha, pachI manogulikA temAM vAtakarakavAyu bharela athavA jaLazUnya ghaDA che. pachI citra ratnakaraMka, pachI azva kaMTha, gajakaMTha, naskaMTha, upalakSaNathI kiMmara-kapuraSa-mahoga-gaMdharva-vRSabha kaMka kramathI kahevA. pachI puSa caMgerI, pachI puSpAdi paTalaka, pachI siMhAsana, pachI chatra, pachI cAmara, pachI taila samudgaka vaktavyatA pachI dhvajA, te dhvajAnuM A chelluM sUtra che - e pramANe badhAM maLIne vijayA rAjadhAnInA ekaika dvAramAM 1080-1080 vijAo thAya che, ema kahyuM che. pachI bhImo kahevA. temAM sUtramAM sAkSAt kahe che - te dvAronI AgaLa sattara-sattara bhomo kahyA che. te bhaumonA bhUmibhAga, ulloka pUrvavat kahevA. te bhaumonA baha madhya deza bhAgamAM je nava-nava bhauma che tenA bahu madhyadeza bhAgamAM pratyekamAM vijayadeva yogya siMhAsana, jema vijayadvAra pAMcamAM bhaumamAM che, tema kahevuM. mAtra saparivAra siMhAsana kahevuM. bAkInA bhaumamAM pratyekamAM saparivAra kahela che. * x - * sutra-134 - vijayA rAjadhAnInI cAre dizAmAM pa00 yojana bAdhAe ahIM cAra Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/dvIpa/174 vanakhaMDo kahyA che. te A pramANe - azokavana, saptavatina, saMpakavana ane cUtavana. pUrvamAM azokavana, dakSiNamAM saptavarNavana, pazcimamAM caMpakavana, uttaramAM tavana che. 177 te vanakhaMDo sAtireka 12,000 yojana laMbAIthI ane 500 yojana vikhaMbhathI kahela che. pratyeka pratyeka prAkAra vaDe gherAyela che. kRSNa, kRSNAvabhAsa vanakhaMDa varNana kahevuM yAvat ghaNAM vyaMtara devo ane devIo tyAM vizrAma kare che, sure che, rahe che, bese che, paDakhAM badale che, ramaNa kare che, lIlA kare che, krIDA kare che, mohana kare che, jUnA-purANA sucI supakiAMta zubha karmonA karelA kalyANaphaLavRtti vizeSane anubhavatA vicare che. te vanakhaMDonA bahumadhya deza bhAgamAM pratyeke pratyeka pAsAdAvataMsaka kahela che. te prAsAdAvartaka 6 yojana urdhva uccatvathI ane 314 yojana laMbAIpahoLAIthI abhyudgata, ucchita Adi pUrvavat yAvat aMdara bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahelo che. ulloka ane padmabhakticitro kahevA. te prAsAdAvAMsakonA bahu madhyadeza bhAgamAM pratyeka-pratyekamAM sIMhAsana kahela che. saparivAra varNana karavuM. te prAsAdAvAMsakanI upara ghaNAM ATha ATha maMgalo, dhvaja, chAtichatra che. [te kahevuM.] tyAM cAra maharSika devo yAvat palyopama sthitika devo vase che. te A rIte - azoka, saptaparNa, caMpaka, cUta. tyAM pota-potAnA vanakhaMDonuM, potapotAnA prAsAdAvataMsakonuM, pota-potAnA sAmAnika devonuM, pota-potAnI agramahiSIonuM pota-potAnI paryAdAnuM, pota-potAnA AtmarakSaka devonuM Adhipatya karatA yAvat vicAre che. vijayA rAjadhAnInI aMdara bahuAmaramaNIya bhUmibhAga kahela che. yAvat te paMcavarNImaNIthI upazobhita che. tRNa zabdarahita maNIono sparza yAvat devadevIo tyAM bese che yAvat vicare che. te bahusama ramaNIya bhUmibhAganA bahumadhyadeza bhAge ahIM eka moTuM upakAkiAlayana kahela che. te 1200 yojana lAMbu-pahoLuM ane 3795 yojanathI kaMIka adhika tenI paridhi che. aDadho kosa tenI jADAI che. te saMpUrNa suvarNanuM yAvat pratirUpa che. te eka pAvara vedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI gherAyela che. pAvara vedikA varNana, vanakhaMDa varNana yAvat vihare che, sudhI kahevuM. te vanakhaMDa dezona be yojana cakravAla vikhaMbhathI ane upakArikAlayananI paridhi tulya paridhivALuM vanakhaMDa che, te upakArikAlayananI cAre dizAmAM cAra khrisopAna-pratirUpaka kahela che. (varNana karavuM). te trisopAna pratirUpakanI AgaLa pratyeka pratyeka toraNa kahela 18/12 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 che. chAtichatra che. te upakArikA layana upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che yAvat maNI vaDe zobhe che. maNi varNana karavuM. gaMdha-sa-sparza [kahevA]. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAgamAM eka moTuM mUla prAsAdAvAMsaka kahela che te dura yojana uMcu, 314 yojana lAMbuM-pahoLuM, abhyudgata-ucitaprahasita pUrvavat. te prAsAdAvartakanA aMdara bahurAmaramaNIya bhUmibhAga kahela che. yAvat maNisparza, ulloka. 138 te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahu madhyadeza bhAge ahIM eka moTI maNipIThikA kahI che. te eka yojana lAMbI-pahoLI, ardhayojana bAhalyathI sarva maNimayI svaccha, lakSaNa che. te maNipIThikA upara eka moTuM sIMhAsana kahela che. e pramANe saparivAra sIhAsana varNana karavuM. te prAsAdAvAMsaka upara ghaNAM ATha-ATha maMgalo, dhvajo, chAtichatro che. te prAsAdAvataMka bIjA sAra, tenAthI ardha uccatva pramANa mAtra prAsAdAvataMsakothI cotaphathI gherAyela hatuM. te pAsAdAvartako 314 yojana urdhva uccatvathI ane sADA paMdara yojana ane ardha koza lAMbA-pahoLA che, abhyudgata Adi pUrvavat te prAsAdAvAMsakonI aMdara bahusamaramaNIya bhUmibhAga ane ulloka che. te bahuAmaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAgamAM pratyeke pratyeka sIMhAsana kahela che. varNana karavuM temAM parivArarUpa bhadrAsana kahela che, temAM ATha ATha maMgala tathA dhvaja, chAtichatro kahevA. te pAsAdAvAMsako tenAthI arUM uccatva pramANa mAtra bIjA cAra cAra pAsAdAvAMsakathI cotaraphathI gherAyela che. te pAsAdAvataMsako 15 // yojana ane ardhakoza urdhva uccatvathI, dezona ATha yojana laMbAI-pahoLAIthI Adi pUrvavat kahevuM. te prAsAdAvartakonI aMdara bahusamaramaNIya bhUmibhAga, ulloka che. te bahumaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAge pratyeka pratyeka padmAsano kahelA che. te prAsAde aSTamaMgalo, dhvajo, chatrAti cho che. te prAsAdAvataMsako tenAthI addha uccatva pramANa bIjA cAra prAsAdAvAMsakothI cotaraphathI gherAyelA che. te pAsAdAvAMsako dezona ATha yojana urdhva uccatvathI, dezona cAra yojana laMbAI-pahoDAIthI che. zeSa pUrvavat. bhUmibhAga, ulloka, bhadrAsano upara aSTa maMgalo, dhvajo, chAtichatro kahevA. te pAsAdAvartaka, tenAthI ardha uccatva pramANa bIjA cAra pradAvartakothI cotaraphathI gherAyela che. te prAsAdAvAMsako dezona cAra yojana urdU urAvathI ane dezona be yojana laMbAI-pahoDAIthI che te abhyudgata Adi pUrvavat. bhUmibhAga, ulloka, padmAsana, upara aSTamaMgala, dhvaja, chAtichatro che. * vivecana-174 : vijayA rAjadhAnInI cAre dizAmAM - 4 - 500-500 yojana abAdhAe - Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/dvIpa/174 AkramaNa rahita arthAt apAMtarAla choDIne. cAra vanakhaMDo kahyA che. te ja vanakhaMDone nAmathI dizA bhedathI darzAve che. azoka vRkSa pradhAna vana te azokavana. e pramANe saptaparNava, caMpakavana, cUtavana paNa jANavuM. - x + te vanakhaMDa sAtireka 12,000 yojana laMbAIthI ane 500 yojana vikhaMbhathI pratyeka kahyA che, pratyeka prAkArathI gherAyela che. vaLI te vanakhaMDo kevA che ? pAvara vedikA, bAhya vanakhaMDa sudhI te vizeSaNo kahevA. tyAM ghaNAM vyaMtara devo ane devIo cAvat vicare che. 179 te vanakhaMDonA bahu madhya deza bhAge pratyeka prAsAdAvataMsako kahyA che. te prAsAdAvAMsako 62aa yojana urdhva uccatvathI ane 311 yojana vikuMbhathI che "azudgata '' ItyAdi prAsAdAvahaMsakonuM varNana saMpUrNa, saparivAra pratyeka siMhAsana sudhI kahevuM. te vanakhaMDomAM pratyekamAM ekaika deva bhAvathI cAra devo mahaddhika, mahadhutika, mahAbala, mahAyaza, mahAsaukhya, mahAnubhAva evA palyopama sthitika deva vase che. te A pramANe - azokavanamAM azoka, saptaparNa vanamAM saptaparNa, caMpakavanamAM caMpaka, cUtavanamAM cUta. te azokAdi devo, te vanakhaMDanA potAnA prAsAdAvataMsakanA pota-potAnA hajAro sAmAniko, pota-potAnI saparivAra agramahiSI, pota-potAnI parSadA ItyAdinuM Adhipatya karatAM vicare che. vijayA rAjadhAnIno aMdarano bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahyo che. tenuM - "jema koI AliMgapuSkara" ItyAdi "varNana pUrvavat saMpUrNa maNInA sparza sudhI kahevuM. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahu madhya deza bhAgamAM ahIM eka moTuM upakArikAlayana kahela che. rAjadhAnI svAmInA prAsAdAvataMsakAdine upakAra kare che athavA upakArIkA eTale prAsAdAvAMsakAdinI pIThikA. anyatra A upakAraka prasiddha che. A upakArikAlayanavat upakAliyana che. te 1200 yojana lAMbu-pahoLuM, ItyAdi sUtrArthavat jANavuM. * x - te saMpUrNa jAMbUnadamaya che, "svaccha" ItyAdi vizeSaNa pUrvavat jANavA. te upakArikAlayana eka pAvaravedikAthI, tenA pachI eka vanakhaMDathI badhI dizAmAM, sAmastyathI parIvarela che. baMnenuM varNana pUrvavat kahevuM. tyAM ghaNAM vyaMtara devo ane devIo bese che, suve che yAvat vicare che. te upakArikAlayananI cAre dizAmAM eka-eka dizAmAM ekaika bhAvathI cAra trisopAnapratirUpaka - prativiziSTarUpa trisopAna kahe che. varNana pUrvavat kahevuM. te trisopAna pratirUpakonI AgaLa pratyeka-pratyekane toraNa kahela che, tenuM varNana pUrvavat. te upakAkiAlayananI upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. - x - bhUmibhAga varNana pUrvavat maNInA sparza sudhI kahevuM. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 bahumadhya dezabhAge ahIM eka mahAna mUla prAsAdAvAMsaka kahela che. te 62aa yojana urdhva uccatvathI che. 311 yojana laMbAI-pahoLAIthI che. - 4 - tenuM varNana, madhyamAM bhUmibhAga varNana, siMhAsana varNana, bAkInA bhadrAsano, tenA parivAra bhUta vijayadvAra bahAra rahela prAsAdavat kahevuM. a mUla prAsAdAvartasakanA bahumadhya dezabhAge ahIM eka maNipIThikA kahI che, te eka yojana lAMbI-pahoLI, ardhayojana bAhalyathI che. te saMpUrNa maNimayI che. zeSa vizeSaNa pUrvavat. te maNipIThikAnI upara ahIM eka moTuM siMhAsana kahela che. te siMhAsananA parivArabhUta bIjA bhadrArAno pUrvavat kahevA. te mUla prAsAdAvataMka bIjA cAra mUlaprAsAdAvataMrAkatI cotaraphathI gherAyela che. te prAsAdo, mUla prAsAdathI addha uccatva pramANavALA che. bAkI sUtrArtha mujaba che. 180 te prAsAdAvAMsakonA bahumadhya dezabhAge eka-ekamAM siMhAsana kahela che, te siMhAsananuM varNana pUrvavat che. vizeSa e ke siMhAsanomAM zeSa-bAkInAne parivArabhUta na kahevA. te prAsAdAvataMsako bIjA cAra prAsAdAvAMsakothI gherAyelA che. te pUrvanA prAsAda karatA arhA uccatva pramANathI che ItyAdi sUtrArthavat. tethI te mUla prAsAdanI apekSAe caturtha bhAga mAtra pramANathI thaze. - 4 - x - A prAsAdAvataMsako paNa tenAthI arhA uccatva pramANa mAtra - anaMtarokta prAsAdAvataMsakothI aDadhI uMcAIvALA bIjA cAra prAsAdAvataMsakothI parivarela che. svarUpAdi varNana anaMtara prAsAdavat kahevuM. te prAsAdAvataMsako paNa tenAthI arla uccatvavALA bIjA cAra prAsAdAvAMsakothI gherAyela che. arthAt te prAsAdAvataMsako mULa prAsAdAvataMsakanI apekSAe soLamAM bhAga pramANa che. tenuM laMbAI Adi pramANa sUtrArthavat jANavuM. tenuM svarUpa varNana, madhya bhUmibhAga varNana, ulloka varNana siMhAsananuM parivAra varjita varNana pUrvavat. - sUtra-175 : te mUla prAsAdAvatasakanI uttarapUrvamAM ahIM vijaya devanI sudharmAMsabhA kahI che. te 12 yojana lAMbI, 1 yojana pahoLI ane nava yojana urdhva uccatvathI che. anekazata staMbha saMnirviSTa che. abhyudgata sukRt vajrarvedikA, zreSTha toraNa upara ratidAsI zAlabhaMjikA, suzliSTa-viziSTa-laSTa-saMsthita-prazaratavaisUrya-vimala staMbha che. vividha maNi-kanaka-ratna khacita ujjvala-bahuAmasuvibhakata-citra-nizcita ramaNIya kur3himatala, IhAzRMga-vRSabha-8-na-magaravihaga-vyAlaka-kinnara-guru-sarabha-camara-kuMjara-vanalatA-pAlatA AdinA citro [d sabhAmAM che tenA staMbho upara vajra vedikAthI pariMgata hovAthI abhirAma - ramya lAge che. samazreNInA vidhAdharonA yugalonA yaMtronA prabhAve A sabhA hajAro kiraNothI prabhAsita che. [A sabhA] hajAro rUpakothI yukata che. te dIpyamAna che, vizeSa dIpyamAna Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3dvIpa/15 181 che, jenAranA netra coMTI jAya tevI che. sparza sukhada che, satrIkarUpa che, kaMcanamaNi-ratna-skUpikAgra che. vividha paMcavaNa ghaMTA-patAkAthI pratimaMDita zIkharo che. te sabhA ota, marIci kavacane choDatI, lIlI-cuno dIdhelI, goellsasa caMdanathI hAthanA thApA bhIMta upara lagAvela che, temAM caMdana kaLaza sthApita karela che, tenA dvAra bhAga upara caMdananA kaLazothI toraNa suzobhita karAyela che. uparathI nIce sudhI vistRta, goLa, laTakatI evI puSpamALAthI te yukata che. paMcavaNa sarasa surabhi phUlonA puMjathI te suzobhita che. kALo agaru-zreSTha kuruka-tukanI dhUpanI gaMghathI te mahekI rahI che. zreSTha sugaMdhI dravyonI gaMdhathI sugaMdhI che. sugaMdhanI guTikA samAna che. AsarAnA samudAyathI vyApta divyavAdhanA zabdothI ninAdid, suramya, sarinamaya, svaccha vAva pratirUpa A sudhamasibhA che. te sudhamasibhAnI traNa dizAmAM traNa hAro kahyA che, te dvAro pratyeka pratyeka babbe yojana utd uccatvathI, eka yojana virkamathI, teTaluM ja pravezathI che. te zota, zreSTha suvarNa skUpikAgra yAvat vanamALA dvAranuM varNana karavuM. te dvAranI AgaLa mukhamaMDapo kahyA che. te mukhamaMDapo sADA bAra yojanA lAMbA, savA cha yojana pahoLA, sAtireka be yojana uM uccatvanI che. te mukha maMDapo anekazad dbha-saMniviSTa che yAvatu ulloka, bhUmibhAganuM varNana karavuM. te mukhamaMDaponI upara pratyeka pratyeka ATha ATha maMgalo kahA che. te A rIte - sauvastika cAvatu maccha. te mukhamaMDaponI AgaLa pratyeka pratyeka prekSAgRhamaMDapa kahela che. te prekSAgRhamaMDapa sADA bAra yojana lAMbu, cAvatu be yaujana uM uccatvathI yAvatu maNInA aNu sudhI kahevuM. tenA bahu madhyadeza bhAge pratyeka pratyeka jamaya aphatiTaka kahela che. te jamaya ahnATakanA bahu madhyadeza bhAge pratyeka pratyeka maNipIThikA kahela che. maNipIThikA eka yojana lAMbI-pahoLI ane addhayojana bAhacathI che. sarva maNimayI, svaccha pratirUpa che. te maNipIThikAnI upara pratyeka pratyeka sIMhAsana kahela che. sIMhAsana vana cAvata dAma, parivAra kahe. te prekSAgRhamaMDapanI upara ATha-ATha maMgala, plo, chAticho che. te prekSAgRhamaMDapanI AgaLa traNa dizAmAM traNa maNipIThikA che. te maNipIThikA be yojana lAMbI-pahoLI ane eka yojana bAhalsathI sarva maNimaya yAvatu pratirUpa che. te maNipIThikAnI upara pratyeka pratyeka caityavrupa kahela che. te tya tUpo be yojana lAMbA-pahoLA, sAtireka be rojana ud uccatvathI che. te zeta, zaMkha-ka-kuMda-jalakA-amRtamathitaphiNanA puMja samAna, sarva ratanamaya, svaccha yAvatu pratirUma che. te caitya sUpanI upara ATha-ATha maMgalako, ghaNAM kRSNacAmara dhvajo, chatrAtichama kahelA che. 182 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda) te caityatUpanI cAre dizAmAM pratyeka pratyeka cAra maNipIThikAo kahI che. te maNipIThikAo eka yojana lAMbI-pahoLI, arvayojana bAhalyathI che. sarva maNImastrI che. te maNipIThikAnI upara pratyeka pratyekamAM cAra jina - arihaMta pratimA, jinoodha pramANa mAtra, valcakAsane beThelI, rUpa abhimukha sapriviTa rahelI hatI. te A pramANe - RSabha, vartamAna, caMdrAnana, vASeiNa. te caityastUpanI AgaLa traNa dizAmAM pratyeka pratyeka maNipIThikA kahI che. te maNipIThikA baobhe yojana lAMbI-pahoLI, eka yojana bAhalyathI, sarva maNImammI, svaccha, lUNa, uSTa, dhRSTa, pRSTa, niyaMka, nIraja vAvatu pratirUpa che. te maNipIThikA upara pratyeka-pratyeka caityavRkSa che. te caityavRkSa ATha yojana utd uccatvathI, AIyojana udvedhathI, be yojana skaMdha che - te skaMdhano virSAbha AIyojana che cha yojana viDimA, bahumadayadeza bhAge ATha [a] yojana lAMbI-pahoLI che. te sarvagraNI sAtireka ATha yojana kahela che. te caityavRkSanuM varNana A pramANe kahe che - tenuM mULa vajamaya che, rajata supratiSThita