Book Title: Shaddarshan Samucchaya Part 01
Author(s): Sanyamkirtivijay
Publisher: Sanmarg Prakashak
View full book text
________________
५६४
षड्दर्शन समुच्चय भाग -१, परिशिष्ट-६, पारिभाषिकशब्दानुक्रमणी
(२१) सांख्यदर्शने अमूर्तश्चनो भोगी नित्यः सर्वगतोऽक्रिय: अकर्ता निर्गुणः सूक्ष्म आत्मा ।
(२२) प्रधाननरयोश्चात्र (प्रकृतिपुरुषयोश्चात्र) वृत्ति: पंग्वन्धयोरिव । पङ्गुकल्पः शुद्धचैतन्यस्वरुपः पुरुषोऽप्यन्धकल्पां जडां प्रकृति सक्रियमाश्रितो बुद्धयध्यवसितं शब्दादिकं स्वात्मनि प्रतिबिम्बितं चेतयमानो मोदते, मोदमानश्च प्रकृतिं सुखस्वभावां मोहान्मन्यमानः संसारमधिवसति ।
(२३) अन्तरज्ञानात् (विवेकज्ञानात्) पुरुषस्य यः प्रकृतेर्वियोगो भवति, स मोक्ष: । विवेकदर्शनेन उपरतायां प्रकृतौ पुरुषस्य स्वरुपेणावस्थानं मोक्षः ।
(२४) मोक्षोबन्धविच्छेदाद् भवति । बन्धश्च प्राकृतिक वैकारिक- दाक्षिणभेदात्त्रिविधः । तत्र प्रकृतावात्मज्ञानात् ये प्रकृतिमुपासते, तेषां प्राकृतिको बन्ध: । ये विकारानेव भूतेन्द्रियाहंकारबुद्धी: पुरुषबुद्ध्योपासते, तेषां वैकारिकः । इष्टापूर्तेदाक्षिण पुरुषतत्त्वानभिज्ञो हीष्टापूर्तकारी कामोपहतमना बध्यते ।
(२५) बन्धात्प्रेत्यसंसरणरुपः संसारः प्रवर्तते ।
(२६) सांख्यमते प्रकृतिविकृत्यनात्मकस्य पुरुषस्य न बन्धमोक्षसंसाराः, किन्तु प्रकृतेरेव । तथापि विवेकाग्रहात् प्रकृतिगतयोरपि संसारमोक्षयोः पुरुषे उपचर्यन्ते ।
(२७) सांख्यमते प्रमाणत्रितयम् । तथाहि - प्रत्यक्षं लैङ्गिकं, शाब्दम् ।
(२८) अर्थोपलब्धिहेतुः प्रमाणम् ।
(२९) श्रोत्रादिवृत्तिरविकल्पका प्रत्यक्षं । तेषां मते इन्द्रियाण्येव विषयाकारपरिणतानि प्रत्यक्षम् । (३०) लिङ्गलिङ्गिपूर्वकं ज्ञानं अनुमानम् । पूर्ववच्छेषवत्सामान्यतोदृष्टं चेति त्रिविधमनुमानम् ।
(३१) शाब्दं आप्त श्रुतिवचनम् ।
(३२) प्रकृतिविकारस्वरुपं कर्म । प्रधानं त्रैगुण्यरूपं सामान्यम् । प्रमाणविषयस्तात्त्विकः कारणे कार्यं सदेवोत्पद्यतेऽसदकारणादिभ्यो हेतुभ्यः द्रव्याण्येव केवलानि सन्ति, न पुनरुत्पत्तिांवपत्तिधर्माणपर्यायाः केऽपि, आविर्भावतिरोभावमात्रत्वात्तेषाम् ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org

Page Navigation
1 ... 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712