Vivek Chudamani Gujarati Saral Arth Sahit

Author(s): Devshankar Dave
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay Mumbai

Page 12

વિચૂડામણિ
ચાર સાધન साधनान्यत्र चत्वारि कथितानि मनीषिभिः। येषु सत्स्वेव सनिष्ठा यदभावे न सिध्यति ॥ १८॥
વિદ્વાનેએ બ્રહ્મજિજ્ઞાસામાં ચાર સાધન કહ્યાં છે. એ (સાધન) હોય, તે જ સત્ય વસ્તુ-આત્મા ઉપર શ્રદ્ધા થાય છે; એ વિના ન થાય.
आदौ नित्यानित्यवस्तुविवेकः परिगण्यते । इहामुत्रफलभोगविरागस्तदनन्तरम् ॥ १९ ॥ शमादिषट्कसंपत्तिर्मुमुक्षुत्वमिति स्फुटम् । પ્રશ્ન રહ્યું નાન્નિત્યં વિનિયઃ ૨૦ सोऽयं नित्यानित्यवस्तुविवेकः समुदाहृतः । પહેલું સાધન – નિત્યાનિત્યવહુવિવેક' કહેવાય છે બીજું સાધન–આ લોકના અને પરલોકના સુખ
' ભેગ પર “વૈરાગ્ય છે, ત્રીજું સાધન-શમ, દમ, ઉપરતિ, તિતિક્ષા, શ્રદ્ધા . અને સમાધાન—આ “ષટ્સપત્તિ છે; અને
ચોથું સાધન–મુમુક્ષુપણું% છે. - બ્રહ્મ સત્ય છે અને જગત મિથ્યાછે” એવો જે નિશ્ચય, એ નિત્યાનિત્યવહુવિવેક” છે.
तद्वैराग्यं जिहासा या दर्शनश्रवणादिभिः॥२१॥
देहादिब्रह्मपर्यन्ते ह्यनित्ये भोगवस्तुनि ।। ૧ કઈ વસ્તુ અવિનાશી છે અને કઈ નાશવંત છે, અને જ્ઞાન. ૨ ચિત્તની શાંતિ. ૩ ઈધિને વશ રાખવી તે. ૪ વૃત્તિઓને વિષયે ઉપર ભટકવા ન દેવી તે. ૫ સહનશીલપણું. ૬ વિશ્વાસ. ૭ બુદ્ધિની સ્થિરતા. ૮ મુક્તિની ઈચ્છા. ૯ બ્રાંતિરૂપ.