viDimA, riTamaya vipula kaMda, skaMdha vaiDUrya ranamaya ane rucira che. muLabhUta virALa zAkhA zuddha ane zreSTha svarganI che. vividha zAkhA-prazAkhA vividha maNiratnanI che, pAMdaDA vaipUrva ratnanA che, pAMdaDAnA vRta tapanIya suvarNanA che. jaMbunada suvarNa samAna lAla, mRdu, sukumAra, pravAla ane pallava tathA pahelA kaMganara aMkurone dhAraNa karanArA che. tenA zikhara tathAvidha pravAla pallava aMkurothI suzobhita che. te caitya vRkSonI zAkhA vicitra maNiratana, sugaMdhI phUla, phaLanA bhAthI jhukelI che. te caityavRkSa suMdara chAyA-pabhA-kiraNa-udhotathI yukta che, amRtarasa samAna phaLono rasa che. te netra ane manane atyaMta tRptidAyI, prAsAdIya-darzanIya-abhirUpa-pratirUpa che. te rautmavRkSa bIja ghaNAM tilaka, lavaMga chopaNa ziriSa, saptapaNa, dadhiSaNa, lodhra, dhava, caMdana, nIpa, phuTaja, kadaMba, panasa, tAla, tamAla, piyAla, priyaMgu, pArApata, rAjavRkSa ane naMdivRkSothI cotaraphathI gherAyela che. te tilaka cAvatu naMdivRkSa mUlavALA, kaMda vALA cAvatuM suramya che. te tilaka yAvatu naMdivRkSa bIjI ghaNI pAlatA yAvana zyAmalatAthI cotaraphathI gherAyela che. te pAlatA yAvat zyAmalatA nitya kusumita cAvatu pratirUpa che. te caityavRkSonI upara ghaNAM ATha-ATha maMgalo, dhvaja ane chAticho che. te catyavRkSonI AgaLa traNa dizAmAM traNa maNipIThikA kahI che. te maNipIThikA eka yojana laMbAI-pahoLAIthI ane aDadhI yojanA bAhalyathI che. te sarve maNImayI, svaccha yAvatu pratirUpa che. te maNipIThikAnI upara pratyeka pratyeka mahendradhvaja che. te sADA sAta yojana uddha-uccatvathI, addhakoza udvedha, Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BJdvIpa /15 183 arva koza viSaMbha vajamaya, vRtta, uSTa, saMsthita, suzliSTa, parikRSTa, mRSTi, supatiSThita, viziSTa, aneka zreSTha paMcavaNa laghupatAkAthI pampiMDita hovAthI suMdara lAge che. vAyuthI uDatI vijayasUcaka vaijayaMtI pAtAkathI yukta che. cho para charothI yukta che, uMcI che, tenA zikharo AkAzane lAMbI rahyA che. te prAsAdIya cAvatu pratiraya che. te mahendra daLo upara ATha ATha maMgala, dhaja, chatra che. te mahendra dhvajanI AgaLa traNa dizAmAM traNa naMdA puSkariNI che. te puSkariNIo 1 yojana lAMbI, 6 yojana pahoLI, 10 yojana paMDI, svaccha, GNa che Adi puSkariNI varNana karatuM pratyeka pratyeka puSkariNI pAvara vedikAthI gherAyelI, te vanakhaMDothI gherAyela che. tenuM varNana karavuM yAvatuM te pratirUSa che. te puSkariNI pratyeka pratyekamAM traNa dizAmAM misopanika pratirUpako che. te misopAna pratirUpakonuM varNana karavuM, toraNo kahevA yAvat chamAtichatra (kahevuM). sudhamasibhAmAM cha hajAra manogulikA kahI che. te A rIte - pUrvamAM ra000, pazcimamAM-raooo, dakSiNamAM 1oo, uttaramAM-10oo. te manomulikAmAM ghaNAM suvarNa-yamaya phalako kahyA che. te suvarNa-rUdhyamaya phalakomAM ghaNAM vajamaya nAgadatako kahyA che. te vajamaya nAgadatakomAM kALA dorAmAM bAMdhela ghaNAM vRttalaTakatA-mAghadama samUho che. te dAmomAM tapanIya laMbhUsako che yAvat rahelA che. te sudhamasibhAmAM 6000 gomAnasikA kahelI che. te A rIte - pUrvamAM 20eo, pazcimamAM ra0eo, dakSiNamAM-10eo, uttaramAM 10eo, te gomAnasImAM ghaNAM suvarNa-rUdhyamaya phalako kahyA che. yAvat te vajamaya nAgadatakomAM ghaNAM rajatamaya sikkA kahyA che. te rajatamaya sikkAmAM ghaNI vaiDUryamaya dhUpaghaTikAo kahI che. te dhUpaghaTikAo kALo a pravara kuMdraka cAvat dhANa-manane sukhakara gaMdhathI cotaraphathI bharI detI rahelI che. sudhamasibhAmAM aMdara bahu sama ramaNIya bhUmibhAga kahyo che yAvata maNIno sparza, ulloka, pAlatAdinA oi cAvatuM sarva tapanIyamaya, svaccha rAvatuM pratirUpa che. * vivecana-105 - te mUla prAsAdAvatuMsakanI IzAna dizAmAM A bhAgamAM vijaya devane yogya sudhamasibhA nAme viziSTa chaMdaka yukta sADAbAra yojana lAMbI, savA cha yojanA pahoLI, nava yojana uMcI che, te aneka seMkaDo staMbha upara rahelI che. abhyargata - ati ramaNIyapaNe jonAranI sanmukha prAbalyathI sthita che. sukRta - nipuNa zikSIracita che. vajavedikA-dvAramuMDaka upara vajaratnamayI vedikA, toraNa che, pradhAna, viracita ke ratidAyI zAlabhaMjikA vaDe saMbaddha, pradhAna, manojJa, saMsthAna jevuM che, tevI prazastaprazaMsAdirU5, jemAM vaiDUryaranamaya staMbho che tevI. tathA vividha maNi-kanaka ratna khacita che. navana - nirmaLa, vAsaE - atyaMta sama, suvibhakta nirvata - nibIDa 184 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 ane ramaNIya bhUmibhAga vALI che. IhAga, RSabhAdinA citrothI citrita che. tathA staMbhanI uparavartI evI vajarattamacya vedikA vaDe parigata hovAthI ramya lAge che. - 8 - 4 - suvarNa, maNi, ratnonI skUpikA-zikhara jene che tevI vividha prakAranA paMcavaNa ghaMTA ane patAkAo vaDe sAmanyathI maMDita aNa zikharo yakta che. zeta, kiraNa jALane pharato choDatI evI, bhUmi upara chANa AdinuM lepana karelI, bhIMto ane mALane cunA vaDe saMmArjita karelI, te baMnenI mAphaka pUjita evI tathA gozISa caMdana-sarasarakta caMdananA thApA - pAMce AgaLI sahita hAthanA thApA mArela evI A sabhA che. tathA jyAM vaMdana-maMgala kaLazo mUkAyelA che, caMdana ghaTa vaDe sArI rIte zobhAyamAna che. tevA toraNo praratidvAranA deza bhAge je sabhAmAM rahelA che te tathA adhobhUmi sudhI lAgelA, upara-ullocataLathI laTakatA, vistIrNa, vartuLa, pralaMbita, puSpa mALAno samUha jemAM che tevI. paMcavartI samsa-chAyA sahita gaMdha vaDe mukta-kSipta puujja lakSaNa upacApUjAthI yukta kAlAgaTu-pravara kuMdraka Adi sugaMdha yukta, gaMdhavartIbhUta che. tyAM apsarAonA samudAya che, te vaDe ramaNIyapaNe samyapha, vyApta, divya guTita-vAjiMtromAM veNu-vINA-mRdaMgAdinA je zabdo, tenA vaDe kAna ane manane haratA prakarSa zabdovALI evI A sabhA che. te sudharmAsabhAmAM traNe dizAmAM - eka eka dizAmAM eka eka dvAranA bhAvathI traNa dhAro kahelA che. te A rIte - eka pUrvamAM, eka dakSiNamAM, eka uttaramAM. te dvAro dareke dareka babbe yojana uMcA, eka yojana pahoLA, eka yojanA pravezamAM che. e rIte bAra varNana vanamALA sudhI kahevuM. dvAranI AgaLa ekaika mukhamaMDapa che. te mukhamaMDapa sADA bAra yojana lAMbA, savA cha yojana vikhaMbhathI, sAtireka be yojana uMcA che. te aneka seMkaDo staMbha saMniviTa che ItyAdi varNana sudharmAsabhAnI jema saMpUrNa kahevuM. te mukha-maMDaponuM ulloka varNana, bahusamaramaNIya bhUmi bhAga varNana ke maNIno sparza pUrvavat kahevo. te mukhamaMDaponI upara ATha-ATha maMgalaka-svastikAdi kahela che. tenA vizeSaNa sudhamasibhAmAM paNa kahevA. te mukhamaMDaponI AgaLa ekaika prekSAgRhamaMDapa kahela che. te prekSAgRhamaMDapa sADAbAra yojana lAMbo, savA cha yojana pahoLo che. sAtireka be yojana uMco che. prekSAgRhamaMDapa ane bhUmi bhAganuM varNana maNIonA sparza sudhI pUrvavat kahevuM. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAgamAM pratyeka-pratyeka vakhamaya catukoNa akSapATaka kahela che. te akSapATakonA bahumadhya dezabhAge ekaika maNipIThikA kahI che. tA maNipIThikA eka yojana lAMbI, eka yojana pahoLI, addha yojanA bAhalyathI che. te saMpUrNa maNimaya che, svacchAdi pUrvavata te maNipIThikAnI upara ekaika siMhAsana kahela che. te siMhAsanonuM varNana Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvIpa/15 185 ane parivAra pUrvasva kahevA. te prekSAgRhamaMDapanI upara ATha-ATha svastikAdi maMgala kahelA che. kRSNarAmara dhvajA Adi badhuM pUrvavat kahevuM. te prekSAgRha maMDapanI AgaLa ekaika maNipIThikA kahI che. te maNipIThikA pratyeka baLe yojana lAMbI-pahoLI, eka yojana bAhalyathI che. saMpUrNa maNImaya, svaccha ItyAdi pUrvavat jANavuM. te maNipIkiA upara eka eka caityatUpa kahela che. te caityatUpa sAtireka be yojana uMcA, babbe yojana lAMbA-pahoLA che. zaMkhAdiva zeta, sarvathA ratnamaya, svaccha, RNa ItyAdi pUrvavat che. te caityastUpa upara AThaATha maMgala, ghaNAM kRSNa cAmara dhvajAdi pUrvavatuM. te caityarUponI pratyeke pratyekamAM cAre dizAmAM ekaika dizAmAM ekaika maNipIThikA bhAvathI cAra maNIpIThikA che. te maNIpIThikA ekaika yojana lAMbIpahoLI, addha yojana bAhalsathI sarvathA maNImastrI, svaccha ItyAdi pUrvavat che. te maNIpIThikA upara ekaika maNIpIThikAnI upara kaika pratimAM e rIte cAra jinapratimA che. ukathI 500 dhanuSa, jaghanyathI sAta hAtha jinolsedha hoya, paNa ahIM 5oo dhanuSa saMbhave che. te paryakAsane rahelI ane sUpanI sAme rahela che. te A - gaSabha, vardhamAna, caMdrAnana, vAripeNa. te caitya stUponI AgaLa pratyeka-pratyeka maNipIThikA che. te maNipIThikA baLe yojana laMbAI-pahoLAIthI ane eka yojana bAhalyathI che. saMpUrNa maNimadhya, svaccha Adi che. te maNipIThikAnI upara pratyeka-pratyeka caityavRkSa kahela che. te caityavRkSa ATha yojana uMcuM che, aDadho yojana useu-iDa che, be yojanA ucca skaMdha, te ardha yojana vikaMbhathI yAvatu bahumadhya dezabhAgamAM ud nIkaLela zAkhA te viDimA cha yojana urva che. te paNa addha yojana viThaMbhathI che. sAtireka ATha yojana che. - te caityavRkSonuM AvuM varNana che. te A rIte - vajaratnamaya mUla, rajatamayI supratiSThita viDimA-bbahumadhya dezabhAga, urva vinirgata zAkhA, riTha ratanamaya kaMdayukata, vaiDUryaranamaya rucira skaMdhayukta. sunAta - mUla dravya zuddha, yara * pradhAna, prathama * mULabhUta, vizALa zAkhA jemAM che te. vividha maNi ratnonI vividha zAkhA ane prazAkhA jemAM che te. vaiDUryamaya patro yukta, tapanIyamaya patravRtavALA. jAMbUnada nAmaka suvarNa vizeSamaya, ktavarNa-manosukumAra sparzavALA je pravAla-kaMIka ughaDela rUpa, pallava-saMjAta paripUrNa prathama ba bhAvarUpa, varAMkura - pahelA ubheda pAmatA kura, tene dhAraNa karanAra athavA pAThAMtarathI jAMbUnada kta mRdu-akaThIna, sukumAra-akarkaza sparza, komala-manojJa. - X - vicitramaNi ranamaya je surabhI kusuma ane phaLonA bhArathI namela zAkhA jenI che te. jenI zobhana chAyA che. te sacchAya. zobhana prabhA-kAMti jemAM che, te sapabhA. udhota saha varte che te maNi ratnonA udho, bhAvathI sodhota mafdha - atizaya nayana 186 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) ane manane sukhakara, amRtasa jevA rasavALA phaLo jenA che te. prAsAdIyAdi cAra vizeSaNa pUrvavatuM. te caityavRkSa bIjA ghaNAM tilaka, lavaMga Adi sUtrokta vRkSo vaDe cotaraphathI gherAyela che. te tilaka yAvat naMdi vRkSo mULavALA - kaMdavALA ItyAdi vRkSavarNana pUrvavat tyAM sudhI kahevuM jyAM sudhI aneka zakaTa, stha, cAna, zibikA, skaMdamAnikAthI suramyA che. te tilaka cAvat naMdivRkSa bIjA ghaNI padAlatA, nAgalatA, azokalatA Adi vaDe cotaphathI gherAyela che. te pAlatA cAvat zyAmalatA nitya kusumita che ItyAdi latA varNana pratirUpa che tyAM sudhI kahevuM. vyAkhyA pUrvavat che. te caityavRkSo upara ATha-ATha maMgalako, ghaNAM kRSNa cAmaradja ItyAdi ghaNAM sahasapatra hastaka, sarve ratnamaya cAva pratirUpaka che sudhI kahevuM. te caityavRkSonI AgaLa ekaika maNipIThikA kahI che, te maNipIThikA eka yojana lAMbI-pahoLI, addha yojanA bAhalyathI, saMpUrNa maNImayI, svacchAdi pUrvavatuM. te maNipIThikAnI upara ekaika mahendra dhvaja kahyo che te sADA sAta yojana uMco, ardhakoza - hajAra dhanuSa, pramANa udvedha, addhakozanA vistAravALo che. te vajaratnamaya, vatuLa, manojJa, saMsthAnathI saMsthita, suzliSTa, ghaselI pratimA jema paripRSTa, mRTa-sukumAra pASANa pratimAnI jema supratiSThita kemake jarA paNa calita nathI. pradhAna paMcavarNA hajAro laghupatAkAthI parimaMDita hovAthI ramya, vAyu vaDe uDatI vaijayaMtI patAkA Adi pUrvavatu. te mahendra dhvajAnI upara ATha-ATha maMgalaka, ghaNAM kRSNa cAmara dhvaja ItyAdi pUrvavat badhuM kahevuM. - x - te mahendra dhvajonI AgaLa ekaika 'naMdA' nAmanI puSkariNI kahI che. te sADA bAra yojana lAMbI, savA cha yojana pahoLI, daza yojana paMDI. svaccha-glaNa Adi pUrvavat jagatInI upara puSkariNI saMpUrNa kahevI cAvatu udakarasathI prAsAdIyAdi kahI che, te naMdA puSkariNI pratyeke pratyeka pAvara vedikA ane vanakhaMDa vaDe parivarelI che. te naMdApuSkariNInI traNa dizAmAM misopAna pratirUpaka kahela che, tenuM ane toraNanuM varNana pUrvavatuM. sudhamasibhAmAM 6000 manogulikA kahelI che. A badhAnuM, phalaka-nAgadaMtakamAlyadAmanuM varNana pUrvavatu. sudhama sabhAmAM 6000 gomAnasika-zasyArUpa sthAna vizeSa kahelA che. tenuM paNa kulakavarNana, nAgadaMta varNana, dhUpaghaTikA varNana "vijayadvAranA varNana mAphaka jANavuM. bhUmibhAga varNana pUrvavatuM. * sUtra-176 : te bahusamamaNIyabhUmi bhAganA bahumadhya dezabhAgamAM eka moTI maNipIThikA kahI che. te maNipIThikA be yojana lAMbI-pahoLI, eka yojana jADI ane saMpUrNa maNimaya che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 BJdvIpa /16 te maNipIThikAnI upara ahIM mANAvaka nAme caityastaMbha kahela che. te sADA sAta yojana UMco, addha koza udvedhathI - jamInamAM, addha koza visarkalathI che. tenI cha koTI, cha koNa, cha bhAga che. te jamaya, , uSTha saMsthita che.. e pramANe mahendra dhvajanA varNana mujaba "prAsAdIya" sudhI kahevuM. te mANavaka caityastaMbhanI upara cha koza ullaMghIne ane nIce paNa che koza vajIne vaccenA sADA cAra yojanamAM A ghaNAM suvarNa-rUdhyamaya phalako kahyA che. te sonA-rUpAnA phalakomAM ghaNAM jamaya nAgadatako kahyA che. te vajanamaya nAga-daMtakomAM ghaNAM rajatamaya sikkAo kahyA che. te rajatamaya sikkAmAM ghaNAM vajamaya goLa-vRtta samuko kahyA che. te jamaya goLavRtta samudgakomAM ghaNAM jinasakrithao sanikSipta rahelA che. te vijaya deva ane bIjA ghaNAM vyaMtara devadevIo mATe arcanIya, vaMdanIya, pUjanIya, sakAraNIya, sanmAnanIya, kalyANamaMgala-devatva-rItyarUpa tathA papAsanIya che. mANavaka caityadbhanI upara AThaATha maMgala, taja, chamAtIchama rahela che. te mANavaka caityastaMbhanI pUrve eka moTI maNipIThikA kahelI che. te maNipIThikA be yojana lAMbI-pahoLI eka yojana bAhalsathI sarvamaNImakI cAvatu pratirUpa che. te maNipIThikA upara eka moTuM sIMhAsana kahela che. sIMhAsana vani karavuM. te mANavaka caitya staMbhanI pazcime eka moTI maNipIThikA kahela che. eka yojana lAMbI-pahoLI, Ayiojana bAhalyathI, savamaNimayI, ravajI che. te maNipIThikAnI upara eka moTuM devazayanIya kahela che. te devazayanIyanuM AvA svarUpanuM varNana kahela che. * vividha maNimaya pratipAda, suvarNanA pAyA, vividha maNimaya pAdazISa, jaMbUnadamaya gAmo, vajamaya saMdhi, vividha maNimaya te vavila che. rajatamaya tulI, lohitAkSamaya kIyA, tapanIyamaya gaMDopadhAnikA che. te deva zayanIyanI baMne bAju takIyA, be bAju utta, madhya gaMbhIra, liMgaNavartika, gaMgA nadInA kinArAnI retImAM paga rAkhatA aMdara dhasI jAya tevI ja zasyA che. tenA upara vela-bUTA kADhela sutarAu vastra bichAvela che. tenA upara aiNa lagAvela che, te lAla vastrAthI DhAMkela, surA, mRgacarma-bhUru vanaspati ane mAkhaNa samAna mRdu sparzavALI, prasAdIya che. te devazayanIyanA uttara pUrvamAM eka moTI maNIpIThikA kahela che. te eka yojana lAMbI-pahoLI, addha yojanA bahilsathI, sarvamaNimayI yAvatuM svaccha che. te maNipIThikAnI upara eka moTo kSullaka mahendravaja kahe che. sADA sAta yojana ud-uccattathI che. ardakoza udvedhathI, addhakoza viSkramathI, vaiDUryamaya-vRd-GSTa-saMsthita Adi pUrvavat yAva4 maMgala, dhvaja, chAtichatra che. te zudra maMgaladhvajanI pazcime vijaya devano coppAla nAme praharaNa koza 188 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 kahela che. te vijaya devanA parIdharana pramukha ghaNAM praharaNa rano saMnikSipta rahela che. te zaba ujjavala, ati teja ane tIkSaNadhAravAnA