Shatsthanak Prakaranam

Author(s): Jineshvarsuri
Publisher: Jinduttsuri Gyanbhandar

Page 55

www.kobatrth.org
पदस्थानक प्रकरणम् ॥२१॥
द्वितीयं स्थानम्
एसो चोरो जारो, निही य लद्धो इमेण निभंतो। एसोरायविरोही, मांसक्खाई इमो सो उ ॥९॥
व्याख्या-वस्तुतस्तथात्वे सत्यसत्यपि वा । 'एषः' पुरुषः 'चौरः' परद्रव्यापहर्ता, 'जार' उपपतिः, 'निधिश्च' रत्नादिभृतः कलशः 'लम्धः' प्राप्तोऽनेन 'निर्धान्तः' निःसन्देहः । इह च निःसन्देहत्वस्य लाभक्रियाविशेषणत्वेऽपि लभ्यलाभयोरभेदोपचाराविधिविशेषणत्वेनोपादानमिति । 'एष राजविरोधी' च नृपविरुद्धाचरणशीलः । नृपयोर्वा विरोधकारका, परोक्षे दोषग्रहणं पृष्ठमांसमिह मांसशब्देन विवचितम् । तेन 'मांसखादी ' पैशुन्यभाषी 'मयं सः' इति प्रत्यचनिर्देशः । पुनः पुनरेतच्छब्दायुपादानमत्यन्ततिरस्कारार्थम् । तुशब्द एवकारार्थो भिन्नक्रमश्च । सेन चौर एवायं, जार एवायमित्यादि योज्यम् । इति गाथार्थः ।। ९॥
भत्रापि फलमाहतेहि व तन्नियगेहि व, मारिजइ सो वि दुक्खमारेण महवा अवरोवि इमो,भेश्रोइह विकियवयणम्मि।।
व्याख्या-तैर्वा चौरजारादिरूपतया क्रुष्टैर्वा तमिजकैर्वा 'आक्रुष्टज्ञातिभिर्वा तत्पक्षपातिभिः, वाशब्दौ तुल्यमारकत्वविकम्पार्थो । ' मार्यते' व्यापाद्यते, 'सोऽपि' एवंरूपदुर्भाषावानपि, न केवलं पूर्वोक्तदुर्भाषावानित्यपिशब्दार्थः । कथम् ? इत्याह-'दुःखमारेण ' जिहाछेदबक्रसेवनलोहकीलकास्यभेदादिना अति दुःखोत्पादकव्यापादनेन, तेन श्राद्धो नेशं कथमपि भाषत इति भावः । अथवेति प्रकारान्तरद्योतनार्थः 'अपरोऽपि ' पूर्वोक्तादन्योऽपि 'भयं' वक्ष्यमाण:
॥ २१