Book Title: Shaddarshan Samucchaya Part 01
Author(s): Sanyamkirtivijay
Publisher: Sanmarg Prakashak
View full book text
________________
षड्दर्शन समुच्चय भाग - १, परिशिष्ट - ५, साक्षीपाठ
(B-14) "तस्मादनादितथाभूतानुमानपरम्पराप्रवृत्तमनुमानमाश्रित्य बहिरर्थकल्पनायां ग्राह्यग्राहकसंवेदनकल्पनाप्रवृत्तेः ग्राह्यादिकल्पना, परमार्थत: संवेदनमेवाविभागमिति स्थितम् ।" प्र० वार्तिकाल० पृ० ३९८ । युक्त्योपपन्ना हि सर्ती प्रकल्प यद्वासनामर्थनिराक्रियेयम् । तथापि बाह्याभिनिवेश एष जगद् ग्रहग्रस्तमिदं समस्तम् । तस्माद्विभक्त आकारः सकलो वासनाबलात् । बहिरर्थत्वरहितस्ततोऽनालम्बना मतिः । अत एव सर्वे प्रत्यया अनालम्बना: प्रत्ययत्वात्स्वप्रत्ययवदिति प्रमाणस्य परिशुद्धिः । तथा हीदमेवानालम्बनत्वं यदात्माकारवेदनत्वम् । प्र० वार्तिकाल० पृ० ३५९ ।
(B-15) “नान्योनुभाव्यस्तेनास्ति तस्य नानुभवोऽपरः । तस्यापि तुल्यचोद्यत्वात् स्वयं सैव प्रकाशते ॥" प्र० वा० २।३२७ ।
५३८
(B-16) "तथाऽनुमानमपि स्वप्रतिभासेऽनर्थेऽर्थाध्यवसायेन प्रवृत्तेरनर्थग्राहि । स पुनरारोपितोऽर्थो गृह्यमाणः स्वलक्षणत्वेनावसीयते यतः, ततः स्वलक्षणमवसितं प्रवृत्तिविषयोऽनुमानस्य । अनर्थस्तुग्राह्य: । " न्यायबि० टी० पृ० ७१ ।
(B-17) "अनुमानं द्विधा । स्वार्थं परार्थं च ।" न्यायबि० २।१, २ ।
(B-18) “त्रिरूपाणि च त्रीण्येव लिङ्गानि । अनुपलब्धि स्वभावः कार्यं चेति ।" न्यायबि० २।१०,११ (B-19) "सा च प्रयोगभेदादेकादशप्रकारा |३०| स्वभावानुपलब्धिर्यथा-नात्र धूम उपलब्धिलक्षणप्राप्तस्यानुपलब्धेरिति । ३१ | कार्यानुपलब्धिर्यथा-नेहाप्रतिबद्धसामर्थ्यानि धूमकारणानि सन्ति, धूमाभावादिति । ३२ | व्यापकानुपलब्धिर्यथा - नात्र शिंशपा, वृक्षाभावादिति । ३३ | स्वभावविरुद्धोपलब्धिर्यथा - नात्र शीतस्पर्शो वह्नेरिति । ३४ । विरुद्धकार्योपलब्धिर्यथा - नात्र शीतस्पर्शो धूमादिति । ३५ । विरुद्धव्याप्तोपलब्धिर्यथा- न ध्रुवभावी भूतस्यापि भावस्य विनाशः हेत्वन्तरापेक्षणादिति । ३६ । कार्यविरुद्धोपलब्धिर्यथा-नेहाप्रतिबद्धसामर्थ्यानि शीतकारणानि सन्ति वह्नेरिति |३७| व्यापकविरुद्धो-पलब्धिर्यथा नात्र तुषारस्पर्शो वह्नेरिति ॥३८॥ कारणानुपलब्धिर्यथा नात्रधूमो वहन्यभावादिति ॥ ३९ ॥ कारणविरुद्धोपलब्धिर्यथानास्य रोमहर्षादिविशेषाः, सन्निहितदहनविशेषत्वादिति |४०| कारणविरुद्ध कार्योपलब्धिर्यथा न रोमहर्षादिविशेषयुक्तपुरुषवानयं प्रदेश: धूमादिति । ४१ । इमे सर्वे कार्यानुपलब्ध्यादयो दशानुपलब्धिप्रयोगाः स्वभावानुपलब्धौ संग्रहमुपयान्ति ॥ ४२ न्यायबि० टी० ३०-४२ ।
(B-20) “स्वभाव: स्वसत्तामात्र भाविनि साध्यधर्मे हेतुः । यथा वृक्षोऽयं शिशपात्वादिति ।" न्यायबि० सू० १५, १६ ।
(B-21) "कार्यं यथा वह्निरत्र धूमादिति ।" न्यायबि० सू० १७ ।
(B-22) “स च प्रतिबन्धः साध्येऽर्थे लिङ्गस्य | २१ | वस्तुतस्तादात्म्यात् तदुत्पत्तेश्च ।२२। अतत्स्वभावस्यातदुत्पतेश्च तत्राप्रतिबद्धस्वभावत्वात् । २३। ते च तादात्म्य - तदुत्पत्ती स्वभाव-कार्य-योरेवेति ताभ्यामेव वस्तुसिद्धिः | २४| " न्यायवि० सू० २१-२४ ।
(B-23) “अस्येदं कार्यं कारणं संयोगि विरोधि समवायि चेति लैङ्गिकम् ।" वैशे० सू० १|१|१ | " अथ तत्पूर्वकं त्रिविधमनुमानं पूर्ववत् शेषवत् सामान्यतो दृष्टं च ।" न्याय सू० १ ११५ । " तत्र प्रथमं तावत् द्विविधं
For Personal & Private Use Only
www.jalnelibrary.org
Jain Education International

Page Navigation
1 ... 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712