che. te prasAdIyAdi che. te sudhamasibhAnI upara ghaNAM ATha-ATha maMgala, dhvaja, chatrAtichatra che. * vivecana-136 - te bahasamaramaNIya bhUmibhAganA bahu madhyadeza bhAgamAM ahIM eka maNipIThikA kahI che. be yojana lAMbI-pahoLI, eka yojana bAhalyathI sarvathA maNimayI, svaccha ItyAdi pUrvavat che. te maNipIThikAnI upara mahAnuM eka mANavaka nAmaka caityataMbha kahela che. sADA sAta yojana ucca, addhakoza viAkaMbhathI, chakoTika, cha vigrahika, vajamaya-nRtalaTa-saMsthita ItyAdi mahendra-vajavatuM varNana tyAM sudhI kahevuM yAvatu pratirUpa che. te mANavaka caitya taMbha upara-nIce cha-cha koza choDIne mathenA sADA cAra yojanamAM ghaNAM suvarNa rUdhyamaya phalaka che, ItyAdi phalaka varNana karavuM. nAgadaMtasikkaga varNana pUrvavat karavuM te rajatamaya sikkAmAM ghaNAM vajamaya, goLa-vRta, samudgako che. te vajamaya samagakamAM ghaNI jinasakriya rahela che. je vijaya deva tathA bIjA vaMtarAdi deva-devIne caMdanathI arcanIya, stuti AdithI vaMdanIya, puSpAdithI pUjanIya, bahumAnakaraNathI mAnanIya, vAdithI sakAraNIya, kalyANa-maMgala-daivata-caitya e buddhithI paryApAsanIya che. te mANavaka caityastaMbhanI pUrva dizAmAM moTI maNipIThikA kahelI che. eka yojana lAMbI-pahoLI, addha yojana bAharAcI, sarvathA maNImayI, accha ItyAdi pUrvavat che. te maNipIThikAnI upara eka moTuM siMhAsana kahela che, tenuM varNana ane bhadrAsanAdi pUrvavat che. te mANavaka nAmaka caityataMbhanI pazcima dizAmAM moTI maNipIThikA kahela che. eka yojana lAMbu-pahoLuM che, addha yojana bAhalyathI che. sarvamaNImayI ityAdi pUrvavatu. te maNipIThikAnI upara ahIM eka moTI devazayyA che. tenuM varNana A rIte * vividha maNimaya, mULapAyA - prativiziSTa upakhaMbha karaNane mATe pAda, pratipAda. - * * jAMbUnadamaya gAtra * iSa vajamaya vaja ratnapUrita saMdhio che. vividha maNimaya sUta-viziSTavAta jamI lUlI, lohitAkSamaya upAdhAnaka [takIyA] tapanIyamaTyA gaMDopadhAnakAdi. te devazayanIya AliMganavatasaha - zarIra pramANa upadhAnathI je che te. ubhayataH : matakanA ane paganA aMtane AzrIne je takIyA che te. baMne taska unnata, madhyamAM nimna hovAthI namela, gaMbhIra, mavAta - vidalana, paga mUkatA nIce ghasI jAya tevuM. sAnisaNa - sadezaka, mavatha - viziSTa parikarmita, kSama - kApiisaka, suvana * vA, te ja paTTa, pratiSThAna - AcchAdana. AjInaka-TU Adi pUrvavat kahevuM. - X - X - Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvIpa0/176 189 te devazayanIyanI uttarapUrva dizAmAM eka moTI maNipIThikA kahI che. eka yojana lAMbI-pahoLI, addha yojanA bAhAthI sarvamaNImayI Adi pUrvavat. te maNipIThikAnI upara phullaka mahendradhvaja che. tenuM pramANa ane varNana mahendradhvajavatuM kahevuM. te mahendradhvajanI pazcimamAM vijayadevano copAla nAme eka praharaNakoza kahela che. te sarvaranamaya, svaccha cAvata pratirUpa che. te kozamAM parigharanA pramukha praharaNarana rahelA che. je nirmaLa, ati tejavALA, tethI ja tINa dhArAvALA Adi hatA. te sudhamasibhAnI upara ghaNAM ATha-ATha maMgalaka hatA ItyAdi badhuM pUrvavat kahevuM cAvatu pratirUpa hatI. * sUtra-137 : sudhamasibhAnI uttarapUrvamAM eka moTuM siddhAyatana [jinAlaya] kahela che. te sADA bAra yojana lAMbI, savA cha yojana pahoLI, nava yojana ukta uccavathI che yAvatuM gomAnasikanI vakatavyatA kahevI. je sudhamasibhAnI vakatavyatA che, te saMpUrNa pUvava4 dvAra, mukhamaMDapa, kSAghara maMDapa, vaja, sUpa, caitya, mahendra dadja naMdA puSkariNI, pachI sudhamanI manogulikAnuM pramANa, gomAnasIkA, dhUpaghaTikA, ja pramANe bhUmibhAga, ulloka cAva4 maNIono sparza kahevo. te sidvAyatananA bahumadhyapradeza bhAgamAM eka moTI maNipIThikA kahI che. te be yojana laMbAI-pahoLAIthI, eka yojana bAhalyathI che. sarvamaNImayI, svaccha>> Adi che. te maNipIThikAnI upara eka moTo dehachaMdaka kahela che. te be yojana lAMbo-pahoLo che, sAtireka be yojana uM uMco, savaranamayAdi che. devachaMdakamAM 108 jina [arihaMta pratimA, jina utsava pramANa mAtra saMnipti rahelI che. te jina pratimAnuM AvA prakAre varNana karyuM che. jemake - hatheLI tapanIyamaya, nakho karanamaya ane teno madhya bhAga lohitAkSa ranothI yukata che. paNa suvarNamaya che, gupha-ghuMTaNa kanakamaya che, jAnU kanakamaya che. ura. kanakamaya che, gajhalaTIo kanakamaya che. nAbhi tapanIyamaya che, romarAjI risTaranamaya che. guruka tapanIyamaya che, zrIvatsa tapanIyamaya che. bAhu kanakamaya che. pAsaLIo kanakamaya che. grIvA kanakamayI che, mUMcha riTaranamaya che. hoTha pravAlaranamaya che. dAMta phaTiranamaya che, tapanIyamaya jIbha che. tALavuM tapanIyamaya che. nAka kanakamayI che, teno madhyabhAga lohitAkSa rananI lAlImAvALo che. AMkho karananI che . teno madhyabhAga lohitAkSaratananI lAlAzavALo che, dRSTi pulakita che. AMkhonI kIkI riTaranamaya che. tenA akSitra ane bhramara riTa ratanamaya che. kapALa suvarNamaya che, kAna suvarNamaya che, lalATa kanakamaya che. zIrSa ghaTikA vRd-djaranamaya che. zAMta keza bhUmi tapanIya suvaNanI che. keza riTaranonA che. 190 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAdara te jinapatimAnI pAchaLa alaga-alaga chAdhAra pratimA kahI che. te chatradhAra pratimAo lIlApUrvaka koraMTapuSpanI mALAthI yukta hima, rajata, kuMda ane caMdra samAna sapheda Atamone dhAraNa karIne ubhI che. te jinapatimAnA baMne paDakhe alaga-alaga cAmaradhArI pratimA che. te cAmaradhArI pratimA caMdrakAMtamaNi, vaja, vaiDUdi vividha maNi, suvarNa ane ratanayukta nirmaLa mahAha, tapanIya, ujjavala vicitra daMDo ane zaMkha-aMkarana-kuMda-jalakaNa, amRta mathita phINanA paMjanI sardeza sUkSma ane rajatamaya dIdhavALa vALI dhavala cAmarone lIlApUrvaka dhAraNa karI ubhI che. te jinapatimAnI AgaLa baLe nAgapatimA, babbe yakSa pratimA, babbe bhUtapatimA, babbe kuMDadhAra pratimAo vinayapUrvaka, page paDelI, AMjali joDelI, saMnikSipta rahela che. sarva ranamaya, svaccha, Gu, GSTa, vRSTa, pRSTa, nIraja, niyaMka cAvatu pratirUpa che. te jinapatimAnI AgaLa 108 ghaMTA, 108 caMdana kaLazo, 108 bhUMgA, e pramANe 108-108 Adarzaka, zAlA, pANI, supatiSThaka, manogulikA, vAtakaraka, citra, nakaraMDaka, hAkaMThaka yAvatu vRSabha kaMThaka, puullI yAvatuM lomahadaMgerI, puSa paTalaka, tela samugaka cAvatu dhUpakaDachA laIne rahelI che. te siddhAyatananI upara ghaNAM ATha-ATha maMgalo, dhvaja, chatrAticho che che. uttama AkAranA soLa prakAranA ranothI upazobhita che. te A pramANe - rano cAvata risTa rano vaDe. * vivecana-137 : sudhamasibhAnI uttapUrva dizAmAM eka moTuM siddhAyatana che. te zA yojanA lAMbu, 6 yojana pahoLuM, 9 yojana uMcu che, ItyAdi sarve sudhamasibhAvatuM gomAnasI vaktavyatA sudhI kahevuM. *x - jema sudhamasabhAmAM pUrva-dakSiNa-uttaramAM traNa dvAra che. te dvAranI AgaLa mukhamaMDapa che, mukhamaMDapa AgaLa prekSAgRha maMDapa che. te prekSAgRha maMDaponI AgaLa pratimAsahita caityatUpa che. te caityavRkSo AgaLa mahendra ja che. te mahendra vijanI AgaLa naMdA puSkariNI kahI che. pachI sudhamasibhAmAM 6ooo gulikA, 6000 gomAnasI kahI che. te badhuM ja ahIM saMpUrNa kramathI kahevuM. ulloka varNana, bahusamaramaNIya bhUmi bhAga varNana temaja kahevuM. te siddhAyatananA bamaramaNIya bhUmibhAganA bahamadhya dezabhAgamAM eka moTI maNipIThikA kahI che. be yojana lAMbI-pahoLI, eka yojana bAharANI, sarvamaNImayI Adi pUrvavatu. te maNipIThikAnI upara mahA devachaMdaka che. sAtireka be yojana uMcI, babbe yojana lAMbI-pahoLI, sarvathA ratnamaya ItyAdi pUrvavatu. te devachaMdakamAM 108 jinapatimAM jinotsava pramANa mAtrAnI 500 dhanuSa pramANa saMnikSipta rahelI che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BJdvIpa /137 191 192 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) te bahusama ramaNIya bhUmibhAganA bahu madhyadeza bhAge eka moTI maNipIThikA kahI che. te eka yojana lAMbI-pahoLI addha yojanA bAhalyathI che. te sarve maNImasI, svacchAdi che. te maNipIThikAnI upara eka moTuM devazayanIya kahyuM che. te devazayanIyanuM varNana karavuM. upapAta sabhAnI upara ATha-ATha maMgalo, dhvaja, chatrAtichatra cAvatuM uttama AkAre che. te upayata sabhAnI uttarapUrvamAM eka moTo praha kahela che. te draha sADAbAra yojana lAMbo, savA cha yojana pahoLo, daza yojana UMDo, svaccha-kSaNa AdinuM varNana karavuM. je pramANe naMdA puSkariNI cAvatuM toraNanuM varNana che, tema kahevuM. te drahanA uttarapUrvamAM eka moTI abhiSekasabhA kahI che. sudhamasibhAnI mAphaka saMpUrNa badhuM ja gomAnasI, bhUmibhAga, ulloka sudhI pUrvavat kahevuM. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahu madhya deza bhAgamAM eka moTI maNipIThikA kahelI che. te eka yojana lAMbI-pahoLI, arvayojana jaDI, samaNi mayAdi che. te jinapratimAnuM AvuM varNana che - tapanIya hAtha-paga, makaranamaya paNa madhyamAM lohitAkSa ranayukta nakho, kanakamaya evA jaMghA-jAnU ur ane gAgayaSTi, tapanIyamaya nAbhi, riTa ranamaya romarAjI, tapanIyamaya stanAprabhAga ane zrIvansa. vidramamaya hoTha, Tikamaya dAMta, tapanIyamaya jIbha ane tALavuM. kanakamaya nAsikAjemAM lohitAkSarananI lAlAza che. aMkamaya AMkha jemAM lohitAkSa rananI lAlAza che, AMkhanI vacce rahela kIkI riTharananI che. apitra ane bhramara paNa riTaranamaya che. kapola-kAna-lalATa paTTikA e kanakamaya che. vajamaya zIrSaghaTI che. tapanIyamaya kezabhami che. te vALa riTaranamaya che. te jinapratimAnI pAchaLa ekaika chagadhara pratimA che te hema-jata-kuMda-caMdra samAna prakAzavALA koraMTamALA yukta dhavala Atapatra laIne lIlA karatA rahela che. te jinapratimAnI baMne bAju baLe cAmaradhArI pratimA kahI che. temAM caMdrakAMta, vaja, vaiDUryAdi maNI khayita daMDa che. tevA vividha prakAranA daMDo che. temAM sUma-glaNa, jatamaya vALa che. te cAmarothI pavana DhoLatI rahI che. te jinapratimAnI AgaLa baLe nAgapratimA, baLe yakSapratimAM, babbe bhUtapratimA, babbe kuMDadhAra pratimA rahela che. te devachaMdakamAM jinapratimAnI AgaLa 108 ghaMTA, 108 caMdanakaLazo, 108 zRMgAra, 108 darpaNa, 108 vAlA, 108 pAnI, 108 supatiSThaka, 108 manogulikApIThikA vizeSa, 108 vAtakapho, 108 ratnakAMDaka, 108 kaMTha, e rIte gajakaMTha, narakaMTha, kiMnara kaMTha, jhiMpuruSakaMTha, mahogakaMTha, gaMdharvakaMTha, vRSabha kaMDa che. 108-108 puSpa caMgerI, mArA caMgerI, cUrNacaMgerI, gaMdha aMgerI, vA caMgerI, AbharaNa caMgerI, lomahasta caMgerI che. lomahasta-mospIMchInI pUMjaNI. 108 puSapaTalaka, 108 mAlya paTalakonA mukala puSponI grathita mALA, 108 cUrNa paTalaka e pramANe gaMdha, vastra, AbharaNa, siddhArtha, lomahastaka, paTalaka kahevA. e rIte 108-108 siMhAsana, chatra, cAmara, taila samudgaka, koTha samuka, coka samudgaka, tagara samudgaka, melA samudgaka, haritAla samudgaka, hiMgaloka samudgaka, mana:zilA samudgaka, jana samudgaka che. A taila Adi badhA samudgaka parama surabhi gaMdhayukta kahevA. 108 dhvajA che. - ahIM vRttikAra maharSie be gAthA noMdhI che. jemAM 108-108 caMdanakaLazAdinI noMdha che. zeSa - x * pUrvavat. * sUtra-138 - te siddhAyatananI uttapUrvamAM eka moTI upadhAnasabhA kahI che. sudhamasabhA mAphaka gomAnasI panna badhuM varNana ahIM paNa karI levuM. upapAnasabhAmAM paNa dvAra, mukhamaMDapATi bharyuM varNana. bhUmibhAga cAvatuM maNIono sparza Adi kahevA. sudhamAM sabhAnI vakatavyatA bhUmi ane sparza paryanta kahevI. te maNipIThikAnI upara eka moTuM sIMhAsana kahela che. sIMhAsananuM varNana parivAra rahita karavuM. te vijaya devanA abhiSekanA ghaNAM bhAMDo rAkhelA che. abhiSekasabhAmAM upara ATha-ATha maMgala cAvatuM uttamAkAranA soLa prakAranA ranothI suzobhita che. te abhiSekasabhAnI uttarapUrvamAM ahIM eka moTI alaMkArirUbhA vakatavyatA yAva4 gomAnasI kahevI. maNipIThikA vana abhiSekasabhA mAphaka jANavuM. tenI upara sIMhAsananuM varNana saparivAra karavuM. tyAM vijayadevanA ghai alaMkAra, bhAMDa rahelA che. uttama kAraNa alaMkArika upara maMgalako, dhvaja, chatrAticho che. te alaMkAkisabhAnI uttarapUrvamAM ahIM eka moTI vyavasAyasabhA kahI. che. parivAra rahita sIMhAsana sudhInI badhI vaktavyatA abhiSesabhA mAphaka kahetI. tyAM vijayadevanuM eka moTuM pustakana rahela che. te pustakananuM varNana A pramANe che - te pustakaratnanI riTaranamaya kaMbikA, rajatamaya patraka, riTaranamaya akSaro, tapanIyamaya dorA, vividha maNimaya graMthio, aMdaranamaya jho, vaiDUmiya liyAna, tapanIyamaya sAMkaLa, riTaranamaya DhAMkaNa, riTa ranamaya maNI, vajamaNI . lekhanI, risTaranamaya akSaro te dhArmika zAstramAM che. te vyavasAya sabhA upara ATha-ATha maMgala, vajachatichatra che je uttamAkAthI cAvatu zobhita che. te vyavasAyanI uttarapUrvamAM eka moTI balipITha kahI che. te be yojana lAMbI-pahoLI, eka yojana sarva rajatamaya, svaccha pAvatu pratirUpa che. ahIM te balipIThanI uttarapUrvamAM eka moTI naMdA puSkariNI kahI che. tenA pramANa AdinuM varNana draha mAphaka karavuM. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3dvIpa/ 8 193 194 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 jenAthI patro nIkaLatA nathI. karanamaya patro che. vividha maNi-vaiDUryamaya liyAsanamaNI bhAjana che. tapanIyamaya sAMkaLa che. maNIbhAjananI upara riTa ranamaya tenuM DhAMkaNa che. riTaranamaya maNI, vajamaya lekhanI, riTamaya akSarothI dhArmika lekhya che. te upapAta sabhAnI uttarapUrva dizAmAM eka moTI balipITha che. te be yojanA lAMbI-pahoLI, eka yojana jADI Adi che. te balipIThanI uttarapUrva dizAmAM eka moTI naMdApuSkariNI kahI che. te draha pramANa che. drahanI jema tenA paNa gisopAna ane toraNanuM varNana pUrvavat karavuM. vijaya devanI rAjadhAnInuM varNana karyuM. have vijayadeva, tyAM utpanna thAya pachI je kare che, je rIte teno abhiSeka thAya che, tene have jaNAve che - muni dIparatnasAgare saTIka anuvAdita karela dvIpasamudrAMtargat jaMbUlIpa-vijayadvArAdhikAra pUrNa * vivecana-138 : te siddhAyatananA uttapUrvamAM eka moTI upapAta sabhA che. tenuM sughamasabhA mAphaka pramANa, traNa dvAro, dvAronI AgaLa mukhamaMDapa ItyAdi badhuM gomAnasI sudhI kahevuM. pachI ulloka varNana, bhUmibhAga varNana yAvata maNInA sparza sudhI kahevuM. te bahusama ramaNIya bhUmi bhAganA bahumadhya dezabhAgamAM eka moTI maNipIThikA che. je eka yojana lAMbI-pahoLI, addha yojana jADI, saMpUrNa maNImaya ItyAdi pUrvavat kahevuM. te maNi pIThikA upara eka devazayanIya kahela che. tenA svarUpanuM varNana sudhamasibhAnA devazayanIyanI mAphaka kahevuM. te upAta sabhAnI upara ATha-ATha maMgalako che ItyAdi pUrvavat kahevuM. te upapAta sabhAnI uttarapUrvamAM ahIM eka moTo draha che. te sADAbAra yojanA lAMbo, savA cha yojana pahoLo, daza yojana uMDo che. naMdApuSkariNIta svaccha, glaNAdi badhuM kahevuM. - x - te draha eka pAvakvedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI gherAyela che. pAvara vedikA ane vanakhaMDanuM varNana - tyAM ghaNAM vyatara deva-devIo yAvat vivAre che. sudhI kahevuM. te drahanI traNa dizAmAM misopAna pratirUpaka che. te sisopAna pratirUpaka ane toraNonuM varNana pUrvavat che. te drahanI uttarapUrva dizAmAM eka moTI abhiSekasabhA kahI che. tenuM paNa pramANa-svarUpa-dvAra-mukhamaMDapa-pekSAgRha maMDapa-caityastUpa ItyAdinuM varNana sudhamasibhAva kahevuM. te gomAnasI sudhI kahevuM. tyArapacI te pramANe ja ulloka varNana, bhUmibhAga varNana maNIonA sparza sudhI kahevuM. