________________
.
ભારત: લાકકલ્પનાનું એક પક્ષી
""
આવી શકાય છે. ××× દત્ત પગે પડીને મને ભાયડીમાં બેસાડ્યો અને સાના માણુસા પોતપાતાની ભાથડીમાં પ્રવેશ્યા. થાડીક વારે ભારુડ પક્ષીઓ આવ્યાં તે અમે તેમના શબ્દ ઉપરથી જાણ્યુ. માંસનાં લાલચુ તે પક્ષીઓએ ભાથડીઓ ઉપાડી પણ તેમાં મારી ભાથડી એ ભારુડ પક્ષીઓએ લીધી-પણ તે મેં જાણ્યું શી રીતે ? ( એ પક્ષીઓવડે) આકાશમાં ઊંચે-નીચે દડાની જેમ હલાવાતા મને લઇ જવામાં આવતા હતા. આવી રીતે મને દૂર સુધી લઈ જવામાં આવ્યા ત્યાં અત્યંત કાપથી લડતાં તે પક્ષીઓની ચાંચમાંથી ભાથડી સરકી જતાં હું મેાટા ધરામાં પડયા. પડતાં પડતાં મે છરીથી ભાથડી ચીરી નાખી અને તરતા તરતા પાણીમાંથી બહાર નીકળ્યો. પછી મેં આકાશમાં જોયું તેા પક્ષીઓવડે સાના માણસા સહિત લઈ જવાતી ભાથડીએ નજરે પડી. મારી ભાથડી પણ પક્ષીઓ લઇ ગયાં. પછી મને વિચાર થયા: “અહા ! કૃતાન્ત જ મને ત્રાસ આપે છે અથવા પૂર્વનાં દુશ્ચરિતને કારણે મારી આ અવસ્થા થઇ છે. વળી મને થયું, મેં પુરુષા કરવામાં તેા કઈ ખામી રાખી નથી. હવે તે મરવાને માટે આ પત ઉપર ચઢું. ઉપર જ્યાં સમભૂમિ આવશે ત્યાંથી નીચે ભૂસા મારીશ.’ આ પ્રમાણે નિશ્ચય કરીને હું પંત ઉપર ચઢવા લાગ્યા અને વાંદરાની જેમ હાથ તેમજ પગથી પત્થા ઉપર વળગીને જેમ તેમ કરીને શિખર ઉપર પહોંચ્યા. ’×
79
૧
× વસુદેવ–હિ'ડી મૂળ, પૃ. ૧૪૯; એ ગ્રન્થના તુરતમાં પ્રસિદ્ધ થનાર મારા ભાષાન્તરનું પૃ. ૧૯૨-૯૪. અÁબયન નાઈટ્સમાં કીરને વેશ લેનારા ત્રણ રાજપુત્રાની વાતમાં ત્રીજા ફકીરની આત્મકથામાં આવતી દસ કાણાઓની વાર્તામાં શક નામનું મહાકાય પક્ષી આવી જ રીતે બકરાની ભાથડીમાં પેઠેલા માણસને ઉપાડી જાય છે. એમાંનુ આ પ્રસગનું વર્ણન - વસુદે-હિ`ડી ’ સાથે અલેાઅદલ મળતું આવે છે. સિન્દબાદ ખલાસીની બીજી મુસાફરીમાંસિન્દબાદ એક વેરાન ટાપુમાં સાઈ પડેલા છે ત્યાંથી રેક પક્ષીને પગે બધાઇને બહાર નીકળે છે. અરેબિયન નાઇટ્સમાંના આ પ્રસંગે ઉપર “ વસુદેવહિંડી વાળી થાની કાઈ રીતે અસર પડેલી છે એમ જર્મન વિદ્વાન ડૉ.
.
