________________
૧૦૦
પૂર્ણિમા પાછી ઊગી! ઊણપના કારણે જ બાળકો ધાર્મિક અભ્યાસમાં રસ લઈ શક્તાં નથી, કારણ કે એવા અભ્યાસથી તેમની ભૂખ સંતોષાતી નથી.મેટી ઉંમરનાં બાળકોને જ્યારે પાઠશાળામાં જવાનું કહેવામાં આવે છે ત્યારે તેઓ વ્યાવહારિક શિક્ષણના બેજાની વાત રજૂ કરે છે, અને એ વખતે આપણે બાળકોની વાત સાથે સંમત થઈ જઈએ છીએ. વાસ્તવિક પરિસ્થિતિ તે એ છે કે આજનાં માબાપને તેમના ધમાલિયા જીવનના કારણે, બાળકોને પાઠશાળામાં જવાનું કેમ ગમતું નથી, તેમ જ ધાર્મિક અભ્યાસ માં તેમને કેમ રસ પડતું નથી, તેનાં કારણોમાં ઊંડા ઊતરવાની ફૂરસદ જ નથી, અને તેથી તે પરિસ્થિતિ સુધરવાને બદલે વણસતી જવાની છે.
આ માટે મારી પાસે અનેક વિદ્યાથીઓ ચર્ચા અર્થે આવે છે, અને તે પરથી મને લાગે છે કે આજના વિદ્યાર્થી
માં આધ્યાત્મિક શિક્ષણની ભૂખ તે છે જ, પરંતુ વર્તમાન ધાર્મિક શિક્ષણની પદ્ધતિ અને અવ્યવસ્થાના કારણે તેઓની આવી ભૂખ સંતોષાતી નથી, અને તેથી જ તેઓને ધાર્મિક અભ્યાસમાં રસ પડતો નથી. મને યાદ છે કે એક વખત અમારા વિહાર દરમ્યાન એક ગામના ઉપાશ્રયમાં અમે રહ્યા હતા, અને ઉપાશ્રયને ઉપગ પાઠશાળા માટે પણ તે હોઈ એક પ્રૌઢ ઉંમરના શિક્ષક પાસે બાળકો સૂત્રોની ગાથાઓ બેલી રહ્યાં હતાં. ત્યાં એક વિદ્યાથીએ પ્રશ્ન કર્યો કે, સાહેબ! સૂર્ય સવારે ઊગે છે અને સાંજના આથમે છે, પણ જગતમાં કોઈએ પ્રદેશ હોઈ શકે ખરે કે જ્યાં સૂર્ય દિવસના દિવસ સુધી આથમે જ નહિ? આ ધાર્મિક શિક્ષકને ભૂગોળ