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahu madhyadeza bhAge eka moTI maNipIThikA kahI che, te eka yojana lAMbI-pahoLI, addha yojana jADI, saMpUrNa maNimaya, svacchazlaSNAdi che. te maNipIThikA upara ahIM eka moTuM siMhAsana che. tenuM varNana pUrvavatuM. ahIM parivArabhUta bhadrAsano na kehavA. te siMhAsanamAM vijaya devane yogya ghaNAM abhiSeka bhAMDa rahe che. te abhiSeka samAnI uttarapUrva dizAmAM moTI alaMkAra sabhA che. te pramANa - svarUpa - gaNa dvAra - mukhamaMDapa - prekSA gRhamaMDapAdi varNana prakArathI abhiSeka sabhA parivAra sahita sahAsana sudhI karavuM. te siMhAsane vijayadevane yogya ghaNAM alaMkAra bhAMDa rahelA che. te alaMkAra sabhAnI uttarapUrva dizAmAM eka moTI navasAya sabhA che. te abhiSeka sabhAvatu pramANa-svarUpa-traNa dvAra-mukha maMDapAdi varNana prakArathI aparivAra siMhAsana sudhI kahevuM. ahIM siMhAsanamAM eka moTuM pustakaratna rAkhela che. te pustakanuM varNana A pramANe che - Ti ratnamayI kaMbikA-puSTaka. 4tamayatapanIyamaya davaka jemAM stra, prota che. davakanI AdimAM vividha maNimaya graMthi che, [18/13] Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3JdvIpa/139 195 che vijayadeva-adhikAra che - X --X --X -- [4Sa samudra vakatavyatA aMtargata "jaMbUdvIpa' dvIpa varNanamAM "vijaya dvAra' varNanAmAM vijayadeva''no adhikAra kahe che.) * sUtra-19 : te kALe te samaye vijayadeva vijayA rAjadhAnImAM uupAnasabhAmAM devazayanIyamAM devadhyathI AMtati aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa zarIramAM vijayadeva rUpe unna thayo. tyAre te vijayadeva utpatti pachI pAMca prakAranI atithI pUrNa thayo. te A rIte - AhAra paryApti, zarIra payati, Indriya payati, AnapANa payarapti, bhASAmana yati. tyArapachI pAMca patinI paryApta vijaya devane A kare adhyavasAya, ciMtana, pArjita, manogata saMkalpa thayo ke mAre mATe pahelA zuM zreyaskara che, pachI zuM zreyaskara che mAre pahelA zuM karavuM joIe, pachI zuM karavuM joIe ? mAre mATe pahelA ke pachI hitakArI, sukArI, kalyANakArI, niH zreyakArI ane anugAmikapaNe thaze ? e pramANe vicAre che. tyArapachI te vijayadevanI sAmAnika padAmAM utpanna devo vijayadevanA te prakAranA adhyavasAya, ciMtana, pArthita ane manogata saMkalane utpanna thayo jANI jyAM vijayadeva hato tyAM Ave che. AvIne vijayadevane be hAtha joDI, mastake Avarta karI, mastake aMjali karI, jaya-vijaya vaDe vadhAve che. jaya vijayathI vadhAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupiyA nize vijayA rAjadhAnImAM siddhAyatanamAM 108 jinapatimAo jinoodha pramANa mAtra rahelI che. sudhamasibhAnA mANavaka tyadbha upara vajamaya goLa-vRtta-samugakamAM ghaNAM jina aNi sakhelA che. je Apa devAnapiyane ane bIjI ghaNAM vijaya rAjadhAnI vAstava devo ane devIne arcanIya, vaMdanIya, pUjanIya, sakAraNIya, sanmAnanIya, kalyANa-maMgala-devacaityarUpa paryApAsanIya che. A Apa devAnupiyAne pUrve paNa zreyaskara che, pachI paNa zreyakara che. Apane pUrve paNa karaNIya che, pachI paNa karaNIya che. Apane pahelAM ke pachI yAvatu anugAmikapaNe thaze. ema kahI moTe-moTethI mihA zabdothI jaya-jaya dine prayoje che. tyAre vijayadeva te sAmAnika padAmAM utpanna devonI pAse A kathana sAMbhaLI, vadhArI haetuSTa yAvatuM hadayI I devazayanIyamI ubho thayo, ubho thaIne divya vAdhya suta ghAraNa karyuM. karIne deva zayanIyarI nIce utaryo. utarIne upayatasabhAnA pUrva dvAcchI nIkaLyo. nIkaLIne jyAM draha hatuM tyAM Avyo, AvIne drahane anupadakSiNA karatAkaratA pUrvanA toraNathI anuSaveze 196 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/ra che. praveelIne pUrva dizAnA sopAna-pratirUpakathI utare che. uttara prahamAM praveze che, pravezIne java avagAhana kare che, karIne jalamajjana kare che, jaHkIDA kare che. * * * * * * tyArapachI atyaMta pavitra ane zucibhUta thaIne drahanI bahAra nIkaLe che ane jyAM abhiSekasabhA che. tyAM jAya che. jaIne abhiSekasamAne pradakSiNA karIne pUrva dizAnA dvArathI praveze che, praveelIne jyAM potAnuM sIMhAsana che, tyAM Ave che, AvIne te zreSTha sahAsane jaI pUrvAbhimukha bese che. tyAra pachI te vijya devanA sAmAnika dAmAM ux devoe abhiyogika devone bolAvyA, bolAvIne Ama kahyuM - jadInI o devAnupiyo 1 vijayadevanA mahAtha, mahAI, mahAha, vipula IndrAbhiSeka (sAmayll] upasthApita karo. tyAre te abhiyogika deve sAmAnika dAnA devoe Ama kahetA harSita-saMtuSTa cAvatuM hadayI thaI be hAtha joDI, mastake Avarta karI, mastake aMjali karI, he devA 'tahati' kahI AjJA ane vinayathI vacanane svIkAryuM, svIkArIne uttarapUrva dizAmAM jAya che, jaIne vaikriya samudraghAtathI samavahata thAya che, thaIne saMkhyAta yojanA daMDa kADhe che. te A pramANe ranono cAvatuM riTa ranono yathA bhAdara yugalone choDe che ane yathA sUkSma yugalone grahaNa kare che. pachI bIjI vakhata vaikriya samughAtathI samavahata thAya che.. samavahata thaIne 1008 suvarNanA kaLazo, 1008 rUpAnA kaLazo, 1008 maNImaya kaLazo, 1008 suvarNa rUpyamaya kaLaso, 1008 suvaNa-maNImaya kaLazo, 1008 rUpA-maNimaya kaLazo. 1oo8 mATInA kaLazo. * * tathA * * 1008 zRMgAra, e pramANe Adarza, thAlA, pagI, supatiSThaka, jhi, ratafkaraMDaka, puSacaMgerI yAva4 romahatta caMgerI, puupAlaka yAvat romahatta pAlaka, * * tathA * * 108 sIMhAsana, e rIte chax, cAmara dhvaja, vartaka, tapasipa, jIraka, pInaka, taila samugaka, 108 dhUpa kaDachA vidurve che. te svAbhAvika ane vikarvita kaLazo yAva4 dhUpa kaDachAne grahaNa kare che, karIne vijA rAjadhAnIthI nIkaLe che, nIkaLIne tenI utkRSTI sAva teja divyA gatIzI ti asaMkhyAtA dvIpa samudranI vaccovacca thaIne jyAM saroda samudra che, tyAM Ave che. AvIne kSIrodaka laIne, je tyAMnA utapato yAvatuM bhAta sahakya mo che, tene grahaNa kare che. karIne jyAM puSkaroda samudra che, tyAM Ave che, AvIne puSkarodaka grahaNa kare che. karIne tyAMnA je upalo yAvat zatasahamrapatro che tene le che. tyArapachI te devo) jyAM samayama che, temAM kyAM bharad-auravata varSax che, temAM jyAM mAgadha-varadAma-prabhAsa tiryo che, tyAM Ave che, AvIne tIrthodakane grahaNa kare che, karIne tIrthanI mATIne grahaNa kare che, karIne jyAM gaMgA-siMdhu Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 3)dvIpa/109 katARtavatI nadIo che, tyAM Ave che. AvIne nadInuM jaLa grahaNa kare che, karIne ubhaya taTanI mATIne grahaNa kare che. * x - tyArapachI jyAM sulla himavaMta ane zikharI varSadhara parvata che, tyAM Ave che, AvIne sarve tUvara, sarvapuSa, sarva gaMdha, sarva mAlya, savaSadhi-siddhArthaka grahaNa kare che. - x - tyArapachI jyAM paddhaha ane puMDarIkadraha che tyAM Ave che, AvIne tyAMtyAMnA kahodakane grahaNa kare che. tyAM je upalo yAvat zata-sahasso che, tene grahaNa kare che. tyArapachI jyAM haimavata-eraNayavata kSetra che, temAM jyAM rohita-rohitAMzasuvaNakUlA-nAyakUlA nadI che tyAM Ave che, AvIne nadInuM jaLa grahe che, ubhaya taTanI mATI le che. - 4 - - tyArapachI jyAM zabdApAtI, mAlyavaMtaparyAya vRtta vaitADhaya parvata che tyAM Ave che. AvIne sarva hUvara yAvana sarvoSadhi ane siddhArthakane grahaNa kare che. - X - tyArapachI jyAM mahAhimavaMta ane rukima vadhara parvata che, tyAM Ave che. AvIne sarva paMpAdi le che, te badhuM pUrvavatu. pachI jyAM mahApA draha ane mahApuMDarIka draha che tyAM Ave che, AvIne tyAM je utpalo che Adi pUrvavata che che. tyAMthI harivarSa ane ramyapha varSa kSetramAM jyAM hakkAMtA, harikAMtA, narakAMta, nArikAMtA nadIo che, tyAM Ave che, AvIne nadInuM jaLa grahaNa kare che. * x tyArapachI vikaTApAtI ane gaMdhApAtI vRtta vaitAdya parvata che, tyAM Ave che, AvIne savapuuo Adi le che, te pUrvavata. tyAMthI niSadha ane nIlavaMta vadhira parvato che tyAM Ave che, AvIne satuvara Adi pUrvavat le che. pachI jyAM tigichi draha ane kezarI draha che tyAM Ave che, AvIne tyAM je utpalo che ityAdi pUrvavata le che. pachI jyAM parvavideha . pazcimanidehamAM jyAM sItA-strIton mahAnadIo cheo nadIo mAphaka jyAM sarva cakravartI-vijayo che, jyAM sarve mAgadha-varadAmaprabhAsa tIrtho che, te badhAmAM pUrvavata jANavuM. jyAM badhAM pakSakAra parvato che tyAM sarva tuvara Adi pUrvavata le che. jyAM badhI atyaMtara nadIo che, tyAMnuM jaLa grahaNa kare che Adi pUrvavatuM. pachI jyAM maMdira pati che, temAM ja bhadrazAlavana che, tyAM Ave che. tyAM sava vavara cAvatu savauSadhi ane siddhArthaka grahaNa kare che, karIne jyAM naMdanavana che tyAM Ave che. AvIne sarva tavara yAvata savaSadhi ane siddhArthaka le che. sarasa gozISa caMdana grahaNa kare che. karIne jyAM somanasa vana che, tyAM Ave che. AvIne savatuvara yAvana sarvopadhi ane siddhArthaka, sasta gozISa caMdana, 198 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 divya sumanadAmane grahaNa kare che. karIne jyAM paMDakavana che, tyAM Ave che, AvIne sarvahUvara yAvat sarvoSadhi, siddhArthaka, sassa-gozISacaMdana, divya sumanadama, dardaka malaya sugaMdhita gaMdhane grahaNa kare che. * x - tyArapachI baghAM Abhiyogika deva ekaThAM thaIne jaMbUdvIpanA pUrvanA dvArethI nIkaLe che. pUrva dvArethI nIkaLIne tenI utakRSTa yAvatuM divya devagatithI ticha asaMkhyAta dvIpasamudra vaccovaccathI jatAM-jatAM jyAM vijayI rAjadhAnI che, tyAM Ave che. tyAM AvIne vijayA rAjadhAnInI anupadakSiNA karatA-karatA jyAM abhiSekAbhA che, jyAM vijayadeva che tyAM Ave che. AvIne be hAtha joDI, mastake Add karI, mastake aMjali karI, jaya-vijaya vaDe vadhAve che. te mahAI, mahAI, mahAI vipUla abhiSeka sAmagrIne vijayadevanI pAse upasthApita kare che. tyAre te vijaya vooo samAniko, cAra agamahiNI parivAra sahita, traNa varSadA, sAta saukhyo, sAta sainya adhipatio, 16,ooo AtmarakSaka devo, bIjA paNa ghaNAM vijayarAjadhAnImAM vasatA vyaMtara devo ane devIo te svAbhAvika ane uttaravaikriyathI nirmita zreSTha kamaLanA AdhAravALA, sugaMdhita zreSTha jaLathI bharelA, caMdanathI carcita, gaLAmAM mauli bAMdhela, paSIkamalanA DhAMkaNAvALA, sukumAra ane mRdu karatalomAM parigrahita 1oo8 sonAnA, 1008 cAMdInA yAvatu 1008 mATInA kaLazo ne sarvodaka sarva mATI, sarva tUvara, sarva puSya yAvat savaSadhi ane siddhArthaka vaDe - sarva RddhithI, sarva yuktithI, sarva baLathI, sarva samudayathI, sarva AdarathI, sarva vibhUtithI, sarva vibhUSAthI, sarva saMbhamathI, savariohaNathI, sane nATakothI, sarva puSpa-gaMdha-mALA-ahaMkAra-vibhUSAthI, sava divya zuTita ninAdathI, mahaka RddhithI, mahA dhutithI, mahA baLathI, mahA samudayathI, mahA turiya-camaka zamaka-Tu-yavAdI-ravathI, zaMkha-praNava-paTaNa-bherI-jhallarI-kharamukhImurava-mRdaMga-duMdubhi-huDukka-nighoSanA saMninAdita rava vaDe mahA-mahA evA IndrAbhiSeka vaDe abhiSikata kare che. tyAre te vijayadevanA mahA mahA IndrAbhiSeka vatato hato tyAre keTalAMka devo ati jaLa na varSe ke ati mATI na thAya te rIte pravirala chaMTAtA divya surabhi raja-reNune vinAza kadf gaMdhodaka vAsane varasAve che. * * keTalAMka devo nihataraja-naTaraja-bhaTaraja-prazAMtaraja-upazAMtaraja kare che. * * keTalAMka devo vijayA rAjadhAnIne aMdarathI ane bahArathI Asikata-saMmArjita ane upalipta kare che. sikad-zuci-saMgRSTa-adhyAMtara, ApaNa [dukAno ane vIthI kare che. - - keTalAMka devo vijayA rAjadhAnIne paMcAtimaMca yukta kare che. - - keTalAMka devo vijayA rAjadhAnIne vividha prakAranA raMgathI raMgelI, uchaLatI jaya vijaya vaijayaMtI patAkA atipatAkAthI maMDita kare che. keTalAMka devo vijayA rAjadhAnIne lIpaNa ane cunAthI dhoLelI kare che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BJdvIpa /139 19 keTalAMka devo vijaya rAjadhAnIne gozIrSasarasa caMdana, dardaradix paMcAMgulitala - thApA dIdhelI kare che. keTalAMka devo vijayArAjadhAnInA ghagharanA daravAje caMdana kaLaza rAkhe che. keTalAMka devo caMdana ghaTa ane toraNothI ghara-gharanA daravAjA sajAve che. keTalAMka deva uparathI nIce sudhI laTakanArI moTI moTI goLAkAra puSpamALAthI te rAjadhAnIne sajAvI rahyA che. keTalAMka deze paMcavaNa zreSTha sugaMdhita puSponA puMjothI yukata rAjadhAnIne karI rahyA che. keTalAMka deva vijayA rAjadhAnIne kALo aga-pravara kukaturaka-dhUpa saLagAvIne tenI sugaMdhathI maghamaghAyamAna karI rahyA che. tethI te rAjadhAnI atyaMta sugaMdhathI ramya banelI che ane viziSTa gaMdhavAdlbhUta jaNAya che. koI deva suvarNanI varSA kare che, koI deva cAMdInI varNa kare che, koI deva rananI e pramANe ratanavaSa, vajadSa, puNavaNa, mAghavaSa, gaMdhava, sUrNaviSal, varu vaSa ke AbharaNa varSA kare che. koI deva hiraNaya vaheze che. e pramANe suvaNarana-vajanupa-mArca-nyU-gaMdha-vastra ke AbharaNanI vaheMcaNI karI rahela che. keTalAMka deze kruta nRtyavidhi dekhADe che. keTalAMka devo vilaMbita nRtyavidhi dekhADe che. keTalAMka devo kutavilaMbita nAmaka nRtyavidhi dekhADe che. keTalAMka devo aMcita nRtyavidhi dekhADe che. keTalAMka devo ribhita nRtyavidhi dekhADe che, keTalAMka devo aMcitaribhita nAmaka divya nRtyavidhi dekhADe che. keTalAMka devo AbhaTa nRtyavidhi dekhADe che, keTalAMka devo bhasola nRtyavidhi dekhADe che, keTalAMka devo ArabhaTabhasola nAmaka divya nRtyanidhi dekhADe che. keTalAMka devo utpAtanipAtAvRta, saMkucita-prasArita, riyArita, bhAta-saMbhrAMta nAmaka divya nRtyavidhi dekhADe che. keTalAMka devo cAra prakAranA vAjiMtra vagADe che. te A - tad, vitata, ghana, kRsira, keTalAMka devo cAra prakAranA gItane gAya che. te A - ukSita, pravRta, maMda ane rocitAvasAna. keTalAMka devo cAra prakAranA abhinayane kare che. te A - daSTiblika, pratikRtika, sAmaMtopanipAtika, lokamadhyAvasAnika. keTalAMka devo potAne pIna-sthaLa banAve che. keTalAMka devo "chu-chu' kare che. keTalAMka devo tAMDava nRtya kare che, keTalAMka deo rAsaDA le che. keTalAMka devo pIna-chukkAra-tAMDava-lAsya cAre kare che. keTalAMka devo bhukkAra kare che, keTalAMka devo AsphoTana kare ke, keTalAMka devo vadhyana kare che, keTalAMka devo tripadI chedana kare che. keTalAMka devo AsphoTanavalsana-tripadI-chaMdanAdi badhuM kare che. keTalAMka devo ghoDAnI jema haNahaNe che, keTalAMka devo hAthI mAphaka guDaguDa avAja kare che, keTalAMka devo nI jema ghaNaghaNAhaTa kare che. keTalAMka deto haNahaNATa-guDaguDa-vAghaNAhaTa kare che. 200 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 keTalAMka devo uchaLe che, keTalAMka devo vizeSa uchaLe che, keTalAMka devo utkRSTI-chalAMga mAre che, koI deva A traNe kare che. keTalAMka devo sIMhanAda kare che, keTalAMka devo bhUmi upara pagathI AghAta kare che, keTalAMka devo hAthathI prahAra kare che. keTalAMka devo sIMhanAda-pAradarzarU bhUmicapeTa e traNe kriyAo sAthe kare che. keTalAMka devano hakkAra kare che, keTalAMka devo bhukakAra kare che, keTalAMka devo thakkAra kare che. keTalAMka devo pukAra kare che. keTalAMka devo nAma saMbhaLAvavA lAge che. keTalAMka devo ukata badhI ja kriyAo kare che. keTalAMka devo upara uchaLe che, keTalAMka devo nIce paDe che keTalAMka devo ticha paDe che. keTalAMka devo A traNe kriyAo kare che. keTalAMka devo baLe che, keTalAMka devo tape che, keTalAMka devo khUba tape che. keTalAMka devo baLe che - tape che - khUba tape che. keTalAMka deze garje che, keTaluMka devo vijaLI camakAve che, keTalAMka devo varasAda varasAve che. keTalAMka deze A traNe kare che. keTalAMka devo deva saMnipAta kare che, keTalAMka devo devonkavirya kare che, keTalAMka devo devakaNakaNa kare che. keTalAMka devo duhaduha kare che. keTalAMka devo saMkSipAtAdi cAre kriyA kare che. keTalAMka devo devodhota kare che, keTalAMka devo vijaLI camakAve che, keTalAMka devo vAkSepa kare che. keTalAMka devo devodhota- vijaLIcamakAra - vopa e traNa kare che. keTalAMka devonA hAthamAM utpala kamala che yAvatu keTalAMka devonA hAthamAM sahayaba che. keTalAMka devonA hAthamAM ghaMTA che, keTalAMka devonA hAthamAM kaLaza che yAvatu keTalAMka devonA hAthamAM dhUpanA kaDachAM che. A pramANe te devo haSTatuSTa che. yAvatuM harSanA varAthI vikasita hRdayI che. teo vijA rAjadhAnImAM cotarapha bhAgI-doDI rahyA che, vizeSa doDI rahyA che. tyArapachI te vijayadeva ooo sAmAniko, saparivAra cAra agramahiNIo yAva4 16,ooo AtmarakSaka deto, bIjA paNa ghaNAM vijA rAjadhAnI vAdvyA vyaMtara devo ane devIo te zreSThakamalo upara pratiSThita yAvat 108 suvarNa kaLazo Adi badhuM pUrvavata 108 mATInA kaLazo sudhI kahevuM. A kaLazo, sarva udaka, sarva mATI, sarva tuvara, sarva puSpo vaDe cAvatuM sarvekSadhi ane siddhArthaka vaDe, sarva RddhithI yAvatuM nighoSa-nAditara vaDe, mahA-mahAna IndrAbhiSeka vaDe abhisiMcita kare che. abhiSeka karIne badhAM alaga alaga mastaka upara aMjali oDIne A pramANe kahe che - he naMda ! Apano jaya thAo, vijaya thAo. he bhadra ! Apano Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3dvIpa/ 9 201 202 jIvAbhigamaupAMgasutra - saTIka anuvAda jaya thAo - vijaya thAo. he naMda ! he bhadra! Apano jaya-vijaya thAo. Apa na jitelAne jIto. jItelAnuM pAlana karo, ajita zatrupakSane jIto. jitela mipaTsanuM pAlana karo. he devA tame jItelA maAvAsa karo. he deva! Apa devomAM IndrasamAna, tArAmAM caMdra samAna, asuromAM caMdra samAna, nAgomAM dharaNa samAna, manuSyomAM bharad samAna upasarga rahita rahI, ghaNAM palyopamo, ghaNAM sAgaropamo sudhI 4000 sAmAniko yAvata soLa hajAra AtmarakSaka devone vijayA rAjadhAnI ane bIjA ghaNAM vijaya rAjadhAnImAM vasatA vyaMtara devo-devIonuM Adhipatya yAva4 AjJazcaratva ane senApatya karatA, pAlana karatA vicAro. ema kahI moTA-moTA zabdothI jaya-jaya zabada kare che. * vivecana-139 : te kALe, te samaye vijaya deva upapAta sabhAmAM deva zayanIyamAM devadUgathI aMtarita, pahelAM aMgulano asaMkhyaya bhAga mAtranI avagAhanAthI utpanna thayo. * xx* payaptimAM bhASA ane mana:paryApti samApti kALa aMtara, prAyaH zeSa pati kAlAMtara apekSAthI thoDo hovAthI eka paNe vivakSA karI che. tethI pAMca prakAranI paryAtithI paryAtibhAvane pAme che - tema kahyuM, tyArapachI vijayadevane pAMca prakAranI paryAptithI patibhAva pAmIne Avo - AvA svarUpano saMkalapa utpanna thayo. kevo ? te kahe che - manamAM rahelo, paNa hajI sudhI vacanathI na prakArelo evo. vaLI kevo ? te kahe che - AdhyAtmika - AtmAmAM rahela, adhyAtma. temAM thAya te AdhyAtmika arthAta AtmaviSayaka. saMkalpa be bhede hoya - koIne AdhyAtmika ane bIjAne ciMtAtmaka temAM ahIM ciMtAtmakanA pratipAdanArthe kahe che. ciMtA janmelI che, jemAM te ciMtita-ciMtAtmaka. te paNa koIne abhilASAtmaka thAya che, koIne anyathA thAya. temAM A abhilASAtmaka che, tethI kahe che - prArthana. prArtha janmela che jemAM te prArthita arthAt abhilASAtmaka. kevA svarUpano che ? te kahe che - mAre zuM pUrve karavA yogya che, zuM pachI karavA yogya che ? ItyAdi sUtramAM nirdeza mujaba jANavuM. vizeSa A pramANe - - hitavAya-pariNAmathI suMdarapaNAne. sukhAya - zamma ke kSemane mATe athavA saMtagapaNA mATe. niHzreyasAya - nizcita lyANane mATe, AnugAmikatArya - paraMparAe zubhAnubaMdha ke sukhanA mATe thanAra che. AvI ciMtA karatAM turaMta ja divyAnubhAvathI vijaya devanA, sAmAnika parSadAmAM utpanna arthAt atyaMtarAdi parSadA upagata, anaMtarokta, anaMtarodita svarUpa AdhyAtmaki, ciMtita, prArthita, manogata saMkalpa sArI rIte jANIne jyAM vijaya deva che, tyAM ja Ave che. tyAM AvIne be hAthanI paraspara AMgaLI saMpuTarUpe jemAM ekatra maLe te aMjali, tene karatala vaDe grahaNa karI arthAt aMjalI joDIne, Avartana e AvatuM * mastake Ave che jemAM te zirasAvatuM. e pramANe mastake karIne jaya-vijayathI vadhAve che. te devI! tame jaya pAmo. tame vijaya pAmo. e rIte vadhAve che. temAM naya - bIjI vaDe aparAbhava ane pratApanI vRddhi. vitha ... bIjAne sahana na karI zakatA temano abhibhava karavo. jaya-vijaya vaDe vadhAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupriya ! ItyAdi. pachI vijayadeva te sAmAnika parSadAmAM utpanna devonI pAse A artha sAMbhalIne, hadayamAM pariNAvIne atIva tuSTa thayo. athavA hRSTa-vismayane pAmyo. tuE - toSa pAmavo - jemake - A bhavya thayuM ke je AmaNe Avo upadeza karyo. toSane vaza thaIne citamAM AnaMdita thayo. * * * * - jenA manamAM prIti thaI arthAtu jinapratimAnA arcana viSayamAM bahumAna parAyaNa manavALo. pachI bahumAnanA utkarSanA vazathI parama evuM zobhana mana jenuM thayela che tevo. ukta kathanane vadhu vyakta karatA kahe che - harSanA vazathI vistAra pAmela che hadaya jenuM te, devazayanIyathI ubho thAya che. ubho thaIne devadUSya dhAraNa kare che. karIne upapAta-sabhAnA pUrvadvArathI nIkaLe che. nIkaLIne je pradezamAM praha che, tyAM Ave che. AvIne drahane pradakSiNA karIne pUrvanA toraNethI brahamAM praveze che. pravezIne drahamAM madhyamAM praveze che, prahamAM avagAhana karatAM jalamajjana kare che, kSaNamAtra jaLakIDA kare che. pachI * x * zuddhodaka prakSAlana vaDe Acamana karI, svalpa paNa zaMkita malanuM apanayana karI, paramazucibhUta thaI drahathI nIkaLe che. tyArapachI je pradezamAM abhiSekasabhA che tyAM Ave che. AvIne abhiSekasabhAne anupadakSiNA karato pUrvadvArathI praveze che. pravezIne jyAM maNipIThikA che, jyAM maNi pIThikA upara sIMhAsana che. tyAM Ave che. AvIne zreSTha sIMhAsana upara pUrvAbhimukha beTho. tyArapachI te vijayadevanA sAmAnika parSadAmAM utpanna devo, abhiyogika arthAt preSyakarmamAM pravRta athavA abhiyogamAM niyukta devo te Abhiyogika, temane bolAve che. bolAvIne, temane A pramANe kahe che - o devAnupiyo ! jaldIthI vijayadevanA padArtha - jemAM maNi-kanaka-ratnano upayoga karAyo hoya che. mAuM - mahApUjA jemAM che te mahAI, mahA - moTaya utsavane yogya che te. viputra - vistIrNa. zakAbhiSekavat abhiSeka sAmagrI lAvo. tyAre te Abhiyogika devo, sAmAnika parSadAnA devoe Ama kahetA harSitasaMtuSTa-cita AnaMdita, prItimata, parama saumanasTika thaI harSanA vazayI vistRta thayelA hadayI thaI, be hAtha joDI, daza nakha bhegA karI, mastake Avarta karI, mastake aMjalI karI, vinaya vaDe temanA vacanone svIkAre che. kevA prakAranA vinaya vaDe ? te kahe che - he deva ! je rIte Apa amane AjJA karo cho, tevI ja AjJA - ApanA AdezathI karIzuM - e rIte vacana svIkArI IzAna khUNAmAM kemake te ati prazasta Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3)dvIpa/149 203 204 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIka anuvAda/ra che, tethI gayA. tyAM jaIne vaikriya karaNa prayatna vizeSathI samavahata thAya che. samavahata thaIne Atmapradezone dUcI choDe che. tethI saMkhyAta yojana daMDane kADhe che. hRdu - upara nIce lAMbo, zarIra bAlya jIva pradeza samA, tene zarIranI bahAra saMcAtayojana yAvatuM kADhe che. kADhIne tathAvidha pudgalo grahaNa kare che. jemake - karketana, vaja, vaiDUrya, lohitAkSa, masANala, haMsagarbha, pulaka, saugaMdhika, jyotIrasa, aMjana, sAMjanapulaka, rajata, jAtyarUpa, aMka, sphaTika ane riSTha. yathAbAda-asAra pudgalone choDe che. yathAsUma - sAra rUpa pagalone svIkAre che. pachI Iyita nA nimaNi mATe bIjI vakhata paNa vaikriyasamaghAtathI samavahata thaIne yathota bAdara pugalone vikhere che ane sUkSma pudgalo grahaNa kare che. 1008-1008 evA (1) sonAnA, (2) rUpAnA, (3) maNInA, (4) sonArUpAnA, (5) sonA-maNInA, (6) rUpA-maNInA, () sonA-rUpA-maNInA, (8) mATInA evA ATha prakAranA kaLazo vidurve che. 1008 zrRMgAra, e pramANe Adarza, thALI, pAmI ItyAdi sUtramAM jaNAvyA mujaba badhI ja vastu 1008-1008 vikarSe che. tyArapachI jyAM kSIroda samudra che. tyAM Ave che, AvIne kSIrodakane grahaNa kare che. tyAM je utpala, pA, kumuda, nalina, subhaga, saugaMdhika, puMDarIka, mahApuMDarIka, zatapatra, sahasapatra, zatasahasapatro te badhAMne grahaNa kare che. karIne pukaroda samudra AvIne tyAMnA jaLa ane utpalAdine grahaNa kare che. pachI samaya kSetramAM jyAM bharadairAvata koNa che, temAM mAgadha-varadAma-prabhAsa nAmanA tIrtho che, tyAM AvIne tIrthodaka ane tIrthanI mATI grahaNa kare che. | siMdhu-raktA-raktavatI mahAnadImAM nadInA ubhaya kinArAnI mATIne grahaNa kare che. pachI calahimavaMta-zikharImAM AvIne sarva kaSAya, sarva jAtibhedathI puSpo, sarva gaMdhavAsa, sarva mAlya-gracitAdi bheda bhinna, sarvoSadhi ane siddhArthakone grahaNa kare che. pachI paDAdraha-puMDarIka drahamAM AvIne tenuM jaLa ane utpalAdi grahaNa kare che. tyArapachI haimavata-airaNyavat varSakSetromAM sehitA, rohitAMzA, suvarNakulA, rUdhyakalA mahAnadImAM nadInA ubhaya taTanI mATI, pachI zabdApAtI-vikaTApAtI vRtta vaitAdyomAM sarva tuvarAdi, pachI mahAhimavaMta-rUpI Adi varSadhara parvatamAM sarve tuvarAdi, pachI mahApA-mahApoMDarIka drahomAM kahanuM jaLa ane utpala pachI harivarSa-ramyam varSamAM harakAMtA-harikAMtA-nakAMtA-nArIkAMtA mahAnadImAM jaLa, baMne koThAnI mATI le che. [ukata samagra varNana tathA have pachInuM vRttinuM kathana, ahIM sUpAmAM AvI ja gayela che. tethI anuvAdamAM ahIM vika punarukti ratA nathI.] * * * * * * vizeSa e ke - damana - temAM darda eTale vA vaDe DhAMkela kuMDImAM gALela ke temAM pakAvela. malayanA udbhavathI prasiddha hovAthI malaya-zrIkhaMDa, tenI paramagaMdha yukta gaMdhane grahaNa kare che. grahaNa karIne badhAM eka sthAne bhAge thAya che. thaIne - X- vijayadeva pAse Ave che. * x * vijayadevane jaya-vijayathI vadhAve che. * x * abhiSeka yogya sAmagrI arpaNa kare che. te vijayadeva 40oo sAmAniko, saparivAra cAra rAgamahiNIo, parSadA praNeyathAkrame ATha-daza-bAra hajAra devonI, sAta sainyo, sAta sainyAdhipatio, 16,000 AtmarakSaka devo, bIjA paNa ghaNAM vijaya rAjadhAnImAM rahetA vyaMtara deva-devIo, temanA vaDe svAbhAvika ane vikRrvita zreSTha kamala pratiSThAna, sugaMdhI-zreSTha jaLa vaDe pratipUrNa caMdanavRta carcAkathI. kaMThamAM lAla sUtrataMtu vaDe bAMdhIne, pahotpala vaDe DhAMkIne sukumAra karatala parigRhIta aneka hajAra saMkhyaka kaLazo vaDe. te kaLazono vibhAga dekhADe che - 1008 sonAnA kaLazo, 1008 rUpAnA kaLazo, 1008 maNInA kaLazo, 1008 sonA-rUpAnA kaLazo, 1008 sonA-maNInA kaLazo, 1008 rUpA-maNInA kaLazo, 1008 sonA-rUpA-maNInA kaLazo, 1008 mATInA kaLazo. badhI saMkhyA ATha vaDe guNatA 8064 thaze tathA sarvodaka - baghAM tIrtha, nadI AdinA udaka vaDe. sarva tuvara-puSpagaMdha-mAlya-auSadhi Adi vaDe. sarvamAddhi-parivArAdi, sarvAti-yayAzakti viphArita zarIra teja vaDe. sarvabalasAmanyathI sva-sva hati Adi sainya vaDe. sarva samudaya - rava svAmiyopyAdi samasta parivArathI. sarvAdira - samasta cAvat zakti tolanathI. sarva vibhUti - sva sva atyaMtara vaikriya karaNAdi bAhya ratnAdi saMpadA, sarva vibhUSA - cAvat zakti phArodAra zRMgAra karaNathI. savayaMbhama-sarvotkRSTa saMbhamathI arthAt svanAyaka viSaya bahumAna gAnArthapara, svanAyaka kArya saMpAdanA mATe yAvat zakti varita-varitA pravRtti. - sarva puSpa vastra gaMdhamAlyAlaMkAra. ahIM baMdha - vAsa, mArca - puSpanI mALA, kArnavakAra - AbharaNa. pachI sarva divya guTiva-teno zabda. - x * sarva evA te divya baTita-divya tUrya A badhAMnA ega mIlanathI je saMgata nitya nAda-mahAna ghoSa. ahIM tUlya chatAM sarva zabda kahyo. mathA - mahatI, yAvat zakti tulitapaNe. traddha - paNviArAdi, "dhati' ItyAdi kahevuM. mati - kRrtivALA, ghara - pradhAna, guTita - Atodha, yamakasamaka - eka kALe, kuzaLa puruSo vaDe pravAditAno je va - avAja. Ane ja vizeSaNathI kahe che - #guird ItyAdi temAM zaMkha prasiddha che. paUTya - bhAMDono Dhola, paTaNa-Dhola, bherIDhakkA, jhallarI-jhAlara, cAmaDAthI bAMdhela vistIrNa valayarUpa. kharamuhI-kAhala, hakkamoTA pramANanuM mardala, muraja - te ja laghu mRdaMga, duMdubhI - bherI AkAranI saMkaTa mukhI. te badhAMno nirdoSa - mahAt nAdita, ghaMTAnI jema vAgyA pachInA uttaranA kALe thato satata dhvani, te lakSaNa rUpa je rava, te rIte mahAna IndrAbhiSekathI vijaya devano Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3JdvIpa /139 205 abhiSeka kare che. pachI pUrvavatu te vijaya devano atizaya mahAnu IndrAbhiSeka vartato hato tyAre keTalAMka devo vijayA rAjaghAnIne ati jaLa vaDe nahIM. kemake prabhUta jaLa saMgraha thAya. vaLI ati mATIthI nahIM kemake tenAthI ati kAdava thAya che. - x - paviralapravirala, ghana bhAve kAdavanA saMbhavathI. prakacI jeTalAmAM reNuo * dhULa sthagita thAya, teTalAM ja mAtra utkarSa sparzana vaDe je varSo thAya te pravirala pRSTha. glaNatara janA pudgalo athavA janI jema skUla reNu te jareNu, teno vinAza thAya te rIte. tra - pradhAna surabhi gaMdhodaka koI vaLI samasta vijayA rAjadhAnIne vihata ja kare che. niyataraja kSaNa mAtra utthAna abhAve paNa saMbhave che. tethI kahe che - naTajasa - sarvathA aAdezya te naSTa. bhraSTa-vAyu vaDe rAjadhAnIthI dUra laI javAyela ja jemAM che te. A baMnene be ekArthika zabdothI kahe che - prazAMta raja ane upazAMta ja. koI koI devo vijayA rAjadhAnIne pANI chAMTavA vaDe Asikta, kacaro zodhavA dvArA saMmAjita, chANa Adi vaDe upalipta, pANI vaDe sikata, tethI ja zucipavitra, kacaro dUra karavAthI saMmArjita thayela mArganA aMtara ane hAranA mArgo, govA prakAranI rAjadhAnIne kare che. koI koI devo maMcAtimaMca yukta kare che. koI koI devo vividha raMgI urvIkRta vajA vaDe ane patAkAtipatAkA vaDe maMDita kare che. keTalAMka devo lIMpaNagaMpaNa Adi kare che. keTalAMka devo vijayA rAjaghAnIne caMdanakaLaza yukta kare che. keTalAMka devo pratidvAra deza bhAgane caMdana-ghaTathI sukRta toraNa kare che. keTalAMka devo vijayA rAjadhAnIne sIMcelI, puSpamALA laTakAvelI evI kare che. keTalAMka devo paMcavarNa surabhimukta puw jjopacAra yukta kare che. keTalAMka devo kALo aga-pravara kuMdaraka - turaka-dhUpa vaDe madhamadhatI ane gaMdha vaDe udbhUta-ramya, sugaMdha vara baMdha gaMdhikA gaMdhavartIbhUta kare che. * x - keTalAMka devo hiraNya varasAve che, keTalAMka devo suvarNa varasAve che, keTalAMka AbharaNa varasAve che. e rIte ratno, vaja, puSa, mALA, cUrNa ke tamane koI-koI deva varasAve che. koI koI deva hiraNyarUpa maMgala prakAne bAkInA devone Ape che. e pramANe sonuM-rana-AbharaNa-puSa-mALA-gaMdha-cUrNa-vaTA A badhAMnI paNa ekabIjA devone vaheMcaNI kare che tema kahevuM. keTalAMka devo drata nRtyavidhi dazavi che. ahIM batrIza nATyavidhio che. te je kramathI bhagavaMta vartamAna svAmI AgaLa sUryAbhadeve darzAvI. te krame ahIM batAve che - 1. svastikAdi aSTa maMgalAkAra abhinayarUpa nATyavidhi. 2. Avarta, pratyAvarta cAvata padAlatA bhakticitranA abhinayarUpa bIjI nATyavidhi. 206 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 3. IhAmRga, vRSabhAdi cAvat paDAlatA bhakticitra nATya 4. ekatoyaka, dvidhAyaka cAvatuM addha cakravAlAbhinaya rU5. 5. caMdrAvali pravibhakti cAvata puSpAvali pravibhaktirUpa. 6. caMdrodgama-pravibhakti sUryodgama-pravibhakti abhinaya. 7. caMdrAgamana-sUryAgamana pravibhakti abhinayarUpa. 8. caMdrAvaraNa-sUryAvaraNa pravibhakti abhinayarUpa. 9. caMdrAstamana pravibhakti, sUyaratamayana pravibhakita. 10. caMdramaMDala pravibhakti, sUryamaMDala pravibhakti AdirUpa. 11. RSabhamaMDala pravibhakti, siMhamaMDala pravibhakti Adi. 12. sAgara pravibhakti, nAga pravibhakti abhinayarUpa. 13. naMdA pravibhakti, caMpA pravibhakti rUpa abhinaya. 14. masyAM ka yAvatu jAramAra pravibhakti rUpa abhinaya. 15. * kAra cAva kAra pravibhaktirUpa abhinaya. 16. 2 kAra thI meM kAra pravibhakti rUpa abhinaya. 13. 3 kArathI ja kAra pravibhakti rUpa abhinaya. 18. te kArathI kAra pravibhakti rUpa abhinaya. 19. 5 kArathI 5 kAra pravibhakti rUpa abhinaya. 20. azokapallava yAvat kosAMbapalava pravibhakti. 21. padAlatAM cAvatuM zyAmalatA pravibhakti. 22. kuMta nAmaka nATyavidhi. 23. vilaMbita nAmaka nATyavidhi. 24. kutavilaMbita nAmaka nATyavidhi. 5. aMcita nAmaka nATyavidhi. 26. ribhita nAmaka nATyavidhi. 23. aMcitaribhita nAmaka nATyavidhi. 28. AbhaTa nAmaka nATyavidhi. 29. bhasola nAmaka nATyavidhi. 30. ArabaTa-masola nAmaka nATyavidhi. 31. utpAta nipAta prasa, saMkucita prasArita rekaracita, bhrAMta-saMbhrAMta nAmaka nATyavidhi. 32. caramacarama nAmaka nibaddhanAmA - bhagavaMta mahAvInA carama pUrva manuSyabhava, carama devaloka bhava, carama cyavana, carama garbhasaMharaNa, carama tIrthakara janmAbhiSeka, carama bAlabhAva, garama cauvana, carama tikramaNa, carama tapazcaraNa, cama jJAnopAda, carama tIrtha pravartana, carama parinivaNine batAvanAra abhinaya. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BJdvIpa /139 203 ukta bIzamAMthI keTalIka nATyavidhino atre ullekha che jemake - kuta, vilaMbita, kutavilaMbita Adi sUtrArthavata jANavI. -x-x- keTalAMka devo cAra prakAre vAdha vagADe che. jemake - tata - mRdaMga - paTaha Adi, vitata - vINAdi, vana - kaMsikAdi, supara - kAhalAdi. keTalAMka devo cAra prakAranA gIto gAya che. jemake - ukSipta - pahelAthI samAraMbha karAtuM, pravRta - ullepa avasthAthI vikAMta manAka bharacI pravartamAna. maMdAya * madhyabhAgamAM mUInAdi guNopetatAthI maMda maMda gholanAtmaka. seyitAvasAna - yathocita lakSaNopetatAthI bhAvita, satyApita yAvat avasAna. keTalAMka caturvidha abhinaya kare che. jemake - daSTiblika, pratikRtika, sAmAnyatovinipAtika, lokamadhyAvasAnika. A abhinaya vidhinATyakuzalo pAsethI jANavI. keTalAMka devo potAne pIna-sthULa banAve che. keTalAMka devo tAMDavarUpa nRtya kare che, keTalAMka devo lAsyarUpa nRtya kare che. keTalAMka devo chUtkAra kare che. keTalAMka cAre. kare che. keTalAMka devo uchaLe che, keTalAMka devo vizeSa uchaLe che. keTalAMka devo padIne chede che. keTalAMka traNe kare che. keTalAMka devo ghoDA mAphaka haNahaNe che, keTalAMka devo hAthI mAphaka guDaguDa kare che. keTalAMka devo ratha mAphaka ghaNaghaNe che. keTalAMka e traNe kare che. - - - keTalAMka devo AsphoTana kare che ItyAdi badhAM aryo sUjhAImAM che ja. tethI vRttinA anuvAda vaDe tenI punarukti karela nathI. vRityartha choDI dIdho che.] cAvatu keTalAMka devo javale che - jvAlAmAlAkula thAya che. keTalAMka devo tape che - tapta thAya che. keTalAMka devo pratapatti-vizeSa tapta thAya che. keTalAMka devo A traNe kare che. * x - x - keTalAMka devo devokalikA kare che. devonA vAyuvatu ukalikA te devokalikA. keTalAMka devo devakaka kare che - ghaNAM devo pramodanA bhArane vaza thaI svecchA vayanA vaDe bola kare che, kolAhalane deva kahakAha kahe che. keTalAMka devo dahaka kare che. - * * * * * * keTalAMka devo hAthamAM vaMdana kaLaza le che, keTalAMka bhUMgAra kalaza hAthamAM le che. e rIte Adarza, thALI Adi jANavA. e rIte atIva tuSTa, AnaMdita cita, prIti manavALA, parama saumanazcika, harSanA vazathI vikasIta hRdayI thaI doDAdoDa kare che. pachI tay vi (vana vaeN e sUtra pAThasiddha che. * sUtra-180 : tyArapachI te vijayadeva mahAna IndrAbhiSekathI abhiSikata thayelo hato te sIMhAsanathI ubho thAya che. sIMhAsana thakI ubho thaIne abhiSekasabhAnA pUrva 208 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) dizAnA dvArathI nIkaLe che, nIkaLIne jyAM alaMkArika sabhA che tyAM Ave che, AvIne te alaMkAzmi sabhAmAM anupadakSiNA karatA-karatA pUrva dvArethI anupaveze che. pUrvanA dvArethI pravezIne jyAM sIMhAsana che tyAM jAya che, jaIne zreSTha sIhAsane pUrvAbhimukha bese che. - tyArapachI te vijaya devanA sAmAnika papaidAnA devo, abhiyogika devone bolAve che, bolAvIne Ama kahe che - o devAnupiyA! jaldIthI vijayadevanA AlaMkArika bhAMDane ahIM lAvo. teo paNa te alaMkArika bhAMDa sAvat lAve che. tyArapachI te vijayadeve sarvaprathama padmalasukumAla divya surabhI gaMdhakASAyI vathI gatra luMche che. gAtro luMchIne sarasa gozISacaMdanathI gAmone lidhe che. sarasa gozISacaMdanathI gamone lIMpIne, tyArapachI nAkanA ucchavAsa vaDe uMDe tevA ane cahara varNa-sparzayukta ghoDAnI lALathI paNa adhika mRdu, dhavala ane suvaNathI ayita cheDAvALA, AkAza-sphaTika sardeza prabhAvALA, na phATelA, divya devadUdhya yugalane dhAraNa kare che, dhAraNa karIne hAra pahere che. hAra paherIne e rIte ekAvalIne dhAraNa kare che. ekAvalIne dhAraNa karIne e pramANe A AlAvA vaDe muktAvali, kanakAvali, ratnAvali, kaTaka, guTita, aMgada, keyUra daza mudrikAnaMtaka, kaTisUtraka, zi-asthisUtraka, muravi, kaMTha muravi, prAlaMba, kuMDala, cUDAmaNI, miranokaTa, mukuTane dhAraNa kare che. dhAraNa karIne graMthima-veSTimapUmi-saMghAtima e caturvidha mAlA vaDe kalpavRkSanI jema potAne alaMkRta vibhUSita kare che. kalAvRkSanI jema potAne alaMkRta-vibhUSita karIne dara-malaya-sugaMdha gaMdhita gaMdha vaDe gAmone sugaMdhI karIne divya puSpamALAne dhAraNa kare che. tyArapachI te vijaya deva kezAlaMkAra, vastrAlaMkAra, mAlyAlaMkAra, AbharaNAlaMkAra e caturvidha alaMkArathI alaMkRtva vibhUSita thaIne patipUNaliMkAra thaI sIMhAsanathI ubho thAya che, ubho thaIne AlaMkArika sabhAnA pUrva dvArethI nIkaLe che. nIkaLIne jyAM vyavasAya sabhA che, tyAM Ave che. tyAM AvIne vyavasAyasabhAne anupadakSiNA karato-karato uttama sIMhAsane pUrvAbhimukha thaIne beTho. tyAre te vijaya devanA Abhiyogika devo pustaka rana lAvyA. tyAre te vijaya deve pustakanane grahaNa karyuM. karIne pustakanane khoLAmAM mUke che. pustakanane mUkIne tene ughADe che. pustakara ughADIne pustaka ratanane vAMce che. pustakana vAMcIne tenA dhArmika mana grahaNa kare che. pustakaranane pAchu muke che. mUkIne te sIMhAsanathI ubho thAya che. * * ubho thaIne vyavasAyasabhAnA pUrva dvArethI nIkaLe che. nIkaLIne jyAM naMdA puSkariNI che tyAM Ave che. AvIne te naMdA puSkariNInI anapradakSiNA karatokarato pUrva dvArethI praveze che, pravezIne pUrva dizAnA kisopAna pratirUpakathI utare Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3)dvIpa/180 209 che. temAM utarIne hAtha-paga dhuve che, dhoIne'ka moTuM zveta rajatamaya vimala-savila pUrNa mata gajanA moTA mukhanI AkRti samAna bhaMgArane grahaNa kare che. zRMgAra grahaNa karIne tyAM je utpala, pA yAvat zatasahayo che, tene grahaNa kare che, karIne naMdA puSkariNI thakI bahAra nIkaLe che. bahAra nIkaLIne je tarapha siddhAyatana che, te tapha javAne nIkaLe che. tyArapachI te vijayadevanA 4ooo sAmAnika devo yAvatu bIjI paNa ghaNAM vyaMtara devo ane devIomAM keTalAMka hAthamAM utpala laIne cAvavuM keTalAMka hAthamAM sahastro laIne vijaya devanI pAchaLa-pAchaLa jAya che. tyAre te vijayadevanA ghaNAM abhiyogika devo ane devIo hAthamAM kaLaza laIne yAvatu hAthamAM dhUpa kaDAM laIne vijaya devanI pAchaLapAchaLa jAya che. tyArapachI vijaya deva aooo sAmAniko yAvatu bIjI paNa ghaNAM baMtara devo ane devIo sAthe saMparivRtta thaIne sarva RddhithI, sarva tithI yAvatuM nighoMpa-nAdita-ravathI jyAM siddhAyatana che, tyAM Ave che. AvIne siddhAyatananI anupadakSiNA karatA-karatA pUrvanA dvArethI anupaveza kare che. siddhAvatanamAM pravezIne jyAM devachaMdaka che tyAM Ave che, tyAM AvIne jinapatimAne jotAMnI sAthe praNAma kare che. karIne morapIMchI grahaNa kare che. morapIMchI laIne jinapatimAne morapIMchI vaDe pramArje che. pramAjIne sugaMdhI gaMdhodaka vaDe havaDAve che, haDAvI divya sugaMdhI gaMdha kApAcita vaDe gamo luMche che. luchIne sarasa gozISa caMdana vaDe gAtrone lIpa che. lIMpIne jinapatimAne na phATelA zeta divya devaduSya yugala paherAve che. tyArapachI agra pradhAna gaMdha ane mArA vaDe A kare che, arcA karIne puwArohaNa, gaMdhArohaNa, mAlyArohaNa, vaNadharohaNa, cUNarohaNa ane AbharaNArohaNa kare che. karIne pachI uparathI nIce sudhI laTakatI evI, vipula ane goLa moTI-moTI mALAo caDhAve che.. tyArapachI svaccha, zeta, rajatamaya camakadAra cokhA vaDe jinapatimAM AgaLa ATha-ATha maMgala Alekhe che. te A - svastika, zrIvatsa yAvatuM darpaNa. AThaATha maMgala Alekhe che, AlekhIne kacagAhathI gRhIta ane karatalathI mukata thaIne vikharAyela paMcavaNa puSpothI puSopacAra kare che. tyArapachI caMdrakAMta maNi, vajamaNi, vaiDUrya maNithI yukta nirmaLa daMDavALA, kaMcana-maNI-ratanonI vividha rUpomAM cikita, kAlo agareSTha udara-tukanI dhUpanI uttama gaMdhathI yukata dhUpane choDatA, vaiDUyamaya kaDucchakane laIne sAvadhAnI sAthe dhupa daIne sAta-ATha pagalAM pAchaLa saMrakI jinavaronI 108 viruddha graMthayukata, mahAchaMdovALI, thayukata ane punarukta stotro vaDe stuti kare che. 18/14] 210 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda stuti karyA pachI DAbo ghUMTaNa uMco rAkhI, jamaNo ghUMTaNa jamInane lagADI traNa vakhata potAnuM mastaka jamIna upara namAve che. pachI thoDA uMcA uThAvIne potAnI kaTaka ane kuTitathI khaMbhita bhAone saMkocIne, baMne hAtha joDI, mastake aMjali karIne pramANe bole che - namaskAra thAo arihaMta bhagavaMtone yAvatuM siddhi gati nAmaka sthAnane prApta thayela che. ema kahI vaMdana kare che, namaskAra kare che. vaMdana-namaskAra karIne jyAM siddhAyatanano bahamadhyadeza bhAga che, tyAM Ave che. AvIne divya jaLadhArAthI tenuM sIMcana kare che. karIne sassa-gozISa caMdanathI hAthone lipta karIne pAMce AMgaLIthI eka maMDala banAve che. maMDala AlekhIne tenI carcA kare che. acara karIne kacagAha gRhita ane karatalathI vimukata thaIne vikharAyelA paMcavartI phulothI tene puSpopacAra yukta kare che ane dhUpa de che. dhUpa daIne jyAM siddhAyatananI dakSiNa dizA che, tyAM jAya che. dakSiNa dvAre jaIne vijaya deva morapIMchI grahaNa kare che, karIne dvAra ceTIo, zAlabhaMjikAo ane vAlarUpane morapIMchI vaDe pramArje che. pramAjIne bahu madhyadeza bhAgamAM sarasa gozISa caMdana vaDe paMcAMgulitalathI anupina kare che. analiMpana kahIne aca kare che. karIne kacagAha gRhita cAvatuM paMjopacAra kalita kare che. karIne dhUpa Ape che. tyArapachI jyAM mukhamaMDapano bahumadhya dezabhAga che tyAM Ave che, AvIne bahamadhyadeza bhAgamAM morapIMchIthI pramArje che. pramAjIne divya udakadhArAthI siMcana re che. karIne sarasa gofSa caMdanathI paMcAMgulinA tela vaDe maMDala Alekhe che, AlekhIne carcA kare che. karIne kacagrAha yAvat dhUpa Ape che. tyArapachI mukhamaMDapanuM pazcima dvAra che tyAM Ave che. AvIne morapIMchI le che laIne dvAraceTI, zAlabhaMjikA ane vAlarUpane morapIMchIthI pramArje che. pramAjInI divya jaLadhArAthI sIce che. sIMcIne sarasa gozISa caMdanathI yAvatuM arcA kare che karIne uparathI-nIce sudhInI mALA laTakAve che. kacAhavata puSpa vikhere che. dUdha Ape che. tyArapachI je mukhamaMDapanI uttaranI taMbha paMkti che tyAM jAya che, jaIne morapIMchIthI zAlabhaMjikAdine pramArje che. divya jaLadhArAthI sIMcI, sarasa gora/M. caMdana lagADI, puwArohaNa yAvatu uparadI nIce phUla mALA laTakAvI, phula vikherI, dhUpa Ape che. pachI mukhamaMDapanA pUrva dvAre te badhuM ja kahevuM cAvatuM dvAranI anikA. dakSiNa dvAre temaja kahevuM. tyArapachI jyAM prekSAgRhamAM maMDapano bahumadhya dezabhAga che, jyAM jamaya akSATaka che, jyAM maNipIThikA che. jyAM siMhAsana che, tyAM Ave che, AvIne morapIMchI grahaNa kare che. mo-pIMchI grahaNa karIne bhakSATaka ane sAsanane Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 BJdvIpa0/180 21 morapIMchIthI pramArje che. pramAjIne divya udakadhArAthI sIMce che. puSArohaNa yAvat vapa de che. pachI jyAM prekSAgRha maMDapanuM pazcima dvAra che tyAM dvArAcInakA karI, uttaranI taMbha paMktine, te rIte pUrvanA dvAre temaja jyAM dakSiNa dvAra che tyAM, te pramANe ja jyAM caitya stupa che tyAM Ave che. caityasvare AvIne morapIMchI grahaNa kare che, karIne racaitya svapane morapIMchIthI pramArje che. pramAjIne divya jaLadhArAthI sIMcI, sarasa caMdananI arca, puwArohaNa karI, upasthI-nIce sudhI mALA laTakAvI cAvatu dhUpa Ape che. tyArapachI pazcimanI maNipIThikAmAM jyAM jina-pratimA che, tyAM Ave che. jina pratimAne jotAM ja praNAma kare che. karIne morapIMchI grahaNa kare che. karIne Adi pUrvavatu. je jina pratimAne yAvatuM siddhigatinAmadheya sthAnane pAmelAne dide che - name che. e pramANe uttara-pUrva ane dakSiNamAM jANatuM. jyAM caityavRkSa dvAravidhi, maNipIThikA jyAM mahendradhvaja dvAravidhi. jyAM dakSiNanI naMdApuSkariNI tyAM Ave che. morapIMchI grahaNa kare che. caitya, misopAna pratirUpaka, toraNa, zAlabhaMjikA ane vAlarUpone morapIMchIthI pramArje che. pramAjIne divya udakadhArAthI siMce che. sarasa gozISa caMdanathI lIdhe che. lIMpIne puwArohaNa kare che yAvatu dhupa Ape che. dhUpa daIne siddhAyatanane anupadakSiNA karatAM jyAM uttaranI naMdApuSkariNI che tyAM Ave che. AvIne pUrvavata mahendradhvaja, caityavRkSa, caityasUpa, pazcimanI maNiIThikA, jinapatimA, uttaranI-pUrvanI-dakSiNanA prekSAgRha maMDapamAM paNa temaja jema dakSiNanA pazcimI dvAmAM yAvata dakSiNanI dbha paMkita, mukhamaMDapa paNa, zraNa dvAronI anikA kahIne dakSiNanI saMbhapaMkita, uttara dvAra, pUvanuM dvAra, bAkInuM te ja kramathI yAvatu pUrvanI naMdapuSkariNI. jyAM sudhamasibhA che tyAM javAne prasthAna karyuM. tyAre te vijayanA 4ooo sAmAniko Adi yAvat savaddhithI yAvat nAdita ravathI sudhamasabhAe AvyA. teo tyAM sudhamasibhAnI anupadakSiNA karatA-karatA pUrva dvArethI praveze che. pravezatAM jina-asthione jotAM ja praNAma kare che. karIne jyAM maNipIThikA che, jyAM mANavaka caityataMbha che, jyAM vajamaya goLavRtta samugaka che, tyAM Ave che. AvIne morapIMchI grahaNa kare che, karIne vajamaya goLa-vRttabhramugakane ughADe che. ughADIne jina asthione morapIMchIthI pramAje che pramAIne, sugaMdhI gaMdhodakathI ekavIza vakhata jina strIone pAle che. prajJAvIne sarasa gozISa caMdanathI analiMpana kare che analiMpanA karIne AgApadhAna gaMdha ane mAtra vaDe aca kare che. aca karIne dhUpa Ape che. dhUpa daIne vajamaya goLa-vRtta-samuccakamAM pAchA mUke che. tyArapachI mANavaka caityaradbhane morapIMchIthI pramArje che. pramAne divya jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) jaLadhArAthI sIce che. sIMcIne sarasa gozIrSa caMdanathI carcA Ape che. ApIne puwArohaNa kare che cAvata laTakatI mALA puSpo vikheravA dhUpa devo e kare che. tyArapachI jyAM sumasabhAno bahumadhya dezabhAga che, tyAM purvavatuM. jyAM sIMhAsana che tyAM dvAra arthanika mAphaka kahetuM. jyAM sIMhAsana che tyAM dvAra nikA mAphaka kahetuM. jyAM deva zayanIya che, tyAM pUrvavatu. jyAM zuddha mahendradhvaja che, tyAM pUrvavatu jyAM praharaNa koza che, copAla che, tyAM jAya che. jaIne pratyekaeNpratyeka praharaNane morapIMchIthI pramArje che. pramAjIne sarasa gozISa caMdanathI pUrvavata pUje che te badhuM kahevuM. dakSiNa dvAra AvIne pUrvavata pUjA kare che. cAvatu pUrva dizAnI naMdApuSkariNI, badhI sabhAne sadhamasibhAnI mAphaka arcanakA kahevI. maga upapAtasabhAmAM devazayanIyanI anikA, bAkInI sabhAmAM sIMhAsananI anikA kahevI. drahanI, jema naMdApuSkariNI arthanikA kahI tema jANavuM. vyavasAyasabhAmAM pustakaranane morapIMchIthI pramAI, divya jaLadhArAthI sIMcI, sarasa gozalSa caMdanathI analiMpe che Aga pradhAna gaMdha ane mArAthI A kare che. karIne sIMhAsanane morapIMchIthI pramArje che yAvatuM dUdha Ape che. bAkI badhuM pUrvavata. drahanuM kathana naMdApuSkariNI mAphaka karavuM. tyArapachI jyAM balipITha che, tyAM jAya che, jaIne Abhiyogika devane bolAve che. bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnapiyo ! jaldIthI vijaya rAjadhAnInA zRMgATaka, mika, catuka, cavara, caturmukha, mahApatha-patha, prAsAda, pAkAra, aTTAlaka, carikA, dvAra, gopaTa, toraNa, vAvaDI ane puSkariNImAM yAvata bilapaMktikAmAM, ArAma-udhAna-kAna-vana-vanakhaMDa ane vanarAjIomAM anA karo. karIne mArI A AjJA jaldIthI mane pAchI sopo. tyAre te Amiyogika devo, vijaya deve Ama kahetA yAvatu haSTa-tuSTa thaI vinayathI AjJA svIkArIne vijayA rAjadhAnInA zRMgATakomAM yAvatu AnA karIne jyAM vijaya deva che tyAM Ave che, AvIne AjJA pAchI soMpI. tyAre te vijayadeva, te bhiyogika devo pAse mAM ane sAMbhaLIne samajIne haSTa-tuSTa-AnaMdita citta thayo cAvatu harSita hRdayI thaI jyAM naMdApuSkariNI che tyAM Ave che. AvIne pUrvanA toraNathI yAvat (pravezI) hAtha-paga prAle che. prakSAlana karIne, Acamana karI - cokhA thaI . parama zucibhUta thaI naMdA puSkariNIthI bahAra nIkaLe che. nIkaLIne jyAM sudhamasibhA che tyAM javAne nIkaLe che. tyArapachI te vijayadeva 4ooo sAmAniko yAvat 16,000 AtmarakSaka devo sAthe samaddhithI yAvatuM nirdoSa nAdinarava sAthe jyAM sudhamasibhA che, tyAM Ave che. AvIne sudhamasibhAnA pUrvanA dvArethI praveza kare che. karIne jyAM Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3)dvIpa/180 maNipIThikA che, tyAM Ave che. AvIne zreSTha sIMhAsane pUvabhimukha thaIne bese che. * vivecana-180 : tyArapachI te vijayadeva, vyaMtaradevo vaDe atizaya mahAt IndrAbhiSekathI abhiSikta thaI siMhAsanethI ubho thayo. ubho thaIne abhiSekasabhAnA pUrva dvArathI nIkaLIne jyAM alaMkArasabhA che, tyAM jAya che. jaIne AlaMkAkisabhAne pradakSiNA karIne pUrva dvArathI praveze che. pravezIne jyAM maNipIThikA che, temAM jyAM sIMhAsana che, tyAM jAya che. jaIne uttama siMhAsana pUrvAbhimukha beTho. pachI te vijayadevanA Abhiyogya devo ghaNAM badhAM alaMkAra yogya bhAMDane lAvyA. tyArapachI te vijayadeve prathama te alaMkArasabhAmAM pahelA padmala ane sukumArapaNAthI surabhigaMdha kaSAyadravyathI parikarmita laghu zATikA vaDe zarIrane laMDyuM. luchIne sarasa gozISa caMdanathI zarIrane lepana karyuM. lIMpIne deva dUrNa yugala paheryuM. kevuM devadUSya ? te kahe che - nAkanA niHzvAsathI uDI jAya tevuM. AnA dvArA GNatA kahI. cakSuhara-Atmavaza kahI de, tevuM viziSTa rUpAtizayayukta hovAthI cAhera, atizaya varNa ane atizaya sparzathI yukta. ghoDAnI lALathI paNa ati pAtaLuM - arthAt ativiziSTa mRdutva-laghuva guNathI yukta. | dhavatao * zeta, AMcala ke cheDe sonAnA tArathI khacita. mAvA Tiza - ati svaccha sphaTika vizeSa, tenA jevI prabhAvALuM divya. deva vA yugmane dhAraNa karyuM. ghAraNa karIne hAra Adi anya AbharaNone dhAraNa kare che. temAM 1 - aDhAra, saro, matadAra - navaso, ekAvalI - vicitra maNikA, muktAvalI - mukatAphaLamayI, kanakAvalI - kanakamaNimayI, prAlaMba - tapanIya maya vicitra maNiratna bhakti citra, sva pramANa AbharaNa vizeSa. kaTaka - klAsika AbharaNa. guTisa-bAhurakSikA, aMgadabAhya AbharaNa vizeSa. dazamudrikAnaMtaka - hAthanI AMgaLI saMbaMdhI daza vIMTIo. kuMDala-kAnanuM AbharaNa, cUDAmaNI-cUDAmaNI nAmaka sakala pAkirana sarvasAra, devendramanuSyandrano urdhakRta nivAsa niHzeSa amaMgala-azAMti-roga pramukha doSano pahAra karanAra pravaralakSANayukta, parama maMgalabhUta AbharaNa vizeSa. dhiffthai jaivividha prakAranA je ratno tenA vaDe saMkaTa arthAta prabhUtaratna niyopeta. fthe divya puSpamALA. puSpamALA kevI ? azvima - grathana, guMthavA vaDe taiyAra thayela. je sUgAdi vaDe guMthAya che, te graMthima. pafw , je guMthAyA pachI veeta karAya che, jema kUlano daDo. pUri5 - je vaMzazalAkAmaya pAMjarAmAM pUrAya che. satima - je paraspara nALa saMghAta vaDe saMghAta karAya che. AvA prakAranI caturvidha mALA vaDe kalAvRkSanI jema potAne alaMkRta-vibhUSita kare che, karIne paripUrNa alaMkAra thaI siMhAsanethI ubho thayo. alaMkAra sabhAthI ubho thaIne pUrvanA dvArethI nIkaLIne jyAM vyavasAyasabhA che, tyAM jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/ra AvavA nIkaLe che. AvIne sIMhAsane pUrvAbhimukha thaIne bese che. tyArapachI te vijayadevanA Abhiyogiko pustaka ratnane lAve che. pachI te vijaya devapustakanane grahaNa kare che. grahaNa karIne pustaka ranane khoLAmAM mUke che, mUkIne ughADe che. ughADIne vAMce che. temAM manu - paripATIthI, prakaENa-viziSTa athavagama rUpathI vAMce che. vAMcIne, dhamanugata vyavasAya kare che. arthAt karavAnI abhilASA kare che. kemake vyavasAya sabhAmAM zubha adhyavasAya nibaMdhanatvathI kahyuM. vaLI phogAdithI paNa karma kSayopazamAdi hetutvathI kahyuM. * X - 4 - dhArmika evo vyavasAya karIne pachI pustakaratnane mUke che. mUkIne siMhAsanI ubho thAya che. ubho thaIne vyavasAya sabhAthI pUrva dvAcI nIkaLe che. nIkaLIne jyAM vyavasAyasabhAmAM ja pUrva naMdapuSkariNI che, tyAM Ave che. AvIne naMdApuSkariNIne pradakSiNA karIne, pUrvanA toraNathI praveze che. pravezIne pUrvanA misopAna pratirUpakathI utare che. arthAt madhyamAM praveze che. pachI hAtha ane pagane prakSAle che. prakSAlana karIne eka mahAna zveta rajatamaya vimala salilapUrNa unmata hAthInA mahAmukhAkRti samAna bhUMgAne grahaNa kare che. grahaNa karIne je tyAM utpala, pA, kusuma, nalina rAvatuM zatasahasra patro che, tene grahaNa kare che, grahaNa karIne naMdA puSkariNIthI bahAra nIkaLe che. tyArapachI jyAM siddhAyatana che, tyAM javAno AraMbha karyo. tyArapachI vijaya devanA 4000 sAmAnika devo, saparivAra cAra agamahiSIo, traNa parSadA, sAta sainya, sAta sainyAdhipati, 16,000 AtmarakSaka devo, bIjA ghaNAM vijaya rAjadhAnImAM vasatA vyaMtara devo ane devIomAM keTalAMka hAthamAM utpala laI, keTalAMka hAthamAM pakA laI, keTalAMka hAthamAM utpala laI, keTalAMka hAthamAM padma laI, keTalAMka hAthamAM kumuda laIne e pramANe nalina, subhaga, saugaMdhika, puMDarIka, mahApuMDarIka, zatapatra ke sahApaNa hAthamAM laIne vijayadevanI pAchaLa-pAchaLa anukrame nIkaLe che. tyArapachI te vijayadevanA ghaNAM Abhiyogika devo ane devIomAM paNa koIkoI hAthamAM vaMdana kaLaza laI, keTalAMka hAthamAM zRMgAra laI, keTalAMka hAthamAM arIso laI, e rIte vALo, pagI, supataSThika, vAtakaka, citra, nakaraMDaka, puSacaMgerI, cAvatu lomahatta caMgerI, puSpapaTalaka cAvatu lomahastapaTalaka, siMhAsana, chama, cAmara, taila samudgaka cAvatu jana samurNaka, dhUpa kaDachA kramathI hAthamAM laI vijaya devanI pAchaLa jAya che. tyArapachI te vijayadeva 4000 sAmAnika devo, saparivAra cAra agramahiSI, traNa parSadA, sAta sainya, sAta sainya-adhipati, 16,ooo AtmarakSaka devo, bIjA paNa vijaya rAjadhAnI vAvyA vyaMtara devo-devIo sAthe parIvarIne sarva RddhithI yAvatuM nirdoSa nAdita rava sahita nIkaLe che. ahIM yAvatu zabda thakI paripUrNa pATha kahevo - sarva itithI, sarva baLathI, sarva samudayathI, sarva vibhUtithI, sarva saMdhyamathI, sarva Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3dvIpa/180 rA5 216 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/ra puSa-gaMdha-mAlA-alaMkArathI, sarva guTita zabda ninAdathI, mahA Rddhi, mahA dhati, mahAbala, mahA samudaya, mahA zreSTha guTita yugapatu paTu pravAdita avAjathI - zaMkha, praNava, paTala, bherI, jhallarI, kharamukhI, huDukka, duMdubhI, nirdoSa nAdid uthI. vyAkhyA pUrvavatuM. jyAM siddhAyatana che, tyAM jAya che. jaIne siddhAyatanane pradakSiNA karIne pUrva dvArathI praveze che. pravezIne jinapratimAne jotAMnI sAthe ja praNAma kare che. karIne jyAM maNipIThikAmAM jyAM devachaMdaka che, tyAM jina pratimA che, tyAM jAya che. jaIne morapIMchI pherave che, pheravIne jina pratimAne pramArje che. pramAIne divya jaLadhArA vaDe snAna karAve che. snAna karAvIne sasa Addha gozISa caMdanathI zarIrane lIdhe che. lIMpIne aparimalita divya devadUSya yugala paherAve che. paherAvIne aparibhakta pradhAna gaMdha ane mALA vaDe arcA kare che. A ja vAtane vistArapUrvaka jaNAve che - puSpAropaNa, mAlyAropaNa, varNakAropaNa, cUriopaNa, gaMdhAropaNa, AbharaNa-AropaNa kare che. karIne te jinapratimAnI AgaLa svaccha, masRNa, tamaya, svacchasa, nikaTa vastu pratibiMba AdhArarUpa evA ati nirmaLa, tevA taMdala. tenA vaDe ATha-ATha svastikAdi maMgalonuM Alekhana kare che. - 4 - thaRIEWifa - maithunanA prathama AraMbhamAM mukha cuMbanAdi arthe yuvatInA vALane pAMca AMgaLI vaDe grahaNa karavA te kacagAha, te kacagrAhathI grahaNa karela, karatalathI choDela te karadlapabhraSTa vimukta. tema paMcavaNa kusuma samUhathI puSyanA puMjanI jema upacAra - pUjA, tenA vaDe yukta kare che. - karIne caMdraprabha, vaja, vaiDUrya vimala daMDa jeno che te tathA te kAMcana, maNirana bhakti citra, kAlAgA-pravara kuMdaraka - turaka dhUpathI gaMdhomathI anuviddha, te dhUpavartana choDatI, vaiDUryamaya dhUpakaDachAMne grahaNa karIne, jinezvapna dhUpa daIne. pachI sAta-ATha DagalAM pAchaLa jaIne, daza AMgaLI vaDe mastake aMjali karIne vizuddha-nirmaLa, lakSaNa doSa rahita. je graMtha - zabda saMdarbha, tenA vaDe yukta, 108 saMkhyAmAM, te artha vaDe yukta, punarukta, mahAvRtta, tathAvidha deva labdhinA prabhAvathI stuti kare che. stuti karIne DAbo ghUMTaNa uMco kare che. jamaNo ghuMTaNa paraNitale lagADe che. traNa vakhata marataka dharaNitale namAve che, namAvIne, kaMIka mastaka uMcu kare che. karIne kaTaka ane guTita vaDe khaMbhita bhujAne saMkoce che. saMtarIne be hAtha joDI, mastake Avarta karI, mastake Avarta karI, mastake aMjali karIne kahyuM - namaskAra thAo. devAdi vaDe atizaya pUjAne yogya hovAthI arahaMta, temane. te arahaMta nAmAdi rUpe paNa hoya, tethI bhAva ahaMne jaNAvavA mATe kahe che - bhagavaMtane arthAt - samagra aizvaryAdi lakSaNa, te jene che, te bhagavaMta mafe - dharmanI prathama pravRttine karavAnA svabhAvavALA e Azvara, (tathA) tIrtha, tene karavAnA svabhAvavALA te tIrthakara, svaye - bIjA upadeza vinA samyak vara bodhi prApta, yuddha - mithyAtva, nidrA jatAM saMbodha pAmela. te svayaM saMbuddha, puSomAM uttama te puruSottama bhagavaMta ja saMsAramAM vasatA sadA pArtha vyasanI, svArthane upasarjana karela, dIna bhAvathI ucita kriyA karanAra, kRtajJatA ane Atapa vaDe anupahata cittavALA, devaguru bahumAnI thAya che mATe puruSottama. - puraSa, siMha jevA. kamarUpI hAthI pratye siMha samAna. puruSa - zreSTha puMDarIkavatuM. saMsArajalanA asaMgAdithI dharmalApa vaDe puruSavarapuMDarIka. puraSa-zreSTha gaMdhahastI samAna, paccaka-durbhikSa-mArI Adi zuddha gajane dUra kare che mATe - tathA - loka-bhavya savaloka, tene sakala lyANa eka nibaMdhanapaNAthI bhavya bhAvathI uttama te lokautama. lokabhavyalokanA nAtha-yogomakRta te lokanAtha. temAM thona - bIjAghAna ubheda poSaNakaraNa. kSema - tenA upadravanA abhAvane pAmavo. lokaprANiloka ke paMcAstikAyAmaka, hitopadezathI samyaka prarUpaNAthI ke hIta te lokahita. loka-dezanA yogya viziSTa pradIpa-dezanA kiraNa vaDe yathAvasthita vastu prakAzaka, te lokapradIpa. loka-utkRSTa mati bhavya satva lokano pradhota-pradhotakava-viziSTa jJAna zakti, tene karavAnA svabhAvavALA e lokapradhotakara, * * * bhagavaMtanA prasAdathI takSaNa ja bhagavaMta gaNadharane viziSTa jJAna saMpata samanvita kare che, jenA lIdhe dvAdazAMgInI canA thAya che. abava - viziSTa AtmAnuM vAcya, niHzreyasa dhammabhUmikA nibaMdhanarUpa, parama dhRti. te abhayane Ape te abhayadA. A rIte badhe jANavuM. tathA cakSu - viziSTa guNa sthAnane prApta karAvanAra guNa, svarasavAhI kSayopazama vizeSane Ape te mArgadA. T - saMsAra kAMtANata, atiprabaLa raNa-AdithI pIDitone sama AzvAsana sthAnarUpa-dva ciMtArUpa adhyavasAna, tene denAra te zaNadA. vadhi - jinapaNita dharmaprApti, tavAryazraddhAna lakSaNa samyagdarzanarUpa Ape che. te bodhidA tathA dharma - cAtrirUpa Ape te dharmadA. kaI rIte ? te kahe che - dharma dezanA devAthI dhamadizaka, dharmanA nAyaka - svAmI tenA vazIkaraNa ane tenA kuLanA pabhiogavI. dharmanA sAraspI jevA, samyak pravartana yogathI. dharma ja vara * pradhAna, caturaMtanA hetuthI caturaMta, cakanI jema te caturaMtacaka, tenA vaDe vartavAnA svabhAvavALA, te dharmavara caturaMta cakravartI tathA apatied-jApatikhalita kemake kSAyika che. vara * pradhAna, jJAna-darzanane dhAraNa kare che tethI pratihadvarajJAnadarzanaghara, chA - Avare che. chaDA-ghAti karma caturya, vyAvRta - cAlyuM gayela che jemAMthI te vyAvRdchaghA. tathA rAga-dveSa-kapAya-Indriya-upasarga-parISaha rUpa ghAtikarma zatrune jitanArane jina, bIjAne jItADe che mATe jApaka. te jina ane jApakane. bhava samudrane svayaM Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvIpa0/180 213 tarelA ane anyone paNa tAranArA che mATe tIrNa-nAka, kevala dazA avagata tAvathI buddha-bodha pAmela ane bIjAne bodha karAve che tethI bodhaka. muvata - kRtakRtya thatu niSThitA. bIjAne paNa mukAve che mATe mocaka. sarvajJa ane sarvadarzIne. ziva - sarvopadravarahitatvathI. saMvata - svAbhAvika, prAyogika calanakrikyA rahitathI. manujJa - zarIra, mananA abhAvathI Adhi-vyAdhinA saMbhavathI. anaMta - kevaLa AtmAnA anaMtavathI. akSaya - vinAzanA kAraNanA abhAvathI vyAva koI vaDe vibhAdhA kasvAne azakyavayI. jemAM punaH AvavAnuM nathI te apunarAvRtti. siddhAni - niSkritArtha jemAM thAya che te. siddhi - lokAMta jhalakSaNa, te ja gamya hovAthI gati. te siddhigati. -x- sthAna-vyavahArathI siddhoga, nizcayathI yathAvasthita sva svarUpa. - X - X - A pramANe praNipAta daMDaka bolIne vaMde che - caityavaMdana vidhithI pratimAne vAMde te prasiddha che. namaskAra-pachI praNidhAnAdi yogathI athavA virativALAne ja. - x * athavA vaMdana-sAmAnyathI, namakA-Azaya vRddhanuM utthAna. ahIM tava to bhagavaMta paramabhakaSi kevalI ja kahI zake. vAMdI-namIne siddhAyatananA bahumadhyadeza bhAgamAM jAya che, tyAM divya jaLadhArA vaDe abhimukha siMce che. sIMcIne sarasa gozIrSa caMdanathI pAMca guli tala daIne, paMcavarNA puSpo vaDe puujjopacAra yukta kare che, karIne dhUpa Ape che. tyArapachI jyAM dakSiNanuM dvAra che, tyAM jAya che. jaIne morapIMchI laIne tenAthI dvArazAkhA, zAlabhaMjikA, lAla rUpakane pramArje che. pramAjIne divya jaLadhArAthI sIMce che. gozIrSa caMdanathI carce che. puSpAdi Arope che, dhUpadAna kare che. pachI dakSiNa dvArathI nIkaLIne jyAM dakSiNa dizAno mukhamaMDapa che, tyAM bahamadhyadeza bhAge Ave che. AvIne morapIMchI vaDe pramArje che. pachI bahu madhyadeza bhAgane morapIMchIthI pramArje che. pachI divya jaLadhArA vaDe sIMce che, sarasa gozISa caMdana vaDe paMcAMgulitalathI maMDala Alekhe che. kacagrAhavat paMcavaNa puSpono upacAra kare che. karIne dhUpa de che. pachI dakSiNanA mukhamaMDapanA pazcima dvAre jAya che. jaIne morapIMchIthI pramArje che. morapIMchIthI dvArazAkha, zAlabhaMjikA, vAlarUpane pramArje che, jaLadhArA vaDe sIye che ItyAdi - x - pachI dakSiNanA mukhamaMDapanA uttara dvAre jAya che jaIne pUrvavat dvArAryanikA kare che. karIne dakSiNanA mukhamaMDapanA pUrva dvAre jAya che. jaIne pUrvavat arthanikA kare che. karIne dakSiNanA mukhamaMDapanA dakSiNa dvAre jaIne pUrvavat pUjA karIne te dvArethI nIkaLIne dakSiNanA prekSAgRhamaMDapamAM jyAM dakSiNanA prekSAmaMDapano bahumadhya deza bhAga che, jyAM vajamAM akSapATaka che ane jyAM maNipIThikA che, jyAM siMhAsana che tyAM Ave che. AvIne morapIMchI vaDe pramArje che. pachI akSapATakAdi pramArje che pramAjIne 218 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/ra jaLadhAra vaDe sIMcIne caMdana carcA, puSpapUjA ane dhUpadAna kare che. tyArapachI dakSiNanA prekSAgRhamaMDapanA uttara dvAre Ave che, AvIne pUrvavat dvAra arthanikA kare che. karIne jyAM dakSiNanA prekSAgRhamaMDapanuM pUrva dvAra che, tyAM Ave che. AvIne pUrvadvAranI arthanikA kare che. karIne jyAM dakSiNanA prekSAgRha maMDapa dakSiNanuM dvAra che, tyAM jAya che. jaIne tyAM pUjA kare che. pachI jyAM dakSiNa dizAno caityastaMbha che tyAM jAya che jaIne tapa ane maNipIThikAne morapIMchI vaDe pramAjIne divya jaLadhArAthI sIMce che. sarasa gozISa caMdanathI carcA kare che. pAdi ArohaNa kare che, paMpadAnAdi kare che. tyArapachI jyAM pAzcAtya maNipIThikA che, jyAM pazcima dizAnI jinapratimA che, tyAM Ave che. AvIne jinapratimA jotAM ja praNAma kare che ItyAdi pUrvavatu cAvatuM namaskAra karIne jyAM uttaranI jinapratimA che, tyAM Ave che. AvIne tyAM paNa yAvatuM namaskAra karIne, jayAM pUrvanI jinapatimAM che, tyAM Ave che AvIne pUrvavatu cAvatuM namaskAra karIne jyAM dakSiNanI jinapratimA che, tyAM pUrvavat badhuM ja te pramANe karavuM cAvat namaskAra karIne dakSiNanA caityavRo jAya che. caityavRkSe jaIne pUrvavat arthanikA kare che. karIne jyAM mahendradja che, tyAM jAya che. jaIne pUrvavatu arnikA karIne jyAM dakSiNanI naMdA puSkariNI che, tyAM jAya che, jaIne morapIMchIthI pramArje che. pramArjIne toraNa, gisopAna pratirUpaka, zAlabhaMjikA, vAlarUpakane pramArje che. pramAIne divya jaLadhArAthI sIMce che. sIMcIne sarasa gozISa caMdanathI arthe che ItyAdi pUrvavat. tyArapachI siddhAyatananI anupradakSiNA karIne jayAM uttara naMdApuSkariNI che, tyAM Ave che. AvIne badhuM pUrvavat kare che. karIne uttaranA mAhendradhvaje pachI caityavRkSa, pachI caityatUpa, pachI pazcima-uttara-dakSiNa jinapratimAnI pUrvavatu badhI vaktavyatA kahevI. pachI uttarIya prekSAgRhamaMDaLe Ave che. tyAM dakSiNanA prekSAgRhamaMDapavata sarva vaktavyatA kahevI. pachI uttara dvArethI nIkaLIne uttaranA mukhamaMDape Ave che. tyAM paNa dakSiNanA mukhamaMDapavatuM badhuM karIne uttara dvArethI nIkaLIne siddhAyatananA pUrvadvAre jAya che. tyAM pUrvavat pUjA karI. pUrvanA mukhamaMDapanA dakSiNAdi traNe dvAre kramathI pUjA karI pUrva dvArathI nIkaLI, pUrva prakSA maMDapamAM jaIne pUrvavata pUjA kare che. pachI pUrva prakArathI kramathI caityapa, jinapratimA, caityavRkSa, mahendra praja, naMdA puSkariNInI pUjA karI pachI sudhamasibhAmAM pUrvadvArethI praveze che. tyAM maNipIThikAe jAya che, jaIne jinaasthi joIne praNAma kare che. pachI mANavaka caitya staMbhamAM vajamaya goLa-vRta-samudgaka pAse AvIne samudgako grahaNa karIne, ughADIne mospIMchIthI pramArje che. pachI jaLadhArAthI sIce che, sIMcIne gozIrSa caMdanathI lIdhe che, pachI pradhAna gaMdha-mALAthI aca karI dhUpa pragaTAve che. pachI pharI Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvIpa/180 219 paNa vajamaya goLa-vRta samudgakamAM asthine mUke che. mUkIne te samudgakane svasthAne mUke che. pachI temAM pupa-gaMdha-mALA-vA-AbharaNa Arope che. pachI morapIMchIthI mANavaka caitya staMbhane pramAjI, udakadhArAthI sIMcI, caMdanathI carcA, puSpAdi AropI, dhUpadAna kare che. karIne siMhAsanapadeze AvIne siMhAsanane morapIMchIthI pramArjanAdipa pUrvavata anikA kare che. karIne jyAM maNipIThikA che, devazayanIya che, tyAM AvIne maNipIThikAdinI pUjA kare che. pachI ukta prakAreja kSullaka IndradhvajanI pUjA kare che. karIne jemAM gopAlaka nAme praharaNa koza che, tyAM AvIne morapIMchI vaDe parigharatna Adi praharaNa ratnone pramArje che. jaLadhAra vaDe sIMce che, caMdana carcA-puSpAdi ArohaNa-dhUpadAna kare che. karIne sudhasabhAnA bahu madhya deza bhAge pUrvavat arthanikA kare che. karIne sudhamasabhAnA dakSiNa dvAre pUrvavat pUjA kare che. ahIMthI AgaLa jema siddhAyatanathI nIkaLI dakSiNa dvArathI dakSiNa naMdA puSkariNI sudhI pharI uttara naMdA puSkariNI AdimAM - x * x * ItyAdi sUtrArthavatuM jANavuM. * * * * x - - pachI pUrva naMdA puSkariNIthI nIkaLIne draha pAse AvI pUrvavatu toraNa acaMtikA kare che. karIne pUrvadvArethI abhiSeka sabhAmAM praveze che. pachI maNipIThikAnA siMhAsananIabhiSeka bhAMDanI - bahumadhyadeza bhAganI pUrvavat arthanikA kare che. tyArapachI ahIM paNa siddhAyatanavatuM dakSiNa dvArAdithI pUrva naMdA puSkariNI sudhInI arcanikA kahevI. pachI pUrva naMdA puSkariNInI pUrvadvArathI vyavasAya sabhAmAM pravezIne pustakaraNane morapIMchIthI pramAI, jaLadhArA vaDe sIMcIne, caMdanathI carcAne, vagaMdhamALAthI aca karIne puSpAdi AropaNa ane dhUpadAna kare che. pachI maNipIThikAnA siMhAsananA bahumadhya deza bhAganI carcA kare che. pachI siddhAyatanavatuM dakSiNa dvArAdithI pUrva naMdA puSkariNI sudhInI arcA kahevI. pachI pUrva naMdA puSkariNIthI balipIThe AvIne tenA bahumadhya deza bhAgamAM pUrvavat arthanikA kare che. karIne uttarapUrvanI naMdApuSkariNImAM AvIne tenA toraNomAM pUrvavat arthanikA karIne Abhiyogika devone bolAve che. bolAvIne kahyuM - * * * * temAM vizeSa A - zRMgATaka - trikoNa sthAna, trika - jyAM traNa zerIo maLe che. catuka-cAra payayukta, cavara - ghaNAM mArgo bhegA thatAM hoya te sthAna. caturmukha - jyAM cAre dizAmAM mArga nIkaLatA hoya. mahApaca-rAjapatha, bAkInA sAmAnya paze. aDhAlaka-prAkAra kaMpanI mRtyAzraya vizeSa. carikAATha hAya pramANano nagaraprAkArano aMtarAlamArga dvAra-prAsAdAdinA daravAjA. gopuraprAkAra dvArA toraNa-dvAdi saMbaMdhI. mAraTH - daMpati je mAdhavI-latAgRhAdimAM AvIne ramaNa kare che te. sana Adi pUrvavatuM. tyArapachI te vijayadeva balipIThanuM bali visarjana kare che. karIne jyAM uttara 220 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 naMdA puSkariNIe Ave che. AvIne tenI pradakSiNA karato pUrva toraNathI anupaveze che. pravezIne pUrva misopAna pratirUpakathI utare che. utarIne hAtha-pagane prakSAle che. prakSAlana karIne naMdA puSkariNIthI pAchA phare che. pachI 4000 sAmAniko, saparivAra cAra mahiSI Adi - x - = - sAthe parivarIne sarva RddhithI yAvatu daMdubhi nirdoSa nAdita ravathI vijayA rAjadhAnInI vaccovaccathI jyAM sudhamasabhA che, tyAM Ave che AvIne sudhamasabhAmAM pUrva dvArathI praveze che. pravezIne jyAM maNipIThikA che, tyAM siMhAsane AvIne pUrvAbhimukha beTho. sUtra-181 : tyAre te vijayadevanA 4000 sAmAnika devo pazcimottara : uttara ane uttarapUrvamAM pahelAthI rakhAyelA 4ooo bhadrAsano upara beThA. tyArapachI te vijayadevanI cara amahine pUrva dizAmAM pahelAthI rAkhelA sara bhadrAsano upara beThI. tyArapachI te vijayadevanI dakSiNa pUrvamAM atyaMtara parSadAnA 8000 devo yAva4 beThA. e pramANe dakSiNamAM madhyama parmadAnA 10,000 devo sAva4 beThA dakSiNa-pazcimamAM bAhya parSadAnA 12,ooo devo cAvatu beThA. tyArapachI te vijayadevanI pazcime sAta senAdhipati rAvata beThA. tyArapacI te vijayadevanI pUrva-dakSiNa-pazcima-uttara 16,ooo AtmarakSaka devo pratyeke pratyeka pUrve mukelA bhadrAsano upara beThA, te A pramANe - pUrvamAM 4ooo cAvatu uttaramAM ooo. te AtmarakSaka devo sakSaddha baddha varmita kavacavALA, utpIDita zarAsanapaDhiA, pinata veyaka vimalavaraciMdhapa, grahita Ayudha-uharaNA, traNa sthAne namela, traNa saMdhiyukta, vajamaya koTivALA dhanuSane lIdhelA ane tenA tUNIromAM vividha prakAre jANo che. nIlapANI, pItapANI, napANI, cApapANI, cArupANI, carmapANI, khajJapANI, daMDapANI, pAsapANI, nIla-pItaka-cApacAra-ca-kha-daMDa-pAsane dhAraNa karelA AtmarakSaka, rakSopaka, gupta-gupta pAlita, yukta-yukta pAlita dareke dareka samayathI-vinayathI rirUpa evA thaIne ubhA che. bhagavan! vijayadevanI keTalo kALa sthiti kahI che? gautama! eka palyopama sthiti kahI che. bhagavan! vijayadevanA sAmAnika devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? eka palyopama sthiti kahI che. e pramANe AvI mahAkaddhi - mahAdhuti - mahAbala - mahAyaza - mahAsukha - mahAnubhAga yukta vijayadeva che. * vivecana-181 - tyAre te vijayadevanI vAyavya-uttara ane IzAna dizAmAM aooo sAmAnika devo 4000 bhadrAsanomAM bese che. pachI vijayadevanI pUrva dizAmAM cAra aNamahiSI Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvIpa/181 221 cAra bhadrAsanomAM beThI. pachI vijayadevanI taiRtyamAM atyaMtara parSadAnA 8000 devo 8000 bhadrAsanomAM beThA, [ItyAdi badhuM sUtrArthamAM AvI gayela hovAthI ahIM vRttinA anuvAdamAM punarukti karI nathI.] AtmarakSaka devo kevA che? saddhabaddha varmita kavacA - ahIM yAya - tanugANa, bakhatara, thA - lohamaya kulikAdi rU5, temAM saMnta te varmita. bannadra * zarIre AropaNa karavAthI. I - gADhatara baMdhanathI bAMdhavAthI. upIliyasarAsaNapakriyAtemAM vIDitA - gADhIkRta, zara - bANa, jemAM khAya te zarAsana - pudhi. tenI paTTikA. pisaddhagevevimalavaraciMdhapaTTA-temAM praveya - grIvAnuM AbharaNa. vimala zreSTha cihapa vaDe te. gahiyAuhapaharaNa - temAM - makara - jenA vaDe yuddha karAya che te Ayudha-kheTaka Adi. praNaUT - asiktAdi. jenA vaDe Ayudha ane praharaNa grahaNa karAyela che te vinati - Adi-madhya-aMte namela. trisaMdha - Adi-madhya-aMte saMdhinA bhAvathI. vajamaya koTi dhanuSa grahaNa karIne. paricAyakaMDakalAvA - vicitra kAMDa kalApanA yogathI paryApta kAMDAlApa. koIka nItapaUT - nIla kAMDa kalApa, be hAthamAM jene che te nIlapANI. A pramANe pItapANI ane tapANI paNa jANavuM. jenA hAthamAM thApa - dhanuSa che te cApANI. rAphu - prakaraNa vizeSa, te jenA hAthamAM che te. e rIte carmapANI - 4 - daMDapANI ItyAdi * x - x - jANavuM. rakSoga * eka citapaNe tatparAyaNa rahe che. gupta - svAmI bheda na kare che. guptA bIjAthI apavezya, rfna - setu. yuvara - sevakanA guNathI yukta. yuvatI - paraspara baddha paNa bRhat aMtarAla pAli jemAM nathI te yuvamavanavA samaya-AcAra, kiMkarabhUta-do kharekhara kiMkara nathI, paNa tenA jevA che. temane paNa judu Asana ApavAthI mAnya karyA che. teo mAtra nijAcAra paripAlanathI ane vinItapaNAthI tathAbhUtavat rahe che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 # vaijayaMta Adi anya dvAro che. - X - X - X - X - vijayadvAranI vaktavyatA kahI. have vaijayaMta dvAra kahe che - * sUtra-182,183 : [18] bhagavana / bhUdvIpanuM vaijayaMta nAme dvAra kayAM kahela che ? gautama jaMbUdvIpa dvIpamAM meru parvatanI dakSiNe 4pa,000 yojana bAdhAe gayA pachI jaMbudvIpaddhIpanI dakSiNa dizAne aMte ane lavaNasamudranA dakSiNAddhanI uttama A jaMbudvIpa dvIpanuM vaijayaMta nAmaka dvAra kahela che. te ATha yojana utd uccatvathI che ItyAdi badhI vakatavyatA vijaya dvAravat yAvat "te nitya che" tyAM sudhI kahetI. bhagavAna ! rAjadhAnI kayAM kahI che ? dakSiNa dizAmAM che. vAvata vaijayaMta nAmaka mahahika deva che. bhagavAna ! jaMbUdvIpanuM jayaMta nAmaka dvAra kyAM che ? gautama! bhUdvIpa dvIpamAM mera parvatanI pazcime 45,ooo yojana jaMbudvIpanA pazcimAMte ane lavaNa samudranA pazcimAddhanI pUrvamAM sItodA mahAnadInI upara A jaMbudvIpanuM jayaMta nAmaka dvAra kahela che. pramAdi pUrvavat kahevuM. pazcimamAM te rAjadhAnI che tyAM jayaMta nAme mahaddhika deva che. bhagavad / bhUtadvIpanuM aparAjita nAmaka dvAra karyA kahela che? gautama! meranI uttare abAdhAthI 45,000 yojana, jaMbUdvIpa dvIpanA uttarAMte ane lavaNa samudranI uttarAddhanI dakSiNe A jaMbUdvIpa hIpanuM aparAjita nAmaka dvAra kahela che. pramANAdi pUrvavatuM. rAjadhAnI uttaramAM cAvatu aparAjita deva che. cAre rAjadhAnIo bIjA jaMbUdvIpamAM che. [18bhagavana ! jaMbUdvIpa dvIpanA eka dvArathI bIjA dvAranuM AbhAdhAe keTaluM aMtara kahela che ? gautama! 79,05ra yojana ane dezona ahaddha yojanA aMtara che. * vivecana-182,183 - if if khaMtaii0 ItyAdi pUrvavatu. vizeSa A - vaijayaMta dvArathI dakSiNathI ticha asaMkhyAta dvIpasamudra jatA-tema kahevuM. e pramANe jayaMta, aparAjita dvAra vaktavyatA paNa kahevI. vizeSa e ke - jayaMta dvAranI pazcima dizAmAM, aparAjita dvAranI uttarathI ticha asaMkhyAta dvIpa samudra gayA pachI - tema kahevuM. have vijayAdi dvAronuM paraspara aMtara batAve che - bhagavatu ! jaMbudvIpa dvIpa saMbaMdhI eka dvAranuM bIjA dvArathI aMtara keTalAM pramANamAM pratighAta rahitapaNe kahela che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! 9,052 yojanA ane dezona addha yojana eka dvArathI bIjA dvAranuM abAdhAe aMtara kahela che. muni dIparatnasAgare saTIka anuvAda karela pratipatti-3-aMtargat vijayadevAdhikAra pUrNa Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3)dvIpa/182,83 223 224 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) bhaNavA jaMbUdvIpa dvIpamAM je jIvo che, te marIne lavaNasamudramAM jAya che - jame che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! keTalAMka jIvo marI-marIne lavaNasamudramAM jAya che, keTalAMka jIvo marIne tyAM jatAM nathI. kemake jIvone tevA-dvA svakarmavazapaNAthI gatinA vaividhyano saMbhava che - A rIte lavaNasamudra sUtra paNa kahevuM. muni dIparatnasAgare saTIka anuvAda karela pratipatti (3)mAM sUtra-184 sudhI pUrNa | bhAga-185 thI 6 tethI kahe che - pratyeka dvAranI zAkhArUpa bhIMta eka eka kosa moTI che ane pratyeka dvArano vistAra cAra-cAra yojana che. A rIte cAre dvAromAM kudya ane dvAra pramANa 18 yojananuM thAya che. jaMbUvIpanI paridhi 3,16,227 yojana, 3-koza, 108 ghanuSya ane 13. gulathI kaMIka adhika che. temAM cAre dvAro ane zAkhA dvAronA 18 yojana pramANa ghaTADavAthI paridhinuM pramANa 3,16,209 yojana, 3 koza, 108 dhanuSya ane 1al, gulathI kaMIka adhika bAkI rahe che. tenA cAra bhAga karavAthI 39,05ra yojana, 1-koza, 1532 dhanuSa, 3 aMgula, 3cava Ave che. ATaluM eka dvArathI bIjA dvAranuM aMtara jANavuM. A ja vAta jaNAvavA vRttikArazrIe ahIM be gAthA noMdhI che. * sUjha-184 : bhagavat / jaMjUhIpa hIpanA pradezo lavaNasamudrane dhRSTa che ? hA, pRSTa che. bhagavad ! te zuM bhUdvIpa rUpa che ke lavaNasamudra rUpa che ? gautama ! nize te jaMbudvIpa rUpa che paNa lavaNasamudrarUpa nathI. bhagavAna ! lavaNa samudranA pradezo jaMbUdvIpane RSTa che ? hA, RSTa che. bhagavAna ! te zuM lavaNa samudra rUpa che ke jaMbUdvIpa rUpa che ? gautama! nize te lavaNasamudra rUpa che, jaMbUdvIpa pa nathI. bhagavAna ! jaMbUdvIpa dvIpamAM jIvo marIne lavaNasamudramAM janme che ? gautama ! koI jIva janme che, koI jIva janmatA nathI. bhagavad ! lavaNa samudramAM jIvo marIne jaMbUdvIpamAM janme che ? gautama! keTalAMka janme che, keTalAMka janmatA nathI. * vivecana-184 - bUDhIpa dvIpanA pradeza - sva sImAnata caramarUpa lavaNa samudrane spaSTa che ? * * * * * arthAt pRSTa che ke nathI ? bhagavaMte kahyuM - hA, arthAt RSTa che, ema kahetA pharI pUche che - bhagavana ! te svasImAbata carama pradezo zuM jaMbUdvIpanA che ? ke lavaNasamudranA che ? ahIM vyapadeza ciMtAmAM saMzaya e prazna che. kemake jaMbUdvIpanA carama pradezo lavaNa samudrane RSTa che. jema tarjanIne sparzela peThA AMgaLI jyeSThAvatuM che ? bhagavaMte kahyuM - gautama! "jiMbUdvIpa ja". '' nipAtanI avadhAraNArthatvathI kahyuM. te caramapadezo dvIpanA che kemake te jaMbudvIpa sImAe varte che. te jaMbUdvIpanA carama pradezo lavaNasamudranA nathI. jaMbUdvIpanI sImAne oLaMgIne te lavaNasamudra sImAne pAmyA nathI paNa sva sImAnata ja lavaNa samudrane pRSTa che. * * * * * e pramANe lavaNasamudranuM sUtra paNa kahevuM. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.